Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse … › images › pdf › rapporten ›...

08 Fall

Duurzaam geproduceerd hout op de

Nederlandse markt in 2015

Wageningen, november 2016

Jan Oldenburger, Fons Voncken, Joyce Penninkhof en Mark van Benthem

DUURZAAM GEPRODUCEERD HOUT OP DE NEDERLANDSE MARKT IN 2015

08 Fall


Wageningen, november 2016

Jan Oldenburger, Fons Voncken, Joyce Penninkhof en Mark van Benthem

Duurzaam geproduceerd hout op de

Nederlandse markt in 2015


2


3

Colofon

© Stichting Probos, november 2016

Auteurs: Jan Oldenburger, Fons Voncken, Joyce Penninkhof en Mark van Benthem

Titel: Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt in 2015

Uitgever: Stichting Probos

Postbus 253, 6700 AG Wageningen,

tel. 0317-46 65 55, fax 0317-41 02 47

[email protected];

www.probos.nl

In opdracht van:

Ministerie Infrastructuur en Milieu

Ministerie van Economische Zaken

Initiatief Duurzame Handel

Overname, verveelvoudiging of openbaarmaking van deze uitgave is toegestaan mits met

duidelijke bronvermelding.

Overname, verveelvoudiging of openbaarmaking is niet toegestaan voor die gedeelten van deze

uitgave waarvan duidelijk is dat de auteursrechten liggen bij derden en/of zijn voorbehouden.

Stichting Probos aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het

gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

Foto omslag: Mark van Benthem, Stichting Probos

mailto:[email protected]

http://www.probos.nl/


4


5

Voorwoord

Het beleid van de Nederlandse overheid is erop gericht wereldwijd tot duurzaam bosbeheer te komen

voor zoveel mogelijk bossen en daarover goede afspraken te maken. Onder duurzaam bosbeheer

wordt bosbeheer verstaan waarbij het bos, bos blijft met gelijkwaardige aandacht voor ecologische,

economische en sociale aspecten. Daartoe richt het beleid zich onder andere op het stimuleren van

duurzaam bosbeheer in houtproducerende landen, het tegengaan van illegale houtkap en het

stimuleren van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout in Nederland, onder meer via het

duurzaam inkoopbeleid van de overheid.

Na het interdepartementale Beleidsprogramma Biodiversiteit 2008-2011 was de Green Deal

Bevorderen duurzaam bosbeheer, ondertekend op 20 juni 2013, één van de volgende stappen om

duurzaam bosbeheer te stimuleren. De marktmeting duurzaam geproduceerd hout op de

Nederlandse markt in 2015 is erop gericht in beeld te brengen wat het aandeel duurzaam

geproduceerd hout is op de Nederlandse markt (in vergelijk met 2011 en 2013).

De binnen deze marktmeting toegepaste werkwijze en meetmethoden is in 2011 in nauwe

samenwerking met de ministeries van Infrastructuur en Milieu (IenM) en Economische Zaken (EZ),

IDH, FSC1 Nederland, PEFC2 Nederland, de Koninklijke Vereniging van Nederlandse

Houtondernemingen (VVNH), de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten, de Emballage- en

Palletindustrie Vereniging (EPV) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tot stand gekomen.

De Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken (VNP) is hierbij indirect

betrokken geweest.

Het onderzoek is vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) begeleid door Maja

Valstar en vanuit het ministerie van Economische Zaken (EZ) door Laura de Pundert.

Voor het vergaren van informatie is dankbaar gebruik gemaakt van de ondersteuning vanuit de

diverse organisaties in de houten papiersector (o.a. Koninklijke VVNH, Koninklijk VNP, FSC

Nederland, PEFC Nederland, IDH, NBVT, AVIH, EPV, VIGH en PRN). Grote dank gaat uit naar deze

organisaties en alle bedrijven die aan deze monitor hebben meegewerkt; zonder hun medewerking

zou dit rapport niet tot stand zijn gekomen.

Aan het project was een klankbordgroep verbonden die bestond uit: Paul van de Heuvel (Koninklijke

VVNH), Corneel Lambrechts (Koninklijke VNP), Mark van Oorschot (Planbureau voor de

Leefomgeving (PBL)), Laura de Pundert (ministerie EZ), Nienke Stam (IDH) en Maja Valstar

(ministerie IenM). Wij danken de klankbordgroep voor hun feedback op het conceptrapport.

1 Forest Stewardship Council (FSC) 2 Programme for the Endorsement of Forest Certification (PEFC)


6


7

Samenvatting


voor zoveel mogelijk bossen. Het uitgangspunt is duurzaam bosbeheer met gelijkwaardige aandacht

voor ecologische, economische en sociale aspecten. Daartoe richt het beleid zich onder andere op

het stimuleren van duurzaam bosbeheer in houtproducerende landen, het tegengaan van illegale

houtkap en het stimuleren van het gebruik van duurzaam geproduceerd hout in Nederland, onder

meer via het duurzaam inkoopbeleid van de overheid.

Na het interdepartementale Beleidsprogramma Biodiversiteit 2008-2011 was de Green Deal

Bevorderen duurzaam bosbeheer, ondertekend op 20 juni 2013, een van de volgende stappen om

duurzaam bosbeheer te stimuleren. Binnen de Green Deal was afgesproken de effecten die

voortvloeien uit acties die in het kader van de Green Deal worden uitgevoerd via monitoring

inzichtelijk te maken. Als onderdeel van deze monitoring is voor de jaren 2013 en 2015 een

marktmeting uitgevoerd om het marktaandeel van aantoonbaar duurzaam geproduceerde primaire

houtproducten op de Nederlandse markt respectievelijk bij aanvang en na afronding van de Green

Deal op 31 december 2015 vast te stellen.

Het hoofddoel van deze marktmeting is het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd, m.a.w.

gecertificeerd, hout op de Nederlandse markt in beeld te brengen. Daarnaast is ook ingezoomd op

specifieke doelstellingen en aandachtspunten met betrekking tot het overheidsbeleid, zoals hout uit

tropische bossen en de toepassing van gecertificeerd hout binnen de burgerlijke en utiliteitsbouw

(b&u) en de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW), sectoren waarop de overheid als opdrachtgever

invloed heeft.

Binnen deze marktmeting is duurzaam geproduceerd hout gedefinieerd als hout dat voldoet aan het

inkoopbeleid van de Nederlandse rijksoverheid. Sinds 2 juni 2014 betekent dit dat het hout (tijdelijk)

moet voldoen aan 7 van de 9 inkoopcriteria, zoals vastgelegd de TPAS (Timber Procurement

Assessment System). De Toetsingscommissie (TPAC) beoordeelt verschillende cetificeringsystemen

aan de hand van deze criteria. Deze tijdelijke aanpassing loopt tot december 2016 en gold dus voor

het hele jaar 2015. Op dit moment zijn de certificeringssystemen FSC internationaal en PEFC

internationaal (inclusief MTCS) geaccepteerd. Om zowel de overheid als verschillende

(markt)partijen en organisaties inzicht te geven in de marktaandelen van verschillende

certificatiesystemen, zijn de onderzoeksresultaten inzichtelijk gemaakt per afzonderlijk

certificatiesysteem.

De volgende primaire houten productgroepen zijn in deze marktmeting meegenomen: gezaagd

naaldhout, gezaagd tropisch en gematigd loofhout, plaatmaterialen, houtpulp (cellulose), papier en

karton.

In lijn met de in 2011 breed vastgestelde systematiek is de bronbenadering gehanteerd. Dit wil

zeggen dat wordt gemeten op het punt waar het hout en papier en karton voor het eerst als product

op de Nederlandse markt wordt gebracht. Er zijn enquêtes verstuurd naar alle hout importerende

houthandelaren, papierproducenten en papierimporteurs. Hiervoor is zoveel mogelijk samengewerkt

met de verschillende brancheverenigingen. Daarnaast is gebruik gemaakt van de gegevens uit de

rondhoutenquête die jaarlijks door Probos wordt uitgevoerd onder Nederlandse

rondhoutverwerkende bedrijven en de door de VVNH beschikbaar gestelde en door Probos

verzamelde jaarlijkse data uit de VVNH monitoring.


8

Resultaten

Uit de voorgaande marktmetingen is gebleken dat het marktaandeel duurzaam

geproduceerd hout op de Nederlandse markt in 2005 13,3% bedroeg, in 2008 33,5%, in 2011

65,7% en in 2013 76,0%. In 2015 is een marktaandeel gerealiseerd van 83,3%.

De marktmeting duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt in 2015 levert de volgende

resultaten op:

Aandeel duurzaam geproduceerd hout

Het in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte aantoonbaar duurzaam geproduceerde

volume gezaagd hout en plaatmateriaal bedraagt 4.485.000 m³ rhe3. Dat is 83,3% van de

totale verbruikte hoeveelheid gezaagd hout en plaatmateriaal in 2015 in Nederland.

Het aandeel FSC is 45,6% en PEFC 37,6% binnen het totale Nederlandse verbruik van

gezaagd hout en plaatmateriaal.

Resultaten per productgroep

De marktaandelen aantoonbaar duurzaam geproduceerd binnen de verschillende

productgroepen laten een grote variatie zien:

o Gezaagd naaldhout: 85,5%

o Gezaagd tropisch hardhout: 63,3%

o Gezaagd gematigd loofhout: 33,7%

o Plaatmateriaal: 88,2%

Vergelijking met 2013

Ten opzichte van de voorgaande marktmeting over het jaar 2013 is het marktaandeel

aantoonbaar duurzaam geproduceerd toegenomen van 76,0% naar 83,3%. Binnen het

gezaagd gematigd loofhout heeft het marktaandeel aantoonbaar duurzaam de meeste groei

gehad, van 20,7% naar 33,7%. Het marktaandeel binnen gezaagd tropisch hardhout, gezaagd

naaldhout en plaatmaterialen is ook gestegen ten opzichte van 2013. Het volume dat met

een PEFC-MTCS certificaat op de markt is gebracht is voor deze vergelijking zowel voor 2013

als 2015 als aantoonbaar duurzaam geproduceerd meegenomen.

Herkomst gezaagd tropisch hardhout

De belangrijkste landen van herkomst binnen het totale volume gezaagd tropisch hardhout

zijn:

o Maleisië: 35,5%

o Kameroen: 19,6%

o Gabon: 13,7%

o Indonesië: 8,7%

o Brazilië: 6,9%

3 Rondhoutequivalent (rhe): heeft betrekking op de hoeveelheid rondhout die nodig is om een bepaald product te maken.

Voor 1 m³ gezaagd naaldhout is bijvoorbeeld 1,35 m³ rondhout nodig.


9

Binnen het segment aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd tropisch hardhout, zijn de

belangrijkste landen van herkomst:

o Maleisië: 47,3%

o Kameroen: 13,1%

o Gabon: 9,8%

o Indonesië: 9,3%

o Brazilië: 7,8%

Hout met certificaat voor duurzaam bosbeheer in de b&u en GWW

Er is naar schatting in 2015 2.353.000 m3 rhe gezaagd hout en plaatmateriaal door de burgerlijke

en utiliteitsbouw (b&u) verwerkt. Van dit volume is circa 91%, aan het begin van het bouwproces,

als aantoonbaar duurzaam geproduceerd aan te merken. Door de GWW is in 2015 naar schatting

193.000 m³ rhe gezaagd hout en plaatmateriaal verwerkt. Van dit door de GWW verwerkte

volume is 69% aantoonbaar duurzaam geproduceerd. De b&u en GWW verwerken respectievelijk

48% en 3% van het totale volume aan aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd hout en

plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2015. Wanneer alleen wordt gekeken naar het totale

volume gezaagd tropisch hardhout dat in 2015 op de Nederlandse markt is gekomen dan hadden

de b&u en de GWW daarbinnen een aandeel van respectievelijk 46% en 32%.

Hout met een legaliteitsverklaring

Het in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte volume gezaagd hout en plaatmateriaal voorzien

van een legaliteitsverklaring is 53.300 m3 rhe. Dat is 1% van het Nederlandse verbruik van

gezaagd hout en plaatmateriaal in 2015. Het grootste aandeel binnen de legaliteitsverklaringen

(68,1%) wordt ingenomen door FSC Controlled Wood (FSC CW).

Duurzaam geproduceerde pulp

In 2015 kan 75,8% van de houtpulp (cellulose), die door de Nederlandse papier- en

kartonfabrieken wordt ingezet, als aantoonbaar duurzaam geproduceerd worden aangemerkt.

Papier en karton met een certificaat voor duurzaam bosbeheer

Er is in 2015 1.733.400 ton aantoonbaar duurzaam geproduceerd papier en karton op de

Nederlandse markt gebracht. Deze hoeveelheid vertegenwoordigt een marktaandeel van 65,4%

op de totale Nederlandse markt voor papier en karton.

Hout uit het Nederlandse bos

Van de 541.000 m3 rondhout zonder schors (z.s.) geoogst in het Nederlandse FSC-gecertificeerde

bos is circa 316.000 m3 z.s. door Nederlandse bedrijven verwerkt. Daarvan is uiteindelijk 26.100

m3 gezaagd hout en 1.400 m3 paalhout met FSC-certificaat op de Nederlandse markt gebracht.

Circa 11.500 m³ z.s. is ingezet voor de productie van karton met FSC-certificaat. In 2015 was er in

Nederland nog geen PEFC-gecertificeerd bos.


10

Inhoudsopgave

Colofon 3

Voorwoord 5

Samenvatting 7

Inhoudsopgave 10

1 Inleiding 12

1.1 Aanleiding 12

1.2 Doelstelling 12

1.3 Leeswijzer 13

2 Methode 14

2.1 Definitie duurzaam geproduceerd hout 14

2.2 Hout met een legaliteitsverklaring 14

2.3 Onderscheid labels (claims) 15

2.4 Bronbenadering 15

2.5 Scope van de studie 17

2.6 Landen van herkomst 18

2.7 Vaststellen houtgebruik in de b&u en GWW 18

2.8 Benaderde bedrijven gezaagd hout en plaatmateriaal 19

2.9 Papier en karton 20

2.10 Respons 20

2.11 Berekening van de volumes 21

2.12 Conversiefactoren 22

3 Resultaten hout 24

3.1 Aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt

in 2015 25

3.2 Volume met legaliteitsverklaring op de Nederlandse markt in 2015 29

3.3 Rondhout uit het Nederlandse bos 31

3.3.1 Export en verwerking van FSC-hout uit het Nederlandse bos 31

3.3.2 In Nederland geproduceerd FSC- en PEFC-hout 31

3.4 Gezaagd naaldhout 33

3.5 Gezaagd tropisch hardhout 34

3.6 Gezaagd gematigd loofhout 39

3.7 Plaatmaterialen 41

3.7.1 Tropisch plaatmateriaal 43

3.7.2 Overig plaatmateriaal 47


11

3.8 Houtgebruik binnen de b&u en GWW 47

4 Resultaten pulp en papier 50

4.1 Verwerkte hoeveelheid pulp, rondhout en chips 51

4.2 Aantoonbaar duurzaam geproduceerd papier en karton op de

Nederlandse markt 53

5 Conclusies en aanbevelingen 57

5.1 Conclusies 57

5.2 Aanbevelingen 59

6 Literatuur 63

Bijlage 1. Conversiefactoren (CF) 64

Bijlage 2. Nederlands houten papier-verbruik in 2015 65

Bijlage 3. Beschrijving Productgroepen 66

Bijlage 4. Voorbeeld inventarisatieformulier 67


12

1 Inleiding

1.1 Aanleiding


voor zoveel mogelijk bossen en daarover goede afspraken te maken. Het uitgangspunt is duurzaam

bosbeheer met gelijkwaardige aandacht voor ecologische, economische en sociale aspecten. Daartoe

richt het beleid zich onder andere op het stimuleren van duurzaam bosbeheer in houtproducerende

landen, het tegengaan van illegale houtkap en het stimuleren van het gebruik van duurzaam

geproduceerd hout in Nederland, onder meer via het duurzaam inkoopbeleid van de overheid.

