TOEZICHT OP GOED BESTUUR IGZNZa | 1

november 2016

Doen wat werkt in de zorg

Stand van de zorgmarkten2016

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 2

Inhoud

Stand van de zorgmarkten1 Uitdagingen voor de zorg in de komende jaren4

Wat vindt de toekomstige generatie burgers3

Dilemmarsquos in de zorg2 Meer informatie5

1 Stand van de zorgmarkten Doen wat werkt in de zorg

Tien jaar geleden veranderde in Nederland de organisatie van de zorg compleet het zorgverzekeringsstelsel deed zijn intrede Een zorgstelsel op basis van concurrentie tussen de zorgaanbieders en de inkopers van zorg de zorgverzekeraars Wat is in die afgelopen tien jaar in de zorg goed en minder goed gegaan En voor welke uitdagingen staan we de komende jaren om de zorg in Nederland betaalbaar toegankelijk en van goede kwaliteit te houden Hoe kunnen we met elkaar doen wat weacuterkt in de zorg ndash voor patieumlnten clieumlnten en verzekerden Nu en in de toekomst

Zie de video Marian Kaljouw voorzitter Raad van Bestuur NZa gt

Welke doelen hadden we voor ogen in 2006 Tussen 1990 en 2006 stegen de kosten van de zorg vanaf 2001 zeer snel Ook was onduidelijk waar dat geld aan werd uitgegeven De verschillen tussen rijk en arm waren bovendien groot en er golden tot het jaar 2000 lange wachtlijsten Vanaf dat jaar werden die wachtlijsten versneld weggewerkt waardoor de kosten van de zorg schrikbarend snel omhoog gingen Het antwoord op die situatie was het huidige zorgverzekeringsstelsel een zorgstelsel op basis van concurrentie tussen aanbieders en tussen inkopers van zorg De regie van de zorg verschoof van een centrale overheid die bijvoorbeeld bepaalde waar een ziekenhuis gebouwd mocht worden naar decentrale zorgverzekeraars die voor hun eigen verzekerden zorg inkopen en daarover onderhandelen met zorgaanbieders

De voordelen van zorsquon zorgverzekeringsstelsel Het doel was om het zorggeld slimmer te besteden Beter dan een centrale overheid zouden zorgverzekeraars per regio op maat zorg in kunnen kopen Als zorgaanbieders concurreren bij de zorginkoop door zorgverzekeraars zullen zij beter hun best doen om goede zorg te verlenen De verschillen tussen rijk en arm worden kleiner omdat iedereen dezelfde aanspraak heeft op zorg uit het basispakket Of je nu rijk of arm bent ziek of gezond Alle verzekerden krijgen bovendien meer keuze bijvoorbeeld voor wat zij aanvullend aan het basispakket willen verzekeren en welke polis zij afsluiten bij welke zorgverzekeraar Zo kunnen de verzekerden kiezen welke zorgpolis het beste past bij hun wensen en behoeften Als een zorgverzekeraar niet zijn best doet om goede en betaalbare zorg in te kopen dan kunnen verzekerden overstappen naar een andere zorgverzekeraar

Veranderingen doorvoeren gaat langzaam en kost veel tijd en geld De veranderingen die we in 2006 voor ogen hadden zijn in stappen ingevoerd In 2012 en 2015 zijn de grootste veranderingen pas helemaal doorgevoerd Omdat niet alles tegelijkertijd kan Maar ook de zorg is complex Er zijn veel behandelingen beroepsgroepen en brancheverenigingen ndash ieder met hun eigen manier van zorg bieden en registreren met hun eigen professionele cultuur belangen en waarden De gereguleerde concurrentie komt sinds 2015 pas op stoom nu de zorgverzekeraars steeds meer zelf verantwoordelijk zijn voor de zorginkoop en de meeste overgangsregelingen voor

2

4

1

3

5

1

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 3

1 Stand van de zorgmarkten Doen wat werkt in de zorg

Tien jaar geleden veranderde in Nederland de organisatie van de zorg compleet het zorgverzekeringsstelsel deed zijn intrede Een zorgstelsel op basis van concurrentie tussen de zorgaanbieders en de inkopers van zorg de zorgverzekeraars Wat is in die afgelopen tien jaar in de zorg goed en minder goed gegaan En voor welke uitdagingen staan we de komende jaren om de zorg in Nederland betaalbaar toegankelijk en van goede kwaliteit te houden Hoe kunnen we met elkaar doen wat weacuterkt in de zorg ndash voor patieumlnten clieumlnten en verzekerden Nu en in de toekomst

Zie de video Marian Kaljouw voorzitter Raad van Bestuur NZa gt

Welke doelen hadden we voor ogen in 2006 Tussen 1990 en 2006 stegen de kosten van de zorg vanaf 2001 zeer snel Ook was onduidelijk waar dat geld aan werd uitgegeven De verschillen tussen rijk en arm waren bovendien groot en er golden tot het jaar 2000 lange wachtlijsten Vanaf dat jaar werden die wachtlijsten versneld weggewerkt waardoor de kosten van de zorg schrikbarend snel omhoog gingen Het antwoord op die situatie was het huidige zorgverzekeringsstelsel een zorgstelsel op basis van concurrentie tussen aanbieders en tussen inkopers van zorg De regie van de zorg verschoof van een centrale overheid die bijvoorbeeld bepaalde waar een ziekenhuis gebouwd mocht worden naar decentrale zorgverzekeraars die voor hun eigen verzekerden zorg inkopen en daarover onderhandelen met zorgaanbieders

De voordelen van zorsquon zorgverzekeringsstelsel Het doel was om het zorggeld slimmer te besteden Beter dan een centrale overheid zouden zorgverzekeraars per regio op maat zorg in kunnen kopen Als zorgaanbieders concurreren bij de zorginkoop door zorgverzekeraars zullen zij beter hun best doen om goede zorg te verlenen De verschillen tussen rijk en arm worden kleiner omdat iedereen dezelfde aanspraak heeft op zorg uit het basispakket Of je nu rijk of arm bent ziek of gezond Alle verzekerden krijgen bovendien meer keuze bijvoorbeeld voor wat zij aanvullend aan het basispakket willen verzekeren en welke polis zij afsluiten bij welke zorgverzekeraar Zo kunnen de verzekerden kiezen welke zorgpolis het beste past bij hun wensen en behoeften Als een zorgverzekeraar niet zijn best doet om goede en betaalbare zorg in te kopen dan kunnen verzekerden overstappen naar een andere zorgverzekeraar

Veranderingen doorvoeren gaat langzaam en kost veel tijd en geld De veranderingen die we in 2006 voor ogen hadden zijn in stappen ingevoerd In 2012 en 2015 zijn de grootste veranderingen pas helemaal doorgevoerd Omdat niet alles tegelijkertijd kan Maar ook de zorg is complex Er zijn veel behandelingen beroepsgroepen en brancheverenigingen ndash ieder met hun eigen manier van zorg bieden en registreren met hun eigen professionele cultuur belangen en waarden De gereguleerde concurrentie komt sinds 2015 pas op stoom nu de zorgverzekeraars steeds meer zelf verantwoordelijk zijn voor de zorginkoop en de meeste overgangsregelingen voor

2

4

1

3

5

1

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 3

zorgaanbieders zijn afgelopen Deze overgangsregelingen zijn terecht in het leven geroepen Je wilt niet dat er gaten vallen in de behandelingen van patieumlnten of dat er ineens te weinig ambulances rijden Maar die overgangsregelingen maken veranderingen wel ingewikkelder zorgaanbieders moeten dubbele administraties bijhouden en werken met verschillende sets van regels Dat is kostbaar ingewikkeld en tijdrovend de administratieve lastendruk stijgt daardoor in eerste instantie

De stappen voor het invoeren van dit zorgverzekeringsstelsel zijn nu pas ndash tien jaar later ndash bijna allemaal gezet

De maatschappelijke ontwikkelingen stonden in het afgelopen decennium niet stil Daarom zijn er nieuwe grote wijzigingen ingevoerd in de zorg zoals de hervorming van de langdurige zorg en wijzigingen in de structuur van de geestelijke gezondheidszorg

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 4

2

4

1

3

5

1

20052006

2009

2012

20142015

2018

Invoering zorgproducten in ziekenhuizen ruim 30000 dbcrsquos

Wetswijziging invoering zorgverzekeringsstelsel

Start onderhandelen over prijzen ziekenhuiszorg (B-segment)

Start onderhandelen over vrije prijzen eerstelijnszorg

(fysiotherapie)

