DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE...
Transcript of DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE...
No.2/Nov ’11DIT DOSSIER WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJ KHEID VAN DE REDACTIE TRENDS
DE MENS MAAKT HET VERSCHIL
OM JE BEDRIJF KLAAR TE
STOMEN VOOR DE TOEKOMST
Case Delta Lloyd Een motiverende werkomgeving
A. Garskamp:“De werkplaats als bindende factor”
Het Nieuwe Werken: nieuwe uitdagingen, nieuwe oplossingen De zekerheid van het beste advies
Virtual offi cesVerhoogt mobiliteit en productiviteit
HET NIEUWE WERKEN
Managers moeten afstappen van een management-by-control benadering en overstappen naar een management-by-result sturing.
5TIPS
Foto: Vodafone
HNW_P01_Final.indd 1 17-11-2011 19:45:53
2 · NOVEMBER 2011
UITDAGING
Het Nieuwe Werken niet zonder het Nieuwe Organiseren
“Het nieuwe werken is in. Voortdurend vertellen nieuwe publicaties het ‘Hoe & Waarom’. Interessante congressen en seminars volgen elkaar op. Demos en cases tonen aan dat het kan werken”, vertelt Prof. dr. Geert Van Hootegem.
“Veel vergaderingen duren nauwelijks één uur, maar mensen verliezen meerdere uren omdat ze lange tijd in de file staan”
Koen Slootmaeckers Managing director bij Aurelium
PAGINA 14
We make our readers succeed!
IN DE KIJKER
Het nieuwe werken (NW) kondigt zich al lang aan. Heel lang eigenlijk. Waarom zou het nu dan wel kun-nen lukken? Ein-
delijk lijkt de ondersteunende tech-nologie haar beloftes waar te ma-ken. Cloud computing zou wel eens de ultieme boost kunnen beteken. De files worden alsmaar langer en lijken vooral steeds meer onoplos-baar. Ruimte wordt steeds duurder. Lege vierkante meters als status-symbool? We beseffen stilaan dat een ander leiderschap geld waard is. Architecten, interieurbouwers en –aanbieders hebben ondertussen goed begrepen dat een esthetisch statement ook kan gebracht worden met aandacht voor de stakeholders. Stakeholders die in hun nieuwe fa-brieken en kantoren schrijven aan een nieuw historisch compromis.
Langer en meer werkenDe komende twee decennia zal door demografische ontwikke-
lingen een structurele krapte op de arbeidsmarkt ontstaan. We zullen langer moeten werken, dat wel. Maar ook onze productiviteit zal drastisch moeten verhogen. Vooral de witte boorden zullen een tandje moeten bijsteken. Het ‘nieuwe werken’ kan daarbij een belangrijke hefboom zijn. Tegelijkertijd betekent NW dat werk-nemers de soevereiniteit over hun tijd heroveren. Arbeid en privé kun-nen beter gecombineerd worden en die ellenlange files kunnen een keer-tje overgeslagen worden.
Naïviteit dreigtDe beweging rondom het nieu-we werken charmeert. De be-
loftes en het enthousiasme geven hoop voor een nieuw sociaal en eco-nomisch elan. Toch moet er ook ge-waarschuwd worden voor te veel voortvarendheid. Meer nog, naïvi-teit dreigt. Niet elk soort arbeid laat zich tijd- en plaatsonafhankelijk werken. Organisaties die het nieu-we werken invoeren, moeten erover waken dat er geen organisatorische onrechtvaardigheid in hun beleid sluipt. Het nieuwe werken voor de enen, het oude werken voor de an-deren; het kan een organisatorische splijtzwam zijn.
Vertrouwen of controleHet NW vergt ook nieuwe af-spraken. Een e-etiquette dringt
zich op. Wat kan en wat niet kan bij het nieuwe werken, het staat meest-al niet beschreven in cao’s of ar-beidsreglementen. We kunnen wel onze mond vol hebben over vertrou-wen tussen medewerkers en lei-dinggevenden maar moet je niet meer controleren bij het nieuwe werken. En zo ja, hoe controleer je tijd- en plaatsonafhankelijk? Plaats-afhankelijke secretariaatsmedewer-kers durven ook wel eens te klagen dat de nieuwe werkers een soort ge-organiseerde onbereikbaarheid dur-ven vertonen. Kortom, geen nieuwe werken, zonder nieuwe spelregels.
Functioneel organiserenNet zo min het NW kan, zonder het nieuwe organiseren. Om
dat te kunnen uitleggen, moeten we
even terug grijpen naar de grond-vesten van het oude werken. Precies honderd jaar geleden leerde Taylor ons functioneel organiseren. Pro-cessen werden ontrafeld, afdelingen en departementen moesten zich specialiseren. Schaalgrootte zou welvaart en welzijn brengen. En brachten dat ook. Ze kregen ook hun eigen werkruimte. We spraken over ‘de vloer’ en ‘het schoon verdiep’, over ‘het secretariaat’, ‘den atelier’ en ‘de tekenkamer’. Een stukje ar-chitectuur op maat van een stukje proces. Die functionele specialisa-tiedrang resulteerde in onoverzich-telijke, complexe processen waarbij het product of de dienst van het kastje naar de muur gejaagd werd. De vaste werkplekken en werktij-den brachten op zijn minst struc-tuur, inzicht en herkenbaarheid. Wanneer we die onder het mom van het nieuwe werken gaan verlaten door ook nog eens tijd en ruimte te gaan splitsen, dreigt een onover-zichtelijke chaos te ontstaan.
Logische processenDat kan maar gepareerd wor-den door ook het oude organi-
seren te verlaten. Zoek de logica van de processen weer op. Organiseer (waarde) rondom de klant. Maak van multidisciplinaire teams de bouw-stenen van de organisatie. Zo wordt transparantie gecreëerd. Dan pas is de basis gelegd om te organiseren in functie van waar en wanneer activi-teiten kunnen. Het nieuwe organise-ren is een noodzakelijke voorwaarde om met met succes onafhankelijk te worden van tijd en ruimte.
Prof. dr. Geert Van Hootegem, Gewoon hoogleraar aan het Centrum voor Sociologisch Onderzoek van de KULeuvenFOTO: LIES WILLAERT
“Plaats- afhankelijke secretariaats- medewerkers durven ook wel eens te klagen dat de nieuwe werkers een soort georganiseerde onbereikbaarheid durven vertonen”
HET NIEUWE WERKEN, TWEEDE EDITIE, NOVEMBER 2011
Managing Director: Christophe DemirEditorial Manager: Evi Vanparys
Project Manager: Lotte Van DeyckTel: +32 2 421 18 22E-mail: [email protected]
Business Developer: Katrien Verriest
Lay-out: I GRAPHICE-mail: [email protected]
Foto’s: shutterstock.com, tenzij anders vermeldRedactie: Bert Verbeke, Philip Willaert, Moïra Lens, Barbara Vandenbussche, Carmen Van Oers
Print & distributie: Roularta
Mediaplanet informatie: Tel: +32 2 421 18 20Fax: +32 2 421 18 31E-mail: [email protected]
Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardigebijlagen die zich richten op een specifiekthema en de daarbij behorende doelgroep.Zo brengen wij lezer en adverteerderdichter bij elkaar. Deze bijlage wordtgepubliceerd door Mediaplanet en valtniet onder de verantwoordelijkheid vande redactie van Trends.
Gert LambersConversation Manager bij Aurelium
PAGINA 14
HNW_P02_Final.indd 2 17-11-2011 20:03:03
NOVEMBER 2011 · 3
NIEUWS
“Een goed evenwicht”Noémie Tack werkt sinds enkele maanden als analist, nadat ze met grote onderscheiding afstudeerde als handelsin-genieur aan de KULeuven.
“Mijn eerste contact met Towers Watson gebeurde aan de hand van de functiebeschrijving, die heel anders was dan wat ik daarvoor al had gezien: geschreven vanuit zo-wel het standpunt van de werk-gever, als dat van de werknemer”, vertelt Noémie Tack. “Het was dus meteen duidelijk wat ze van me verwachtten, maar ook wat ik voor het bedrijf kon betekenen. Getui-genissen van succesvolle mensen in het bedrijf gaven me zin om te beginnen. ”
Direct betrokkenNoémie werkt nu als Analyst Talent & Rewards en is betrok-ken bij uiteenlopende projecten. “Vanaf de eerste dag werd ik be-trokken bij alle aspecten van het werken en ging ik mee naar be-langrijke meetings. Ook de inter-nationale en professionele werk-sfeer spreekt me erg aan, net als de internationale mobiliteit. Ik voel dat er genoeg ruimte is voor initiatief en de “work-life balan-ce” is redelijk. We hebben dus een goed evenwicht gevonden”.
BARBARA VANDENBUSSCHE
BEPAAL JE EVP
1TIP
“Ondanks de moeizame economi-sche context is er een groeiend te-kort aan hooggekwalifi ceerd talent. Het samenkomen van mega-trends zoals globalisering, vergrijzing en technologische convergentie heeft de positie van jong hoogopgeleid ta-lent versterkt, ten koste van werk-gevers die steeds meer moeite heb-ben om gekwalifi ceerd talent aan te trekken, te behouden en te motive-ren. Makkelijke oplossingen zijn er niet. Middelen zijn vaak beperkt en veel medewerkers zijn na drie onze-kere jaren mentaal moe. Ondertus-sen staat de productiviteit onder druk en nemen de lasten verder toe. Een impasse dreigt”, zegt Janss.
