2018

Feikje van Gijssel

NHL – deeltijd Nederlands

28-3-2018

Dramatische werkvormen

1

Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 2

1. Pedagogisch vraagstuk ........................................................................................................................ 3

2. Didactische dramatische werkvorm .................................................................................................... 4

3. Uitvoeren in de praktijk ....................................................................................................................... 8

3.1 Feedback coach ............................................................................................................................. 8

3.2 Verslag inzet dramatische werkvorm ............................................................................................ 8

3.3 Aanpassingen werkvorm ............................................................................................................. 10

3.4 Reflectie: wat is de waarde voor mij als docent? ........................................................................ 11

Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 12

Bijlagen .................................................................................................................................................. 13

Powerpoint ........................................................................................................................................ 13

Feedbackformulieren ........................................................................................................................ 15

2

Inleiding Dramatische werkvormen gaat niet zoals ik gedacht had over drama in de klas toevoegen, maar juist ervoor te zorgen dat drama wordt voorkomen. Door gebruik te maken van dramatische werkvormen kun je studenten op een actieve manier helpen in hun ontwikkeling. Elke student is anders en heeft een eigen gekleurde blik op de wereld. Als docent is het van belang hierbij stil te staan.

Goed onderwijs bestaat uit onderwijsactiviteiten die zich rond drie domeinen bewegen: kwalificatie, socialisatie en subjectwording. Kwalificatie gaat om het verwerven van bepaalde inhouden: kennis, vaardigheden en wijze van verwerving. Jongeren kwalificeren zichzelf door bepaald soort onderwijs te volgen. Binnen mijn mbo-opleiding specialiseren studenten zich in het beroep van analist of laborant. Daarbij verwerven ze bepaalde basisvaardigheden zoals pipetteren, die ze vervolgens in de beroepspraktijk kunnen inzetten. Daarnaast krijgen ze verschillende theoretische vakken, bijvoorbeeld scheikunde, biologie en natuurkunde, waardoor ze op een bepaalde wijze naar zaken gaan kijken en uiteindelijk kunnen oplossen. Socialisatie wordt door Biesta beschreven als manieren van doen en manieren van zijn. Bij socialisatie gaat het om het voorbereiden op een leven binnen de gemeenschap met zijn tradities en praktijken. Binnen de opleiding Laboratoriumtechniek is er veel aandacht voor verschillende competenties die van belang zijn binnen het beroepenveld. Zo wordt er veel aandacht besteed aan het leren samenwerken met elkaar: hoe overleg je met elkaar? Hoe zorg je ervoor dat de opdracht op tijd ingeleverd wordt? En wat doe je als je niet goed met elkaar overweg kunt? Subjectivering, het derde domein, gaat juist over de vorming van de persoon. Het gaat hierbij om zelfstandigheid, kritisch vermogen, kritische distantie, aanspreekbaarheid en verantwoordelijkheid. Als de studenten bij ons starten worden zij ook meegenomen om zelfstandiger en verantwoordelijker te opereren. In het eerste jaar worden de studenten nog door hun slb’er aan de hand meegenomen. In het laatste jaar zijn ze volledig zelfstandig en moeten ze verantwoordelijkheid dragen voor hun eigen leerproces.

3

1. Pedagogisch vraagstuk Sinds 2016 geef ik Nederlandse lessen bij de opleiding Laboratoriumtechniek bij Noorderpoort. Naast mijn rol als docent heb ik ook de rol als zorgcoördinator. Op deze opleiding zitten vooral jongeren of jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar die de opleiding volgen. De opleiding leidt op tot chemisch-fysisch/medisch-biologisch analist of technisch onderwijsassistent. Op deze opleiding zitten veel studenten met een autisme spectrum stoornis (ASS). Momenteel heeft één derde van alle studenten (grootte: 350 studenten) een diagnose ASS. Dit betekent dat je binnen deze opleiding werkt met een specifieke doelgroep, waar je op een specifieke wijze mee om moet gaan. Een interessante doelgroep om mee te werken als zorgcoördinator en docent. De wijze waarop je je lessen vormgeeft en instructie geeft, moet je aanpassen om deze studenten mee te krijgen in de les.