Na het interdepartementale Beleidsprogramma Biodiversiteit 2008-2011 is de Green Deal

Bevorderen duurzaam bosbeheer, ondertekend op 20 juni 2013, één van de volgende stappen om

duurzaam bosbeheer te stimuleren. De marktmeting duurzaam geproduceerd hout op de

Nederlandse markt in 2015 is erop gericht in beeld te brengen wat de stand van zaken is na

afronding van deze eerste Green Deal Bevorderen duurzaam bosbeheer.

1.2 Doelstelling

Het hoofddoel van deze marktmeting is het bepalen van het aandeel aantoonbaar duurzaam

geproduceerd hout (gezaagd hout en plaatmateriaal) en het aandeel aantoonbaar duurzaam

geproduceerd papier en karton4 op de Nederlandse markt in 2015. Leidend voor wat als aantoonbaar

duurzaam geproduceerd mag worden beschouwd, is de status van deze systemen binnen het

duurzaam inkoopbeleid van de rijksoverheid in de periode waarover de data verzameld zijn.

Daarnaast biedt de monitor gelegenheid de voortgang te laten zien ten aanzien van specifieke

beleidsvelden. Naar aanleiding hiervan zijn de onderstaande aanvullende onderzoeksgebieden

geformuleerd:

a. Na het in werking treden van de Europese Houtverordening (EUTR) in maart 2013 mag er geen

illegaal hout op de EU markt worden gebracht. Daaruit kan de conclusie worden getrokken dat

het berekenen van het aandeel hout op de Nederlandse markt met een legaliteitsverklaring niet

meer relevant is. Desondanks wordt in deze marktmeting ook het marktaandeel gezaagd hout en

plaatmateriaal dat met een legaliteitsverklaringen op de markt is gebracht, inzichtelijk gemaakt.

Op deze manier kan onderscheid worden gemaakt tussen hout dat voorzien is van een

legaliteitsverklaring en het overige hout. Dit onderscheid is van belang, omdat het marktaandeel

van hout dat is voorzien van een legaliteitsverklaring in beperkte mate een beeld geeft van 1) het

aandeel hout dat (mogelijk) op weg is naar aantoonbaar duurzaam geproduceerd en 2) in

hoeverre van legaliteitsverklaringen i.h.k.v. de EUTR verplichtingen gebruik wordt gemaakt.

b. Problemen met betrekking tot duurzaam bosbeheer hebben voor een groot deel betrekking op

tropische bossen. Het aandeel duurzaam hout is daarom specifiek voor het tropische segment

zichtbaar gemaakt. Daarbij is aansluiting gezocht bij onderzoeksvragen van the Sustainable

Trade Initiative (IDH) en onderzoeksvragen van andere partijen.

4 FSC en PEFC hebben er gezamenlijk voor gepleit dat ook het aandeel duurzaam papier opnieuw in de marktmeting werd

meegenomen.


13

c. De rijksoverheid heeft zich als doel gesteld om met ingang van 2010 100% duurzaam

geproduceerd hout in te kopen. De rol van de overheid als ‘launching customer’ is met name

relevant in de b&u en GWW sector, waar de overheid een belangrijke opdrachtgever is. Het

marktaandeel duurzaam geproduceerd hout in deze sectoren wordt daarom afzonderlijk in beeld

gebracht..

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt de gevolgde methodiek van dit onderzoek beschreven. Vervolgens worden in

hoofdstuk 3 de resultaten gepresenteerd over de hoeveelheden aantoonbaar duurzaam geproduceerd

hout die in 2015 op de Nederlandse markt zijn gebracht. Dit hoofdstuk bevat tevens een paragraaf

over het volume hout dat met een legaliteitsverklaring op de markt is gebracht, een paragraaf met de

resultaten van de studie naar de landen van herkomst voor tropisch gezaagd hout en –

plaatmateriaal, de oogst en verwerking van hout uit het Nederlandse FSC gecertificeerde bos en een

paragraaf over de afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal, zowel aantoonbaar als niet

aantoonbaar duurzaam geproduceerd. Hoofdstuk 4 geeft de resultaten voor het marktaandeel

duurzaam geproduceerd papier en karton met onderverdeling naar de diverse productgroepen. Tot

slot worden in hoofdstuk 5 de conclusies en aanbevelingen gepresenteerd.


14

2 Methode

De tijdens deze marktmeting gehanteerde methode is in 2011 in een breed overleg met verschillende

stakeholders tot stand gekomen. Voor een uitgebreide beschrijving van de totstandkoming van deze

methode wordt verwezen naar Oldenburger & Van Benthem (2011). In de onderstaande paragrafen

worden voor de volledigheid de belangrijkste elementen uit de methode, zoals de definities, nog een

keer beschreven.

2.1 Definitie duurzaam geproduceerd hout

Binnen deze marktmeting is duurzaam geproduceerd hout gedefinieerd als hout dat voldoet aan het

inkoopbeleid van de Nederlandse rijksoverheid. Sinds 2 juni 2014 betekent dit dat het hout (tijdelijk)

moet voldoen aan 7 van de 9 inkoopcriteria, zoals vastgelegd de TPAS (Timber Procurement

Assessment System). De Toetsingscommissie (TPAC) beoordeelt verschillende cetificeringsystemen

aan de hand van deze criteria. Deze tijdelijke aanpassing loopt tot december 2016 en gold dus voor

het hele jaar 2015. Op dit moment zijn de certificeringssystemen FSC internationaal en PEFC

internationaal geaccepteerd, inclusief MTCS. Om zowel de overheid als verschillende

(markt)partijen en organisaties inzicht te geven in de marktaandelen van verschillende

certificatiesystemen, zijn de onderzoeksresultaten betrokken op de afzonderlijke

certificatiesystemen.

2.2 Hout met een legaliteitsverklaring

Na het in werking treden van de Europese Houtverordening (EUTR) in maart 2013 mag er geen

illegaal hout op de EU markt worden gebracht. Daaruit kan de conclusie worden getrokken dat het

berekenen van het aandeel hout op de Nederlandse markt met een legaliteitsverklaring niet meer

relevant is. Desondanks wordt in deze marktmeting ook het marktaandeel gezaagd hout en

plaatmateriaal dat met een legaliteitsverklaringen op de markt is gebracht, inzichtelijk gemaakt. Op

deze manier kan onderscheid worden gemaakt tussen hout dat voorzien is van een

legaliteitsverklaring en het overige hout. Dit onderscheid is van belang, omdat het marktaandeel van

hout dat is voorzien van een legaliteitsverklaring in beperkte mate een beeld geeft van 1) het

aandeel hout dat (mogelijk) op weg is naar aantoonbaar duurzaam geproduceerd en 2) in hoeverre

van legaliteitsverklaringen i.h.k.v. de EUTR verplichtingen gebruik wordt gemaakt. De volgende

legaliteitsverklaringen worden in de studie meegenomen: TLTV/Legal Trace5 (SGS), TLV (Control

Union), OLB6 (Veritas), VLO/VLC7 (Smartwood), FSC Controlled Wood (FSC CW). Ook het volume

hout dat met een CITES vergunning/certificaat is geïmporteerd wordt inzichtelijk gemaakt, omdat

dit hout een aparte status ‘Green Lane’ heeft binnen de EUTR.

5 Timber Legality & Traceability Verification 6 Origine Legalité des Bois 7 Verification of Legal Origin & Verification of Legal Compliance


15

2.3 Onderscheid labels (claims)

Zowel FSC als PEFC voorzien in verschillende labels (claims). Voor FSC zijn dit FSC 100%, FSC Mix

…% en FSC Recycled. PEFC heeft PEFC certified (minimaal 70% uit PEFC gecertificeerde bossen) en

PEFC recycled. Met behulp van deze labels (claims) wordt onderscheid gemaakt tussen producten die

volledig bestaan uit hout afkomstig uit bossen die volgens het betreffende systeem zijn

gecertificeerd en producten die voor een deel bestaan uit hout afkomstig uit gecontroleerde bron of

deels of volledig bestaan uit gerecycled materiaal. Binnen de marktmeting wordt geen onderscheid

gemaakt tussen deze verschillende labels (claims), maar is uitsluitend gevraagd of de producten

waren voorzien van en FSC of PEFC certificaat. Indien het hout of papier is voorzien van één van

beide dan wordt het als aantoonbaar duurzaam geproduceerd opgevat. Dat geldt dus ook voor de

producten die volledig bestaan uit gerecyclede vezels (gebruikt hout of oud papier), wat met name

van toepassing is voor papier en karton en in mindere mate voor spaanplaat.

2.4 Bronbenadering

Net als tijdens de eerdere marktmetingen over 2005, 2008, 2011 en 2013 is de bronbenadering

aangehouden8. Dit betekent dat wordt gemeten op het punt waar het hout voor het eerst op de

Nederlandse markt wordt gebracht. Dit houdt in dat:

1. Het geïmporteerde en/of geëxporteerde 9 volume duurzaam geproduceerd gezaagd hout,

plaatmateriaal, houtpulp (cellulose) en papier en karton10 in beeld is gebracht via de primaire

importeurs.

2. Het door Nederlandse rondhoutverwerkers geproduceerde en op de Nederlandse markt gebrachte

volume in beeld wordt gebracht.

Met de term bronbenadering wordt niet bedoeld dat de oogst van rondhout uit het bos als

vertrekpunt wordt gehanteerd. In dit onderzoek worden namelijk de producten die door de

Nederlandse rondhoutverwerkers op de Nederlandse markt zijn gebracht in beeld gebracht. Door

zowel het rondhout als de producten gemaakt van hetzelfde rondhout mee te nemen, ontstaat

dubbeltelling. Figuur 2.1 geeft de werkwijze van de bronbenadering schematisch weer.

Vervolgens is het marktaandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout en papier en karton op de

Nederlandse markt berekend door productie plus import minus export, te delen door het totale

Nederlandse houtverbruik aan de betreffende producten.

8 Oldenburger & Leek, 2006, Oldenburger et al., 2010, Oldenburger et al., 2013 en Oldenburger et al. 2015 9 Door ook het geëxporteerde volume in beeld te brengen, wordt meer duidelijkheid verkregen in de hoeveelheid die

daadwerkelijk op de Nederlandse markt is terechtgekomen. 10 In vellen en rollen.


16

Figuur 2.1

Schematische weergave van de werkwijze bij de bronbenadering.

Producten (gedeeltelijk) vervaardigd van gerecyclede grondstof (gebruikt hout of oud papier) zijn in

de studie inbegrepen. Import kan worden verricht door een houthandelaar, maar ook rechtstreeks

door secundaire houtverwerkers, zoals bijvoorbeeld timmerfabrieken, meubelmakers, drukkerijen en

bedrijven uit de emballagesector (zie figuur 2.2). Om het volume duurzaam geproduceerd hout en

papier en karton op de Nederlandse markt in beeld te brengen, zijn de Nederlandse primaire

houtverwerkers, de importeurs van primaire houtproducten en de importeurs van gerecyclede

grondstof bevraagd.

Export

Meetmoment

Nederlandse markt

Import

Nederlandse primaire

houtverwerkers met CoC

certificaat

Buitenlandse primaire

houtverwerkers met CoC

certificaat


17

Figuur 2.2

Schematische weergave van de houtketen. Binnen iedere verwerkingsstap neemt het aantal

bedrijven toe.

2.5 Scope van de studie

Binnen de marktmeting zijn primaire houtproducten in beeld gebracht. Onder primaire

houtproducten worden de volgende productgroepen verstaan: gezaagd hout, plaatmateriaal, ronde

palen11 en papier en karton (inclusief producten die zijn gemaakt van gerecyclede houtvezels). De

totale markt en het berekende marktaandeel hebben dus alleen betrekking op de primaire

houtproducten. Een gedetailleerde beschrijving van de verschillende productgroepen is te vinden in

bijlage 3.

11 De ronde palen zijn niet in de resultaten van deze markt meting meegenomen.

Bos in Nederland

en buitenland

Tertiaire houtverwerkers:

Verwerkers van halffabricaten

tot eindproducten, zoals

aannemers in de bouw- en

utiliteitsbouw en drukkerijen.

Secundaire houtverwerkers:

Verwerkers van gezaagd hout

en plaatmateriaal tot eind-

producten of halffabricaten,

zoals timmerfabrieken,

meubelmakers, emballage-

industrie, drukkerijen,

producenten van verpakkingen

van karton etc.

Primaire houtverwerkers:

Verwerkers van rondhout, chips, houtpulp (cellulose) en

gerecyclede houtvezels, zoals zagerijen, producenten

van plaatmateriaal en papier en karton etc., maar ook

producenten van ronde palen. De producten zijn:

gezaagd hout, plaatmateriaal, ronde palen, houtpulp

(cellulose), papier en karton.


18

Kant-en-klare houtproducten zijn, net als tijdens de eerdere marktmetingen, niet in de generieke

marktmeting en de gepresenteerde volumes meegenomen. Kant-en-klare houtproducten zijn

bijvoorbeeld tuinschermen, deuren en kozijnen, (tuin)meubels, vogelhuisjes, pallets en kisten etc.

Tijdens de marktmetingen van 2005 en 2008 zijn pogingen gedaan het volume kant-en-klare

houtproducten van duurzame houtvezels in beeld te brengen. Dit bleek niet haalbaar vanwege de

grote diversiteit aan producten en problemen voor de bedrijven bij het bepalen/omrekenen van het

houtvolume in deze producten.

2.6 Landen van herkomst

In deze marktmeting is uitsluitend voor het gezaagd tropisch hardhout en tropisch plaatmateriaal

het land van herkomst in beeld gebracht via de bedrijven die gezaagd tropisch hout en/of tropisch

plaatmateriaal importeerden. Het voornaamste doel hiervan is om de impact van inspanningen tot

verduurzaming van de houtstroom uit de tropische landen inzichtelijk te maken.

