DRAAIBOEK

Brainstormen

Welkom We zijn vijf derdejaarsstudenten pedagogische wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven en we werken samen met SYNTRA Vlaanderen voor een project rond de wedstrijd IdeaalDuaal. Dit alles kadert binnen het vak Projectonderwijs Arbeidspedagogiek en valt onder de begeleiding van Prof. Dr. Eva Kyndt en Dra. Eva Vermeire. SYNTRA Vlaanderen wilt met deze wedstrijd leerlingen een stem geven in de invulling van duaal leren. Om de deelnemers van de brainstormsessie hierover te laten nadenken, voorzien we een uitgewerkte brainstormsessie die de begeleider kan helpen bij het geven en begeleiden van deze sessie. Het uiteindelijke doel van deze sessie is dat de leerlingen tot een applicatie komen die de invulling van duaal leren verbetert. Via verschillende onderdelen bieden wij u uitgebreide hulp om de deelnemers van de sessie bij te staan in het zoeken naar zo’n app.

Als eerste geven we algemene informatie over brainstormen en de spelregels van Osborn onder de titel "Brainstormen". Onder de titel “Duaal leren" vind je informatie over duaal leren en de wedstrijd IdeaalDuaal. Daarna beschrijven we de taak van de begeleider in het onderdeel "Facilitator". Vervolgens wordt het verloop van de brainstormsessie uitgelegd. Onder "Bronnen" staan de referenties van de door ons gebruikte teksten en de linken naar de foto's. De "Evaluatie" heeft als doel ons feedback te geven op de brainstormsessie, de site in het algemeen of om andere opmerkingen naar ons te communiceren zodat wij te weten komen of u, als facilitator, voldoende informatie heeft om de brainstormsessie te begeleiden. Op deze manier kunnen wij onze website aanpassen indien nodig. Laat dus zeker je mening weten.

Brainstormen Naast informatie over de essentie van het brainstormen, vindt u op deze pagina ook de spelregels van het brainstormen terug. Op deze manier wordt u kort en bondig ingeleid in deze interessante materie.

Brainstormen Brainstormen… Een begrip dat de jongste jaren niet meer weg te denken valt in zowel de bedrijfs- als onderwijswereld. Onder brainstormen verstaan we het genereren van ideeën in groep, die op hun beurt leiden tot innovatieve oplossingen en creatieve vernieuwingen. Het doel van brainstormen ligt erin om meer én kwalitatief betere ideeën te genereren.

Het is echter niet vanzelfsprekend om op een goede manier te brainstormen. Er zijn verschillende sociale, motivationele en cognitieve processen die het resultaat op een negatieve manier kunnen beïnvloeden. Deze processen worden vermeden indien men de brainstormsessie opbouwt zoals aangegeven in dit draaiboek en de begeleider zijn vooropgestelde rol accuraat vervult.

Spelregels Om tot een geslaagde brainstormsessie te komen is het noodzakelijk dat de volgende vier richtlijnen van Osborn, de grondlegger van brainstorming, correct toegepast worden. Het zijn algemene regels die bij elke brainstormsessie, los van inhoud of deelnemers, gelden.

Kwantiteit boven kwaliteit

Het is belangrijk dat de deelnemers met zo veel mogelijk ideeën op de proppen komen. De kwaliteit van een idee is van ondergeschikt belang op de kwantiteit. Kort samengevat kunnen we zeggen: hoe meer ideeën, hoe beter!

Zeg JA!

Een idee kan nooit fout zijn! Een idee mag niet afgekeurd worden door de begeleider of door andere deelnemers. Op deze manier ontstaat er een sfeer waarin iedereen vrijuit durft te spreken.

Zeg alles wat in je opkomt!

Moedig de deelnemers aan om “outside the box” te denken. Zorg ervoor dat ze alles durven zeggen wat in hun gedachten opkomt. Vernieuwende en/of bijzondere ideeën komen op deze manier bovendrijven. Het zijn juist deze ongewone ideeën die kunnen zorgen voor een verhoogde creativiteit en kwaliteit.

Combineer en bouw verder

Tenslotte is het belangrijk dat alle ideeën op het einde worden samengebracht. In deze fase zullen er ideeën sneuvelen, maar bouwt men tegelijk ook verder op denkbeelden van anderen om zo tot een mooi eindresultaat te komen.

Deze vier richtlijnen moet u als facilitator altijd in het achterhoofd houden. Ze vormen de rode draad doorheen de brainstormsessie. Het is van belang dat de deelnemers weten welke houding ze moeten aannemen en waarop ze dienen te letten. Daarom voorzien wij bij de start van de brainstormsessie een opwarmoefening waarin de vier richtlijnen worden aangehaald en uitgelegd. Verdere informatie over deze oefening is te vinden onder de titel "opwarmoefening".

Duaal leren Bent u nog niet perfect op de hoogte van de nieuwe duale leervormen, dan proberen wij u hier kort uit te leggen wat duaal leren net inhoudt.

