E-Commerce: elektronisch zaken doen bij de overheid

E-commerce: elektronisch zaken doen bij de overheid

Het Expertise Centrum 1

E-commerce -

elektronisch zaken doen bij de overheid



CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

Hijden, Pieter van der | Jonk, Arnold | Lasance, Arne | Uijlenbroek, Jaap

E-commerce – elektronisch zaken doen bij de overheid | Hijden, Pieter van der | Jonk, Arnold | Lasance, Arne | Uijlenbroek,

Jaap

Den Haag, Stichting Het Expertise Centrum

ISBN 90-75239-10-6

Trefwoorden: e-commerce, informatisering, internet, overheid

1e druk januari 2000

Vormgeving

Ontwerpbureau Smidswater [BNO], Den Haag

Lithografie/Druk

Xxx

© 2000 Stichting Het Expertise Centrum

Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm,

elektronisch of op welke andere wijze dan ook, daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk,

zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting Het Expertise Centrum.



E-commerce -

elektronisch zaken doen bij de overheid

Pieter van der Hijden

Arnold Jonk

Arne Lasance

Jaap Uijlenbroek

papernote nr. 8



De volgende papernoten zijn verschenen:

1. Informatisering: spel zonder grensen? (1994) – Prof. Dr. E.J.J.M. Kimman

2. Het recht van overheidsinformatisering (1995) – Mr. V.A. de Pous

3. Lichtsporen en luchtspiegelingen (1996) – Drs. S.B. Luitjens (red.)

4. Voorbij 2000 … (1997) – Drs. S.B. Luitjens, Mw. H. Krijgsman-Heersink en Mr. V.A. de

Pous

5. Oups! (1998) – Dr. B. Scheepmaker

6. Digitaal Documentbeheer (1998) – Dr. J.J.M. Uijlenbroek

7. Op weg naar E-day; de euro in de overheidsinformatisering (1998) – drs. J.A. Perlee, drs.

M. Rijn

De volgende notebooks zijn verschenen:

1. Overheidsinformatisering: het taaie ongerief (1999) - prof. ir. P.A. Tas en drs. S.B. Luijtjes

2. Designing electronic document infrastructures (1997) – dr. J.J.M. Uijlenbroek



Ten geleide

De elektronische snelweg is alweer een vertrouwd begrip in bestuurlijk Nederland. Er wordtbeleid voor gemaakt, het ICT-bedrijfsleven vindt dat de overheid meer in ICT moet investe-ren en het ‘nieuwe economie’-denken heeft steeds meer aanhangers. Maar al rijdend overdie elektronische snelweg blijken er maar weinig echte winkelcentra langs de snelweg testaan en moeten we constateren dat elektronisch zaken doen met de overheid nog niet ge-meengoed is. Er is echter wel al een aantal leuke voorbeelden, zoals rond de studie-financiering en de belastingdienst.

Het elektronisch zaken doen ontwikkelt zich snel. In de krant kunt u regelmatig lezen hoeveeljaarlijks wordt omgezet op het internet: het loopt inmiddels in de tientallen miljarden in Ame-rika en ook in Nederland neemt de omzet snel toe. U zult steeds meer worden geconfron-teerd met verbaasde burgers als het niet mogelijk blijkt met de overheid elektronisch zakente doen. Het is bijna al zoiets als geen telefoon of e-mailadres hebben.

Elektronisch zaken doen heeft voor dienstaanbieders, en dat zijn toch eigenlijk alle over-heidsinstanties, en afnemers veel voordelen. Vragen kunnen sneller en efficiënter wordenafgehandeld. Elektronisch zaken doen stelt echter wel hoge eisen aan beveiliging, identifica-tie, authentificatie en er spelen allerlei privacyaspecten. Elektronisch zaken doen raakt over-heidsinstanties in hun primaire processen en vraagt daarom veel bestuurlijke aandacht.

Deze papernote geeft u een globaal overzicht wat e-commerce is en betekent, en welke ef-fecten het kan hebben op uw organisatie. Om ongelukken op de elektronische snelweg tevoorkomen is het goed dat bestuurders en overheidsmanagers kennis hebben vane-commerce en de mogelijke gevolgen voor hun organisatie. Wij wensen u veel leespleziertoe en zijn u graag ten dienste bij de ontwikkeling van uw E-commercebeleid.

’s-Gravenhage, januari 2000

Het Expertise CentrumDrs. K. van der Steenhoven, directeur



Inhoudsopgave

Ten geleide................................................................................................................................. 5

1. Inleiding .................................................................................................................................. 7

2. Wat is e-commerce?.............................................................................................................. 9

3. Overheidsinitiatieven op het terrein van e-commerce......................................................... 12

4. E-commerce, iets voor uw organisatie?............................................................................... 14

5. Ontwikkelingsmodel voor e-commerce ............................................................................... 19

6. Aandachtpunten voor het management bij e-commerce.................................................... 22

7. Tenslotte: 10 door het management te stellen vragen........................................................ 23

Bijlagen..................................................................................................................................... 24A. Lijst van geïnterviewden................................................................................................... 24B. Bronnen............................................................................................................................ 25C. Enkele e-commerce voorbeelden.................................................................................... 27



1. Inleiding

‘De overheid’ moet klantvriendelijk, efficiënt en effectief functionerenOp vrijwel alle maatschappelijke terreinen zijn overheidsorganisaties actief. Alle burgers,instanties en bedrijven hebben in het dagelijks leven veel met overheden te maken. Bijnaeelke denkbare vorm van interactie vindt plaats tussen de overheid en haar ‘klanten’: informa-tieverstrekking, betalingen, dienstverlening en het leveren van fysieke producten. Overheids-instanties worden op diverse manieren gestimuleerd om de interactie met de klant efficiënter,effectiever en klantvriendelijker te laten verlopen. In een sterk op service gerichte maat-schappij waarbij in de concurrentieslag tussen bedrijven de mate van dienstverlening eenbelangrijk instrument is geworden, worden dezelfde eisen gesteld aan overheden. Overhe-den laten steeds meer zien hier ook gevoelig voor te zijn. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de avond-openstelling van gemeentehuizen tijdens de koopavond en de leus ‘leuker kunnen we hetniet maken, wel gemakkelijker’ van de Belastingdienst.

ICT is een belangrijk hulpmiddel bij het vergroten van de klantvriendelijkheid, efficiën-tie en effectiviteit

Bij het vergroten van de klantvriendelijkheid, efficiëntie en effectiviteit van overheidsdienstenspeelt informatie- en communicatietechnologie (ICT) in het algemeen en Internet in het bij-zonder een belangrijke rol. Het is technisch mogelijk geworden om geboden diensten tijds-en plaatsonafhankelijk aan te bieden. Waar enkele jaren geleden Internet nog vooral leuk eninnovatief was, wordt het vandaag de dag door veel instanties, vooral in de publieke sector,gebruikt in en voor hun primaire processen. Bijvoorbeeld het via Internet aanen verkopenvan aandelen door particulieren, waardoor individuen rechtstreeks op de beurs kunnen han-delen via het systeem van hun bank. Dit voorbeeld laat zien dat de plaats waar iemand zichbevindt niet meer bepalend is om in aandelen te kunnen handelen. De aandelenbeurs zelf isnu nog beperkt open: de vraag is hoelang het duurt voordat de aandelenhandel ook tijds-onafhankelijk is en er 24 uur per dag op de beurs van Amsterdam kan worden gehandeld.

