donald marskamp-Master of Landscape Architecture-caldic collection

de caldic collectieg e v a n g e n i n 9 7 º

Strausslaan 218

2551 NT ‘s-Gravenhage

Bouwtechniek Mullekes

| colofon

| donald marskampgijsingstraat 28A3026 RM rotterdam06 [email protected]

| academie van bouwkunst amsterdamafstudeerrrichting landschapsarchitectuurwaterlooplein 2111011 PG [email protected]

| afstudeercommissiehanneke kijne - landschapsarchitect [mentor] - www.hosper.nlira koers - architect - www.irakoers.nljohn lonsdale - landscape artist | architect - www.johnlonsdale.org

| toegevoegde commissieleden tbv examenmirjam koevoet - landschapsarchitect - www.eenopeen.nlbram breedveld - landschapsarchitect - www.landlab.nl

| dataplanpresentatie 21 september 2012 examen afstuderen 09 juli 2014afstudeerpresentatie 10 oktober 2014

| met dank aanaad mullekes - timmerman - www.bt-mullekes.nlandrew v.egmond - tuin & landschapsontwerper - www.andrewvanegmond.nlclara froger - kunstenaar - deviltmannen.nlhans snijders - maquettebouwer - www.ateliersnijders.nllaurens de boer - architect - www.odc-architecture.commarit janse - landschapsarchitect - www.jansejanse.nlsuzanne swarts - curator caldic collectie - www.caldic.nlSTIPO - het gele gebouw - www.hetgelegebouw.com

esther heemskerk, esther van de werf, frank hornis, mattijs v t’ hoff enthea en martin marskamp

| meesterproef mede tot stand gekomen met ondersteuning van

gemeente rotterdam | stichting NHBOS | bouwtechniek mullekesafdeling ruimte & wonen studentenstipedium werkzaamheden 1:5 maquette

| Kröller Müller Otelero 1984 Jardin d’ Email -- Jean Dubuffet photo by martin marskamp

| inleiding

Mijn eerste bezoek aan het Kröller-Müller museum staat mij scherp voor de geest. En dan specifiek het kunstwerk Jardin d’ Email van Jean Dubuffet. Als klein kind rennend door het park ineens een groot opgetild zwart|wit landschap tegenkomen. Waar je ook nog eens in mag spelen. Zeer vervreemdend maar reuze aantrekkelijk. Door de jaren heen ben ik musea en beeldenparken blijven bezoeken zoals; Insel Hoimbroich in Duitsland, Haags gemeentemuseum en bijvoorbeeld Little Sparta in Schotland. Prachtige musea met grote collecties kunstwerken in het landschap. De interactie van de kunst met het steeds veranderde landschap is me na mijn eerste ervaring in 1984 blijven fascineren.

Deze fascinatie heeft tot mijn afstudeeropgave geleid. Het afstuderen, wat het karakter heeft van een meesterproef is de laatste fase van de studie landschapsarchitectuur op de Academie van Bouwkunst te Amsterdam. Het geeft de vrije ruimte in keuze van onderwerp, formulering opgave, te bewandelen weg, bezoeken referentieprojecten en samenstelling van de afstudeercommissie.

Mijn ambitie met deze meesterproef is een verhalend ontwerp te maken wat niet alleen uit een compositie van [landschaps]elementen bestaat, maar een interactie aangaat met de atmosfeer. Om zo de beleving te versterken zoals Claude Monet beschreef

‘a landscape does not exist in it’s own right, since it appaerance change at every moment but the surrounding atmosphere brings it to life-light and the air wich vary continually’

landschap als een continue veranderde beleving waarin architectuur, landschap en kunst een huwelijk aangaan

* dit boekwerk is een samenvatting van mijn afstuderen. In de bijhorende

box zitten uitgebreide werken per onderdeel

| opgave

Dat is ook de opzet geweest bij Voorlinden in de binnenduinrand bij Wassenaar. Een buiten voor notabele uit Den Haag met een rijke historie in bewoning en parkaanleg. In de recentere geschiedenis is de gebruiker en het landschap van de buiten verder af komen te staan van het oorspronkelijke gebruik. Met de aankoop van de buitenplaats door Joop van Caldenborgh en zijn doel om er een museum te bouwen. Kan er weer terugkeert worden naar de oorspronkelijke functie van vermaak, niet alleen voor de landheer maar naar een meer openbare verlichting van geest en lichaam.

De opgave speelt zich af op een concrete lokatie; de buitenplaats Voorlinden van ongeveer 40 hectare. Op deze lokatie moet een museum voor hedendaagse kunst een plek vinden en zal het landschap aangepakt moeten worden.Ik zal deze opgave niet alleen als landschaparchitect oppakken, maar ook de taak van curator en architect op me nemen. Dit omdat ik vind dat je de vraag voor de inpassing in zijn geheel moet oppakken, als een holistische ontwerper de vraag moet beantwoorden. Ik wil als landschapsarchitect laten zien met mijn meesterproef dat dit type opgave vanuit het landschap (de plek zelf) ontworpen kan worden. Met de kunstcollectie van verzamelaar Joop van Caldenborgh als inspiratie. Met als eindresultaat een ontwerp waarin landschap, architectuur en kunst elkaar versterken.

| bos buitenplaats Voorlinden 22 oktober 2012 - Wassenaar photo by donald marskamp

Een buitenplaats is van oorsprong een ‘buiten’, het tweede verblijf voor de landeigenaar. Het wordt gekenmerkt door zijn objecten en inrichting die niets anders dan het doel hebben tot vermaak, avontuur, mystiek, rust, verlichting of romantiek.

| ontwerp kraaijvanger

Het museum een plek geven op de buitenplaats is een delicate exercitie. Het hoofdmoment van de buitenplaats, het landhuis moet het centrale zwaarte- en focuspunt blijven van de buiten. Het in aanbouw zijnde museum, ontworpen door Dirk Jan Postel van bureau Kraaijvanger, blijft op gepaste afstand van het hoofdhuis, tast het blikveld naar landhuis niet aan en legt een relatie met de vijver in het parklandschap. De nieuwbouw is een langwerpig zandkleurig modern museum uit één laag met veel glas. Doel is een diendend en bescheiden museum, waar de kunst spreekt.

Het ontwerp roept associaties op met het museum Louisiana in Humblebaek, Denemarken en met de Fondation Beyeler in Riehen,Zwitserland. Prachtige voorbeelden van musea die gebruik maken van het omliggende landschap en ik bezocht heb tijdens mijn museum expedities met een studentenstipendium van de NHBOS stichting. Deze twee voorbeeld musea bevinden zich in een landschap die zich kenmerkt door uitzicht, de indrukwekkendste zaal in het Beyeler Foundation bestaat uit een rij banken uitkijkend over het landschap van tuin naar akkerland en uiteindelijk het heuvellandschap als omkaderd kunstwerk. In Louisiana is de glooiende tuin met grote kunstwerken, de rotsen van de helling en de horizon boven de zee het

| bos buitenplaats Voorlinden 22 oktober 2012 - Wassenaar photo by donald marskamp

spectaculaire uitzicht. Je kan hier spreken van een drie- eenheid van; het ontworpen landschap(tuin)- 3de natuur, het cultuurlandschap- 2de natuur en de wildernis als 1st natuur.

Deze drie-eenheid heb je ook in Voorlinden, maar niet deze volgordelijk. De tuin bij Voorlinden is vanuit de landschapsstijl sterk gekoppeld aan de principes uit de verbeelding van de 18de eeuwse landschapsschilderkunst. Met hun voorgrond, midden en achtergrond als goedgeplaatste perspectieven en framing. Deze compositie steunen op het effect van licht, schaduw en afstand.

Naast de principes is het hoofdthema van de landschapsstijl gericht op de beleving van mens op landschap wandelend door het landschap. De grote diversiteit van de landschappen en bijhorend atmosfeer is het best te voet te ervaren. Buitenplaatsen worden om hun totale complex geroemd, waarin landschap en gebouw als één samenhangend geheel ontworpen is. Bij de opgave voor een nieuw museum voor de Caldic Collectie zal het landschap, de kunstcollectie en de architectuur als één geheel bekeken moeten worden om die kwaliteit te behouden met de wandelaar in gedachte.

Frans Hals- De Regeneten

| tijdslijn

Het begint met het woord museum wat afgeleid is van het griekse woord museion; de tempel ter eren van de muzen uit 700 v christus. De plek waar men kon leren uit de boeken van de bibliotheek en een verzameling van allerlei voorwerpen ten toongesteld werden gesteld. De tuin (hortus conclusus) van de kastelen was de veilige ommuurde plek voor contemplatie en rust. Deze kastelen en hofstede vormen de basis voor de latere buitenplaatsen en landgoederen. Door het ontstaan van de republiek der verenigde Nederlanden was verdediging minder nodig en kon vermaak en het tonen van rijkdom in de landgoederen en buitenplaatsen door de landheren een vlucht nemen.

De Gouden Eeuw is een tijd van rijkdom en de bloeiperiode in kunst, handel en wetenschap. De koning Frederik Hendrik van Oranje speelt naast veldheer, staatsman en stadhouder een belangrijke rol in de positie en allure van de elite. Hij bouwde grote paleizen en had een uitgebreide kunstverzameling. De zomerverblijven die hij bouwde kregen al snel navolging door andere vooraanstaande families in Nederland.

De bloeiperiode in de kunst brak aan. Door hernieuwde interesse in het landleven en de natuur kon Melchior de Hondecoeter de schilder worden voor de buitenplaats en landgoedeigenaren. De uitbouw van hofstede naar een echte buitenplaats kon door de rust van het twaalfjarig bestand plaatsvinden. De welgestelde kon zich veroorloven om de stinkende stad in de zomer te verlaten. Men vergrote het hoofdhuis, bouwde bijgebouwen met sier- en nutstuinen en hield menagerieën. Waar Melchoir met de bijzondere vogels en dieren zijn inspiratie vandaan haalde.

Wilem II levert als stadhouder van Holland een grote bijdrage aan de tuinarchitectuur. Hij laat kostbare en koninklijke tuinen aanleggen waarmee hij een groot voorbeeld is voor andere regenten. De Frans Classicistische tuinstijl deed zijn intrede met een sterke symmetrie en omslotenheid. De Nederlandse versie van deze stijl was wat minder groots, maar niet minder ingetogen. De buitenplaatsen straalde in overdaad en pronkzucht. Kunstkamers hingen vol met kunst of andere bezienswaardige objecten. Daarna brengt de Verlichting zowel in de tuinarchitectuur als in het algemene denken een radicale verandering. De eens zo besloten kunstkamers

De tijdslijn (canon) is een verzameling van ontwikkelingen die van belang zijn in deze opgave. De tijdslijn bestaat uit de ontwikkeling van; de algemene tuinstijlen, landgoederen en buitenplaatsen als buitenplaats Voorlinden. Deze zijn naast de ontwikkeling van musea, kunststromingen en de persoonlijke ontwikkeling van Joop van Caldenborgh en de Caldic Collectie gezet. in deze canon worden verbindingen en relaties gelegd door de verschillende thema’s heen verbanden en tendensen eruit te lichten. Hiermee kan het ontwerp in de context en de huidige tendensen geplaatst worden.

| de menagerie 1690 , Melchior de Hondecoeter, collectie Rijksmuseum

| de regenten 1641 , Frans Hals, collectie Frans Halsmuseum

* dit is een samenvatting, in box uitgebreid boekwerk

werden langzaam opengesteld voor een groter publiek. In de tuinkunst kwam het verlangen om weer terug te keren naar de “echte’ natuut . De tuinen ontdaan van de overdaad en het maakbare uit de formele classicistische tuinen.Het paradijs werd het voorbeeld met zijn slingerde paden, kronkelende beekjes en golvende velden, aangelegd als arcadische landschappen. Het landschap van de binnenduinrand bij Wassenaar voldeed helemaal aan deze nieuwe kunsttaal. Veel buitenplaatsen werden hier dus ook aangelegd in deze stijl. Zo ook Voorlinden door tuinarchitect Zocher senior en later aangepast door junior in opdracht van regent Staal.

De Franse revolutie en de industrialisatie brachten een einde van de bloeiperiode van de regenten. Napoleon bracht met zijn wetten en denkbeelden het individu een stap verder. De maatschappelijke standen werden afgeschaft. Opleiding en kennis werden de belangrijkste elementen in je carrière. Het einde van Napoleon heersschap, leidden tot de opkomst van het nationaal museum. De geroofde kunstwerken kwamen terug en werden tentoongesteld in openbare gebouwen, grootst en in het midden van de stad. Het Rijksmuseum, Prado en Altes in Berlijn zijn voorbeelden van de nieuwe nationale rijksmusea.

De industrialisatie zorgden voor een nieuwe klassen van rijken. Zij (gewone rijken) gingen de landgoederen en buitenplaatsen jaarrond bewonen. Doordat het makkelijk was je te verplaatsen en beter infrastructuur, was wonen in de stad niet meer noodzakelijk.

In de kunst werd niet meer de complete kunstcollectie belangrijk, maar de individuele schoonheid mocht gezien worden. Kunstwerken werden op een afstand van elkaar tegen een witte achtergrond gehangen. De nieuwe tijd zorgden ook voor een andere tuinstijl. Op buitenplaats Voorlinden was een nieuw landhuis gebouwd, wel weer op een duinwal met het blikveld haaks op de duinwallen. De tuinstijl werd met de tijd mee meer architectonisch.