Om lessen zo ‘autisme-vriendelijk’ te maken is het belangrijk om altijd antwoord te geven op: wie, wat, waar, wanneer en hoe. Dit is gebaseerd op Geef me de 5 van Coletta de Bruin (2009). Het autisme-vriendelijk maken geldt onder andere voor de start van de les, de uitleg van de opdrachten, het geven van de instructies en de opbouw van de les. Studenten met autisme hebben structuur en duidelijkheid nodig (4w’s en h), moeten afspraken visueel zien, duidelijke en voorspelbare communicatie nodig, moeten afspraken nagekomen worden en moet figuurlijk taalgebruik zoveel mogelijk vermeden worden. Een van de problemen die de studenten met ASS ondervinden is communicatie met hun klasgenoten en docenten. Studenten met een ASS hebben een stoornis in de communicatie, dit betekent dat ze non-verbale signalen niet oppikken. Door deze studenten bewust te maken van hun non-verbale gedrag kunnen ze wel leren wat geaccepteerd gedrag is en wat niet (Vermeulen, Mertens & Vanroy, 2012).

In mijn lespraktijk merk ik dat studenten het lastig vinden om goed te luisteren naar elkaar. Ze willen graag vertellen over hun eigen interesses, waardoor luisteren naar een ander bemoeilijkt wordt. De ander voelt zich dan niet gehoord. Vorig jaar heb ik de ballon-discussie met ze gedaan. Er moesten dan een aantal studenten voor het bord beargumenteren waarom hun bekende Nederlander in de luchtballon moest blijven. Tijdens deze les werd er niet goed naar elkaar geluisterd en deden de studenten lacherig.

Mijn pedagogische vraagstuk is dan ook als volgt:

Hoe kan ik studenten stimuleren om beter naar elkaar te leren luisteren?

4

2. Didactische dramatische werkvorm Om het onderwerp ‘kijken en luisteren naar debat en discussie’ te introduceren, wil ik studenten eerst laten ervaren wat het betekent om actief te luisteren naar iemand. Kerndoelen 1 De student leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. 6 De student leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Referentieniveaus 2F Kan uitleg en instructies over concrete onderwerpen begrijpen. 3F Kan actief deelnemen aan discussies, debatten en overleg in kleinere of grotere groepen. Dit wil ik doen aan de hand van de volgende didactische dramatische werkvorm. Lesdoel Je leert wat actief luisteren is naar een klasgenoot. Aandacht en luisteren (Muller, n.d.) Wat Het belang van actief luisteren naar elkaar laten ervaren. Actief luisteren is luisteren op een actieve manier waarbij je door gedrag laat zien dat je er bij bent, aandacht hebt voor de ander en hem probeert te begrijpen (“Actief luisteren”, n.d.). Hoe Studenten mogen in steekwoorden hun verhaal voorbereiden: voor welke serie of film kun je jou wakker maken? Ze krijgen 2 minuten de tijd om iets te bedenken en op papier te zetten. Het is daarbij belangrijk dat ze dit voor zichzelf houden en niet gaan vertellen aan hun klasgenoot. Vervolgens wordt de opdracht verder uitgelegd. Stap 1: Niet luisteren Doel: studenten laten ervaren hoe het is dat iemand niet naar je luistert. De studenten maken duo’s. Een student is A en een student is B. De B's gaan de gang op en wachten daar tot ze de instructie krijgen weer naar binnen te mogen. De docent geeft instructie aan de A's: ‘Als B dadelijk zijn verhaal doet, luister je aandachtig, maar na ongeveer 30 seconden verbreek je subtiel het contact met je klasgenoot (op het digibord is een timer zichtbaar). Je krijgt een kaartje van mij, waarop een opdracht staat om het contact met je klasgenoot te verbreken. Het is niet makkelijk, maar doe het toch. En heel belangrijk: doe het subtiel!’ De docent haalt nu de B’s van de gang en laat ze 1 minuut praten met de A’s. Deze ronde wordt het nabesproken door de volgende vragen te stellen: - Hoe voelde het voor A dat B niet luisterde? - Hoe was het voor B om niet te luisteren? - Hoe zie je aan iemand dat hij niet luistert? - Wat doet dat met het vertellen? De antwoorden worden geïnventariseerd door de docent en opgeschreven op het bord. Vooral hoe het voelt als er niet geluisterd wordt en hoe je aan iemand ziet dat hij/zij niet luistert.

