Doorstroom mbo-hbo

Dr. José Mulder

• Ecbo, TIER en de HAN

• Onderzoeken verbetering doorstroom mbo-hbo

• Werken 14 mbo- en hbo-instellingen aan mee

• Looptijd: sept 2015-juli 2018

• Nu na 1 jaar eerste resultaten

Driejarig onderzoek mbo-hbo

1. De cijfers: hoe slecht gaat het nu echt?

2. De mening van studenten: waarom vallen ze uit?

3. Scholen die (samen) doorstroom willen verbeteren: werkt dat?

Waar gaan we het vanmiddag over hebben?

DE CIJFERS

Deel 1

Instroom in voltijd bachelor

30%34% 33% 31% 31% 31% 30% 30%

31% 33%32%

56%

52%52% 54%

53% 53% 55% 55%

55% 55%

57%

9%

8%8% 8%

9% 8% 8% 8%

8%7%

6%

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16

wo

vwo

mbo geen 4

havo

mbo 4

• Blijven zelfde studie aan zelfde instelling volgen

• Stoppen definitief met het volgen van onderwijs

• Stoppen tijdelijk met het volgen van onderwijs

• Switchen

– Switchen van opleiding

– Switchen van opleiding en instelling

– Switchen van instelling

• Ze stromen op of af (mbo/Ad/wo)

Keuzes van studenten na jaar 1

• Blijven studeren

• Uitvallen

– Definitief

– Tijdelijk

• Switchen

– Studie

– Instelling

– Studie & instelling

– Niveau

Definities: waar hebben we het over?

Keuzes van mbo-4 studenten

70%

65% 64% 64%63%

61%59% 58%

56%

60%

15%17% 17%

19% 19% 20% 20%23% 23%

19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15

blijvers

stoppers

switchers

Keuzes van havisten

63%

58%59%

61% 61% 61% 60% 60%62%

64%

9%10% 11%

9% 10% 9% 10%8% 8% 9%

28%

32%30% 30% 29% 30% 30%

32%30%

27%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15

blijvers

stoppers

switchers

• Ja dat is het wel!

• SCP (2016): switchen is op het hbo veel vaker een voorbode van uitval dan een correctie van een verkeerde keuze.

• Anders gezegd: kans dat ‘switcher’ diploma haalt is veel kleiner dan van een ‘blijver’.

Switchen is toch niet zo erg?

• Hoe komt dat?

