Duurzaamheidsbeleid 2012-2015_bron Gemeente Lingewaard

7/28/2019 Duurzaamheidsbeleid 2012-2015_bron Gemeente Lingewaard

1/37

1

Kadernotitie Duurzaamheid

2012-2015

Oktober 2011Afdeling Beleids- en Projectontwikkelingteam Sociaal BeleidOpgesteld door M. Meynen


2/37

2

Inhoudsopgave

DEEL I ACHTERGROND

Hoofdstuk 1 Investeren in duurzaamheid 5

1.1 Het begrip duurzaamheid 51.2 Het belang van duurzaamheidsbeleid 61.3 Wat levert duurzaamheid op 7

Hoofdstuk 2 De huidige situatie 8

2.1 De gemeente 82.2 De gemeentelijke organisatie 92.3 CO2 nulmeting 112.4 Lingewaard in vergelijking met andere gemeenten 112.5 Conclusie 14

DEEL II BELEID

Hoofdstuk 3 Visie en ambitie 16

3.1 Coalitieakkoord 163.2 Visie 173.3 Ambitie 173.4 Doelen 17

Hoofdstuk 4 Uitgangspunten 19

4.1 Borgen en aanvullen op integrale themas 194.2 Duurzaamheid: ecologisch, economisch n sociaal 194.3 Flexibel beleid 194.4 Gemeente voornamelijk als makelaar 194.5 Gebruik bestaande financile middelen 19


3/37

3

DEEL III UITVOERING

Hoofdstuk 5 Opzet uitvoeringsprogramma 21

5.1 Duurzaam leven 215.2 Duurzame organisatie 225.3 Duurzame economie 235.4 Duurzame mobiliteit 24

5.5 Duurzaam inrichten en bouwen 25

Hoofdstuk 6 Financieel kader 26

6.1 Functies 266.2 Rubrieken 26

Hoofdstuk 7 Borging 28

7.1 Borging in de organisatie 287.2 Borging van beleid 297.3 Borging van de uitvoering 29

Bijlage I Duurzaamheid in huidig gemeentelijk beleid 31

Bijlage II Uitkomsten CO2 nulmeting 34

Bijlage III Duurzaamheidsnetwerken 35


4/37

4

DEEL I ACHTERGROND


5/37

5

Hoofdstuk 1 Investeren in duurzaamheid

In dit hoofdstuk beginnen we met een verkenning van het begrip duurzaamheid en de betekenis ervan

voor de gemeente. Eerst wordt een definitie van het begrip duurzaamheid vastgesteld. Een heldere

definitie biedt houvast en dient als uitgangspunt voor de kadernotitie. Vervolgens wordt uitgelegd

waarom duurzaamheidsbeleid van belang is en wordt toegelicht wat duurzaamheidsbeleid oplevert.

1.1 Het begrip duurzaamheid

De meest gebruikte en geaccepteerde definitie is die van de VN-commissie Brndtland (1987):

Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden

zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien

in gevaar te brengen.

Hoewel deze definitie het begrip duurzaamheid niet meteen hanteerbaar maakt, geeft het wel aan dat

duurzaamheid over meer gaat dan milieu. Voorzien in de behoeften van huidige generaties

betekent bijvoorbeeld ook armoedebestrijding en gelijke rechten voor mannen en vrouwen.1

Het gaat er dus om het sociale, ecologische n economische aspect van duurzame ontwikkeling in

samenhang en in evenwicht te brengen. Alleen zo kunnen de huidige generaties (hier en elders in de

wereld) gezond, veilig en in welvaart leven met behoud van de mogelijkheden voor toekomstige

generaties.

Om de breedte van duurzaamheid te benadrukken en het begrip hanteerbaar te maken, wordt

duurzaamheid vaak vertaald in drie dimensies, ook wel de 3 P's genoemd: People (het sociale

aspect), Planet (het ecologische aspect) en Profit (het economische aspect). Hieronder een toelichting

op deze 3 Ps.

People

Een duurzame samenleving heeft gemeenschapsgevoel nodig, waarin burgers zich betrokken voelen

bij wat er in hun samenleving, in de wereld en met hun medeburgers gebeurt. People zou kunnen

worden vervangen door participatie. Participatie draagt bij aan het gemeenschapsgevoel.

Duurzaamheid betekent ook: kansen voor iedereen en rekening houden met mensen elders. In een

duurzame samenleving doet iedereen mee, wordt niemand buitengesloten en wordt ieders talent

optimaal benut. Een duurzame samenleving kan niet ten koste van anderen gaan, ook niet als dat ver

weg is. Gemeenten kunnen de dimensie People invulling geven met burgerparticipatie, sociaal

beleid zoal WMO-beleid en internationale samenwerking.

1 De Rijksoverheid schrijft: Duurzaam ontwikkelen betekent het gelijktijdig verbeteren van welzijn, natuur eneconomie: people, planet, profit. Het gaat om maatschappelijke ontwikkeling die houdbaar is over de generaties heen en opwereldschaal. Welvaart van de n mag niet ten koste gaan dat de welvaart van de ander.


6/37

6

Planet

Centraal staat hier het behoud, de bescherming en het beheer van onze natuurlijke hulpbronnen: de

diversiteit aan plant- en diersoorten, kwaliteit en kwantiteit van water, luchtkwaliteit,

bodemvruchtbaarheid, et cetera.

De gemeente kan hier invulling aan geven met klimaat- en energiebeleid, duurzaam waterbeheeren natuur- en milieubeleid (onder andere het versterken van de lokale biodiversiteit). Ook de kennis

daarover bij inwoners vergroten is een belangrijk onderdeel.

Profit

Duurzame economische ontwikkeling gaat over vooruitgang en welvaart. De uitdaging is ervoor te

zorgen dat de vooruitgang van de n niet ten koste gaat van een ander of van toekomstige

generaties. Daarnaast is het zoeken naar economische activiteiten die een bijdrage leveren aan een

duurzame ontwikkeling, zowel in de gemeente als in landen elders in de wereld. Dat vereist een

andere manier van denken; een ondernemer zal in zijn bedrijfsvoering en keuzes voor investeringen

altijd de balans opmaken tussen kosten en baten. Een maatschappelijk verantwoord ofwel duurzaam

ondernemer neemt in zijn besluitvorming ook de milieu- en sociale aspecten mee (maatschappelijke

kosten en baten).

Gemeenten kunnen aan deze P invulling geven door zelf het goede voorbeeld te geven en duurzaam

ondernemen in hun gemeente te stimuleren.

1.2 Het belang van duurzaamheidsbeleidIn het coalitieakkoord 2010-2014 staat het volgende over duurzaamheid:

Aan het inhoudelijk beleid liggen fundamentele waarden en beginselen ten grondslag

van waaruit de coalitiepartners de gemeente willen besturen. Dit zijn: []

4. Duurzaamheid met aandacht voor evenwicht tussen ecologische, economische

en sociale belangen bij de inrichting van de gemeentelijke samenleving.

[]

Alle coalitiepartijen zijn zich ervan bewust dat de gemeente een voorbeeldfunctie

heeft op het gebied van duurzaamheid. Daaronder wordt o.a. verstaan: duurzaam

ruimtegebruik, sociale duurzaamheid, duurzame inkoop en energiebesparing.

Duurzaamheid wordt in alle geledingen van de gemeentelijke organisatie verankerd

en alle wethouders spelen hierin een rol.

Duurzame ontwikkeling betekent vaak net iets andere keuzes maken dan we geneigd zijn. Geen

eenzijdige blik en resultaten op de korte termijn, maar een brede blik op sociale, economische en

ecologische aspecten en rekening houden met de langere termijn. Beleid kan helpen een juiste

afweging te maken.


7/37

7

Met helder beleid kan de gemeente tevens:

1. Het begrip duurzaam afbakenen. De term duurzaamheid wordt te pas en te onpas gebruikt.

Mede daardoor is het onduidelijk wat de gemeente hiermee bedoelt. Er is behoefte aan een

concrete invulling van het begrip duurzaamheid waarmee de gemeente aan de slag kan.

2. Duidelijkheid scheppen voor alle beleidsterreinen. Duurzaamheid gaat over allebeleidsdisciplines heen. Een integraal kader is daarom van toegevoegde waarde.

3. Aangeven wat de gemeente wil bereiken. Duurzaamheid is een breed begrip. Het is goed om

samen het ambitieniveau en de doelen die worden nagestreefd vast te stellen. Dit helpt om te

voorkomen dat de gemeente verzandt in allerlei ad hoc activiteiten.

4. Gericht maatregelen treffen om de gewenste voorbeeldfunctie op het gebied van

duurzaamheid uit te dragen.

5. Gericht duurzame activiteiten van burgers, ondernemers, organisaties en instellingen

faciliteren om zo duurzaamheid binnen de gemeente te stimuleren.

6. Inspelen op wet- en regelgeving op het gebied van duurzaamheid

7. Gericht subsidies aanvragen. Er zijn nationale (stadsregio, provincie, rijk) en internationale (

Europa) subsidies op verschillende gebieden van duurzaamheid waar gemeenten aanspraak

op kunnen maken indien zij zelf beleid hebben op dit gebied, bijvoorbeeld subsidiring voor

energiebesparende maatregelen en duurzaam bouwen.

