Doelen - KU Leuven...6/10/2014 4 19 Universeelontwerp Zhet ontwerpen van producten, omgevingen,...

6/10/2014

1

Universeel ontwerp in de klas

Keuzesessie inter-ENW-studiedag dinsdag 7 oktober 2014, Departement OnderwijsMoeten, mogen, morgen … Wat is de impact van het M-decreet op het onderwijs van morgen?

Marijke Wilssens Opleidingscoördinator bachelor na bachelor in het onderwijs:

buitengewoon onderwijs - zorgverbreding en remediërend leren

Na deze keuzesessie

heb je inzicht in wat universeel ontwerp inhoudt

heb je uitzicht op toepassingsmogelijkheden van universeel ontwerp in de klas

krijg je zin om als lerarenopleider lessen universeel te ontwerpen en studenten ertoe aan te moedigen

Doelen

2 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.

1. Waarom wij universeel ontwerp onderzochten…

2. Scholen en leerlingen in het onderzoek

3. Universeel ontwerp

4. Universeel ontwerp voor leren – UDL

5. Zelf aan de slag

6. UDL gebeurt al…

7. UDL en redelijke aanpassingen

8. Waardering van UDL

9. Kritische succesfactoren en randvoorwaarden

10. Bronnen

Inhoud


Waarom wijuniverseel ontwerp onderzochten…

Meirsschaut, M., Monsecour, F. & Wilssens, M. (2013). Klaar voor redelijke aanpassingen: een leidraad, p. 6, www.arteveldehogeschool.be/buozrl/infopartner

4

Praktijkgericht onderzoek 2012-2013*

5Meirsschaut, M., Monsecour, F. & Wilssens, M. (2013). Klaar voor redelijke aanpassingen: een leidraad, p. 10-16, www.arteveldehogeschool.be/buozrl/infopartner

Een redelijke aanpassing/

passende maatregel…

1. is maatwerk

2. is SMART

3. heeft waar mogelijk ook voor andere leerlingen een positieve impact

4. komt tot stand in overleg met alle betrokkenen

5. wordt goed gemotiveerd en herhaaldelijk gecommuniceerd

6. is gebaseerd op de expertise en observaties van de leerkracht(en), de GON- of ION-begeleider en eventuele andere betrokken hulpverleners

7. is ingebed in de zorgvisie van de school

Wanneer in een klas voor zeer veel leerlingen specifieke aanpassingen nodig lijken, naast de reguliere aanpak, is de ‘reguliere aanpak’ dan wel voldoende op maat van alle leerlingen ontworpen?

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.6

PWO 2013-2014:Universal Design for Learning:captain universe voor het leren?

http://www.arteveldehogeschool.be/buozrl/inforpartner

http://www.arteveldehogeschool.be/buozrl/inforpartner

6/10/2014

2

Universeel ontwerp enhet zorgcontinuüm


Meer universeel ontwerp (VN-verdrag, 2009, art. 2 en artikel 4, 1°, f) => meer collectieve, minder individuele redelijke aanpassingen

M-decreet (2014) = stap in realisatie VN-verdrag:

zorgcontinuüm met focus op brede basiszorg

recht op redelijke aanpassingen: voorbij de discussie proportioneel of disproportioneel…

Universeel ontwerp en -decreet






5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


Scholen in het onderzoekKwalitatief onderzoek in 3 netten: VSKO, OVSG,GO!2 focusgroepen, samen 30 leraren en leerlingenbegeleiders


A-stroom B-stroom BUSO

1e

2e

ASO BSO TSO BUSO

3e

4e

5e

6e

Leerlingen in het onderzoek

11

Leerlinginterviews: 19 meisjes + 23 jongens = 42 leerlingen

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.





5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


6/10/2014

3

Universeel ontwerp roept bij mij op… (graag in 1 woord/zin, beeld, beweging, klank, …)

2 min voorbereiden, 3 min WAVE tijd is om

Kennismaking: WAVE

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.13 14 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.