2.7 Vaststellen houtgebruik in de b&u en GWW

Tijdens de voorgaande marktmeting over het jaar 2013 is inzicht verkregen in het houtverbruik

binnen de diverse afzetmarkten waarbinnen de importeurs en houtverwerkende bedrijven hun

product hebben afgezet12. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen de afzet van het totale volume hout

en plaatmateriaal en het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd. Op deze manier kan worden

vastgesteld binnen welke afzetmarkten veel of juist weinig aantoonbaar duurzaam geproduceerd

hout wordt toegepast. De volgende verdeling in afzetmarkten is aangehouden:

1. Emballage-industrie: gezaagd hout en plaatmateriaal voor pallets, kisten, kratten, haspels etc.;

2. Meubelindustrie en interieurbouw: gezaagd hout en plaatmateriaal voor meubels, wanden,

plafonds, vloeren, stands etc.;

3. Timmerindustrie: gezaagd hout en plaatmateriaal voor kozijnen, deuren, gevelelementen,

trappen etc.;

4. Overige houtindustrie: gezaagd hout en plaatmateriaal voor prefab elementen, dakplaten,

spanten, bergingen, profielen, tuinhuisjes, etc.;

5. Burgerlijke en utiliteitsbouw: (bewerkt) gezaagd hout en plaatmateriaal dat rechtstreeks naar de

bouw gaat bijvoorbeeld steigers, schuttingen, bekistingen, kozijnen, daken, vloeren etc. (incl.

onderhoudsdiensten);

6. GWW: gezaagd hout en ronde palen voor beschoeiingen, bruggen, sluizen etc.;

7. DHZ en tuinsector: hout voor de Doe Het Zelf (DHZ) sector (gezaagd hout, plaatmateriaal,

kastplanken, profielen, keukens etc.) en voor de tuinsector (vlonders, schuttingen etc.);

8. Particulieren: gezaagd hout en plaatmateriaal dat rechtstreeks aan particulieren wordt

geleverd;

9. Overig: bijvoorbeeld scheepsbouw en carrosseriebouw;

10. Houthandel: gezaagd hout en plaatmateriaal dat aan een collega houthandelaar en of

bouwmaterialenhandel is geleverd en waarvan de uiteindelijke afzetmarkt niet bekend is.

12 Oldenburger, J., C. de Groot. 2014. Afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2013.

Stichting Probos, Wageningen.


19

De resultaten uit de studie naar de afzetmarkten13 vormen de basis voor het geven van inzicht in het

houtverbruik binnen de burgerlijke en utiliteitsbouw en GWW in 2015 en het aandeel duurzaam

daarbinnen. Vanwege het aantrekken van de economie kan de aanname worden gedaan dat de

verdeling van het hout over de marktsegmenten enigszins gewijzigd zal zijn ten opzichte van de

situatie in 2013. De ontwikkelingen binnen de verschillende marktsegmenten zijn bepaald door

gesprekken te voeren met een aantal importeurs van gezaagd hout en plaatmateriaal en gebruik te

maken van de Nederlandse marktrapporten die zijn geschreven voor de International Softwood

Conference 2016 (ISC 2016)14 en de bijeenkomst van de Committee on Forest Products and Forest

Industries (COFFI) in 201615.

2.8 Benaderde bedrijven gezaagd hout en plaatmateriaal

Voor het verkrijgen van een zo compleet mogelijk beeld van het volume duurzaam geproduceerd

hout en papier zijn zoveel mogelijk importeurs van primaire houtproducten benaderd in de volgende

productgroepen: 1) rondhout, 2) gezaagd hout en plaatmaterialen en 3) papier en karton. In deze

paragraaf wordt per productgroep beschreven welke bedrijven zijn benaderd.

Rondhout

Voor het in beeld brengen van het verhandelde en verwerkte volume rondhout afkomstig uit

Nederlands FSC-gecertificeerd bos16 en buitenlands FSC- en PEFC-gecertificeerd rondhout, is

gebruikgemaakt van de Probos rondhoutenquête (Voncken, 2016). Middels deze enquête brengt

Probos jaarlijks in beeld hoeveel rondhout er in het betreffende jaar in Nederland is verwerkt en

geëxporteerd. Sinds 2006 wordt de bedrijven hierbij gevraagd aan te geven hoeveel rondhout zij met

een FSC- en PEFC-certificaat hebben verwerkt. In de enquête worden de volgende sectoren

onderscheiden: rondhoutzagerijen, producenten van houtvezel voor (met name) ‘animal bedding’,

papier- en kartonproducenten, verduurzamers, producenten van houten (hei)palen en

klompenmakers. De exporteurs van rondhout is gevraagd hoeveel Nederlands rondhout zij in 2015

met een FSC-certificaat hebben geëxporteerd. Om enig inzicht te geven in de benutting van het

geoogste hout uit het in Nederland FSC-gecertificeerde bos en in de toekomst mogelijk PEFC-

gecertificeerde bos, is ook de houtoogst in 2015 in beeld gebracht via de gecertificeerde

boseigenaren.

Gezaagd hout en plaatmateriaal

Het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd hout en plaatmateriaal wordt in de eerste

plaats geïnventariseerd bij de leden van de brancheorganisaties die hun medewerking hebben

verleend aan deze marktmeting, te weten: VVNH, EPV, VHN en NBvT. Daarnaast zijn er

importerende bedrijven die niet zijn aangesloten bij een van deze brancheorganisaties. Deze

bedrijven zijn geïdentificeerd met behulp van het overzicht van FSC- en PEFC- Chain of Custody

(CoC)-gecertificeerde bedrijven in Nederland. Ook leden van groepscertificaten en individuele

bedrijven die onderdeel zijn van een multisite certificaat zijn meegenomen. Verder is nog een aantal

bedrijven in de meubelindustrie en interieurbouw benaderd en enkele bedrijven die vloeren

produceren. Bedrijven die geen importeur blijken te zijn noch lid zijn van een brancheorganisatie

worden niet benaderd. Een voorbeeld van het inventarisatieformulier dat de bedrijven hebben

ontvangen is opgenomen in bijlage 4.


Stichting Probos, Wageningen. 14 Niet gepubliceerd 15 http://www.unece.org/fileadmin/DAM/timber/country-info/statements/Netherlands2016.pdf 16 In 2015 was er nog geen Nederlands bos PEFC-gecertificeerd.


20

2.9 Papier en karton

In deze marktmeting is dezelfde methode gebruikt als voor het jaar 2013 en 2011.

Pulp- en papierproductie in Nederland

In samenwerking met de Vereniging voor Nederlandse papier- en kartonfabrieken (VNP) zijn alle

leden gevraagd naar de ingezette grondstof (houtpulp (cellulose), chips, rondhout) uit aantoonbaar

duurzaam beheerd bos en oudpapier en is de CoC-gecertificeerde bedrijven gevraagd naar de

hoeveelheid producten die met certificaat is geproduceerd en hoeveel daarvan op de Nederlandse

markt is gebracht. Daarbij is, net als tijdens de voorgaande marktmetingen, ook gevraagd naar de

hoeveelheid gerecyclede vezel die is ingezet voor de productie van papier en karton.

Import van papier en karton

Voor de import van papier en karton zijn de bedrijven benaderd die jaarlijks aan Papier Recycling

Nederland (PRN) hun papierverbruik rapporteren. Dit zijn Nederlandse bedrijven die jaarlijks grote

hoeveelheden papier en karton verwerken. Deze lijst is aangevuld met leden van de Vereniging

Golfkarton en leden van de VNP die naast de pulp- en papierproductie in Nederland ook kant-en-

klare producten importeren. Daarnaast zijn nog enkele importerende bedrijven die niet zijn

aangesloten bij een van deze brancheorganisaties benaderd. Deze bedrijven zijn geïdentificeerd met

behulp van het overzicht van FSC- en PEFC-CoC-gecertificeerde bedrijven in Nederland. Het gaat

om drukkerijen, uitgeverijen van dag- en weekbladen, producenten van verpakkingen van papier en

karton, etc.

2.10 Respons

Tijdens deze marktmeting is de gerealiseerde marktdekking als respons gehanteerd. Deze

marktdekking is berekend door per productgroep het totale (netto)17 geïmporteerde plus het in

Nederland geproduceerde volume dat door de bedrijven is opgegeven te delen door het totale

Nederlandse verbruik. De bedrijven is daarom niet alleen gevraagd naar het volume met een

certificaat voor duurzaam bosbeheer of legaliteitsverklaring, maar ook naar het totale volume per

productgroep.

De doelstelling vooraf was minimaal 70% marktdekking voor de totaalvolumes primair hout en

papier en karton te realiseren. Na het versturen van een herinnering op de verzonden enquête is een

groot aantal bedrijven telefonisch benaderd. Hierbij is prioriteit gegeven aan de bedrijven waarvan

uit voorgaande marktmetingen bekend is dat ze een groot volume gezaagd hout, plaatmateriaal,

papier of karton vertegenwoordigen.

17 Dit is de import minus het aandeel van deze import dat zonder verdere verwerking weer is geëxporteerd.


21

Tabel 2.1

Dekking markt per productgroep voor hout en papier en karton.

Productgroepen Marktdekking

Hout

Gezaagd naaldhout

Gezaagd tropisch loofhout

Gezaagd gematigd loofhout

Plaatmateriaal

Totaal

Papier en karton

Grafisch papier

Krantenpapier

Hygiënisch papier

Verpakkingspapier en –karton

Totaal

>90%

>90%

>90%

>70%

>80%

>90%

>90%

>90%

>50%

>70%

Na veel inspanningen is een marktdekking van meer dan 80% voor hout en een marktdekking van

meer dan 70% voor papier en karton gerealiseerd. Daarmee is de doelstelling gehaald. Tabel 2.3 laat

echter wel zien dat de 70% marktdekking binnen de productgroep verpakkingspapier en -karton niet

is gerealiseerd. Desondanks kunnen, op basis van de in beeld gebrachte volumes, betrouwbare

uitspraken worden gedaan over het marktaandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerde primaire

houtproducten op de Nederlandse markt.

2.11 Berekening van de volumes

Om het marktaandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout en papier en karton te kunnen

berekenen moet ook het totale Nederlandse verbruik worden bepaald. Het Nederlandse verbruik van

hout, papier en karton bestaat uit de som van de binnenlandse productie en de import minus de

export van gezaagd hout, plaatmateriaal en papier en karton. De totale Nederlandse productie van

primaire houtproducten is afgeleid uit de Probos-rondhoutenquête. Voor de gegevens over de totale

productie van papier en karton is gebruikgemaakt van de statistieken die de VNP jaarlijks publiceert.

De cijfers over de import en export zijn afkomstig uit de CBS handelsstatistiek18 en de CEPI19

jaarcijfers. De marktaandelen voor hout en papier en karton zijn afzonderlijk berekend.

De cijfers die de basis vormen voor het berekende Nederlandse houtverbruik en het Nederlandse

verbruik van papier en karton zijn opgenomen in bijlage 2.

18 De CBS-handelsstatistieken voor hout en houtproducten voor het jaar 2015 vertoonden een aantal waarden die in dusdanig

grote mate afweken van de waarden uit voorgaande jaren dat correctie noodzakelijk was. Daarom heeft Probos deze waarden

net als in 2013 op basis van eigen ervaring gecorrigeerd. 19 Confederation of European Paper Industries.

Nederlands hout- of papier- en kartonverbruik = Productie + Import - Export


22

2.12 Conversiefactoren

De totaalvolumes zijn voor hout omgerekend naar m3 rondhoutequivalenten (rhe) zonder schors. Dit

is nodig om de verschillende productgroepen bij elkaar op te kunnen tellen en illustreert

tegelijkertijd hoeveel hout uit het bos is gehaald. Een m3 rondhoutequivalent is de hoeveelheid

rondhout die nodig is om een bepaalde hoeveelheid van een product te maken. De conversiefactor

voor gezaagd naaldhout is bijvoorbeeld 1,35. Dit betekent dat er voor het verkrijgen van 1 m³

gezaagd naaldhout 1,35 m³ rondhout zonder schors nodig is en dat het resthout, (zaagsel, chips,

etc.) dat daarbij vrijkomt, wordt ingezet voor bijvoorbeeld de productie van papier of plaatmateriaal.

Het overzicht van de gehanteerde conversiefactoren is te vinden in bijlage 1. Deze conversiefactoren

zijn gelijk aan de conversiefactoren, zoals gebruikt in de marktstudies over 2013 en 2011 en zijn

gebaseerd op de internationaal gehanteerde conversiefactoren.


23


24

3 Resultaten hout

Allereerst worden hieronder de resultaten voor de totale markt van gezaagd hout en plaatmateriaal

gepresenteerd. Vervolgens wordt ingegaan op de afzonderlijke productgroepen: rondhout, gezaagd

naaldhout, gezaagd gematigd loofhout, gezaagd tropisch loofhout en plaatmateriaal.

Alle cijfers die betrekking hebben op de totale markt zijn weergegeven in m³ rondhoutequivalenten

zonder schors (m³ rhe z.s.).

De cijfers voor de productgroepen die in de paragrafen 3.3 tot en met 3.7 worden behandeld, zijn

vermeld in product kubieke meters. Dat wil zeggen respectievelijk m³ rondhout, m³ gezaagd hout en

m³ plaatmateriaal.

Het rondhout is in de marktmeting opgenomen om te laten zien op welke manier het rondhout uit

het Nederlandse FSC-gecertificeerde bos als verwerkt product in de markt wordt gezet, hetzij in ons

land, hetzij in het buitenland. Bij de verwerking van gecertificeerd rondhout gaat het om gezaagd

hout dat als bouw-, tuin- en verpakkingshout op de binnenlandse markt komt en om pulp dat door

Nederlandse papierfabrieken wordt verwerkt.

Bij de presentatie van de resultaten dienen vooraf de volgende opmerkingen te worden gemaakt:

Berekening marktaandeel voor de totale markt. De benaderde bedrijven is dit jaar gevraagd ook

het totale volume hout op te geven dat zij in 2015 hebben geïmporteerd en op de Nederlandse

markt hebben gebracht. De meeste bedrijven hebben aan dit verzoek voldaan. Op basis van deze

informatie is het mogelijk te bepalen welk gedeelte van het totale Nederlandse houtverbruik via

de marktmeting in beeld is gebracht. Uiteindelijk is via de bedrijven, die gegevens hebben

aangeleverd, een marktdekking van 88% gerealiseerd en is de aanname gerechtvaardigd dat het

marktaandeel binnen de respons ook aangehouden kan worden voor het niet in beeld gebrachte

volume.


25

3.1 Aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt

in 2015

In 2015 is een volume van 4.485.000 m³ rhe aantoonbaar duurzaam geproduceerde gezaagd hout en

plaatmateriaal op de Nederlandse markt gebracht (tabel 3.1). Dit volume vertegenwoordigt 83,3%

van het totale Nederlandse verbruik aan gezaagd hout en plaatmateriaal. In 2013 bedroeg het

marktaandeel 76,0%. Het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse

markt is dus verder gestegen. Daarbij moet worden opgemerkt dat voor de correcte vergelijking het

volume MTCS nu ook in de cijfers voor 2013 is verwerkt.