Diensten en producten van overheidsinstanties lenen zich bij uitstek voor e-commerceDe diensten en producten van overheidsinstanties zijn vooral informatie-intensief en lenenzich bij uitstek om gebruik te maken van de mogelijkheden die e-commercetechnologie biedt.Daarbij speelt nog mee dat de overheid veel informatie over haar ‘klanten’ heeft verzameld,en die steeds vaker tussen overheidsinstanties elektronisch uitwisselt. Denk maar eens aande uitwisseling van persoonsgegevens en inkomensgegevens. De binnen de publieke sectoraanwezige gegevens maken het mogelijk diensten op een pro-actieve manier aan te bieden:als men zich bijvoorbeeld meldt voor een bijstandsuitkering, wordt direct vastgesteld of menrecht heeft op nog andere inkomensondersteunende regelingen.

Het pro-actief aanbieden van diensten is evenwel gemakkelijker gezegd dan gedaan: werk-processen moeten op elkaar afgestemd zijn, afwijkende inkomensdefinities mogen niet meerbestaan en de automatisering moet geïntegreerd zijn. Kortom: het aanbieden van diensten



door overheden via Internet vereist beleidsmatige, wettelijke, organisatorische en technischeaanpassingen.

De cruciale vraag voor bestuurders en managers is of e-commerce een bijdrage kan leverenaan het verbeteren van de efficiëntie, de effectiviteit en de klantvriendelijkheid. Met anderewoorden: of u méér wilt doen met nieuwe vormen van elektronische dienstverlening. Als udeze vraag positief beantwoordt, vindt u in deze papernote wat u daarvoor moet doen.



2. Wat is e-commerce?Om maar meteen met de deur in huis te vallen: e-commerce is een containerbegrip. In depraktijk wordt het begrip soms heel breed gehanteerd waardoor elke vorm van elektronischeberichtuitwisseling er onder valt. Het begrip omvat dan bijvoorbeeld ook de uitwisseling vangestandaardiseerde berichten op basis van EDI (electronic data interchange): iets wat eigen-lijk al tientallen jaren wordt gedaan door verschillende overheidsorganisaties. Soms wordthet begrip e-commerce heel nauw gehanteerd. Dan omvat het slechts transacties waar eenbetaling mee is gemoeid: kopen en betalen via Internet.

E-commerce is elektronisch zaken doenWij verstaan onder e-commerce het elektronisch zaken doen: het met behulp van ICT ver-richten van een zakelijke handeling tussen 2 of meer partijen. Het maakt hierbij niet uit of eenfinanciële transactie onderdeel is van de zakelijke handeling. Deze nuancering is juist vooroverheden heel relevant: zakelijke handelingen met een overheidsinstelling gaan lang nietaltijd gepaard met een financiële transactie; wel zijn identificatie, authentificatie en beveili-ging er vaak even belangrijk.

E-commerce is een toepassing over het InternetE-commerce en Internet worden vaak in één adem genoemd. Internet is de technische infra-structuur, het ‘anarchistische’ netwerk waarover berichten in allerlei soorten en maten wor-den uitgewisseld: in het begin vooral e-mailberichten en bestanden. Nu worden ook zakelijkehandelingen over Internet afgehandeld. E-commerce is in de praktijk vaak een toepassingover het Internet of een toepassing op een afgezonderd deel van het Internet. We hebbenhet dan over intranet en extranet.

In het zakelijk handelen van de overheid staat informatie uitwisselen centraal

De overheid verricht jaarlijks miljoenen zakelijke handelingen met haar klanten: burgers, be-drijven en instellingen. Het merendeel van deze zakelijke handelingen wordt momenteel nogafgedaan in ‘face-to-face’ contacten aan balies, bijvoorbeeld bij gemeenten, en via de post.Bijna alle zakelijke transacties met de Belastingdienst worden nu nog via de post afgedaan.Het merendeel van deze zakelijke handelingen bestaat uit het uitwisselen van informatie:Wilt u zich even legitimeren? Wilt u dit formulier invullen? Wat is uw inkomen? Wat is deWOZ waarde van uw huis? De privacy-, beveiligings- en identificatie-aspecten in het achter-hoofd houdend, is Internet bij uitstek het geschikte medium om dit soort van gegevens overuit te wisselen.

Het aantal burgers dat al aan het surfen is, is inmiddels dusdanig dat het voor instanties inte-ressant wordt hun diensten via Internet aan te bieden. Veel gehoorde vuistregel is dat als15% van de bevolking toegang heeft tot Internet, er voldoende massa is om elektronischemarkten tot ontwikkeling te brengen. In Amerika is dit punt reeds geruime tijd gepasseerd enhet elektronisch zaken doen is daar dan ook in een stroomversnelling terecht gekomen. Onsland volgt snel, en loopt in Europa voorop.



Het doen van zaken over Internet heeft diverse voordelen. De tijds- en plaatsonafhankelijk-heid verhoogt de klantvriendelijkheid. Bij het elektronisch zaken doen, voert de klant eigenlijkzelf zijn gegevens in, hetgeen efficiëntieverhogend werkt voor de aanbieder. Een mooi voor-beeld hiervan is het elektronisch bankieren: de klant voert zelf zijn betalingstransacties in,waardoor voor de bank de zogenaamde data entry kan vervallen.

Vereiste voor het elektronisch zaken doen is dat de interactie tussen klant en aanbieder uit-puttend kan worden gestructureerd. Het vraag- en antwoordspel tussen afnemer en aanbie-der wordt vastgelegd in de programmatuur van de aanbieder. De aanbieder plaatst de be-treffende programmatuur geheel openbaar of met gereguleerde toegang op zijn of haar In-ternetserver. Hiermee wordt deze toegankelijk gemaakt voor alle internetgebruikers. De toe-gankelijkheid kan ook worden beperkt tot een specifieke groep van gebruikers.

E-commerce is een nieuw kanaal, in aanvulling op bestaande kanalenOrganisaties hebben vaak de beschikking over diverse communicatie- en afzetkanalen: eenkantorennetwerk voor face-to-face handelingen, een call center voor telefonische vragen enaanvraagformulieren voor diensten via de post. Afhankelijk van de voorkeur van de klantwordt een bepaald kanaal gekozen. Omgekeerd: met een bepaald kanaal wordt een bepaal-de klantgroep bediend. E-commerce biedt de mogelijkheid om een nieuw kanaal met speci-fieke eigenschappen te ontwikkelen. Bepaalde klanten zullen deze eigenschappen prettigvinden, andere juist niet.