5

Kenmerken: - Iemand niet aankijken. - Met iets anders bezig gaan. - Geen luistergeluiden maken. - Een gesloten houding. - De andere kant op kijken.

Stap 2: Gesprek overnemen Doel: studenten laten ervaren hoe het is als iemand jouw verhaal overneemt. De A's gaan de gang op bedenken weer wat ze hadden bedacht waar ze over gingen vertellen. De docent geeft de volgende instructie aan de B's: ‘Neem na 30 seconden subtiel het gesprek over. Dit kun je bijvoorbeeld doen door “Oh, dat vind ik ook een fantastische film”! Je krijgt een kaartje waarop staat hoe je het gesprek kunt overnemen. De docent haalt de A's binnen en laat ze 1 minuut praten. Ook deze oefening wordt klassikaal nabesproken. Deze ronde wordt het nabesproken door de volgende vragen te stellen: - Hoe voelde het voor A dat B het gesprek overnam? - Hoe was het voor B om het verhaal van A over te nemen? - Wat doet dat met je wat je als iemand je niet laat uitpraten? - Heb je weleens het gevoel dat er niet naar je wordt geluisterd?

De antwoorden worden geïnventariseerd door de docent en opgeschreven op het bord. Vooral hoe het voelt als iemand je gesprek overneemt en hoe het voelt als iemand niet naar je luistert. Kenmerken: - Het is vervelend als iemand je niet laat uitspreken. - Je krijgt het gevoel dat jouw verhaal er niet toe doet.

Afsluitend: - Welke afspraken kunnen we maken over luisteren naar elkaar?

Afspraken: 1) Als iemand spreekt, laat je hem uitspreken. 2) Je luistert naar iemand door hem/haar aan te kijken. 3) Als iemand vertelt, stel je geïnteresseerde vragen. 4) Je ontbreekt iemand niet als hij/zij aan het spreken is.

6

Werkblad stap 1: Niet luisteren

Kijk je klasgenoot niet meer aan als hij zijn/haar verhaal vertelt.

Draai je lichaam weg van je klasgenoot.

Kijk de andere kant op, terwijl je klasgenoot bezig is zijn/haar verhaal te vertellen.

Pak iets uit je tas, terwijl je klasgenoot zijn/haar verhaal vertelt.

Pak je mobiel uit je tas en bekijk berichtjes op je mobiel.

Open je boek en ga hier aandachtig in lezen.

Je blijft je klasgenoot aankijken, maar je zegt helemaal niks!

Je blijft je klasgenoot aankijken en doet je armen over elkaar. Je zegt niks.

Je blijft je klasgenoot aankijken. Je verandert je gezichtsuitdrukking in iemand die verveeld is en je zegt niks

Je blijft je klasgenoot aankijken. Je verandert je gezichtsuitdrukking in iemand die boos is en je zegt niks.

Je blijft je klasgenoot aankijken. Je verandert je gezichtsuitdrukking in iemand die heel blij is en je zegt niks.

Je blijft je klasgenoot aankijken. Je verandert je gezichtsuitdrukking in iemand die heel verdrietig is en je zegt niks.

7

Werkblad stap 2: Het gesprek overnemen

Begin over je eigen ervaringen: ‘Dat heb ik ook weleens meegemaakt!’

Begin over een heel ander onderwerp: ‘Wat ik gisteren heb meegemaakt…’

Begin over een andere film/serie: ‘Die film/serie over… lijkt er heel veel op.’

Je gaat dwars door het verhaal heen: ‘Dat klopt echt niet!’

Op een rustige toon verander je het onderwerp naar een artikel/boek dat je laatst hebt gelezen.

Op een enthousiaste manier, vertel je de ander over wat je het afgelopen weekend hebt gedaan.

Op een ongeïnteresseerde toon zeg je: ‘Dat vind ik echt een film van niks.’

Je wijst plotseling naar buiten en doet alsof er iets buiten gaande is. Daarna neem je het gesprek over.