Tabel 3.1

Het totaal volume duurzaam geproduceerd gezaagd hout en plaatmateriaal dat in 2015 en 2013 op

de Nederlandse markt is gebracht (in m3 rhe) 20. FSC PEFC Totaal In %

Totaal Totale markt 2015*21 5.386.000

Met certificaat 2015 2.458.000 2.027.000 4.485.000 83,3%

Totale markt 2013 5.052.000

Met certificaat 2013 2.057.000 1.784.000 3.841.000 76,0%22

Gezaagd

naaldhout Totale markt 2015 2.857.000

Met certificaat 2015 1.323.000 1.119.000 2.442.000 85,5%


Met certificaat 2013 1.120.000 1029.000 2.149.000 80,0%

Gezaagd tropisch

hardhout Totale markt 2015 399.000

Met certificaat 2015 152.000 100.000 252.000 63,3%

Totale markt 2013 388.000

Met certificaat 2013 134.000 85.000 219.000 56,6%23

Gezaagd gematigd

loofhout Totale markt 2015 165.000

Met certificaat 2015 20.100 35.300 55.400 33,7%


Met certificaat 2013 25.700 18.300 44.000 20,7%

Plaatmateriaal Totale markt 2015 1.966.000

Met certificaat 2015 962.000 772.000 1.735.000 88,2%


Met certificaat 2013 777.000 652.000 1.429.000 81,0%24

20 Als gevolg van afronding kunnen de totalen afwijken van de som uit de kolommen. 21 De cijfers voor de “totale markt” zijn gebaseerd op de jaarlijkse Probos/CBS productie- en handelsstatistieken voor houten

papierproducten. 22 Inclusief MTCS 23 Inclusief MTCS 24 Inclusief MTCS


26

In tabel 3.1 staan de volumes per productgroep en per certificatiesysteem vermeld. Ter vergelijking

zijn ook de resultaten uit 2013 in de tabel opgenomen.

Het marktaandeel duurzaam geproduceerd gematigd loofhout is procentueel het meest gestegen van

alle productgroepen (13,0 procentpunt). Een gunstige ontwikkeling, omdat het marktaandeel binnen

deze productgroep al jaren achterblijft. Het marktaandeel voor plaatmateriaal en gezaagd tropisch

hardhout is met respectievelijk 7,2 en 6,7 procentpunt gestegen. Het marktaandeel voor gezaagd

naaldhout laat met 5,5 procentpunt de minste stijging zien. In figuur 3.1 is te zien hoe het aandeel

aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt zich sinds de marktmeting van

2011 heeft ontwikkeld. Figuur 3.2 toont de ontwikkeling in het absolute volume aantoonbaar

duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt in de periode 2005-2015 in relatie tot het

totale verbruik op de Nederlandse markt.

Figuur 3.1

De verhouding tussen het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerde gezaagd hout en

plaatmateriaal per productgroep en het overige volume op de Nederlandse markt in 2011,

2013 en 2015 (voor de vergelijking alle jaren inclusief MTCS weergegeven).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2011 2013 2015 2011 2013 2015 2011 2013 2015 2011 2013 2015 2011 2013 2015

Gezaagd

naaldhout

Gezaagd

tropisch

loofhout

Gezaagd

gematigd

loofhout

Plaatmateriaal Totaal

Zonder

certificaat

Met

certificaat


27

Figuur 3.2

De ontwikkeling van de absolute volumes aantoonbaar duurzaam geproduceerde gezaagd hout en plaatmateriaal per productgroep in

relatie tot de totale volumes op de Nederlandse markt in de periode 2005-2015 (voor de vergelijking 2011, 2013 en 2015 inclusief MTCS

weergegeven).

0

1.000.000

2.000.000

3.000.000

4.000.000

5.000.000

6.000.000

7.000.000

20

05

20

08

20

11

20

13

20

15

20

05

20

08

20

11

20

13

20

15

20

05

20

08

20

11

20

13

20

15

20

05

20

08

20

11

20

13

20

15

20

05

20

08

20

11

20

13

20

15

Gezaagd naaldhout Gezaagd tropisch

loofhout

Gezaagd gematigd

loofhout

Plaatmateriaal Totale verbruik

Met certificaat

Totale verbruik


28

In tabel 3.2 zijn de gegevens van tabel 3.1 omgerekend naar percentages per certificatiesysteem voor

duurzaam bosbeheer. In 2015 was 45,6% van het in Nederland verbruikte volume gezaagd hout en

plaatmateriaal voorzien van een FSC-certificaat en 37,6% van een PEFC-certificaat.

Tabel 3.2

Het procentueel aandeel per certificatiesysteem in het totale

volume gezaagd hout en plaatmateriaal dat in 2015 in Nederland

op de markt is gebracht.

FSC 45,6%

PEFC 37,6%

Totaal 83,3%

Binnen het totale in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte volume aantoonbaar duurzaam

geproduceerde gezaagd hout en plaatmateriaal is het aandeel PEFC 45% en het aandeel FSC 55% (zie

figuur 3.3). Deze verhouding is vergelijkbaar met de verhouding in 2013 (incl. MTCS). De grote

verschuiving van FSC naar PEFC die tussen 2011 en 2013 heeft plaatsgevonden, heeft zich dus niet

verder doorgezet.

Figuur 3.3

Het aandeel FSC en PEFC binnen het totale volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd

gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2015.

55%

45% FSC

PEFC


29

3.2 Volume met legaliteitsverklaring op de Nederlandse markt in 2015

Op basis van de tijdens deze marktmeting verzamelde gegevens kan worden gesteld dat in 2015 een

volume van 53.300 m³ rhe gezaagd hout en plaatmateriaal met een legaliteitsverklaring (OLB, TLTV,

VLO/VLC of FSC CW) op de Nederlandse markt is gebracht (tabel 3.3); dit volume vertegenwoordigt

1,0% van het totale Nederlandse verbruik van gezaagd hout en plaatmateriaal. Het marktaandeel van

legaliteitsverklaringen is gedaald ten opzichte van 2013. Toen bedroeg het marktaandeel nog 2,7%.

Blijkbaar maken bedrijven slechts in beperkte mate gebruik van legaliteitsverklaringen. Binnen het

volume dat is voorzien van legaliteitsverklaringen heeft FSC Controlled Wood met 65,5% het

grootste aandeel (figuur 3.4). Opvallend in relatie tot het totale markt volume is het grote volume

FSC Controlled Wood binnen de productgroep gezaagd gematigd loofhout. Met name binnen de

emballage-industrie is een groot volume met een FSC CW verklaring gerapporteerd. Via de

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland is ook informatie verkregen over het volume gezaagd hout

en plaatmateriaal dat met een CITES-vergunning of EU-certificaat is geïmporteerd. Dit volume

bedroeg slechts enkele tientallen m³ en is daarom niet in de onderstaande tabel verwerkt.

Tabel 3.3

Het totaal volume gezaagd hout en plaatmateriaal dat in 2015 met een legaliteitsverklaring op

de Nederlandse markt is gebracht (in m3 rhe)25.

TLTV OLB VLO/VLC FSC CW Totaal Aandeel

Totaal Totale markt 2015 5.386.000

Met verklaring 2015 5.100 3.500 8.500 36.300 53.300 1,0%


Met verklaring 2013 7.000 22.000 9.000 102.000 140.000 2,7%

Gezaagd

naaldhout Totale markt 2015 2.857.000

Met verklaring 2015 0 0 0 8.800 8.800 0,3%


Met verklaring 2013 0 0 0 8.000 8.000 0,3%

Gezaagd

tropisch

loofhout


Met verklaring 2015 4.800 3.400 8.500 400 17.200 4,3%


Met verklaring 2013 6.000 11.000 9.000 2.000 28.000 7,2%

Gezaagd

gematigd

loofhout


Met verklaring 2015 200 0 0 17.000 17.300 10,5%


Met verklaring 2013 0 0 0 3.000 3.000 1,2%

Plaatmateriaal Totale markt 2015 1.966.000

Met verklaring 2015 0 0 0 10.000 10.000 0,5%


Met verklaring 2013 1.000 10.000 0 89.000 101.000 5,7%

25 Als gevolg van afronding kunnen de totalen afwijken van de som uit de kolommen.


30

Figuur 3.4

Aandelen van de verschillende legaliteitsverklaringen binnen het totaal volume gezaagd

hout26 en plaatmateriaal dat in 2015 met een legaliteitsverklaring op de Nederlandse

markt is gebracht.

26 Gezaagd hout.

68,1%

9,5%

6,5%

15,9% FSC CW

TLTV

OLB

VLO/VLC


31

3.3 Rondhout uit het Nederlandse bos

Het gecertificeerde Nederlandse bosareaal was in 2015 iets meer dan 170.000 ha.27. Daarmee is circa

45,5% van het Nederlandse bosoppervlak (373.380 ha) gecertificeerd. Dit is een lichte stijging ten

opzichte van 2013 (45%). Het totaal aan FSC-gecertificeerd bos in Nederland is in eigendom van

Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Kroondomein het Loo en een grote groep van (kleinere)

particuliere boseigenaren en gemeenten onder het groepscertificaat van de Unie van Bosgroepen. In

2015 was er nog geen PEFC-gecertificeerd bos in Nederland. De Nederlandse FSC-gecertificeerde

boseigenaren hebben in 2015 in totaal 541.000 m3 rondhout zonder schors (z.s.) geoogst (tabel 3.4).

Hiervan is volgens de boseigenaren circa 321.000 m3 z.s. met certificaat verkocht. Dit is 59% van de

totale oogst uit Nederlands FSC bos, 11 procentpunt lager dan in 2013. Binnen het naaldhout is het

aandeel dat verkocht is met FSC certificaat, hoger (65%) dan binnen het loofhout (45%).

Tabel 3.4

Oogst van rondhout uit het Nederlandse FSC-gecertificeerd bos in 2015 (in m3 zonder schors).

Totaal Met FSC certificaat Aandeel

Naaldhout 400.000 260.000 65%

Loofhout 142.000 64.000 45%

Totaal 541.000 321.000 59%

3.3.1 Export en verwerking van FSC-hout uit het Nederlandse bos

Van de hoeveelheid oogst uit het Nederlandse bos is 225.000 m3 z.s. geëxporteerd, oftewel 42% van

het totale oogstvolume. Van dit exportvolume is 58% (130.000 m3 z.s.) met een FSC-certificaat

verkocht. Circa 316.000 m3 z.s. is afgezet bij Nederlandse rondhoutverwerkende bedrijven. Hiervan is

60% (191.000 m3 z.s.) aan deze bedrijven geleverd met een FSC-certificaat (77% als zaaghout, 19%

als vezelhout, 3% paalhout). Van deze 191.000 m3 z.s. rondhout is ca. 15,7% (29.900 m³ z.s.) met

CoC-certificaat op de Nederlandse markt gebracht.

Van de 541.000 m3 z.s. (waarvan 59% met FSC-certificaat) rondhout die afkomstig is uit het

Nederlandse FSC-gecertificeerd bos, is dus uiteindelijk slechts 29.900 m3 z.s. (ca. 5,5%) met een FSC-

certificaat op de Nederlandse markt gebracht. De rest van het volume is geëxporteerd (225.000 m3

z.s. waarvan 58% met FSC-certificaat) of zonder certificaat op de Nederlandse markt

terechtgekomen (161.100 m3 z.s.).

3.3.2 In Nederland geproduceerd FSC- en PEFC-hout

In de Probos-rondhoutenquête wordt sinds 2006 gevraagd naar het volume verwerkt rondhout met

een FSC- of PEFC-certificaat uit binnen- en buitenland. Daarnaast wordt gevraagd hoeveel gezaagd

hout er met een FSC- of PEFC CoC-certificaat wordt verkocht. In totaal zijn er 36 actieve

Nederlandse rondhoutverwerkende bedrijven die in het bezit zijn van een CoC-certificaat van FSC

27 FSC Facts and Figures, October 2016: https://ic.fsc.org/en/facts-figures


32

en/of PEFC. Daarvan zijn er 16 dubbel gecertificeerd (zowel FSC als PEFC), 15 bedrijven hebben

alleen een CoC van FSC en 5 bedrijven enkel een CoC van PEFC.

Gezaagd hout

De 22 Nederlandse rondhoutzagerijen met een FSC CoC-certificaat hebben in 2015 ca. 161.000 m3

z.s. rondhout met FSC-certificaat verwerkt. 91% van dit volume is afkomstig uit het Nederlandse

FSC-gecertificeerde bos, de rest van het volume is geïmporteerd. Van deze 161.000 m3 z.s. is 13%

uiteindelijk in de vorm van gezaagd hout met het FSC-certificaat op de Nederlandse markt gebracht.

Dit komt overeen met 26.100 m3 gezaagd hout, waarvan 17.600 m3 als gezaagd naaldhout en 8.500

m3 als gezaagd loofhout.

De 12 Nederlandse rondhoutzagerijen met een PEFC CoC-certificaat hebben in 2015 ca. 39.000 m3

z.s. rondhout met PEFC-certificaat verwerkt. Dit volume bestaat voor 91% uit naaldhout en 9% uit

loofhout en is volledig uit het buitenland afkomstig. Uiteindelijk is vanuit dit verwerkte

rondhoutvolume met een PEFC-certificaat ongeveer 6.700 m3 gezaagd hout met een CoC-certificaat

van PEFC op de Nederlandse markt gebracht.

De bovenstaande volumes met een FSC- of PEFC-certificaat zijn in de cijfers voor gezaagd naaldhout

en loofhout verrekend.

Paalhout

De Nederlandse CoC-gecertificeerde leveranciers van heipalen, ronde en/of gekloofde houten palen

hebben in 2015 1.400 m3 z.s. met een FSC-certificaat op de Nederlandse markt gebracht. Daarnaast

hebben zij 2.100 m3 z.s. (hei)palen verkocht met PEFC-certificaat. Het volume paalhout is niet

meegenomen bij het berekenen van het marktaandeel aantoonbaar duurzaam.

Papierhout

De enige Nederlandse papierproducent die rondhout en chips verwerkt, heeft in 2015 ongeveer

11.600 m3 rondhout z.s. uit Nederlands FSC-bos verwerkt. Hiervan is ca. 3.900 m3 z.s. met een FSC-

certificaat op de markt gebracht. Dit volume is niet toegevoegd aan tabel 3.1, maar is opgenomen in

paragraaf 4.1 bij de verwerkte hoeveelheid pulp.


33

3.4 Gezaagd naaldhout28

In 2015 is er 1.809.000 m3 aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd naaldhout op de

Nederlandse markt gebracht (tabel 3.5). Het marktaandeel duurzaam geproduceerd gezaagd

naaldhout is gestegen van 80,0% naar 85,5%.

Tabel 3.5

Het aandeel van de verschillende

certificatiesystemen voor duurzaam bosbeheer

binnen het gecertificeerde gezaagd naaldhout in

2015 (in m3 gezaagd hout ).

FSC 980.000

PEFC 829.000

Totaal 1.809.000

Binnen het totale volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd naaldhout is 54% voorzien

van een FSC-certificaat en 46% voorzien van een PEFC-certificaat (figuur 3.5). Deze verhouding is

vergelijkbaar met de situatie in 2013.

Figuur 3.5

De aandelen van de verschillende certificaten voor duurzaam bosbeheer binnen het

volume gecertificeerd gezaagd naaldhout.