1. Persoonskenmerken van studenten

2. Studieloopbaankenmerken

3. Opleidingskenmerken

Uitval en switch nemen toe bij mbo-ers, tot onder niveau van havisten

Verschillen per etniciteit, mbo 4

15%

18% 19%16%

18% 19%20%

19%20% 20%

15%

18%

21%19%

18%21% 21%

19%

23% 24%

15%

18%20%

17%19% 20%

22%21%

24% 23%

15%

17% 16%

17%16%

17%16% 18%

19%

16%

17%

17%

16%19% 21%

20%

23%25%

27%

20%

16%

18%

20% 26%

28%

31%

32% 36%

35%

31%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15

autochtoon westers allochtoon niet-westers allochtoon

switchers

stoppers

Verschil naar etniciteit en geslacht, mbo 4

18%16%

19% 20%21%

18% 17% 18% 18% 18% 19%17%

21% 21%24%

18% 17%20% 20%

23%

15%

15%16%

17%

19%

15%

16%15%

16% 19%

15%

20%

30%

32%

36%

17%

20%

27%

32%

35%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

05/0

6

06/0

7

07/0

8

08/0

9

09/1

0

10/1

1

11/1

2

12/1

3

13/1

4

14/1

5

05/0

6

06/0

7

07/0

8

08/0

9

09/1

0

10/1

1

11/1

2

12/1

3

13/1

4

14/1

5

05/0

6

06/0

7

07/0

8

08/0

9

09/1

0

10/1

1

11/1

2

12/1

3

13/1

4

14/1

5

05/0

6

06/0

7

07/0

8

08/0

9

09/1

0

10/1

1

11/1

2

12/1

3

13/1

4

14/1

5

man vrouw man vrouw

autochtoon niet-westers allochtoon

stoppers switchers

Mbo-stapelaars

15%17%

19%16%

17% 18%19%

18%20% 19%

22% 23%21% 22% 23%

25% 24%27% 26%

15%

17%16%

18%18%

19%

20% 22%

22%

19%

18%20%

21%

22%

23%23% 26%

25%

21%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15

mbo 4 zonder stapelen mbo 4 met stapelen

switchers

stoppers

• Het maakt uit om welke studenten het gaat

• En het maakt uit welke keuzes studenten gemaakt hebben vóór het hbo

• Maakt het dan ook uit van welke school ze komen?

Dus….

42%25%

24%22%22%

21%20%

19%22%

21%19%19%

21%19%

21%28%

26%20%20%

17%18%

19%19%19%20%

19%19%

22%18%

20%19%

21%18%18%

17%17%17%18%

19%16%17%

21%20%

18%17%

18%16%

18%17%18%

20%15%16%

19%20%

14%18%19%

16%17%16%16%15%

17%17%

15%13%

30%30%

26%27%

25%23%

23%24%

20%21%

23%23%

21%23%20%

12%14%

20%20%

22%21%20%19%19%

19%19%19%

16%20%

17%18%

15%19%19%

19%18%19%18%

16%18%17%

13%14%

16%17%16%

17%15%

15%15%

13%17%16%

13%12%

18%13%12%

14%13%

13%13%

13%10%10%

8%8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

SVO Opleidingen

ROC van Amsterdam

ROC Flevoland

ROC Aventus

ROC Onderwijsgroep A12

ROC van Twente

ROC Midden Nederland

ROC Rivor

SOMA College

ROC Nijmegen eo

Regio College

Noorderpoort College

ROC Menso Alting

ROC Alfa-college

ROC Deltion College

ROC West-Brabant

ROC Koning Willem I

Landstede

ROC Friese Poort

ROC Nova College

Grafisch Lyceum Rotterdam

AOC Oost

Leidse Instrumentmakers School

ROC Leeuwenborgh

Scalda

Lentiz

ROC Ter AA

Mediacollege Amsterdam

Hout en Meubileringscollege

SintLucas - De Eindhovense school

Clusius College

CITAVERDE College

Nimeto

AOC De Groene Welle

Stoppers

Switchers

13%10%

13%6%

12%11%

14%11%

13%8%

18%7%

16%13%

15%8%

20%4%

13%4%

18%6%

14%9%

16%7%

18%9%

19%8%

18%7%

20%8%

17%8%

17%7%

20%10%

17%7%

20%9%

19%9%

18%9%

18%8%

21%8%

20%9%

21%8%

20%11%

10%11%

21%11%

20%7%

18%10%

20%10%

21%10%

21%12%

19%7%

6%15%

6%6%

9%16%

8%13%11%

10%8%

21%9%

16%11%

23%7%

11%14%

21%9%

17%16%

20%15%

22%15%

29%14%

25%15%

27%14%

22%18%

30%18%

30%16%

26%19%

27%18%

28%19%

32%20%

29%20%

32%18%

22%20%

34%18%

29%20%

33%30%

33%20%

26%22%

32%23%

30%22%

31%21%

28%24%

30%27%

26%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

mbo 4

Des

ign

Aca

dem

yH

TH

Am

ster

da

mse

HvK

Hd

KD

enH

aag

Co

da

rts

HA

SD

enB

osc h

HvK

Utr

ech

tV

HL

Dri

esta

r

PA

BO

Zwo

lle

Vile

ntu

mA

rte

Z

De

Kem pel

HS

Zuyd

HS

Zee

lan

d

Isel

in

ge HS

Ger

efo

rmee

rde

HS

Han

ze

HS

NH

LH

SC

HE

Sten

den HS

NH

TV

Bre

da

Fon

tys H

S

HS

Ro

tter

da

mA

van

s H

S

Mar

nix ac.