In 2015 schreven Hilde Crevits (minister van onderwijs) en Philippe Muyters (minister van werk, economie, innovatie en sport) de conceptnota "Duaal leren: een volwaardige kwalificerende leerweg". In deze conceptnota pleiten de ministers voor een geïntegreerd duaal stelsel van leren en werken dat als gelijkwaardig wordt beschouwd naast alle andere vormen van secundair onderwijs.

In het duale traject vormen algemene vorming, beroepsgerichte vorming en werkervaring één geheel. De goede integratie van deze leer- en werkcomponent zorgt ervoor dat duaal leren wordt gezien als de meest intensieve vorm van werkplekleren. Duaal leren heeft als streefdoel om zestig procent van de competenties te verwerven op de werkvloer. In tegenstelling tot gewone stages, die een minder intensieve vorm van werkplekleren zijn, wordt bij duaal leren de nadruk gelegd op het verwerven van competenties op de werkplek zelf, en niet op het louter toepassen van hetgeen men op school geleerd heeft.

Duaal leren is gericht op richtingen in het beroepssecundair onderwijs (BSO) en het technisch secundair onderwijs (TSO). Leerlingen vanaf vijftien jaar kunnen instappen in het duale traject. Duaal leren situeert zich hier dus in de tweede en derde graad van het secundair onderwijs en hierbij horen ook de zevende specialisatiejaren en de secundair-na-secundair opleidingen. Het duaal leren voorziet een werkplek voor elke arbeidsrijpe jongere. Het is noodzakelijk dat een jongere arbeidsrijp en arbeidsbereid is en ook over de nodige competenties beschikt, anders is een instap in het duaal leren niet mogelijk.

Duaal leren is bovendien een win-win situatie voor meerdere partijen. Zo is er een voordeel voor de school zelf, aangezien er een lagere ongekwalificeerde uitstroom is. Ook de leerlingen halen iets positief uit het duaal leren, aangezien hun curriculum vitae (cv) bijvoorbeeld sterker zal zijn door hun eerste werkervaring. Vervolgens haalt ook de bedrijfswereld voordeel uit duaal leren, aangezien zij potentiële toekomstige werknemers zelf kunnen opleiden. Ten slotte houdt ook de maatschappij iets positief over aan duaal leren, aangezien er minder jeugdwerkloosheid zal zijn en mogelijks een betere match is tussen de onderwijs- en arbeidsmarkt.Deze voordelen kunnen alleen maar tot stand komen door de goede samenwerking tussen de verschillende partijen. Verschillende departementen en actoren in het onderwijs- en werkveld nemen hierin hun verantwoordelijkheid op om zo tot een uitgebalanceerde werking te komen.

Het hoofddoel van duaal leren is het aanleren van een beroep, vandaar dat er ook geen loon wordt uitgekeerd, wel een vergoeding. Deze vergoeding is gebaseerd op de kinderbijslaggrens, die sinds 1 juni 2017 541,10 euro per maand bedraagt. Wanneer men in het eerste opleidingsjaar van duaal leren zit, ontvangt de leerling een vergoeding van 453,20 euro. Wanneer de leerling een eerste opleidingsjaar in het duale traject succesvol heeft afgerond of de tweede graad van het secundair onderwijs heeft afgerond, ontvangt die leerling een vergoeding van € 500,10. Wanneer een leerling een tweede opleidingsjaar binnen het duale traject, het eerste jaar van de derde graad secundair onderwijs of de kwalificatiefase van het BUSO heeft afgerond, ontvangt die leerling € 539,10.

Nu u een beter beeld heeft over het concept 'duaal leren', zullen wij u hier het project IdeaalDuaal uitleggen waar u aan zal (kunnen) deelnemen.

Project IdeaalDuaal Doordat er binnen duaal leren zoveel aandacht gaat naar de werkplek, wordt de stem van de leerling vaak niet gehoord. Project IdeaalDuaal wil daarom de stem van de leerlingen op de voorgrond plaatsen, dit proberen ze via het proces van grassroots innovatie. Dit houdt in dat men gaat vertrekken vanuit de leerling zelf, van onder uit (bottum-up).

Zo is de ideeënwedstrijd IdeaalDuaal ontstaan. Hierin gaat men op zoek naar de beste en meest innovatieve ideeën om duaal leren vorm te geven, dit met behulp van een app. De ideeën die worden bedacht, moeten een voordeel opleveren voor alle betrokken partijen ("Met IdeaalDuaal winnen we allemaal") en ze moeten een digitale component bezitten (cf. apps). Doordat er zoveel betrokken partijen zijn, krijgt iedereen vanaf het secundair onderwijs de kans om deel te nemen aan dit project en hun ideeën in te zenden.