Begin 20st eeuw kwam een stortvloed van nieuwe stromingen opgang. Het alledaagse voorwerp werd gepresenteerd als kunstwerk, met Marcel Duchamp als één van de grondlegger hiervan. De gruwelijke loopgravenoorlog en grote depressie zorgden dat Europa zijn verlichte onschuld verloor. Het Dadaïsme, Suprematische en De Stijl kwamen op als reactie op deze zwarte periode. Na de magere jaren werden vanaf 1930 veel musea gebouwd in een nieuwe stijl zoals Museum Boijmans, Gemeentemuseum Den Haag en het Abbenmuseum in Nederland. Een resultaat van het begin van de verzorgingsstaat, waarin kunst door de overheid moest worden onderwezen aan het gewone volk.

De wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog brengt nieuwe kleurrijke kunststroming zoals Cobra en Popart als reactie op de zwarte tijd. Op deze vrolijke schilderkunst komt snel een tegenreactie met de minimalistische stroming, waar de NUL kunst uit Nederland een grote rol speelt. Een anti schilderkunst groep die zich kenmerkt door monochromie, ritme en het gebruik van dagelijks materiaal. De uniciteit van 1 schilderij wordt doodverklaard met serieproductie waar het materiaal zonder bewerking de handtekening wordt van de kunstenaar. Deze kunststroming is de basis voor de kunstcollectie van Joop van Caldenborgh. Hij woont in Delft dichtbij Jan Schoonhoven en begint met zijn eerste verdiende

salaris bij het minimalisme van Peter Struycken, Jan Schoonhoven en de kleurrijke abstracties van Ellsworth Kelly en Brigdet Riley.

Na de wederopbouw ontstaat er een nieuwe museumtype; het landschapsmuseum. Het Kröller-Müller museum leidt het museum in een aantrekkelijk landschap dat welkom is in het museum en zelfs een interactie aangaat met de kunstwerken. Het licht wat voorheen alleen via daklichten of direct komt, wordt nu flexibel ingezet om de verschillende kunstvormen die het museum herbergt ten diensten te zijn. Het Louisiana in Denemarken en het Beyeler Foundation in Zwitserland zijn hier voorbeelden van. Insel Hombroich in het Rurhgebied en Chicu Art museum in Japan zijn extreme voorbeelden van interactie met natuur, kunst en architectuur. De diverse kunststromingen vragen ook om verschillende display mogelijkheden en er ontstaan specialistische kunstmuseum, die zich gaan richten op 1 type kunststroming. Maar ook musea die juist heel flexibel zijn. Het Centre Pompidou als een soort warenhuis voor de kunst tot een kunstgebouw zoals de Kunsthal zonder eigen collectie. Lege fabriekshallen, dokken of stations worden omgetoverd tot museum. In de welvaartstijd rond 1970 is de neutrale klassieke museum onvoldoende. De architectuur van het museum en de scenografie binnenin neemt de overhand ten opzichten van de kunstcollectie. Het Guggenheim museum in Bilbao als grootste exponent hiervan. Niet meer in het hart van de stad, maar het museum wordt ingezet als stedenbouwkundig element om een gebied/stad of zelfs land op de kaart te zetten. Het Groninger museum in Nederland als voorbeeld hiervan en het Joods museum in Berlijn waar het gebouw en de scenografie de tentoonstelling is.

Deze tijd van welvaart en evolutie brengt van Caldenborgh over de hele wereld met zijn petrochemisch bedrijf Caldic Chemie. De kunstverzameling groeit en de eerste bedrijfstentoonstelling op het hoofdkantoor is een feit. Vanaf 1990 gaat het verzamelen en tentoonstellen een stap verder door het in dienst nemen van een vaste curator.

Landgoederen en buitenplaatsen spelen al langere tijd geen prominentere rol in de samenleving meer. Wel is de bewustwording van cultuurgoed en natuur vastgelegd in de monumentenwet en natuurbeheer. Buitenplaats Voorlinden wordt als geheel (complex) van landhuis, bijgebouwen en landschap aangewezen als rijksmonument. De buitenplaatsen zijn privé eigendom gebleven, afgeschermd van de buitenwereld of tot pronkstuk geworden van grote bedrijven. Voorlinden is eigendom van de PTT en doet dienst als conferentieoord.

van Caldenborgh komt net als andere privé verzamelaars aan het einde van de verzorgingsstaat steeds meer naar buiten met zijn collectie. De machtsverhouding in de kunstwereld begint te veranderen aan het begin van 21st eeuw. De privé verzamelaar neemt de touwtjes weer meer in handen.Niet meer als de stille ondersteuner van het museum, maar meer naar buiten tredend of in het geval van Joop Caldenborgh met het starten van een eigen museum. De musea verliest steeds meer terrein, met veilingen zijn de verzamelaars uit het verre oosten of Rusland de winnaars. Net als de “gewone macht’ verschuift de prominente kunstmacht deze kant op.

* in de box zit de tijdslijn en het boekwerk

| de regenten 1641 , Frans Hals, collectie Frans Halsmuseum

| landschap van Stourhead, een voorbeeld van de landschapsstijl

| Brigdet Riley voor haar eigen kunstwerk

1500jaartallen 1550 1600 1650 1700 1750 1800 1850 1900 1950 2000 2050

personen leonardo da vince 1452-1519

goivanni medici 1475-1521

willem III 1650-1702

jean-jacques rousseau 1712-1778

lancelot capability brown 1716-1783andre le notre 1613-1700

jan schoonhoven 1914-1994

joop van caldenborgh 1940-

zocher jr 1791-1870

marcel duchamp 1887-1968

leonard springer 1855-1940 frederik hendrik 1584-1647 hendrik petrus berlage 1856-1934

napoleon 1769-1821karl friedich schinkel 1831-1874

twent van raephorst 1745-1816melchoir de hondecoater 1636 -1695

andrea palladio 1508-1580

museumtype1968

neue national gallery, berlijn

700 v chr

mouseion alexandria

kunstkammers|wunderkammers classicistische museumgebouw

expressief museum als attractie

upcoming midden oosten

museum zonder collectie

modern museum

flexibel museum

museum in landschap hergebruik | atelier museum

prive collectie museum

1471

capitoline museum, rome

1508

vatican museum, rome

1581 palazzo degli uffizi, florence

1660 royal armouries, londen 1727

kunstkammer, sint petersburg1671

haus zur mücke, basel 1st openbare kunstkammer

1st museum nederland

1677ashmolean museum, oxford

1st moderne museum1753

british museum, london

1819 prado, madrid

1771fridericium, kassel

1784teylers museum, haarlem

1800rijksmuseum, amsterdam

1793louvre, parijs

1852hermitage, sint peterburg

18511st wereldtentoonstelling

1872stedelijke museum, amsterdam

1958louisiana museum, denemarken

1977centre pompidou, parijs

1966sonsbeekpaviljoen, arnhem

1982insel hombroich, neuss

1992kunsthal, rotterdam

1984saatchi gallery, londen

1982temporary contemporary, los angeles

1996kunsthaus, bregenz

2003schaulager, basel

2016depotmuseum, rottterdam

1990vitra museum, basel

1994groninger museum, groningen

1997guggenheim, bilbao

1982museum abteiberg, monengladbach

2001joods museum, berlijn

1994beelden aan zee, den haag

1994paviljoens almere

1997beyeler foundation, basel

2004chichu art museum, naoshima

2000tate modern, london

2004post CS, amsterdam

2008museum of islamic art, doha

2012louvre dependance, lens

2009scheringa museum voor realisme, opmeer

2010louwman automuseum, wassenaar

20141993caldic museum, wassenaarsammlung goetz, munich

2014museum voor realistische kunst, lochem

2015the broad art foundation, los angeles

2015van den broek foundation, lisse

2009punta della dogana, venetie

2015guggenheim & louvre, abu dhabi 1959

guggenheim, new york

1938kroller muller museum, oterlo

1888panaroma mesdag, den haag

1823altes museum, berlijn

1935gemeentemuseum den haag

1935boijmans, rotterdam

1927barnes foundation, philadelphia

1936van abbemuseum, eindhoven

1939museum for modern art, new york

1939wit schilderen muren stedelijk

gallerijen

joop van caldenborgh

bedrijfstentoonstellingen

overzichtstentoonstellingen

1985start verzamelen kunstenaarsboeken

start collectie buitenbeelden1990

2012invloedrijkste man in nederlandse kunstwereldin top 200 belangwekkendste collectioneurs ter wereld

2005

2000

voorzitter raad van toezicht haags gemeentemuseum

2006rotterdamse cultuurprijs

2009top 50 familiebedrijven nederland

2007opvolging zoon als directeur CALDIC

voorzitter internationale beelden collectie Rotterdam1940

geboren te den haag

1955kind aan huisgemeente museum den haag

1957studie economie

1970oprichting caldic chemie

1991aanstelling 1st curator

1956aanschaf 1st kunstwerk zeefdruk peter struyken

1958aanschaf 1st schoonhoven

2015opening caldic museum, wassenaar

2011aankoop buitenplaats voorlinden

2009artist books, fundatie, zwolle

2003boijmans van beuningen, rotterdam

1995beeldentuin caldic open

1990oog in oog caldic

1993made in de usa caldic

1992verstilde momenten caldic

1991realisme renaissance caldic


1996momentopname caldic

1998zelfprotetten caldic

1999eeuwisseling calidc

1717leonor suasso da costa,baron van avernas le gras.rijke joods portugese familie geldschieter van de oranjeswinterverblijf korte voorhout

1764

claudius van der staal rotterdams regentbezit ook lange voorhout 24

1669boederij hoogduijn johan van velsen

buitenplaats voorlinde

uitbreiding met orangehuys, timmeragie en plantagie

1803Bartholomeus M.J. van der Staal | regentJan David Zocher sr. ontwerp landschappelijke tuin

1824Cornelis Theodorus Elout | minister van staat

1842Henriette van Cattenburch-van der Oudermeulen

1855Ida Catharina van der Oudermeulen

1858Gerlach C.J. van Reenen

1878Frederik Johan Tuns

1878Pieter L.F. Blussé

1910Felix H.J. Tavenraat

1894sloop landhuis

1912Hugo Loudon | medeoprichter royal dutch shell

1949PTT opleidingscentrum

1986PTT conferentoeoord

2011eigenaar joop caldenborgh


2003verhuurd aan event company

1943-1945

1946kleuterkoloniehuis rode kruis

inname huis tijdens WII door duitsers en canadezen

1913nieuw landhuistuin in Architectonische Tuinstijlpark Leonard A. Springer

Zocher jr.aanpassing verbinden tuinaankoop naastgelegen buitenplaats Blanckenburgh

1669johan en hendrina van velsenboederij Hoochduyn ofte ’t huys Voorlinde’

1693transyalanus adolphus van voorstvrijheer van jaersvelt, hofmeester van de prins van oranjezomerverblijf hofstede voorlinde winterverblijf lange voorhout 40

tuinstijlen

buitenplaaten & landgoederen

aanleg formele tuin

rococo-tuinstijl

postmodernistische tuinstijl | neoformele tuinstijl

frans-classicistische tuinstijl

renaissance–tuinen

rijpe landschapsstijl

late landschapsstijl

gemengde tuinstijl

architectonische tuinstijl

modernistische tuinstijl

natuur-tuinstijl

functionele tuinstijl

kunststromingen

opart

videokunst

digitale kunst

middeleeuwse tuinstijl

nouveau réalisme

fluxus

renaissance

gotiek

barok

hollands-classicistische tuinstijl

1600ontstaan van hofstedevoor nieuwe stedelijke elites

ontstaan van buitenplaatsen als zomerverblijf regenten

hoogtijdagen buitenplaats schilder melchoir de hondecoater

1650

1660

einde hoogtijdagen buitenplaatsenverlies politieke macht regenten en adel

1795-1813

oprichting koninkrijk der nederlanden1815

bloei industrialisatie en bollenteelt zuid hollandbouw woonwijken marlot en kievit

1870aanscherping monumentenwet

1988

aanwijzing landgoederenzone wassenaar beschermd dorpsgezicht

2007

voorlinden aanwijzing als beschermd complex monumentenwet

2001

Besluit rijkssubsidiëring monumenten [BRIM]

2006

jaar van de historische buitenplaats2012

subsidiemogelijkheden voor groene monumenten

2010

teloorgang buitenplaasten en landgoederensloopdrift buitenplaatsen en jaarrond bewoning

1850-1950

invoering natuurschoonwetinstandhouding particulieren landgoederen

1928

verandering functie buitenplaatspublieke openstelling, kantoor of congresfunctie

1950

natuurbeleidsplan met EHS [ecologische hoofdstructuur]kerngebied is onderandere landgoed/buitenplaats

1990

nota belvedereherwaardering cultuurhistorische waarde in inrichting

1999

visie stadslandschappen LNVnieuwe buitenplaatsen om groenstructuur in het stadslandschap te versterken