Vereenvoudiging dbc-systematiek naar 4400 dbcrsquos

Integrale bekostiging ziekenhuizen

Einde overgangsregeling ziekenhuizen

Zorgverzekeraars dragen volledig risico voor de zorginkoop

Einde overgangsregeling ggz

Einde overgangsregeling vastgoed (kapitaallasten)

dbc

dbc

Hoe staat de zorg er voor in 2016 De zorg in Nederland blijft relatief duur We geven in 2016 naar verwachting zorsquon 64 miljard euro uit aan de langdurige zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) Voor 2017 is dit geraamd op 665 miljard euro (bron begroting VWS 2017) Samen met de sociale zekerheid vormt de zorg de grootste kostenpost in de collectieve uitgaven

Het aandeel van de zorgkosten in het bruto binnenlands product is de laatste twee jaar stabiel maar over de langere termijn bezien blijft dit aandeel stijgen

Trend in bruto binnenlands product besteed aan zorg

We geven in Nederland veel uit aan gezondheidszorg maar krijgen daar wel veel voor terug Wereldwijd is er grote belangstelling voor de manier waarop we hier de zorg georganiseerd hebben Waarom Omdat de zorg hier van goede kwaliteit is en de wachtlijsten relatief kort zijn Bovendien is de solidariteit van ons huidige zorgstelsel erg hoog vergeleken met andere landen Lees meer over de solidariteit van onze gezondheidszorg in dit overzichtIedereen boven de achttien betaalt mee aan de zorg en iedereen kiest een polis voor hetzelfde zorgpakket uit de basisverzekering Ongeveer de helft van de bijdragen is inkomensafhankelijk mensen die weinig inkomen hebben krijgen een compensatie voor die premie (de zorgtoeslag)Of je nu ziek of gezond rijk of arm bent iedereen heeft dezelfde toegang tot de polissen voor de basisverzekering zorgverzekeraars hebben een acceptatieplicht en mogen geen verschillende premies vragen voor dezelfde polis Recent onderzoek naar de risicosolidariteit wees uit dat zorgverzekeraars zich houden aan deze acceptatieplicht en geen verzekerden selecteren op risicorsquos Om te zorgen dat verzekerden die gezond zijn ook (veel) willen blijven betalen voor mensen die ziek zijn is er daarnaast sprake van eigen betalingen zoals het eigen risico of de eigen bijdrage bij bepaalde zorg

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 5

2

4

1

3

5

1

Percentage

92106 105 104

116119 123

2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Bron wwwstaatvenznl

Hoe staat de zorg er voor in 2016 De zorg in Nederland blijft relatief duur We geven in 2016 naar verwachting zorsquon 64 miljard euro uit aan de langdurige zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) Voor 2017 is dit geraamd op 665 miljard euro (bron begroting VWS 2017) Samen met de sociale zekerheid vormt de zorg de grootste kostenpost in de collectieve uitgaven

Het aandeel van de zorgkosten in het bruto binnenlands product is de laatste twee jaar stabiel maar over de langere termijn bezien blijft dit aandeel stijgen

Trend in bruto binnenlands product besteed aan zorg

We geven in Nederland veel uit aan gezondheidszorg maar krijgen daar wel veel voor terug Wereldwijd is er grote belangstelling voor de manier waarop we hier de zorg georganiseerd hebben Waarom Omdat de zorg hier van goede kwaliteit is en de wachtlijsten relatief kort zijn Bovendien is de solidariteit van ons huidige zorgstelsel erg hoog vergeleken met andere landen Lees meer over de solidariteit van onze gezondheidszorg in dit overzichtIedereen boven de achttien betaalt mee aan de zorg en iedereen kiest een polis voor hetzelfde zorgpakket uit de basisverzekering Ongeveer de helft van de bijdragen is inkomensafhankelijk mensen die weinig inkomen hebben krijgen een compensatie voor die premie (de zorgtoeslag)Of je nu ziek of gezond rijk of arm bent iedereen heeft dezelfde toegang tot de polissen voor de basisverzekering zorgverzekeraars hebben een acceptatieplicht en mogen geen verschillende premies vragen voor dezelfde polis Recent onderzoek naar de risicosolidariteit wees uit dat zorgverzekeraars zich houden aan deze acceptatieplicht en geen verzekerden selecteren op risicorsquos Om te zorgen dat verzekerden die gezond zijn ook (veel) willen blijven betalen voor mensen die ziek zijn is er daarnaast sprake van eigen betalingen zoals het eigen risico of de eigen bijdrage bij bepaalde zorg

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 5

2

4

1

3

5

1

Percentage

92106 105 104

116119 123

2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Bron wwwstaatvenznl

Zijn de doelen behaald in de zorg die de regering voor ogen had in 2006Die doelen zijn deels behaald Er zijn nog steeds mensen die langer dan de norm moeten wachten voor bepaalde behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg en ziekenhuizen Al zijn die wachttijden wel beduidend korter dan voacuteoacuter 2006 De collectieve uitgaven aan de zorg groeien nog ieder jaar maar sinds 2002 wel steeds minder hard van 131 groei in het jaar 2002 tot 19 groei in 2014

Trend in jaarlijkse groei van de zorguitgaven op macroniveau

Anno 2016 is er voor zorginkopers en patieumlnten nog te weinig informatie beschikbaar over de kwaliteit en de effectiviteit van de zorg Wat is een goede behandeling En waarom Wat is het effect van een behandeling Als dat niet bekend is kunnen zorgverzekeraars ook niet bepalen welke zorgaanbieders goede kwaliteit leveren en met welke zij liever geen contract afsluiten

Iedereen moet verplicht een verzekering voor het basispakket aan zorg afsluiten Maar er valt wat te kiezen In 2016 zijn er 61 polissen voor de basisverzekering Deze polissen zijn beschikbaar in verschillende verpakkingen Dat maakt het lastiger voor verzekerden om te kiezen Omdat er nog te weinig bekend is over de kwaliteit van de zorg kiezen de meeste verzekerden hun zorgpolis vooral op basis van de prijs Wel kijken steeds meer verzekerden met welke zorgaanbieders er een contract is En maken zij gebruik van vergelijkingssites voor zorgpolissen Zorsquon 6 - 8 van de verzekerden stapt jaarlijks over naar een andere zorgverzekeraar

Een belangrijke voorwaarde om de solidariteit groot te houden is dat zorgverzekeraars voldoende compensatie krijgen voor verzekerden die veel zorg nodig hebben Zodat het voor hen niet uitmaakt of zij bijvoorbeeld veel chronisch zieken of juist veel gezonde studenten aan zich binden Deze zogenoemde ex ante risicoverevening moet continu aangepast worden zodat zorgverzekeraars niet kunnen voorspellen welke verzekerden hen geld kosten of opleveren Op dit moment werkt deze compensatie redelijk goed maar niet perfect er zijn hier steeds verbeteringen nodig

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 6

2

4

1

3

5

1

Percentage

131

3647

74

43 43

19

2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Bron wwwstaatvenznl

Samengevat de wachtlijsten voor de zorg zijn nu beduidend minder lang dan ten tijde van het ziekenfonds Wel zijn er soms nog wachtlijsten voor specifieke behandelingen Ook de toegang tot de zorg en tot de zorgpolissen is verbeterd De solidariteit is toegenomen omdat iedereen nu recht heeft op dezelfde behandelingen De NZa houdt scherp in de gaten of zorgverzekeraars zich houden aan de acceptatieplicht Tot nu toe is dat het geval Bij aanvullende verzekeringen kunnen er wel acceptatievoorwaarden gelden maar het aantal polissen waarbij dat het geval is neemt af De keuzemogelijkheden zijn vergroot Ook is het bewustzijn gegroeid dat zorg niet gratis is Dit komt onder meer doordat burgers meer zorgkosten uit hun portemonnee betalen en niet meer alles via hun belastingen Dat heeft zowel positieve als negatieve kanten vandaar dat dit bij beide systemen een plusmin oplevert