Om het insturen van ideeën te stimuleren, worden er in scholen brainstormsessies gegeven vanaf zes november 2017. Hierbij gaat men brainstormen over de huidige problemen van duaal leren en de mogelijke oplossingen. SYNTRA Vlaanderen hoopt dat leerlingen door deze sessies geïnspireerd worden om hun idee in te zenden. Tot en met 27 november 2017 kan iedereen zijn idee online indienen. Na een selectie per provincie, die in januari zal plaatsvinden, worden er teams gevormd die via professionele hulp hun idee verder kunnen uitwerken. Zo kunnen ze hun plaats binnen de Vlaamse selectie afdwingen en mee strijden voor de overwinning in de finale in mei. De projecten van de winnaars zullen dan verder worden uitgewerkt met de ondersteuning van partners. Wanneer je als team bent gewonnen, ontvang je een mooi prijzenpakket.

Heeft u nog geen idee wat er net bedoeld wordt met ideeën die een digitale component bevatten, dan geven wij u hier graag enkele voorbeeldjes:

• Het matchen van leerling & bedrijf via een app (cf. Tinder) • Een app die een vlottere uitwisseling mogelijk maakt over het leertraject van de leerling • Een app die leerlingen helpt het overzicht te behouden van hun kalender • ...

Voor meer informatie over IdeaalDuaal surf naar: https://www.ideaalduaal.be/

Facilitator Diegene die de brainstormsessie zal begeleiden is de facilitator. Dit draaiboek is voornamelijk bedoeld om u als begeleider een aantal richtlijnen te bieden om een brainstormsessie vorm te geven. Als facilitator is het uw taak om duidelijk te maken waarom, waarover en hoe er gebrainstormd zal worden. Daarnaast wordt er van u verwacht dat u de beschikbare tijd correct verdeelt, dat u bij stiltes ingrijpt en dat u de focus op het onderwerp houdt. U leidt als begeleider de brainstormsessie dus in goede banen.

Het is daarom ook belangrijk om als facilitator dit draaiboek op voorhand grondig door te nemen en te zorgen voor de nodige materialen. U kan dit draaiboek als leidraad gebruiken tijdens de brainstormsessie. Per stap van de brainstormsessie staan er naast de concrete werkwijze ook belangrijke aandachtspunten voor de facilitator aangegeven. Dit zijn zaken waar u als begeleider op moet letten of dingen die u kan doen.

Brainstormsessie Hier vindt u als facilitator de verschillende stappen die nodig zijn om tot goede ideeën te komen. De brainstormsessie bestaat uit zes stappen. Per stap zal steeds worden aangegeven wat de benodigdheden zijn, de concrete werkwijze, de geschatte tijd die nodig zal zijn en eventueel ook aandachtspunten voor de facilitator van de brainstormsessie.

In totaal zal deze brainstormsessie en dus het doorlopen van deze zes stappen ongeveer een uur en veertig minuten in beslag nemen (honderd minuten). Hierin is ook een pauze van ongeveer vijf minuten voorzien. Deze pauze is optioneel, maar we raden aan deze binnen fase twee te houden tussen 'brainwriting' en 'ideeën verwoorden' indien u een pauze wenst. Indien u deze toolbox wenst te gebruiken voor een brainstormsessie rond een ander onderwerp, spreekt het voor zich dat een aantal fases dienen aangepast te worden.

Inleiding Voor het eigenlijke brainstormen kan beginnen, is het uiteraard belangrijk dat u als facilitator uitlegt aan de groep wat de bedoeling van de sessie is. Dit doet u tijdens een korte inleiding. De inleiding is aangepast aan het onderwerp van de sessie, nl. duaal leren.

Duur: 10 minuten

Benodigdheden:

• YouTube-filmpjes met informatie over duaal leren https://www.youtube.com/watch?v=GtJUYrPTmxU || https://www.youtube.com/watc h?v=oCRH4sxANjE

Werkwijze:

Allereerst geeft u als facilitator aan dat deze sessie een brainstormsessie is waarin u samen op zoek gaat naar ideeën voor het uitwerken van een app. Deze app moet ervoor zorgen dat de invulling van duaal leren optimaal gebeurt.

Vervolgens maakt u duidelijk wat duaal leren nu precies is. Hierbij laten we u als begeleider vrij om gebruik te maken van het YouTube-filmpje dat u kan vinden op deze pagina en/of duaal leren zelf uit te leggen. U zou bijvoorbeeld kunnen zeggen dat duaal leren een vorm van werkplekleren is in het secundair onderwijs voor leerlingen vanaf vijftien jaar (vooral diegenen die Technisch Secundair Onderwijs of Beroepssecundair Onderwijs volgen). Bij duaal leren is het de bedoeling dat men als leerling competenties verwerft zowel op school als op de werkplek.

Ten slotte geeft u ook aan dat dit brainstormen, over een app voor de optimale invulling van duaal leren, kadert binnen de wedstrijd IdeaalDuaal. U maakt duidelijk aan de deelnemers dat ze hun ideeën kunnen indienen en het op die manier mogelijk is dat hun idee ook echt zal worden uitgewerkt samen met hen.