Hier dringt zich de parallel met de invoering van nieuwe betaalmiddelen op. Cheques, credit-card, pinpas, chipknip: elke keer dat een nieuw betaalmiddel is geïntroduceerd heeft dit erniet direct toe geleid dat een ander betalingsmiddel is komen te vervallen. Slechts het aan-deel per betalingsmiddel in het totale geldverkeer verschoof. Momenteel wordt voor het eersteen discussie gevoerd over het afschaffen van de betaalcheques. Een soortgelijke ontwikke-ling is te verwachten ten aanzien van aantal en soort transacties per communicatie- en af-zetkanaal. Bijgaande figuur laat zien hoe deze ontwikkeling zich heeft voorgedaan bij hetdoen van elektronische aangifte inkomstenbelasting. Het aantal papieren aangiften neemtlangzaam af, terwijl het aantal elektronische aangiften per floppy en modem toeneemt.



1997 1998 1999

modem

diskette

totaal digitaal

papier

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

modem

diskette

totaal digitaal

papier

Figuur 1. De ontwikkeling van de elektronische belastingaangifte (1999, gebaseerd op voorlopige cijfers)

Door e-commerce ontstaan onverwacht nieuwe producten en dienstenE-commerce als afzetkanaal heeft lage transactiekosten: de kosten van een persoonlijk ge-sprek, al of niet via de telefoon, zijn meestal een veelvoud van de transactiekosten ine-commerce. Als gevolg hiervan kunnen diensten worden aangeboden die vroeger vanwegede kosten niet mogelijk waren, en kunnen diensten worden aangeboden aan klantgroependie voorheen onbereikbaar waren. Allerhande soorten van informatie en attenderingsdien-sten zijn voorbeelden van het eerste: DHL meldt u spontaan via de e-mail wanneer uw pakjeis afgeleverd bij de geadresseerde. Als uw aandelen een bepaalde prijs doen, wordt u hier-van direct op de hoogte gesteld, zodat u kunt besluiten of u uw verlies wenst te nemen. Eenvoorbeeld van het laatste zijn Nederlanders die boeken rechtstreeks bij www.amazon.combestellen. Deze klanten waren tot zeer recent voor de Amerikaanse boekhandel een onbe-reikbare doelgroep. Hetzelfde geldt voor CD’s, verzekeringen, softwarepakketten en al hetandere dat op internet te koop wordt aangeboden. Dit heeft overigens ook een keerzijde; dieuitgebreid beschreven is in een brief van de Minister van Justitie aan de Tweede Kamer(‘Wetgeving voor de elektronische snelweg’). Waar en volgens welk percentage wordt deBTW geheven? Hoe wordt gegarandeerd dat buitenlandse aanbieders van verzekeringspro-ducten op de Nederlandse markt zich niet onttrekken aan het toezicht van de Verzekerings-kamer?



3. Overheidsinitiatieven op het terrein van e-commerceOp nationaal en internationaal terrein wordt door overheden hard gewerkt aan e-commerce-toepassingen. Zonder uitputtend te willen zijn, is in dit hoofdstuk een aantal Nederlandseinitiatieven beschreven waaruit blijkt dat de overheid twee rollen vervuld: die van facilitator enals gebruiker.

De Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid heeft een coördinerende verantwoorde-lijkheid ten aanzien van het rijksbrede informatiebeleid. Zijn Actieplan Elektronische Overheid[www.minbzk.nl/e-overheid/] geeft voor de lopende kabinetsperiode aan wat er te gebeurenstaat. Iedereen kan via de website van de minister [www.rogervanboxtel.nl/] discussiërenover zijn plannen, zelfs in een live-chat met de bewindspersoon. Zichtbare resultaten op ditmoment zijn:� ODN (Overheid Dot NL) [www.overheid.nl/], een verwijsindex of portal naar alle Neder-

landse overheidswebsites;� OL2000 [www.ol2000.nl/], een aantal voorbeeldprojecten voor het inrichten van geïnte-

greerde elektronische loketten;� het rapport Stroomlijning Basisgegevens, waarin een aantal conclusies is neergelegd ten

aanzien van de rol die BZK kan vervullen in het proces van stroomlijning van opslag enuitwisseling van gegevens in de openbare sector;

� het rapport van de Commissie Administratieve Lasten, Regels zonder overlast, waarinonder meer wordt voorgesteld een site op te richten met daarop alle overheidsformulie-ren; met het oog om uiteindelijk te komen tot éénmalige gegevensaanlevering door bur-gers en bedrijven aan de overheid.

Daarnaast is als algemeen doel gesteld dat in 2002 25% van de overheidsdienstverleningelektronisch moet (kunnen) verlopen.

Het Ministerie van Economische Zaken geeft invulling aan haar rol als facilitator met het in1998 opgestelde Actieplan Electronic Commerce [www.minez.nl/ecom/fs_elec-com.htm]. Ditplan heeft tot doel gunstige condities te creëren voor een versnelde ontwikkeling van e-commerce via research, standaardisering, wetgeving, voorbeeldprojecten en voorlichtings-activiteiten. Tevens is het doel helderheid te krijgen over het juridisch kader van e-commerceen op basis hiervan een adequate inbreng kunnen leveren in internationale discussies overe-commerce.

De overheid als facilitator en de overheid als participant staan natuurlijk niet los van elkaar.Als participant in elektronisch zaken doen in de samenleving kan de overheid een interes-sante marktpartij zijn, die heel wat gewicht in de schaal legt. Als overheidsinstanties bijvoor-beeld massaal elektronisch zouden gaan aanbesteden volgens een bepaald model zal degekozen technische oplossing snel de status van proven technology bereiken en daarmeeeen de facto standaard worden.



Een beschrijving van de samenhang in het overheidsbeleid en een overzicht van alle lopen-de acties is op verzoek van de Tweede Kamer in het voorjaar van 1999 verwoord in de notaDe Digitale Delta [www.minez.nl/bt_it/fs_techno.htm].



4. E-commerce, iets voor uw organisatie?In toenemende mate zullen bestuur en management van overheidsorganisaties met dezevraag worden geconfronteerd. Een gedegen antwoord vereist het wederzijds afstemmen vanorganisatorische behoefte en technische haalbaarheid. Hieronder zijne-commercemodaliteiten beschreven, gevolgd door organisatorische kenmerken die een rolspelen bij de beantwoording van de vraag.