Begrijp wat je doet“Toch kan het ook anders. Verande-ring kan er komen door het poten-tieel van mensen beter te benutten dan we nu doen. Door mensen niet
meer zomaar taken op te leggen, maar hen te laten begrijpen wat ze doen en waarom, zodat ze zelf hun weg kunnen zoeken. Daarvoor moet je als bedrijf eerst de context schep-pen en helder voor ogen hebben wat de kernactiviteiten zijn en de objec-tieven voor de komende jaren. Eens dat duidelijk is, kan je bepalen wel-ke competenties nodig zijn om de objectieven te behalen. Om mensen met de vereiste competenties tot slot ook aan te trekken, te behouden en te motiveren, moet je een duide-
lijke ‘deal’ formuleren die je aan de-ze unieke werknemers aanbiedt: de Employee Value Proposition.”
Zoek een heldere visie“Het Nieuwe Werken, met fl exibi-liteit, thuiswerk, empowerment,… kan een belangrijke rol spelen in de-ze Employee Value Proposition, als dat tenminste op een doordachte manier gebeurt. Veel zal afh angen van de aard van het bedrijf en de ac-tiviteiten. Diensten lenen zich beter voor Het Nieuwe Werken dan een
productieomgeving. Een organisa-tie met een hiërarchische cultuur of activiteiten in landen als China dienen goed na te denken hoe ver ze willen gaan met de implementatie ervan. Belangrijker dan een “voor-uitstrevende” implementatie van Het Nieuwe Werken is een heldere visie op wat er nodig is om het spe-cifi eke talent te engageren.”
Leidraad voor de organisatie“De EVP is een leidraad voor de or-ganisatie omdat ze vertrekt vanuit de strategie van het bedrijf en sa-menvat wat er verwacht wordt van werknemers en wat zij hiervoor te-rug krijgen. Het gaat dus niet en-kel om loon in ruil voor een 38-uren werkweek, maar om een balans tus-sen de doelen van de organisatie en die van de werknemers. Alles is dus verbonden. Een goed EVP verkleint de kloof tussen wat de medewer-ker verwacht en wat de werkgever denkt dat die verwacht. Zo kan ze te-gelijkertijd een basis vormen voor de HR-strategie en laat ze de organi-satie toe in te spelen op de levenscy-clus en de specifi citeit van de werk-nemer (van rekrutering tot pen-sioen). De defi nitie van deze deal bepaalt ook hoe je moet communi-ceren en als werkgever naar buiten moet komen. Pas als het volledige plaatje klopt ben je betrouwbaar en solide als werkgever, en kan je erin slagen van engagement een duur-zaam engagement te maken”, be-sluit Janss.
“Sluit een duidelij ke ‘deal’ met de werknemer”
Vraag: Hoe bereik je een duurzaam engagement bij je werknemers?
Antwoord: “Via een duidelij keEmployee Value Proposition (EVP) waar de verschillende elementen van Het Nieuwe Werken op een doordachte wij zein terugkomen”, zegt Jeroen Janss van Towers Watson.
GENOEG GERITST! Tijd voor telewerken
Win tijd en geld met telewerken. Meer info: www.aureliumclub.be
BARBARA VANDENBUSSCHE
Jeroen Janss leidt de Talent
& Rewards business voor Towers
Watson in de Belux en Emerging
Markets regio’s.
Hij is er onder meer
verantwoordelij k voor het
opzetten van nieuwe HR
consulting activiteiten in landen
als Rusland en Turkij e en is als
zodanig dagelij ks bezig met
het aantrekken en motiveren
van hooggekwalifi ceerde
mensen.
Het bedrijf specialiseert zich
in beloning, benefi ts, talent-
management en HR-strategie.
Daarnaast verleent het ook
fi nancieel en risicoadvies.
WIE IS JEROEN JANSS
HOE KOM JE TOT EEN EVP? Alles begint bij de strategie van het bedrijf en eindigt bij het meten van resultaten. De eigenlijke deal bevat componenten die de gehele werk-nemerservaring beslaan waaronder remuneratie, werkomgeving en bedrijfscultuur.
Jeroen JanssSpecialist Talents & Rewards
Noémie TackSinds enkele maanden afgestudeerd aan de KUL en nu bewust gekozen voor een job als analist
HNW_P03_Final.indd 3 17-11-2011 19:47:46
4 · NOVEMBER 2011
INSPIRATIE
Werkgevers die in de toekomst het ni-veau van hun dienstverlening op peil willen houden, zullen steeds meer rekening moeten houden met de behoeften van hun werknemers. Te-gelijkertijd wordt de druk die werk-nemers ervaren steeds groter en lo-pen ze een groter risico om het slacht-off er te worden van stress. “Onder-nemingen die actief inspelen op die evolutie en werknemers helpen om
te gaan met die toenemende druk, hebben daar alleen maar voor-
deel bij”, verklaart Saskia Lan-nau, Sales Development Ma-
nager bij Inter Partner As-sistance.
Mee met de tijds-geest
“Het leven van mensen wordt
steeds drukker en veeleisen-der”, vertelt Lannau. “We werken alle-
maal voltijds en dat combineren we ook nog eens
met een huis-houden, hob-by’s en socia-
le contacten. Daardoor
zie je
steeds vaker problemen opduiken die te maken hebben met stress. Die kunnen voorkomen worden door werk- en privéleven beter in balans te brengen, en door mensen te leren hoe ze met stress moeten omgaan. Werkgevers kunnen op dat vlak zelf een belangrijke in-vloed uitoefenen, bijvoorbeeld door employee benefi t pakketten aan te bieden met tools die een positieve invloed hebben op het algemene welzijn van hun werk-nemers.”
Voorkomen beter dan genezen“We ontwikkelden een creatief bijstandsconcept dat inspeelt op de veranderende tijdsgeest. Dat heeft drie luiken: preventie, care en services. Het preventieluik is voor-al bedoeld om te voorkomen dat mensen ziek worden of lijden onder een teveel aan stress. Via e-learning krijgen werknemers oefeningen die hen met stress leren om te gaan. Die technieken kunnen ze hun hele carrière blijven toepassen en zijn van een onschatbare waarde zowel voor de werknemers zelf als voor hun werkgever. Het risico op ziekte en stress vermindert zo aanzienlijk.”
Zieke werknemers opvangenWordt een werknemer of iemand uit diens gezin toch ziek, dan kan je daar als onderneming beter op een posi-tieve manier mee omgaan. “Heeft een werknemer stress als gevolg van de werkdruk, spanningen tussen collega’s, een scheiding, een over-lijden of fi nanciële problemen, dan kan je als werkgever psychologische bijstand aanbieden in de vorm van een eerste hulplijn per telefoon, 24 uur op 24, 7 dagen op 7.
Het is één van de zaken die we aanbieden in het ‘care’-luik van ons bijstandsconcept. Het ‘services’-luik ten slotte, omvat diensten zoals poetshulp, kinderopvang en een strijkdienst die het huishoudelijke werk van werknemers verlichten.”
Groter engagement “Ondersteuning zoals deze is meer dan een manier om ziekte verzuim te voorkomen”, voegt Lannau nog toe. “Het is vooral een manier om te tonen aan je werknemers dat je met hen meedenkt, dat je hen niet aan hun lot overlaat. Dat creëert een groter engagement bij je personeel, en gemotiveerde werknemers zijn productiever en loyaler. Ik ben ervan overtuigd dat dit soort extralegale voordelen in de toekomst even belangrijk zal worden als een be-drijfswagen of een gsm-abonnement vandaag om talent aan te trekken of te behouden.”
Vraag: Hoe stimuleert u als werkgever de productiviteit op de werkvloer?Antwoord: Maak actief werk van het welzijn van uw werknemers en bied hen de nodige tools aan.
GELUKKIGE WERKNEMERS
WERKNEMERS
Als je meewerkt aan een goede
work-life balance voor je werk nemers creëert dat een groter engagement”
MOÏRA LENS
Banner259x 50 mm
RINKFULL WIDTH
ZORG VOOR EEN GOEDE WORK- LIFE BALANCE
2TIP
HNW_P04,05_Final.indd 4 18-11-2011 09:02:38
NOVEMBER 2011 · 5
Genderdiversiteit gaat verder dan het opnemen van vrouwen in het manage-ment. “De meerwaarde van een ba-lans tussen masculiene en feminiene karakter istieken moet ingebouwd worden in de bedrijfscultuur”, stelt Michèle Mees, partner bij Centre for Balanced Leadership en auteur van ‘De gebalanceerde leider’.
Afhankelijk van de cultuur“Gebalanceerd leiderschap zoekt een evenwicht tussen masculiene en fe-miniene kwaliteiten in het individu, in een team en bij uitbreiding het be-drijf. Elk bedrijf heeft een eigen cul-tuur waarbij mensen met een be-paald profiel doorgroeien en anderen niet. De definitie van wat iemand tot een goede leider maakt, is doorgaans erg masculien. Zo kunnen vrouwen met een masculiene focus wel gen-derdiversiteit brengen in het ma-nagement, maar geen echte diversi-teit in leiderschap.”
Allergisch voor vrouwen“Masculiene kwaliteiten zijn nodig, maar feminiene kwaliteiten zijn dat evenzeer, ze bieden een noodzakelijk tegengewicht. Resultaatgerichtheid en focus zijn belangrijke masculiene kwaliteiten, maar je moet ze in balans brengen met een duurzame lange-termijnvisie en holistische benade-ring van de markt en organisatie. Be-drijven die overhellen naar één van de twee polen, creëren een allergie voor de andere. Een masculien bedrijf ontwikkelt zo een allergie voor femi-
niene kwaliteiten waardoor deze on-dergewaardeerd worden, wat het voor vrouwen moeilijk maakt door te groeien als ze zich niet op hun mascu-liene kant richten.”