28 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³.

54% 46%

FSC

PEFC


34

3.5 Gezaagd tropisch hardhout29

In 2015 is in Nederland 139.000 m3 gezaagd tropisch hardhout met een certificaat voor duurzaam

bosbeheer op de markt gebracht (tabel 3.6). Het marktaandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd

gezaagd tropisch hardhout is gestegen van 56,5%30 naar 63,3%. Om de data te kunnen vergelijken is

voor zowel 2013 als 2015 PEFC-MTCS als aantoonbaar duurzaam meegenomen.

Tabel 3.6

Onderverdeling naar certificatiesysteem voor

aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd

tropisch hardhout in 2015 (in m3 gezaagd hout).

FSC 84.000

PEFC 55.000

Totaal 139.000

Binnen het totale volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd tropisch hardhout is 60%

voorzien van een FSC-certificaat en 40% voorzien van een PEFC-certificaat (figuur 3.6). De

verhouding tussen FSC en PEFC is in vergelijking met 2013 nauwelijks veranderd.

Figuur 3.6

De aandelen van de verschillende certificaten voor duurzaam bosbeheer binnen het

volume gecertificeerd gezaagd tropisch hardhout.

29 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³. 30 Bij het vergelijken van de resultaten in deze rapportage met de resultaten uit de rapportage over het jaar 2013 (Oldenburger

et al., 2015) is het belangrijk er rekening mee te houden dat de marktaandelen voor gezaagd tropisch hardhout zijn gewijzigd.

De oorzaak is de constatering dat bij de analyse van de gegevens over het jaar 2013 een fout is gemaakt bij het berekenen van

de marktaandelen. Als gevolg hiervan is het marktaandeel voor 2013 lager uitgevallen (FSC 34,6% i.p.v. 40,4% en PEFC 21,9%

i.p.v. 25,6%).

60%

40% FSC

PEFC


35

Land van herkomst

Tijdens deze marktmeting is alle tropisch hardhout importerende bedrijven gevraagd naar de landen

van herkomst van het hout. Hierbij is een marktdekking van 83% bereikt.

De verdeling van het totale volume gezaagd tropisch hardhout (met en zonder certificaat voor

duurzaam bosbeheer of legaliteitsverklaring) is weergegeven in figuur 3.7. Net als in 2011 en 2013, is

Maleisië ook in 2015 het belangrijkste land van herkomst van het totale volume gezaagd tropisch

hardhout dat in 2015 door Nederlandse bedrijven op de Nederlandse markt is gebracht. Na een

daling van 40,7% in 2011 naar 31,8% in 2013 is dit met 35,5% in 2015 weer gestegen. Wat verder

opvalt is de daling van het aandeel van Brazilië binnen de import. In 2015 was dit 6,9% van het

totaal tegenover 12,6% in 2013.

Figuur 3.7

Land van herkomst van het totale volume gezaagd tropisch hardhout in 2015 (met en

zonder certificaat voor duurzaam bosbeheer).

Figuur 3.8 toont de landen van herkomst van het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd

gezaagd tropisch hardhout dat in 2015 door Nederlandse bedrijven op de Nederlandse markt is

gebracht. Maleisië voert nu de lijst aan als belangrijkste land van herkomst van het aantoonbaar

duurzaam geproduceerde tropisch hardhout. De sterke stijging van 14,7% 2013 naar 47,3% in 2015

komt doordat in 2015 het volume MTCS als aantoonbaar duurzaam is meegenomen, terwijl dit in

2013 niet het geval was.

Na Kameroen (13,1%) en Gabon (9,8%) zijn Indonesië (9,3%) en Brazilië (7,8%) andere belangrijke

landen.

1,0%

6,9%

2,1%

3,8%

13,7%

8,7%

3,1% 19,6%

35,5%

1,7% 3,8%

Bolivia

Brazilië

Congo

Congo Brazzaville

Gabon

Indonesië

Ivoorkust

Kameroen

Maleisië

Suriname

Overig


36

Figuur 3.8

Herkomst van het aantoonbaar duurzaam geproduceerde gezaagd tropisch hardhout in

2015.

In figuur 3.9 is de herkomst van het gezaagd tropisch hardhout dat is voorzien van een FSC

certificaat weergegeven. Het grootste deel komt uit Kameroen (22,3%). Indonesië (17,9%), Gabon

(16,9%) en Brazilië (14,9%) volgen. Opvallend is het volume met FSC-certificaat vanuit Suriname.

Tijdens de voorgaande marktmeting was dit volume er nog niet.

Figuur 3.9

Herkomst van aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd tropisch hardhout met FSC-

certificaat in 2015.

Het PEFC-gecertificeerde volume bestaat volledig uit hout dat is voorzien van een PEFC-MTCS

certificaat en komt dus volledig uit Maleisië.

1,7%

7,8% 2,3%

5,1%

9,8%

9,3%

0,9% 13,1%

47,3%

1,3% 1,5%

Bolivia

Brazilië

Congo

Congo Brazzaville

Gabon

Indonesië

Ivoorkust

Kameroen

Maleisië

Suriname

Overig

2,9%

13,0%

3,8%

8,6%

16,4%

15,6%

1,5%

21,9%

11,6%

2,2% 2,5% Bolivia

Brazilië

Congo

Congo Brazzaville

Gabon

Indonesië

Ivoorkust

Kameroen

Maleisië

Suriname

Overig


37

Regio van herkomst

Afrika en Zuidoost-Azië zijn de belangrijkste herkomstregio’s van het in 2015 door Nederlandse

bedrijven op de Nederlandse markt gebrachte volume gezaagd tropisch hardhout (figuur 3.10). Zuid-

Amerika volgt op ruime afstand met een aandeel van 10,7% binnen het totaal. Ten opzichte van

2013 is een lichte stijging te zien in het aandeel van Afrika (43,4% in 2013). Dit is ten koste gegaan

van het aandeel uit Zuid-Amerika (15,4% in 2013).

Figuur 3.10

Verdeling van het totale volume (met en zonder certificaat voor duurzaam bosbeheer )

geïmporteerd gezaagd tropisch hardhout in 2015 naar herkomstregio.

Van het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd tropisch hout dat in 2015 door

Nederlandse bedrijven op de Nederlandse markt is gebracht, is ruim 56% afkomstig uit Zuidoost-

Azië (figuur 3.11). Het marktaandeel van Afrika (31,7%) ligt binnen het volume aantoonbaar

duurzaam geproduceerd dus een stuk lager dan binnen het totale volume (zie figuur 3.10).

10,7%

44,3%

45,0% Zuid-Amerika

Zuidoost-Azië

Afrika


38

Figuur 3.11

Verdeling van het aantoonbaar duurzaam geproduceerde volume geïmporteerd gezaagd

tropisch hardhout in 2015 naar herkomstregio.

Figuur 3.12 geeft de verhouding weer tussen het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout

en het resterende volume. Voor de vergelijking is het volume PEFC-MTCS in de cijfers voor 2013

verwerkt.

Vanuit Zuidoost-Azië en Afrika is het aandeel hout met certificaat voor duurzaam bosbeheer licht

gestegen. Het aandeel duurzaam geproduceerd gezaagd hardhout vanuit Zuid-Amerika is licht

gedaald.

Figuur 3.12

Verdeling van de volumes aantoonbaar duurzaam geproduceerd en het resterende volume

binnen het totale volume uit de herkomstgebieden van het geïmporteerde gezaagd

tropisch hardhout in 2013 en 2015.

11,6%

56,6%

31,7%

Zuid-Amerika

Zuidoost-Azië

Afrika

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2015 2013 2015 2013 2015

Zuidoost-Azië Afrika Zuid-Amerika

Overig

Duurzaam


39

3.6 Gezaagd gematigd loofhout31

In 2015 is er 39.300 m3 aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd gematigd loofhout op de

Nederlandse markt gebracht (Tabel 3.7). Dit volume vertegenwoordigt een marktaandeel van 33,7%

binnen het totale Nederlandse verbruik van gezaagd gematigd loofhout. Dit is een stijging van 13,0

procentpunt ten opzichte van 2013 (20,7%).

Het marktaandeel voor het gematigd loofhout blijft ver achter bij het landelijke gemiddelde. De

verbruikers van gezaagd gematigd loofhout zijn in twee groepen in te delen: de emballage-industrie

en de overige verbruikers. Hieronder worden per gebruikersgroep de redenen aangegeven waarom

het marktaandeel achterblijft.

1. 70% van het Nederlandse verbruik van gezaagd gematigd loofhout komt voor rekening van

de emballage-industrie32. Dan gaat het met name om populieren en in mindere mate andere

loofhoutsoorten. De emballage-industrie streeft al jaren naar het verhogen van het

marktaandeel aantoonbaar duurzaam, maar slaagt er niet in dit daadwerkelijk te realiseren.

Alle bedrijven, die lid zijn van de EPV, zijn bijvoorbeeld CoC-gecertificeerd. Door de

bedrijven wordt vooral aangegeven dat de vraag naar FSC- of PEFC-gecertificeerd uitblijft

binnen deze industrie. Daarnaast is de emballage-sector een echte vechtmarkt waarin een

opdracht soms op een paar eurocent per pallet wordt misgelopen. Dit betekent aan de ene

kant dat een eventuele meerprijs voor FSC- of PEFC-gecertificeerd hout (bijna) niet is door

te berekenen. Daarnaast wordt hout tegen een lage prijs ingekocht in regio’s waar

aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout veel minder beschikbaar is.

Ten aanzien van het verwerkte populieren is ver verder nog het probleem dat een groot deel

van het areaal populieren bossen/plantages in bijvoorbeeld Nederland en Vlaanderen, niet is

gecertificeerd. Aan de ene kant, omdat het binnen FSC bijvoorbeeld niet mogelijk is om

landschappelijke beplantingen die geen onderdeel uitmaken van een bos onder FSC te

brengen. Deze beplantingen zijn wel een belangrijke bron van het populieren. Aan de andere

kant, omdat populierenbos in deze regio’s vaak in eigendom is bij kleine particuliere

eigenaren die het bos vanwege allerlei redenen (bijv. kleine oppervlakte, geen extra kosten

willen maken, etc. niet certificeren.

2. De andere 30% van het Nederlandse verbruik van gezaagd gematigd loofhout komt voor

rekening van bijvoorbeeld de meubelindustrie en interieurbouw, de vloerenindustrie, bouw

en utiliteitsbouw (bijv. restauraties), etc33. Binnen deze afzetmarkten ligt het marktaandeel

weliswaar boven het landelijke gemiddelde voor deze productgroep, maar ook hier is nog

werk te verzetten om het marktaandeel boven de 60% te brengen. In 2013 lag het

marktaandeel34.

Het grootste deel (64%) van het volume aantoonbaar duurzaam was voorzien van een PEFC-

certificaat (tabel 3.7 en figuur 3.13). Dit is een omslag ten opzichte van 2013, toen het FSC-

certificaat nog het grootste aandeel had (58%) binnen het gecertificeerd gezaagd gematigd loofhout.

Dit wordt met name veroorzaakt door een toename van de import van aantoonbaar duurzaam

geproduceerd hout voorzien van een PEFC certificaat door de emballage-industrie.

31 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³. 32 Oldenburger, J., C. de Groot. 2015. Afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2013.

Stichting Probos, Wageningen. 33 Oldenburger, J., C. de Groot. 2015. Afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2013.

Stichting Probos, Wageningen. 34 Oldenburger, J., C. de Groot. 2015. Afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2013.



40

Tabel 3.7

Onderverdeling naar certificatiesysteem voor

aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd

gematigd loofhout in 2015 (in m3 gezaagd hout).

FSC 14.300

PEFC 25.000

Totaal 39.300

Figuur 3.13

Aandelen van de verschillende certificatiesystemen voor duurzaam bosbeheer voor

aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd gematigd loofhout, dat in 2015 op de

Nederlandse markt is gebracht.

36%

64%

FSC

PEFC


41

3.7 Plaatmaterialen35

In 2015 is er in totaal 1.098.000 m3 aantoonbaar duurzaam geproduceerd plaatmateriaal (tropisch en

niet-tropisch) op de Nederlandse markt gebracht (tabel 3.8). Dit volume komt overeen met 88,2%

van het totale Nederlandse verbruik van plaatmateriaal in 2015. Dat is een toename ten opzichte van

2013 toen het marktaandeel nog 79,7% bedroeg. Van het in 2015 aantoonbaar duurzaam

geproduceerde plaatmateriaal was 55% voorzien van een FSC-certificaat en 45% van een PEFC-

certificaat (figuur 3.14).

Tabel 3.8 Onderverdeling van het aantoonbaar duurzaam geproduceerd plaatmateriaal naar

certificatiesysteem voor duurzaam bosbeheer, onderverdeeld naar tropisch plaatmateriaal en

overige platen in 2015 (in m3 plaatmateriaal).

FSC PEFC Totaal In %

Plaatmateriaal totaal Totaal 1.244.000

Met certificaat 609.000 489.000 1.098.000 88,2%

Tropisch tri- of multiplex Totaal 128.000

Met certificaat 82.000 15.000 97.000 75,9%

Overige platen (niet-tropisch) Totaal 1.116.000

Met certificaat 524.000 479.000 1.003.000 89,8%

35 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³.


42

Figuur 3.14


aantoonbaar duurzaam geproduceerd plaatmateriaal (tropisch en niet-tropisch), dat in

2015 op de Nederlandse markt is gebracht.

55%

45% FSC

PEFC


43

3.7.1 Tropisch plaatmateriaal36

Van het totale volume plaatmateriaal dat in 2015 op de Nederlandse markt is gekomen bestond iets

meer dan 10% uit tropisch tri- en multiplex37. Daarvan is 75,9% aantoonbaar duurzaam

geproduceerd (94.000 m³). Van het in 2015 aantoonbaar duurzaam geproduceerde tropisch

plaatmateriaal was 85% voorzien van een FSC-certificaat en 15% een PEFC-certificaat (figuur 3.15).

Figuur 3.15


aantoonbaar duurzaam geproduceerd tropisch plaatmateriaal, dat in 2015 op de


Land van herkomst

Binnen deze marktmeting is alleen voor het op de Nederlandse markt gebrachte volume tropische

plaatmateriaal gevraagd naar het land van herkomst. Van het totale op de Nederlandse markt

gebrachte volume plaatmateriaal is Gabon met 53,0% verreweg het belangrijkste land van herkomst

(figuur 3.16).

Binnen het volume tropisch duurzaam geproduceerd plaatmateriaal (FSC of PEFC) zijn naast Gabon

(42,7%) en Indonesië (21,0%), Maleisië (15,3%) en Argentinië (14,0%) belangrijke landen van

herkomst (figuur 3.17).

Binnen het volume FSC-gecertificeerde tropisch plaatmateriaal is opnieuw Gabon het belangrijkste

land van herkomst (50,3%). Dit is wel een sterke daling ten opzichte van 82,3% in 2013. Dit is ten

gunste van een sterke stijging van het aandeel FSC-gecertificeerd plaatmateriaal uit Indonesië van

4,9% in 2013 naar 24,7% in 2015 (figuur 3.18).