E-commercemodaliteiten: van eenzijdige informatieverstrekking tot interactief zakendoenE-commerce bestaat in allerlei soorten en maten. E-commercetoepassingen kunnen wordengeclassificeerd op basis van de volgende aspecten:� mate van interactiviteit: gaat het om het eenzijdig verstrekken van informatie of is er

sprake van wederzijdse gegevensuitwisseling;� mate van exclusiviteit: kan elke Internetgebruiker de betreffende dienst afnemen of wordt

die slechts aan een beperkte groep (in internet-termen een besloten groep) aangeboden;� mate van integratie: wordt de transactie min of meer direct doorgeleid naar de backoffice-

systemen van de dienstaanbieder en daar geautomatiseerd afgedaan, of is er sprake vanmenselijke tussenkomst;

� mate van compleetheid: worden alle aspecten van de transactie ondersteund, zoals be-stelling, betaling en levering, of gaat het slecht om het plaatsen van een opdracht.

Mate van interactiviteitHet eenzijdig informatie verstrekken is wel de meest rudimentaire vorm van e-commerce,waarbij men zich kan afvragen of dit wel e-commerce kan worden genoemd. In deze vormwordt Internet puur gebruikt als publicatie- en promotiemedium. Veel overheidsorganisatieszijn op deze manier op Internet (of hun eigen intranet) aanwezig. In de regel is het probleemhierbij het actueel houden van de gepubliceerde informatie. Een eerste stap op weg naareen volwaardig e-commercetoepassing is de introductie van interactiviteit. Het vraag- enantwoordspel dat aan elke transactie ten grondslag ligt wordt dan ondersteund. Klanten, wel-licht is het voor deze modaliteit beter te spreken over gebruikers, kunnen gericht vragenstellen, zoekacties initiëren en selecties en berekeningen laten uitvoeren.

Mate van exclusiviteitInformatie is geld waard. Veel instanties willen of mogen daarom hun informatie slechts aaneen beperkte, zo mogelijk betalende, klantenpopulatie beschikbaar stellen. In de fysieke we-reld is dat uiteraard niets bijzonders: het verschil tussen een huis-aan-huis blad en een be-taald abonnement. Met betrekking tot e-commerce vereist het wel dat klanten zich elektro-nisch kunnen identificeren. Voor overheidsorganisaties gaat het er dan wellicht niet zozeerom betalende klanten te onderscheiden van niet-betalende klanten, maar bestaat op anderegronden de behoefte om onderscheid te maken tussen burgers of instanties. Bijvoorbeeld:



commerciële reïntegratiebedrijven inzage geven in de systemen van de Centra voor Werk enInkomen, terwijl derden hiervan uitgesloten zouden moeten zijn.

Mate van integratieDe afhandeling van transacties vindt in de regel in de backoffice van organisaties plaats. Eénvan de kanalen van klant naar backoffice en omgekeerd is de e-commercetoepassing: metandere woorden de e-commercetoepassing is eigenlijk het frontoffice. Praktische bijkomstig-heid is dat deze frontoffice alle informatie elektronisch aanlevert aan de backoffice zodatmenselijke tussenkomst (bijvoorbeeld ten behoeve van data-entry) kan worden vermeden.Als de frontoffice en de backoffice direct zijn gekoppeld is sprake van volledige integratie.Het klinkt wellicht nog wat utopisch, maar het behoort steeds meer tot de mogelijkheden: deelektronisch ingediende aanvraag voor subsidie wordt rechtstreeks doorgesluisd naar debackoffice waar de verstrekte gegevens automatisch worden gecontroleerd en eventueelover wordt gegaan tot betaalbaarstelling. In de praktijk is deze mate van integratie nog nau-welijks bereikt in de overheidssector: maar ondenkbaar is het zeker niet.

Mate van compleetheidHet verrichten van zakelijke handelingen bestaat in zijn algemeenheid uit de volgende fasen:oriëntatie, bereiken van overeenstemming (waaronder bestellen), levering en betaling, ennazorg (‘after sales’) . De toepassingen van e-commerce rukken momenteel op van oriënta-tie naar levering en betaling. De fase van oriëntatie kan goed worden ondersteund doornauwgezet informatie op te vragen bij en te verstrekken aan een potentiële klant. Voor depublieke sector krijgt oriëntatie meestal vorm in vragen als ‘heb ik hier recht op’ of ‘ben ikverplicht tot’. Daarbij wordt in toenemende mate informatie opgevraagd aan de burger.Raadpleeg in dit verband eens de site van het Ministerie van Volkshuisvesting, RuimtelijkeOrdening en Milieubeheer en stel vast of u recht hebt op huursubsidie en wat de eventuelehoogte is. U moet dan wel uw huishoudensamenstelling, inkomen en vermogen invoeren.

Het bereiken van overeenstemming leidt in de private sector tot het plaatsen van een order:het te leveren artikel wordt dan bij u thuis afgeleverd. U betaalt aan de deur bij aflevering.Volgende stap is dat u direct betaalt, met uw creditcardnummer, of met digitaal geld. Als ueen informatieproduct hebt gekocht, wordt het u ook via Internet geleverd: u mag de data-base on-line raadplegen, u krijgt de gevraagd publicatie via e-mail toegestuurd of u krijgt demuziek of film via Internet geleverd. Tegenhanger in de publieke sector is bijvoorbeeld dat udirect uitsluitsel zou krijgen over uw aanvraag voor een uitkering en eventueel direct metdigitaal geld een voorschot krijgt uitgekeerd. Dit betekent wel dat alle elementen van detransactie adequaat geautomatiseerd moeten worden ondersteund: identificatie van de aan-vrager, de privacy van de berichtuitwisseling en de fraudebestendigheid van digitaal geld.Dat is nu nog onvoldoende het geval.

Deze vier aspecten kunnen ook als een ontwikkelingspad worden gezien. Dit is hieronderschematisch weergegeven.



publicatie-middel

interactieveinformatie

uitwisseling

exclusiviteit

integratie vanfrontoffice en

backoffice

completetransactie-

afhandeling

Figuur 2. E-commercemodaliteiten als ontwikkelingspad

Waar wilt u e-commerce voor inzetten?E-commerce is in hoofdstuk 2 gepositioneerd als een nieuw communicatie- en afzetkanaalvoor organisaties. Het is dan ook belangrijk vast te stellen wat de toegevoegde waarde isvan zo’n kanaal. Belangrijke vragen in dit verband zijn:� wat is het hogere doel dat u nastreeft?� welke klantpopulatie wilt u bedienen?� voor welke informatierelatie wilt u het kanaal inzetten?� welke diensten gaat u aanbieden?� op welke wijze gaat u de backoffice en de fontoffice koppelen?� is integratie met aanpalende diensten gewenst?

Deze vragen zijn hieronder verder uitgewerkt.