1.3 Wat levert duurzaamheid op

Investeren in duurzaamheid loont. We werken met een duurzaamheidsbeleid aan een leefbare,

gezonde, groene gemeente. Door een brede blik te hanteren en een lange termijn in gedachten te

houden is de gemeente meer toekomstbestendig en kan beter worden geanticipeerd op

veranderingen.

Investeringen in duurzame maatregelen verdienen zich terug. Niet altijd meteen of binnen een jaar,

maar wel op de langere termijn. Investeren in het verduurzamen van gemeentelijke gebouwen of in

een goede relatie met burgers bijvoorbeeld. Dat kost nu tijd en/of geld, maar op de langere termijn

levert het veel op. Een lange termijn visie is daarom essentieel bij duurzaamheid.


8/37

8

Hoofdstuk 2 De huidige situatie

Duurzame ontwikkeling staat politiek en maatschappelijk steeds hoger op de agenda. Niet alleen op

Europees of landelijk niveau, maar zeker ook op lokale schaal zetten steeds meer bedrijven en

burgers zich in voor een toekomstbestendige wereld. In dit hoofdstuk eerst een inventarisatie van water al gebeurt aan duurzaamheid, zowel binnen de gemeentegrenzen (paragraaf 1) als binnen de

gemeentelijke organisatie (paragraaf 2.2). Er is een nulmeting uitgevoerd op de CO2 uitstoot (een zgn.

footprint). De uitkomsten hiervan worden in paragraaf 2.3 toegelicht. Tevens hebben we aan een

benchmark meegedaan, waarmee duidelijk wordt waar Lingewaard staat op duurzaamheidsgebied in

vergelijking met andere gemeenten (paragraaf 2.4). Deze benchmark wordt gebruikt om de sterktes

en zwaktes van de gemeente op het gebied van duurzaamheid op te sporen. Met behulp van al deze

informatie wordt in de conclusie (paragraaf 2.5) inzichtelijk gemaakt waar we aandacht aan zouden

kunnen besteden op het gebied van duurzaamheid.

2.1 De gemeente

In Lingewaard zijn verschillende organisaties, instellingen en burgers bezig met het thema

duurzaamheid. Hieronder een aantal voorbeelden. Deze lijst is niet uitputtend.

Binnen de gemeente zijn verschillende bedrijven gevestigd die zich bezig houden met

duurzaamheid; adviesbureaus op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen

of sociale innovatie, communicatiebureaus en bedrijven die zonnepanelen plaatsen.

Een aantal ondernemers heeft een platform opgericht om maatschappelijk verantwoord

ondernemen onder de aandacht te brengen (Het Groene Podium)

Tuinders van glastuinbouwgebied Bergerden exploiteren een collectief gietwatersysteem en

een collectief energiesysteem

Tuinders van glastuinbouwgebied Bergerden werken, samen met de provincie en de

gemeente, aan een aardwarmteproject

In het plangebied Bergerden wordt, op particulier initiatief, de bouw van een

biovergistingsinstallatie voorbereid

Er zijn stichtingen en instellingen in de gemeente actief op het gebied van ecologische

duurzaamheid, zoals Stichting Lingewaard Natuurlijk.

Woningcorporaties zijn bezig met duurzame maatregelen voor hun huurwoningen.

Bij een aantal verenigingen en instellingen is verduurzamen nadrukkelijk aan de orde. Vanuit

de intrinsieke motivatie om hierin de eigen verantwoordelijkheid te nemen en daarnaast ook

door de sterk stijgende kosten van energie.

Er zijn stichtingen en instellingen op het gebied van sociale duurzaamheid in de gemeente,

zoals een Amnesty groep, Stichting Vluchtelingenwerk en Stichting

Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard.

Verschillende ondernemers en burgers hebben genvesteerd in energiebesparende /

energieleverende maatregelen. Zo heeft restaurant Zijdewinde genvesteerd in een

sedumdak, heeft de DA drogist in Bemmel o.a. zonnepanelen en een warmtepomp.


9/37

9

2.2 De gemeentelijke organisatie

De gemeente Lingewaard zelf is op verschillende fronten actief op het gebied van duurzaamheid. In

deze paragraaf een aantal beleidsstukken waarin duurzaamheid aan bod komt. Vervolgens een

opsomming van duurzame activiteiten die de gemeente oppakt.

2.2.1 Beleid

Milieubeleidsplan (2010)

In het milieubeleidsplan is veel aandacht voor klimaat en duurzaamheid. Gesteld wordt dat de

gemeente pas geloofwaardig is als ze zelf het goede voorbeeld geeft. De rol van de gemeente is

voortrekker bij het agenderen van klimaatverandering, het ontwikkelen van een visie hierop en het

tonen van leiderschap bij het stimuleren van innovatie.

Sociale ambities/ WMO beleidsplan (2011)

De gemeente heeft een duurzame sociale visie: Lingewaard wil ook in de toekomst een sociale

gemeente blijven met een goed voorzieningenpakket voor de burgers die dat nodig hebben. Daarbij

hoort een leefklimaat waarin iedere burger zijn/haar plek kan vinden, volwaardig lid van de lokale

samenleving kan zijn en waar de gemeente de voorwaarden schept voor zelfredzaamheid en

saamhorigheid. Burgerparticipatie, belangrijk onderdeel van sociale duurzaamheid, is opgenomen als

speerpunt. De sociale visie is in een tiental concrete ambities vertaald. De meest ambities zijn gericht

op sociale duurzaamheid, zoals iedereen is gelijk en iedereen doet ertoe; goed wonen en leven in

Lingewaard). De ambitie duurzaamheid ook op sociaal gebied geeft aan dat de gemeente de

samenhang tussen sociaal beleid en duurzaamheid onderkent.

Gemeentelijk mobiliteitsplan (2008)

Het gemeentelijk mobiliteitsplan legt de koppeling tussen regionale en lokale bereikbaarheid,

veiligheid en leefbaarheid. Dit zijn allen duurzame themas. De ambitie is een bereikbare gemeente te

zijn met behoud van de ruimtelijke kwaliteit.

Ruimtelijke structuurvisie (2011)

Bij bijeenkomsten en gesprekken over dit duurzaamheidsbeleid is meerdere keren het belang van het

groene karakter van de gemeente Lingewaard benadrukt. Met de ruimtelijke structuurvisie wordt een

beeld geschetst hoe de gemeente de komende 10 jaar haar omgeving wil ontwikkelen. Het landschap

vormt de basis voor alle projecten en de visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de hele gemeente.

Duurzame ontwikkeling wordt vertaald naar klimaat en energie, efficint ruimtegebruik, stimuleren en

faciliteren gebruik duurzame vervoersmogelijkheden, integraal waterbeheer, versterking van het

landschap met levendige kernen met de nodige voorzieningen en de mogelijkheid voor inwoners om

te recreren dicht bij huis. Er wordt een 16-tal toekomstige opgaven genoemd waarbij duurzaamheid

vaak duidelijk terugkomt, zoals; landschap, recreatie en natuur met elkaar verbinden; kwalitatieve en

kwantitatieve verbetering van het watersysteem; Hoogwaardig Openbaar Vervoer; duurzaam bouwen;

verstevigen en versterken van de lokale economie.


10/37

10

De dijk als as van ontwikkeling (2009)

Dit rapport wordt gebruikt als toetsingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen. Het geeft een

handreiking voor ruimtelijke vernieuwing, waarbij opgaven op het terrein van water, wonen en werken

gecombineerd met cultuurhistorie, recreatie, natuur en landschap kunnen leiden tot nieuwe

economische kansen. Doel is meer ruimtelijke kwaliteit en hiermee leefbare woonomgeving met

toekomstwaarde. Kortom: werken aan een duurzaam Lingewaard.

2.2.2 Activiteiten

In deze paragraaf een aantal duurzame activiteiten die binnen de gemeentelijke organisatie worden

uitgevoerd. Deze lijst is niet uitputtend, het dient vooral om aan te geven dat er al duurzaam wordt

gehandeld.

Er wordt voor alle gemeentelijke gebouwen groene stroom ingekocht

Er wordt deels recyclebaar papier gebruikt

Er is een proef gedaan met LED-verlichting op de Lingewal

Er zijn nieuwe, duurzame armaturen in Angeren geplaatst

Er wordt aandacht besteed aan het scheiden van afvalstromen

Onkruidbestrijding gebeurt niet meer chemisch

Er worden sensoren gebruikt in openbare gebouwen om licht en water te besparen

Klinkers en asfalt worden hergebruikt

Groenafval wordt als biomassa verwerkt

Het buitengebied wordt ingericht met duurzaamheid als uitgangspunt

Het nieuwe gemeentehuis in Bemmel wordt een duurzaam gemeentehuis met bijvoorbeeld

energiezuinige verlichting en een duurzaam energiesysteem, warmte-koude-opslag (WKO).