1995

republiek der verenigde nederlanden

1588

einde kastelentijdperkopstand spaanse koningsloop kastelen

1578

vroege landschapsstijl

tijdsperiodesmiddeleeuwen

tachtigjarige oorlog

gouden eeuw

verlichting

indrustriele revolutie

verzorgingsstaat

WW I grote depressie WW II wederopbouw|roerige jaren 60

oliecrisis|politieke onrust|jongerencultuur internet|welvaart|terreur|crisis

rococo

romantiek

jugendstil

impressionisme

haagsche school

nieuwe beelding | de stijl

constructivisme

surrealisme

abstracte kunst

suprematisme

minimal art

cobra

zero | nul

dadaïsme

popart

kapitalistisch realisme

1500jaartallen 1550 1600 1650 1700 1750 1800 1850 1900 1950 2000 2050

personen leonardo da vince 1452-1519

goivanni medici 1475-1521

willem III 1650-1702

jean-jacques rousseau 1712-1778

lancelot capability brown 1716-1783andre le notre 1613-1700

jan schoonhoven 1914-1994

joop van caldenborgh 1940-

zocher jr 1791-1870

marcel duchamp 1887-1968

leonard springer 1855-1940 frederik hendrik 1584-1647 hendrik petrus berlage 1856-1934

napoleon 1769-1821karl friedich schinkel 1831-1874

twent van raephorst 1745-1816melchoir de hondecoater 1636 -1695

andrea palladio 1508-1580

museumtype1968

neue national gallery, berlijn

700 v chr

mouseion alexandria

kunstkammers|wunderkammers classicistische museumgebouw

expressief museum als attractie

upcoming midden oosten

museum zonder collectie

modern museum

flexibel museum

museum in landschap hergebruik | atelier museum

prive collectie museum

1471

capitoline museum, rome

1508

vatican museum, rome

1581 palazzo degli uffizi, florence

1660 royal armouries, londen 1727

kunstkammer, sint petersburg1671

haus zur mücke, basel 1st openbare kunstkammer

1st museum nederland

1677ashmolean museum, oxford

1st moderne museum1753

british museum, london

1819 prado, madrid

1771fridericium, kassel

1784teylers museum, haarlem

1800rijksmuseum, amsterdam

1793louvre, parijs

1852hermitage, sint peterburg

18511st wereldtentoonstelling

1872stedelijke museum, amsterdam

1958louisiana museum, denemarken

1977centre pompidou, parijs

1966sonsbeekpaviljoen, arnhem

1982insel hombroich, neuss


1984saatchi gallery, londen

1982temporary contemporary, los angeles

1996kunsthaus, bregenz

2003schaulager, basel

2016depotmuseum, rottterdam

1990vitra museum, basel

1994groninger museum, groningen

1997guggenheim, bilbao

1982museum abteiberg, monengladbach

2001joods museum, berlijn

1994beelden aan zee, den haag

1994paviljoens almere

1997beyeler foundation, basel

2004chichu art museum, naoshima

2000tate modern, london

2004post CS, amsterdam

2008museum of islamic art, doha

2012louvre dependance, lens

2009scheringa museum voor realisme, opmeer

2010louwman automuseum, wassenaar

20141993caldic museum, wassenaarsammlung goetz, munich

2014museum voor realistische kunst, lochem

2015the broad art foundation, los angeles

2015van den broek foundation, lisse

2009punta della dogana, venetie

2015guggenheim & louvre, abu dhabi 1959

guggenheim, new york

1938kroller muller museum, oterlo

1888panaroma mesdag, den haag

1823altes museum, berlijn

1935gemeentemuseum den haag

1935boijmans, rotterdam

1927barnes foundation, philadelphia

1936van abbemuseum, eindhoven

1939museum for modern art, new york

1939wit schilderen muren stedelijk

gallerijen

joop van caldenborgh

bedrijfstentoonstellingen

overzichtstentoonstellingen

1985start verzamelen kunstenaarsboeken

start collectie buitenbeelden1990

2012invloedrijkste man in nederlandse kunstwereldin top 200 belangwekkendste collectioneurs ter wereld

2005

2000

voorzitter raad van toezicht haags gemeentemuseum

2006rotterdamse cultuurprijs

2009top 50 familiebedrijven nederland

2007opvolging zoon als directeur CALDIC

voorzitter internationale beelden collectie Rotterdam1940

geboren te den haag

1955kind aan huisgemeente museum den haag

1957studie economie

1970oprichting caldic chemie

1991aanstelling 1st curator

1956aanschaf 1st kunstwerk zeefdruk peter struyken

1958aanschaf 1st schoonhoven

2015opening caldic museum, wassenaar

2011aankoop buitenplaats voorlinden

2009artist books, fundatie, zwolle

2003boijmans van beuningen, rotterdam

1995beeldentuin caldic open

1990oog in oog caldic

1993made in de usa caldic

1992verstilde momenten caldic

1991realisme renaissance caldic


1996momentopname caldic

1998zelfprotetten caldic

1999eeuwisseling calidc

1717leonor suasso da costa,baron van avernas le gras.rijke joods portugese familie geldschieter van de oranjeswinterverblijf korte voorhout

1764

claudius van der staal rotterdams regentbezit ook lange voorhout 24

1669boederij hoogduijn johan van velsen

buitenplaats voorlinde

uitbreiding met orangehuys, timmeragie en plantagie

1803Bartholomeus M.J. van der Staal | regentJan David Zocher sr. ontwerp landschappelijke tuin

1824Cornelis Theodorus Elout | minister van staat

1842Henriette van Cattenburch-van der Oudermeulen

1855Ida Catharina van der Oudermeulen

1858Gerlach C.J. van Reenen

1878Frederik Johan Tuns

1878Pieter L.F. Blussé

1910Felix H.J. Tavenraat

1894sloop landhuis

1912Hugo Loudon | medeoprichter royal dutch shell

1949PTT opleidingscentrum

1986PTT conferentoeoord



2003verhuurd aan event company

1943-1945

1946kleuterkoloniehuis rode kruis

inname huis tijdens WII door duitsers en canadezen

1913nieuw landhuistuin in Architectonische Tuinstijlpark Leonard A. Springer

Zocher jr.aanpassing verbinden tuinaankoop naastgelegen buitenplaats Blanckenburgh

1669johan en hendrina van velsenboederij Hoochduyn ofte ’t huys Voorlinde’

1693transyalanus adolphus van voorstvrijheer van jaersvelt, hofmeester van de prins van oranjezomerverblijf hofstede voorlinde winterverblijf lange voorhout 40

tuinstijlen

buitenplaaten & landgoederen

aanleg formele tuin

rococo-tuinstijl

postmodernistische tuinstijl | neoformele tuinstijl

frans-classicistische tuinstijl

renaissance–tuinen

rijpe landschapsstijl

late landschapsstijl

gemengde tuinstijl

architectonische tuinstijl

modernistische tuinstijl

natuur-tuinstijl

functionele tuinstijl

kunststromingen

opart

videokunst

digitale kunst

middeleeuwse tuinstijl

nouveau réalisme

fluxus

renaissance

gotiek

barok

hollands-classicistische tuinstijl

1600ontstaan van hofstedevoor nieuwe stedelijke elites

ontstaan van buitenplaatsen als zomerverblijf regenten

hoogtijdagen buitenplaats schilder melchoir de hondecoater

1650

1660

einde hoogtijdagen buitenplaatsenverlies politieke macht regenten en adel

1795-1813

oprichting koninkrijk der nederlanden1815

bloei industrialisatie en bollenteelt zuid hollandbouw woonwijken marlot en kievit

1870aanscherping monumentenwet

1988

aanwijzing landgoederenzone wassenaar beschermd dorpsgezicht

2007

voorlinden aanwijzing als beschermd complex monumentenwet

2001

Besluit rijkssubsidiëring monumenten [BRIM]

2006

jaar van de historische buitenplaats2012

subsidiemogelijkheden voor groene monumenten

2010

teloorgang buitenplaasten en landgoederensloopdrift buitenplaatsen en jaarrond bewoning

1850-1950

invoering natuurschoonwetinstandhouding particulieren landgoederen

1928

verandering functie buitenplaatspublieke openstelling, kantoor of congresfunctie

1950

natuurbeleidsplan met EHS [ecologische hoofdstructuur]kerngebied is onderandere landgoed/buitenplaats

1990

nota belvedereherwaardering cultuurhistorische waarde in inrichting

1999

visie stadslandschappen LNVnieuwe buitenplaatsen om groenstructuur in het stadslandschap te versterken

1995

republiek der verenigde nederlanden

1588

einde kastelentijdperkopstand spaanse koningsloop kastelen

1578

vroege landschapsstijl

tijdsperiodesmiddeleeuwen

tachtigjarige oorlog

gouden eeuw

verlichting

indrustriele revolutie

verzorgingsstaat

WW I grote depressie WW II wederopbouw|roerige jaren 60

oliecrisis|politieke onrust|jongerencultuur internet|welvaart|terreur|crisis

rococo

romantiek

jugendstil

impressionisme

haagsche school

nieuwe beelding | de stijl

constructivisme

surrealisme

abstracte kunst

suprematisme

minimal art

cobra

zero | nul

dadaïsme

popart

kapitalistisch realisme

| tijdslijn

2013 is het jaar van het museum geworden, niet alleen in Nederland maar eigenlijk wereldwijd . In China opent er elke week minimaal 1 nieuw museum zijn deuren. Het bezoekersaantallen stijgen jaarlijks voor de musea in elke werelddeel. dit komt doordat we rijker worden, er komen in de voormalige ontwikkelingslanden steeds meer hoger opgeleiden bij en in Europa gaan de babyboomers met pensioen. Nederland staat tweede achter Zweden met museumbezoek van inwoners per jaar. We hebben een dubbel zo hoog bezoekerspercentage als alle Zuid Europese landen samen.Wat ook meespeelt is dat het museum een totaalbeleving is geworden, waarin kunst soms een bijrol speelt.

In het voorjaar van 2013 was eindelijk de opening van het Rijksmuseum na ruim 10 jaar geduldig wachten. De Kunsthal werd geopend na de zomer binnen de tijd en met beperkte budget. Buiten deze grote musea werden; De Fundatie in Zwolle, museumcluster in Den Bosch, het Fries Museum in Leeuwarden, Het Drenths Museum in Assen geopend. Deze hausse aan verbouwing en nieuwbouw van musea met rijksoverheid gefinancierd geld is met de opening van het Mauritshuis afgelopen najaar en binnenkort het Militair Museum Soesterberg ten einde. Dan is er sinds 1990 meer dan 1,5 miljard gestoken in de vernieuwing van ruim 40 huidige en nieuwe musea. De bezuinigingen vanuit het Rijk, provincies en gemeentes zorgt voor een flinke achteruitgang in het cultuurbudget. Hierdoor zullen de musea op een andere manier hun tentoonstellingen, aankoop en personeel moeten financieren. Dit gebeurd op drie manieren; Het museum wordt steeds meer een belevenis, waarin de kunst bijna op een tweede plan komt. Restaurants en museumshops als heuse winkels voor de entree van het museum, vrij toegankelijk en perfect gelegen in het stedelijke netwerk. Enkele voorbeelden hiervan zijn; een sterrenrestaurant bij het Wereldmuseum, al sportend naar kunst kijken in de Kunsthal of de cocktailbar boven in de nieuwe aanbouw van de Fundatie in Zwolle.

Een tweede manier is gesponsorde tentoonstellingen en samenwerkingen met buitenlandse musea om blockbusters binnen te halen. Het Stedelijk Museum in Amsterdam heeft met zijn voormalig directeur de connecties met Amerikaanse musea meer aangehaald en is hierdoor in staat om de grote tentoonstellingen te halen zoals de Zero art en de Malevich tentoonstelling, waar deze tentoonstellingen in twee jaar tijd van Amerika, Duitsland naar Nederland reizen. Of de tentoonstelling over het werk van Rudolf

| maatschappelijke tendens Er zijn twee tendensen te merken in de huidige culturele wereld; De terugtrekkende overheid die drastische bezuinigend op het cultuurbudget. En de mecenas die juist meer op de voorgrond treedt en actief de cultuursector ondersteunt of zelf een eigen museum begint.

| Han Nefkens met Rejina Pyo en een werk uit de collectie ‘Structural Mode’ foto van Diana Monkhorst.

Steiner in de Kunsthal, gesponsord door Hauschka Cosmetics en Weleda genees- en verzorgingsproducten.

De derde manier is de vernieuwde aandacht voor de mecenas. Dit kan door de grote verzamelaar een eigen tentoonstelling te geven. Collectie de Heus reist al twee jaar door Nederland heen, Bert Kreuk kreeg het Haags Gemeentemuseum een zomer tot zijn beschikking. Marcel Wanders kreeg het Stedelijk tot zijn beschikking, waar het onduidelijk was of het een overzichtstentoonstelling of een grote showroom. Han Hefkens sponsort zichtbaar de nieuwe mode tentoonstelling in het Boijmans.

Bij de restauratie van het Rijks zijn de grote donateurs in marmer gebeiteld en zoals hun illustere voorgangers voor de eeuwigheid bedankt. Boijmans heeft de Zodiaque Kring weer nieuw leven ingeblazen, waarin ruim 250 gulle schenkers worden geëerd en meer betrokken bij het beleid van het museum. Beelden aan Zee gaat hierin nog een stap verder, met een board of trustees, Waar voor minimaal 10.000 euro per jaar een zetel in het bestuur gekocht kan worden.

Ook wordt de samenwerking gezocht met mecenassen, loterijen of stichtingen voor de aankoop van kunstwerken. Doordat nieuwe werelddelen zich dominant en met veel meer geld op de kunstmarkt storten, wordt het voor de Noord - en Zuid Europese musea niet meer haalbaar om sleutelstukken die vrijkomen te kopen. Daarbij komt ook nog dat de Europese verzamelaar het alleen ook aflegt tegen deze nieuwe spelers op de markt. Hierdoor is de ‘run’ op beginnende kunstenaars met potentie ook erg groot. Een dubbel verlies voor het museum wat de hedendaagse kunst wil volgen en als taak heeft deze te tonen en in perspectief te plaatsen etc.

Het zijn van een ‘vennoot’ is voor sommige mecenassen niet genoeg. Of ze hebben het gevoel tijdens de periode van de verzorgingstaat genegeerd te zijn door museumdirecteuren die hun niet nodig dacht te hebben. Ze zijn het nu zat om alleen maar gevraagd te worden een gat in de begroting te dichten. Hier komt de tweede tendens om de hoek kijken, zij die een museum zelf gaan bouwen voor hun collectie. voortschrijdende individualisering en snelle toename van heel grote vermogens zijn hier naast het wantrouwen en logge kunstinstellingen met te snelle directeurs wisselingen de oorzaak. Bekendste voorbeeld is Dirk Scheringa met het Frisia Museum voor Magisch Realisme in Spanbroek. Ook autohandelaar Louwman in Wassenaar met zijn automuseum is daarvan een voorbeeld.