8

3. Uitvoeren in de praktijk

3.1 Feedback coach Algemeen Ik vond het een superleuke en nuttige opdracht, de studenten deden ook actief mee! De koppeling met de behandelde theorie en de komende lessen was helder. Je gaf erg duidelijk aan dat goed kunnen luisteren belangrijk is voor het voeren van een discussie en een debat. Het belang van een actieve luisterhouding werd hierdoor benadrukt. Opmerkingen

• Doordat ik wat later binnenkwam heb ik het doel gemist, maar dat heb je vast verteld. • Je vraagt of iedereen iets (film/serie) bedacht heeft, maar je wacht niet op het antwoord. Je

neemt aan dat het zo is, waarschijnlijk door het rumoer, en gaat door. • Na het bedenken gingen mensen al in gesprek, dit was nog niet de bedoeling. Die instructie

moet dus nog duidelijker en eerder. • De opdracht inzetten na een halve minuut is wel heel snel. Het gesprek is dan nog maar net

begonnen. • Het is fijn als er een signaal klinkt op het moment dat de opdracht uitgevoerd moet worden.

Nu moet je steeds met een schuin oog naar de timer kijken. • Op een gegeven moment vraag je iemand om zijn telefoon weg te doen. Als reden noem je

‘omdat jij het wilt’. Volgens mij had je dit heel goed kunnen koppelen aan de theorie van vandaag: wat belemmert een actieve luisterhouding? Je geeft dan ook aan dat het is om hem beter te laten leren en niet alleen omdat jij het wilt.

• De tekst op het bord is lastig te lezen door de groene stift. • Je zou de studenten die het gesprek voeren zonder luisteropdracht kunnen vragen of zij een

idee hebben wat de opdracht was. Dat lijkt me leuker dan dit zelf vertellen. • Naar aanleiding van deze opdracht maak je afspraken met de klas over het

discussiëren/debatteren. Zijn deze afspraken ook echt met de hele klas gemaakt? • Je kunt hier nog veel meer van jezelf in kwijt. Noem voorbeelden van mensen die je kent die

slecht luisteren, altijd hun eigen verhaal vertellen of halverwege weglopen. Dan wordt het levendiger en kunnen de studenten zich er ook meer van voorstellen.

3.2 Verslag inzet dramatische werkvorm Het was zinvol om deze werkvorm te doen. Het zorgt ervoor dat studenten niet de hele les op hun stoel zitten, maar meer in beweging kwamen. De studenten ervaarden het ook als positief. Het mooie aan deze werkvorm is dat je studenten bewust maakt van actief luisteren en dat dat niet altijd even makkelijk is. De studenten gaven aan geleerd te hebben, hoe het is om niet te luisteren en wat dit doet met een ander. Ik startte de les met uit te leggen wat het doel van vandaag was. Ze gaan oefenen met actief luisteren naar elkaar. Ik heb uitgelegd dat ik deze werkvorm ging inzetten, omdat ze in de volgende lessen een discussie gaan voeren, waarbij het van belang is dat ze goed naar elkaar luisteren. Ik kwam er tijdens de werkvorm achter dat duidelijke instructies essentieel zijn en dat het belangrijk is om goed na te denken wanneer en op welke wijze je de instructie geeft. Ik had er bijvoorbeeld bewust voor gekozen om de studenten eerst de opdracht te geven iets te bedenken over voor welke film of serie zij ’s nachts wakker gemaakt konden worden. Ze hadden dit al snel opgeschreven. Ondanks mijn instructies dat ze niet met elkaar moesten gaan praten deden ze dit wel. Volgens mijn coach was dit ook niet duidelijk. Heel veel duo’s begonnen al met elkaar in gesprek te gaan. Tijdens het opschrijven van steekwoorden, ga ik al snel verder met de werkvorm. Mijn coach gaf mij als tip om rustig te wachten op antwoord van de klas.