De gemeente probeert zoveel mogelijk zaken digitaal af te handelen

In samenwerking met de provincie wordt bedrijventerrein Pannenhuis 1 duurzaam

gerevitaliseerd

Samen met de stadsregio heeft de gemeente het project SLIM prijzen opgepakt om

automobilisten de spits te laten mijden (zorgt voor een betere bereikbaarheid)

Het gebruik van fiets en openbaar vervoer onder medewerkers wordt gestimuleerd om zo de

autokilometers terug te dringen

Er is aandacht voor een goede afstemming van gezondheid, woongenot en maatschappelijk

welzijn

De gemeente heeft verschillende adviesraden zoals een Clintenraad WWB, WMO

adviesraad en een jongerenraad

Lingewaard heeft wijkgericht werken hoog in het vaandel staan

De gemeente heeft een stedenband met Mizil, Roemeni

Lingewaard is uitgeroepen tot meest kindvriendelijke gemeente 2011 (J/M voor ouders)


11/37

11

2.3 CO2 nulmeting

CO2 is het belangrijkste broeikasgas, mondiaal levert de verhoogde uitstoot van CO2 de grootste

bijdrage aan het versterkte broeikaseffect en daarmee aan de klimaatverandering. Het is nuttig om

inzicht te hebben in de eigen uitstoot zodat we gerichte doelen kunnen stellen om de uitstoot te

verlagen. Tevens kan worden bepaald welke impact Lingewaard (zowel de gemeente als de

gemeentelijke organisatie) heeft op het klimaat en welke bronnen voor welke uitstoot zorgen en hoe

deze uitstoot zich verhoud met andere gemeenten. Om inzicht te krijgen in de omvang van de CO2

uitstoot van de gemeente is een CO2 nulmeting uitgevoerd.

Binnen de gemeentegrenzen

Binnen de gemeentegrenzen is in verschillende sectoren de CO2 uitstoot berekend, zowel in 2008 als

in 1990 (referentiejaar voor Europese en nationale doelen). De uitkomsten hiervan zijn terug te vinden

in bijlage II. Ten opzichte van 1990 is een totale reductie van 11,7% gerealiseerd.De gemiddelde uitstoot per inwoner van de gemeente is op een aantal sectoren vergeleken met het

gemiddelde per inwoner van de provincie Gelderland en Nederland (zie tabel in bijlage II). Hieruit blijkt

dat in Lingewaard de CO2 uitstoot van de sector woningen relatief hoog is. In de sector landen

bosbouw en visserij stoot de gemeente vergeleken met de provincie en Nederland ook relatief veel

CO2 uit. Dat is verklaarbaar gezien de grote hoeveelheid glastuinbouw in onze gemeente. De uitstoot

in de industrie is juist lager dan de gemiddelde uitstoot in de provincie en in Nederland.

De gemeentelijke organisatie

De CO2-uitstoot van de gemeente Lingewaard als organisatie zit onder andere in de gemeentelijke

gebouwen en transportbewegingen (zie tabel in bijlage II). Het energieverbruik van de gemeentelijke

gebouwen gaat veranderen, per 1 januari 2012 is er n modern gemeentehuis waarin meerdere

energiebesparende maatregelen zijn doorgevoerd. De gemeente koopt groene stroom in, dat zorgt

ervoor dat er geen CO2 uitstoot is op dat gebied. Indien dit niet (meer) gebeurt, loopt de CO2 uitstoot

van de gemeentelijke organisatie flink op.

2.4 Lingewaard in vergelijking met andere gemeenten

Om te bepalen waar Lingewaard staat op het gebied van duurzaamheid ten opzichte van andere

gemeente is de score van de gemeente op een nationale benchmark bepaald, de zgn. lokale

duurzaamheidsmeter. Dit is een openbare benchmark, ontwikkeld door COS Nederland (Vereniging

van centra voor internationale samenwerking). De benchmark bestaat uit bijna 100 vragen, verdeeld

over de drie Ps: people, planet en profit. De vragen zijn gebaseerd op actuele thema's en Europees

en landelijk beleid. Hebben gemeenten bijvoorbeeld aandacht voor bewonersparticipatie,

internationale samenwerking, energiebesparing en integraal waterbeheer? Hoeveel investeren

gemeenten in duurzame ontwikkeling? De meter geeft een beeld in hoeverre een gemeente

duurzaamheid inhoud geeft in vergelijking met andere gemeenten.


12/37

12

Daarbij moet wel worden opgemerkt dat ook deze benchmark, zoals alle benchmarks, zijn

beperkingen heeft. Op het thema burgerparticipatie bijvoorbeeld wordt alleen gevraagd naar een

vastgestelde verordening burgerinitiatief. Wijkgericht werken of interactieve planvorming krijgt geen

aandacht. Daarom wordt bij de conclusie over de stand van zaken in de gemeente (paragraaf 2.5) de

overige informatie uit dit hoofdstuk meegenomen.

De gemeentelijke score

De vragenlijst is ingevuld in het voorjaar van 2011. We behaalden in totaal 64 punten van de 145, dat

is 45%. Op de verschillende Ps scoort de gemeente als volgt: 24 punten (van de maximaal 45 punten)

op People, 22 punten (van de 50) op Planet en 18 punten (van de 50) op Profit.

We staan daarmee op plaats 142 van de 190 gemeenten die de duurzaamheidsmeter hebben

ingevuld. Van de 56 Gelderse gemeenten hebben 21 gemeenten meegedaan. Bij deze 21 Gelderse

gemeenten staat Lingewaard op plaats 17.

Tabel 1: Overzicht van de prestaties op de drie themas in de Lokale Duurzaamheidsmeter

Indicator Score Lingewaard Score max Score (%)

People 24 45 53 %

Planet 22 50 44 %

Profit 18 50 36 %

Totaal 64 145 45 %

Hieronder een toelichting op de score van Lingewaard per aspect; people, planet en profit.

People

Hierbij gaat het om relaties tussen mensen. Themas zijn burgerparticipatie, sociaal beleid en

en internationale samenwerking.

Thema burgerparticipatie:het feit dat burgerparticipatie belangrijk wordt gevonden draagt bij aan de

goede score. Zo worden burgerinitiatieven ondersteund, zijn er diverse adviesraden (clintenraad,

WMO-raad, jongerenraad etc.) en wordt de tevredenheid van haar burgers gemeten.

Thema sociaal beleid:Lingewaard heeft een plan voor maatschappelijke ondersteuning en een actief

jeugdbeleid. Er is ook beleid voor volwaardige ondersteuning van mantelzorg en

vrijwilligersondersteuning. Er is echter (nog) geen actueel emancipatiebeleid, integraal

gehandicaptenbeleid of diversiteitsbeleid.

Thema internationale samenwerking:Lingewaard heeft een partnergemeente waarbij de ontwikkeling

van beide gemeenten centraal staat. Stichting Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard werkt aan

bewustwording van mondiale vraagstukken onder inwoners en voert projecten uit in de Derde Wereld.

Dat scoort goed. Gemiste punten zijn er omdat we geen Millenniumgemeente zijn.


13/37

13

Planet

Hier gaat het om de relatie tussen mens en natuur. Thema's zijn klimaat, natuur en milieu en water.

Thema klimaat:veel vragen gaan over het lokale klimaatprogramma, dat in Lingewaard onder het

milieubeleid valt. We missen punten omdat dit lokale klimaatprogramma niet is geborgd door

structureel budget en dit beleid geen aantoonbare prioriteit binnen de gemeente heeft.Thema natuur en milieu:hier scoren we goed op. Er is expliciet ruimte voor ecologisch beheer en er is

een bomenbeleid vastgesteld. Er is iemand verantwoordelijk voor het behoud van natuur- en

biodiversiteit.

Thema water:de gemeente heeft een waterplan, een rioleringsplan en een duurzaam waterbeheer.

Gemiste punten komen vooral doordat de gemeente niet actief voorlicht over waterbesparing en

doordat er niet actief wordt geanticipeerd op klimaatverandering (zgn. klimaatadaptatie).

Profit

Hierbij gaat het om het stimuleren van duurzaam ondernemen n zelf het goede voorbeeld geven.

Thema's zijn: duurzame overheid (duurzaam inkopen en duurzaam bouwen), duurzame mobiliteit en

duurzaam bedrijfsleven.

Thema duurzaam inkopen: voor eigen gebruik kopen we 100% groene stroom in. De criteria voor

duurzaam inkopen worden bij grote inkopen gehanteerd. De gemeente mist punten doordat niet is

vastgelegd dat duurzaamheid het uitgangspunt is van inkoopbeleid, er geen extra budget voor

duurzaam inkopen is gereserveerd en de eigen vervoersbewegingen niet erg duurzaam zijn.

Thema duurzaam bouwen:het stimuleren van duurzaam bouwen staat in Lingewaard nog niet op de

agenda. Er zijn geen meetbare doelen gesteld, er is geen duurzaam-bouwen-cordinator en

bouwplannen worden niet structureel gecontroleerd op duurzaamheid.