36 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³. 37 Onder tropisch tri- en multiplex wordt tri- en multiplex verstaan waarvan ten minste één van de buitenste lagen bestaat uit

één of meerdere tropische houtsoorten.

85%

15%

FSC

PEFC


44

Het volume tropisch plaatmateriaal dat met een PEFC-certificaat is geïmporteerd is volledig

afkomstig uit Maleisië.

Figuur 3.16

Herkomst van het door Nederland in 2015 geïmporteerde tropisch tri- en multiplex.

Figuur 3.17

Herkomst van het door Nederland in 2015 geïmporteerde aantoonbaar duurzaam

geproduceerde tropische tri- en multiplex.

12,4% 3,4%

5,0%

53,0%

11,2%

15,0% Argentinië

Brazilië

Chili

Gabon

Indonesië

Maleisië

14,0% 2,5%

4,5%

42,7%

21,0%

15,3% Argentinië

Brazilië

Chili

Gabon

Indonesië

Maleisië


45

Figuur 3.18

Herkomst van het door Nederland in 2015 geïmporteerde FSC-gecertificeerde tropische

tri- en multiplex.

Het grootste deel (53,0%) van het op de Nederlandse markt gebrachte plaatmateriaal is afkomstig uit

Afrika (figuur 3.19). Dit aandeel is ten opzichte van 2013 (77,6%) sterk gedaald. Het aandeel

plaatmateriaal uit Zuid-Amerika is sterk gestegen van 0,5% in 2013 naar 20,8% in 2015.

Binnen het volume plaatmateriaal met certificaat voor duurzaam bosbeheer is het grootste deel

afkomstig uit Afrika (42,7%), gevolgd door Zuidoost-Azië (36,2%) (figuur 3.20).

Figuur 3.19

Verdeling van het totale in 2015 op de Nederlandse markt gebraqchte volume tropische

tri- en multiplex (met en zonder certificaat voor duurzaam bosbeheer) naar herkomstregio.

16,5%

3,0%

5,3%

50,3%

24,7%

0,1%

Argentinië

Brazilië

Chili

Gabon

Indonesië

Maleisië

20,8%

26,2%

53,0%

Zuid-Amerika

Zuidoost-Azië

Afrika


46

Figuur 3.20

Verdeling van het totale in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte volume duurzaam

geproduceerd tropisch tri- en multiplex naar herkomstregio.

Binnen Zuidoost-Azië en Afrika is het aandeel tropisch plaatmateriaal met een certificaat voor

duurzaam bosbeheer ten opzichte van 2013 ongeveer gelijk gebleven (figuur 3.21). In tegenstelling

tot Zuid- Amerika waar het met ongeveer 20% is afgenomen. De import uit Zuid-Amerika is qua

volume echter wel sterk toegenomen van 249 m3 in 2013 naar 14.306 m3 in 2015.

Figuur 3.21

Verdeling over de herkomstgebieden van de volumes aantoonbaar duurzaam

geproduceerd en het resterende aandeel (zonder certificaat voor duurzaam bosbeheer)

binnen het totale volume in 2013 en 2015 geïmporteerde tropisch tri- en multiplex.

21,1%

36,2%

42,7% Zuid-Amerika

Zuidoost-Azië

Afrika

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2015 2013 2015 2013 2015

Zuidoost-Azië Afrika Zuid-Amerika

Overig

Duurzaam


47

3.7.2 Overig plaatmateriaal38

De overige bijna 90% van het volume plaatmateriaal op de Nederlandse markt bestaat uit niet-

tropisch plaatmateriaal (niet-tropisch tri- en multiplex, spaanplaat, OSB, MDF en andere

vezelplaten). Van dit plaatmateriaal is in 2015 89,8% als aantoonbaar duurzaam geproduceerd op de

Nederlandse markt gekomen (tabel 3.8). Van het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd niet-

tropisch plaatmateriaal was 52% voorzien van een FSC-certificaat en 48% van een PEFC-certificaat

(figuur 3.22).

Figuur 3.22


aantoonbaar duurzaam geproduceerd niet-tropisch plaatmateriaal, dat in 2015 op de


3.8 Houtgebruik binnen de b&u en GWW

Het totale verbruik en het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd daarbinnen van gezaagd

hout en plaatmateriaal binnen de Nederlandse burgerlijke en utiliteitsbouw (B&U) en de GWW in

2015 is ingeschat door gebruik te maken van een door Oldenburger en De Groot (2015) 39 uitgevoerde

studie. Zij hebben voor het jaar 2013 de verdeling van het Nederlandse houtverbruik in totaal en het

volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd over de te onderscheiden marktsegmenten in beeld

gebracht.

De resultaten uit de door Oldenburger en De Groot uitgevoerde studie konden niet één op één

worden overgenomen, omdat de economische situatie ten opzichte van 2013 is veranderd. Het

Nederlandse verbruik van gezaagd hout en plaatmateriaal is ten opzichte van 2013 bijvoorbeeld met

6% gestegen. Via gesprekken met importeurs en het bestuderen van de marktrapporten voor de ISC

38 Let op: Alle volumes weergegeven in product m³. 39 Oldenburger, J., C. de Groot. 2015. Afzetmarkten van gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2013.


52% 48% FSC

PEFC


48

2016 en COFFI 2016 (zie paragraaf 2.7) is bepaald binnen welke marktsegmenten het houtverbruik is

toegenomen.

Uit deze analyse kwam naar voren dat als gevolg van het aantrekken van de woningbouw en een

toename van consumenten uitgaven het houtverbruik binnen met name de marktsegmenten

timmerindustrie, bouw en utiliteitsbouw en Doe het Zelf (DHZ) en tuinsector is toegenomen. De

emballage industrie is redelijk stabiel. Het houtverbruik binnen de GWW is stabiel tot afnemend.

Om het totale verbruik in de b&u te bepalen, zijn de houtvolumes die zijn afgezet binnen de

afzetmarkten timmerindustrie en b&u samengenomen. Voor de definiëring van deze afzetmarkten

wordt verwezen naar paragraaf 2.7.

Burgerlijke en utiliteitsbouw

Het volume gezaagd hout en plaatmateriaal dat in 2015 is ingezet binnen de Nederlandse b&u wordt

ingeschat op 2.346.000 m3 rhe. Dat komt overeen met bijna 44% van het totale Nederlandse

houtverbruik. In totaal is er ongeveer 4.466.000 m3 rhe hout met certificaat voor duurzaam

bosbeheer op de Nederlandse markt beschikbaar, waarvan iets minder dan 48% (ca. 2.137.000 m3

rhe) naar de b&u gaat. Het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout binnen het totale

volume gezaagd hout en plaatmateriaal, dat door de b&u wordt verwerkt, komt uit op 91%. Tabel 3.9

geeft een overzicht van de marktaandelen per productgroep.

Tabel 3.9 maakt duidelijk dat in 2015 98% van het binnen de b&u toegepaste gezaagde naaldhout als

aantoonbaar duurzaam geproduceerd kan worden aangemerkt. Daarmee ligt het aandeel voor

gezaagd naaldhout boven het landelijke gemiddelde marktaandeel binnen de productgroep gezaagd

naaldhout (80,0%, tabel 3.1). Ook de aandelen binnen de overige productgroepen liggen boven het

landelijke gemiddelde binnen de betreffende productgroepen.

Tabel 3.9

Het totaal in 2015 in de b&u (incl. timmerindustrie) verwerkte volume gezaagd hout en

plaatmateriaal, het aandeel daarvan binnen het totale Nederlandse houtverbruik, het volume

aantoonbaar duurzaam geproduceerd en het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd

binnen het totaal volume (in m3 rhe).

Totaal volume Aandeel binnen

totale verbruik

Volume

aantoonbaar

duurzaam

Aandeel

aantoonbaar

duurzaam

Gezaagd naaldhout 858.000 30% 844.000 98%

Gezaagd tropisch hardhout 182.000 46% 126.000 69%

Gezaagd gematigd loofhout 16.000 10% 6.000 40%

Plaatmateriaal 1.289.000 66% 1.161.000 90%

Totaal 2.353.000 44% 2.137.000 91%


49

GWW

Het volume gezaagd hout en plaatmateriaal dat in 2015 is ingezet binnen de GWW wordt geschat op

193.000 m3 rhe. Dat komt overeen met ongeveer 4% van het totale Nederlandse houtverbruik. De

GWW speelt met name een belangrijke rol binnen het gezaagd tropisch hardhout. Binnen die

productgroep neemt de GWW namelijk een marktaandeel in van 32%. Van het totale volume

gezaagd hout met certificaat voor duurzaam bosbeheer dat in 2015 op de Nederlandse markt

beschikbaar was, ging ca. 3% (ca. 133.000 m3 rhe) naar de GWW.

Dit volume vertegenwoordigde een aandeel van 69% binnen het totale volume hout, dat door de

GWW wordt verwerkt. Tabel 3.10 geeft een overzicht van de marktaandelen per productgroep.

Tabel 3.10 maakt duidelijk dat in 2015 62% van het door de GWW toegepaste gezaagde tropisch

hardhout met certificaat voor duurzaam bosbeheer binnen de GWW is toegepast. Daarmee is het

aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd ongeveer gelijk aan landelijke gemiddelde

marktaandeel binnen die productgroep. De GWW verwerkt, in vergelijking met bijvoorbeeld de

timmerindustrie en de B&U, echter in veel beperktere mate houtsoorten die afkomstig zijn uit

Zuidoost Azië, waar met name PEFC-MTCS-gecertificeerd hout vandaan komt. Het marktaandeel

binnen de GWW kan daarom beter vergeleken worden met het marktaandeel van FSC-gecertificeerd

hout op de Nederlandse markt (38%). In dat geval scoort de GWW dus ruim boven het landelijke

gemiddelde.

Ook binnen de andere drie productgroepen liggen de marktaandelen rond de landelijk gemiddelde

waarden.

Tabel 3.10

Het totaal in 2015 in de GWW verwerkte volume gezaagd hout en plaatmateriaal, het aandeel

daarvan binnen het totale Nederlandse houtverbruik, het volume aantoonbaar duurzaam

geproduceerd en het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd binnen het totaal volume (in

m3 rhe).

Totaal volume Aandeel binnen

totale verbruik

Volume

aantoonbaar

duurzaam

Aandeel

aantoonbaar

duurzaam

Gezaagd naaldhout 28.000 1% 25.000 89%

Gezaagd tropisch hardhout 128.000 32% 79.000 62%

Gezaagd gematigd loofhout 7.000 4% 3.000 43%

Plaatmateriaal 30.000 2% 26.000 87%

Totaal 193.000 4% 133.000 69%


50

4 Resultaten pulp en papier

In dit hoofdstuk worden eerst de resultaten gepresenteerd van de hoeveelheid verwerkte pulp,

rondhout en chips door de Nederlandse papier- en karton producenten. Vervolgens wordt de

beschikbare hoeveelheid gecertificeerd papier en karton op de Nederlandse markt besproken. Dit

volume betreft papier en karton geproduceerd door Nederlandse producenten aangevuld met het

volume papier en karton dat wordt geïmporteerd. De cijfers in dit hoofdstuk zijn weergegeven in

tonnen.

Berekening marktaandeel voor de totale markt. Via de leden van de VNP is een vrijwel volledige

dekking van de in Nederland geproduceerde en op de Nederlandse markt gebrachte hoeveelheid

papier en karton verkregen. Het is in de marktmeting echter niet gelukt ook de volledige netto-

import in beeld te brengen. Daarnaast is in een aantal gevallen bij het uitblijven van een reactie

gebruik gemaakt van gegevens uit de voorgaande marktmeting over het jaar 2013. In tabel 4.1 is

voor de verschillende productgroepen het totale verbruik en het percentage dat daarvan in de

marktmeting in beeld is gebracht weergegeven. In totaal is 77% van het totale Nederlandse

verbruik van papier en karton in beeld gebracht. De respons per productgroep varieert van 61%

voor verpakkingspapier en -karton tot 95% voor bijvoorbeeld krantenpapier.

Voor alle productgroepen is de respons dusdanig hoog dat de aanname is gemaakt dat het

aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd binnen de respons ook kan worden toegepast op de

niet in beeld gebrachte hoeveelheid.

Tabel 4.1

Het Nederlandse verbruik (in ton) van papier en karton per marktsegment in 2015,

het aandeel dat daarvan in beeld is gebracht en het aandeel aantoonbaar

duurzaam geproduceerd binnen de in beeld gebrachte hoeveelheid.

Verbruik Nederland Aandeel papier verbruik in

beeld gebracht

Grafisch papier en karton 779.000 79%

Krantenpapier 223.000 95%

Verpakkingspapier en -karton 1.499.000 61%

Hygiënisch papier 133.000 95%

Overig papier*40 17.000 95%

Totaal 2.651.000 77%

40 De volgende papiertypen vallen onder de categorie ‘overig papier’: basispapier voor behang papier; kraftpapier met een

gewicht van meer dan 150, maar minder dan 225 gr/m²; filtreerpapier en -karton; viltpapier en -karton; calqueerpapier;

blokken en platen, van papier stof, voor filtreerdoeleinden en sigarettenpapier.


51

4.1 Verwerkte hoeveelheid pulp, rondhout en chips

De Nederlandse producenten van papier en karton die zijn aangesloten bij de VNP hebben in 2015

451.700 ton cellulose geïmporteerd of in Nederland geproduceerd41. De VNP leden hebben daarnaast

nog 2.242.900 ton oud papier verwerkt.

Van de verwerkte cellulose is 75,8% (bijna 342.600 ton) voorzien van een certificaat voor duurzaam

bosbeheer. Dit percentage is met 4,7 procentpunt gestegen ten opzichte van 2013. Het

certificatiesysteem FSC is met een aandeel van 69% het belangrijkste systeem voor duurzaam

bosbeheer voor de Nederlandse producenten van papier en karton (zie tabel 4.2 en figuur 4.1).

Tabel 4.2

De hoeveelheden cellulose met certificaat voor

duurzaam bosbeheer die in 2015 door de

Nederlandse papierindustrie is verwerkt (in ton).

FSC 236.000

PEFC 106.000

Totaal 342.000

Figuur 4.1

Aandelen van de verschillende certificatiesystemen voor duurzaam bosbeheer binnen de

in 2015 door de Nederlandse papier- en kartonproducenten verwerkte hoeveelheden

gecertificeerde cellulose.

De FSC-gecertificeerde houtpulp (cellulose) wordt vooral geïmporteerd vanuit Uruguay, Chili,

Brazilië, Zweden en Spanje. De belangrijkste herkomstlanden voor de PEFC-gecertificeerde houtpulp

41 Dit volume kan niet in het rapport worden vermeld, omdat deze gegevens naar een individueel bedrijf zijn te herleiden.

69%

31%

FSC

PEFC


52

zijn België, Chili, Spanje en Canada (figuur 4.2). Onder de categorie “diversen” vallen meerdere

landen waaruit een veel lagere hoeveelheid per land werd geïmporteerd voor de Nederlandse markt.