Op wereldschaal is deze tendens al langer gaande.In Zwitserland en Duitsland vanuit de grote parfumhuizen, farmaciebedrijven, mijnbouw etc zoals Museum Tinguely geschonken aan de stad Basel door pharmaciebedrijf Hoffmann-La Roche, Punta della Dogana in Venetie van François Pinault of het Centro de Arte Contemporânea Inhotim in Brazilie van mijnmagnaat Bernardo Paz.

De komende decennia wordt door kunsthistorisch onderzoekster Rene Steenbergen al de gouden eeuw van het privévermogen genoemd. Waarin veel geld beschikbaar zal komen van de welvarend geworden naoorlogse generatie. Er zijn namelijk naast de eerder genoemde voorbeelden nog andere mecenassen bezig met het bouwen of plannen van een eigen museum. Familie van de Broek bij de Keukenhof, Hans Melchers in Gorssel. In Rotterdam heeft Jacob van de Zwan een kleinschalig tentoonstellingsruimte De Garage voor hedendaagse kunst geopend. Rotterdam kent zo wie zo een erg levendig stadsmecenaat. Van oudsher al met de havenbaronnen die bijvoorbeeld het Boijmans van Beuningen museum stichten. Maar ook in de huidige tijd met het nieuwe collectiegebouw van Boijmans in Rotterdam is dit zichtbaar. De Rotterdamse familie van de Vorm met zijn stichting de Verre Bergen draagt een aanzienlijk deel zowel financieel als met hun kunstcollectie bij de totstandkoming van het depotmuseum.

Rotterdammer Joop van Caldenborgh met zijn Caldic Collectie bouwt ook zijn eigen museum. Jarenlang een stille ondersteuner aan cultuur en kunst geweest, later met lidmaatschappen bij instellingen en gemeentelijke adviescommissies bekender en geliefd geworden in de Rotterdamse cultuurwereld. Daarna vanaf de jaren 90 steeds meer op de voorgrond tredend, eerst met tentoonstellingen in het bedrijfspand Caldic Chemie op de Blaak. Daarna in de grote musea zoals Kunsthal, Boijmans en Fundatie met een eigen tentoonstelling. Vanaf 2011 kwam de innerlijke drang zijn collectie onder te brengen en achter te laten in een eigen museum. Een zoektocht van een jaar langs verschillende steden voor een interessante lokatie eindigde uiteindelijk op buitenplaats Voorlinden dichtbij het landgoed waar hij woont in Wassenaar. Geheel in de traditie van de privéverzamelaar, die zijn eigenzinnige collectie buiten de grotere stad in de natuur toont. Het Nederlandse voorbeeld hiervan is Kroller Muller op de Hoge Veluwe en het buitenlandse voorbeeld is het Beyeler foundation net buiten Basel in Riehen of verder weg het Centro de Arte Contemporânea Inhotim in Brazilie.

KUNSTBEELD.NL NR 2 2011 | FOCUS 3736 FOCUS | KUNSTBEELD.NL NR 2 2011

Liever een Serra dan een Ferrari

Tien jaar aankopen van Joop van Caldenborgh

Roos van Put | De Caldic Collectie bestaat veertig jaar, reden voor een

grote tentoonstelling in de Kunsthal. Een interview met Joop van Caldenborgh,

een humoristische en bevlogen verzamelaar, die recht voor zijn raap is en die,

wanneer hij eenmaal iets in zijn kop heeft, daar niet meer vanaf te brengen is.

r Yayoi Kusama, Dots,

1999, gemengde techniek,

52,0 x 52,0 x 12,0 cm,

Courtesy Caldic Collectie

> Hans Op de Beeck,

After the gathering,

2007, gemengde techniek

75,0 x 150,0 x 150,0 cm,

foto: Antoine van Kaam,

Courtesy Caldic Collectie

* Een bundel van quotes en opmerkingen uit diverse artikelen over Joop van Caldenborgh en de Caldic Collectie

Een kop boven zowel het artikel van 2011 uit Kunstbeeld naar aanleiding van de tentoonstelling I promise to love you in de Kunsthal als die van vorig jaar uit de Volkskrant is ‘Liever een Serra dan een Ferrari’. Dit typeert de echte verzamelaar Joop Caldenborgh. Die met zijn eerste zelfstandig verdiende geld een kunstverzameling van hedendaagse kunst heeft aangelegd. Met gelijk de liefde voor minimale, abstracte en mathematische kunst, wat voortkomt uit zijn wiskundige achtergrond. Nu in 2014 en duizenden kunstwerken verder is de collectie geëvolueerd naar alle mogelijke richtingen maar de eerste liefde is nooit verdwenen; de minimal art en Zerokunst nemen nog altijd een prominente plaats in de verzameling. Zijn antwoord op de brede verzameling door de jaren heen met veel stromingen en kunstvormen is er een van een innerlijke drang de tijdsgeest te willen volgen, obsessieve behoefte bevreding zonder een complete geschiedenis te hebben. Alleen verzamelen naar eigen smaak en genoegen, zonder de mode of hype te volgen. Het verzamelen gaat niet als een wiskundige, zelfs het tegenovergestelde als houding van het zijn van directeur bij Caldic Chemie. Geen processen, maar emotie zonder waarde of winstgedachte.

Het kopen gaat deels om toeval, momentum, stemming en ontvankelijkheid. Het werk moet wel een eigen signatuur hebben, geen werk waar je het knappe van het schilderen op zichzelf ziet. De eerste zijn, bij de kunstenaar kijken als hij nog niet ontdekt is. Avontuurlijk, spannend,impulsief en nieuwsgierig. Een contradictie met de rechtlijnigheid als zakenman en de wereld van de chemie.

In de droom over een eigen museum gaat het bij van Caldenborgh over een museum waar de architectuur de collectie recht doet. Het bezoek een belevenis moet zijn, kunst en natuur elkaar ontmoeten, je moet er graag lang willen verblijven en genieten van de kunst.

Als de Nulkunst het denkbeeldige begin van de verzameling is, maar de nul ook gezien kan worden als getal of vorm, deze verzameling geen begin en einde kent. Het verzekert van Caldenborgh van een levenslang genot van verzamelen.

* in de box zit een selectie van 100 kunstwerken uit de Caldic Collectie

| caldic collectie ‘De dingen die mensen doen, vormen hun zelfportret. Dus mijn collectie is ook een deel van mijn zelfportet’ Een persoonlijke smaak en drive van Joop van Caldenborgh.

| vogelperspectief 2010 www.bingmaps.com

| analyse

De kustplaatsen zoals Wassenaar zijn ontstaan (11de eeuw) op de hogere en droger gelegen strandwallen parallel gelegen aan de kustlijn (de kustboog). Rond Voorschoten zijn de eerste strandwallen ontstaan, ze hebben zich door de eeuwen heen steeds meer richting het westen uitgebreid.

Tussen de strandwallen liggen de lager gelegen strandvlakten. Indien de vlakten niet ondergestoven zijn met zand heeft daar veen zich kunnen ontwikkelen. Door de loop van de tijd zijn de vlakten door erosie en menselijke handelen afgevlakt. Nu is het verschil van sommige wallen en vlakten niet meer zichtbaar.

De strandwallencomplex langs de kust is bij Leiden onderbroken door de monding van de Oude Rijn

de doorsnede van de binnenduinrand is op te delen in

- de zee met de branding- het strand- een hoge zeereep ter verdediging van ons land- een lager gelegen open tot half open reliëfrijk jonge duinencomplex voor waterwinning -- Meijendel -- - een hoge en steile jonge strandwal dicht bebost- lager gelegen hoogten zijn de oude strandwallen als eerste wassenaar- lager gelegen strandvlakten met de weteringen als ontwatering- de N44 Wassenaarse Rijksstraatweg ligt op een oude strandwal en heeft mede voor de rijkdom en goede vestigingsklimaat gezorgd- lager gelegen strandvlakten met de weteringen als ontwatering- hoger gelegen strandwal (oudste) voorschoten

Buitenplaats Voorlinden bevindt zich op het snijvlak van jonge steile strandwallen en de oude duinvlakten en wallen. Het complex heeft een groot hoogteverschil

* in de box zit het boekwerk buitenplaats en zijn context

branding

hof van katwijk

oud poelgeest

endegeest

reijershof

ter wadding

geulafzetting stroomgordel landgoederen | buitenplaatsenzeeafzettingstrandvlaktestrandwalnoordzee

A4

N44

buurtweg

N440

zuidwijk

berbice

blijdorp

duivenvoorde

ter horst

horsten

eikenhorst

raephorst

ter velde

groot haesbroek

blankenburg oud wassenaar

rust en vreugde

oud clingendael

langehooft

duinzigt

clingedael

marlot

huis ten bosch

noordeinde

catshuis

langehooft

voorlinden

voorlinden

750 m. 3 km 26 kmstrand jonge duinen

zeereep

meijendel

wassenaar

voorschoten

fietspad

N44

zijwetering

veenwetering

voorlinde

oude duinen

den haag

branding

hof van katwijk

oud poelgeest

endegeest

reijershof

ter wadding

geulafzetting stroomgordel landgoederen | buitenplaatsenzeeafzettingstrandvlaktestrandwalnoordzee

A4

N44

buurtweg

N440

zuidwijk

berbice

blijdorp

duivenvoorde

ter horst

horsten

eikenhorst

raephorst

ter velde

groot haesbroek

blankenburg oud wassenaar

rust en vreugde

oud clingendael

langehooft

duinzigt

clingedael

marlot

huis ten bosch

noordeinde

catshuis

langehooft

voorlinden

voorlinden

750 m. 3 km 26 kmstrand jonge duinen

zeereep

meijendel

wassenaar

voorschoten

fietspad

N44

zijwetering

veenwetering

voorlinde

oude duinen

leiden

| geomorfologische kaart met de buitenplaatsbiotoop van wassenaar en omgeving

parkeren aan kop buitenplaats

toevoegen momentum

parklandschap promineter

blikveld buitenplaats

koppelen moestuin en boomgaardmet lokatie oud landhuis

open veld paardenbox

zichtlijn blankenburgh

relatie weiland <> sterrenbos <> duinrug <> duin

sterrenbos laanstructuur en kruizingen aanzetten

duinen open en weids


wal

wal

kleine rug

kleine rug

duinrug

duinrug

open veld boomgaard

landhuis

open veld moestuin

relatie versterken koetshuis en paardenbox

zichtlijn lindelaan <> koetshuis

oprijlaan landhuis versterken

herstellen blikveld oud landhuis

Buitenplaats Voorlinden maakt deel uit van de landgoedbiotoop en het beschermde dorpsgezicht van Wassenaar

Consequenties hiervan zijn dat; De rijkdom aan landgoederen en buitenplaatsen met hun groene karakter en afleesbaarheid van de geschiedenis dienen behouden te blijven. Niet alleen de losse elementen moeten worden gewaardeerd, maar juist het complex als geheel en de relatie/samenhang is waardevoller dan het object zelf. De afleesbaarheid van een tijdsperiode en de bijhorende ontwerpstijl maken een buitenplaats zo uniek.

de landgoedbiotoop is als volgt omschreven- de buitenplaats; huis met tuin/park- de basisstructuur; een bewuste koppeling van weg (Buurtweg) en/of water (Kaswetering) - zichtlijn; nauw ontworpen lijn vanaf de basisstructuur naar hoofdhuis- panorama’s; waaier zichtrelatie hoofdhuis met omliggend landschap buiten het complex- blikveld; ruimte om de buitenplaats van buiten af als geheel te kunnen herkennen en ervaren.

De buitenplaats Voorlinden kent een groot hoogteverschil; van +1 naar +30 meter. Een unicum in de buitenplaatsen van Nederland

Het weiland is nagenoeg vlak en ligt tussen de 1,0 en 1,5Het park ligt iets hoger met uitzondering van het natte gedeelte aan de vijver. De opgetilde tuin is het begin van het hogere gedeelte wat eindigt in een hoger rug in de achterwand van ruim 3 meter hoger. De helling in het bos is steil en loopt van +4 snel naar +18 en soms zelfs naar +20. Het binnengebied van de duinen ligt tussen de +20 en +25. Een drietal toppen steken hier bovenuit en lopen uit tot de +30.

bosduinrugweiland duinpark rand

| weiland | park | rand

| rand

bosduinrugweiland duinpark rand

basiselementen buitenplaats

topografie

1.0 NAP

5.0 NAP

7.0 NAP

20.0 NAP

25.0 NAP

landschap

parken en tuinen uit de landschapsstijl zijn sterk verbonden met principes uit de schilderijen van die tijd. Met hun voorgrond, midden en achtergrond als ook goed geplaatste perpectieven en framing. Deze composities steunen op het effect van licht, schaduw en afstand

tuinen werden in die tijd gezien als de slowest performing arts.

ruimtelijke compositie en relatie architectuur en landschapgelaagd landschap


toevoegen momentum










wal

wal

kleine rug

kleine rug

duinrug

duinrug

open veld boomgaard

landhuis

open veld moestuin





wetering en gracht

vijver

paden

kamers

bebouwing

basiselementen buitenplaats

topografie

1.0 NAP

5.0 NAP

7.0 NAP

20.0 NAP

25.0 NAP

landschap

parken en tuinen uit de landschapsstijl zijn sterk verbonden met principes uit de schilderijen van die tijd. Met hun voorgrond, midden en achtergrond als ook goed geplaatste perpectieven en framing. Deze composities steunen op het effect van licht, schaduw en afstand

tuinen werden in die tijd gezien als de slowest performing arts.

ruimtelijke compositie en relatie architectuur en landschapgelaagd landschap


toevoegen momentum










wal

wal

kleine rug

kleine rug

duinrug

duinrug

open veld boomgaard

landhuis

open veld moestuin





wetering en gracht

vijver

paden

kamers

bebouwing

Het landschap van de buitenplaats kent een grote diversiteit. Het vlakke open weiland als voorgrond met centraal het landhuis in een parkachtige setting. De achtergrond van het blikveld wordt gevormd door de rand waar de bijgebouwen en de kamers zijn. De duinrug vouwt zich om de gracht en vormt de overgang naar de hoger gelegen duinen. Aan de zijkant van de buitenplaats het bos met nog licht leesbaar een sterrenbos als relict. Een rijke diversiteit op een kleine oppervlakte.