Grote druk“Voor veel vrouwen is het een ver-moeiende spreidstand om in een lei-dinggevende functie steeds de na-druk te moeten leggen op masculiene kenmerken. Ze onderdrukken hun fe-miniene kwaliteiten en verliezen stil-aan het contact met zichzelf. Als dat te lang duurt, duiken burn-outs op. Ook mannen voelen sterke peer pressure. We merken bij hen vaak opluchting als er over gebalanceerd leiderschap wordt gesproken. Het combineert persoonlijke ontwikkeling met een evolutie van de bedrijfscultuur. Men voelt dat de klassieke leiderschaps-stijlen de uitdagingen van vandaag en morgen onvoldoende kunnen aangaan. De instroom van jongeren die andere waarden hanteren, parti-cipatie van werknemers, evolutie van piramidale structuren naar vlakke netwerkorganisaties, klanten die kri-tischer en diverser worden... Deze uit-dagingen vragen een nieuwe aanpak, maar dan moet je wel durven spreken over masculiene en feminiene kwa-liteiten. Zowel mannen als vrouwen zweren feminiene kenmerken snel af omdat ze hiervoor niet worden be-loond op hun weg naar de top. Zolang een bedrijf zich daar niet bewust van is, kan er niets veranderen.”
Nood aan visionairs“Onze ervaring leert dat je in een
bedrijf enkele visionaire mensen no-dig hebt die inzien dat ze een gebalan-ceerde organisatie moeten bouwen om over 5 jaar nog competitief en re-levant te zijn. Het gaat over het doen evolueren van de bedrijfscultuur, een lang proces dat veel energie en geduld vraagt. Maar wie klaar wil zijn voor de toekomst doet er goed aan met een extern ex-pert een kritische blik te wer-pen op het managementteam en de organisatie. Het resul-taat is een gebalanceerde or-ganisatie die ten volle de voor-delen van de échte diversiteit van haar medewerkers weet te benutten, en daardoor ook commercieel sterker staat.”
Vraag: Hoe kan een evenwichtig en succesvol management samengesteld worden?Antwoord: Door belang van een goede balans tussen mannen en vrouwen in leidinggevende functies te erkennen.
WERKGEVERS
CARMEN VAN OERS
GEBALANCEERDE LEIDERS
ner 50 mm
RINK WIDTH
Banner 259x 50 mm
RINK FULL WIDTH
HNW_P04,05_Final.indd 5 18-11-2011 09:02:54
6 · NOVEMBER 2011
Werken op kantoor blijft ondanks alles populair In maart van dit jaar werd een onderzoek gevoerd door CoreNet Global en Steelcase naar de invloed van het Nieuwe Werken op de werkplaats. Meer dan 100 respondenten, uit verschillende sectoren, vooral uit Noord-Amerika en Europa, namen deel.
Meer dan ooit hebben bedrijven alternatieve werkstrategieën uitge-bouwd waarbij werk nemers worden aangemoedigd om buiten het kan-toor te werken – thuis, in koffi eshops, in de bibliotheek, waar ze maar willen. Toch komen de meeste werknemers nog steeds naar kantoor en blijven ze daar gedurende de volledige dag, hoewel ze veel minder eigen werkruimte hebben dan vroeger.
Quote: “Werknemers gaan vaker op fl exibele tijden naar kantoor, waardoor de
bezettingsgraad van de klassieke kantoren drastisch afneemt. Bedrijven
staan voor de uitdaging om de werkomgeving effi ciënt aan te passen aan
deze veranderingen.”
INZICHT
“Onderschat de functie van het kantoor niet”Is er nog wel toekomst voor het kan-toor of wordt het kantoor straks overbodig? Volgens werkomgeving-specialist Steelcase vervult het kan-toor juist een essentiële rol bij een ef-fectieve implementatie van Het Nieu-we Werken. Annemieke Garskamp, workplace consultant, licht toe.
Meer flexibilieit“Dankzij de toegenomen technische mogelijkheden is fl exibel werken qua plaats en tijd steeds gemakkelijker geworden. Medewerkers brengen steeds minder tijd door op kantoor en werken in plaats daarvan steeds meer op alternatieve plekken als thuis, in de trein of in andere openbare gele-genheden. Dit brengt nieuwe uitda-gingen met zich mee voor de organi-satie en vraagt om een nieuwe inrich-ting van het kantoor.”
Samenwerken met collega’sDe beste en meest creatieve ideeën vloeien voort uit samenwerking. Bo-vendien worden mensen blijer van samenwerken met anderen. Door-dat we steeds vaker buiten de muren van kantoor werken, is het minder vanzelfsprekend dat we regelmatig collega’s ontmoeten. Hierdoor wordt het des te belangrijker dat op kantoor
het samenwerken, in real-life dan wel op afstand, wordt gefaciliteerd. Door bij de inrichting van het kantoor in te spelen op verschillende situaties waarin wordt samengewerkt, zoals brainstormsessies, refl ecterende ses-sies en staande vergaderingen, wordt de wisselwerking en kennisdeling tussen medewerkers gestimuleerd.
ErgonomieEr wordt niet alleen meer en meer op verschillende locaties gewerkt, ook op kantoor zelf hebben steeds min-der medewerkers een vaste werk-plek. Hierdoor gebeurt het steeds va-ker dat mensen onder niet optima-le ergonomische omstandigheden werken. Een goede werkgever voor-ziet in werkplekken die gemakke-lijk zijn aan te passen en stimuleert dat de medewerkers ook daadwerke-lijk gebruik maken van die mogelijk-heid, bijvoorbeeld door het geven van voorlichting. Op deze manier dient het kantoor als voorbeeld voor hoe op een bewuste manier om te gaan met de inrichting van de werkplek, ook als deze zich buiten de muren van het kantoor bevindt.
Binding met de organisatieMensen werken veel meer fl exibel en
zelfstandig, op tijden en plekken die ze zelf kunnen kiezen. Hierdoor ont-staat het gevaar dat ze de binding met de organisatie op den duur verliezen. Een van de functies van het nieuwe kantoor is dan ook bij te dragen aan een sterk werkgeversmerk, waar me-dewerkers zich mee verbonden voe-len. Het kantoor van de toekomst laat medewerkers zich onderdeel van de organisatie voelen.
De werkplek als bindende factorOrganisaties die het kantoor niet aan-passen, onderschatten de functie die het kantoor vervult binnen Het Nieu-we Werken. Juist het kantoor, als ge-meenschappelijke werk- en ontmoe-tingsplek, kan een bindende factor zijn voor de organisatie. Veel organi-saties onderkennen dit en hebben de verantwoordelijkheid voor de werk-omgeving onderdeel gemaakt van HR. Het is deel van HR en behoeft daardoor ook andere processen. Ma-nagers zullen bijvoorbeeld op een andere wijze hun medewerkers aan moeten sturen, nu zij minder zicht op hen hebben. En IT-aansluitingen zijn noodzakelijk. De hele organisatie zal ingericht moeten worden op werken op afstand en mobiliteit.
U kan uw bedrijf doen blaken van gezondheid, maar ook doen stralen van geluk. Maak kennis met Happy@Work van Inter Partner Assistance, een vernieuwende bijstandsformule op maat, volledig afgestemd op het welzijn van bedrijven en hun werknemers. Contacteer ons voor meer informatie over onze modulaire oplossingen op 02 550 04 50 of via [email protected] en werk mee aan een goed gevoel voor iedereen in uw bedrijf. www.happyatwork.be
Het geluk lacht uw bedrijf toe!
Organisatieadviesen -begeleiding
Voor nieuwe werkvormen en -culturen"Wij maken de verandering waar!"
Het grootste deel van de res-pondenten (18%) implementeerde een alternatieve werk strategie in 2005, wanneer de ‘dotcom bubble’ was gebarsten en de olie prijzen volatiel waren. Ook tijdens de economische crisis in 2009 was er opnieuw een piek, 17% paste toen zijn strategie aan.
De meeste bedrijven verkiezen werken van thuis uit (85%)
Slechts 50% van alle respon-
denten hebben 10% of minder van hun werknemers die regelmatig vanop een andere plaats werken dan het kantoor.
Voor de meeste organisaties is de bruikbare oppervlakte onge-veer tussen 15 vierkante meter en 20 vierkante meter.
Iets meer dan de helft van de werkgevers (55%) is van plan om de werkruimte nog met 10% te verkleinen.
ONDERZOEK
EXPERTISE
Annemieke GarskampFunctie: Workplace consultant bij Steelcase
Dit zijn de belangrijkste bevindingen:
85% van de bedrijven verkiest werken van thuis uit
Het Nieuwe Werken is dus een aantrekkelijk concept, zeker in tijden van crisis.
Bedrijven zetten volop in op al-ternatieve werkstrategieën, maar het aantal werknemers dat re-gelmatig weg van kantoor werkt, blijft laag.
Veel werknemers werken vanop
kantoor omdat ze dat verkiezen. Ze vinden dat dit nog steeds de beste plaats is om werk gedaan te krijgen.
70% van de respondenten zegt dat het kantoor de beste plek is om met collega’s samen te wer-ken, en 40% zegt dat het kantoor toegang biedt tot de nodige tools en technologie.