Figuur 4.2

Landen van herkomst van de FSC- en PEFC-gecertificeerde grondstof voor de Nederlandse papier- en

kartonproductie in 2015.

20%

8%

18% 16%

23%

15%

FSC

Chili

Spanje

Brazilië

Zweden

Uruguay

Diversen

24%

17%

24%

11%

11%

13%

PEFC

Chili

Spanje

België

Canada

Finland

Diversen


53

4.2 Aantoonbaar duurzaam geproduceerd papier en karton op de

Nederlandse markt

De beschikbare hoeveelheid papier en karton dat in 2015 met een FSC- of PEFC-certificaat op de

Nederlandse markt is gebracht, is opgebouwd uit de productie in Nederland plus het geïmporteerde

volume min de export.

De Nederlandse papier- en kartonproducenten hebben in 2015 in totaal ca. 2.276.000 ton

aantoonbaar duurzaam geproduceerd papier en karton geproduceerd. Dat is 82% van de Nederlandse

papier- en kartonproductie (bijlage 2). Van de totale productie van papier en karton met een

certificaat voor duurzaam bosbeheer is slechts 21% (ca. 472.300 ton) op de Nederlandse markt

gebracht. De rest van het volume is met of zonder certificaat geëxporteerd. Van het gedeelte dat op

de Nederlandse markt werd gebracht is 90% (ca. 424.700 ton) FSC-gecertificeerd en 10% (ca. 47.600

ton) PEFC-gecertificeerd. Tabel 4.3 geeft een overzicht van de hoeveelheden FSC- en PEFC-

gecertificeerd papier en karton per productgroep.

Tabel 4.3

De hoeveelheden FSC-en PEFC- gecertificeerd papier en karton per productgroep die in

2015 door de Nederlandse papier- en kartonproducenten op de Nederlandse markt zijn

gebracht (in ton).

FSC PEFC

Grafisch papier en -karton 45.500 39.200

Verpakkingspapier- en karton 371.100 5.600

Massief en vouwkarton 0 0

Hygiënisch papier 8.100 2.800

Totaal 424.700 47.600

In 2015 bedroeg de netto import (bedrijven werd gevraagd naar netto import: import – export) van

papier en karton met certificaat voor duurzaam bosbeheer ongeveer 1.267.200 ton. Daarvan was

ongeveer 976.000 ton (77%) voorzien van een FSC-certificaat en ongeveer 294.000 ton (33%) van een

PEFC-certificaat.

De totale hoeveelheid papier en karton met een certificaat voor duurzaam bosbeheer, die in 2015 op

de Nederlandse markt is gebracht (Nederlandse productie plus import en exclusief export), komt

daarmee op ongeveer 1.739.500 ton (tabel 4.4). Bij een totaal Nederlands verbruik van papier en

karton in 2015 van 2.651.000 ton komt het marktaandeel van FSC- en PEFC-gecertificeerd papier en

karton op de Nederlandse markt daarmee uit op 65,6% (52,6% FSC en 13,0% PEFC). Ten opzichte van

2013 is het marktaandeel met 18,5 procentpunten gestegen. Tabel II.2 in bijlage 2 geeft de

Nederlandse verbruikscijfers voor papier en karton weer.


54

Tabel 4.4 Het totaal volume papier en karton met certificaat voor duurzaam bosbeheer dat in 2015 op de

Nederlandse markt is gekomen (in ton). FSC PEFC Totaal In %

Totaal Totale markt 2015 2.651.000

Met certificaat 2015 1.395.300 344.200 1.739.500 65,6%


Met certificaat 2013 1.038.900 258.100 1.297.400 47,1%

Grafisch papier en

karton Totale markt 2015 779.000

Met certificaat 2015 272.000 143.000 414.900 53,3%


Met certificaat 2013 208.500 128.100 336.600 50,7%

Krantenpapier Totale markt 2015 223.000

Met certificaat 2015 51.400 117.800 169.200 75,9%


Met certificaat 2013 91.400 67.000 158.400 66,6%

Verpakkingspapier

en -karton Totale markt 2015 1.499.000

Met certificaat 2015 1.039.300 5.400 1.044.700 69,7%


Met certificaat 2013 721.500 2.200 723.700 44,1%

Hygiënisch papier Totale markt 2015 133.000

Met certificaat 2015 28.600 76.800 105.400 79,3%


Met certificaat 2013 15.500 60.800 76.400 51,6%

Overig papier Totale markt 2015 17.000

Met certificaat 2015 4.000 1.400 5.400 31,4%


Met certificaat 2013 2.000 - 2.000 3,1%

De marktaandelen binnen alle productgroepen laten een toename van het marktaandeel zien. Bij het

interpreteren van de resultaten voor de productgroep grafisch papier en karton is het belangrijk er

rekening mee te houden dat het marktaandeel binnen het grafisch papier met ca. 70% aanzienlijk

hoger ligt dan voor het grafisch karton (ca. 20%).

Binnen het totaal gecertificeerde volume papier en karton dat op de Nederlandse markt is gebracht

was in 2015 het aandeel FSC 80,0% en het aandeel PEFC 20,0% (figuur 4.3).


55

Figuur 4.3

Het aandeel FSC en PEFC binnen het totale volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd

papier en karton op de Nederlandse markt in 2015.

80%

20%

FSC

PEFC


56


57

5 Conclusies en aanbevelingen

5.1 Conclusies

De marktmeting duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt in 2015 levert de volgende

resultaten op:

Aandeel duurzaam geproduceerd hout

Het in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte aantoonbaar duurzaam geproduceerde

volume gezaagd hout en plaatmateriaal bedraagt 4.485.000 m³ rhe42. Dat is 83,3% van de

totale verbruikte hoeveelheid gezaagd hout en plaatmateriaal in 2015 in Nederland.

Het aandeel FSC is 45,6% en PEFC 37,6% binnen het totale Nederlandse verbruik van

gezaagd hout en plaatmateriaal.

Resultaten per productgroep

De marktaandelen aantoonbaar duurzaam geproduceerd binnen de verschillende

productgroepen laten een grote variatie zien:

o Gezaagd naaldhout: 85,5%

o Gezaagd tropisch hardhout: 63,3%

o Gezaagd gematigd loofhout: 33,7%

o Plaatmateriaal: 88,2%

Vergelijking met 2013

Ten opzichte van de voorgaande marktmeting over het jaar 2013 is het marktaandeel

aantoonbaar duurzaam geproduceerd toegenomen van 76,0% naar 83,3%. Binnen het

gezaagd gematigd loofhout heeft het marktaandeel aantoonbaar duurzaam de meeste groei

gehad, van 20,7% naar 33,7%. Ook de andere productgroepen is het marktaandeel gestegen

ten opzichte van 2013, maar deze groei stond niet in verhouding tot die bij het gezaagd

gematigd loofhout.

Herkomst gezaagd tropisch hardhout

De belangrijkste landen van herkomst binnen het totale volume gezaagd tropisch hardhout

zijn:

o Maleisië: 35,5%

o Kameroen: 19,6%

o Gabon: 13,7%

o Indonesië: 8,7%

o Brazilië: 6,9%

42 rhe staat voor rondhoutequivalent. Een m3 rondhoutequivalent is de hoeveelheid rondhout die nodig is voor een

bepaald volume product.


58

Binnen het segment aantoonbaar duurzaam geproduceerd gezaagd tropisch hardhout, zijn de

belangrijkste landen van herkomst:

o Maleisië: 47,3%

o Kameroen: 13,1%

o Gabon: 9,8%

o Indonesië: 9,3%

o Brazilië: 7,8%

Hout met certificaat voor duurzaam bosbeheer in de b&u en GWW

Er is naar schatting in 2015 ongeveer 2.353.000 m3 rhe gezaagd hout en plaatmateriaal door de

burgerlijke en utiliteitsbouw verwerkt. Van dit volume is circa 91%, aan het begin van het

bouwproces, als aantoonbaar duurzaam geproduceerd aan te merken. Door de GWW is in 2015

naar schatting 193.000 m³ rhe gezaagd hout en plaatmateriaal verwerkt. Van dit door de GWW

verwerkte volume is 69% aantoonbaar duurzaam geproduceerd. De b&u en GWW verwerken

respectievelijk 48% en 3% van het totale volume aan aantoonbaar duurzaam geproduceerd

gezaagd hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt in 2015. Wanneer alleen wordt gekeken

naar het totale volume gezaagd tropisch hardhout dat in 2015 op de Nederlandse markt is

gekomen dan hadden de b&u en de GWW daarbinnen een aandeel van respectievelijk 46% en

32%.

Hout met een legaliteitsverklaring

Het in 2015 op de Nederlandse markt gebrachte volume gezaagd hout en plaatmateriaal voorzien

van een legaliteitsverklaring is 53.300 m3 rhe. Dat is 1% van het Nederlandse verbruik van

gezaagd hout en plaatmateriaal in 2015. Het grootste aandeel binnen de legaliteitsverklaringen

wordt ingenomen door FSC CW (68,1%).

Duurzaam geproduceerde pulp

In 2015 kan 75,8% van de houtpulp (cellulose), die door de Nederlandse papier- en

kartonfabrieken wordt ingezet, als aantoonbaar duurzaam geproduceerd worden aangemerkt.

Papier en karton met een certificaat voor duurzaam bosbeheer

Er is in 2015 1.733.400 ton aantoonbaar duurzaam geproduceerd papier en karton op de

Nederlandse markt gebracht. Deze hoeveelheid vertegenwoordigt een marktaandeel van 65,4%

op de totale Nederlandse markt voor papier en karton.

Hout uit het Nederlandse bos

Van de 541.000 m3 rondhout z.s. geoogst in het Nederlandse FSC-bos is circa 316.000 m3 z.s. door

Nederlandse bedrijven verwerkt. Daarvan is uiteindelijk 26.100 m3 gezaagd hout en 1.400 m3

paalhout met FSC-certificaat op de Nederlandse markt gebracht. Circa 11.500 m³ z.s. is ingezet

voor de productie van karton met FSC-certificaat. In 2015 was er in Nederland nog geen PEFC-

gecertificeerd bos beschikbaar.


59

5.2 Aanbevelingen

1. Focus op emballage-industrie

De emballage-industrie is dé sector om het marktaandeel aantoonbaar duurzaam

geproduceerd hout op de Nederlandse markt binnen de productgroepen gezaagd naaldhout

en gezaagd gematigd loofhout verder te vergroten. De emballage-industrie was in 2013

bijvoorbeeld goed voor meer dan 40% van het verbruik van gezaagd naaldhout en 70% van

het verbruik van gezaagd gematigd loofhout43. Daarom wordt er ook meteen een grote

bijdrage geleverd aan het algehele marktaandeel indien het marktaandeel binnen de

emballage-industrie toeneemt. Sinds de eerste marktmeting over het jaar 2005 heeft deze

sector stappen gemaakt, maar het is voor de bedrijven in deze zeer concurrerende markt,

met lage marges moeilijk grote stappen te maken in het (aantoonbaar) verduurzamen van

hun houtstromen. Vanuit de sector wordt daarbij met name verwezen naar het feit dat er

vanuit de klant geen vraag is naar aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout en dat dit ook

geen rol speelt bij het gunnen van opdrachten. Het verdient aanbeveling om samen met

deze sector een plan van aanpak te formuleren.

De Rijksoverheid kan hierbij een faciliterende rol vervullen door in het inkoopbeleid niet

alleen te verwijzen naar de ingekochte producten, maar ook naar het transportmiddel

waarin of waarop ze vervoerd worden (het zogenaamde ‘tijdelijke hout’). Pallets en

transportkisten worden veelal als ‘slechts’ een transport middel gezien. Daarom wordt er

niet of veel minder aandacht besteed aan het feit of deze producten voorzien zijn van een

FSC- of PEFC-certificaat.

2. Vergroten marktaandeel gezaagd loofhout

De marktaandelen binnen de productgroepen gezaagd tropisch loofhout en met name

gezaagd gematigd loofhout blijven met respectievelijk 63,3% en 33,7% nog steeds achter bij

de andere twee productgroepen. Gerichte acties binnen deze twee productgroepen liggen

dan ook voor de hand.

a. Gezaagd tropisch hardhout

Als opdrachtgever van circa 80%44 van de opdrachten binnen de GWW kunnen de

rijksoverheid en ook lagere overheid een belangrijke bijdrage leveren aan het vergroten

van het marktaandeel binnen deze productgroep. Door niet alleen 100% aantoonbaar

duurzaam geproduceerd hout te eisen in contracten, maar ook toezien op naleving van

deze contracteis, kan het marktaandeel aanzienlijk toenemen.

Ook binnen de timmerindustrie, de b&u en de DHZ en tuinsector zijn gerichte acties

nodig om het marktaandeel verder te vergroten. Hier ligt een belangrijke taak voor de

het vervolg op de Green Deal die begin 2017 tot stand moet zijn gekomen (zie ook

aanbeveling 5 ‘Hout is goud’).

b. Gematigd loofhout

In paragraaf 3.6 is een analyse gemaakt van de reden waarom het marktaandeel binnen

deze productgroep al jaren achterblijft bij de overige productgroepen. De belangrijkste

oorzaak ligt bij de emballage-industrie. Er is dan ook een zeer duidelijke link met

aanbeveling 1.

Ook binnen bijvoorbeeld de meubelindustrie en interieurbouw, de vloerenindustrie,


Stichting Probos, Wageningen. 44 Oldenburger, J., C. de Groot, M. van Benthem. 2015. Marktvraag, beschikbaarheid en prijs van aantoonbaar duurzaam

geproduceerd tropisch hout. Onderzoek naar de redenen voor de inkoop van niet gecertificeerd hout en de meerprijs en

beschikbaarheid van gecertificeerd hout. Stichting Probos, Wageningen


60

bouw en utiliteitsbouw (bijv. restauraties), etc. zijn gerichte acties nodig voor het

vergroten van het marktaandeel binnen deze productgroep.

Binnen het Nederlandse verbruik van gezaagd gematigd loofhout speelt populieren een

zeer belangrijke rol. Dit hout wordt met name ingezet binnen de emballage-industrie,

maar bijvoorbeeld ook voor de productie van uitvaartkisten. Daarbij doet zich het

probleem voor dat een groot deel van het areaal populieren bossen/plantages in

bijvoorbeeld Nederland en Vlaanderen, niet is gecertificeerd. Aan de ene kant, omdat

het binnen FSC bijvoorbeeld niet mogelijk is om landschappelijke beplantingen die

geen onderdeel uitmaken van een bos onder (full) FSC-certificering te brengen. Deze

beplantingen zijn wel een belangrijke bron van het populieren. Aan de andere kant,

omdat populierenbos in deze regio’s vaak in eigendom is bij kleine particuliere

eigenaren die het bos vanwege allerlei redenen (bijv. kleine oppervlakte, geen extra

kosten willen maken, etc.) niet certificeren. Het verdient dan ook aanbeveling om te

zoeken naar een manier waarop dit hout toch als aantoonbaar duurzaam geproduceerd

kan worden aangemerkt. Bij voorkeur door deze beplantingen een plek te geven binnen

bestaande certificeringssystemen.