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 7

2

4

1

3

5

1

De informatie over de zorgkosten is toegenomen Ook de informatie over de keuzes die er zijn is ruimer beschikbaar dan voorheen Voor sommige mensen is het grote aanbod aan informatie wellicht wat veel Vandaar dat hier het Zorgverzekeringsstelsel ook een plusmin scoort De informatie over de kwaliteit van behandelingen is nog onvoldoende er is nog steeds bijna geen kwaliteitsinformatie beschikbaar Dit is wel iets beter dan voor het jaar 2006 toen was er helemaal geen informatie

tot 2006 na 2006

Solidariteit

Wachtlijsten

Toegang tot zorg

Betaalbaarheid

Keuzemogelijkheden

Informatie over kosten

Informatie over kwaliteit

Eigen betalingen

Kostenbewustzijn

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 8

2 Dilemmarsquos in de zorg

Over de gezondheidszorg in Nederland wordt veel discussie gevoerd Terecht want onze gezondheid is ons grootste goed en we betalen allemaal veel aan mee aan de zorg In de zorg zijn veel dilemmarsquos aan de orde waar de vraag ldquoBent u voor of tegenrdquo niet helpt Bij deze dilemmarsquos is het innemen van een zwart-wit standpunt niet zinvol maar is het juist nodig om met elkaar in gesprek te blijven over de vraag wat helpt om de zorg beter te maken Wat is bijvoorbeeld zinvolle informatie over de kwaliteit en de kosten van de zorg En voor welke zorg moeten vaste regels en tarieven gelden en waar is dat niet nodig

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Vaste tarieven en regels ltgt Knelpunten oplossen in de huidige regels ltgt Vrije tarieven

Zorginnovaties altijd vergoeden ltgt Zijn nieuwe behandelmethodes effectief ltgt Kosten besparen

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Dilemmarsquos in de zorg niet zwart-wit maar doen wat werkt

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 9

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Moet alle informatie over contracten in de zorg openbaar zijn

In het maatschappelijk en politieke debat klinkt de vraag om alle afgesproken prijzen in de zorg openbaar te maken We moeten goed nadenken of dat de zorg voor patieumlnten en verzekerden beter maakt De prijzen die zorgverzekeraars met zorgaanbieders afspreken zijn onderdeel van een set aan afspraken in dat jaar Bijvoorbeeld over welke zorg er wordt geleverd en hoeveel De zorgverzekeraar kan bijvoorbeeld voorwaarden stellen in die contracten Dat kan juist de zorg beter maken voor patieumlnten omdat hierin ook afspraken over kwaliteit kunnen staan

Afgesproken prijslijsten per zorgaanbieder leveren voor de patieumlnt of verzekerde bovendien geen bruikbare informatie op Omdat de prijzen niet onderling te vergelijken zijn en ook niet zoveel zeggen Het zou hetzelfde zijn als er lijsten openbaar zijn van de budgetten voor onderwijs of politie per aanbieder met het verschil dat daar geen eigen risico voor geldt

Geen informatie over kosten of kwaliteit

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit en de kosten van behandelingen valt er niets te kiezen

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit van de zorg kunnen patieumlnten of clieumlnten niet goed een keuze maken voor een zorgaanbieder De huisarts of verwijzer kan dat dan overigens ook niet En ook de zorginkoper heeft informatie over de kwaliteit van de zorg nodig om te kiezen met welke zorgaanbieders er een contract wordt afgesloten of niet

Als er geen informatie beschikbaar is over de kosten en vergoedingen van de zorg is het niet goed mogelijk om vooraf in te schatten hoeveel er van het eigen risico af zal gaan In grote lijn natuurlijk wel bij een ziekenhuisbehandeling zal het eigen risico meestal op gaan en bij de huisarts gaat er niets van het eigen risico af Maar juist voor kleinere ingrepen in het ziekenhuis of voor genees- en hulpmiddelen is het wel degelijk nodig om vooraf meer informatie te krijgen over de kosten

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 10

Welke informatie willen patieumlnten Patieumlnten willen weten wat ze zelf moeten betalen aan zorg En welke kwaliteit de verschillende zorgaanbieders leveren Hoeveel van het verplichte of vrijwillige eigen risico gaat op aan de behandeling En als ik naar een zorgaanbieder ga waar geen contract mee is hoe hoog zijn de kosten dan Zijn er nog eigen bijdragen voor de zorg Hoeveel Welke extra kosten kan ik verwachten in een zorginstelling En welke zorgaanbieders doen het beter dan andere

Informatie over de kwaliteit van zorg en over de eigen kosten was lange tijd onder de maat Langzaam komt hier verandering in Er is nu veel meer informatie over de kosten en behandelingen beschikbaar dan voacuteoacuter 2006 We zien dat zorginstellingen in de langdurige zorg clieumlnten beter informeren over de bijkomende kosten En dat zorgverzekeraars hun verzekerden steeds beter informeren als zij vragen naar de mogelijke eigen kosten bij zorgbehandelingen Ook begeleiden de zorgkantoren mensen beter bij het zoeken naar een geschikte zorginstelling in de langdurige zorg

Soms worden mensen nog van het kastje naar de muur gestuurd Dat mag niet meer gebeuren Ook is de verrekening van het eigen risico nog moeilijk uit te leggen Zie bijvoorbeeld deze toelichting over het verrekenen van het eigen risico in voorgaande jaren Daar ligt nog een uitdaging hoe maken we deze verrekening met het eigen risico eenvoudiger en beter te begrijpen voor patieumlnten en verzekerden

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Patieumlnten en clieumlnten worden steeds mondiger en willen zelf meebeslissen over hun behandeling Op wwwzorgkaartnederlandnlen wwwkiesbeternl staan beoordelingen van patieumlnten over zorgaanbieders Wat nog ontbreekt is dat zorgaanbieders goed te vergelijken zijn op kwaliteit Artsen krijgen sinds een paar jaar wel een vergoeding als zij een goed gesprek voeren met patieumlnten over de vraag of behandelen zinvol is en welke opties er dan zijn De Patieumlntenfederatie ziet dat er stappen zijn gezet in deze lsquoshared decision makingrsquo patieumlnten krijgen daardoor betere informatie over de voor- en nadelen van behandelingen en kunnen zelf meebeslissen De invoering van de Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) in 2016 is op dit vlak een belangrijke stap hierin staat omschreven wat goede zorg is en hoe mensen klachten over de zorg kunnen melden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 8

2 Dilemmarsquos in de zorg

Over de gezondheidszorg in Nederland wordt veel discussie gevoerd Terecht want onze gezondheid is ons grootste goed en we betalen allemaal veel aan mee aan de zorg In de zorg zijn veel dilemmarsquos aan de orde waar de vraag ldquoBent u voor of tegenrdquo niet helpt Bij deze dilemmarsquos is het innemen van een zwart-wit standpunt niet zinvol maar is het juist nodig om met elkaar in gesprek te blijven over de vraag wat helpt om de zorg beter te maken Wat is bijvoorbeeld zinvolle informatie over de kwaliteit en de kosten van de zorg En voor welke zorg moeten vaste regels en tarieven gelden en waar is dat niet nodig

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Vaste tarieven en regels ltgt Knelpunten oplossen in de huidige regels ltgt Vrije tarieven

Zorginnovaties altijd vergoeden ltgt Zijn nieuwe behandelmethodes effectief ltgt Kosten besparen

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Dilemmarsquos in de zorg niet zwart-wit maar doen wat werkt

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 9

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Moet alle informatie over contracten in de zorg openbaar zijn

In het maatschappelijk en politieke debat klinkt de vraag om alle afgesproken prijzen in de zorg openbaar te maken We moeten goed nadenken of dat de zorg voor patieumlnten en verzekerden beter maakt De prijzen die zorgverzekeraars met zorgaanbieders afspreken zijn onderdeel van een set aan afspraken in dat jaar Bijvoorbeeld over welke zorg er wordt geleverd en hoeveel De zorgverzekeraar kan bijvoorbeeld voorwaarden stellen in die contracten Dat kan juist de zorg beter maken voor patieumlnten omdat hierin ook afspraken over kwaliteit kunnen staan

Afgesproken prijslijsten per zorgaanbieder leveren voor de patieumlnt of verzekerde bovendien geen bruikbare informatie op Omdat de prijzen niet onderling te vergelijken zijn en ook niet zoveel zeggen Het zou hetzelfde zijn als er lijsten openbaar zijn van de budgetten voor onderwijs of politie per aanbieder met het verschil dat daar geen eigen risico voor geldt

Geen informatie over kosten of kwaliteit

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit en de kosten van behandelingen valt er niets te kiezen

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit van de zorg kunnen patieumlnten of clieumlnten niet goed een keuze maken voor een zorgaanbieder De huisarts of verwijzer kan dat dan overigens ook niet En ook de zorginkoper heeft informatie over de kwaliteit van de zorg nodig om te kiezen met welke zorgaanbieders er een contract wordt afgesloten of niet