15

Universeel = voor iedereen

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 16

Ontwerp = design


17 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.18

Universal design

http://www.belsignaal.be/

6/10/2014

4

19

Universeel ontwerp

‘het ontwerpen van producten, omgevingen, programma’s en diensten die door iedereen in de ruimst mogelijke zin gebruikt kunnen worden zonder dat er een aanpassing of speciaal ontwerp nodig is*’

*VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap 2006, artikel 2


21

Universeel ontwerpDe Staten die Partij zijn, verplichten zich (…) tot*

• het uitvoeren of bevorderen van onderzoek naar en

ontwikkeling van universeel ontworpen goederen,

diensten, uitrusting en faciliteiten (…), die zo min mogelijk

behoeven te worden aangepast en tegen de laagste kosten,

om te beantwoorden aan de specifieke behoeften van

personen met een handicap,

• het bevorderen van de beschikbaarheid en het gebruik

ervan, en

• het bevorderen van universele ontwerpen bij de ontwikkeling

van normen en richtlijnen

*VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap 2006, artikel 4, 1°, f

Photo by L33tminion - Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike License https://www.flickr.com/photos/24364325@N00 Created with Haiku Deck

Photo by giulia.forsythe - Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike License https://www.flickr.com/photos/59217476@N00 Created with Haiku Deck





5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


6/10/2014

5

25

Universeel ontwerp voor lerenUniversal design for learning (UDL)

www.siho.be/udl

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 26

Universeel ontwerp voor leren

Ik ben… lerarenopleider bij…

Ik begrijp informatie het best als…

Ik kan het best tonen wat ik geleerd heb als…

Ik leer het liefst wanneer…


27

Lessen zijn universeel ontworpen als

1. iedereen begrijpt wat hij leert

2. iedereen actief kan tonen wat hij leert en geleerd heeft

3. iedereen graag leert, gemotiveerd is

Universeel ontwerp voor leren

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.28

Universeel ontwerp: hersenen leren verschillend

1. Wat leer ik? 2. Hoe leer ik? 3. Waarom leer ik?

herkenningsnetwerk strategisch netwerk affectief netwerk

Wat leer je?

Herkenningsnetwerk

I. Verschillende vormen

van informatie aanbieden

Hoe leer je?

Strategisch netwerk

II. Verschillende mogelijkheden

tot actie en expressie voorzien

Waarom leer je? Affectief netwerk

III. Verschillende mogelijkheden voor

betrokkenheid en engagement creëren

Herkenningsnetwerk

bepaalt wat de leerling leert,

geeft betekenis aan zijn ervaringen,

bepaalt hoe hij informatie identificeert en begrijpt

Elke leerling geeft op unieke wijze betekenis aan zijn ervaringen

verschillende vormen van informatie aanbieden (principe 1)

1. Wat leer ik?


Strategisch netwerkbepaalt hoe de leerling leert,

stuurt zijn executieve functies aan (mentaal en motorisch),

bepaalt hoe hij taken plant, uitvoert en controleert

Elke leerling is uniek in de manier waarop hij leert

verschillende mogelijkheden tot actie en expressie voorzien (principe 2)

2. Hoe leer ik?


http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=A8QWLrI-G78

6/10/2014

6

Affectief netwerkbepaalt waarom de leerling leert,

bepaalt de betrokkenheid van een leerling,

bepaalt wat hij belangrijk vindt om te doen, om te leren

Elke leerling is uniek in zijn betrokkenheid en motivatie

verschillende mogelijkheden voor betrokkenheid en engagement creëren (principe 3)

3. Waarom leer ik?

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.31 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.32


Agenda

4. Universeel ontwerp voor leren

Lessen zijn universeel ontworpen als

1. iedereen begrijpt wat hij leert

2. iedereen actief kan tonen wat hij leert en geleerd heeft

3. iedereen graag leert, gemotiveerd is

1. Kennismaking

2. Hoe leer ik?


4. Universeel ontwerp voor leren

5. Wat als?

6. Ontwerp een school voor iedereen

7. Tot slot







5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud




6/10/2014

7

Bekijk de UDL-principes en richtlijnen:

Zet een + bij de richtlijnen die jij al vaak toepast

Zet een ! bij de richtlijnen die je (meer) wil toepassen

Zet een ? bij de richtlijnen waar je nog vragen bij hebt

Wissel uit met je buur. Geef elkaar tips

Kies één ! waar je vanaf morgen extra aandacht voor hebt

15 min voorbereiden (alleen of per twee)

5 min uitwisselen met ander (groepje)

Zelf aan de slag






5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


UDL gebeurt al…volgens leraren en leerlingenbegeleidersPrincipe 1. Voorzie verschillende vormen van informatie


UDL gebeurt al…volgens leerlingenPrincipe 1. Voorzie verschillende vormen van informatie


Diversiteit = creativiteit

UDL-lesmateriaal

41

Hoe?