Het ‘hogere doel’Als het goed is begint het nadenken over e-commerce met het zoeken naar het ‘hogeredoel’. Streeft u een vergroting van de klantvriendelijkheid van uw diensten na? moet het al-lemaal efficiënter en effectiever? dwingt uw omgeving u ertoe? of ziet u het als breekijzer omde organisatie eens op te schudden? Afhankelijk van het hogere doel (of doelen) dat u na-streeft worden andere eisen gesteld aan de richting en het tempo van het ontwikkelingspadvoor e-commerce. Als klantvriendelijkheid centraal staat zal er meer oog zijn voor de klant-behoefte dan als efficiëntie centraal staat: ook indien dat iets meer kost. Als efficiëntie cen-traal staat zal de aandacht vooral uitgaan naar het zo volledig mogelijk verzamelen van debenodigde gegevens voor een zo soepel mogelijke afhandeling door de backoffice. Overi-gens sluiten deze twee zaken elkaar niet uit.

KlantpopulatiesEen veel voorkomende tweedeling is ‘business to business’ en ‘business to consumer’. Vooroverheidsorganisaties is het beter onderscheid te maken naar burgercontacten, contactenmet andere overheidsinstanties en contacten met bedrijven en instanties. Het is belangrijk de



doelgroep waarvoor u e-commerce wilt gaan gebruiken zo concreet mogelijk te benoemen.Dan kunt u vaststellen: Of en waar deze doelgroep zich bevindt op het Internet? Welke e-commerce behoefte er bij hèn leeft? Op welke manier u uw e-commerce-activiteiten bij henonder de aandacht kunt brengen? In welke mate u kunt gaan werken met een gesloten ofeen open gebruikersgroep (zie hierboven bij exclusiviteit)? Het aanbieden van de mogelijk-heid om een bijstandsuitkering aan te vragen via Internet zal aanmerkelijk minder succesvolzijn dan hetzelfde voor de studiefinanciering. Dit heeft natuurlijk alles te maken met de doel-groep.

Diensten en informatierelatiesUw organisatie onderhoudt ongetwijfeld veel informatierelaties met de buitenwereld, varië-rend van het simpel verstrekken van informatie tot complexe zakelijke handelingen. Duidelijkzal moeten worden welke informatierelaties u wilt gaan ondersteunen met e-commerce. Hetopvragen van foldermateriaal via Internet is al snel te ondersteunen, het volledig afhandelenvan een subsidieaanvraag voor een theatergezelschap is toch iets anders. De aard van dewerkprocessen en de informatie die wordt uitgewisseld, bepaalt in sterke mate wat de moge-lijkheden zijn om e-commerce succesvol toe te passen. De kadastertelefoon, een servicevan het kadaster waarmee het mogelijk is de prijs op te vragen waarvoor onroerend goedvoor het laatst is verhandeld, leent zich bij uitstek voor e-commerce. Het vraag en antwoord-spel is uitputtend te structureren en daarmee te automatiseren. Dit geldt niet de subsidieaan-vraag voor een theatergezelschap en daardoor is dit soort van transacties nooit volledig af tehandelen met e-commerce. Het is overigens belangrijk in het oog te houden dat bij veelmoeilijk te structureren werkprocessen, zoals het afhandelen van aanvragen voor uitkerin-gen, er een 80-20 verhouding geldt: 80% van de gevallen kan ‘rechttoe rechtaan’ wordenafgehandeld en 20% vraagt om hoogwaardige specialistische kennis ten behoeve van inter-pretatie van regelgeving. De ‘rechttoe rechtaan’ gevallen kunnen heel goed met e-commerceworden ondersteund, als er maar de mogelijkheid is om vast te stellen wanneer iets niet ge-automatiseerd kan worden afgedaan, zodat doorverwezen kan worden.

Backoffice en frontofficeMet e-commerce ontstaat een nieuw soort frontoffice via welke de contacten tussen klant enbackoffice vorm krijgen. Centrale vraag hierbij is of en in welke mate u het frontoffice zondermenselijke tussenkomst koppelt aan uw backofficesystemen. Vanuit het oogpunt van effici-entie is het wenselijk dit zoveel mogelijk te doen: uw klant doet dan immers de data-entryvoor uw organisatie en activeert zelf bepaalde programmatuur. Veel organisaties zijn echternog niet zover, of vinden dit onwenselijk vanuit het oogpunt van beveiliging of misbruik enoneigenlijk gebruik. Dan worden oplossingen gezocht die variëren van het afdrukken van e-mailberichten en deze vervolgens afhandelen zoals de fysieke post wordt afgehandeld, tothet creëren van een sluisfunctie waarbij ruimte is voor menselijke beoordeling alvorens ver-dere geautomatiseerde behandeling plaatsvindt. De eerste vorm (afhandelen als post) ver-eist geen aanpassing van de backoffice, de tweede vorm (sluisfunctie) en volledige koppe-ling aan de backoffice vereisen dit wel.



Organisaties kunnen meerdere frontoffices hebben die op verschillende manieren zijn vorm-gegeven: een netwerk van fysieke kantoren met EDI-achtige verbindingen, e-commerce ofvirtuele loketten en fysieke post. Als tevens sprake is van meerdere backoffices dienenmeerdere frontoffices aan meerdere backoffices gekoppeld te worden. In zo’n situatie kaneen midoffice het aantal technische interfaces drastisch beperken: de frontoffices en debackoffices zijn niet meer allemaal aan elkaar verbonden, maar alleen aan de midoffice. Ditvergroot de beheersbaarheid.

Integratie met aanpalende dienstenEen frontoffice op basis van een e-commercetoepassing maakt het relatief eenvoudig omiemand die zich meldt met een concrete vraag ook aanpalende diensten aan te bieden. Bij-voorbeeld: in het geval dat iemand zich meldt vanwege een sterke inkomensachteruitgang bijeen gemeentelijke sociale dienst ligt het voor de hand om vast te stellen of er ook recht is ophuursubsidie. Deze gedachte wordt door het project OL2000 vormgegeven met zogenaamdevraagpatronen. In technisch opzicht kan dit eenvoudig, door een verwijzen op te nemen naarde site van de betreffende overheidsinstantie. Vaak zal dan echter blijken dat min of meerdezelfde gegevens opnieuw ingevoerd moeten worden: samenstelling van de huishouding,inkomensgegevens en adresgegevens. Dit roept de noodzaak of wens op om te komen toteen gemeenschappelijke definitie van elementaire gegevens. Het project ‘stroomlijning ba-sisgegevens’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken hierop is gericht. Gemeenschappe-lijke definitie van basisgegevens kan alleen plaatsvinden als er ook een beleidsmatige af-stemming plaatsvindt, hetgeen op haar beurt weer een beweging oproept van integratie vanaanpalende regelingen die min of meer eenzelfde effect of oorzaak hebben: bijvoorbeeldinkomensondersteuning.

Samengevat treedt er een integratiebeweging op, die steeds fundamenteler wordt: integratievan de frontoffice, maar de intake per regeling blijft bestaan, integratie van de intake waarbijvan dezelfde gegevens gebruik wordt gemaakt, beleidsmatige afstemming en uiteindelijkintegratie van de regelingen. Belangrijke vraag voor bestuurders en overheidsmanagers ishoever u hierin mee wilt gaan. Het rapport van de Commissie Administratieve Lasten Regelszonder Overlast geeft hierover een groot aantal suggesties.