Thema duurzame mobiliteit:we scoren goed op dit thema. De gemeente werkt samen met de

Fietsersbond en stimuleert het gebruik van het openbaar vervoer en de fiets. In het mobiliteitsbeleid

komen duurzaamheid en milieu terug.

Thema duurzaam bedrijfsleven:de gemeente scoort door bij controles en handhaving

energiemaatregelen te verlangen. Punten blijven liggen doordat er geen ondernemersloket is waar

duurzaam ondernemen wordt gepromoot en er geen duurzame bedrijventerreinen zijn.


14/37

14

2.5 Conclusie

Duurzaamheid is niet nieuw voor de gemeente Lingewaard, er wordt aandacht besteed aan

duurzaamheid in verschillende beleidstukken en activiteiten. Op basis van de informatie uit dit

hoofdstuk kunnen per onderdeel van duurzaamheid de sterke en zwakke punten benoemd worden.

Wat sociale duurzaamheidbetreft zijn we goed op weg. Zowel met burgerparticipatie, sociaal beleid

en internationale samenwerking. Er is veel aandacht voor bijvoorbeeld jongeren- en

ouderenparticipatie. In de sociale ambities wordt duurzaamheid expliciet benoemd. Er zijn

verschillende raden die gevraagd en ongevraagd advies kunnen geven, zoals een jongerenraad,

WMO advies raad en Clintenraad WWB. Aandacht kan worden besteed aan emancipatiebeleid,

gehandicaptenbeleid en diversiteitsbeleid. Daarnaast kunnen de stedenband en de steun aan

Stichting Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard meer onder de aandacht worden gebracht als

belangrijke activiteiten op het gebied van sociale duurzaamheid.Bij ecologische duurzaamheidontbreekt de financile borging van het duurzaamheid- en

klimaatbeleid. Dit ondermijnt de doelen op dat gebied. De gemeente zal zich zonder budget vooral

vanuit de wettelijke taken als toetser, vergunningverlener en handhaver moeten opstellen. Voorlichting

op scholen en het stimuleren van energiebesparende maatregelen verdienen de aandacht. Wat al

goed wordt opgepakt is het groen- en waterbeleid.

Op economische duurzaamheidvalt veel winst te behalen. Wat opvalt is dat er geen actueel

economisch beleid is. Duurzaam bouwen staat nog niet geagendeerd, terwijl de CO2 uitstoot in de

sector woningen is in de gemeente Lingewaard gemiddeld genomen hoger is dan in de provincie en

het landelijke gemiddelde. De gemeente is goed op weg met duurzaam inkopen, maar de borging

ontbreekt. Bij grote inkopen worden de inkoopcriteria van AgentschapNL gebruikt, maar bij veel kleine

inkopen is dit nog niet standaard. Het is belangrijk dat iedere afdeling zich hier verantwoordelijk voor

gaat voelen. Daarnaast kan de gemeente nog veel doen aan het stimuleren van duurzaam

ondernemen. Positief binnen economische duurzaamheid is de aandacht voor het milieu in het

gemeentelijk mobiliteitsbeleid en het stimuleren van gebruik van het openbaar vervoer en de fiets bij

medewerkers.


15/37

15

DEEL II BELEID


16/37

16

Hoofdstuk 3 Visie en ambitie

Duurzaamheid heeft betrekking op bijna alle terreinen van het gemeentelijk beleid. Visie en ambities

geven richting aan het beleid en de activiteiten van de gemeente. Het coalitieakkoord biedt goede

aanknopingspunten voor een visie op duurzaamheid. Dit wordt in de eerste paragraaf toegelicht. Met

deze richting en de analyse van de huidige situatie uit het vorige hoofdstuk is antwoord te geven op de

vragen wat de visie van de gemeente op duurzaamheid is (paragraaf 3.2) en wat de gemeente met

duurzaamheidsbeleid wil bereiken (ambities, paragraaf 3.3). Concrete doelen komen vervolgens aan

bod in paragraaf 3.4.

3.1 Coalitieakkoord

Duurzaamheid komt in alle hoofdstukken van het coalitieakkoord aan de orde. Hieronder wordt

volstaan met een aantal zinsneden uit het coalitieakkoord die een richting aangeven.

Duurzaamheid met aandacht voor evenwicht tussen ecologische, economische en sociale

belangen bij de inrichting van de gemeentelijke samenleving

De gemeente heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van duurzaamheid

Duurzaamheid vanzelfsprekend in het gemeentelijk beleid en in het feitelijk handelen

Directe betrokkenheid van burgers bij beleidsvorming

Alle inwoners kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven

Aandacht evenwichtiger samenstelling van de bevolking

Aandacht voor preventie; investeren in voorzieningen zoals jongerenwerk, gezinscoaching,

opvoedingsondersteuning en leerplichthandhaving

Een goede afstemming van gezondheid, woongenot en maatschappelijk welzijn

Eigen verantwoordelijkheid van burgers bij de invulling van hun leefomgeving met aandacht

voor veiligheid (buurtpreventie), milieu en cultuur (voorzieningen)

Ontwikkeling talenten personeel

Integrale ontwikkeling optimalisatie van het openbaar vervoer in Lingewaard

Stimuleren innovatieve milieuvriendelijke bedrijvigheid

Aandacht voor veiligheid en geluidsoverlast op de dijken

Een veilige school voor iedereen

Verdere ontwikkeling van de brede school

Op peil houden van de kwaliteit van schoolgebouwen


17/37

17

3.2 Visie

De gemeente Lingewaard heeft een belangrijke (voorbeeld) functie bij het verder verduurzamen van

de samenleving. Daarin nemen we onze verantwoordelijkheid. In alles wat we doen zoeken we eenduurzame balans tussen ecologische, economische en sociale doelen en proberen we anderen aan te

zetten tot duurzaam gedrag.

3.3 Ambitie

Onze ambitie is om n van de duurzaamste gemeenten van Gelderland worden. Als organisatie en

uiteindelijk als gemeente streven we ernaar om geen CO2 uit te stoten. Dit kunnen we niet alleen; we

richten ons daarom ook op het faciliteren en stimuleren van duurzame initiatieven en ideen uit desamenleving.

3.4 Doelen

De Lingewaardse ambitie is vertaald naar doelen. Daarnaast zijn er bestaande doelen vermeld op

sociale, ecologische en economische duurzaamheid.

1. Lingewaard staat in 2013 in de top 100 van duurzame gemeenten uit de benchmark lokale

duurzaamheidsmeter.

2. Lingewaard staat in 2020 in de top 5 van duurzame gemeenten in Gelderland

3. Lingewaard is in 2020 een klimaatneutrale organisatie

4. Lingewaard is in 2040 een klimaatneutrale gemeente

Bestaande doelen sociaal beleid (people)2:

5. In 2012 verricht 40% van de inwoners vrijwilligerswerk (t.o.v. 30% in 2008)3.

6. In 2012 geeft de burger als wijkbewoner een rapportcijfer 7 voor voorzieningen (verenigingen,

clubs en welzijnsvoorzieningen)4

2Doelen uit de Beleidsnotitie vrijwilligersondersteuning Lingewaard 2010-2013

3 Peiling in 2013 middels de 4-jaarl ijkse Monitor Volwassenen van Hulpverlening Gelderland Midden

4 Peiling middels de monitor www.waarstaatjegemeente.nl


18/37

18

Bestaande doelen milieu beleid (planet)5:

7. Lingewaard realiseert vanaf 2012 een energiebesparing van 2% per jaar

8. Lingewaard heeft in 2020 een reductie van 30% op broeikasgassen gerealiseerd ten opzichte

van 1990 (het gaat dan zowel om CO2 als overige broeikasgassen, zoals lachgas en

methaan);9. Lingewaard gebruikt in 2020 20% duurzame energie

Bestaande doelen economie (profit)

Het meest recente economisch beleid van de gemeente Lingewaard dateert uit 20066. De doelen uit

dit stuk hebben een doorlooptijd tot 2015. In de doorlooptijd worden deze doelen vooralsnog niet

geactualiseerd. In plaats van de doelen uit dit beleid te gebruiken wordt daarom verwezen naar de

actuele economische opgaven die in de structuurvisie (2011) aan bod komen.

10. Het bevorderen van economische activiteit passend bij het schaalniveau (lokaal, regionaal en

boven regionaal) en de bereikbaarheid van de lokatie

11. Het bevorderen van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor inwoners en ondernemers onder

andere door: moderniseren bestemmingsplannen, vraaggericht bouwen, revitaliseren en

herstructureren bedrijventerreinen, bereikbaarheid verbeteren

5 Doelen uit de Beleidsnotitie vrijwilligersondersteuning Lingewaard 2010-2013.

6Ondernemen bij de LINGE: het investeren WAARD, economisch beleidsplan gemeente Lingewaard (2006)


19/37

19

Hoofdstuk 4 Uitgangspunten

Op basis van de visie van de gemeente kunnen een vijftal uitgangspunten onderscheiden worden.