Als er geen informatie beschikbaar is over de kosten en vergoedingen van de zorg is het niet goed mogelijk om vooraf in te schatten hoeveel er van het eigen risico af zal gaan In grote lijn natuurlijk wel bij een ziekenhuisbehandeling zal het eigen risico meestal op gaan en bij de huisarts gaat er niets van het eigen risico af Maar juist voor kleinere ingrepen in het ziekenhuis of voor genees- en hulpmiddelen is het wel degelijk nodig om vooraf meer informatie te krijgen over de kosten

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 10

Welke informatie willen patieumlnten Patieumlnten willen weten wat ze zelf moeten betalen aan zorg En welke kwaliteit de verschillende zorgaanbieders leveren Hoeveel van het verplichte of vrijwillige eigen risico gaat op aan de behandeling En als ik naar een zorgaanbieder ga waar geen contract mee is hoe hoog zijn de kosten dan Zijn er nog eigen bijdragen voor de zorg Hoeveel Welke extra kosten kan ik verwachten in een zorginstelling En welke zorgaanbieders doen het beter dan andere

Informatie over de kwaliteit van zorg en over de eigen kosten was lange tijd onder de maat Langzaam komt hier verandering in Er is nu veel meer informatie over de kosten en behandelingen beschikbaar dan voacuteoacuter 2006 We zien dat zorginstellingen in de langdurige zorg clieumlnten beter informeren over de bijkomende kosten En dat zorgverzekeraars hun verzekerden steeds beter informeren als zij vragen naar de mogelijke eigen kosten bij zorgbehandelingen Ook begeleiden de zorgkantoren mensen beter bij het zoeken naar een geschikte zorginstelling in de langdurige zorg

Soms worden mensen nog van het kastje naar de muur gestuurd Dat mag niet meer gebeuren Ook is de verrekening van het eigen risico nog moeilijk uit te leggen Zie bijvoorbeeld deze toelichting over het verrekenen van het eigen risico in voorgaande jaren Daar ligt nog een uitdaging hoe maken we deze verrekening met het eigen risico eenvoudiger en beter te begrijpen voor patieumlnten en verzekerden

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Patieumlnten en clieumlnten worden steeds mondiger en willen zelf meebeslissen over hun behandeling Op wwwzorgkaartnederlandnlen wwwkiesbeternl staan beoordelingen van patieumlnten over zorgaanbieders Wat nog ontbreekt is dat zorgaanbieders goed te vergelijken zijn op kwaliteit Artsen krijgen sinds een paar jaar wel een vergoeding als zij een goed gesprek voeren met patieumlnten over de vraag of behandelen zinvol is en welke opties er dan zijn De Patieumlntenfederatie ziet dat er stappen zijn gezet in deze lsquoshared decision makingrsquo patieumlnten krijgen daardoor betere informatie over de voor- en nadelen van behandelingen en kunnen zelf meebeslissen De invoering van de Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) in 2016 is op dit vlak een belangrijke stap hierin staat omschreven wat goede zorg is en hoe mensen klachten over de zorg kunnen melden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 9

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Moet alle informatie over contracten in de zorg openbaar zijn

In het maatschappelijk en politieke debat klinkt de vraag om alle afgesproken prijzen in de zorg openbaar te maken We moeten goed nadenken of dat de zorg voor patieumlnten en verzekerden beter maakt De prijzen die zorgverzekeraars met zorgaanbieders afspreken zijn onderdeel van een set aan afspraken in dat jaar Bijvoorbeeld over welke zorg er wordt geleverd en hoeveel De zorgverzekeraar kan bijvoorbeeld voorwaarden stellen in die contracten Dat kan juist de zorg beter maken voor patieumlnten omdat hierin ook afspraken over kwaliteit kunnen staan

Afgesproken prijslijsten per zorgaanbieder leveren voor de patieumlnt of verzekerde bovendien geen bruikbare informatie op Omdat de prijzen niet onderling te vergelijken zijn en ook niet zoveel zeggen Het zou hetzelfde zijn als er lijsten openbaar zijn van de budgetten voor onderwijs of politie per aanbieder met het verschil dat daar geen eigen risico voor geldt

Geen informatie over kosten of kwaliteit

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit en de kosten van behandelingen valt er niets te kiezen

Als er geen informatie beschikbaar is over de kwaliteit van de zorg kunnen patieumlnten of clieumlnten niet goed een keuze maken voor een zorgaanbieder De huisarts of verwijzer kan dat dan overigens ook niet En ook de zorginkoper heeft informatie over de kwaliteit van de zorg nodig om te kiezen met welke zorgaanbieders er een contract wordt afgesloten of niet

Als er geen informatie beschikbaar is over de kosten en vergoedingen van de zorg is het niet goed mogelijk om vooraf in te schatten hoeveel er van het eigen risico af zal gaan In grote lijn natuurlijk wel bij een ziekenhuisbehandeling zal het eigen risico meestal op gaan en bij de huisarts gaat er niets van het eigen risico af Maar juist voor kleinere ingrepen in het ziekenhuis of voor genees- en hulpmiddelen is het wel degelijk nodig om vooraf meer informatie te krijgen over de kosten

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 10

Welke informatie willen patieumlnten Patieumlnten willen weten wat ze zelf moeten betalen aan zorg En welke kwaliteit de verschillende zorgaanbieders leveren Hoeveel van het verplichte of vrijwillige eigen risico gaat op aan de behandeling En als ik naar een zorgaanbieder ga waar geen contract mee is hoe hoog zijn de kosten dan Zijn er nog eigen bijdragen voor de zorg Hoeveel Welke extra kosten kan ik verwachten in een zorginstelling En welke zorgaanbieders doen het beter dan andere

Informatie over de kwaliteit van zorg en over de eigen kosten was lange tijd onder de maat Langzaam komt hier verandering in Er is nu veel meer informatie over de kosten en behandelingen beschikbaar dan voacuteoacuter 2006 We zien dat zorginstellingen in de langdurige zorg clieumlnten beter informeren over de bijkomende kosten En dat zorgverzekeraars hun verzekerden steeds beter informeren als zij vragen naar de mogelijke eigen kosten bij zorgbehandelingen Ook begeleiden de zorgkantoren mensen beter bij het zoeken naar een geschikte zorginstelling in de langdurige zorg

Soms worden mensen nog van het kastje naar de muur gestuurd Dat mag niet meer gebeuren Ook is de verrekening van het eigen risico nog moeilijk uit te leggen Zie bijvoorbeeld deze toelichting over het verrekenen van het eigen risico in voorgaande jaren Daar ligt nog een uitdaging hoe maken we deze verrekening met het eigen risico eenvoudiger en beter te begrijpen voor patieumlnten en verzekerden

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Patieumlnten en clieumlnten worden steeds mondiger en willen zelf meebeslissen over hun behandeling Op wwwzorgkaartnederlandnlen wwwkiesbeternl staan beoordelingen van patieumlnten over zorgaanbieders Wat nog ontbreekt is dat zorgaanbieders goed te vergelijken zijn op kwaliteit Artsen krijgen sinds een paar jaar wel een vergoeding als zij een goed gesprek voeren met patieumlnten over de vraag of behandelen zinvol is en welke opties er dan zijn De Patieumlntenfederatie ziet dat er stappen zijn gezet in deze lsquoshared decision makingrsquo patieumlnten krijgen daardoor betere informatie over de voor- en nadelen van behandelingen en kunnen zelf meebeslissen De invoering van de Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) in 2016 is op dit vlak een belangrijke stap hierin staat omschreven wat goede zorg is en hoe mensen klachten over de zorg kunnen melden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 10

Welke informatie willen patieumlnten Patieumlnten willen weten wat ze zelf moeten betalen aan zorg En welke kwaliteit de verschillende zorgaanbieders leveren Hoeveel van het verplichte of vrijwillige eigen risico gaat op aan de behandeling En als ik naar een zorgaanbieder ga waar geen contract mee is hoe hoog zijn de kosten dan Zijn er nog eigen bijdragen voor de zorg Hoeveel Welke extra kosten kan ik verwachten in een zorginstelling En welke zorgaanbieders doen het beter dan andere

Informatie over de kwaliteit van zorg en over de eigen kosten was lange tijd onder de maat Langzaam komt hier verandering in Er is nu veel meer informatie over de kosten en behandelingen beschikbaar dan voacuteoacuter 2006 We zien dat zorginstellingen in de langdurige zorg clieumlnten beter informeren over de bijkomende kosten En dat zorgverzekeraars hun verzekerden steeds beter informeren als zij vragen naar de mogelijke eigen kosten bij zorgbehandelingen Ook begeleiden de zorgkantoren mensen beter bij het zoeken naar een geschikte zorginstelling in de langdurige zorg