De integratie met aanpalende diensten laat zien dat e-commerce bestuurlijke effecten kanhebben. Een discussie over volledige integratie van aanpalende regelingen roept uiteraardook een discussie op over de organisaties die de betreffende regelingen uitvoeren; en demate waarin ook zij uiteindelijk zouden kunnen integreren!



5. Ontwikkelingsmodel voor e-commerceDe e-commercemodaliteiten (van eenzijdige informatieverstrekking tot interactief zakendoen) die beschreven zijn in het vorige hoofdstuk laten zien dat de invoering vane-commerce niet zomaar een project is, maar een ontwikkeling die de hele organisatie raakten grote organisatorische consequenties heeft.

Van website naar weborganisatieDit devies geeft pakkend het ontwikkelingstraject weer dat een organisatie doormaakt alsgevolg van de bewuste invoering en verdere uitbouw van e-commerce: het start als eentechnische aangelegenheid en eindigt in een totaal nieuw ingerichte organisatie. De stappendie daarvoor moeten worden gezet zijn hieronder kort beschreven.

1. Wie en wat wilt u bereiken met e-commerce: het hogere doelDe eerste stap is het expliciteren van het ‘hogere doel’ dat u met e-commerce nastreeft.Hierover is reeds een en ander gezegd in hoofdstuk 4. Volstaan wordt hier met het nogmaalsbenadrukken dat als dit niet expliciet wordt gemaakt, de techniek met u op de loop kan gaan,in plaats van andersom.

2. Technische en organisatorische haalbaarheidIn de meest complete vorm stelt e-commerce hoge eisen aan de technische infrastructuur ende procesmatige inrichting van de organisatie. Belangrijke technische aspecten zijn:� het gebruik van technische standaarden voor de gegevensuitwisseling;

Gegevensuitwisseling speelt een belangrijke rol in e-commerce. Naast algemene stan-daarden voor het presenteren van informatie op Internet en het uitwisselen van gege-vens, is het belangrijk te kiezen voor standaarden voor de afhandeling van (financiële)transacties en het beveiligen van de gegevensuitwisseling. Vooral de standaarden voorhet afhandelen van transacties zijn sterk in ontwikkeling.

� geïntegreerde technische infrastructuur;Kan uw technische infrastructuur de uitwisseling van grote hoeveelheden informatie aanen is de infrastructuur dusdanig homogeen dat het mogelijk is om gegevens uit uw basis-administraties beschikbaar te stellen op Internet? Zijn uw frontofficesystemen en backof-ficesystemen koppelbaar, of moeten hiervoor vele specifieke interfaces en (net-werk)verbindingen worden gerealiseerd?

� gemeenschappelijke gegevensdefinities en gemeenschappelijk gegevensgebruik;Zoals eerder aangegeven zal e-commerce ertoe leiden dat de frontoffice en backofficeaan elkaar worden gekoppeld. Dit is alleen mogelijk als ook daar van dezelfde gegevens-definitie wordt uitgegaan. Geïntegreerde afhandeling gaat een stapje verder: er dient danook sprake te zijn van gemeenschappelijk gegevensgebruik.

� geïntegreerde applicaties;In welke mate beschikt uw organisatie over open databases en geïntegreerde applicatiesdie de meeste bedrijfsprocessen ondersteunen? Als er vooral sprake is van functioneel



ingerichte (deel)systemen, waarmee het moeilijk is koppelingen te realiseren, dan zult ugrote moeite hebben met het koppelen van frontoffice- en backofficetoepassingen.

Belangrijke organisatorische aspecten zijn:� structurering van diensten en producten;

Zoals eerder aangegeven leent e-commerce zich vooral voor diensten die vèrgaand ge-structureerd kunnen worden. Dat vereist wel organisatiebrede duidelijkheid over dezediensten, consensus in de organisatie over de onderscheiden gevallen en hoe deze af tehandelen. Het zal blijken, als gevolg van het inventariseren en structureren van de dien-sten en producten, dat veel interpretatieverschillen bestaan die nog weggenomen dienente worden. Dit proces kost tijd.

� procesmatige inrichting en sturing van frontoffice en backoffice;E-commerce vraagt om een procesmatige, in plaats van een functioneel bepaalde inrich-ting en aansturing van uw organisatie. Als de organisatie functioneel is ingericht, zal dezeomgevormd moeten worden naar een meer procesmatige organisatie. Daarbij zal u deafweging moeten maken om dit per onderscheiden dienst of product te doen en daarmeevoor een geleidelijke reorganisatie te kiezen, of grootschaliger voor uw hele organisatie.

� ga uit van uw klanten!Reeds eerder is aangegeven dat het belangrijk is aan te duiden welke klantgroepen uwenst te bedienen met e-commerce. Het is belangrijk de behoefte van uw klanten inbeeld te brengen en de toepassing van e-commerce daarop af te stemmen.

Genoemde technische en organisatorische aspecten laten zien dat uw ambitieniveau en detechnische en organisatorische haalbaarheid hand in hand moeten worden ontwikkelend. Alsuw organisatie nog vooral functioneel is ingericht en gebruik maakt van specifieke, niet ge-integreerde applicaties, dan zal blijken dat volledige transactieafhandeling via e-commercenog niet tot de mogelijkheden behoort.

3. Klein beginnen, groot eindigenDe invoering van e-commerce is een ontwikkelingstraject waarbij u steeds een stapje hogerop de e-commerce-ladder komt te staan. E-commerce wordt toegepast in uw primaire pro-ces. De trede van de ladder waarop u staat dient daarom wel steeds robuust te zijn: het pro-ces moet doorgaan. Het is belangrijk de geleidelijkheid goed in het oog te houden en u nietvan de wijs te laten brengen door mooie vergezichten. De ontwikkeling van uw organisatie(o.a. de procesmatige inrichting hiervan) en uw technische systemen dienen hand in hand tegaan. Dit vereist dat bij het zetten van stappen op de e-commerce-ladder organisatorischeen technische aspecten in hun onderlinge samenhang in beschouwing worden genomen.Hiermee is meteen aangegeven dat hoge eisen worden gesteld aan het management van e-commercetrajecten.

Benadrukt wordt dat we bewust spreken over trajecten en ontwikkelingspaden, en het woord‘project’ proberen te vermijden. Het zetten van de stapjes op de e-commerceladder is in onzeogen misschien wel een project, maar dan met een duidelijk omschreven eindresultaat: de



volgende stap. Het komen tot volwaardige e-commerce is een pad dat op voorhand moeilijkte overzien is, waarbij zich verwachte organisatorische en technische kansen en problemenzullen voordoen. Dit is geïllustreerd in hoofdstuk 2 waarin beschreven is dat als gevolg vane-commerce onverwacht nieuwe producten en diensten kunnen ontstaan: de kansen.