Wanneer voor iedereen duidelijk is wat de bedoeling is van deze sessie en wat duaal leren is, kunt u verder naar de opwarmingsoefening.

Aandachtspunten:

• Als u als facilitator in contact komt met leerlingen die al ervaring hebben met duaal leren kunt u de uitleg rond duaal leren minder uitgebreid geven.

• Het is belangrijk als begeleider om op voorhand de uitgebreide informatie rond IdeaalDuaal en duaal leren door te nemen. Deze informatie vindt u onder 'Duaal leren'. Op die manier bent u als begeleider van de brainstormsessie voorbereid op bijkomende vragen van de deelnemers.

Opwarmingsoefening Via deze korte oefening worden de spelregels van brainstorming duidelijk gemaakt aan de deelnemers. Op een ludieke manier proberen we de deelnemers in contact te brengen met deze regels zodat ze goed voorbereid aan de echte brainstormsessie kunnen beginnen. Op deze manier leren ze de juiste houding aan te nemen.

Duur: 15 minuten

Benodigdheden:

• Afbeelding citroen of muntstuk (zie bijlagen)

Bijlagen:

• Zie bestand op site

Werkwijze:

Voor de oefening begint schrijft u als facilitator de vier regels van brainstorming op het bord:

• Kwantiteit boven kwaliteit • Zeg JA! • Zeg alles wat in je opkomt! • Combineer en bouw verder

De deelnemers krijgen geen verdere richtlijnen buiten deze op het bord. U geeft vervolgens één van volgende opdrachten:

"Hoe zouden jullie de tijd doorbrengen als je enkel één citroen had? Verzin zoveel mogelijk sporten/spelen die je met een citroen kan spelen"

"Hoe zouden jullie de tijd doorbrengen als jullie allemaal één muntstuk hadden? Verzin zoveel mogelijk sporten/spelen die je met muntstuk kunt spelen"

Tijdens de oefening kunt u verwijzen naar de regels indien deze overtreden worden.

Na enkele minuten sluit u als begeleider de oefening af. Nu is het de bedoeling dat u de oefening reflecteert aan de hand van de regels. Deze worden kort uitgelegd door middel van voorbeelden van gedragingen die tijdens de oefening gesteld werden. Wijs niet enkel op de momenten waarin de regels overtreden werden, maar haal ook de situaties aan waarin de regels goed opgevolgd werden. Op deze manier krijgen de deelnemers een beter zicht op wat ze juist of fout deden.

Aandachtspunt:

• Start de oefening zonder zelf voorbeelden te geven. Laat de deelnemers zelf proberen om ideeën te genereren. Indien u merkt dat de deelnemers er niet zelf uitkomen kunt u ze een duwtje in de rug geven met volgende antwoorden:

"Ik zou wel eens willen basketten met een citroen" of "Ik zou mijn record jongleren - in de voetbal - met citroen kunnen verbreken."

"Een voetbalwedstrijd met een muntstuk lijkt mij wel tof." Of "Een wedstrijd om ter langste een muntstuk op je gezicht houden."

Fase 1: problemen In deze eerste fase van de brainstormsessie zullen de deelnemers samen nadenken over mogelijke problemen en verbeterpunten in verband met de invulling van duaal leren. Dit is een cruciale fase omdat de deelnemers verder in de sessie moeten brainstormen over een mogelijke oplossing.

Duur: 15 minuten

Benodigdheden:

• Bord + krijt / whiteboard + whiteboard markers • Magneten • Foto's

Bijlagen:

• Zie bestand op site

Werkwijze:

U geeft als begeleider aan dat het in deze fase de bedoeling is om in groep na te denken over de mogelijke problemen rond duaal leren. Wat zijn aandachtspunten of zaken die verbeterd kunnen worden volgens de deelnemers?

Nadat de eventuele problemen in groep besproken zijn, schrijft u als begeleider deze problemen op het bord. Schrijf alle aan-elkaar-gerelateerde problemen onder elkaar/ langs elkaar/ bij elkaar. Verdeel dan het bord in kolommen, zodat de ideeën die gerelateerd zijn aan elkaar samen in een kolom zitten. Deze indeling van de problemen in kolommen is een voorbereiding op fase twee waarin naar oplossingen wordt gezocht. Deze oplossingen kunnen dan bij het bijhorende probleem/kolom geplaatst worden. Maak ook één lege kolom, zodat ideeën die niets met de problemen te maken hebben ook een kans maken om besproken te worden.

Indien u nog niet concreet begrijpt wat er bedoeld wordt met de kolommen, vindt u hieronder een voorbeeld. U kan dus zien dat er bovenaan elke kolom een probleem omschreven staat, waaronder in fase twee oplossingen zullen gehangen worden. Wanneer problemen aan elkaar gerelateerd zijn, kunt u deze samennemen in een kolom (zoals op de foto gedaan is met loon en premies).