Soms worden mensen nog van het kastje naar de muur gestuurd Dat mag niet meer gebeuren Ook is de verrekening van het eigen risico nog moeilijk uit te leggen Zie bijvoorbeeld deze toelichting over het verrekenen van het eigen risico in voorgaande jaren Daar ligt nog een uitdaging hoe maken we deze verrekening met het eigen risico eenvoudiger en beter te begrijpen voor patieumlnten en verzekerden

2

4

1

3

5

2

Alles openbaar ltgt Zinvolle informatie over kosten en kwaliteit ltgt Niets openbaar

Patieumlnten en clieumlnten worden steeds mondiger en willen zelf meebeslissen over hun behandeling Op wwwzorgkaartnederlandnlen wwwkiesbeternl staan beoordelingen van patieumlnten over zorgaanbieders Wat nog ontbreekt is dat zorgaanbieders goed te vergelijken zijn op kwaliteit Artsen krijgen sinds een paar jaar wel een vergoeding als zij een goed gesprek voeren met patieumlnten over de vraag of behandelen zinvol is en welke opties er dan zijn De Patieumlntenfederatie ziet dat er stappen zijn gezet in deze lsquoshared decision makingrsquo patieumlnten krijgen daardoor betere informatie over de voor- en nadelen van behandelingen en kunnen zelf meebeslissen De invoering van de Wet kwaliteit klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) in 2016 is op dit vlak een belangrijke stap hierin staat omschreven wat goede zorg is en hoe mensen klachten over de zorg kunnen melden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 11

2

4

1

3

5

2

Vaste tarieven en regels ltgt Knelpunten oplossen in de huidige regels ltgt Vrije tarieven

Bij vaste tarieven en regels bepaalt de overheid (NZa) op basis van analyses welke zorgbehandelingen zorgaanbieders in rekening mogen brengen en tegen welk (maximum)tarief Bij vrije tarieven spreken zorgverzekeraars en zorgaanbieders samen een prijs af voor de behandeling

Moeten overal vaste tarieven en regels voor gelden

Vaste tarieven en regels geven duidelijkheid aan zorgaanbieders en zorgverzekeraars Maar ze kunnen de zorg ook star en bureaucratisch maken als iets niet kan binnen de bestaande regels en tarieven wordt het lastig om de zorg te leveren En bij vernieuwingen moet eerst iedereen het eens zijn over de veranderingen (en dus ook over het innovatieve idee van de lsquoconcullega-zorgaanbiederrsquo) Dat vertraagt innovaties in de zorg Werken met vaste tarieven beperkt bovendien de concurrentie tussen aanbieders je beloont aanbieders die eigenlijk te duur zijn Aanbieders die de zorg efficieumlnter leveren of een betere kwaliteit of service bieden kun je met vaste tarieven niet belonen voor hun inspanningen

Moeten we dan alle tarieven in de zorg vrijgeven

Nee dat is niet altijd een goed idee Bijvoorbeeld als de zorgverzekeraars en zorgaanbieders niet of nauwelijks contractafspraken maken Als het aantal behandelingen of patieumlnten beperkt is kan er bij de contractonderhandelingen te weinig aandacht zijn voor specifieke afspraken Ook als zorgverzekeraars te weinig onderhandelingsmacht hebben zijn vrije tarieven geen goed idee Dan bestaat namelijk de kans dat zorgaanbieders de prijzen voor hun behandelingen laten stijgen zonder dat de kwaliteit van de zorg groeit

Voor sommige vormen van zorg werken vrije prijzen niet altijd goed Zoals bij spoedeisende hulp of acute verloskunde In dunbevolkte gebieden is bijvoorbeeld soms een vast budget nodig (een beschikbaarheidsbijdrage) om te garanderen dat ambulances binnen de afgesproken norm bij de patieumlnt kunnen zijn Of denk aan de inzet van trauma- of ambulancehelikopters op de Waddeneilanden daar werkt een vast budget voor de beschikbaarheid beter omdat deze zorg zeer kostbaar is Afrekenen per rit is dan financieel te risicovol voor de zorgaanbieder en voor de zorgverzekeraars

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 12

Knelpunten oplossen in de huidige regelsDe zorg wordt er beter van als we goed kijken waar afspraken op maat tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars of zorgkantoren nuttig en nodig zijn en waar vaste tarieven en prijzen beter werken Speelt er een ander probleem en is het vrijgeven van tarieven daar niet de oplossing voor Dan moeten we dat probleem aanpakken en niet de regels wijzigen

Voorbeeld 1Innovatieve samenwerking tussen ggz en ROC in Friesland

In Friesland willen een onderwijsinstelling een ggz-aanbieder en een zorgverzekeraar samenwerken om jongeren met beginnende psychische problemen actief te begeleiden tijdens hun mbo-opleiding Doel deze adolescenten helpen bij het voltooien van hun opleiding en voorkomen dat zij uiteindelijk veel zwaardere geestelijke gezondheidszorg nodig hebben Deze vorm van preventieve zorg wordt in eerste instantie via een experiment geregeld zodat de samenwerkingspartners vlot van start kunnen Er hoeft dan niet eerst een procedure plaats te vinden om een tarief en een prestatie vast te laten stellen door de NZa met instemming van andere organisaties Als deze innovatieve zorgvorm goed werkt dan kan dit alsnog op een structurele manier ingevoerd worden

2

4

1

3

5

2

Vaste tarieven en regels ltgt Knelpunten oplossen in de huidige regels ltgt Vrije tarieven

Voorbeeld 2Pak het probleem bij de wortel aan

Bij een verkenning van de mogelijkheden om vrije prijzen in te voeren bij de orthoptie podotherapie huidtherapie en optometrie bleek dat zorgaanbieders en patieumlnten niet zozeer last hebben van de regels of tarieven Het probleem is daar dat de zorg betaald wordt uit verschillende potjes die elk hun eigen financieringssysteem hebben en een eigen set aan regels Voor zorgaanbieders is het dan moeilijker om samen te werken en een integraal zorgpakket aan te bieden En voor patieumlnten is het daardoor onduidelijk wat ze zelf (bij) moeten betalen voor de zorg waar ze naartoe moeten met hun vraag en hoe de zorg geregeld is Hier is het dus vooral nodig om die schotten weg te halen zodat de zorgprofessionals beter kunnen samenwerken in het belang van de burger

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 13

2

4

1

3

5

2

Zorginnovaties altijd vergoeden ltgt Zijn nieuwe behandelmethodes effectief ltgt Kosten besparen

Zijn de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief Bij iedere zorginnovatie zullen de professionals samen met Zorginstituut Nederland moeten nagaan of de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief zijn en voor welke patieumlnten De NZa stimuleert dit door bij bepaalde nieuwe zorgvormen de voorwaarde te stellen dat er richtlijnen komen voor toepassing van de behandeling bij omschreven diagnoses Zorginnovatie kun je in dit licht ook breder bekijken je kunt ook de zorg beter of slimmer organiseren waardoor de kwaliteit hetzelfde blijft of zelfs stijgt en de kosten dalen

Voorbeeld In 2015 is in Nederland gestart met de bouw van een aantal centra voor protonentherapie Voorheen moesten patieumlnten hiervoor naar Duitsland Dit waren er zorsquon veertig per jaar De bouw van deze centra is duur maar de beroepsgroepen gaven aan dat zij mogelijkheden zagen om deze therapie ook toe te passen bij andere groepen patieumlnten De NZa stelde in de regels voor deze zorg dat er dan wel eerst een kwaliteitsstandaard vastgesteld moet worden Zodat de professionals weten voor welke patieumlnten deze protonentherapie bewezen effectief is als behandeling Pas als die kwaliteitsstandaard er is kunnen de zorgaanbieders deze zorg in rekening brengen

Zorginnovaties moeten altijd vergoed worden

Innovatie is geen toverwoord en vormt niet de oplossing voor alle problemen in de zorg Niet alle nieuwe medicijnen of nieuwe behandelmethoden zijn effectief of beter dan bestaande middelen of behandelingen Voor nieuwe dure geneesmiddelen (biologicals) is soms ook een goedkoper alternatief voorhanden met dezelfde werking (biosimilars) Als een nieuw medicijn of nieuwe behandelmethode eenmaal in Nederland verkrijgbaar is is het erg moeilijk om dat weer terug te draaien Alle innovaties zomaar vergoeden is daarom niet per se het beste voor de burger de zorgpremie kan erdoor omhoog gaan en de zorg wordt er niet in alle gevallen beter van