Afbeel-dingen, foto’s

Opdrachtkaart, vraagstuk, oefening, rekenblad

Websites, online

filmpjes

Invulbundel, werkbladen, contractwerk

Baiboard, digiboek, websites,

wiki

Onderwijs-gesprek live en op video

Spel, uitbeelden

(Zelf)evaluatie


De bedrijfskolom is de naam voor de opeenvolgende stappen (participanten of schakels in het voortbrengingsproces) die een product doormaakt, voordat het bij de klant, de consument is. In een bedrijfskolom staan bovenin de grondstoffen en onderin de detailhandel. Het product komt uiteindelijk bij de consument terecht, echter deze maakt geen deel uit van de bedrijfskolom

Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bedrijfskolom


Voorbeeldles economie 2A: de bedrijfskolom…

http://nl.wikipedia.org/wiki/Product_(economie)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Grondstof

http://nl.wikipedia.org/wiki/Detailhandel

6/10/2014

8

Voorbeeldles: de bedrijfskolom…


De bedrijfskolom is de naam voor de opeenvolgende stappen (participanten of schakels in het voortbrengingsproces) die een product doormaakt, voordat het bij de klant, de consument is. In een bedrijfskolom staan bovenin de grondstoffen en onderin de detailhandel. Het product komt uiteindelijk bij de consument terecht, echter deze maakt geen deel uit van de bedrijfskolom

Voorbeeldles: de bedrijfskolom…


Omschrijf de definitie van een bedrijfskolom.

Teken schematisch de bedrijfskolom van vleesconserven.

Voorbeeld toets ‘de weg naar de winkel’…


Betrokkenheid in dit voorbeeld?


Vleesconserven of groentenconserven, bwah….

Photo by chrissie_butler - Creative Commons Attribution-NonCommercial License https://www.flickr.com/photos/36224492@N06 Created with Haiku Deck

3

48

Voorbeeld


http://nl.wikipedia.org/wiki/Product_(economie)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Grondstof

http://nl.wikipedia.org/wiki/Detailhandel

6/10/2014

9

49

https://www.youtube.com/watch?v=u7FljslCsJ0

7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 50 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.


Photo by chrissie_butler - Creative Commons Attribution-NonCommercial License https://www.flickr.com/photos/36224492@N06 Created with Haiku Deck

Stel… je geeft binnenkort een les over het M-decreet.

Wat inspireert je om de les meer universeel te ontwerpen?

Zelf aan de slag


Wat leer je?

Herkenningsnetwerk

I. Verschillende vormen

van informatie aanbieden

Hoe leer je?

Strategisch netwerk

II. Verschillende mogelijkheden

tot actie en expressie voorzien

Waarom leer je? Affectief netwerk

III. Verschillende mogelijkheden voor

betrokkenheid en engagement creëren

Hou er rekening mee dat:

alle richtlijnen in één enkele les verwerken, lukte niet altijd. Zorgen voor verschillende vormen van evaluatie vond ik bijvoorbeeld moeilijk om in één enkele les verwerkt te krijgen. De tijd van een lesuur is te kort. Je kunt UDL beter inbouwen in een lessenreeks.

UDL doe je niet alleen: werk je les(senreeks) samenmet een collega, pedagogisch begeleider, CLB,… uit:

bekijk de +, ! en ? inspireer elkaar

Zelf aan de slag met UDL


https://www.youtube.com/watch?v=u7FljslCsJ0

6/10/2014

10

Voer je UDL les een eerste keer uit. Na je les: wat ging er goed - wat wil ik nog anders?

Grijp je kans om de bijgewerkte les opnieuw te geven (nieuwe groep bv. parallelklas = andere onderwijsbehoeften). Voor hoe meer diverse groepen je een les ontwerpt, hoe universeler je ontwerp wordt…

Zelf aan de slag met UDL






5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud



UDL en redelijke aanpassingen

Wat als Brecht Lucas Olivia Veerle Hatim … op je school zaten?

Kan je als school individuele

maatregelen omzetten in een

aanpak die iedereen helpt

leren?Hoe zo?

Om goed te kunnen opletten heeft Brecht nood aan extra structuur. Hij krijgt van de leraar bij het begin van de les een inhoudstafel op papier.

Inhoudstafel op papier alleen voor één leerling of voor alle leerlingen beschikbaar bij begin van de les?


Wat als…

Jamie heeft dyslexie. Om een oefening of opdracht goed tebegrijpen, heeft hij nodig dat iemand de opgaven van oefeningenen opdrachten voorleest. Zelf blokkeert hij wanneer hij hardopmoet voorlezen.

de leerkracht voor alle leerlingen laten voorlezen, of leerlingen die dit graag willen, laten voorlezen, of ieder om beurt laten voorlezen behalve leerlingen met een attest

de leerkracht of leerlingen opgaven laten inspreken en digitaal beschikbaar maken? Voor één of alle leerlingen? Soms of altijd?