Parken en tuinen uit de landschapsstijl zijn sterk verbonden met principes uit de schilderijen van die tijd. Met hun voorgrond, midden en achtergrond als goedgeplaatste perspectieven en framing. Deze composities steunen op het effect van licht, schaduw en afstand.

Tuinen kan je zien als de slowest performing arts.

De basiselementen van de buitenplaats bestaan uit elementen die het karakter van een buitenplaats vormen; De bebouwing met het landhuis als hoofdmoment. De kamers in de rand bestaan uit de boomgaard, nutstuin en paardenbox. De voetpaden op de buitenplaats. De vijver ooit opgehangen aan tuin en landhuis, nu los zwevend tussen voorgrond en midden. De gracht en wetering als afbakening van de buitenplaats.

De twee lokaties van de landhuizen komen niet uit het niets. Ze liggen beide op een strook van drogere strandwallen met daartussen strandvlakten die afgevlakt zijn door de loop der jaren. De hoge kustduin is een reliëfrijk element die bij Voorlinden niet is afgevlakt en zo zijn bijzonderheid heeft behouden.

| duinrug | bos | duin

| voorgrond,midden en achtergrond huidige situatie | voorgrond,midden en achtergrond 17de eeuw

| 1843

| 1920

| historie Buitenplaats Voorlinden, een complex met nog steeds goed afleesbare grote historische rijkdam. Van invloeden uit het classicisme naar de landschapsstijl tot nu. Het heeft een rijke gemengde tuinstijl opgelevert

| 1648

kenmerken: huis en tuin als 1 architonisch conceptgrachten met singelbeplantingbesloten en intiem karakter naar binnengerichte tuin ommuring of omheining door hoge hagenmiddenas met symmetrie opdeling deeltuinen aan zijkantenontwerpen met wetten en formulesexeda [halfcirkelvormige afsluiting (deel) tuin]loofgangen en loofprielenlage loofwerken van buxus met eenvoudige sierbeplantingdoolhoven boomgaarden en moestuinen

voorlinden kenmerken:14de eeuwse kasweteringBuurtweg ontsluitingopdikking boederij naar landhuisas vanuit midden landhuis symmetrische tuindelen aan as landhuis ronde vijver in het midden als momentumgracht rondom tuin mogelijk beplantnutstuinen direct aan huis grenzend

| kaft den Nederlandtsen Hovenier, Jan Groen

1669 stijl: hollandse classicistische tuinstijl documentatie: Jan Groen Den Nederlandtsen Hovenier 1669

1843

rijpe landschapsstijllandschapsarchitect zocher junior

gemengde tuinstijl

vroege landschapsstijllandschapsarchitect zocher senior

architectonische enlandschappelijke tuinstijllandschapsarchitect RJ johnston & LA Springer

2013

1803 1913

1843


gemengde tuinstijl



2013

1803 1913

kenmerken:terug naar de natuur arcadiekleinschaligheid en beslotennatuurlijke vormennatuur aanleggen naar de kunstdwalen langs slingerpaden zonder duidelijk eindpuntrondwandeling als metafoor levensloop van de menslanen beplant met bomen op gelijke afstandhakhoutbossen met kronkelpadenopen akkers en kleine weilanden niveaverschillen greppels, sloten

voorlinden kenmerken:vergraving van gracht en vijver tot organische vormsymmetrie in hoofdas vernatuurlijkenslingerpaden door hakhoutbossen met een enkele weide

algemene kenmerken:van besloten naar open vergezichtengebogen kronkelige lanen met open weidengeen hekwerken of afrasteringnatuurlijke overgang met omliggende landschapvloeiende waterpartijenafwisseling van open en dicht tijdens wandelingexotische beplanting

voorlinden kenmerken:samenvoeging met landgoed blanckenburghmeer verschil tussen dicht en open in hakhoutbossenslingerpaden zonder begeleiding bomenaanleg sterrenbos tegen duinrand aan

1803 stijl: vroege landschapsstijl architect: zocher senior

1843 stijl: rijpe landschapsstijl architect: zocher junior

1843


gemengde tuinstijl



2013

1803 1913

1843


gemengde tuinstijl



2013

1803 1913

1843


gemengde tuinstijl



2013

1803 1913

1843


gemengde tuinstijl



2013

1803 1913

kenmerken:cottage achtige landhuizen verhoogde terrassengeplaveide padenstenen potten/pergola’sgemende borders

voorlinden kenmerken:nieuwe lokatie en orientatie landhuislange zichtlijnen en oprijlaangroot open weide begraasdloofgangen vijver komt los te liggen van landhuisverzachting bosranden Blankenburghduin en bos als achterwandgeregiseerde zichtlijnen

Voorlinden kenmerken:strakke omranding weiland met Blankenburghbeplanting rondom vijverloofgangen redelijk zichtbaarsterrebos vervaagdverlies oorspronkelijke functie kamerswandeling verschuift naar duinen en bos

De huidige parkinrichting van de buitenplaats Voorlinden kent elementen uit Zocher en Springer hun tijd

behouden elementen Zocher;

- kaswetering en slingerende sloot door oostelijke deel bosperceel- gedeelte formele bosgedeelte- lokatie entree buitenplaats - herinnering (atmosfeer)lokatie oude landhuis - lokatie moestuin en tuinmuren- westelijke slingerdeel vijver - gracht tussen park en bos

verdwenen elementen Springer

- losse boomgroepen in park en weiland- boomgroepen oostrand met blankenburgh weiland- bomenlaan oprijlaan achter landhuis- prieel op einde hogere rug oostelijk deel bosperceel- brug over de vijver heen

1913stijl: architectonische en landschappelijke tuinstijl architect: LA Springer en RJ Johnston

2013stijl: gemengde tuinstijl

Ter observatie heb ik een zestal observaties benoemd die ik in ieder musea heb bekeken; - hoe is de interactie van het museum met het landschap?- hoe verhoudt de oudbouw zich met een nieuwe toevoeging?- wat is de werking van licht in het museum?- hoe ziet en werkt de foyer?- waar zit het restaurant/café en hoe werkt het?- hoe is de scenografie in het museum?

De keuze van musea voor de expedities zitten in Kopenhagen|Malmö, Basel|Zurich, het Ruhrgebied, Venetië, Antwerpen|Lens en in Nederland.Niet alle bezochte musea zijn terecht gekomen in deze kaleidoscoop. Soms domweg toch niet intressant genoeg, of teveel overlap met musea waar de observatie sterker was. Naast de bezochte musea heb ik op de route van expedities enkele tussenstops gemaakt voor niet te missen parels zoals de Bruder Klaus Kapelle van Zumthor, Carlos Scarpa z’n Olivetti winkel in Venetie of de installatie in de Gasometer van Christo in Oberhausen. Ook deze stops hebben mijn blik verrijkt en komen soms voor in de observaties

De kaleidoscoop biedt een blik op de expedities en resulteert in een bundeling van observaties. De grote hoeveelheid van bezochte musea heeft mij een rijk pallet gegeven aan inspiratie en referentiekader. Mijn meesterproef heeft met deze expedities een weloverwogen, rijk en geïntegreerd plan opgeleverd

* in de box zit de kaleidscoop van de expedities de observaties

san francisco museum of art | photo by herb slodounik 1968

| expeditie Voor extra verdiepingsslag in de wereld van het museum, de werking ervan en interactie met het landschap. Ben ik op expeditie geweest naar een aantal musea in Europa. Het resultaat is gebundeld in een kaleidoscoop, wat een kijk geeft op de diverse bezochte musea en mijn observaties ervan. Met het stipendium van de stichting NHBOS zijn de reizen deels gefinancieerd en hebben de expedities een substantiële bijdrage geleverd aan mijn meesterproef.

wassenaar

kopenhagen

malmö

kröller müller

ludwig

beeldenpark keulen

kolumba

max ernstarp museum

abteiberg

insel hombroich

belvedere

le roy cathedral

beelden aan zee

rijks museum

stedelijk museum

louisianaordrupgaard

cisternerne glass

statens museum

glyptotek

moderna museet

vitra

museum der kulturen

beyeler foundation

rietberg

palazzo fortunypunta della dogana

architectuurbienalle

kunstbienalle

louvre

kunsthaus bregenz

tinguely

kunsthal

verbeke foundation

middelheim park

situation

k20 josef albers

folkwangdusseldorf

keulen

rotterdam

amsterdam

heerenveen

oterlo

antwerpentilburg

lens

baselzurich

venetië

de pont

kolumba museum | photo by donald marskamp 2013

le roy cathedralheerenveen

landschap kunst en architectuur versmelten

statens museumkopenhagen

oud en nieuw niet direct tegen elkaarmaar met een overdekte straat

folkwang essen

natuurlijk licht

folkwang essen

natuurlijk licht

palazzo fortunyvenetië

scenografieoud en nieuwe kunst tesamen

belvedere museumheerenveen

horeca met uitzicht over spiegelas landgoed

moderna museetmalmö

entree, horecawinkel en lunchroomin 1 oranje gloed

oostenrijks paviljoenkunstbienallevenetië

paviljoen opengemaaktzodat kunst en landschap elkaarkan beinvloeden

louvre lens

scenografiekunst als depotopgesteld in grote hal

oostenrijks paviljoenkunstbienallevenetië

paviljoen opengemaaktzodat kunst en landschap elkaarkan beinvloeden

louvre lens

scenografiekunst als depotopgesteld in grote hal

verbeke foundation

landschap beinv-loed de kunst

beeldentuin keulen

kamer in landschap

scenario’s 1-10 | caldic museum wassenaar

louisiana museum | humlebaek denemarken scenario 1 | opdikken

tuin

ruimte

cisternerne museum | kopenhagen denemarken scenario 2 | op afstand in lijn

ordrupgaard | copenhagen denemarken scenario 3 | aanbouw rietberg museum | zurich zwitserland scenario 4 | ondergronds

beyeler foundation | riehen zwitserland scenario 5 | stand alone restplek kolumba museum | keulen duitsland scenario 6 | combinatie bijgebouwen

uitbreiding vanuit hoofdmoment landhuis1 gebouw 1 beleving landschap

uitbreiding los van hoofdmoment landhuis1 gebouw 1 beleving landschap

louisiana museum | humlebaek denemarken scenario 1 | opdikken

tuin

ruimte

cisternerne museum | kopenhagen denemarken scenario 2 | op afstand in lijn

ordrupgaard | copenhagen denemarken scenario 3 | aanbouw rietberg museum | zurich zwitserland scenario 4 | ondergronds

beyeler foundation | riehen zwitserland scenario 5 | stand alone restplek kolumba museum | keulen duitsland scenario 6 | combinatie bijgebouwen

uitbreiding vanuit hoofdmoment landhuis1 gebouw 1 beleving landschap

uitbreiding los van hoofdmoment landhuis1 gebouw 1 beleving landschap

instituto inhotim | brumadinho brazilie scenario 7 | gebouw als vloeiende vorm

insel hombroich | neuss duitsland scenario 8 | los landschap beleving

teshima art museum | teshima japan scenario 9 | pad route paviljoen

siza paviljoen | venetie italie scenario 10 | landschap museum

uitbreiding vanuit hoofdmoment landhuis1 gebouw meerdere beleving landschap

uitbreiding los van hoofmoment landhuislandschap en gebouw 1

uitbreiding los van hoofdmoment landhuislosse paviljoens geent op beleving landschap















greppel gallerij

weide zaal

transparante zaal

tuinzaal

aanbouw landhuis

opbouw landhuis

helling zaal

duin zaal

tunnel

parkgang met vitrines

kroongang op hoogte

verstoven glazen duingang

met kamers

parkeer

lokatie zichtas landhuislokatie oud landhuis

lokatie duinrug paviljoen

aanbouw landhuis

lokatie boslaan en opening

boslaan

lindelaan en paardenbak

zocher parkroute

kaswetering grens blankenburgh

moestuin|boomgaard route

oude entree landhuis


model 1 gebouw

greppel gallerij

weide zaal

transparante zaal

tuinzaal

aanbouw landhuis

opbouw landhuis

helling zaal

duin zaal

tunnel


kroongang op hoogte


met kamers

parkeer



aanbouw landhuis


boslaan


zocher parkroute





model pad

A

01 02 03 04 05

B








greppel gallerij

weide zaal

transparante zaal

tuinzaal

aanbouw landhuis

opbouw landhuis

helling zaal

duin zaal

tunnel


kroongang op hoogte


met kamers

parkeer



aanbouw landhuis


boslaan


zocher parkroute





model museum en landschap 1

| scenario’s

C

Vanuit de expedities en de kaleidscoop zijn 10 scenario’s bedacht voor het inpassen van het nieuwe museum voor buitenplaats Voorlinden.