HNW_P06_Final.indd 6 17-11-2011 19:48:54
NOVEMBER 2011 · 7
INSPIRATIE“Homes for businesses”De War for Talent lijkt vandaag wat bekoeld, maar woedt achter de schermen onverminderd door. De impact ervan op het HR beleid van onder-nemingen laat zich raden.
Uit onderzoeken met betrekking tot de tevredenheid van mede-werkers, blijkt dat de werk-om geving in de evaluatie een belangrijke factor is. De mate waarin de fysische werk om-geving, maar ook de virtuele omgeving afgestemd is op de noden en wensen van de mede-werkers, bepaalt in sterke mate een positieve evaluatie.
Thuis- en telewerkMeer en meer organisaties stap-pen af van het klassieke kan-toor en bieden hun teams een aan gepaste werkomgeving aan. Telewerk en thuiswerk maken hiervan integraal deel uit. Het kantoorgebouw evolueert naar een ontmoetingsplaats voor for-meel en informeel overleg. In het zoeken naar een evenwicht tussen de tijd die medewer-kers in de ontmoetingsplaatsen doorbrengen of in de thuis- en telewerkomgeving, speelt de in-richting van het kantoorgebouw een cruciale rol. Het creëren van een aantrekkelijke en warme om-geving trekt medewerkers aan. Bovendien vergroten deze nieuw vormgegeven homes for busines-ses aanzienlijk de tevredenheid van de bestaande teams.
Alvin Toffler voorspelde aan het einde van de 20ste eeuw de komst van the electronic
cottage. Wonen, werken en vrije tijd zouden in zijn visie in één ruimte zijn geïntegreerd. Maar dat is van-daag zeker niet het geval. Telewer-ken mag dan een wijdverbreid fe-nomeen zijn geworden, kantoren bestaan nog steeds. Alleen klinkt harder de vraag: welke eisen stelt de ‘nieuwe economie’ aan kantoor-gebouwen? Wat is de boodschap die het moderne kantoor moet uitstra-len? Wie het kantoor van Philips in Brussel op de zesde verdieping binnenloopt, voelt zich steevast om-armt door de warme charme van een inspirerende werkomgeving. De nieuwe werkomgeving beantwoordt helemaal aan de Philips-experience, met een creatieve touch als aange-
name particulariteit. De beplanking tegen de plafonds doorheen het kan-toor genereert een bijna huiselijk en geruststellend gevoel.
Health and wellbeing op de werkplekEn dat is precies wat Philips - als wereldleider in Health en Well-being oplossingen - voor ogen had voor zijn medewerkers: Work place Innovation (WPI). Philips startte het programma in 2005 dat wordt geleid door Philips Corporate Real Estate, IT en HR. Jos Duchamps, gedelegeerd bestuurder van het verantwoordelijke studie- advies-bureau Procos: “Wij kregen de opdracht de huidige inrichting van de Philips kantoren om te vor-men tot een inspirerende state of the art werkomgeving waarbij het
ondersteunen van werkprocessen centraal staat.”
In het WPI-verhaal is de werk-omgeving flexibel en stelt het de medewerkers in staat om meer creatief, geïnspireerd en produc-tiever te werken. Philips vroeg zich daarbij af hoe in de eigen werk-omgeving beter gebruik gemaakt kon worden van beschikbare gebruiksvriendelijke technologie-en. Duchamps: “De elektronicareus wilde in zijn kantoren een jonge en frisse Philips-beleving. Noem het corporate branding, een omgeving waar mensen samenwerken.”
Fysische optimalisatieIn de Brusselse zetel van Philips waren de oude kantoren dringend toe aan renovatie en reorganisatie. Vroeger was Philips de grootste
gebruiker van het gebouw in de Tweestationsstraat, dat is van-daag niet meer het geval. Het ge-bouw is een multi tenant gebouw geworden waarin Philips drie vloe-ren voor kantoren inneemt. “Een groot deel van de medewerkers werkt mobiel waardoor het ruim-tegebruik geoptimaliseerd kon worden”, zegt Duchamps.
Vrolijke kleuren, gezellige zit-hoeken (open touch down), informele koffiehoekjes (break out area’s), flitsende ledlicht-jes, vergaderruimtes en ruime benches tekenen ter plaatse het nieuwe werken. Een dynamische organisatie is gebaat bij een dynamische werkomgeving.
Ontwerp van een Philips-experience
PHILIP WILLAERT
PHILIP WILLAERT
Vraag: Hoe zet Philips Belux de filosofie van Workplace Innovation (WPI) in eigen rangen consequent door? Antwoord: In Brussel implementeert een studie- en adviesbureau een nieuwe werkomgeving voor de medewerkers van het
hoofdkantoor van het elektronicabedrijf.
We create homes for businesses.
www.procosgroup.com
STATE OF THE ARTWPI gaat onder meer over een inspirerende state of the art werk- omgeving waarbij het ondersteunen van werkprocessen centraal staat.FOTO’S: PHILIPS
HNW_P07_Final.indd 7 17-11-2011 19:49:47
8 · NOVEMBER 2011
NIEUWS
Bart Geeraerts, CEO ict4me en Di-rector Crescent NV vertelt: “Met het groeien van een onder neming wordt een prestige-uitstralend adres en een professionele omgeving belangrijk voor zowel doorstarten-de bedrijven, als gevestigde kmo’s. Een business center slaagt erin de-ze belangrijke ingrediënten te verenigen en geeft jonge bedrijven de faciliteiten om uit te groeien tot de toekomstige gazellen van België.”
Meer arbeidsvreugde“Ook werkgevers van middelgrote
ondernemingen en multinationals zie je meer en meer grijpen naar flexibele tele-office formules. De arbeidsvreugde bij werknemers ver-hogen door hen niet op een ontieglijk vroeg uur de fi le in te sturen, is daar-bij een belangrijke drijfveer. Heel wat goede werkkrachten verkiezen van-daag de dag immers kort-bij-huis
werken boven de hoge salarissen die in de Brusselse regio geboden worden. Het nieuwe werken zorgt voor een be-ter evenwicht in de work-life balance. En gemotiveerde werknemers dragen bij tot een beter bedrijfsresultaat.”
“Groei, geografi sche expansie of
internationalisering zijn eveneens belangrijke redenen zijn om fl exibele, regionaal gespreide werkplaatsen aan te wenden. Vaak groeien op die manier enkele fl exdesks in een mum van tijd uit tot volwaardige kantoor-ruimtes”, zegt Geeraerts.
Benodigdheden“Het nieuwe werken staat of valt met een goede telecom en ICT-infrastruc-tuur die vanuit elke werkplek op de-zelfde gebruiksvriendelijke manier bereikbaar is. Het is dus noodzakelijk om een beveiligde en goed beheerde ict-infrastructuur als basis te heb-ben. Maak eveneens een kosteneffi -ciënte benadering van de courante bedrijfsfunctiona li teiten zoals tele-fonie, e-mail, fi le-sharing, collabora-tion en een eigen webstek. Ten slotte is er een bedrijfsspecifi eke benade-ring voor de eigen bedrijfsapplicaties. Om dit alles vlot te laten verlopen, kan je een beroep doen op derden die gespecialseerd zijn in ICT.”
Vraag: Klopt het dat werken tegenwoordig minder plaats-gebonden is?
Antwoord: Beginnende ondernemers zij n inderdaad niet meer genoodzaakt hun klanten schromelij k te ontvangen aan de keukentafel; je vindt hen vaker terug in business centers waar zij hun klanten verwelkomen in goed gefaciliteerde vergaderruimtes.
ZONDER DAGELIJ KSE FILES MEER WERKPLEZIER
U kan uw bedrijf doen blaken van gezondheid, maar ook doen stralen van geluk. Maak kennis met Happy@Work van Inter Partner Assistance, een vernieuwende bijstandsformule op maat, volledig afgestemd op het welzijn van bedrijven en hun werknemers. Contacteer ons voor meer informatie over onze modulaire oplossingen op 02 550 04 50 of via [email protected] en werk mee aan een goed gevoel voor iedereen in uw bedrijf. www.happyatwork.be
Het geluk lacht uw bedrijf toe!
Offi center garandeert de beginnende ondernemer een professionele start en biedt voor iedere ondernemer de beste oplossing. U maakt gebruik van de volledige accommodatie: uw eigen individueel gemeubeld kantoor, de fl ex kantoren, de co-working-space, de vergaderzalen en de volledige telecom en IT-infrastructuur: plug & play. Onze receptionistes verzorgen uw telefoonpermanentie, onthaal van uw bezoekers, postbehandeling, …De logistieke taken zoals poetsen, keukenorganisatie, sanitair en parking worden door ons team ingevuld.
Uw kantoor in Offi center verlaagt uw huisvestigings-kosten met minimaal 20%. U kiest zelf de periode: 1 dag, 1 week, 1 maand, 1 jaar, …
Op zoek naar een fl exibele werkplek of meetingroom in Hasselt of Turnhout?
Ga naar de website www.offi center.beom een dag GRATIS te proberen.