5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


6/10/2014

11

Ik heb er al heel veel interessante zaken uit gehaald, maar vooral uit de voorbeelden. Geleidelijk aan aanpakken, want heel veel zaken doen we al. Door er over na te denken, is het al een meerwaarde. …

UDL is echt wetenschappelijk onderbouwd, ik vind het belangrijk dat we niet zomaar intuïtief bezig zijn.

Waardering van UDL

61

Leerkracht of leerlingenbegeleider


Het feit dat je leerlingen laat voelen en tonen wat ze geleerd hebben, dat beklijft … Ik was daar helemaal akkoord mee.

Die indeling geeft rust, is vernieuwend

UDL zal leukere lessen geven…

Waardering van UDL

62

Leerkracht of leerlingenbegeleider






5. Zelf aan de slag





10. Bronnen

Inhoud


Photo by JD Hancock - Creative Commons Attribution License https://www.flickr.com/photos/83346641@N00 Created with Haiku Deck

Het voorbereiden van een les volgens UDL is zeer tijdrovend, … in totaal heb ik meer dan 24 uur besteed aan de les, … powerpoint, ontwerpen fiches, extra opdrachten zoeken, copies maken, plastificeren,…

Het lesgeven zelf vraagt meer energie, … Als alles op logistiek gebied OK is, kan je het nog bolwerken, maar wanneer pc’s niet werken, de beamer het laat afweten,…

Het zou interessant zijn moest er materiaal via internet te vinden zijn. Onze school heeft geen bibliotheek, dus moeten boeken en dergelijke allemaal door leerkracht (aangekocht en) meegebracht worden.

Nood aan tijd en logistieke mogelijkheden


Mentaliteitsverandering: het moet kunnen wanneer de les even 'buiten de lijntjes van het gangbare' kleurt

Schoolcultuur waar leerlingen niet gewend zijn om hun eigen leerproces in handen te nemen: leerlingen laten wennen aan meer open opdrachten, meer zelfstandig naar eigen keuzes werken, leren omgaan met deze vrijheden

Nood aan een nieuwe cultuur, mentaliteit, denkwijze


6/10/2014

12

Moet ik de leerlingen meer laten kiezen i.p.v. te sturen?

Ik vraag me af of ik niet beter 1 thema eruit gehaald had en dit op verschillende manieren had uitgewerkt i.p.v. een totale herhaling van alle elementen uit het thema. Misschien is het nu wat te veel van het goede waardoor het eigenlijke doel misschien gemist wordt.

Nood aan keuzes maken


Photo by kevin dooley - Creative Commons Attribution License https://www.flickr.com/photos/12836528@N00 Created with Haiku Deck

Samenwerking tussen gewoon en buitengewoon onderwijs

Vakoverschrijdend samenwerken

Ruime lokalen voorzien van nodige materiaal

Meer uren om voor te bereiden, inhaallessen te geven, …

Schoolbeleid dat steunt

Niet te theoretisch, snel zelf aan de slag gaan met UDL

Leerplannen / handboeken: hulpmiddel, geen keurslijf

De leerlingen kennen, op maat werken

Cultuur (-switch), transparantie in doelen: leerlingen hier laten aan wennen

Randvoorwaarden voor implementatie

69 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. 7 oktober 2014 – Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M.70

Bronnen

CAST (2011). Universal Design for Learning Guidelines version 2.0. Wakefield, MA,: Author.

www.siho.be/udl

www.cast.org

www.udlcenter.org


http://www.youtube.com/watch?v=bDvKnY0g6e4

Meirsschaut, M., Monsecour, F. en Wilssens, M. (2014). Universal Design forLearning: captain universe voor het leren? Projectmatig wetenschappelijk onderzoek, Arteveldehogeschool Gent -> output in voorbereiding

71

[email protected]@[email protected]

http://www.siho.be/udl

http://www.cast.org/

http://www.udlcenter.org/


http://www.youtube.com/watch?v=bDvKnY0g6e4

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

Doelen - KU Leuven...6/10/2014 4 19 Universeelontwerp Zhet ontwerpen van producten, omgevingen,...

Documents

Transcript of Doelen - KU Leuven...6/10/2014 4 19 Universeelontwerp Zhet ontwerpen van producten, omgevingen,...