De 10 scenario’s zijn te groeperen in; 01. opdikking van hoofdmoment- het landhuis- Dit kan zowel bovengronds als ondergronds.02. uitbreiding los van hoofdmoment op gepaste afstand03 uitbreiding vanuit hoofdmoment over landschap heen04. uitbreiding als losse paviljoens in landschap05. uitbreiding van museum verspreid over het hele landschap van de buitenplaats

Deze scenario’s hebben een verdiepingsslag gekregen, waarin het de interactie van landschap en architectuur een belangrijke uitgangspunt is, naast de beleving van de grote diversiteit van het landschap.A.De geregisseerde wandeling vanuit de landschapsstijl gecombineerd met kunst en architectuur. B.1 gebouw uitgerekt over de verschillende landschappenbelevingen waar kunst en architectuur reageren op het landschap. C.En een variant waarin landschap, architectuur en kunst als gelijke worden gehandeld en de hiërarchie weg is. Door met architectonische elementen ruimtes te maken ontstaat er plek voor kunst, verwijzend naar de classicistische tuinstijl waar met hagen parterres [tuinkamers] gemaakt werden.

* in de box zit het boekwerk 10 scenario’s

| hondehoven

Melchior de Hondecoeter een veelgevraagde schilder door de sociale bovenklasse uit de 17de eeuw. Die tijdens de de hoogtijdagen van de buitenplaatscultuur. hun pronkkamers graag verrijkte met een voorstelling van landschap met exotische vogels. Deze verbeelding weerspiegeld het samengaan van de schilderkunst met de smaak voor het verzamelen van exotische naturalia en een elegant buitenleven.

Jan Schoonhoven als exponent van de Nulkunst uit de jaren 60. Waar juist de zoektocht naar een nieuwe manier van verbeelding werd gezocht; weg van het echte schilderen. Een objectieve neutrale manier met de directheid van het materiaal. Een radicale zoektocht naar een nieuwe relatie tussen kunst en werkelijkheid.

Het samengesteld beeld wat een artistieke, veelkleurigheid en vrijheid met het anonieme, seriematige, mathematische en monochromie samenbrengt.

Het samengesteld beeld van de schilderijen van Melchior de Hondecoeter met het Vogelconcert uit 1690 en Jan Schoonhovens reliëf uit 1969, vertellen ‘t concept voor de ‘caldic collectie, gevangen in 97º’.

samengesteld beeld by donald marskamp

jan schoonhoven R 72-73-M-2 1973 peter struycken 69-II 1969 soll lewitt 122 incomplete open cubes 1974

97₀

landschap

hoogte

basiselementen

grid

In dibbets perspectiefcorrecties op het centraal-perspectief uit de renaissance tijd wordt zichtbaar hoe de ene illusie doorbroken wordt met de andere. Waar de schilder eeuwenlang binnen de regels van de perspectief het reële vierkant (tafelblad, tegelvloer etc.) juist trapeziumvormig afbeeldde om het uiteindelijk een ‘vierkant’ te laten zijn of lijken, draait dibbets het procédé juist om en ‘maakt’ hij eerst een trapezium om dat vervolgens als een vierkant te presenteren

jan dibbets perspective correction 1969

| concept machine van 64 vlakken

| middenassen buitenplaats

| schaalstudie maatvoering ruimte en vlak

| studie glasverbinding en kolomplaatsing


97₀

landschap

hoogte

basiselementen

grid



| 97º

Als ordeningslaag voor nieuwe toevoegingen op de buitenplaats is een grid bedacht. Dit grid een gelijkmatig en emotieloos systeem geeft richting en houvast. Het grid van de buitenplaats is gebaseerd op de belangrijkste middenassen van de twee landhuizen en hun tuinen. Het voormalige landhuis met de tuin parallel aan de duinen en het huidige landhuis die een middenas heeft juist haaks op de duinruggen.Deze twee assen vormen het grid wat niet geheel haaks is.Er zit een lichte verdraaiing (97º) in wat geen vierkant oplevert, maar een parallellogram. Deze parallellogram refereert met de historie van de perspectivische schilderkunst en de interpretatie ervan door Jan Dibbets.

Het grid refereert ook aan de reliëfs van Jan Schoonhoven, die vanuit een streng grid zijn werken opbouwt. De kunstenaar Peter Struycken heeft juist geen controle meer over het eindbeeld, hij laat dit los met zijn compuyerstructuren. Hier gebruikt hij een schema van 16 elementen die door een computerprogramma met toeval tot schilderijen worden gemaakt.

Het grid is een ordeningslaag voor de ruimtelijke toevoegingen, bestaat uit een range van staande en liggende vlakken. Een maquette met 64 vlakken, representante van de kubus dient als ‘machine’ voor de ruimtelijke werking van het museumlandschap; Geïnspireerd op het project ‘incomplete open cubes’ van kunstenaar Soll Lewitt. Vanuit de Nulkunst werd het scheppingsproces door een kunstenaar volkomen onbelangrijk en onintressante gevonden. Dat kan een machine ook, het persoonlijke zit in de gedachte en niet in de fabricage. Sol Lewitt noemde dit ‘the idea becomes the machine that makes art’

De vlakken worden gegroepeerd als constellaties en zorgvuldig in de buitenplaats geplaatst. Ze gaan een relatie aan met het landschap en de kunstcollectie.

De ‘machine’ van 64 vlakken als referentie naar de kubus is tot stand gekomen na een uitgebreide schaalstudie. Kijkend naar hoogte, menselijke maat, aansluiting, en kleur etc. Het vlak an witgrijzig beton is 6 bij 6 meter. De staande vlakken zijn vierkant en de liggende vlakken zijn parallellogrammen. De ‘machine’ gaat van geen vlak tot aan de maximaal 6 vlakken. Met totaal 64 vlakken is dit de basis voor de ruimtelijke werking van het museumlandschap.

Om ruimtes te maken die in contact staan met de omgeving maar wel hun eigen klimaat kunnen hebben, kan naast het betonvlak ook een glasvlak toegevoegd worden aan de constellaties. Hiermee zijn kolommen nodig om het glasdak te dragen. De kolommen zijn net als de liggende vlakken parallellogrammen en staan na maquettestudies iets van de glaswand af. Benadrukken de twee assen van het grid in de dakconstructie, maar hebben wel een verbinding met de kolom ivm met de windbelasting.

De grijswitte vlakken zijn als een leeg canvas in het landschap. De schaduwen vormen er een continu veranderende schilderij. Maar ook de kolommen in de constellaties geven mooie schaduwen. Het is net als bij de reliëfs van Jan Schoonhoven waar deze een continu veranderend en rijk palet aan schaduwen vormt. Deze kunstwerken bestaan bij de gratie van het licht.

Het grid defineert kunst van de 20st en 21st eeuw als geen andere structuur. Voor de avant-garde, de Bauhaus, constructivisme en de minimalisten. Voor Piet Mondriaan, Jan Schoonhoven, Roy Lichtenstein of Agnes Martin was het grid van grote invloed op hun werk. Op een andere manier werd het grid ook al gebruikt in de Renaissance, waar het raster gebruikt werd als een technisch hulpmiddel voor het overbrengen van perspectivische werking op het schilderdoek.

| Jan Schoonhoven R 72-73 M-2, 1973 | Peter Struycken 69 II, 1969 | Sol Lewitt 122 incomplete open cubes, 1974


97₀

landschap

hoogte

basiselementen

grid



landschap-rand paardenbak en koetshuis oud nieuw

landschap-boskruising boslanen en gracht

landschap-bossigh - sam taylor wood

landschap-duinskyscape - james turrel

landschap-bosboslanen en gracht

landschap-duindicht zand

landschap-duinopen zand en begroeid duinkommen en heuvels

landschap-duinrugdicht steil bos

landschap-duinrugthe mermaid- marijke de goey

landschap-randzichtlijn naar tuin

landschap-parkaan vijverrelatie met landhuis

landschap-parkrelatie met lindelaan

landschap-parkdark brother - anish kapoor

landschap-randrelatie met 3sprong kaswetering en vijverrelatie bosrug uitkijk op weiland

landschap-weilandrelatie met oud landhuis zicht/middenas

landschap-weilandopen ended- richard serra

landschap-randgleaming lights of soul- yayoi kusama

0 10 20 30 40 50 100

landschap

constellaties

hoogte

basiselementen

grid

constellaties

gelaagd landschap

01

04

0302

05

08

07

10

09

06

constellaties

gelaagd landschap

| inzoom van schetsontwerp

basiselementen

grid

hoogte

landschap

landschap

bos

park

rand

duin

weiland

duinrug

eigenschappen; licht, vlak,open,groen,grasdirect licht,groot blikveld

eigenschappen; licht,vlak,open,kleurrijk, divers lichtinval geënsceneerde zichten vanuit landhuis,bloemrijke grasmengels

eigenschappen; donker met lichte kamers,vlak met een lage rug aan de rand,besloten, gefilterd licht,relatie kamers met bijgebouwen en stinzenplanten

eigenschappen; donker beneden licht boven, steil, besloten,gefilterd licht,zicht naar boven of beneden bomen en struiken

eigenschappen; donker,intiem, besloten,gefilterd licht,korte zichtlijnen,bomen

eigenschappen; licht,glooiend landschap,dicht en open,direct licht,geschoren bomen

constellaties

langgerekt en aaneengeschakeld

kleinschalig, compact en vol

kleinschalig,gestapeld en losjes

lijnvormig trapfunctie

gesloten en gegroepeerd

open, verschuivend tov maaiveld en verspreid

kunst

kijken | blikveld | maat | vervreemding

weidse lege wereld waar gevoel van maat kan verdwijnenkunst wat met het ruimtelijk besef en tijd speeltkijkdozen,collages, kunstenaarsboeken, objecten

daglicht | natuurkunde | wiskunde | dagelijks materiaal

organisch kleurrijk met geregiseerde vista’s en momentenkunst het alledagelijkse anders later belevenabstracte kunst, fotografie, objecten

dicht bij huis | toegangelijke kunst | alle tijden en stijlen

groen, toegangelijk, bijgebouwen en diverse stijlenkunst herkenbaar, toegangelijk en gewoon mooischilderijen, objecten, foto’s

afstoting | aantrekking

steil, concentratie spanning en het onbekendekunst wat emotie van afkeer of aantrekking oproeptobjecten, schilderijen, foto’s

beeld | geluid | licht | verhalend

de plek voor sprookjes en verhalen donker en fluisterenkunst met beeld en/of geluid een verhaal vertellen of oproepenvideo, objecten, installaties

groot | kleurrijk | vrolijk | vervreemde maat

eeuwig barbapapa landschap wat klein is groot en andersomkunst vrijheid in menselijke maat en kleurexplosie foto’s, schilderijen, objecten

kijken | blikveld | maat | vervreemding

weidse lege wereld waar gevoel van maat kan verdwijnenkunst wat met het ruimtelijk besef en tijd speeltkijkdozen,collages, kunstenaarsboeken, objecten

dicht bij huis | toegangelijke kunst | alle tijden en stijlen

groen, toegangelijk, bijgebouwen en diverse stijlenkunst herkenbaar, toegangelijk en gewoon mooischilderijen, objecten, foto’s

afstoting | aantrekking

steil, concentratie spanning en het onbekendekunst wat emotie van afkeer of aantrekking oproeptobjecten, schilderijen, foto’s

beeld | geluid | licht | verhalend

de plek voor sprookjes en verhalen donker en fluisterenkunst met beeld en/of geluid een verhaal vertellen of oproepenvideo, objecten, installaties

groot | kleurrijk | vrolijk | vervreemde maat

eeuwig barbapapa landschap wat klein is groot en andersomkunst vrijheid in menselijke maat en kleurexplosie foto’s, schilderijen, objecten

Koppeling van het stemmingslandschap met de emotie van de kunstwerken. Zoals Hirshfeld spreekt in zijn Theorie der Gartenkunst (1779-1785) van melancholisch, luchtig, sentimenteel, oneindigd of plechstatig.

Het weiland met de eigenschappen van vlak en weids kan samen met de kunst van de kijkdozen, kunstenaarsboeken en collage. Deze zijn gericht op kijken, concentratie en bevragen je gevoel van maat. Hier kan je spreken van een luchtig landschap. In het park spelen de geënsceneerde vista’s en zichten op specieke geplaatste objecten en diverse lichtinvallen een prominente rol. De kunst van het alledaagse anders te laten beleven en kunst die tot leven komt door licht, krijgen in dit landschap een plek in de constellaties. De vrolijke aankleding en vrije vorm van vijver stemt sentimenteel en vrolijk.

Voor de rand, waar een grote diversiteit is met bijgebouwen en tuinkamers voor de dagelijkse behoefte wonen, werken, parkeren, eten etc. Reflecteert in de toegangelijke kunst die niet meer doet dan het dagelijkse leven te veraangenamen. Formele lanen en landhuizen maakt het plechstatig

Voor de duinrug geldt dit niet, hier is het landschap verrassend en onbekend, wat zit er bovenaan de steile helling in het licht? Met grote voorzichtigheid naar beneden lopen van licht naar donker. Aantrekking en voorzichtigheid grijpen je als je omhoog of omlaag loopt. De kunst speelt met deze tweestrijd. Prachtige kunst die je wil aanraken, maar bij nadere bestudering kunnen afstoten of doen rillen van angst. Kunst wat aantrekt op het eerste ongenblik en in tweede instantie doet huiveren, of andersom. Het bos is donker en sprookjesachtig. Plek voor verhalen en lichtkunstwerken. Je kan voor deze twee type spreken van een melancholisch landschap.