PHILIP WILLAERT
Heel wat goede werkkrachten
verkiezen vandaag de dag kort-bij -huis werken boven de hoge salarissen die in de Brusselse regio geboden worden
BART GEERAERTS“De arbeidsvreugde bij werk-nemers verhogen door hen niet op een ontieglijk vroeg uur de file in te sturen, is een belangrijke drijfveer van flexi-bele tele-offices formules”FOTO: PRIVÉ
VOORZIE FLEXIBELE
WERKPLEKKEN
3TIP
HNW_P08,09_Final.indd 8 18-11-2011 09:03:19
NOVEMBER 2011 · 9
“Het Nieuwe Werken of ook Werken 2.0 gaat uit van een fi losofi e waarbij we met z’n allen straks zullen werken waar en wanneer we willen”, openen Liesbeth Vereecke & Wim Vander-straeten, partners bij Creando. “Dit plaats- en tijdsonafh ankelijk wer-ken kan de hele economie helpen om de CO2-emissienormen te reali-seren omwille van minder verplaat-singen, minder fi les, minder par-kings, enz…”
Decentraliseer“Het Nieuwe Werken houdt een decentralisatie in van de mede-werkers en daardoor worden ook an-dere verwachtingen gesteld aan kan-toorgebouwen. Het totale gebouw of de ruimte die een organisatie nodig heeft, verkleint. In feite maakt een be-drijf hierbij een bewuste keuze en in-vesteert in een andere werkcultuur.”
“Er wordt komaf gemaakt met het industriële denken waarbij de mens beschouwd werd als een hulp-middel om processen te realiseren. In het Werken 2.0 is het proces
ondersteunend aan de mede werkers: zij maken het verschil met hun em-pathie, kennis, communicatievaar-digheid, creativiteit. In deze benade-ring gaat de organisatie op zoek naar de beste afstemming tussen de acti-viteiten die de medewerker uitvoert en het type werkplek dat hierbij best past”, zeggen Vereecke en Vander-straeten.
Trek generatie Y aan“Er is bovendien sprake van een andere werkcultuur. De invulling er-van heeft een duidelijke aantrek-kingskracht op generatie Y en kan een nieuw element zijn in de strijd om ta-lent. Een cruciale factor is het creëren van ‘winning workplaces’: fl exibele, meer inspirerende omgevingen en ontmoetingsplekken met toegang tot alle faciliteiten die gericht zijn op een optimale work-life balance.”
“In het nieuwe werken vinden opdrachten vaak plaats op project-basis. Het is hierbij cruciaal om
duidelijke afspraken te maken over wie wat doet en ervoor te zorgen dat mensen op afstand zelfsturend kun-nen werken. Enkel op deze manier kan je een management-by-result fi losofi e neerzetten.”
Betrek je medewerkers“Het is cruciaal om medewerkers te betrekken in het veranderings-proces om hen te overtuigen van de meerwaarde van het concept. Het komt erop aan om het doel van de verandering op een juiste manier uit te dragen. Als de bood-schap aanslaat ziet bijna iedereen heil in deze aanpak. In het kader van het veranderingsproces moet het management een voorbeeld-functie geven. Een gedegen verander managementaanpak blijft onontbeerlijk om dit te doen sla-gen”, besluiten de geïnterviewden.
“Het is de mens die het verschil maakt”
Vraag: Wat is de meerwaarde van het Nieuwe Werken ten opzichte van het ‘oude’ industriële denken?
Antwoord: In het Nieuwe Werken is het proces onder-steunend aan het unieke werk dat door mensen verricht wordt. Managers moeten afstappen van een ‘management-by-control’ benadering en over-gaan op een ‘management-by-result’ sturing.
BERT VERBEKE
Meestal heeft iedereen wel uiteenlopende taken en ook ons eigen gevoel bepaalt mee welke type werkplek het meest aangewezen is op een bepaald moment.
1Voor een functionerings-gesprek wil je over een
discrete ruimte beschikken;
2Om intensief te telefoneren, wil je vermijden dat je
collega’s worden gestoord;
3Als projectteam heb je eerder een werktafel nodig
waar je in groep aan kunt werken en waar vooral niets in de weg staat;
4Voor creatieve activiteiten ben je liefst met enkele
collega’s samen in een kleurrijke, stimulerende ruimte;
5Om klanten te ontvangen, opteer je daarentegen
misschien liever voor een loun-geachtige ruimte waar je zowel een bespreking kunt houden als samen iets kan eten;
6Ontvang je grote groepen, dan heb je wellicht nood aan
een praktische ruimte met mul-timediafaciliteiten.
TYPES WERKPLAATSEN
6
FOTOTIP
Tijdens de vastgoedbeurs Provada heeft telecombedrijf Vodafone de Winning
Workplace Award gewonnen. Vodafone kreeg de award voor het hoofdkantoor in Maastricht. In samenwerking met OCS Workplaces implementeerde Vodafone een eigen concept voor Het Nieuwe Werken.FOTO: VODAFONE
In de prij zen gevallen
DE FILOSOFIE VAN WERKEN 2.0. Liesbeth Vereecke & Wim Vanderstraeten. FOTO:PRIVÉ
BERT VERBEKE
HNW_P08,09_Final.indd 9 18-11-2011 09:03:42
10 · NOVEMBER 2011
EXPERTPANELVraag 1Wat betekent het nieuwe werken voor u?
Vraag 2Welke voordelen halen bedrijven uit het toepassen van het nieuwe werken?
Vraag 3Hoe zal deze trend nog evolueren in de toekomst?
Het nieuwe werken bestaat al sinds eind jaren tachtig, op elke plaats kon men werken, daar zorgde de elektronica voor. Nu zal men ‘anders’ moeten werken we-gens de constante maatschappelijke, economische en elektronische evolutie en mondiale invloeden.
HNW is natuurlijk flexibel omgaan met de werkplek en timing van je werk, een evolu-tie die door ICT mogelijk gemaakt is, maar het is ook veel meer dan dat. Het gaat om een verandering in de bedrijfs- en ma-nagementcultuur waarbij medewerkers nauwer betrokken worden bij de doelstel-lingen van de organisatie. Het geeft hen de kans te verduidelijken hoe zij daar een bij-drage aan kunnen leveren. Op de output van die bijdrage worden dan zij beoordeeld i.p.v. op het aantal aanwezige uren op hun werkplek.
De Nieuwe Wereld van het Werk is onlos-makelijk verbonden met de intrinsieke veiligheid van de producten en oplossin-gen die in het bedrijf worden gebruikt. Het bedrijf is gehouden tot de naleving van de Ergonomie voor een gezonde werkhou-ding, tot producten waarvan de bestandde-len milieuvriendelijk zijn, tot het invoeren van preventiemaatregelen (bijvoorbeeld in het kader van TPM: Total Preventive Main-tenance) en tot het kiezen van leveranciers die bijkomende diensten verzekeren (op-leidingstools, veilgheidsfiches).
De werknemer kan vrijer beschikken over zijn beschikbare tijd, de werkgever moet minder ruimte ter beschikking stellen, de mobiliteit kan beter geregeld worden, er is minder tijdsverlies dus meer werkeffi-ciëntie.
Medewerkers die hun persoonlij-ke doelstellingen in lijn brengen met de strategie van de organisa-tie zijn meer gedreven en geën-gageerde medewerkers. Zij wor-den meer intrapreneurs in hun eigen domein. Door de gewijzig-de bedrijfscultuur en een aange-paste werkomgeving neemt de kennisdeling, creativiteit en in-novatievermogen toe. Dit vormt de basis voor een goede lerende organisatie. En zo’n organisatie is dan weer aantrekkelijker voor de bestaande werknemers én voor het aantrekken van goede nieuwe jonge medewerkers.
Naleving van de intrinsieke vei-ligheid biedt de volgende voor-delen: verbetering van de ge-zondheidstoestand van de werk-nemers (minder afwezigheden en minder arbeidsongevallen) en bijgevolg productiviteits-winst. Continue verbetering van de processen (in het kader van LEAN- en 5S-projecten bijvoor-beeld) en een betere opleiding van de werknemers.De financi-ële impact (minder boeten en ar-beidsongevallen) is onmiddel-lijk, zonder de positieve gevol-gen voor het merkimago van de bedrijven te vergeten.
Wil een KMO aantrekkelijk blij-ven voor de arbeidsmarkt, dan zal zij ook moeten investeren in een leuke
kantooromgeving. Werken in een pas-
sief gebouw zal andere space planning criteria verei-
sen. Duurzaamheid zal de keuze van de kantoormaterialen steeds meer
bepalen.
Het nieuwe werken betekent voor onze or-ganisatie een streven naar een nieuwe ma-nier van samenwerken waardoor de be-trokkenheid van onze medewerkers ver-hoogt. Hierbij mikken wij verder dan de tevredenheid van onze medewerkers, wij gaan voor hun engagement. Om dit te be-werkstelligen, willen wij in de toekomst meer aandacht geven aan de volgende en-gagement drivers: missie, visie & strategie, bedrijfscultuur, jobinhoud, waardering & erkenning, ondersteuning, leer- en groei-mogelijkheden.
Geënga-geerde mede-werkers betekenen meer voor de onderneming dan te-vreden medewerkers. Zij ma-ken het verschil op vlak van o.a. productiviteit en bedrijfsimago. Een betrokken medewerker is gepassioneerd met zijn werk be-zig, steekt vol energie, presteert meer dan goed en werkt hard. Een betrokken medewerker is ook loyaal t.o.v. zijn organisatie en stelt de organisatie naar bui-ten toe in een goed daglicht. Hij is m.a.w. een ambassadeur van het bedrijf.
Naarmate de ‘War for Talent’ toeneemt en meer en meer werkgevers een volwaardig palet aan basis arbeidsvoorwaarden voor-leggen, zullen werkgevers die echt het ver-schil willen maken hun pijlen moeten richten op de ontwikkeling van de betrok-kenheid van hun medewerkers. Dit zal in de toekomst een belangrijk instrument zijn om medewerkers aan te trekken en ook te behouden.