9

Toen de duo’s gevormd waren, gingen de studenten naar de gang. Ik ging de eerste groep instrueren over wat ze moesten doen. De instructiekaartjes die ik had gemaakt waren erg belangrijk. Nadat ik een voorbeeld had gegeven over wat ze konden doen, zag ik veel studenten die niet begrepen wat ze moesten doen. Nadat ze het kaartje van mij kregen, zorgde dit voor rust en wisten ze wat ze moesten doen. De studenten op de gang hadden van mij geen duidelijke instructie gekregen wanneer ze met elkaar in gesprek moesten. Toen ze vervolgens weer terugkwamen in de klas, zorgde dit voor onduidelijkheid bij de studenten. Er ging enige tijd overheen, voordat ze met elkaar in gesprek gingen. Het is belangrijk om voor de volgende keer een duidelijke instructie te geven aan de groep op de gang. Daarnaast had ik bedacht om met een timetimer de tijd voor de studenten helder te maken. Mijn coach gaf als advies om dit niet met een timetimer te doen, maar eerder met een geluid of signaal. De volgende keer wil ik een fluitje of iets dergelijks gaan gebruiken, zodat studenten niet naar het bord hoeven te kijken en meteen doorhebben dat ze iets anders moeten doen. De timetimer stond op 2 minuten, waardoor er ook onduidelijkheid was wanneer ze hun opdracht moesten uitvoeren. De studenten kregen 1 minuut de tijd. Mijn coach gaf aan dat dit te kort was. Haar advies was om hier 2 minuten van te maken, dan zijn ze net op dreef tijdens het gesprek en komt de opdracht van de andere student beter tot zijn recht. Dit zal ik dan ook aanpassen in bij mijn werkvorm. Tijdens het bespreken heb ik diverse studenten uit de klas naar hun ervaringen tijdens het gesprek. Een student zei: ‘het voelt hetzelfde als ik thuis ben’. Hij maakte hier zelf een grapje over en de klas lachte hier ook om, maar hier zat wel een dubbele laag. Ik ben er verder niet op ingegaan, omdat ik van mening ben dat dit dan te persoonlijk wordt binnen zo’n grote groep. Het resultaat van de eerste evaluatie was als volgt:

- Niet fijn - Geen interesse - Het is ongemakkelijk

Nu moest de andere groep op de gang. Nu kregen de studenten de opdracht om het gesprek over te nemen. Ook hier had ik kaartjes voor gemaakt. Ik kwam er helaas achter dat dit te weinig kaartjes waren. Dit had ik opgelost door diverse studenten dezelfde opdracht te laten lezen. De groep op de gang kwam weer binnen. Na 1 minuut werd weer met de studenten geëvalueerd. Hier kwam het volgende uit naar voren:

- Gesprek onderbroken. - Ander onderwerp. - Goede toevoeging, dus kan ook prettig zijn, omdat er dan meer gespreksstof is. - Vreemd dat iemand het gesprek overneemt.

Zelf had ik nog toegevoegd dat je ook het volgende kunt ervaren: - Het is vervelend als iemand je niet laat uitspreken. - Je krijgt het gevoel dat jouw verhaal er niet toe doet. Na deze evaluatie hebben we afspraken gemaakt over wat belangrijk is bij luisteren naar elkaar tijdens een discussie:

1) Iemand laten uitpraten. 2) Bij je mening gaan staan in de klas (zo kan iedereen je ook zien). 3) Luistergeluiden maken ‘ja’, ‘nee’, ‘mmm’ indien gewenst. 4) Vragen stellen indien nodig.

Mijn coach vroeg zich af of deze vragen met de hele klas waren gemaakt. Er waren enkelen die input hadden geleverd. Een volgende keer kan ik dit nog beter aanpakken door iedereen zijn hand op te laten steken die het eens is met de afspraken. Een andere waardevolle tip van mijn coach vond ik dat ik meer persoonlijke verhalen erin kwijt kan. Door te vertellen over mensen die erg slecht luisteren. Dit zal ik de volgende keer ook zeker meenemen. Aan het einde van de les ben ik vergeten om feedback te vragen aan de studenten. Door opmerkingen die zij maakten tijdens de les, kan ik wel opmaken dat het als positief ervaarden.

10

3.3 Aanpassingen werkvorm Het is belangrijk om het doel van de werkvorm uit te leggen.

Je leert wat belangrijk is bij actief luisteren naar een klasgenoot.

Hoe De docent legt eerst uit wat de bedoeling is van de opdracht. De studenten gaan straks voor zichzelf in steekwoorden een verhaal voorbereiden van ongeveer 2 minuten. Nadat ze dit hebben gedaan, gaat de helft van hun duo naar de gang. De andere helft blijft in het lokaal. De docent zal degene in het lokaal een instructie geven. Als deze instructie klaar is, roept de docent de andere studenten weer naar binnen. Bij binnenkomst starten de studenten met hun verhaal. Nu wordt met het eerste gedeelte gestart. De studenten mogen in steekwoorden hun verhaal voorbereiden: voor welke serie of film kun je jou wakker maken? Ze krijgen ongeveer 2 minuten de tijd om iets te bedenken en op papier te zetten. Het is daarbij belangrijk dat ze dit voor zichzelf houden en niet gaan vertellen aan hun klasgenoot. Als ze hiermee klaar zijn, gaat de helft van de student naar de gang.