HA

N

Win

des

hei

m

HS

Utr

ech

t

Rie

tvel

dac

adem

ie

HS

Inh

ol

lan

d

Saxi

on

HS

Haa

gse H

S

HS

Leid

enIp

ab oH

vA

HS

Tho

mas

Mo

re

Stoppers Switchers

• Kleine specialistische scholen doen het veel beter

• Zie je dat dan ook terug als je kijkt naar de overstap die gemaakt wordt vanuit mbo domein naar hbo sector?

• Ja zeker….

Verschillen tussen scholen

Domein-sector

• Er zijn verbanden op het vlak van:

– Persoonskenmerken

– Studieloopbaankenmerken

– Studiekenmerken

• Veel overeenkomsten met uitval en switch van havisten

• Nader onderzoek is nodig!

Oke, waar ligt hoge uitval en switch aan?

• Dé mbo-er bestaat niet!

• Het is niet dé mbo-er die uitvalt of switcht op het hbo!

• Dus voer vooral géén algemene maatregelen in!

Belangrijkste conclusie:

Ik weet precies hoe groot het doorstroomprobleem is binnen mijn opleiding.

Stelling I

SAMENWERKING OM DOORSTROOM TE VERBETEREN

Deel II

• Idee: wanneer aanpalende onderwijssectoren samen (aan een doorlopende leerlijn) werken dan zal de doorstroming van de ene onderwijssector naar de andere, hoger en met betere resultaten zijn

• Het klinkt zo logisch, maar is het echt zo?

• Lessen van 14 mbo- en hbo-instellingen die (gezamenlijk) doorstroom proberen te verbeteren…

Samenwerking de oplossing?

• Een lang, ingewikkeld proces om helder te krijgen wat er binnen de instellingen daadwerkelijk gebeurt om doorstroom te verbeteren

• Trajecten altijd op opleidingsniveau

• Doorstroom staat niet altijd centraal

– Van de 39 gevonden trajecten, gaan er 20 daadwerkelijk over verbeteren doorstroom

14 scholen…

• Ketenpartners niet altijd duidelijk– Het ontbreekt aan dikke stromen: mbo-studenten van één opleiding

waaieren vaak uit over verschillen hbo-opleidingen aan verschillende hbo-instellingen.

– Weinig contact tussen instellingen/opleidingen; mbo- en hbo-docenten kennen elkaar niet

• Uiteenlopende ideeën over waarom mbo-studenten uitvallen– Ligt het aan voorbereiding op mbo?– Ligt het aan beeldvorming van mbo-docenten of juist die van hbo-

docenten?– Ligt het aan profilering van mbo-opleidingen of juist die van hbo-

opleidingen?

– Opvallend: er is géén inzicht in studentenstromen en nauwelijks aandacht voor studentkenmerken

Doorstroomtrajecten lastig vorm te geven

• Meestal focus op inhoudelijke vakken en studievaardigheden

• Vaak maar 20-30 studenten die traject volgen, populatie wisselt sterk van samenstelling

• Studenten volgen vaak niet gehele traject, niet iedereen gaat hbo-opleiding doen, geen zicht op hoe ze het in studie zelf doen

• Trajecten worden jaarlijks aangepast

Als trajecten lopen dan….

• Trajecten lopen vaak minder dan vijf jaar

• Vaak maar enkele docenten betrokken: maakt het afhankelijk van de (band tussen) personen

• Docenten doen het naast reguliere taken

• Trajecten moeten jaarlijks vechten voor middelen en mensen

Verankering

• Iedereen is enthousiast over samenwerking, maar…

• Samenwerking blijkt lastig op te zetten en uit te voeren.

• Laat staan dat (gelijk) duidelijk is wat effecten zijn!

Kortom…

• Goede samenwerking zet je niet zo maar op, is traject van jaren waarin onderling vertrouwen moet worden opgebouwd en resultaten behaald.

• Probleemeigenaar hier lastig te identificeren

– Op opleidingsniveau is lang niet altijd duidelijk dat er een probleem is, hoe groot het is of waar het vandaan komt

• Mijn tip: zoek eerst uit waar probleem ligt!!– Kijk naar uitval én switch, mbo-ers én havisten!

Samenwerking vraagt om lange adem…

Samenwerking op opleidingsniveau zet nauwelijks zoden aan de dijk.