De duinen een glooiend landschap zonder horizon, inschatten van lengte en hoogte moeilijk. Een vrolijke licht en vrij landschap wat zich vertaald in grote kleurrijke kunstwerken die met je inschattingsvermogen spelen en een oneindigheid inzich hebben, passend bij de 1st natuur-de wildernis kan je spreken van oneindigd landschap.

environments

Met het plan de ‘caldic collectie - gevangen in 97º’ wordt er een huwelijk gesloten tussen landschap, architectuur en kunst. Ze reageren op en beïnvloeden elkaar. Als landschapsarchitect neemt ik in dit project ook de taak als curator op me. De scenografie en beleving van de kunst is gekoppeld aan het landschap. De ervaringen en uitstraling van het landschap kan je gemoedtoestand beinvloed, sturen in gedachten, of anders naar dingen laten kijken. Deze ervaringen en mogelijkheden wat de verschillende typen landschap op de buitenplaats en grote diversiteit aan kunst kan bieden, wordt gebruikt om de collectie te groeperen in de verschillende constellaties.

| landschap architectuur kunst

seizoenspadrand

karrespoorrand

verhard pad gemaaid pad koeienpad boslaan struinpadoprijlaanrand rand park weiland bos duin

01 02 03 04 05 06 07 08

| wandelpaden

1

2

3

2

1

1

4

4

7

8

8

7

6

3

5

1 | oprijlaan 2 | verhard pad 3 | karrespoor 4 | seizoenspad

seizoenspadrand

karrespoorrand


01 02 03 04 05 06 07 08

De tuin en de beleving ervan is door de eeuwen heen behoorlijk veranderd. In de 16de eeuw was de tuin het gods wonder, omsloten en verheerlijkte men het aardse paradijs. De 17de eeuw was die van heersschap en werd de tuin op een wiskundige manier bekeken en geordend. Natuurlijke processen en fenomenen werden onderzocht en bespeeld. De 18de eeuw werd gekenmerkd door vrijheid, rede en gelijkheid. De tuin werd veel meer een landschappelijke compositie waar je van mocht genieten. Deze periode van de landschapsstijl is van de geregiseerde wandeling, uitgestelde ontmoeting en de romantiek. De wandeling werd veraangenaamd naast het landschap zelf met elementen voor plezier. Een rhodendronberg voor uitzicht en kleurpracht, Een grot voor mystiek en angst. Follies als aankleding van de wandeling en voor perpectiefwerking en spanning in het landschap.

De wandeling en de wandelpaden op buitenplaats Voorlinden passen zich aan de verschillende landschappen. Passend bij de emotie wat het in je los maakt en de beleving ervan. De wandeling kent een beginpunt bij het oude landhuis. Geen groots onthaal, maar achteloos via de voormalige garages naar binnen. Alsof je bij de verzamelaar op theevisite komt, zo laagdrempelig en informeel. In de voortuin een

ronde vijver en bepantingsring. Het bronpunt van de wandeling en het onstaan van de buitenplaats. figuurlijk naar het getal nul een referentie van een eeuwige verzameling zonder begin of eind. Met in het midden van de vijver de environment van Yayoi Kusama met haar kamer van eeuwige blikvelden die je fris zonder gedachte of druk van de dag aan de wandeling laat beginnen.

Het eerste gedeelte van de wandeling naar het hoofdhuis is klassiek, een recht verhard pad door de moestuin en boomgaard. Via één van de drie oude oprijlanen op de buitenplaats kom je bij het landhuis uit. De expeditie van kunstwerken of goederen gaat ongemerkt door het landschap via het karrespoor. De architectonische tuinstijl van de verhoogde tuin bij het landhuis wordt doorgezet in het parklandschap met een vergroot gridstructuur van gemaaide paden, referend aan de oude doolhoven in een weelderige bloemenweide. In het weiland volg je de massa via het koeienpad. Het bosgedeelte bij de paardenbox staat vol met stinzenplanten en die bepalen de routing. De oude boslanen uit het sterrebos vormen de paden in dit van het landschap. In de duinen kan je net als Rousseau dwalen zonder doel en vastgelegde paden; struinen op zijn best

| paden Jean-Jacques Rousseau de Franse filosoof uit de Verlichting is de grondlegger van de natuurervaring. Die als eerste voor zijn plezier ging wandelen in de ‘ongetemde’ natuur, en daar lyrisch overschrijft. Op pad zonder duidelijk doel, je laten meevoeren door het natuurschoon en tot verrassende nieuwe inzichten komen.

boekkaft Oude wegen- Robert Macfarlane | foto David Quentin

5 | gemaaid pad 6 | koeienpad 7 | boslaan 8 | struinen

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00

I classicistische tuinII architectonische tuinIII new perennias gardenIV natte strooiruigtenV half natuurlijke graslandenVI bosrand

0 10 20 30 40 50 100 M

^N

| caldic collectie | donald marskamp | AVB juli 2014 |

| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver

kaswetering en gracht

vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur

buitenplaats voorlinden

yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

I classitische tuinII architectonische tuinIII new perennias gardenIV natte strooiruigtenV half natuurlijke graslandenVI bosrand

nat > droger > droog

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid

hoogte beplantingstype

natte strooiruigten

new perennials garden

architectonische tuinclassicistische tuin

nat grasland

witte magrieten leucanthemum vulgare, glad walstro galium mollugo, grote ratelaar rhinanthgus angustifo-lia, adderwortel persicaria bistorta, grote pimpernel sanguisorba offincinalis, zeeuws knoopje astrantia major, duizendblad achillea millefolium, zwart knoopkruid centaurea nigra, beemdooievaarsbek geranium pratense

Alchillea hella glashoff, Coreopsis, Amsonia tabernaemontana,Calamintha nepeta,CarexEchinacea, Euphorbia polychroma,Gillenia trifoliata, Hemerocallis, Molinia, Sesleria autumnalisSporobolus, Stachys officinalis, allium , ijslandse papaver papaver, aster umbellatusthalictrum. phlomis,perovskia,lupine, persicaria amplexicaulis, deschampsia

nat < > droger < > droog


















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

seizoenspadrand

karrespoorrand


01 02 03 04 05 06 07 08

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

| park

Het parklandschap is het centrale deel van de buitenplaats. Waar het hoofdhuis staat en in het blikveld de belangrijkste positie opeist. In de huidige inrichting gaat deze plek op in het weiland en de achtergrond. Het hoofdhuis wel prominent, maar het landschap als een grijze muis. De verhoogde tuin in architectonische tuinstijl, past bij het huis en de tijdsperiode waarin het is gebouwd. Deze tuinstijl en de referentie van de classitische tuinprincipes geven richting aan de nieuwe inrichting van het parklandschap.

Het ordeningsgrid komt tot leven in het parklandschap. Een grid van gemaaide paden in een grotere maatvoering dan de ordeningsgrid van de constellaties, om bloemenvelden mogelijk te maken en een referentie te geven naar de aloude doolhoven als één van de attracties uit de oude buitenplaatstuinen.

Het parklandschap bevat een subtiel hoogte- en waterhuishouding verschil. Dit is aanleiding om in de beplanting verschil te maken. De verhoogde tuin en aangrenzende tuin bestaat al reeds uit een classistische en architonische stijl. Het parklandschap direct grenzend aan het landhuis wordt een bloemenweelde in new perennials gardenstijl. Een combinatie van vaste planten en één- en tweejarige, die door het seizoen steeds een ander beeld opleveren.

| doorsnede bloemenweelde en padengrid

| grid paden parklandschap

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

gemaaid pad 1.20 1.20 1.2012.00 12.00


0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood



0 10 20 30 40 50 100 M

^N


| legenda |

weiland

park

rand

oprijlaan

karrespoor

tuinpad

duinrug

bos

duin

bomen

vijver


vloer cube

muur cube

dak cube

gemaaid pad

boslanen

hoogtelijnen

plantenborder

halfverharding

tuinmuur

bebouwing

tuinmuur


yayoi kusama

anish kapoor

james turell

richard serra

marijke de goey

sam taylor wood

grid


natte strooiruigten



nat grasland





















0 10 20 30 40 50 100

01

02

02

01

03

01

06

05 04

04

07

08

08

07

03

| classicitische tuin

| grondwaterspiegel

| beplantingstype

| architectonische tuin

| natte strooiruigten

| nat grasland

| new perennials garden

A

A’

B

B’

10 20 30 40 50 100M

buurtweg

weiland

park

landhuis

rand

duinrug

duinen

B’B

hockeyvelden

portierswoning

yayoi kusama

vijver

weiland

richard serras

cubes

wetering

blankenburg

AA’


















0 10 20 30 40 50 100

landschap

constellaties

hoogte

basiselementen

grid

constellaties

gelaagd landschap

01

04

0302

05

08

07

10

09

06

| constellaties

| doorsnede A

| doorsnede B

environment Yayoi Kusama | Glimping lights of soul

| constellaties In de sterrenkunde is een constellatie een patroon van sterren, vaak vernoemd naar een object, dier of mythisch figuur. De sterren in een constellatie hebben in werkelijkheid geen fysieke connectie; het gaat om een gezichtslijn-effect.

Het landschap van de buitenplaats bevat secuur geplaatste constellaties waar plek is voor kunst. De constellaties opgebouwd uit vlakken van de mathematische ‘concept machine’ staan op het rigide ordeningsgrid. Het systeem wiskundig, de plaatsing daartegenover is gevoelsmatig en vanuit het landschap en de emotie gedaan. De constellaties ontstaan uit relaties met het landschap, bestaande bebouwing, zichtlijnen of historische verwijzing. De dichtheid en groepering van de constellaties is een reactie op het landschap waar het staat. In het weiland langgerekt, in de duinen verspreid en open, de rand juist meer samengepakt en gestapeld. In het bos gesloten en fijnmazig. Het zijn losse structuren waar landschap, architectuur en kunst elkaar ontmoeten

Naast de constellaties waar de kunstwerken een plek hebben, is er voor ieder landschap op de buitenplaats ruimte voor environment (ingebouwde kunstwerken). Deze bijzondere gebouwde kunstwerken heben veelal hun eigen vorm en plaatsing, maar staan wel in de buurt van de constellaties en gaan een relatie met ze aan.

weiland park rand duinrug bos duin

01 06

02 04

07 09

03 05 08 10

| weiland

constellatie 01 in het weiland is langgerekt, staat als een focuspunt voor de bosrand. De kleinschaligheid aan de Weteringszijde en aan ander lange zijde een wandvormend als een museummuur voor de indrukwekkende environment van Richard Serra. De plaatsing op deze plek is als uiteinde van zichtlijn vanuit het oude landhuis. Brengt de oude tuinrichting weer tot leven, zonder het huidige blikveld te verstoren.Ook een verzachting van de strakke bosrand naar ontwerp van Springer

constellatie 02 in het parklandschap gaat een relatie aan de vijver en de randbeplanting ervan. Zichtlijnen herbergen de relatie met het landhuis. Compact en overzichtelijkvierkant constellatie in het licht van het parklandschap

constellatie 03 in het parklandschap staat in de as van de markante Lindelaan van het koetshuis. Deze laan en zichtlijn wordt doorgezet in het park. De kleinschalige environment van Anish Kapoor staat subtiel iets los van de constellatie.

| park


01 06

02 04

07 09

03 05 08 10

| rand

constellatie 04 in de rand staat aan het uiteinde van de lichte verhoging die als een boog de rand accentueert. De verhoging geeft een prachtig zicht op het weiland en met de gestapelde kubussen de juiste hoogte om door de boomtoppen heen te kijken. De constellatie licht op de grens van weiland en rand, heeft een vlak prachtig aan het einde van de vijver. De relatie met landgoed Blankenburgh wordt versterkt door de zicht en richting vlakken op de Wetering die hier de hoek omgaat.

constellatie 05 in de rand bengt de relatie van koetshuis en de paardenboxweer tot leven. De open kamer in de rand wordt deels subtiel gevuld vanuit het koetshuis met vlakken. De constellatie reactiveert het koetshuis en woning zonder de cultuurhistorische waarde te ondermijnen.

constellatie 06 in de duinrug en de rand gebruikt de steile rug om gestapeld een routing te bieden van rand naar duinen of visa versa. De gestapelde kubussen in de rand onstaat vanuit een zichtas van de voortuin bij het landhuis. De kubussen in de duinrug zijn zo aan elkaar geschakeld dat het een routing omhoog biedt lopen door de constellatie.

| duinrug


01 06

02 04

07 09

03 05 08 10


01 06

02 04

07 09

03 05 08 10


01 06

02 04

07 09

03 05 08 10

| bos

constellatie 07 in het bos brengt net de oude lanen van het sterrebos tot leven door juist op de kruispunten zich te concenteren. Hier beleef je vier keer de laanstructuur. Iets los in het midden van de lange laan staat de grote open environment van Sam Taylor Wood met filmprojecties. Een onverwachte ontmoeting die je opnieuw laat nadenken waar je bent, wat je ziet en hoort.

constellatie 08 in het bos pakt naast de kruising van de boslanen ook de bocht in de gracht. Op deze grensplek wordt een relatie gelegd met Blankenburgh en een zicht geboden op de twee landhuizen. Ook kan je via de gracht terugkijken langs de grens van de twee buitenplaatsen

constellatie 09 in de duinen bevindt zich in het open kale landschap grenzend aan de bosrand van de duinrug. Extremene hoogteverschillen maken deze open en luchtige constellatie speels en spannend. Je kan op,in of onder een kubus staan.

constellatie 10 in de duinen begint vanaf een natuurlijke opening in duinrug en onderbreking van de droge gracht waar een boslaan de relatie met het weiland van de andere buitenplaats legt. De environment van James Turrel wat een plek voor contemplatie en turen naar de lucht is, staat hoog en los van de constellaties als een verlaten relict in het duinlandschap.

| duin

| werkmaquettes 1:200

| duin maquette 1:100

| bos maquette 1:100

| bronpunt maquette 1:100

maquette 1:5 ism met aad mullekes - bouwtechniek mullekes

G R O E N 41

Donald Marskamp

In 2011 kocht Joop van Caldenborgh

de buitenplaats Voorlinden om er een

museum voor zijn Caldic Collectie te

stichten. Zo krijgt Voorlinden weer

de oorspronkelijke functie van de

buitenplaats.

sluitingsweg Buurtweg als voorgrond, het park-landschap rondom het landhuis en de achterwand van bos, daarin; bijgebouwen, een sterrenbos en de hoge kustduin met aansluitend hierop het reliëfrijk duinlandschap met toppen boven de bomen die uitzicht bieden richting zee, Scheveningen, Den Haag en verder.