Demografie en arbeidsmarkt spelen een belangrijke rol in de toekomst van HNW. Binnen 5 jaar bestaat 50% van de werk-vloer uit mensen van de Generation Y. Zij zijn niet op zoek naar een job maar naar een betekenisvolle opdracht en ze benade-ren de verhouding privé-werk op een an-dere manier dan de generaties ervoor. Zij worden dominant in de bedrijfscultuur in de komende jaren en zullen van HNW een evidentie maken. En ICT zal deze evolutie nog versnellen door nieuwe ontwikkelin-gen die dit ondersteunen.
Men kan een zich versterking voorstellen van het legislatieve aspect of van de regle-mentaire verplichtingen in het algemeen (een globaal verbod van bepaalde stoffen van het type bisfenol A of parabenen wordt momenteel onderzocht). Evenals een markttrend bij de fabrikanten (erkenning op beurzen, enz.). Het begrip ‘Intrinsieke veiligheid’ is een essentieel aspect waar elk bedrijf rekening mee moet houden bij zijn onderzoek en ontwikkeling.
Roger MaesschalckAfgevaardigd bestuurder van Workspace
Consultants en Bress NV Belgian Real Estate Services
Bart BeertenHuman Resources Manager Lear Corporation
Belgium CVA, won de Voka-prijs ‘HR manager
van het jaar’
Winfried MortelmansBusiness Manager Kluwer Opleidingen
Luc NoëlProduct Manager bij Seton
HNW_P10_Final.indd 10 17-11-2011 19:53:44
NOVEMBER 2011 · 11
INSPIRATIE
DYNAMISCH INTERIEURHet kille interieur werd ‘gedynamiseerd’ en op iedere verdieping kwam een duur-zaam tapijt met een aparte kleur en 7 kleurschakeringen. FOTO’S: BRESS
Aan het woord is Roger Maes-schalck, algemeen directeur van Workspace Consultants (WSC). “De jongste decennia is er in de tertiaire sector veel veranderd op het gebied van het functioneren van een be-drijf. Binnen hetzelfde bedrijf kun-nen de noden en bedrijfsobjectie-ven snel wijzigen onder invloed van maatschappelijke, technologische en mondiale evoluties.”
Nederlands design“Eind 2009 besloot Delta Lloyd Life al hun diensten onder te brengen in één torengebouw. Een deel van dit gebouw was in 2005 ingericht vol-gens het concept ‘new offi ce envi-ronment’ van de Nederlandse ont-werper Veldhoen. De designer koos toen voor een speelse indeling zon-der rechtlijnige inplantingen met ‘open paperless’ (clean desk) en ‘free seating’ werkplekken. De inrichting bevatte ook verscheidene dominan-te lounge-zones en gesloten werk-ruimtes. Maar na een paar jaar bleek dit concept niet meer te beantwoor-den aan de gewijzigde ruimtepoli-tiek bij Delta Lloyd Life. Met het oog op de inrichting van drie nieuwe, leegstaande verdiepingen werd ons advies ingeroepen.”
Gewijzigde ruimtepolitiek“Tijdens de onderzoeksfase werd in overleg met de facilitaire diensten van de opdrachtgever een groep
‘ambassadeurs’ aangesteld: verte-genwoordigers van alle bedrijfs-afdelingen. Deze mensen konden ons immers vanuit hun praktijker-varing vertellen wat de sterktes en zwaktes van de bedrijfsruimte wa-ren. Deze brainstorming leidde tot drie belangrijke conclusies.”
Oneigenlijk gebruik van de loungesDe lounges waren destijds gecre-ëerd voor korte, spontane werkbe-
sprekingen. In de praktijk bleek dat de lounges ’s morgens werden inge-nomen door een personeelslid die een volledige lounge in bezit nam voor de ganse dag, zodat niemand anders er nog gebruik kon van ma-ken. Een lounge werd een individu-ele werkplek.
Nadelen van free seatingDoordat mensen vrij mochten kie-zen waar ze gingen zitten om te werken, was er nog maar weinig fy-
siek contact tussen de afdelingsma-nagers en het personeel. Regelmatig fysiek contact met communicatie, bleek de goede werking van de over-legfi losofi e van het bedrijf te bevor-deren.
Weinig dynamisch interieurHet eerder kille interieur weerspie-gelde niet de dynamiek van Delta Lloyd Life.
“Beslist werd om het aantal loun-ges te liquideren en anderen te ver-plaatsen naar een meer centraal ge-legen multifunctionele ‘meeting point’ annex cafetaria. Die zone leent zich tot spontane interne ont-moetingen en pauzeruimte. Daar-naast werden ook concentratiecel-len met hoge geluidsabsorberende wandpanelen gecreëerd, waar men-sen periodiek ongestoord kunnen werken. Op die manier kon de be-zettingsgraad van het kantoor aan-zienlijk worden verhoogd, maar met behoud van voldoende open omge-vingsruimte en rekening houdend met de capaciteit van de airco-in-stallatie. Het ‘free seating’ werd be-perkt tot de binnen de zone van de bedrijfsafdeling waar men werk-zaam was. Het kille interieur werd ‘gedynamiseerd’ en op iedere ver-dieping kwam een duurzaam ta-pijt met een aparte kleur en 7 kleur-schakeringen. In totaal werden er op drie verdiepingen 21 kleurscha-keringen toegepast. De nieuwe wer-komgeving werd door iedereen bij-zonder goed onthaald. Er werd echt samen met het facilitaire team van Delta Lloyd Life ‘Joy at work’ gecre-ëerd: een aangename en motiveren-de werkomgeving.”
Vraag: Waarom is het belangrij k de juiste werkomge-ving te creëren in uw bedrij f?
Antwoord: Het bedrij f toont hiermee zij n waardering jegens zij n werknemers waardoor er een aangename motiverende werksfeer ontstaat.
“21 kleurschakeringen op drie verdiepingen”
Baw
Een bedrijfsruimte moet het imago van de onderneming uitstralen en tevens bijdragen aan de werkvreugde van de werknemers. Voor een efficiënt space management hou je best rekening met volgende zaken:
Volg een gratis workshop bij Workspace Consul-
tants omtrent delocalisatie, selectie van kantoorgebouwen en kantoorinrichting
Maak oriënterende space-plannen zodat de netto
bruikbare ruimte duidelijk wordt weergegeven bij de selec-tie van kantoorruimtes.
Laat je niet misleiden door een mooie decoratie:
de HVAC-technieken (heating, ventilation, airconditioning) moeten over de nodige capaci-teit en regeltechnische fl exibi-liteit beschikken om voor het nodige omgevingscomfort te zorgen bij een hoge bezettings-graad van de kantoren.
Het design mag niet ten koste gaan van het
werkcomfort, zo zijn strakke plafonds in gipskarton uit den boze in callcenters en vergader-zalen wegens hun gebrek aan geluidsabsorptie. De ergonomie van de inrichting moet bestu-deerd zijn op het specifi eke gebruik ervan.De bureaustoelen moeten bovenal een goed zitcomfort bieden. De bureaus zelf zijn bij voorkeur uitgerust met (elektrisch) instelbare werkbla-den zodat de werkhoogte kan aangepast worden. Zo voorkomt men gezondheidsklachten bij de werknemers.
Kleinere werktafels kun-nen voor meer omge-
vingsruimte zorgen.
Maak van een cafetaria een multifunctionele
ruimte, zo kan men deze zaal ten volle benutten.
Wijs de verhuurder op zijn wettelijke verplich-
ting, volgens BW art 1719.3 moet deze nopens de gehuurde ruimte ‘de huurder het rustig genot daarvan doen hebben zolang de huur duurt’.
CAROLINE STEVENS
In de toekomst zullen we
‘anders’ gaan werken
Werken van op afstand is
tegenwoordig perfect mogelij k
en biedt veel voordelen:
De werknemer kan
vrij er beschikken over zij n
werktij d, waardoor hij meer
gemotiveerd is.
En de werkgever moet minder
kantoorruimte ter beschikking
stellen…
Maar dé uitdaging voor
ontwerpers en inrichters van
kantoorgebouwen is het juiste
evenwicht te vinden tussen:
het concept van passieve
gebouwen,
de alsmaar hogere warmte-
last die moet worden afgevoerd
wegens een toenemende
bezettingsgraad,
en het comfort van de
gebruikers.
‘ANDERS WERKEN’ IN DE TOEKOMST VOLGENS ROGER MAESSCHALCK
CAROLINE STEVENS
1
2
3
4
5
6
7
HET TEAM. Het Workspace Consultants team welke deel uitmaakt van de nv Bress, Belgian Real Estate Services. FOTO:PRIVÉ
TIPS OM JE WERKNEMERS WELZIJN TE BIEDEN
7CREËER EEN AANGENAME OMGEVING
4TIP
HNW_P11_Final.indd 11 17-11-2011 19:54:12
12 · NOVEMBER 2011
NIEUWSDe magische sprong in het virtueleIn vergelijking met pakweg vijftien jaar geleden is onze communicatie drastisch omgegooid. E-mail is vandaag uitgegroeid tot het com-municatiemedium naast twitter, facebook en on-telbare andere platforms.
In 1985 draaide alles nog om de telefoon en de fax en wie wat in-vesteerde bezat een autotelefoon. Maar die tijd van statisch immo-bilisme ligt al ver in ons geheu-gen. Mobiel telefoneren, dataver-keer, draadloos internetten en vi-deoconferences zorgden voor een heuse revolutie waardoor we ber-gen meer werk verzetten. Thuis werken behoort tot de kantoor-opties van onze tijd waarbij onge-twijfeld de vraag opduikt waar de grens ligt tussen werk en privé. Het nieuwe werken is de weer-standsfase voorbij en een ope-ning geworden naar andere mo-gelijkheden en kansen.