Stap 1: Niet luisteren

Doel: studenten laten ervaren hoe het is dat iemand niet naar je luistert.

De studenten maken duo’s of de docent doet dit. Een student is A en een student is B. De B's gaan de gang op en wachten daar tot ze de instructie krijgen weer naar binnen te mogen.

De docent geeft instructie aan de A's: ‘Als B dadelijk zijn verhaal doet, luister je aandachtig, maar na ongeveer 1 minuut verbreek je subtiel het contact met je klasgenoot (er wordt een geluidsignaal gegeven door de docent). Je krijgt een kaartje van mij, waarop een opdracht staat om het contact met je klasgenoot te verbreken. Het is niet makkelijk, maar doe het toch. En heel belangrijk: doe het subtiel!’

De docent haalt nu de B’s van de gang. De docent geeft in de gang de instructie dat ze nu met hun duo kunnen gaan praten. Ze krijgen 2 minuten de tijd om hun verhaal te doen aan student A. De docent geeft een signaal als de 2 minuten voorbij zijn.

Deze ronde wordt het nabesproken door de volgende vragen te stellen:

- Hoe voelde het voor A dat B niet luisterde? - Hoe was het voor B om niet te luisteren? - Hoe zie je aan iemand dat hij niet luistert? - Wat doet dat met het vertellen? De antwoorden worden geïnventariseerd door de docent en opgeschreven op het bord. Vooral hoe het voelt als er niet geluisterd wordt en hoe je aan iemand ziet dat hij/zij niet luistert.

Kenmerken: - Iemand niet aankijken. - Met iets anders bezig gaan. - Geen luistergeluiden maken. - Een gesloten houding. - De andere kant op kijken. Stap 2: Gesprek overnemen Doel: studenten laten ervaren hoe het is als iemand jouw verhaal overneemt. De A's gaan de gang op bedenken weer wat ze hadden bedacht waar ze over gingen vertellen.

11

De docent geeft de volgende instructie aan de B's: ‘Neem na 30 seconden subtiel het gesprek over. Dit kun je bijvoorbeeld doen door “Oh, dat vind ik ook een fantastische film”! Je krijgt een kaartje waarop staat hoe je het gesprek kunt overnemen. De docent haalt de A's binnen en laat ze 1 minuut praten. Ook deze oefening wordt klassikaal nabesproken. Na de twee evaluaties vinden er afspraken met de groep plaats voor actief luisteren. Wat is belangrijk en zouden we mee kunnen nemen als jullie straks een discussie voeren. Kenmerken: - Het is vervelend als iemand je niet laat uitspreken. - Je krijgt het gevoel dat jouw verhaal er niet toe doet.

Afsluitend: - Welke afspraken kunnen we maken over luisteren naar elkaar? Afspraken: 1) Als iemand spreekt, laat je hem uitspreken. 2) Je luistert naar iemand door hem/haar aan te kijken. 3) Als iemand vertelt, stel je geïnteresseerde vragen. 4) Je ontbreekt iemand niet als hij/zij aan het spreken is.

Het is belangrijk om voor jezelf een of twee voorbeelden voor te bereiden over ‘niet luisteren’ en ‘gesprek overnemen’. Dit zorgt ervoor dat het nog meer sprekend wordt voor de studenten.

3.4 Reflectie: wat is de waarde voor mij als docent? Een werkvorm waarbij de studenten naar elkaar moeten luisteren, heb ik ervaren als zeer waardevol. Het is voor deze doelgroep erg lastig om naar elkaar te luisteren. Ze hebben vragen als: hoe doe je dat? Wat is de reactie van de ander? Welk non-verbaal gedrag hoort daarbij? Naast dat ze leren wat luisteren is, is het ook waardevol om in te zetten om een veilig leerklimaat te creëren. Door er samen achter te komen wat belangrijk is bij luisteren, kun je samen met de klas regels hierover opstellen. Als deze regels er zijn en door iedereen als waardevol worden beschouwd, kun je studenten hier ook op aanspreken en mede verantwoordelijk voor maken. Dit sluit aan bij een van de drie basisbehoeften van Stevens: autonomie. Met autonomie wordt zelfbepaling bedoeld, waarbij studenten zelf controle en keuze hebben over wat ze doen. Als docent kun je dit bereiken door: de leerdoelen en het belang van de les duidelijk te maken, inspraak te geven, studenten serieus te nemen en ze op een gelijkwaardig niveau aan te spreken (Ryan & Deci, 2000). Deze onderdelen komen terug binnen deze dramatische werkvorm. Het is voor mij erg belangrijk dat er een veilig leerklimaat heerst, want alleen dan komen studenten tot leren. Verder draagt deze werkvorm eraan bij dat er op een interactieve wijze het thema luisteren en kijken geïntroduceerd kan worden. Luisteren naar elkaar bij een discussie is erg belangrijk. Deze werkvorm zorgt ervoor dat studenten daar alvast wat mee geoefend hebben. De basis is gelegd voor de afspraken die gelden bij een discussie.