4.1 Borgen en aanvullen op integrale themasIn dit duurzaamheidsbeleid worden bestaande beleidsstukken ondergebracht onder het thema

duurzaamheid. Wat al gebeurt, dient als uitgangspunt. De ambities om in de top 5 van Gelderse

duurzame gemeenten te komen, klimaatneutraal te worden en een top 100 positie bij de benchmark

lokale duurzaamheid te behalen vergen echter meer inzet. Het duurzaamheidsbeleid wordt daarom

aangevuld, onder andere op basis van de bevindingen uit hoofdstuk 2. Om het begrip duurzaamheid

in de organisatie vorm te geven en te verankeren wordt het onderverdeeld in vijf duurzaamheids-

themas. Deze themas vormen de basis voor het uitvoeringsprogramma en beslaan alle facetten van

duurzaamheid. Ze komen terug in landelijk en provinciaal beleid en worden ook in het

milieubeleidsplan grotendeels aangehouden. De themas zijn: duurzaam leven; duurzame organisatie;

duurzame economie; duurzame mobiliteit; duurzaam inrichten en bouwen.

4.2 Duurzaamheid: ecologisch, economisch n sociaal

Bij duurzaamheidsbeleid ligt in veel gemeenten de nadruk op klimaatbeleid. Ons duurzaamheidsbeleid

besteedt aandacht aan zowel ecologische duurzaamheid (milieu/klimaat), als economische en sociale

duurzaamheid. Bij duurzaam bouwen bijvoorbeeld wordt niet alleen naar energiebesparing gekeken,

maar ook naar de levensbestendigheid en de toegankelijkheid voor gehandicapten. Hiermee wordt het

thema echt integraal opgepakt.

4.3 Flexibel beleid

Dit duurzaamheidsbeleid geeft een visie en ambitie van de gemeente op duurzaamheid en schept de

kaders waarbinnen duurzaamheid vorm gaat krijgen binnen de gemeente. Er wordt echter niet voor

vier jaar vastgelegd wat er gaat gebeuren. We willen flexibel blijven en in kunnen spelen op kansen

(subsidies, samenwerkingsverbanden) en lokale behoeften.

4.4 Gemeente voornamelijk als makelaar

We gaan bij de invulling van dit beleid uit van de vraag uit de gemeente. Het is aan burgers,

maatschappelijke instellingen en bedrijven om duurzaamheid te laten leven binnen de gemeente.

Alleen dan heeft duurzaamheid kans van slagen. De gemeente kan duurzame initiatieven of ideen

faciliteren en stimuleren, maar er wordt niets voorgeschreven.

4.5 Gebruik bestaande financile middelen

Duurzaamheid wordt de standaard binnen alle teams. Extra kosten worden binnen budgetten

opgelost. Het budget duurzaamheid wordt nadrukkelijk niet ingezet om de meerkosten van projecten

te dekken.


20/37

20

DEEL III UITVOERING


21/37

21

Hoofdstuk 5 Opzet uitvoeringsprogramma

Aan de hand van de visie, ambitie, doelen en uitgangspunten voor dit duurzaamheidsbeleid kan een

uitvoeringsprogramma worden vormgegeven. In dit hoofdstuk een opzet voor de invulling van dituitvoeringsprogramma, waarmee al enige richting wordt gegeven. De opzet is ingedeeld aan de hand

van de vijf duurzaamheidthemas: duurzaam leven; duurzame organisatie; duurzame economie;

duurzame mobiliteit; duurzaam inrichten en bouwen.

Per thema in dit hoofdstuk een kort overzicht bestaande uit de volgende onderdelen:

1. Relevant beleid /agendas, in- en extern

2. Huidige doelen en te borgen activiteiten uit gerelateerde beleidsstukken

3. Betrokken partijen

4. Aandachtspunten binnen het thema op basis van de bevindingen uit hoofdstuk 2

5. Accenten in de vorm van jaarprojecten; projecten gekozen op basis van de bevindingen uit

hoofdstuk 2 en de aansluiting op nationale, regionale en lokale agendas. Daarnaast leveren

deze projecten een significante bijdrage aan het realiseren van de Lingewaardse ambities,

hebben ze een grote zichtbaarheid, een groot bereik en inspirerende werking. In welk jaar

deze jaarprojecten worden uitgevoerd komt terug in het uitvoeringsprogramma

6. Een eerste aanzet voor de invulling van het uitvoeringsprogramma

Het uitvoeringsprogramma 2012-2015 wordt na het vaststellen van dit beleid vormgegeven en zal

jaarlijks gevalueerd en geactualiseerd worden. Op deze manier kunnen de accenten die hier worden

gelegd worden toegesneden op behoeften / ideen in de samenleving en kansen die zich voordoen

op het gebied van bijvoorbeeld subsidies. Dit past in de ambitie om in te spelen op lokale behoeften

en/of kansen en flexibel genoeg te blijven om duurzame ontwikkelingen te kunnen meenemen in het

beleid.

5.1 Duurzaam leven

Het succes van duurzaamheidsdoelen hangt mede af van de inzet van inwoners. Kiezen zij ervoor om

duurzame keuzes te maken bij hun aankopen, in hun werk en privleven? Als consument laten

burgers zich vaak leiden door prikkels. Hoe aantrekkelijker en breder het aanbod van duurzame

producten en diensten is, hoe groter de kans dat de burger zal kiezen voor duurzaamheid.

De burger kan ook zelf duurzaam aan de slag gaan. Ideen en voornemens stranden echter vaak

vanwege gebrek aan kennis over wat men kan en wat het oplevert, juridische hobbels, onduidelijke

financieringsmogelijkheden, etc. Er zijn Lingewaardse initiatieven die worden opgestart en uitgevoerd,

maar het is voor de meeste inwoners moeilijk tot handelen over te gaan. Dit geldt overigens niet alleen

voor burgers, maar ook voor verenigingen van eigenaren, sportverenigingen, etc. Dat is jammer, want

de wl is er vaak wel. We willen hen faciliteren en stimuleren, zodat het hoe wat makkelijker wordt en

het niet bij plannen blijft, maar dat we resultaten boeken.


22/37

22

Relevant beleid/ agendas, in- en extern Sociale ambities, milieubeleidsplan,

WMO-beleid 2012-2015

Huidige doelen uit gerelateerde beleidsstukken

In 2012 verricht 40% van de inwoners vrijwilligerswerk (t.o.v. 30% in 2008)

7

In 2012 geeft de burger als wijkbewoner een rapportcijfer 7 voor voorzieningen (verenigingen,

clubs en welzijnsvoorzieningen)7

Borgen Stichting Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard en de stedenband met Mizil, om mondiaal

burgerschap te stimuleren (sociale duurzaamheid).

Betrokken partijen Burgers, duurzame instellingen, verenigingen, ondernemers, scholen en

kennisinstellingen

Aandachtspunten Gehandicaptenbeleid, emancipatiebeleid, mondiaal burgerschap

Jaarproject Samenwerken met scholen om duurzaam gedrag onder scholieren te stimuleren

Een eerste aanzet voor de invulling van het uitvoeringsprogramma

Burgers informeren over duurzaamheid; het duurzaamheidsbeleid; aanbod duurzame

producten, diensten, instellingen in de gemeente; mogelijkheden maatschappelijke taken

zoals vrijwilligerswerk; energie-, water en afvalbesparing (website gemeente)

Inventariseren / faciliteren mogelijkheden gebruik nieuwe energie voor en door burgers

(bijvoorbeeld inventarisatie regelgeving zonnepanelen en waar mogelijk/nodig aanpassen,

mogelijkheden verkennen voor verenigingen om zonnepanelen te plaatsen en de stroom af te

laten nemen door leden)

5.2 Duurzame organisatie

In het coalitieakkoord wordt nadrukkelijk de voorbeeldfunctie van de gemeente op het gebied van

duurzaamheid genoemd. Terecht: de gemeente krijgt meer partijen in beweging als ook de eigen inzet

op het gebied van duurzaamheid overtuigt. Vanuit de gemeente kan dit thema vanuit twee

invalshoeken worden bekeken: een interne en een externe.

Intern heeft een duurzame organisatie betrekking op alle activiteiten van de gemeente zelf. De wijze

waarop wordt bestuurd en hoe medewerkers met economische, sociale en milieuvraagstukken

omgaan zijn belangrijke onderdelen. Extern is grote winst te behalen door meer duurzaam in te kopen

en aan te besteden. Niet alleen geeft de gemeente dan het goede voorbeeld, het is ook een stimulans

aan leveranciers en andere marktpartijen om duurzaam te ondernemen. Door de omvang van de

gemeentelijke vastgoedportefeuille en het grote inkoop- en aanbestedingsvolume betekent het een

flinke stimulans voor verduurzaming van de gemeente. Deelname aan Europese projecten en

aansluiten bij relevante netwerken bieden een goede mogelijkheid om kennis te delen en eerder

aanspraak te maken op subsidies.