Altijd en overal onlineMaar er is nog veel meer aan de hand. Online maakt de 24-uurs-economie een voldongen feit. Veranderingen in communica-tiekracht veranderen onze wijze van samenleven en samenwer-ken. Vertrouwdheid met virtu-eel contact verandert de behoef-te aan de zakelijke ontmoeting. Webwinkels zijn al lang geen sci-ence fiction meer.
PHILIP WILLAERT
“Bij virtual offices staan alle tools in een datacenter dat bereikbaar is via een platform. Het platform maakt het mogelijk om applicaties op een server te draaien en enkel de beeld-wijzigingen, toetsaanslagen en muisbewegingen door te sturen”, vertelt Philippe De Groote, manager bij Saphico, een bedrijf dat actief is in ICT-consultancy. Dit zorgt ervoor dat men nog sneller kan werken dan alsof men op kantoor zou zijn. Via het platform kunnen medewer-kers documenten delen, een centra-le agenda gebruiken, mails uitwis-selen en ook eigen programma’s ge-bruiken.”
Minder kantoorruimte“Virtual offices is in feite een on-line bureau waar men in alle veilig-heid, altijd en overal kan inloggen. Het enige wat men nodig heeft is internet. Voor een organisatie biedt
dit heel wat voordelen. Zo hoeft een organisatie geen dure investerin-gen te doen in servers en infrastruc-tuur voor het bedrijfsklaar maken en houden van een kantoor. Ook be-spaart men op kantoorruimte. Be-drijven betalen doorgaans een vaste prijs per gebruiker, per maand, zon-der grote investeringen.”
Overal toegang“Virtual offices draagt er toe bij dat medewerkers veel meer mobiel zijn. Ze kunnen immers bij klanten of waar ook ter wereld inloggen op hun virtueel kantoor en hebben daarbij toegang tot alle bedrijfsgegevens en
-programma’s. Dit komt de producti-viteit en de efficiëntie ten goede. Me-dewerkers kunnen altijd en overal met elkaar communiceren en met hun klanten. Medewerkers kunnen ook van thuis uit perfect blijven door-werken. Virtual offices is geschikt voor vrijwel alle sectoren, in het bij-zonder voor bedrijven met medewer-kers die over het ganse land actief zijn of die vaak vanuit thuis werken. Zij kunnen op deze wijze makkelijker bij het bedrijf betrokken worden. Enkel voor de hoog grafische sector is vir-tual offices minder geschikt: omwil-le van de hoge resoluties zal het plat-form trager draaien.”
Geen speciale vereisten nodig“In onze versie van virtual offices draait het platform op alle mogelij-ke systemen – mac, pc, linux, ipho-ne, ipad – en zijn er geen specifieke vereisten voor de computer zelf. Wat betreft de veiligheid: voor het op-slaan van de data kunnen medewer-kers kiezen tussen een persoonlijke, beveiligde locatie of een gemeen-schappelijke, beveiligde locatie die voor iedereen toegankelijk is.”
Virtual offices verhogen mobiliteit en productiviteit
BERT VERBEKE
Vraag: Wat verstaat men onder virtual offices?
Antwoord: Dat is een ‘werk-pleksysteem’ of ‘kantoor’ dat enkel op het internet zit, zonder gebonden te zijn aan een vaste plaats. Het kantoor is simpel te bereiken door een computer die een internetaansluiting heeft.
Van kmo tot grote bedrijven, de VDAB biedt een uitgebreide waaier aan diensten en opleidingen voor uw huidige en toekomstige werknemers.
hoe ver moet u gaan voor geschikt personeel?Met de VDAB is onder-steuning altijd vlakbij.
ZONDER VASTE PLAATS. Onder virtual offices verstaan we een webkantoor. Een kantoor dat alleen maar op het internet zit, zon-der gebonden te zijn aan een vaste plaats. FOTO: PRIVÉ
Philippe De GrooteICT-consultant
HNW_P12_Final.indd 8 17-11-2011 19:54:35
Create joy at work with Workspace Consultants
Delta Lloyd Life: een kleurrijke en inspirerende werkvloer
“De samenwerking is zeer vlot verlopen. Het project werd uitgevoerd conform de afspraken, stipt binnen de afgesproken termijn en met oog voor detail en kwaliteit”.(H. Wauthy – Delta Lloyd Life)
Creston International: een dynamische werkomgeving
“Het allermooiste compliment dat ik kan geven, is dat ik nog dagelijks positieve commentaar krijg op ons gebouw en dat deze complimenten bijdragen tot aanwervingen en verkoop. Met dank”.(J. Raeymaekers – CFO Creston International)
Del
ta L
loyd
Lif
eC
rest
on
Inte
rnat
ion
al
Workspace Consultants Louisalaan 326 b42 - Blue Tower - 1050 Brussel Tel. (+32) 2 639 84 94 - Fax (+32) 2 639 84 [email protected] - www.bress.be
Workspace Consultants biedt multidisciplinaire audit- en studiediensten aan voor creatieve space planning, kantoorinrichtingen en duurzame gebouwtransformaties.
Voor
Voor
Na
Na
ww
w.a
maz
ing-
adve
rtis
ing.
be
HNW_P13_Final.indd 13 17-11-2011 19:55:02
14 · NOVEMBER 2011
NIEUWS
GEEN TIJD TE VERLIEZENVeel vergaderingen duren nauwelijks één uur, maar mensen verliezen meerdere uren omdat ze lange tijd in de file staan.FOTO: COPYRIGHT STEELCASE
BERT VERBEKE
“Er is de jongste tijd heel veel aan-dacht voor ‘Het Nieuwe Werken’. In de praktijk is het evenwel niet evi-dent om een ommekeer tot stand te brengen. Met ‘anders vergaderen’ kan een organisatie echter al direct resultaat en een beter rendement boeken, ook al omwille van een een-voudige implementatie”, openen Koen Slootmaeckers en Gert Lam-bers, managing director en conver-sation manager bij Aurelium. Het bedrijf zorgt voor een complete ICT-infrastructuur en voor het meest optimale gebruik ervan.“Bij om het even welke vergadering moet men de vraag stellen: is het per se nodig om bij elkaar te komen op één locatie? Het antwoord hierop is af te leiden uit de ‘soort’ bijeen-komst die men wil organiseren. Het is logisch dat men bij een sollicita-tie of een eerste vergadering met een nieuwe klant fysisch met el-kaar afspreekt. In de meeste andere gevallen moet men echter de afwe-ging maken of een vergadering ‘op afstand’ niet veel efficiënter is.”
Langer onderweg dan vergadering duurt“Veel vergaderingen nemen in fei-te niet eens zoveel tijd in beslag, vaak duurt het nauwelijks één uur of minder. In de praktijk zijn men-sen echter meerdere uren kwijt om-dat ze lange tijd in de file staan. Dit
leidt niet alleen tot de nodige erger-nissen maar kost organisaties ook handenvol geld. Dit moet het sig-naal zijn om over te gaan tot ‘anders vergaderen’. Door een meeting ver-standig in te plannen kan de verga-dertijd tot een minimum worden beperkt.”
Mentaliteitsverandering“Voor ‘anders vergaderen’ moeten twee voorwaarden vervuld zijn: een mentaliteitsverandering gekop-peld aan een technische infrastruc-tuur met voldoende beveiliging en bandbreedte. Wat betreft de men-taliteitsverandering komt het er op aan dat het management de me-dewerkers meetrekt in het verhaal van anders vergaderen en hen dui-delijk maakt wat de voordelen zijn. Het is van het allergrootste belang dat het management zelf het voor-beeld geeft, anders is het project ge-doemd te mislukken.”
Virtuele vergaderplaats“Wat betreft het technische luik: met een goede internetverbinding en een webcam ben je al een heel eind op weg. Mits een kleine techni-sche aanvulling bekomt men al snel een volwaardig online vergader-platform. Daarnaast kan men mee-tings zelf – on-line of gewoon face to face – ook efficiënter maken door ze te ondersteunen met virtuele ver-gaderruimtes zoals een website met daarop de agenda, documenten, een takenlijst, het verslag, enz… Boven-dien is alle benodigde technolo-gie vandaag beschikbaar vanuit ‘de cloud’. Dit zonder grote opstartkost of investering.”
Vraag: Hoe kunnen vergaderingen efficiënter georganiseerd worden?
Antwoord: Vergaderingen hoeven niet altijd fysisch plaats te vinden. Met een afdoende IT-infrastructuur komt men tot een snellere en meer efficiënte manier van vergaderen.
“We moeten anders vergaderen”
Anders vergaderen: makkelijker starten dan wordt gedachtKMO’s staan soms huiverig tegenover ‘anders vergade-ren’ omdat het technische luik hen afschrikt. ‘Is dit niet te moeilijk? Gaan mijn medewerkers en klanten hier wel mee overweg kun-nen? Zal dit werken?’, zijn typische vragen en zorgen.
Vanuit Microsoft Office hebben de meeste bedrijven echter meest-al al een goede basis om te star-ten met ‘anders vergaderen’. Met een paar kleine aanpassingen aan de infrastructuur en het opti-maal gebruiken van de aanwezi-ge infrastructuur zijn de meesten klaar voor vertrek.Bovendien is ‘anders vergaderen’ niet alleen makkelijk om mee te beginnen, het is vaak ook een boost voor uw efficiëntie. Dat de kost van de verplaatsingen en de filetijd wordt uitgespaard is dui-delijk. Maar ook de vergadering zelf wordt een pak efficiënter in-gevuld.