Goedkoper = beter

De laatste jaren was er veel aandacht voor het beperken van de zorgkosten Dat was ook nodig want de kosten liepen snel op Maar goedkoper is niet in alle gevallen beter We zullen moeten blijven kijken welke innovaties de zorg beter en slimmer maken Wel met voortdurend een oog op de zorgkosten want we willen de zorg ook in de toekomst beschikbaar houden voor iedereen die daar recht op heeft Nu het zorgverzekeringsstelsel helemaal ingevoerd is is het zaak om niet alleen naar de kosten te kijken maar ook te zorgen dat we de kwaliteit van onze zorg hoog kunnen houden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 14

2

4

1

3

5

2

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Het is onmogelijk om correct te declareren de regels zijn te ingewikkeld

Nee het is wel degelijk mogelijk om de zorg correct in rekening te brengen Het klopt dat de invoering van een nieuw stelsel veel veranderingen met zich mee heeft gebracht Het kost dan ook tijd om de administraties van zorgaanbieders daarop aan te laten sluiten En de zorg is complex dit betekent dat het belangrijk is om de zorg goed te registreren en te administreren Dat kost tijd en aandacht niet alleen van de professional maar ook van het bestuur en van de interne toezichthouders Investeren in een goede administratie en een goede interne controle loont

Zorgaanbieders die verkeerd declareren moeten altijd een boete krijgen

Nee Een boete is niet altijd het beste middel om fouten te voorkomen in de zorg Waarom niet Een boetetraject duurt lang en het is vooral belangrijk om eerst goed te kijken wat de oorzaak is van het verkeerd declareren Onwetendheid Slordigheid Zijn de regels wel duidelijk Is er sprake van opzet of niet Is er verkeerd gedeclareerd om er zelf beter van te worden of is de administratie nog niet op orde Als er sprake is van opzettelijke fouten met zorggeld om er zelf financieel beter van te worden dan kan de NZa hard optreden en zal zij dat ook doen Inderdaad door bijvoorbeeld een boete op te leggen of een last onder dwangsom Soms is ook strafrechtelijke vervolging nodig de NZa werkt in haar toezicht dan ook nauw samen met het Openbaar Ministerie en de andere toezichthouders (bijvoorbeeld de Inspectie SZW en de Inspectie voor de Gezondheidszorg)

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 12

Knelpunten oplossen in de huidige regelsDe zorg wordt er beter van als we goed kijken waar afspraken op maat tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars of zorgkantoren nuttig en nodig zijn en waar vaste tarieven en prijzen beter werken Speelt er een ander probleem en is het vrijgeven van tarieven daar niet de oplossing voor Dan moeten we dat probleem aanpakken en niet de regels wijzigen

Voorbeeld 1Innovatieve samenwerking tussen ggz en ROC in Friesland

In Friesland willen een onderwijsinstelling een ggz-aanbieder en een zorgverzekeraar samenwerken om jongeren met beginnende psychische problemen actief te begeleiden tijdens hun mbo-opleiding Doel deze adolescenten helpen bij het voltooien van hun opleiding en voorkomen dat zij uiteindelijk veel zwaardere geestelijke gezondheidszorg nodig hebben Deze vorm van preventieve zorg wordt in eerste instantie via een experiment geregeld zodat de samenwerkingspartners vlot van start kunnen Er hoeft dan niet eerst een procedure plaats te vinden om een tarief en een prestatie vast te laten stellen door de NZa met instemming van andere organisaties Als deze innovatieve zorgvorm goed werkt dan kan dit alsnog op een structurele manier ingevoerd worden

2

4

1

3

5

2

Vaste tarieven en regels ltgt Knelpunten oplossen in de huidige regels ltgt Vrije tarieven

Voorbeeld 2Pak het probleem bij de wortel aan

Bij een verkenning van de mogelijkheden om vrije prijzen in te voeren bij de orthoptie podotherapie huidtherapie en optometrie bleek dat zorgaanbieders en patieumlnten niet zozeer last hebben van de regels of tarieven Het probleem is daar dat de zorg betaald wordt uit verschillende potjes die elk hun eigen financieringssysteem hebben en een eigen set aan regels Voor zorgaanbieders is het dan moeilijker om samen te werken en een integraal zorgpakket aan te bieden En voor patieumlnten is het daardoor onduidelijk wat ze zelf (bij) moeten betalen voor de zorg waar ze naartoe moeten met hun vraag en hoe de zorg geregeld is Hier is het dus vooral nodig om die schotten weg te halen zodat de zorgprofessionals beter kunnen samenwerken in het belang van de burger

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 13

2

4

1

3

5

2

Zorginnovaties altijd vergoeden ltgt Zijn nieuwe behandelmethodes effectief ltgt Kosten besparen

Zijn de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief Bij iedere zorginnovatie zullen de professionals samen met Zorginstituut Nederland moeten nagaan of de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief zijn en voor welke patieumlnten De NZa stimuleert dit door bij bepaalde nieuwe zorgvormen de voorwaarde te stellen dat er richtlijnen komen voor toepassing van de behandeling bij omschreven diagnoses Zorginnovatie kun je in dit licht ook breder bekijken je kunt ook de zorg beter of slimmer organiseren waardoor de kwaliteit hetzelfde blijft of zelfs stijgt en de kosten dalen

Voorbeeld In 2015 is in Nederland gestart met de bouw van een aantal centra voor protonentherapie Voorheen moesten patieumlnten hiervoor naar Duitsland Dit waren er zorsquon veertig per jaar De bouw van deze centra is duur maar de beroepsgroepen gaven aan dat zij mogelijkheden zagen om deze therapie ook toe te passen bij andere groepen patieumlnten De NZa stelde in de regels voor deze zorg dat er dan wel eerst een kwaliteitsstandaard vastgesteld moet worden Zodat de professionals weten voor welke patieumlnten deze protonentherapie bewezen effectief is als behandeling Pas als die kwaliteitsstandaard er is kunnen de zorgaanbieders deze zorg in rekening brengen

Zorginnovaties moeten altijd vergoed worden

Innovatie is geen toverwoord en vormt niet de oplossing voor alle problemen in de zorg Niet alle nieuwe medicijnen of nieuwe behandelmethoden zijn effectief of beter dan bestaande middelen of behandelingen Voor nieuwe dure geneesmiddelen (biologicals) is soms ook een goedkoper alternatief voorhanden met dezelfde werking (biosimilars) Als een nieuw medicijn of nieuwe behandelmethode eenmaal in Nederland verkrijgbaar is is het erg moeilijk om dat weer terug te draaien Alle innovaties zomaar vergoeden is daarom niet per se het beste voor de burger de zorgpremie kan erdoor omhoog gaan en de zorg wordt er niet in alle gevallen beter van

Goedkoper = beter

De laatste jaren was er veel aandacht voor het beperken van de zorgkosten Dat was ook nodig want de kosten liepen snel op Maar goedkoper is niet in alle gevallen beter We zullen moeten blijven kijken welke innovaties de zorg beter en slimmer maken Wel met voortdurend een oog op de zorgkosten want we willen de zorg ook in de toekomst beschikbaar houden voor iedereen die daar recht op heeft Nu het zorgverzekeringsstelsel helemaal ingevoerd is is het zaak om niet alleen naar de kosten te kijken maar ook te zorgen dat we de kwaliteit van onze zorg hoog kunnen houden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 14

2

4

1

3

5

2

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Het is onmogelijk om correct te declareren de regels zijn te ingewikkeld

Nee het is wel degelijk mogelijk om de zorg correct in rekening te brengen Het klopt dat de invoering van een nieuw stelsel veel veranderingen met zich mee heeft gebracht Het kost dan ook tijd om de administraties van zorgaanbieders daarop aan te laten sluiten En de zorg is complex dit betekent dat het belangrijk is om de zorg goed te registreren en te administreren Dat kost tijd en aandacht niet alleen van de professional maar ook van het bestuur en van de interne toezichthouders Investeren in een goede administratie en een goede interne controle loont

Zorgaanbieders die verkeerd declareren moeten altijd een boete krijgen

Nee Een boete is niet altijd het beste middel om fouten te voorkomen in de zorg Waarom niet Een boetetraject duurt lang en het is vooral belangrijk om eerst goed te kijken wat de oorzaak is van het verkeerd declareren Onwetendheid Slordigheid Zijn de regels wel duidelijk Is er sprake van opzet of niet Is er verkeerd gedeclareerd om er zelf beter van te worden of is de administratie nog niet op orde Als er sprake is van opzettelijke fouten met zorggeld om er zelf financieel beter van te worden dan kan de NZa hard optreden en zal zij dat ook doen Inderdaad door bijvoorbeeld een boete op te leggen of een last onder dwangsom Soms is ook strafrechtelijke vervolging nodig de NZa werkt in haar toezicht dan ook nauw samen met het Openbaar Ministerie en de andere toezichthouders (bijvoorbeeld de Inspectie SZW en de Inspectie voor de Gezondheidszorg)