Voor deelnemers die geen ervaring hebben met duaal leren of andere vormen van werkplekleren zal het misschien moeilijk zijn om zelf op enkele problemen en werkpunten te komen. In dat geval kan u als facilitator zelf aangeven wat mogelijke moeilijkheden zijn. Dit kan u doen door de afbeeldingen, die u onder 'bijlagen' vindt, te tonen. U kan als begeleider de deelnemers eerst zelf laten nadenken over wat voor problemen worden afgebeeld op de foto’s. Als de deelnemers dan nog vastlopen, kan u de afbeeldingen zelf beginnen uitleggen om de leerlingen op weg te helpen. De afbeeldingen geven problemen rond de volgende onderwerpen weer:

MATCHING: foto van mecanicien in een broodjeszaak Bij deze foto gaat het om problemen met het afstemmen van de leerling op de werkplek. Leerlingen die bijvoorbeeld voor mecanicien studeren, hebben er geen baat bij om mee te draaien in een broodjeszaak. Hieronder vallen ook de problemen in verband met de persoonlijkheid van de leerling. Het kan zijn dat een leerling wordt geplaatst in een werkplek waar hij of zij het niet eens is met de werkwijze, opvattingen en overtuigingen die er gelden.

EVALUATIE: foto van smileys met een vraagteken Bij deze foto draait het om de onduidelijkheden in verband met de evaluatie van de leerling. Er heersen nog wat vragen over wie (de school, de mentor, de leerkracht, andere medewerkers van het bedrijf, klanten …) de leerling zal evalueren en hoe de leerling zijn evaluatie moet opvatten. De leerling kan bijvoorbeeld een goede of slechte evaluatie krijgen, maar weet misschien zelf niet hoe hij aan dat resultaat is gekomen.

KWALITEIT WERKPLEK EN MENTOR: foto van een gefrustreerd meisje aan een balie

De foto moet de deelnemers doen nadenken over mogelijke problemen die ontstaan als de kwaliteit van de werkplek of de mentor niet overeenkomen met de verwachtingen van de leerling. Een meisje dat een opleiding voor receptioniste volgt en de hele week gewoon aan een balie moet zitten zonder iets te doen, kan het idee krijgen dat ze te weinig wordt uitgedaagd op de werkplek. Het omgekeerde kan echter ook, als de werkplek te veel van de leerling verwacht. ARBEIDSRIJPHEID: foto van baby met laptop

De problemen die de deelnemers bij deze foto kunnen geven, hebben betrekking op het feit dat veel jongeren wel interesse hebben om een richting met duaal leren te volgen, maar dat ze er misschien niet allemaal klaar voor zijn. De deelnemers kunnen zich afvragen welke problemen er kunnen voorkomen als jongeren nog niet klaar zijn om op de werkvloer mee te draaien, terwijl hun studie dit wel van hen verwacht.

GELD: foto met weegschaal, muntstuk en “werk” Er kunnen ook moeilijkheden voorkomen die te maken hebben met geld of vergoedingen. De deelnemers kunnen bij deze foto aangeven dat ze bijvoorbeeld problemen zien in verband met de terugbetaling van reiskosten of de vergoeding van extra uren. Onduidelijkheden over het loon behoren ook tot deze categorie.

Aandachtspunt:

• Laat de groep eerst zelf nadenken over mogelijk problemen en geef de voorbeelden die hier per onderwerp werden aangegeven pas wanneer de deelnemers geen inspiratie hebben.

Fase 2: ideeën creëren en verwoorden In vorige fase werden de problemen in kaart gebracht. In deze fase worden zoveel mogelijk ideeën gecreëerd, waarbij het de bedoeling is dat er al wordt gedacht in de richting van de uiteindelijke app. Dit zal gebeuren in twee stappen namelijk Brainwriting en Ideeën verwoorden. In deze fase worden de regels van Osborn die u reeds heeft gelezen (zie “Spelregels”) heel belangrijk. Tussen de twee stappen heeft u de mogelijkheid een pauze in te lassen.

Brainwriting De deelnemers denken in deze eerste stap van fase twee individueel na over de uitwerking van een app die de invulling van duaal leren kan optimaliseren. Ze krijgen tien minuten de tijd om individueel zoveel mogelijk ideeën op post-ITS te schrijven. Op die manier kunnen er veel ideeën geproduceerd worden en kan er nog geen kritiek op de ideeën worden gegeven.

Duur: 10 minuten

Benodigdheden:

• Post-ITS • Schrijfgerief • Schoolbord/whiteboard

Werkwijze:

In deze stap is het de bedoeling dat er individueel wordt nagedacht over oplossingen voor de problemen die op het bord staan. Wanneer de deelnemers een idee hebben, schrijven ze dat op een post-IT en hangen ze de post-IT op het bord in de juiste kolom (onder het bijhorende probleem). De deelnemers mogen zoveel ideeën opschrijven als ze willen in deze tien minuten, kwantiteit is namelijk belangrijker dan kwaliteit volgens Osborn. In deze fase is ook out of the box denken zeker toegestaan, elk idee is namelijk een goed idee! De participanten worden ook niet (meteen) geëvalueerd en daardoor hoeven ze zich dus geen zorgen te maken dat andere deelnemers hun ideeën zullen beoordelen.