Terwijl in ‘klassieke’ vergade-ringen vaak heel wat tijd verlo-ren gaat met voor- en nagesprek-ken komt men in de virtuele ver-gaderplaats sneller tot de essen-tie wat leidt tot een aanzienlijke efficiëntieverhoging en tijdsbe-sparing.
RetentiemiddelAnders vergaderen kan daarnaast ook worden ingezet als retentie-middel: medewerkers zullen het zeer op prijs stellen dat de ze ’s morgens de wekelijkse teammee-ting van thuis uit kunnen vol-gen, om daarna, wanneer de files weg zijn, naar kantoor te komen. Een snelle meeting met een col-lega vanuit de vergaderzaal bij een klant? Snel iets kortsluiten met een leverancier of klant zon-der wekenlang op voorhand een vergadering te moeten inplan-nen? Anders vergaderen kan zo-wel voor u als voor uw klanten en leveranciers op korte termijn een mooie besparing betekenen.Anders vergaderen is een mooi voorbeeld van hoe je binnen een organisatie met een paar kleine ingrepen, goede afspraken en op-timale benutting van aanwezige infrastructuur op korte termijn een mooi resultaat kan bereiken. Een meer efficiënte organisatie en medewerkers die minder in de file staan en korter op de bal kun-nen spelen: het hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn.
BERT VERBEKE
Voorzie correcte, goed werkende infrastruc-
tuur op maat van uw behoeften.
Meestal kan dit perfect zonder
grote investeringen
Begin met het management, zij moeten
het goede voorbeeld geven
Voorzie training en begeleiding om medewer-
kers over hun eerste ‘schrik’ heen
te helpen
Het is noodzakelijk om te werken met een agenda of
een verslag, ongeacht of de ver-
gadering virtueel is of niet
Denk voor iedere vergadering even na of
het nodig is om fysiek samen te
komen
5 TIPS VOOR HET INVOEREN VAN ‘ANDERS VERGADEREN’ IN UW ORGANISATIE
Gert LambersConversation manager bij Aurelium
1
2
3
4
5
Koen SlootmaeckersManaging Director bij Aurelium
HNW_P14_Final.indd 14 17-11-2011 19:56:16
NOVEMBER 2011 · 15
Vandaag staat de uitzendsector voor de uitdaging om een databank te creëren met daarin een overzicht van alle uitzendkrachten die een medisch onderzoek hebben onder-gaan. De uitdaging is om deze data-bank te realiseren samen met alle uitzendbureaus en de externe pre-ventiediensten.
Uitzendkracht als evenwaardige werknemerWerkgevers die een uitzendkracht inzetten, hebben hiervoor ver-schillende redenen. Er is de nood-zaak om snel een zieke werknemer op een werkpost te vervangen of om plotse toename van werk op te vangen. Uitzendkrachten worden altijd tijdelijk ingezet en werken aan een gelijkaardige al bestaan-de werkpost van het bedrijf. Het impliceert dat de werkgever moet kunnen rekenen op uitzendkrach-ten die geschikt zijn voor de werk-post, zowel op vlak van competen-tie als op vlak van gezondheid.
Preventie en bescherming op de werkplekEen gebruiker die wenst beroep te doen op een uitzendkracht richt zich hiervoor tot een uitzendbu-reau. Net zoals werknemers het ‘ka-pitaal’ uitmaken van de bedrijven geldt dit ook voor de uitzendkrach-ten in de uitzendwereld. Al in 1987 werd in de wet als belangrijk prin-cipe ingebouwd dat de werkgever-gebruiker van uitzendkrachten de-ze een veilige en gezonde werkplek zal aanbieden waar alle preventie-regels worden gevolgd. Tegelijker-tijd wordt verwacht dat de uitzend-kracht tijdens zijn opdracht deze regels zal respecteren. Het uitzend-
bureau op zijn beurt tracht altijd de beste match te realiseren tussen de vraag van de gebruiker en het aan-bod van beschikbare uitzendkrach-ten. Als juridische werkgever van de uitzendkracht draagt het uit-zendbureau ook zorg voor de voor-afgaande gezondheidsbeoordeling van de uitzendkracht. Cruciaal is bijgevolg het effi ciënt uitwisselen van informatie tussen gebruiker en uitzendbureau bij het inzetten van uitzendkrachten. Als handig com-municatiemiddel heeft de wetgever hiervoor een werkpostfi che voor uitzendkrachten ingevoerd. Pre-ventie & Interim, de centrale pre-ventiedienst voor de uitzendkrach-ten opgericht bij wet, heeft op haar site een gebruiksvriendelijke mo-delwerkpostfi che ter beschikking gesteld.
Een centrale databank voor uitzendkrachtenAangezien de uitzendkracht een al bestaande werkpost inneemt, zijn de gezondheidsrisico’s voor de uitzend-kracht identiek als deze voor een vas-te werknemer. In de werkpostfi che worden de gezondheidsrisico’s door de gebruiker aangeduid met codes. Voor de arbeidsgeneesheren in de preventiediensten is hiermee dui-delijk voor welke risico’s de uitzend-krachten moeten worden onder-zocht. De wetgever heeft aan Preven-tie & Interim gevraagd om een cen-trale gegevensbank te ontwikkelen met daarin de resultaten van uitge-voerde medische onderzoeken van de uitzendkrachten. Het belang van de databank is velerlei. Zodra een uit-zendkracht wordt geselecteerd voor een werkpost is het mogelijk om na
te gaan of de betrokkene voor een ge-lijkaardige werkpost al een medisch onderzoek heeft ondergaan en met welk resultaat. De uitzendkracht kan ‘geschikt’ zijn, of moet daarentegen worden beschermd tegen de gezond-heidsrisico’s van de betrokken werk-post, met andere woorden hij is ‘on-geschikt’. Dankzij de databank wordt deze informatie perfect traceerbaar, daardoor kunnen de externe dien-sten, die momenteel te kampen heb-ben met een schaarste aan arbeids-geneesheren, hun werk optimalise-ren. Hiermee worden immers dub-bele onderzoeken, die zowel voor de uitzendbureaus (op fi nancieel vlak) als voor de externe dienst zelf (ar-beidsdruk) nadelig zijn, voorkomen.
MARIJ KE BRUYNINCKX
NIEUWS
Volgens een enquête die Kluwer in april 2011 bij Ne-derlandstalige bedienden en vrije beroepen in België en Nederland uitvoerde, is slechts een kwart van de Belgische bedrijven klaar voor flexibel werken. De voornaamste bevindingen van dit onderzoek:
In België is Het Nieuwe Wer-ken nog relatief weinig bekend: slechts 42% van de ondervraag-den heeft al gehoord van het be-grip. Ter vergelijking: in Neder-land heeft 96% er al van gehoord.
Bepaalde facetten van Het Nieuwe Werken blijken in de praktijk toch ingang te vinden in België. Zo zegt 39% van de respon-denten zelf te beslissen waar hij werkt.
Mannen beslissen veel vaker zelf waar ze werken: 49% tegen-over 30% bij vrouwen.
Mannen blijken ook vaker te beslissen wanneer ze hun werk uitvoeren: 57% tegenover 37% van de vrouwen.
Daarnaast geldt: hoe hoger in de organisatie, hoe vaker men zelf beslist over de invulling van plaats en arbeidstijd.
Driekwart van de respondenten kan overal toegang krijgen tot zijn zakelijke e-mail en bij 88% van de respondenten zijn ook de werkbe-standen digitaal toegankelijk.
Voor 61% van de werkgevers begint de invoering van Het Nieuwe Werken met vertrouwen in medewerkers.
79% noemt het een nadeel dat Het Nieuwe Werken hem minder zichtbaar maakt voor collega’s en management.
65% vindt het ook normaal dat zijn werk meer wordt gecon-troleerd als hij niet op kantoor werkt.
Ook vrezen de Belgische res-pondenten dat ze hun collega’s zullen missen. 63% vindt het direct contact met collega’s belangrijker dan te kunnen thuiswerken.
VERZEKER DE VEILIGHEID OP
DE WERKVLOER
5TIP
Vraag: Is de uitzendsector een belangrij ke partner voor het bedrij fsleven in België?
Antwoord: De uitzendsector zet jaarlij ks meer dan 500 000 uitzendkrachten in bij werkgevers in alle sectoren van België, jobstudenten inbegrepen. Voor 2010 bedraagt de omzet voor deze sector 3,7 miljard euro.
Een databank voor uitzendkrachten
TIJDELIJKE WERKKRACHTEN. Uitzendkrachten worden altijd tijdelijk ingezet en werken aan een gelijkaardige al bestaande werkpost van het bedrijf. FOTO: COPYRIGHT STEELCASE
Voor een veilige en gezonde werkplek
www.p-i.be
HET NIEUWE WERKEN,EEN MANNENZAAK?
HNW_P15_Final.indd 15 17-11-2011 19:56:40
Vroegere BAT-fabriek volledig gerenoveerd door ASSAR Architects
Uitstekende isolatie (K42)
Energiezuinig (E65)
Een site in hartje stad
LavoisierDe Koninckstraat 40
1080 Sint-Jans-Molenbeek
+32 2 422 51 [email protected]
“ Rien ne se perd, rien ne se crée,
tout se transforme. ”
Antoine Lavoisier1743-1794
/ jaar
Moduleerbare ruimten
van 500 tot
13.900m2
HNW_P16_Final.indd 12 17-11-2011 19:57:01