12

Literatuurlijst Actief luisteren. (n.d.). In Kessels-smit. Geraardpleegd op http://www.kessels- smit.nl/files/instrument_actief_luisteren.pdf

Biesta, G. (2013). De meetcultuur is vooral geïnteresseerd in kortetermijnopbrengsten – het is een cultuur waarin het ontbreekt aan pedagogisch geduld en vertrouwn. In: Het alternatief weg met de afrekencultuur in het onderwijs! Haarlem: Uitgeverij Boom.

Bruin, C. de (2009). Geef me de 5. Doetichem: Graviant Educatieve. Muller, P. (n.d.). Aandacht & luisteren. Geraadpleegd op http://www.werkvormen.info/werkvorm/aandacht-luisteren

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.

Vermeulen, P., Mertens, A. & Vanroy,K. (2012). Autisme en normale begaafdheid in het onderwijs. Leven: Uitgeverij Acco.

13

Bijlagen

Powerpoint

14

15

Feedbackformulieren

16

17

Dramatische werkvormen Feedbackformulier: presentaties

Student: Feikje van Gijssel Feedbackgever: Marrian Stoit

Je hebt een pedagogisch vraagstuk geformuleerd.

Je legt uit waarom je hiermee aan de slag wilt. Dit doe je door argumenten te geven die zowel uit de praktijk komen als uit de literatuur.

Ja, dit laat je zien door:

- Je praktijkervaringen te koppelen aan literatuur en een didactische werkvorm.

- We hebben het samen ook besproken en hier legde je ook duidelijk uit waarom je voor deze vorm koos.

-

Dit zou je kunnen doen door:

-

-

-

Je hebt een dramatische werkvorm ontwikkeld die aansluit bij jouw vraagstuk dit kan je motiveren.

Ja, dit doe je door:

- In te gaan op de groepsdynamiek die er speelt en het onderdeel luisteren hiervoor te gebruiken.

Dit zou je kunnen doen door:

-

-

-

Jouw werkvorm zorgt ervoor dat alle leerlingen mee doen en betrokken zijn (gedeelde verantwoordelijkheid).

Ja, dit doe je door:

- Studenten in duo’s te laten werken.

- Elke student heeft een duidelijke taak van wat hij/zij moet doen.

-

Dit zou je kunnen doen door:

- Ze zelf nog meer aan het werk te laten door hen zelf na te laten denken wat voor opdracht de ander had.

-

-

18

Jouw werkvorm bevat een spelelement, beweging o.i.d, waardoor niet alleen de cognitieve vaardigheden worden gestimuleerd.

Ja, dit doe je door:

- Studenten uit het lokaal te laten lopen.

- Studenten een acteursrol in te laten nemen.

- Verder geen beweging.

Dit zou je kunnen doen door:

-

-

-

Er wordt een duidelijke koppeling met het vak Nederlands gemaakt en er worden lesdoelen geformuleerd die betrekking hebben op de kerndoelen.

Ja, dit doe je door:

- Koppeling te maken met de behandelde theorie en kerndoelen en referentieniveaus.

-

Dit zou je kunnen doen door:

- Lesdoelen verder te specificeren.

-

-

En verder:

Het was een zinvolle opdracht, waarbij de studenten actief meededen. Wat ik erg goed vond, is dat je tijdens de les een duidelijke koppeling maakte met wat je in de klas ziet en koppeling aan de theorie. Gebruik de afspraken die je gemaakt hebt ook in de verdere lessen.