6. Aandachtpunten voor het management bij e-commerceE-commerce raakt de primaire processen van een organisatie en heeft gevolgen voor deorganisatie-inrichting. Hieruit blijkt dat sterke betrokkenheid van het management noodzake-lijk is: veranderen van de organisatie is een zaak van het management.

Werk de consequenties uitIn het algemeen kan e-commerce de klantvriendelijkheid van de dienstverlening verbeterenen de efficiëntie en effectiviteit vergroten. Het is belangrijk dat het management er op aan-dringt de bijdrage van e-commerce aan deze doelen zo concreet mogelijk te maken envraagt om een uitwerking van de personele en financiële consequenties. Duidelijk dient teworden wat de klant niet meer hoeft te doen en wat daarvoor in de plaats komt, welke werk-zaamheden voor de organisatie komen te vervallen en welke nieuwe werkzaamheden ont-staan, hoeveel tijd hiermee is gemoeid en wat de kosten zijn. Als dergelijke consequentiesniet direct in beeld kunnen worden gebracht lijkt het meer voor de hand te liggen eene-commercetraject als pilot te positioneren, naast uw primaire processen, in plaats het directin te zetten in uw primaire processen.

FaseerDe vergezichten die e-commerce schetst zijn mooi en aanlokkelijk. Dit vereist echter wel eengefaseerde aanpak waarbij, zoals eerder gesteld, expliciet aandacht wordt geschonken aande afstemming tussen organisatorische en technische aspecten. Het is belangrijk dat elkefase op zich een stabiel en bruikbaar eindresultaat heeft dat in een beperkte tijd kan wordengerealiseerd. De rol van het management is erop toe te zien dat de ontwikkeling vane-commerce in overzienbare projecten wordt gerealiseerd. In het verlengde hiervan is hetbelangrijk ook tijdens de realisatie de vinger aan de pols te houden en regelmatig de voort-gang te meten.

Meet de effectenE-commerce is nooit af. Het ontwikkelen van een nieuw communicatie- en afzetkanaal is éénding, het instandhouden en verder uitbouwen een ander. Dit vereist dat regelmatig wordtvastgesteld in welke mate gebruik wordt gemaakt van het nieuwe kanaal, wat de ervaringenzijn, hoe het gebruikersvriendelijker en efficiënter kan worden gemaakt, welke inspanningenworden gedaan en wat de kosten zijn. Het meten van de mate waarin het nieuwe kanaalfunctioneert, levert input voor het verder uitbouwen.

Sta open voor nieuwe diensten en productenDe toepassing van e-commerce kan tot nieuwe onverwachte diensten leiden. Daarmee kun-nen bestaande belangen in en buiten de organisatie onder druk komen te staan. Ondanksdat dit tegenkrachten kan oproepen is het goed open te staan voor nieuwe vormen vandienstverlening en te onderzoeken in welke mate deze voor uw organisatie en haar klanteneen toegevoegde waarde kunnen hebben.



7. Tenslotte: 10 door het management te stellen vragenDeze papernote eindigt met 10 door het management te stellen vragen over e-commerce.Het is belangrijk op deze vragen een antwoord te hebben voor alle e-commercetrajecten inuw organisatie.

1. Welke klantpopulaties gaan we bedienen?

2. Welke diensten en producten gaan we aanbieden in welke informatierelaties?

3. Welk ‘hogere doel’ is gediend met e-commerce: kostenbesparing, vergroten van serviceof klantvriendelijkheid en/of het vergroten van de interne effectiviteit?

4. Waarom is e-commerce het meest geschikte middel om dat doel te bereiken?

5. Welke mogelijkheden zijn er voor nieuwe diensten en producten?

6. Wat zijn de organisatorische consequenties?

7. Welke technische aanpassingen zijn nodig?

8. Welk resultaat is over 1 jaar bereikt en is dat een ‘af’ product dat op zichzelf bestaans-recht heeft?

9. Wat zijn mogelijke vervolgstappen en hoe passen die in een langer ontwikkelingstraject?

10. En hoe gaan we het beheren als het af is?



Bijlagen

A. Lijst van geïnterviewden

Mw. E.J.C. Bijlsma, Ministerie van Economische Zaken

F.J.J. van den Eijnden, Stichting E-Commerce Platform Nederland.

P.W.J. de Graaf, VNO-NCW

U. Groen, Sociale Verzekeringsbank

M. Huizenga, Sociale Verzekeringsbank

J. Koet, Belastingdienst

W. Koole, Consumentenbond

H. Nagelhout, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

H.D.Ruyter, Ministerie van Economische Zaken

A.H.G. Tinselboer, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties



B. Bronnen

Literatuur

• Actieplan Electronic Commerce; Ministerie van Economische Zaken, 1998;[www.minez.nl/ecom/fs_elec-com.htm].

• Actieplan Elektronische Overheid; Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrela-ties, i.c. de Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, 1998; [www.minbzk.nl/e-overheid/].

• Christine Bellamy and John A. Taylor; Governing in the information age; Open UniversityPress, Buckingham – Philadelphia, 1998.

• Bert Bos; XML in ten points; World Wide Web Consortium, 1999;[www.w3.org/XML/1999/XML-in-10-points].

• De Digitale Delta, Nederland oNLine; Ministerie van Economische Zaken e.a., 1999;[www.minez.nl/bt_it/fs_techno.htm].

• Digibel Jaarverslag 1998; Belastingdienst, 1999; [www.belastingdienst.nl/].• The economic and social impact of electronic commerce; Preliminary findings and re-

search agenda; Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD,1999; [www.oecd.org/].

• EDI via het Internet: scenario’s voor Electronic Commerce; ingekorte versie; Ediforum,Leidschendam, 1999; [www.ecp.nl/].

• G.J. Groenenboom; Organisatie, coördinatie en interorganisatorische informatiesyste-men; Informatie, 1992.

• Gary Hamel & C.K. Prahalad; Competing for the future; Harvard Business School Press;Boston, Mass., 1994.

• Informatie; themanummers e-commerce; januari 1998, september 1999.• De IT-antenne: volgen van ontwikkelingen in een dynamische markt; resultaten van het

grote IT-trends onderzoek 1999 binnen Nederlandse organisaties; KPMG IT-Trends In-stitute, Washington, 1999; [www.kpmg.nl/].

• Ravi Kalakota; Andrew B. Whinston; Electronic commerce, a manager’s guide; AddisonWesley; 1997.

• Peter Keen; Craigg Balance; Online Profit’s: Every Manager’s Guide to Electronic Com-merce; Harvard Business School Press, Boston, Mass., 1997.

• Microsoft’s Electronic Commerce Strategy; Helping businesses establish and strengthenrelationships with customers and partners; 1998; [www.microsoft.com/].