7Doelen uit de Beleidsnotitie vrijwilligersondersteuning Lingewaard 2010-2013


23/37

23

Relevant beleid/ agendas, in- en extern inkoopbeleid

Huidige doelen uit gerelateerde beleidsstukken 100% duurzaam inkopen in 20158

Borgen duurzame openbare verlichting; digitaliseren gemeentelijke dienstverlening

Betrokken partijenBedrijven, eigen medewerkers

Aandachtspunten diversiteitsbeleidJaarproject verduurzamen van gemeentelijke gebouwen


Draagvlak duurzaamheid onder medewerkers vergroten. Medewerkers en management

stimuleren/ inspireren om duurzaamheid te integreren in plannen en uitvoering, deelname

Make A Difference Day onder medewerkers stimuleren

Mogelijkheden verkennen om aan te sluiten bij nuttige netwerken om ons als gemeente te

profileren, kennis te halen en bewustwording te stimuleren (zie bijlage III voor uitleg):

Covenant of Mayors, Fairtade gemeente, Milenniumgemeente

5.3 Duurzame economie

Bedrijven vormen een zeer belangrijke economische factor. Ze zijn onmisbaar bij het realiseren van de

duurzaamheidsambitie van Lingewaard. Bedrijven zijn via wettelijke kaders en convenanten met het

Rijk gebonden aan duurzaamheidsdoelstellingen. Daarnaast kunnen zij zelf het initiatief nemen om te

verduurzamen, vanuit een economisch belang (imago of direct economisch voordeel), en/of een

idealistisch belang (willen bijdragen aan een betere wereld). Vooral voor grote bedrijven is

duurzaamheid tegenwoordig een integraal onderdeel van hun corporate identity. Kleinere bedrijven

en instellingen gaan vaak niet verder dan wat wettelijk via vergunningen geregeld is. In een gemeente

als Lingewaard met veel middelgrote en kleine bedrijven pikt het bedrijfsleven in haar volle breedte het

thema duurzaamheid nog niet als vanzelfsprekend op. Tijdens een bijeenkomst van de lokale

ondernemersvereniging VERON over maatschappelijk verantwoord ondernemen gaf 60% van de

ondernemers aan duurzaamheid niet te borgen.

Relevant beleid/ agendas, in- en extern economisch beleid, Provincie Gelderland:

bedrijventerreinen van de toekomst


Het bevorderen van economische activiteit passend bij het schaalniveau (lokaal, regionaal en

boven regionaal) en de bereikbaarheid van de lokatie

Het bevorderen van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor inwoners en ondernemers onder

andere door: moderniseren bestemmingsplannen, vraaggericht bouwen, revitaliseren en

herstructureren bedrijventerreinen, bereikbaarheid verbeteren

Borgen het bevorderen en/of stimuleren van duurzame landen tuinbouwbedrijven

Betrokken partijen Bedrijven

8Milieubeleidsplan


24/37

24

Aandachtspunten economisch beleid actualiseren

Jaarproject Vestigingsklimaat verbeteren door Pannenhuis 1 duurzaam te revitaliseren (sluit aan op

agenda provincie)


Stimuleren duurzame energieproductie en benutting

Verduurzamen bestaande bedrijventerreinen

Energiebesparing stimuleren MKB

Duurzaam ondernemen stimuleren

Stimuleren van innovatie en verduurzaming van de glastuinbouw.

Het versterken van de economische activiteit in en rond de kernen

5.4 Duurzame mobiliteit

De CO2 uitstoot binnen de gemeente is voor een groot deel toe te schrijven aan verkeer op de weg en

vervoer over water. De verwachting is dat de mobiliteitsvraag de komende jaren sterk zal groeien, en

daarmee ook de uitstoot (dit mede door de eventuele doortrekking van de A15). Dankzij

technologische ontwikkelingen wordt veel vooruitgang geboekt om de vervoerssector schoner, stiller

en efficinter te maken. Hier kan de gemeente van profiteren.

Relevant beleid/ agendas, in- en extern Gemeentelijk Mobiliteitsplan, Ruimtelijke Structuurvisie

Stadsregio - vervoersconcessie, Groene Kracht


Goed bereikbaar blijven met behoud van de ruimtelijke kwaliteit9

Borgen Stimuleren gebruik openbaar vervoer en fiets, met name voor woon-werkverkeer

Aandachtspunten -

Jaarproject Verduurzamen gemeentelijke vervoersbewegingen (sluit aan op agenda stadsregio en

provincie)


Stimuleren stiller, schoner en veiliger verkeer: mogelijkheden verkennen voor gebruik

biodiesel, biogas, inzet elektrische en hybride voertuigen, stillere banden

Bereikbaarheid: mogelijkheden onderzoeken om vervoersstromen in en naar de kernen terugte dringen en te verduurzamen; vervoersbewegingen over de weg terugdringen; transport over

spoor en water stimuleren

Ontmoedigen autogebruik door bieden van alternatieven (oa. het openbaar vervoer (buslijn

300, stimuleren fiets met goed fietsnetwerk ( o.a. snelfietsroute)

Terugdringen aantal autos: autodelen stimuleren

Bij nieuwe ontwikkelingen het ruimtegebruik en de vervoermogelijkheden op elkaar afstemmen. Dit

betreft een goede ontsluiting van woon- en werklokaties voor auto en/of openbaar vervoer, en

veilige verbindingen voor langzaamverkeer

9 Gemeentelijk Mobiliteitsplan (2008)


25/37

25

5.5 Duurzaam inrichten en bouwen

Duurzame gebiedsontwikkeling is een belangrijk middel om duurzaamheidambities in de praktijk te

realiseren. De structuurvisie geeft een overkoepelende visie waarin wordt geschetst hoe de gemeente

zich de komende jaren op het gebied van inrichten en bouwen zal ontwikkelen. Duurzaamheid speelt

hier een rol bij. Dat houdt in dat er bij het inrichten van de ruimte rekening wordt gehouden met

mensen, welzijn en milieu op alle niveaus van de planontwikkeling.

Duurzaam bouwen staat voor het ontwikkelen en beheren van de gebouwde omgeving met respect

voor mens en milieu en is daarmee een onderdeel van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. De

gemeente is al bezig met duurzaam bouwen, voornamelijk bij nieuwbouwprojecten worden de

landelijke eisen nageleefd. Bij beheer en onderhoud hebben duurzame maatregelen de voorkeur. Van

een concreet duurzaam- bouwen beleid in Lingewaard is momenteel nog geen sprake.

Relevant beleid/ agendas, in- en extern sociale ambities, ruimtelijke structuurvisie, gebouwen-beheer, rapport De dijk als as van ontwikkeling,agenda stadsregio (groene kracht, convenant

duurzaam bouwen), agenda Milieusamenwerking Regio Arnhem


meer dan 50% verlaging van energieverbruik van woningen in 2020

energieneutrale nieuwbouw in 2020

Borgen -

Betrokken partijen Coperaties, beleggers, ontwikkelaars, bouwers, verhuurders, architecten,

woningbezitters, Verenigingen van Eigenaren, stadsregio, Milieusamenwerking Regio Arnhem

Aandachtspunten Behouden van natuur, duurzaam bouwen

Jaarprojecten

De mogelijkheden voor windenergie in de gemeente laten onderzoeken

Bestaande gebouwen verduurzamen - deelname provinciale subsidieregeling woningisolatie10

)

Verkennen mogelijkheden zonne-energie, deze betrekken bij ruimtelijke plannen


Het behoud van natuur en landschap borgen bij ruimtelijk beleid (bouwplannen,

groenbestemming e.d.) en bij het beheer van de openbare ruimte (geen gebruik chemische

bestrijdingsmiddelen, ecologisch beheer, tijdige investering in nieuwe bomen etc.).

Het versterken van de leesbaarheid van het landschap (cultuurhistorie, Betuws landschap)

Verduurzamen bestaande bouw. Andere partijen aanzetten om duurzaam te gaan inrichten,

renoveren en beheren, mede op basis van de aandacht voor een goede afstemming van

gezondheid, woongenot en maatschappelijk welzijn.

Mogelijkheden duurzame nieuwbouw verkennen. Duurzaamheid in plannen opnemen en duurzaam

ontwikkelen centraal stellen (levensbestendig bouwen, passend in de omgeving, klimaatneutraal)

10 De provincie Gelderland heeft een subsidieregeling voor woningisolatie met als doel eigenaar-bewoners te stimuleren om de

schil van de woning (vloer, muur of dak) te isoleren. Gemeenten kunnen deze subsidie (maximaal 500 per woning) voor

woningen aanvragen. Burgers kunnen dan bij de gemeente terecht voor deze subsidie.


26/37

26

Hoofdstuk 6 Financieel kader

Om duurzaamheid vorm te geven is ondersteuning met financile middelen onontbeerlijk. In de

begrotingsraad van 10 november jl. is vastgesteld dat er voor het uitvoeringsprogramma

duurzaamheid een budget van 600.00 beschikbaar is in de periode 2012-2015. De verdeling over dejaren is als volgt: in 2012 is er 75.000 beschikbaar, de 3 jaren erop, dus van 2013 tot en met 2015,

175.000 per jaar.