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 13

2

4

1

3

5

2

Zorginnovaties altijd vergoeden ltgt Zijn nieuwe behandelmethodes effectief ltgt Kosten besparen

Zijn de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief Bij iedere zorginnovatie zullen de professionals samen met Zorginstituut Nederland moeten nagaan of de nieuwe behandelmethoden of medicijnen effectief zijn en voor welke patieumlnten De NZa stimuleert dit door bij bepaalde nieuwe zorgvormen de voorwaarde te stellen dat er richtlijnen komen voor toepassing van de behandeling bij omschreven diagnoses Zorginnovatie kun je in dit licht ook breder bekijken je kunt ook de zorg beter of slimmer organiseren waardoor de kwaliteit hetzelfde blijft of zelfs stijgt en de kosten dalen

Voorbeeld In 2015 is in Nederland gestart met de bouw van een aantal centra voor protonentherapie Voorheen moesten patieumlnten hiervoor naar Duitsland Dit waren er zorsquon veertig per jaar De bouw van deze centra is duur maar de beroepsgroepen gaven aan dat zij mogelijkheden zagen om deze therapie ook toe te passen bij andere groepen patieumlnten De NZa stelde in de regels voor deze zorg dat er dan wel eerst een kwaliteitsstandaard vastgesteld moet worden Zodat de professionals weten voor welke patieumlnten deze protonentherapie bewezen effectief is als behandeling Pas als die kwaliteitsstandaard er is kunnen de zorgaanbieders deze zorg in rekening brengen

Zorginnovaties moeten altijd vergoed worden

Innovatie is geen toverwoord en vormt niet de oplossing voor alle problemen in de zorg Niet alle nieuwe medicijnen of nieuwe behandelmethoden zijn effectief of beter dan bestaande middelen of behandelingen Voor nieuwe dure geneesmiddelen (biologicals) is soms ook een goedkoper alternatief voorhanden met dezelfde werking (biosimilars) Als een nieuw medicijn of nieuwe behandelmethode eenmaal in Nederland verkrijgbaar is is het erg moeilijk om dat weer terug te draaien Alle innovaties zomaar vergoeden is daarom niet per se het beste voor de burger de zorgpremie kan erdoor omhoog gaan en de zorg wordt er niet in alle gevallen beter van

Goedkoper = beter

De laatste jaren was er veel aandacht voor het beperken van de zorgkosten Dat was ook nodig want de kosten liepen snel op Maar goedkoper is niet in alle gevallen beter We zullen moeten blijven kijken welke innovaties de zorg beter en slimmer maken Wel met voortdurend een oog op de zorgkosten want we willen de zorg ook in de toekomst beschikbaar houden voor iedereen die daar recht op heeft Nu het zorgverzekeringsstelsel helemaal ingevoerd is is het zaak om niet alleen naar de kosten te kijken maar ook te zorgen dat we de kwaliteit van onze zorg hoog kunnen houden

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 14

2

4

1

3

5

2

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Het is onmogelijk om correct te declareren de regels zijn te ingewikkeld

Nee het is wel degelijk mogelijk om de zorg correct in rekening te brengen Het klopt dat de invoering van een nieuw stelsel veel veranderingen met zich mee heeft gebracht Het kost dan ook tijd om de administraties van zorgaanbieders daarop aan te laten sluiten En de zorg is complex dit betekent dat het belangrijk is om de zorg goed te registreren en te administreren Dat kost tijd en aandacht niet alleen van de professional maar ook van het bestuur en van de interne toezichthouders Investeren in een goede administratie en een goede interne controle loont

Zorgaanbieders die verkeerd declareren moeten altijd een boete krijgen

Nee Een boete is niet altijd het beste middel om fouten te voorkomen in de zorg Waarom niet Een boetetraject duurt lang en het is vooral belangrijk om eerst goed te kijken wat de oorzaak is van het verkeerd declareren Onwetendheid Slordigheid Zijn de regels wel duidelijk Is er sprake van opzet of niet Is er verkeerd gedeclareerd om er zelf beter van te worden of is de administratie nog niet op orde Als er sprake is van opzettelijke fouten met zorggeld om er zelf financieel beter van te worden dan kan de NZa hard optreden en zal zij dat ook doen Inderdaad door bijvoorbeeld een boete op te leggen of een last onder dwangsom Soms is ook strafrechtelijke vervolging nodig de NZa werkt in haar toezicht dan ook nauw samen met het Openbaar Ministerie en de andere toezichthouders (bijvoorbeeld de Inspectie SZW en de Inspectie voor de Gezondheidszorg)

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 14

2

4

1

3

5

2

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Het is onmogelijk om correct te declareren de regels zijn te ingewikkeld

Nee het is wel degelijk mogelijk om de zorg correct in rekening te brengen Het klopt dat de invoering van een nieuw stelsel veel veranderingen met zich mee heeft gebracht Het kost dan ook tijd om de administraties van zorgaanbieders daarop aan te laten sluiten En de zorg is complex dit betekent dat het belangrijk is om de zorg goed te registreren en te administreren Dat kost tijd en aandacht niet alleen van de professional maar ook van het bestuur en van de interne toezichthouders Investeren in een goede administratie en een goede interne controle loont

Zorgaanbieders die verkeerd declareren moeten altijd een boete krijgen

Nee Een boete is niet altijd het beste middel om fouten te voorkomen in de zorg Waarom niet Een boetetraject duurt lang en het is vooral belangrijk om eerst goed te kijken wat de oorzaak is van het verkeerd declareren Onwetendheid Slordigheid Zijn de regels wel duidelijk Is er sprake van opzet of niet Is er verkeerd gedeclareerd om er zelf beter van te worden of is de administratie nog niet op orde Als er sprake is van opzettelijke fouten met zorggeld om er zelf financieel beter van te worden dan kan de NZa hard optreden en zal zij dat ook doen Inderdaad door bijvoorbeeld een boete op te leggen of een last onder dwangsom Soms is ook strafrechtelijke vervolging nodig de NZa werkt in haar toezicht dan ook nauw samen met het Openbaar Ministerie en de andere toezichthouders (bijvoorbeeld de Inspectie SZW en de Inspectie voor de Gezondheidszorg)

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 15

Toezicht op maat in de zorgDe NZa streeft ernaar dat zoveel mogelijk zorgaanbieders en zorgverzekeraars de wetten en regels als vanzelfsprekend naleven Oftewel we proberen fouten en fraude in de zorg tot een minimum te beperken Daarbij gaan we grondig te werk Eerst verkennen we mogelijke problemen op basis van meldingen die we krijgen en risicorsquos die we signaleren Hoe ernstig zijn de problemen Welke oorzaken liggen eraan ten grondslag Welke doelgroepen zijn erbij betrokken Op basis van deze probleemanalyse stellen we een overzicht op van allerlei uiteenlopende acties en maatregelen om het probleem zo efficieumlnt en effectief mogelijk op te lossen

De acties en maatregelen lopen uiteen van het verzorgen van presentaties en het publiceren van factsheets tot gesprekken voeren met bestuurders en corrigerend optreden waar nodig Van het organiseren van themabijeenkomsten en het geven van tips om de regels beter na te leven tot het opleggen van juridische verplichtingen bijvoorbeeld in de vorm van een zogenoemde aanwijzing Welke instrumenten we kiezen hangt af van het doel dat we willen bereiken Het gaat om toezicht op maat En daarvoor gaan we graag de dialoog en samenwerking aan met zorgaanbieders zorgverzekeraars en burgers

2

4

1

3

5

2

Altijd een boete bij verkeerd declareren ltgt Toezicht op maat ltgt Correct declareren is onmogelijk

Voorbeeldggz-aanbieders kennen de regels onvoldoendeRecent liet de NZa onderzoek doen naar de bereidheid bij psychiaters en psychologen om zich aan de geldende declaratieregels te houden Wat bleek Een groot deel van hen kent de regels onvoldoende Voor zorgaanbieders in de curatieve sector en de langdurige zorg organiseerde de NZa daarom het congres lsquovan beleid naar praktijkrsquoDaarnaast dachten we samen met brancheorganisaties in de zorg na over andere manieren om declaratiefouten te helpen voorkomen Eeacuten van de acties die hieruit voortvloeide is het programmeren van controles in de software van zorgaanbieders Hierdoor kunnen zij fouten voorkomen en de controles achteraf beperken De NZa zoekt actief de samenwerking met zorgaanbieders koepelorganisaties en zorgverzekeraars