Wanneer de deelnemers zelf niet op ideeën komen, kan u na enkele minuten enkele trends in de appwereld aanhalen. U vraagt dan aan de deelnemers welke apps ze op hun smartphone hebben of welke apps er momenteel populair zijn. Dan kan u samen kijken met de deelnemers hoe een populaire app omgevormd kan worden tot een app voor duaal leren. Dit kan de deelnemers helpen met het vinden van oplossingen voor de genoemde problemen, waarbij ze al denken in de richting van het uitwerken van een app.

Aandachtspunten:

• Indien de participanten met weinig of geen ideeën komen, kan u als facilitator zelf ook post-ITS schrijven en engagement tonen in de oefening.

• Als u dit wenst kan u een pauze geven na deze stap • Leg de nadruk op het feit dat ALLE ideeën welkom zijn, hoe extraordinair ook!

• U kan, indien nodig, trends in de appwereld aanhalen om de productie van ideeën te verhogen.

Ideeën verwoorden In de tweede stap van fase twee krijgen de auteurs van de ideeën nu de kans om hun idee aan de groep uit te leggen.

Duur: 20 minuten

Benodigdheden:

• Het bord met post-ITS

Werkwijze:

In deze tweede stap van fase twee is het aan u, de facilitator, om post-ITS uit te kiezen waarover u meer uitleg wil horen. U kijkt naar het bord en gaat even snel over de post-ITS in de kolommen. Wanneer u een interessante post-IT vindt, of eentje waar u meer uitleg over wil horen, leest u het idee voor. Nu is het de bedoeling dat de auteur van het idee verder ingaat op zijn opgeschreven woorden en zijn idee aan de groep probeert uit te leggen. Belangrijk hier, is dat de groep goed beseft dat dit een fase is waarin de ideeën op de kaartjes verwoord worden maar niet bekritiseerd worden. Het gaat hier enkel om meer uitleg over de ideeën uit de kolommen op het bord.

Wanneer u tevreden bent met het antwoord van de deelnemer, gaat u op zoek naar een nieuw idee waar u meer uitleg over wil horen. Als u merkt dat de deelnemers het moeilijk hebben om zichzelf op de voorgrond te zetten, kan u ook een van uw eigen ideeën uitkiezen en daarover vertellen. Dit doet u best enkel wanneer de leerlingen geen initiatief tonen en niet met eigen ideeën afkomen. Het is niet de bedoeling dat uw gedachten op de voorgrond van de sessie komen te staan.

De ideeën zullen (waarschijnlijk) heel breed gaan. Probeer om zoveel mogelijk verschillende post-ITS uit te kiezen waarvan uitleg u noodzakelijk lijkt. Het is ook aangeraden om aandacht te besteden aan ideeën uit verschillende kolommen aangezien die te maken hebben met de verschillende problemen.

Aandachtspunten:

• Moedig de groep aan om te spreken • Leg de nadruk op het feit dat er GEEN kritiek wordt gegeven, het gaat enkel om het idee

onder woorden brengen

• Noodoplossing: Doe mee als facilitator en toon engagement in het geval dat de leerlingen niet zelf op ideeën komen.

Fase 3: discussie In fase drie van de brainstormsessie denkt men allen na over de gegeven ideeën uit fase twee. Hier mogen de deelnemers (kritische) reacties geven op eigen ideeën of die van anderen. Ook kan men samen nadenken over hoe men een gegeven idee kan verfijnen en uitvoeren. Het doel van deze discussie is dat de ideeën uit fase twee verder uitgebreid worden, zodat de deelnemers in de laatste stap van de sessie kunnen beslissen om hun idee in te dienen.

Duur: 20 minuten Benodigdheden:

• A3 blad • Marker

Werkwijze:

U kiest eerst een idee dat vermeld werd door verschillende deelnemers. Als er geen enkel idee meerdere keren terugkwam, dan kiest u zelf een idee. Laat de deelnemers nu samen discussiëren over het gekozen idee. Hierbij kunnen ze samen voortbouwen op elkaars ideeën en zo tot een gezamenlijk idee komen. Als de discussie op deze manier niet op gang geraakt, kunt u vragen stellen zoals: Hoe zou dit idee een bepaald probleem oplossen? Hoe gaat de app eruit zien? Welke ideeën kunnen we samenvoegen? Welk idee heeft volgens jullie het meest potentieel? Wat zijn de voor- en nadelen van dit idee? Terwijl de deelnemers samen het idee/de ideeën verder uitdenken, neemt u notities op het A3 blad, zodat er geen informatie verloren gaat. Zorg ervoor dat uw notities schematisch genoteerd worden. Dit zal in de uitleiding van pas komen.