Stelling II

WAT ZEGGEN STUDENTEN?

Deel III

• Enquête waarmee studenten in september, december en juni van het eerste jaar in het hoger onderwijs bevraagd worden

• Dé mogelijkheid om studenten die uiteindelijk uitvallen of switchen vooraf te bevragen!

Startmonitor

Moment van uitval en switch

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

September Oktober November December Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus

Gestopt mbo Geswitcht mbo Gestopt havo Geswitcht havo

Studiekeuze

65%

80%

65%

50%

69%

56%

85%

94%

86%

78%

92%

80%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Geen twijfel over opleidingskeuze

Zeer gemotiveerd om opleiding af te ronden

Door opleiding vertrouwen toekomst

Mbo gestopt

Havo gestopt

Mbo door

Havo door

Goed nagedacht?

61%50%52%

42%

76%

58%

73%

55%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Keuze opleiding Keuze instelling

Mbo gestopt Havo gestopt Mbo doorstuderen Havo doorstuderen

Grote kans dat ik diploma haal…

50% 48%

61% 62%69% 71%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

gestopt gestopt geswitcht geswitcht gaat door gaat door

mbo havo mbo havo mbo havo

Inzet en prestaties…47%

29%

41%

33%

43%

32%

37%

24%

57%

38%

44%

41%

61%

55%

37%

37%

68%

67%

56%

54%

70%

72%

53%

52%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Probeer hoge cijfers te halen

Tevreden met studieprestaties

Goede zelfdiscipline

Studeer alle beschikbare tijd

Mbo gestopt

Havo gestopt

Mbo geswitcht

Havo geswitcht

Mbo door

Havo door

Studieproblemen?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Mbo Gestopt Mbo Door Havo Gestopt Havo Door

Thuisvoelen

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

zeer sterk zeer sterk zeer sterk zeer sterk

Je instelling Je opleiding Je medestudenten Je docenten

Mbo Gestopt Mbo Door Havo Gestopt Havo Door

31%

49%

46%

30%

30%

38%

43%

37%

41%

37%

30%

23%

35%

48%

62%

68%

83%

50%

49%

63%

66%

69%

68%

75%

52%

49%

63%

63%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ik kon me goed aanpassen aan de manier vanstuderen die de opleiding vroeg

Het was duidelijk wat de opleiding verwachtte

Ik voelde me uitgedaagd door de opleiding

Ik voelde me goed begeleid bij de opleiding

Ik werd geïnspireerd door mijn docenten

Ik wist wat ik moest doen om de opleiding goed tedoorlopen

Ik wist waar ik terecht kon als ik twijfelde

Mbo gestopt

Havo gestopt

Mbo door

Havo door

• Studenten die uitvallen of switchen beginnen anders aan de studie, mbo-érs én havisten

– Minder overtuigd van studiekeuze en diplomakans

• Ze zetten zich minder in, mbo én havo

• Hebben nauwelijks meer studieproblemen, mbo én havo

• Ze voelen zich véél minder thuis, mbo én havo

• Weten veel minder goed wat er van ze verwacht wordt, mbo én havo

Dus…

• Realiseer dat er veel overeenkomsten zijn tussen mbo-studenten en havisten

• Dé mbo-er bestaat niet

• Luister naar studenten

• Zoek uit waar problemen spelen en waarom die daar spelen: kijk zo goed mogelijk!

Wat helpt?

• Dé mbo-er bestaat niet

• Uitval en switch concentreert zich op bepaalde plekken

• Geen algemene maatregelen voor mbo-er op het hbo, maar nader onderzoek is nodig om echt oplossingen te vinden

• Luister meer naar studenten

• Samenwerking alleen is niet de oplossing

Conclusies

• Er is 2x 400.000 euro beschikbaar om doorstroom in de beroepskolom nader te onderzoeken

• Ik wil graag uitzoeken waar problemen precies zitten en met scholen binnen opleidingen zoeken naar oplossingen

• Welke scholen willen mee doen?

• Meld je vóór 24 oktober op: jose.mulder@ecbo.nl

Wie wil er mee doen aan vervolgonderzoek?