3. Uitbreiden scope

Kant-en-klare houtproducten zijn niet in deze en de voorgaande marktmeting meegenomen.

Deze producten vertegenwoordigen echter een zeer aanzienlijke houtstroom (ca. 56% qua

waarde en ca. 28% qua hoeveelheid) binnen het Nederlandse verbruik van primaire en

secundaire houtproducten (Oldenburger et al., 2014). Daarom is het van belang voor

bepaalde specifieke stromen kant-en-klare houtproducten het aandeel aantoonbaar

duurzaam geproduceerde houtvezel te bepalen. Gezien de problematiek rondom niet

duurzame en/of illegale praktijken, is het nog eens extra relevant voor producten gemaakt

van tropisch hout. Dit vraagt om een gedetailleerde studie, voor alle of een aantal

belangrijke productgroepen. De resultaten van de detailstudie kunnen als basis dienen voor

toekomstige marktmetingen.

Naast de kant-en-klare houtproducten valt ook houtige biomassa buiten de scope van deze

marktmeting terwijl er steeds meer houtige biomassa, met name in de vorm van

energiepellets, op de Nederlandse markt wordt gebracht. Het is belangrijk de duurzaamheid

van deze stromen, voor zover dit niet is voorzien onder het Energieakkoord, te monitoren.

Hierbij kan dezelfde definitie van duurzaamheid worden gehanteerd als binnen deze

marktmeting.

4. Branchegerichte doelstellingen en monitoring

Er wordt aanbevolen dat sectoren, zoals bijvoorbeeld de emballagesector, de meubelsector

en interieurbouw, retail/tuinsector, papier- en kartonsector etc., interne doelstellingen

formuleren voor het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout binnen het door de

leden verhandelde volume houten papier en kartonproducten. Een aanknopingspunt kan

de nog op te zetten opvolger van de Green Deal Bevorderen duurzaam bosbeheer bieden.

Hierbij is het belangrijk dat deze doelstellingen ambitieus zijn in relatie tot de

marktaandelen in 2015 en dat ze worden gekoppeld aan een periodieke monitoring. Op basis

van de uitkomsten uit de monitoring ontstaat ook voor deze sectoren inzicht in de stand van

zaken met betrekking tot de toepassing van hout(producten) met een certificaat voor

duurzaam bosbeheer en kunnen er waar nodig branche specifieke acties worden ontplooid.

Transparantie speelt hierbij een belangrijke rol.

De VNP monitort het marktaandeel van FSC en PEFC binnen de door haar leden verwerkte

grondstof en de geproduceerde producten. Het zou goed zijn wanneer ook de andere

brancheverenigingen binnen de Nederlandse papier en karton sector/keten dit voorbeeld

overnemen. Het verpakkingsconvenant zou hierbij een belangrijk hulpmiddel kunnen zijn.


61

5. Hout is goud, maar alleen indien aantoonbaar duurzaam geproduceerd

De branche moet niet alleen extern, maar ook intern uitdragen dat hout een zeer

milieuvriendelijke grondstof is, maar dat dit alleen geldt indien het aantoonbaar duurzaam

geproduceerd is. Niet voor niets wordt aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout als norm

gehanteerd in LCA’s (levenscyclus analyses) die voor houtproducten worden uitgevoerd.

Hout scoort in recent uitgevoerde LCA’s voor damwanden en kozijnen, uitstekend ten

opzichte van concurrerende materialen. Echter, wanneer niet aantoonbaar duurzaam

geproduceerd hout wordt gebruikt, valt het resultaat negatief uit. Dit straalt negatief af op

het imago van hout generiek en de geloofwaardigheid van de LCA’s, zoals recent met de LCA

voor pallets is gebeurd.

Voor de geloofwaardigheid is transparantie over de stand van zaken ten aanzien van het

aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout binnen de betreffende branche /

productgroep daarbij een must.

6. Vergroten aandeel gecertificeerd hout uit Nederlands bos

Hout uit het Nederlandse bos en landschap levert een bijdrage van ongeveer 10% binnen het

Nederlandse houtverbruik. De resultaten uit deze marktmeting laten echter zien dat in 2015

slechts 46% van het Nederlandse bosoppervlak gecertificeerd is. Als daarbij dan nog wordt

meegenomen dat van het uit het Nederlandse FSC-gecertificeerde bos geoogste hout slechts

59% daadwerkelijk met een FSC-certificaat wordt verkocht, dan is het duidelijk dat er in

Nederland zelf nog werk aan de winkel is. Zeker als wordt meegenomen dat veel van dit hout

in volgende schakels in de (rond)houtverwerking zijn certificaat verliest.

De hoofdreden dat een groot deel van het geoogste volume niet met certificaat wordt

geleverd, is het feit dat de klant er niet om vraagt. Opnieuw is hier de emballage-industrie

een belangrijke klant. Het stimuleren van de vraag naar rondhout met een FSC- of PEFC-

certificaat uit het Nederlandse bos zal dus automatisch resulteren in een hoger aandeel

aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt.

Daarnaast wordt het lage aandeel gecertificeerd bos door Nederland niet het visitekaartje

afgegeven dat andere landen stimuleert aantoonbaar duurzaam bosbeheer na te streven. Het

zou goed zijn te bekijken op welke manier het FSC- en PEFC-gecertificeerde bosareaal kan

worden vergroot. Het eerste Nederlandse bosareaal van 2.470 ha is in 2016 PEFC-

gecertificeerd en wellicht helpt de mogelijkheid te kiezen tussen FSC of PEFC mee om het

aandeel aantoonbaar duurzaam beheerd bos te laten stijgen.

7. Kennisoverdracht

Naast specifieke communicatie over het verschil tussen EUTR en duurzaam geproduceerd

hout, blijkt er vrij breed in de sector en bij sector organisaties (die iets verder af van het

product hout staan) sprake van een kennislacune. Deze kennislacune heeft betrekking op de

volgende onderwerpen: het belang van duurzaam bosbeheer; hoe op de juiste manier

duurzaam geproduceerd hout te specificeren en te herkennen; nut en noodzaak gebruik

aantoonbaar duurzaam geproduceerd (tropisch) hout; hoe certificering van duurzaam

bosbeheer en de keten werkt; etc. Het verdient aanbeveling deze kennislacune te vullen en

daarmee de toepassing van aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout te vergroten.


6 Literatuur

Oldenburger, J., N.A. Leek, 2006. Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt 2005.

Stichting Probos, Wageningen

Oldenburger, J., A. Winterink, N.A. Leek. 2010. Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse markt

in 2008. Stichting Probos, Wageningen

Oldenburger, J., A. Winterink, C. de Groot. 2013. Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse

markt in 2011. Stichting Probos, Wageningen

Oldenburger, J., M. van Benthem, C. de Groot, M. Boosten, P. Jansen. 2014. Import of secondary

timber products by the EU28 - The Netherlands in focus. Stichting Probos. Wageningen

Oldenburger, J., M. van Benthem. 2011. Methode voor het bepalen van het aandeel duurzaam

geproduceerd hout op de Nederlandse markt. Versie 4.0 23 december 2011. Stichting Probos,

Wageningen

Voncken, F., 2016. De Rondhoutverwerkende industrie in 2015 – Intern rapport. Stichting Probos,

Wageningen


Bijlage 1. Conversiefactoren (CF)

Product Eenheid CF

gezaagd naaldhout m3 1,35

gezaagd loofhout m3 1,41

gezaagd tropisch loofhout m3 1,82

plaatmaterialen m3 1,58

fineer m3 1,45

triplex m3 1,65

spaanplaten m3 1,30

vezelplaten m3 1,45


Bijlage 2. Nederlands houten papier-

verbruik in 2015

In tabel II.1 is het Nederlandse houtverbruik in 2015 binnen de verschillende productgroepen

weergegeven. Dit verbruikscijfer is berekend volgens de formule: import + productie – export =

verbruik. De import- en exportcijfers zijn afkomstig uit de handelsgegevens van het CBS die door

Probos zijn bewerkt en het productiecijfer is afkomstig van Probos.

Tabel II.1

Nederlands houtverbruik in 2013 per productgroep en het totaal (in m3 rhe) (bron CBS

en Probos).

Gezaagd

Naaldhout

Gezaagd

tropisch

loofhout

Gezaagd

gematigd

loofhout

Plaatmateriaal Totaal

Import 3.298.000 462.000 196.000 2.412.000 6.368.000

Export 615.000 76.000 101.000 492.000 1.284.000

Productie 174.000 13.000 69.000 46.000 302.000

Verbruik 2.857.000 399.000 164.000 1.966.000 5.386.000

In tabel II.2 is het Nederlandse papierverbruik in 2015 binnen de verschillende productgroepen

weergegeven. Dit verbruikscijfer is berekend volgens de formule: import + productie – export =

verbruik. De cijfers zijn afkomstig van het CBS (bewerkt door Probos), de VNP en Stichting Probos.

Tabel II.2

Nederlands papier- en kartonverbruik in 2013 per productgroep en het totaal (in ton) (bron. CBS,

VNP en Probos).

Grafisch papier

(excl. kranten)

Krantenpapier Hygiënisch

papier

Verpakkings-

papier en

-karton

Overig papier Totaal

Import 688.000 324.000 46.000 1.530.000 22.000 2.610.000

Export 800.000 101.000 26.000 1.817.000 5.000 2.749.000

Productie 891.000 0 113.000 1.786.000 0 2.790.000

Verbruik 779.000 223.000 133.000 1.499.000 17.000 2.851.000


Bijlage 3. Beschrijving Productgroepen

Gezaagd hout

Er is binnen de productgroep gezaagd hout zo goed mogelijk onderscheid gemaakt tussen naaldhout,

tropisch45 loofhout en gematigd loofhout. Dit is een uitdaging. Ondermeer omdat er op dit moment

binnen bestaande monitoring, waaruit gegevens gebruikt worden, geen onderscheid tussen tropisch

en niet-tropisch wordt gemaakt. Het land van herkomst kan hierin uitkomst bieden, maar biedt geen

volledige garantie. Loofhout dat vanuit met name België en Duitsland wordt geïmporteerd kan ook

van tropische oorsprong zijn. Daarom wordt bij voorkeur het onderscheid gematigd/tropisch al op

het enquêteformulier gemaakt of wordt dit in de vorm van een aanvullende vraag achterhaald.

Plaatmateriaal

Binnen de productgroep plaatmateriaal kan een aantal verschillende producten worden

geïdentificeerd. Het gaat dan om tri- en multiplex, vezelplaten (hardboard, zachtboard en

MDF/HDF/LDF46), spaanplaat en OSB47. In verband met verschil in samenstelling (grondstof) van

deze producten wordt bij voorkeur onderscheid tussen deze producten gemaakt. Met name binnen

het tri- en multiplex is het kunnen onderscheiden van platen waarin tropisch24 hout is verwerkt

gewenst. Daarvoor is het niet voldoende om het land van herkomst van de platen te kennen, omdat

ook in gematigde landen tropisch plaatmateriaal wordt geproduceerd. De bedrijven is daarom

gevraagd onderscheid te maken tussen tropisch en niet-tropisch tri- en multiplex. De toplaag

bepaalt of het al dan niet tot een tropische herkomst mag worden gerekend. Binnen haar eigen

rapportage maakt de VVNH geen onderscheid tussen de verschillende plaatmaterialen. Daarom

hebben de VVNH-leden een aanvullend inventarisatieformulier ontvangen waarin onder meer is

gevraagd naar het aandeel tropisch plaatmateriaal binnen het totaalvolume.

Papier en karton

Binnen de productgroep papier en karton wordt, net als in de voorgaande marktmetingen,

onderscheid gemaakt tussen de producten grafisch papier (excl. krantenpapier), krantenpapier,

hygiënisch papier, grafisch karton en verpakkingskarton en is daarmee aansluiting gezocht bij

internationale typeringen. Net als voor hout zijn deze producten nog niet tot kant-en-klare

producten, zoals schrijfblokken, enveloppen en boeken verwerkt. Dergelijke kant-en-klare

producten vallen buiten de scope van het onderzoek.

45 Tijdens de berekening van het totale verbruik van tropisch zaaghout en tropisch plaatmateriaal wordt gebruik gemaakt van

de codering die binnen de internationale handelsstatistieken wordt toegepast om productgroepen van elkaar te kunnen

onderscheiden (gecombineerde nomenclatuur). Elke productgroep heeft zijn eigen code en op die manier zijn de

productgroepen die bestaan uit hout van tropische boomsoorten te identificeren. In de enquête wordt de bedrijven gevraagd

onder tropisch het volume gezaagd hout en plaatmateriaal in te vullen dat is geproduceerd van tropische houtsoorten. Bij

plaatmateriaal bepaalt de toplaag of de plaat als tropisch of niet-tropisch wordt opgevat. 46 Respectievelijk Medium-Density Fibreboard, High-Density Fibreboard en Low-Density Fibreboard. 47 Oriented Strand Board (OSB) is een bepaald type plaatmateriaal.


Bijlage 4. Voorbeeld inventarisatieformulier

TERUG Volumes aantoonbaar duurzaam en aantoonbaar legaal

4. Wat was het volume aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout binnen het door u in 2015 geïmporteerde gezaagd NAALDHOUT, GEMATIGD LOOFHOUT,

TROPISCH HARDHOUT en PLAATMATERIAAL? Wat was het volume aantoonbaar legaal hout? Raadpleeg de toelichting voor een uitleg over de wijze van invullen.

Totaal

volume

(in m³)

Volume aantoonbaar duurzaam

geproduceerd

(in m3)

Volume aantoonbaar legaal

(in m³)

FSC PEFC PEFC-

MTCS*

FSC CW** SGS TLTV OLB VLO/VLC

(Smartwood)

FLEGT

Gezaagd naaldhout 0

Gezaagd gematigd loofhout 0

Gezaagd tropisch hardhout 0

Plaatmateriaal 0

Tropisch multiplex

Niet-tropisch multiplex

Spaanplaat

MDF

Overige platen

Totaal 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Aandeel duurzaam: % Aandeel aantoonbaar legaal: %

* MTCS is goedgekeurd door PEFC internationaal en kan dus ook via de PEFC Chain of Custody naar Nederland komen. De inkoopcriteria voor duurzaam geproduceerd

hout van de Nederlandse overheid zijn tot en met 2016 aangepast waardoor MTCS momenteel ingekocht kan worden binnen het duurzaam inkoopbeleid. Vanwege de

aparte status die MTCS inneemt binnen het duurzaam inkoopbeleid wordt u gevraagd hout dat u met een PEFC-MTCS certificaat geïmporteerd heeft, apart op te geven.

** CW = controlled wood

U heeft het rapportageformulier 2015 afgerond.

Dank u voor het invullen!

Zou u zo vriendelijk willen zijn dit formulier te mailen naar: [email protected]?

mailto:[email protected]?subject=Inventarisatieformulier%20DURPO%202014

Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse … › images › pdf › rapporten ›...

Documents

Transcript of Duurzaam geproduceerd hout op de Nederlandse … › images › pdf › rapporten ›...