Neemt geen enkele deelnemer het woord of komt er amper respons op de gestelde vragen, dan volgt hier een techniek die de discussie terug op gang kan helpen.

Opsplitsen van invalshoeken

Deze werkwijze is gebaseerd op de Bono-methode. U kunt deelnemers aanduiden die onderstaande rollen opnemen of u kunt de keuze aan hen laten. Wanneer de inspiratie op is, kunnen deelnemers wisselen van rol.

De advocaat van de duivel Deze persoon moet de nadelen van het idee geven. Hij/zij kan aangeven waarom een bepaalde app niet zou aanslaan, dat mensen deze app niet willen gebruiken om bepaalde redenen enzovoort.

De objectieve denker Hij/zij denkt na over de objectieve feiten. Er wordt gefocust op de praktische kant: hij/zij moet kijken of het voorgestelde idee haalbaar is en met welke problemen de app geen rekening houdt.

De positieve Deze persoon belicht de positieve kanten van het idee. Hij/zij zegt dus wat goed is aan het idee of waarom het een mogelijk succes kan worden.

Aandachtspunt:

• Vergeet geen notities te nemen.

Uitleiding Nu zijn we aan het einde gekomen van deze brainstormsessie. In de vorige fase werden de ideeën uit de groep bediscussieerd, samengevoegd en verder ontwikkeld. U als begeleider, heeft de belangrijkste standpunten op een groot A3 blad opgeschreven met een marker. In de uitleiding zal nu moeten beslist worden wat er met het idee gebeurt.

Duur: 5 minuten

Benodigdheden:

• De samenvatting van de discussiefase op een groot blad

Werkwijze:

Als begeleider is het nu de bedoeling dat u de discussie van afgelopen fase heel beknopt samenvat door aan de deelnemers het A3 blad te tonen. U schetst kort wat er allemaal besproken is. Zo hebben de deelnemers een overzicht van wat ze in de voorbije 100 minuten hebben verwezenlijkt. Geef ze de kans om nog zaken toe te voegen aan de samenvatting indien relevant en gewenst. Misschien heeft u zaken over het hoofd gezien waar zij nu op letten.

Vervolgens wordt er beslist of het huidig idee wordt ingediend. Zijn de deelnemers tevreden met het idee en dient u het samen met hen meteen in na de sessie? Of is de groep geëngageerd om hun idee nog verder uit te werken? Bent u bereid daar op een ander moment nog wat tijd aan te geven? Indien het antwoord op beide vragen een dikke 'ja' is, kunt u bv. het blad ophangen zodat de brainstormers het idee even kunnen laten bezinken.

Het is helemaal niet moeilijk om een idee in te dienen. Op de website van de wedstrijd, www.ideaalduaal.be, kunt u de inschrijvingslink vinden. Het idee moet in het wedstrijdformulier omschreven worden in maximum 1500 woorden. Het is ook mogelijk om een filmpje, waarin het idee wordt uitgelegd, van maximum twee minuten in te dienen. Als er twee of drie ideeën naar voor komen in de groep, kunnen deze ook in groepjes worden ingediend.

De brainstormsessie is nu aan zijn einde gekomen. Bedank de deelnemers voor hun medewerking en aandacht. Honderd minuten intensief nadenken en creatief zijn is voor sommigen een grote uitdaging. Zorg er hoe dan ook voor dat ze weten wat ze bereikt hebben. De samenvatting is daar een bewijs van. Als u wat tijd zou over hebben, kunt u hen erop wijzen waar ze gestart zijn (het individueel opschrijven van losse ideeën op post-its) en waar ze nu gekomen zijn. Dit kan hen ook motiveren om eventueel nog verder te denken om het idee verder uit te werken.

Aandachtspunten:

• Laat de deelnemers beslissen hoe het nu verder moet met het idee • Hang het grote blad op en laat de deelnemers alles in zich opnemen • Beslist om het idee in te dienen? Maak de afspraak om samen een document op te maken

en dien het dan samen in als mooie afsluiter van de brainstormsessie

BRONNEN: Bronnen brainstormen

Baruah, J., & Paulus, P. B. (2008). Effects of training on Idea Generation in Groups. Small Group.Research, 39(5), 523-541.

Brown, V. R., & Paulus, P. B. (2012). Making group brainstorm more effective: recommendations from an associative memory perspective. American Psychology Society, 11(6), 208-212.

Dalle, H. M. B. (2016). Brainstorming technique to promote students’ creativity and productivity in writing compositions. Jurnal Ilmu Pendidikan, 15(3), 150-15

Edmondson, A. (2008). The competitive imperative of learning. Harvard Business Review, July-August.

Goldenberg, O., & Wiley, J. (2011). Quality, Conformity, and Conflict: Questioning the Assumptions of Osborn’s Brainstorming Technique. The Journal of Problem Solving, 3(2), 96-118.