• The net imperative; survey of business and the internet; The Economist, 26 juni 1999;[www.economist.com/].

• Preparing for eBusiness; a risk assessment scorecard; Meta Group, Inc,, 1999;[www.metagroup.com/].

• The President’s commission on critical infrastructure protection; Critical foundations:thinking differently, 1998.



• Programma Digitale Belastingdienst; Belastingdienst, mei 1999;[www.belastingdienst.nl/].

• Regels zonder overlast, eindrapport van de Commissie Administratieve Lasten, Ministerievan Economische Zaken, 1999; [www.admlasten.nl/].

• In search of the perfect market; survey of electronic commerce; The Economist, 10 mei1997; [www.economist.com/].

• P. Tas & S. Luitjens; Overheidsinformatisering: het taaie ongerief; Het Expertise Cen-trum, Den Haag; 1999; [www.hec.nl/].

• Drs. Ben Tiggelaar; Internet Strategie; Concurrentievoordeel in de digitale economie:theorie en praktijk; Addison Wesley Longman Nederland BV, Amsterdam, 1999.

• Wetgeving voor de elektronische snelweg, Tweede Kamer der Staten-Generaal, Ver-gaderjaar 1997-1998, 25 880, nts. 1-2, februari 1998.

Websites

• Electronic Commerce Platform; [www.ecp.nl].• Commissie Administratieve Lasten; [www.admlasten.nl].• Computer Systems Policy Project; [www.cspp.org/].• The Framework for Global Electronic Commerce; USA Federal Government;

[www.whitehouse.gov/WH/New/Commerce/index.html].• G8 Government Online Project (GOL); [www.open.gov.uk/govoline/golintro.htm].• Informe, informatiedienst voor de elektronische snelweg van het Ministerie van Economi-

sche Zaken, 1999; [www.informe.nl/].• Knowledge and Information Transfer on Electronic Commerce (KITE); [www.kite.tsa.de/].• Merx; Canada’s Official Electronic Tendering Service; [www.merx.ca/].• The Office of Intergovernmental Solutions; Award Winning IT-solutions; [policy-

works.gov/org/main/mg/intergov/].• UN/CEFACT; United Nations Centre for the Facilitation of Procedures and Practices for

Administration, Commerce and Transport; [www.unece.org/cefact/].



C. Enkele voorbeelden van e-commerce

TYPE TOEPASSING VOORBEELDDe overheid beter bereikbaar en her-kenbaar maken

ODN (www.overheid.nl), OL2000(www.ol2000.nl)

Nieuwe kanalen van dienstverlening Belastingaangifte via modem, par-keer vergunning (www.enschede.nl)

Informatieverstrekking en afhandelingeenvoudige aanvragen

Informatiezuilen en websites, stan-daard boetes(www.openbaarministerie.nl/boetebase)

Authenticeren ten behoeve vanrechtshandelingen

TTP-beleid, indentiteitsbewijs metbiometrische gegevens, ZorgPas

Teledemocratie Inspraak over de ruimtelijke ordeningin Brabant

Beantwoorden van routinevragen ‘Veel gestelde vragen’ over reke-ningrijden

Overheid -Burger

Faciliteren van maatschappelijkegroeperingen, vrijwilligers

Adresboek, ruimte op website, dis-cussiegroepen

Uitwisselen van gegevens Heerendiensten, RINISOverheid -Overheid Delen van gegevens uit authentieke

registratiesCBS; Gemeentelijke Basis-administratie, BBR

Elektronische aangifte SAGITTA: aangifte bij de douaneWeg wijzen naar juiste instantie Portal op Internet (www.overheid.nl)Aanbesteden en inkopen MERX-initiatief Canada

Overheid -Bedrijf

Aangifte doen voor belasting Internetloket voor ondernemers,aangiftediskette voor particulieren(www.belastingdienst.nl)

Verstrekken van informatie op maatover producten, diensten, condities

Interactieve Catalogus, informatiezuilmet diverse ingangen

Producten interactief laten samen-stellen

Interactief specificeren (wwwvolks-wagen.com)

Producten of diensten bestellen Albert Heijn thuisservice (www.ah.nl)Volgen van de orderafhandeling United Parce Services

(www.ups.com)Digitaal uitleveren van producten ofverrichten van diensten

AEX, banken

Toezenden van specifieke informatieover nieuwe ontwikkelingen

E-bizz nieuwsbrief (www.e-bizz.nl)

Uitzenden van meetings IBM Institute for Electronic Govern-ment (www.ieg.ibm.com)

Bedrijf -Bedrijf

Organiseren van een veiling auctions.amazon.comUitvoeren van opiniepeilingen Www.trendbox.comPubliceren van vacatures en ontvan-gen van sollicitaties

Jobnews

Leveren van nieuwe diensten Online gokspelenWinkelen www.wehkamp.nlBeleggen www.postbank.nl

Bedrijf -Consument

Testresultaten opvragen www.consumentenbond.nlBurger -Bur-ger

Onderling contact leggen, persoonlijkof zakelijk

Discussierubrieken, mailing lists, e-mail, chatting



HET EXPERTISE CENTRUM

Een vastgelopen project, een mislukte definitiestudie, een uit de hand gelopen budget …Kunnen dit soort problemen voorkomen worden? En zo ja, hoe? Complexe vraagstukken.Enkele van de vele. Want het wordt steeds ingewikkelder om de organisatie van de informa-tievoorziening goed te regelen. Daarom zijn experts gewenst. Deze experts werken bij HetExpertise Centrum. Het Expertise Centrum is een onafhankelijk adviesbureau dat zich uit-sluitend bezighoudt met overheidsinformatisering. Het bureau kenmerkt zich door onafhan-kelijkheid bij het aannemen en uitvoeren van opdrachten Dat waarborgen wij door de stich-tingsvorm. Maar ook door alleen rechtstreeks voor de opdrachtgever te werken en niet alsonderaannemer.

Onze consultants kennen de overheidscultuur van zeer dichtbij. Niet alleen van het Rijk,maar ook van de provincies, gemeenten, waterschappen en verzelfstandigde organisaties.Ze hebben daardoor als geen ander inzicht in de bestuurlijke en organisatorische aspectenvan de informatievoorziening. En ze kunnen u bijstaan bij problemen van vandaag en hetvoorkomen van problemen van morgen.

Wat kunnen wij voor u doen?

• Strategische advisering• Contra-expertise• Programma- en procesmanagement• Projectadvisering

Voor meer informatie kunt u contact opnemen metDirecteur drs. K. van der Steenhoven

STICHTING HET EXPERTISE CENTRUMJan Willem Frisolaan 32517 JS Den Haagtelefoon: 070 351 49 97fax: 070 351 5282e-mail: [email protected][www.hec.nl]

E-Commerce: elektronisch zaken doen bij de overheid

Business

Transcript of E-Commerce: elektronisch zaken doen bij de overheid