Een buitenplaats is van oorsprong een ‘buiten’, het tweede verblijf voor de landeigenaar. Het wordt ge-kenmerkt door zijn objecten en inrichting die niets anders dan het doel hebben tot vermaak, avontuur, mystiek, rust, verlichting of romantiek.

Hoe kan een museum en zijn hedendaagse kunst-collectie integreren in een karakteristiek land-schap van een buiten? Met deze vraag startte de meesterproef van Donald Marskamp, met de bouw van museum Voorlinden in de startblokken. Buitenplaats Voorlinden in de binnenduinrand ligt in de laatste reeks van strandwallen bij Wassenaar, parallel aan de kustboog en op het snijvlak van de jonge steile strandwal en de oude duinvlakten en wallen. Het hoogteverschil in het complex is on-geveer dertig meter. Dat maakt Voorlinden tot een uniek ‘buiten’ ten opzichte van de andere ongeveer 550 buitenplaatsen in Nederland. Ook de grote diversiteit aan landschappen en bijhorende bele-vingen op de veertig hectare van de buitenplaats biedt kansen: het vlakke open weiland aan de ont-

Bosbeeld.

caldic collectie gevangen in 97º

| publicatie meesterproef in vakblad groen oktober 2014

G R O E N 45

Context.maquette op met 64 vlakken, representant van de kubus. Deze maquette dient als ‘machine’ voor de ruimtelijke werking van het museumlandschap, ge-inspireerd op het project ‘incomplete open cubes’ van kunstenaar Sol LeWitt. Vanuit de conceptual art en Zero(nul)groep werd het scheppingsproces door een kunstenaar volkomen onbelangrijk en oninteressant gevonden. Dat kan een machine ook; het persoonlijke zit in de gedachte en niet in de fabricage. Sol LeWitt noemde dit ‘the idea becomes the machine that makes art.’Het grid en de ‘machine’ zijn wiskundig, de plaat-sing van de vlakken is daartegenover gevoelsmatig en bedacht vanuit het landschap en de emotie. Er ontstaan tien constellaties van vlakken en zes en-vironments op de buitenplaats. Een constellatie is een samenstelsel van verschillende vlakken uit de ‘machine’. Een environment is een omgevingsculp-tuur waar de beleving en ervaring van licht, geluid of (des)oriëntatie een belangrijke rol speelt. Het is een kunstvorm die sterk verbonden is met de bui-tenplaats en al een lange geschiedenis heeft. Denk aan de doolhof in de barokke tuin of de follies in de Engelse landschapstuinen. Deze ruimtelijke toe-voegingen gaan een relatie aan met de buitenplaats en de kunstcollectie. De scenografie en beleving van de kunst is gekoppeld aan het landschap. De ervaringen en uitstraling ervan kunnen je gemoed-toestand beïnvloeden, je sturen in gedachten of an-

Contrast Het wisselende landschap van de buitenplaats met zijn rijke historie ontmoet in de opgave de basis van de CALDIC COLLECTIE: het minimalisme en speci-fiek de nulkunst. Deze ontmoeting is verbeeld in een samengesteld tableau: het schilderij ‘Vogelconcert’ van Melchior de Hondecoeter als exponent voor de rijke buitenplaatscultuur ten tijden van de Gouden Eeuw en een reliëfwerk van Jan Schoonhoven als representant van de Nulkunst uit de jaren zestig. Hier wordt het contrast tussen de kleurrijke at-mosfeer en de romantiek van de buitenplaats en zijn landschap naast het minimalistische en mathe-matische uit de basis van de CALDIC COLLECTIE gevangen. Dit contrast en bijhorende spanning blij-ven in alle lagen van het ontwerp voelbaar.

Ontwerp Het museum krijgt een ordeningsgrid dat de hele buitenplaats pakt. Dit grid is opgebouwd uit twee assen van 97 graden, voortkomend uit de hoofdas van het huidige landhuis en verhoogde tuin en die van de spiegelas, geënt vanuit het voormalige land-huis en zijn classicistische en landschappelijke tuin. De emotieloze en gelijkmatige grid bestaat niet uit vierkante cellen maar uit parallellogrammen.De ruimtelijke toevoegingen in de buitenplaats be-staan uit staande en liggende vlakken. Een studie naar verhoudingen en hoeveelheden leverde een

Donald Marskamp is landschapsarchitect en ei-genaar van studio mars, laboratorium voor ruim-telijk ontwerp. Hij heeft zijn atelier in het Gele Gebouw (www.hetgelegebouw.com) in het Zomerhofkwartier in Rotterdam. In deze micro-cosmos van makers, denkers en doeners, werkt studio mars met anderen aan opgaven en ex-perimenten op het raakvlak tussen landschap, architectuur, interieur en kunst. Hij is geïnteres-seerd in het grensvlak waar met de ontmoeting van twee werelden een nieuwe vorm ontstaat. Zoals dat gebeurt bij een vloedlijn waar zee en strand elkaar ontmoeten en de kunstschatten uit de zee zich tonen, het zand tot kunst wordt verheven met een tijdelijk schouwspel van rib-bels. Het beeld dat per seconde vibreert, per dag verschilt, verschuift in een week, een jaarlijks ritme heeft met een eeuwenlang proces beïn-vloed vanuit de atmosfeer. studio mars ziet land-schap graag als de traagste kunstvorm.www.studiomars.cc

Donald Marskamp, landschapsarchitect en eigenaar van studio mars, laboratorium voor ruimtelijk ont-werp, heeft zijn atelier in het Gele Gebouw www.hetgelegebouw.com te midden in het Zomerhofkwartier in Rotterdam. In deze microcosmos van makers, denkers en doeners, werkt studio mars in samenwer-kingen aan opgaven en experimenten op het raakvlak tussen landschap – architec-tuur - interieur en kunst. studio mars ziet landschap als kunst en wel ‘the slowest of the performance arts’.www.studiomars.cc

| literatuur

| kunstboeken Caldic CollectieI promise to love you, Caldic Collectie, 2011Beelden, Caldic Collectie, 2011Artisit’s books, Caldic Collectie, 2007Imagine, you are standing here in frony of me, Caldic Collectie, 2003Een verzameling eeuwwisseling, Caldic Collectie, 2000Een verzameling zelfportretten, Caldic Collectie, 1998Een verzameling momentopnames, Caldic Collectie, 1996Een verzameling beelden, Caldic Collectie, 1995Een verzameling made in the u.s.a, Caldic Collectie, 1993Een verzameling verstilde momenten, Caldic Collectie, 1992Een verzameling realisme renaissance, Caldic Collectie, 1991

| landschapLost landscapes, landscape works of Lola architects, 2013De buitenplaats en het Nederlandse landschap, Marina Lameris, 2012Visble|invisible, landscape works of Reed Hilderbrand, 2012Wassenaars groen van toen, Comité open monumentendag Wassenaar, 2012Tuingeschiedenis in nederland,Jan Holwerda ea,2009Gardens in art, Lucia Impelluso, 2007ruimtelijke kwaliteiten kasten en historische buitenplaatsen, Okra, 2007Architectuur en landschap, Clemens Steenbergen, 2003Kastelen en buitenplaatsen in Zuid Holland, Jos Stover, 2000Omsloten tuin, Roben Aben Saskia de Wit,1998De natuur bezworen, Anne Mieke Backer ea, 1998Natuur en kunst, Nederlandse tuin en landschapsarchitectuur 1650-1740, Erik de Jong, 1993Pleasures of the garden,Marc Griswold, 1984Den Nederlandtsen hovenier, Jan Groen, 1670

| architectuurSfeer bouwen, Juhani Pallasmaa & Peter Zumthor, tijdschrift Oase 91, 2014Occupation, Architecture works of Brad Cloepfil, 2011Museum contemporary, Chris van Uffelen, 2011Atmospheres, Peter Zumthor, 2010Plain space, John Pawson, 2010

| kunstHet sublieme, Hans den Hartog Jager, 2013Melchior de Hondencoeter, Tentoonstellingsatalogus Sypesteijn, 2012Echt Peeters, Marga van Mechelen, 2011Nul=0, Stedelijke museum Schiedam, 2011Melchior d’ Hondecoeter 1636-1695, Staatliche museen Berlin, 2010De nieuwe Mecenas, Reneé Steenbergen, 2010Het museum van de toekomst, tijdschrift Boekman 61, 2004De tweede helft, ad de visser, 1998A retrospective Jan Schoonhoven, Ritter Art Gallery ea, 1987Reliëfs und zeichnungen JJ Schoonhoven, Max Imdahl, 1985Structuur elementen 1969-1980, Peter Struycken, 1980Schoonhoven tekeningen, Tentoonstellingscatalogus Boijmans museum, 1975

collegeserie Natuur en Kunst: samenhang of tegenstelling?hoogleraaar Erik A. de Jong, UVA Amsterdam / Artis, sept-dec 2013

collegereeks Aardse Paradijzen; tuin en park tussen natuur en cultuurhoogleraaar Erik A. de Jong, UVA Amsterdam / Artis, sept-dec 2014

Dat is ook de opzet geweest bij Voorlinden in de binnenduinrand bij Wassenaar. Een buiten voor notabelen uit de regio van Den Haag. In de recente geschiedenis is de gebruiker en het landschap van Voorlinden verder af komen te staan van het oorspronkelijke gebruik. Met de aankoop van de buitenplaats door Joop Caldenborgh en zijn doel om er een museum voor zijn Caldic Collectie te stichten. wordt er weer teruggekeerd worden naar de oorspronkelijke functie van vermaak. Buitenplaatsen worden om hun totale complex geroemd, waarin landschap en gebouw als één samenhangend geheel ontworpen is. In mijn meesterproef zie ik het landschap van de locatie, de kunstcollectie en de architectuur ook als één geheel en bekijk als een regisseur met de positie en reikwijdte van een holistisch ontwerper de gehele opgave.

De basis van het ontwerp wordt verbeeld in een samengesteld tableau uit het schilderij ‘Vogelconcert’ van Melchior de Hondecoeter als exponent voor de rijke buitenplaatscultuur ten tijden van de Gouden Eeuw. En een reliëfwerk van Jan Schoonhoven als representante van de Nulkunst uit de jaren 60. Hier wordt het contrast tussen de kleurrijke atmosfeer en de romantiek van de buitenplaats en zijn landschap, naast het minimalistische en mathematische uit de basis van de Caldic Collectie gevangen. Dit contrast en bijhorende spanning blijft in alle lagen van het ontwerp voelbaar.

Als ordeningsprincipe voor de nieuwe ruimtelijke toevoegingen is een grid gebruikt. Dit grid is opgebouwd vanuit de twee hoofdassen van zowel het huidige landhuis en verhoogde tuin als van het voormalige landhuis en zijn classicistische en landschappelijke tuin leidend. Dit grid, emotieloos en gelijkmatig komt uit op een raster van 97 graden, geen vierkanten cellen maar parallellogrammen.

| samenvatting caldic collectie gevangen in 97º

Een buitenplaats is van oorsprong een ‘ buiten’, het tweede verblijf voor de landeigenaar. Het wordt gekenmerkt door zijn objecten en inrichting die niets anders dan het doel hebben tot vermaak, avontuur, mystiek, rust, verlichting of romantiek.

De ruimtelijke toevoegingen in de buitenplaats bestaan uit staande en liggende vlakken. Een maquette met 64 vlakken, representante van de kubus dient als ‘machine’ voor de ruimtelijke werking van het museumlandschap. Dit is geïnspireerd op het project ‘incomplete open cubes’ van kunstenaar Sol LeWitt. Vanuit de conceptual art en de Zero(nul)groep werd het scheppingsproces door een kunstenaar volkomen onbelangrijk en oninteressant gevonden. Dat kan een machine ook, het persoonlijke zit in de gedachte en niet in de fabricage. Sol LeWitt noemde dit ‘the idea becomes the machine that makes art.’

Het grid en de ‘machine’ zijn wiskundig, de plaatsing van de vlakken is daartegenover gevoelsmatig en bedacht vanuit het landschap en de emotie. Er ontstaan tien constellaties van vlakken en een zestal environment op de buitenplaats. Deze gaan een relatie met de buitenplaats en de kunstcollectie aan. De scenografie en beleving van de kunst is gekoppeld aan het landschap. De ervaringen en uitstraling ervan kan je gemoedtoestand beïnvloeden, je sturen in gedachten, of anders naar dingen laten kijken. Deze ervaringen en mogelijkheden wat de verschillende typen landschappen op de buitenplaats en grote diversiteit aan kunst kan bieden, wordt gebruikt om de collectie verspreid over de buitenplaats te groeperen in de verschillende constellaties.

Geen statische plek ergens op de buitenplaats voor de collectie, maar een museum dat reageert en de interactie aangaat met het gehele landschap, de atmosfeer van de buitenplaats en beïnvloedt wordt door de kunstcollectie. Het museum verlaat het gebouw, neemt de kunst mee en wordt opgevangen in het landschap.

donald marskamp | studio mars | labaratorium voor ruimtelijk ontwerp

meesterproef academie van bouwkunst | landschapsarchitectuurcommissie: hanneke kijne [mentor] | ira koers | john lonsdale

donald marskamp-Master of Landscape Architecture-caldic collection

Documents

Transcript of donald marskamp-Master of Landscape Architecture-caldic collection