In dit hoofdstuk een globale opzet voor de besteding van het budget. In hoofdstuk 4 is als

uitgangspunt gesteld dat waar mogelijk de financile uitwerking plaatsvindt binnen de betrokken

afdelingen / teams. Voor nieuwe activiteiten en projecten op het gebied van duurzaamheid worden

middelen beschikbaar gesteld vanuit het duurzaamheidsbeleid. Daarnaast wordt waar mogelijk

gebruik gemaakt van subsidies. In het uitvoeringsprogramma 2012-2015 volgt een uitgewerkte

financile paragraaf, met zowel kosten als benodigde personele inzet. Hierin worden ook de

mogelijkheden voor een revolverend fonds meegenomen. Dit houdt in dat de winst die duurzame

maatregelen opleveren (bijvoorbeeld isolatiemaatregelen voor gemeentelijke gebouwen die een

lagere energierekening opleveren) wordt gestort in een fonds waaruit nieuwe duurzame activiteiten

kunnen worden betaald.

6.1 Functies

Dit budget heeft 3 functies. Het wordt ingezet om:

1. De duurzaamheidsdoelen te behalen

2. Kansen/ initiatieven in de gemeente te financieren

3. Investeringen te kunnen doen die worden ingezet als cofinanciering, waarmee het

genvesteerde bedrag kan worden verveelvoudigd. Bijvoorbeeld voor aardwarmte op

Bergerden of een haalbaarheidsstudie naar windmolens.

6.2 Rubrieken

Het budget kan worden onderverdeeld in de volgende rubrieken:

1. Projecten op de vijf themas

Bijvoorbeeld deelname aan de subsidieregeling voor woningisolatie van de provincie

(thema duurzaam inrichten en bouwen). Met deze regeling kunnen eigenaar-bewoners een

subsidie van maximaal 500 krijgen om de schil van hun woning te isoleren. Gemeenten

kunnen deze subsidie aanvragen bij de provincie en vervolgens aan inwoners aanbieden.

Lingewaard kan bij een eigen besteding van 9.000 voor 200 woningen subsidie aanvragen,

ter waarde van 100.000.


27/37

27

2. Haalbaarheidsonderzoeken

Bijvoorbeeld naar de mogelijkheden voor windenergie.

3. Communicatie

Projectcommunicatie, informatie zichtbaar maken, stimuleren bewustwording

4. Organiseren activiteiten, faciliteren lokale initiatievenBijvoorbeeld een straatfeest, duurzaamheidsfestijn, energiemarkt

5. Monitoren voortgang projecten en ontwikkelingen volgen


28/37

28

Hoofdstuk 7 Borging

Goede borging is bij dit duurzaamheidsbeleid van groot belang. Duurzaamheidsbeleid beperkt zich

niet tot n afdeling, maar dient in de gehele organisatie verankerd te worden. Het is daarnaast ook

bij uitstek een kwestie van een lange adem.

Borging wordt in dit hoofdstuk op drie niveaus bekeken; in de organisatie (paragraaf 7.1), de borging

van het beleid (paragraaf 7.2), en tot slot de borging van de uitvoering (paragraaf 7.3).

7.1 Borging in de organisatie

In 2012 wordt gestart met het vormgeven van het uitvoeringsprogramma met betrokken teamleiders

en beleidsmedewerkers op elk thema. Zij zijn de inhoudelijke experts en kunnen zo hun eigen inbreng

leveren op vakgebied. De duurzaamheidcordinator - de naam zegt het al - cordineert, zorgt voor

inhoudelijke en procesmatige ondersteuning en verzorgt de rapportage aan het bestuur.

Bestuurlijke cordinatie ligt bij de wethouder duurzaamheid, Barth van Eeten.

Bestuurlijk is er daarnaast een verantwoordelijk portefeuillehouder op elk van de vijf themas. De

portefeuillehouders zullen nauw betrokken worden bij de vormgeving van het uitvoeringsprogramma

en de uitvoering zelf. In onderstaand overzicht is aangegeven welke portefeuillehouder

verantwoordelijk is voor welk thema.

Tabel 2: Overzicht verantwoordelijke portefeuillehouder per thema

Thema Verantwoordelijkportefeuillehouder

Duurzaam leven Barth van Eeten

Duurzame organisatie Theo Janssen

Duurzame economie Harry de Vries

Duurzame mobiliteit Kees Telder

Duurzame inrichting en bouw Frans Schut

Assessment

Om na te gaan of het duurzaamheidsbeleid voldoende organisatorisch geborgd is wordt in najaar van

2013 een klimaatassesment uitgevoerd. Deze organisatiescan is ontwikkeld door Agentschap NL. Het

is in eerste instantie een klimaatassesment maar zo opgezet dat het ook is te verbreden naar

duurzaamheid.


29/37

29

7.2 Borging van beleid

Om duurzaamheid intern te borgen, wordt vanaf 2012 een duurzaamheidsparagraaf opgenomen in de

collegevoorstellen. Om te voorkomen dat deze willekeurig wordt ingevuld, dienen twee punten in iedergeval te worden behandeld:

1. effectiviteit van de bijdrage aan het bereiken van de doelen en ambities;

2. zichtbaarheid bij, en betrokkenheid (ook financieel) van burgers, bedrijven en instellingen

Deze punten zijn vrij aan te vullen met relevante informatie.

Bijvoorbeeld:

Een voorstel om autos uit het gemeentelijk wagenpark bij vervanging in te

ruilen voor groen gas autos.

Dit is een duurzaam voorstel:

1. Groen gas is milieuvriendelijker en zorgt voor een lagere CO2 uitstoot. Dit

draagt bij aan verschillende doelen; een klimaatneutrale gemeente worden,

een klimaatneutrale organisatie, een reductie van 30% op broeikasgassen.

2. Met groen gas autos geeft de gemeente het goede voorbeeld. De autos

rijden door de gemeente en zijn dus zichtbaar voor burgers. Via de afdeling

communicatie kan er een sticker op de auto worden geplaatst dat de auto op

groen gas rijdt.

Voor de benodigde investering in autos is subsidie mogelijk van destadsregio.

7.3 Borging van de uitvoering

Hier ligt een belangrijke rol voor communicatie. Duurzaamheid begint met bewustwording. Voorlichting

en regelmatige communicatie over duurzaamheid zijn van groot belang om deze bewustwording te

stimuleren. Medewerkers kunnen door regelmatige communicatie gestimuleerd en genspireerd

worden om duurzaamheid te integreren in plannen en uitvoering en zelf duurzaam te doen.

Daarnaast is communicatie belangrijk om projecten en acties op het gebied van duurzaamheid

zichtbaar te maken. Zichtbare resultaten hebben een inspirerende werking en ondersteunen tevens bij

de profilering van de gemeente als duurzame gemeente.


30/37

30

BIJLAGEN


31/37

31

Bijlage I Duurzaamheid in huidig gemeentelijk beleid

In deze bijlage een aanvulling op genoemde beleidstukken uit hoofdstuk 2 plus andere bestaande

beleidsstukken met raakvlakken met duurzaamheid.

1. Coalitieakkoord (2010)

Een aantal passages waar duurzaamheid terugkomt:

Fundamentele waarden en beginselen

Respect voor de burgers met open communicatie, directe betrokkenheid bij beleidsvorming en

continue verantwoording

Eigen verantwoordelijkheid van de burgers bij de invulling van hun leefomgeving met

aandacht voor veiligheid, milieu en cultuur Duurzaamheid met aandacht voor evenwicht tussen ecologische, economische en

sociale belangen bij de inrichting van de gemeentelijke samenleving

Sociale betrokkenheid met maatwerk gericht op deelname van alle burgers aan het

maatschappelijk leven.

Visie

Alle coalitiepartijen zijn zich ervan bewust dat de gemeente een voorbeeldfunctie heeft op het gebied

van duurzaamheid. Daaronder wordt o.a. verstaan: duurzaam ruimtegebruik, sociale duurzaamheid,

duurzame inkoop en energiebesparing

2. Milieubeleidsplan (2010)

In het milieubeleidsplan is veel aandacht voor klimaat en duurzaamheid. Er zijn doelen gesteld en

afspraken gemaakt op zes thema's; duurzame overheid; duurzame energieproductie; schone en

zuinige mobiliteit; energiezuinige gebouwde omgeving; duurzame (agrarische) bedrijven en een

klimaatbestendige leefomgeving. Deze thema's worden gentegreerd bij de duurzaamheidsthema's.

Uitgangspunten

De gemeente is voortrekker bij het agenderen van klimaatverandering, het ontwikkelen van

een visie hierop en het tonen van leiderschap bij het stimuleren van innovatie.

De gemeente Lingewaard is pas geloofwaardig als ze zelf het goede voorbeeld geeft.