3 Wat vindt de toekomstige generatie burgers Verfrissende tips en mooie vragen van basisschoolkinderen over de zorg in Nederland

Kinderen op drie basisscholen kregen in september 2016 een dag lang les over de zorg in Nederland De NZa werkte hierbij samen met Consulting kids Leerlingen kregen in verhaalvorm uitleg over hoe de zorg is georganiseerd en ze werden uitgedaagd om mee te denken over de volgende vragen

bull Hoe zorgen we ervoor dat we in Nederland beter beseffen hoe goed onze gezondheidszorg is

bull Hoe zorgen we ervoor dat de zorg over dertig jaar nog net zo goed is als nu en dat we die zorg ook nog kunnen betalen met elkaar

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 16

2

4

1

3

5

3

Kijk hier video 1 gt

Kijk hier video 2 gt

Kijk hier video 3 gt

Kijk hier video 4 gt

4 Uitdagingen voor de zorg in de komende jaren Als regelgever en toezichthouder in de zorg ziet de Nederlandse Zorgautoriteit enkele belangrijke uitdagingen de komende jaren Voor zorgaanbieders zorgverzekeraars de wetgever en voor zichzelf als toezichthouder Het doel De zorg uit het basispakket ook in de toekomst betaalbaar en toegankelijk houden voor iedereen die dat nodig heeft Medewerkers van de NZa vertellen over concrete uitdagingen waar zij de komende tijd aan werken in samenwerking met patieumlnten- en brancheorganisaties de zorgverzekeraars en de zorgaanbieders

Tom Neven Betere informatie over de zorgpolissenBurgers hebben recht op goede informatie over de zorgpolissen Zodat zij weloverwogen kunnen bepalen welke zorgpolis het beste bij hen past De NZa onderneemt acties tijdens de overstapperiode zodat verzekerden goede informatie krijgen over de polissen Zo onderzoeken we de informatie van zorgverzekeraars en vragen om actie als mensen zich bij ons melden met vragen of klachten Dit najaar beoordeelt de NZa of de websites van verzekeraars helder zijn en werken we samen met zorgverzekeraars om de verzekerden zo goed mogelijk te informeren Zie de video De acties van de NZa in de overstapperiodegt

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 17

Hanneke Miedema Aanpak van de wachttijden in de ggzVoor sommige behandelingen zijn de wachttijden bij bepaalde zorgaanbieders langer dan de norm toestaat De NZa spreekt zorgaanbieders zorgverzekeraars en zorgkantoren hierop aan In 2016 controleerde de NZa actief of zorgaanbieders duidelijk vermelden op hun website hoe lang de wachttijden zijnZie de video Controle van de wachttijden in de ggzgt

Martijn van EckeveldVerbeteringen in de bekostiging van ggz-behandelingen De NZa werkt samen met zorgaanbieders zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van patieumlnten aan een nieuw bekostigingsmodel voor de geestelijke gezondheidszorg Het doel is om niet de diagnose maar de behoefte aan zorg als uitgangspunt te nemen bij de bekostiging van de behandelingen Zie de video Verbetering bekostiging ggzgt

Ilse PastoorsWijkverpleging zorgvraag van patieumlnt centraal stellen in bekostiging Samen met brancheorganisaties beroepsorganisaties en patieumlntenorganisaties werkt de NZa aan een nieuwe manier waarop de wijkverpleging de zorg kan registreren en in rekening kan brengen De zorgvraag van de patieumlnt komt in de nieuwe productstructuur meer centraal te staan Zie de video De bekostiging van de wijkverpleginggt

2

4

1

3

5

4

Vincent Pelgroumlm Integraal tarief voor geboortezorg De NZa is voorstander van een zorgvuldige invoering van een integraal tarief voor geboortezorg Dit kan een middel zijn om verloskundigen en gynaecologen beter te laten samenwerken Vanaf 2017 kunnen zorgverzekeraars en zorgaanbieders al een integraal tarief afspreken voor geboortezorg bij een samenwerkingsverband van zorgaanbieders Dat is geen verplichting maar een extra mogelijkheid naast de bestaande bekostiging Voordat we dit structureel invoeren onderzoeken we de effecten ervan Zie de video Integraal tarief geboortezorggt

Martijn Peeters Toezicht op de zorgplicht van zorgverzekeraars Iedereen heeft recht op betaalbare zorg binnen een redelijke tijd en binnen een redelijke afstand Verzekeraars moeten hiervoor zorgen Als je ziek bent met een psycholoog wilt praten of zorg in een verpleeghuis nodig hebt moet je kunnen rekenen op kwalitatief goede en betaalbare zorg Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht en moeten regelen dat hun verzekerden op tijd de benodigde zorg krijgen De NZa houdt zorgverzekeraars aan hun zorgplichtZie de video Toezicht op de zorgplichtgt

Anne-Wietske Enequist Toezicht op informatie door zorgaanbieders en zorgverzekeraarsZoekt u een zorgaanbieder Het zorgkantoor (in de langdurige zorg) of uw zorgverzekeraar kan u daarbij helpen Door informatie te geven over de wachttijden door u te ondersteunen bij het kiezen van de juiste zorg of zorgaanbieder en door u te vertellen wat de zorg u ongeveer zal gaan kosten Zie de video De regels voor transparantiegt

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 18

Nienke de Munck Kijken naar concrete resultaten in de langdurige zorg De zorgkantoren (Wlz-uitvoerders) lieten de afgelopen jaren zien dat zij hun processen steeds beter op orde hebben ndash dat vinden we positief Vanaf 2016 zal de NZa dan ook niet meer al die processen afvinken maar zullen we toetsen of de zorgkantoren de doelen vanuit de Wet langdurige zorg behalen Daarbij gaat de NZa meer uit van de eigen verantwoordelijkheid van de zorgkantorenZie de video Toezicht op de zorgkantorengt

Joost Warners Informatiebeveiliging in de zorgHet beroepsgeheim van medici en de privacy van patieumlnten staan voorop in het werk van de NZa Daarom zorgen we voor een optimale beveiliging en bescherming van de zorgdata die we gebruiken voor onze wettelijke taken De NZa gebruikt data uit het informatiesysteem DIS om te sturen op het betaalbaar en toegankelijk houden van de zorg Deze data worden ook gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en voor het verbeteren van de bekostiging van ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg Zie de video Informatiebeveiliginggt

Desie Dircks De burger centraal zetten in de zorgBij alles wat ze doet stelt de NZa het belang van de burger centraal Dit doen we door burgers te betrekken bij onze besluitvorming en door te luisteren naar hun wensen en behoeften In 2016 starten we daarom met een panel Zie de video Alles in het belang van de burgergt

2

4

1

3

5

4

Samenwerking met andere toezichthoudersDe NZa werkt intensief samen met andere toezichthouders in de zorg Met hen bespreken we de signalen en meldingen die we krijgen van mogelijke misstanden in de zorg Ook werken we structureel samen bij bepaalde onderwerpen zoals het toezicht op goed bestuur in de zorg samen met de Inspectie voor de gezondheidszorg

Martijn de Keizer kwartiermaker IKZSamenwerking in Informatieknooppunt Zorgfraude In 2017 gaat het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) van start Dit is een samenwerking van het Centrum Indicatiestelling Zorg de Fiscale Inlichtingen en- en opsporingsdienst (FIOD) de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) de inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (iSZW) het Openbaar Ministerie de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) het ministerie van VWS Zorgverzekeraars Nederland en de NZaZie de video Samenwerking in Informatieknooppunt Zorgfraude gt

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 19

2

4

1

3

5

4

5 Meer informatie

Wat doet de NZa wwwnzanlZie de video Wat doet de NZagt

Waar vind ik cijfers over (trends in) de zorg

Algemene cijfers over de zorg wwwstaatvenznl

Cijfers en feiten uit de onderzoeken van de NZa wwwnzanlpublicatiesMonitors-marktscans

Welke signalen kreeg de NZa in 2016 Uw melding ons toezicht

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 20

2

4

1

3

55

Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

PostadresPostbus 30173502 GA Utrecht

BezoekadresNewtonlaan 1-413584 BX UtrechtTelefoon 030 - 296 81 11Website wwwnzanlTwitter zorgautoriteit

InformatielijnTelefoon 088 - 770 8 770(bereikbaar van 0900 tot 1700 uur - lokaal tarief)E-mail infonzanl

VormgevingTaluut

STAND VAN DE ZORGMARKTEN 2016 | 21