Isaksen, S.G. (1998). A Review of Brainstorming Research: Six Critical Issues for Inquiry. Monograph,302.

Isaksen, S.G., & Gaulin, J.P. (2005). A Reexamination of Brainstorming Research: Implications for Research and Practice. Gifted Child Quarterly, 49(4), 315 – 329.

Kerr, N. L., & Bruun, S. E. (1983). Dispensability of members effort and group motivation losses: Free-rider effects. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 78-94.

Stouten, R. (2015). Extreme Brainstorming. Een exploratieve studie naar het gebruik van extreme stimuli op de groepsdynamiek. (Unpublished master’s thesis). Katholieke Universiteit Leuven,Faculteit letteren en Faculteit sociale wetenschappen, Belgium. Bronnen fase 1 Helsen, K. & Crevits, H. (2017). Vraag om uitleg over de knelpunten binnen duaal leren. Retrieved on October 24, 2017, from https://www.vlaamsparlement.be/commissies/commissievergaderingen/1119047/verslag/1128220 Katholiek Onderwijs Vlaanderen. (2017). Commissie Onderwijs 30-03-2017 – Knelpunten bij duaal leren. Retrieved on October 24, 2017, from http://katholiekonderwijs.vlaanderen/nieuws/commissie_30-03-2017_knelpunten-duaal-leren Bronnen duaal leren

Departement WSE. (2017). Retrieved on October 2, 2017, from https://www.werk.be/over-werk-sociale-economie/het-beleidsdomein-4-entiteiten/departement-werk-en-sociale-economie

De Rick, K. (2006). Tewerkstellen van jongeren die deeltijds leren: kosten en baten voor de werkgevers. Over Werk, 14-21

.Ministerie van Onderwijs & Miniserie van werk, economie, innovatie en sport. (2015). Duaal Leren: Een volwaardige kwalificerende leerweg: Conceptnota.

SYNTRA Vlaanderen. (2016). Wat is duaal leren? Retrieved from https://www.syntravlaanderen.be/duaal-leren/wat-is-duaal-leren

Ghyselinck, B. & Soltic, J. (2017). KUL Grassroots. [PowerPoint slides]. Retrieved from https://www.facebook.com/groups/1895602477371346/1898513313746929/

SYNTRA Vlaanderen. (2017). Wegwijs - overeenkomst alternerende opleiding. [Brochure]. Retrieved from https://lookaside.fbsbx.com/file/Brochure%20-%20Wegwijs%20Overeenkomst%20Alternerende%20Opleiding%20.pdf?token=AWzokNUHekl1_Dw95ZhdIDijW8L0dUqfIhWzQyec4E2Rdw01A9QccBXHUjbEiwDaJjmWHKxL3HiFibaA3v1H0VULBuWKC-lD4wVRzizt1R1hl56QX5JjBGL2YeTKtug-5UrwFtoPgxc3lI7tgRw19x0kBip89q6NZy9j0J7P5b58hw

Bronnen afbeeldingen Gigawatts Electric. (2017). GIGAWATTS ELECTRIC IS YOUR FULL SERVICE ELECTRICIAN [foto mecanicien]. Retrieved on October 24, 2017, from https://gigawattselectric.com/wp-content/uploads/2016/10/electrician-small.jpg Long, S. (no date). HOWARD TAKES HIS COMPANY PUBLIC BEFORE NAP TIME [foto baby met laptop]. Retrieved on October 24, 2017, from https://zacharydiamond.files.wordpress.com/2014/11/h-baby-in-a-suit-960x540.jpg Odyssey. (2016). 10 Ways To Survive Your 2-Hour Long Lecture [foto gefrustreerd meisje]. Retrieved on October 24, 2017, from https://www.theodysseyonline.com/10-ways-survive-hour-long-lecture Organic Seed Alliance. (2010). Cast a Vote with Your Voice in Wisconsin! [foto weegschaal]. Retrieved on October 24, 2017, from https://seedalliance.org/wpcontent/uploads/2010/12/Scales_of_justice2.jpg Romainvv. (2013). SoA – Feedback techniques – Evaluation of the UI quality [foto smileys]. Retrieved on October 24, 2017, from http://romainvv.ddns.net/wp-content/uploads/2014/02/evaluation.jpg Sedus. (2017). Receptiebalie [foto receptiebalie]. Retrieved on October 24, 2017, from https://www.sedus.com/fileadmin/user_upload/Website/01_Produkte/DE-Produkte/Tische/Empfangstheke/header_th_Milieu_Empfang_Titel.jpg Unknown. (no date). Broodjeszaak Martino [foto broodjeszaak]. Retrieved on October 24, 2017, from http://www.alblasserdamsnieuws.nl/wordpress/wp-content/uploads/2014/11/158.jpg Bronnen fase 3 Vlaamse Overheid. (2017). Hoeden van de Bono. Retrieved on October 24, 2017, from https://overheid.vlaanderen.be/hoeden-van-de-bono