Doelstellingen

30% reductie van broeikasgassen in 2020 ten opzichte van 1990 (het gaat dan zowel om CO2

als overige broeikasgassen, zoals lachgas en methaan);

2% energiebesparing per jaar;

20% duurzame energie in 2020


32/37

32

3. Sociale ambities/ WMO beleidsplan (2011)

Lingewaard wil ook in de toekomst een sociale gemeente blijven met een goed voorzieningenpakket

voor de burgers die dat nodig hebben. Daarbij hoort een leefklimaat waarin iedere burger zijn/haar

plek kan vinden, volwaardig lid van de lokale samenleving kan zijn en waar de gemeente de

voorwaarden schept voor zelfredzaamheid en saamhorigheid. Het belangrijke punt van sociale

duurzaamheid dat burgers worden betrokken bij het werk van de gemeente is opgenomen als

speerpunt. Participatie staat voor meedoen aan de samenleving. Dat gaat verder dan het

compenseren van lichamelijke of geestelijke beperkingen. Participatiebeleid richt zich ook op

versterking van de eigen kracht van burgers, op het voorkmen van isolement, het bestrijden van

armoede, het activeren tot het verrichten van maatschappelijke taken en tot (on-) betaalde arbeid

volgens het principe van de zgn. participatieladder. Ook in de ambities uit het sociale domein komt

sociale duurzaamheid vaak terug. Het is zelfs als apart punt opgenomen.

1. Iedereen doet mee en iedereen doet ertoe2. Burgers hebben de regie over eigen leven

3. Vangnet voor wie niet zelf kan

4. Breed pakket voorzieningen en diensten bereikbaar

5. Voor wat hoort wat

6. Duurzaamheid ook op sociaal gebied

7. Goed wonen en leven in Lingewaard

8. Zelfsturing op lokaal niveau

9. Gemeente schept voorwaarden

10. Gemeente monitort en stelt bij

4. Gemeentelijk mobiliteitsplan (2008)

Een bereikbare gemeente met behoud van de ruimtelijke kwaliteit. Daarvoor is het van belang

duidelijke hoofdlijnen te schetsen, maar ook steeds op lokaal niveau de juiste balans te zoeken tussen

verkeer en omgeving. De visie is integraal omdat ze de koppeling legt tussen regionale

bereikbaarheid, lokale bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheid. Het gemeentelijk mobiliteitsplan

gaat in op de modaliteiten: auto, openbaar vervoer, fiets en veerverbindingen. Er is ook oog voor de

bereikbaarheid van toeristisch aantrekkelijke gebieden in Lingewaard. Hoofdpunten van uitwerking:

- lokale bereikbaarheid: binnen Lingewaard

- regionale bereikbaarheid

- leefbaarheid en veiligheid.

5. Gebouwenbeheer (2006)

In het gebouwenbeheer wordt energiebeheer, met registratie van energieverbruik en maatregelen tot

energiebesparing , als onderdeel genoemd van een 'gebouwdossier', voor alle gemeentelijke

gebouwen en bouwobjecten. Een doelmatig, duurzaam en efficint gebouwbeheer is alleen mogelijkmet een dergelijk integraal onderhoudsplan.


33/37

33

Bijlage II Uitkomsten CO2 nulmeting

Onderstaande tabellen komen uit het rapport CO2 voetafdruk en reductieplan gemeente Lingewaard

(2011), opgesteld door Synthese adviesgroep.

1. Binnen de gemeentegrenzen

Tabel 3: CO2 uitstoot (ton) op het grondgebied van de gemeente Lingewaard

CO2 uitstoot per emissiebron 1990 2008

Afvalverwijdering 11.583 552

Bouw 1021 988

Consumenten 52.074 52.041

Handel, diensten en overheid 11.330 13.001

Landbouw 132.950 124.681

Overige industrie 68.636 24.340

Riolering en waterzuiveringsinstallaties 0 1.065

Verkeer en vervoer 87.963 97.262

Energiesector 883 297

Totale CO2 uitstoot gemeente Lingewaard 355.878 314.196

Tabel 4:De gemiddelde uitstoot CO2 (ton)per inwoner van de gemeente vergeleken met het

gemiddelde per inwoner van de provincie Gelderland en Nederland.( 2008, Klimaatmonitor)

CO2 emissie per inwoner GemeenteLingewaard

ProvincieGelderland

Nederland

Woningen 2.15 2.09 2.01

Commercile dienstverlening 0.59 0.78 0.53

Publieke dienstverlening 0.14 0.32 0.19

Industrie 0.32 0.64 0.43

Huishoudelijk afval 0.22 0.27 0.30

Land- en bosbouw en visserij 0.67 0.24 0.16


34/37

34

3. De gemeentelijke organisatie

Tabel 5: CO2 uitstoot (kg) van de gemeentelijke organisatie

Onderdeel Co2 uitstoot (kg)

Gemeentelijke gebouwen electriciteit 0

Openbare verlichting 0

Papierwerk 14.560

Drukwerk 3.868

Openbaar vervoer 1.944

Woon-werk verkeer (auto) 262.181

Dienstreizen (auto) 35.674

Openbare werken 98.580


35/37

35

Bijlage III Duurzaamheidsnetwerken

1. Fairtrade gemeenteFairtrade Gemeente is een eervolle titel die aangeeft dat een gemeente bijzonder veel aandacht

besteedt aan fairtrade. Van bedrijven tot het caf om de hoek van school tot sportkantine, in

supermarkt en kledingzaak. Om de titel te kunnen behalen moet een gemeente voldoen aan zes

campagnecriteria.

1. Lokale werkgroep

In de werkgroep zitten mensen uit verschillende werkterreinen, waaronder een vertegenwoordiger van

de gemeente. Met elkaar zetten jullie je in om de titel Fairtrade Gemeente te behalen en te behouden.

Jouw groep laat jaarlijks zien dat de gemeente nog steeds aan de criteria voldoet.

2. Het gemeentebestuur

De gemeente omarmt fairtrade. De gemeenteraad en de verschillende gemeentelijke afdelingen

nemen fairtrade op in hun beleid en handelen hier naar.

3. Winkels en horeca

Winkels in jouw gemeente verkopen duidelijk zichtbaar eerlijke producten. De horeca serveert

fairtrade producten. Het minimaal te behalen aantal fairtrade producten in winkels en horeca wordt

bepaald door het aantal inwoners van de gemeente.

4. Bedrijven & organisaties

Lokale organisaties (zoals scholen, kerken en verenigingen) en bedrijven gebruiken fairtrade

producten. Zij organiseren activiteiten om de kennis over en de betrokkenheid bij fairtrade te

vergroten.

5. Media-aandacht

Je organiseert een evenement dat media-aandacht trekt, bijvoorbeeld bij het behalen van de titel. Ook

ontwikkel je een plan om de campagne gedurende het hele jaar in het nieuws te houden. In de krant,

op de radio of televisie.

6. MVO

De werkgroep zet een initiatief op om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de gemeente te

stimuleren. Dit kan een meerjarig of kortlopend project zijn, bijvoorbeeld op het gebied van biologische

of streekproducten, duurzame energie of eerlijk bankieren.


36/37

36

2. Milleniumgemeente

Een Millennium Gemeente is een Nederlandse gemeente die meedoet met een landelijke, door de

VNG opgezette actie om mee te helpen om de acht door de Verenigde Naties in 2000 opgestelde

millenniumdoelstellingen voor 2015 te halen. Gemeente kunnen zelf bepalen aan welkte twee of meerdoelen zij willen werken en hoe zij dit vormgeven. In januari 2010 waren er 137 Millennium

Gemeenten die kennis uitwisselen en gezamenlijk werken om de acht doelen te bereiken.

In 2015...


37/37

3. Covenant of Mayors

Het Covenant of Mayors is een convenant dat lokale overheden vrijwillig afsluiten. Zij gaan hiermee

een verbintenis aan om de EU doelstelling om 20% minder CO2 in 2020 te produceren, te overtreffen

op lokaal niveau. Dit door nog efficinter met energie om te gaan en nog meer in te zetten op

hernieuwbare energiebronnen.

Het convenant gaat uit van de kracht en inspanningen van lokale overheden, vanuit de gedachte dat

zij een cruciale rol spelen om wereldwijd wat aan het verminderen van de CO2 uitstoot te doen. Dit

blijkt ook uit cijfers: 80% van de CO2 uitstoot is afkomstig van het energieverbruik door stedelijke

activiteiten.

De kern van het Covenant of Mayors ligt niet in het doen van uitspraken over reductiedoelstellingen,

maar in het tegelijk opstellen van acties: concrete maatregelen en projecten om de doelstellingen te

bereiken. Wanneer het convenant wordt ondertekend, houden ze niet alleen hun CO2 uitstoot bij in de

afgesproken jaren, maar dienen ze bij ondertekening meteen ook hun energieactieplannen in waarin

de maatregelen omschreven zijn die ze de komende jaren van plan zijn te nemen. Verschillende

gemeenten nemen allemaal op hun eigen manier actie, en de voorbeelden zijn legio.

Deze worden opgenomen in een benchmark database, een database die ter inspiratie toegankelijk is

voor alle ondertekenaars.

Duurzaamheidsbeleid 2012-2015_bron Gemeente Lingewaard

Documents

Transcript of Duurzaamheidsbeleid 2012-2015_bron Gemeente Lingewaard