drs. Elmer Mulder voorzitter Raad van Bestuur

VUmc

Transitie naar een ander leiderschap deel I

VUconnected Zwolle 23 november 2010

2

Kerntaken UMC

Patiëntenzorg

Opleiding en onderwijs

Onderzoek

3

VUmc Cancer Center AmsterdamLaboratorium 2005

Polikliniek sneldiagnostiek 2011

Behandelhuis1966

OZW-gebouw2006

Polikliniek1986

Intensive Care-toren1995

Beddenhuis2003

Faculteit1950

44Verwacht (2011): nieuwe SEH en (poli)kliniek GGZ inGeest

Recent gerealiseerd (2010): ACTA (Acad. Centrum

Tandheelkunde Amsterdam) Verwacht (2013): VUmcOnderzoekstoren

5

Leiderschap in transitie:

Deel I• Oorzaken crisis in leiderschap• Transitieproces• Wat is dienend leiderschap?

Deel II• Vertaling naar ontwikkelingen en

aanpak in VUmc / persoonlijke ervaringen

6

Benedictus (6e eeuw na Christus)

5 transcendente imperatieven voor leiderschap:

– Wees aandachtig– Wees intelligent– Wees redelijk– Wees verantwoordelijk– Wees toegewijd

7

Leiderschap

“De echte ontdekkingsreis is geen kwestie van nieuwe landschappen zoeken, maar

van nieuwe ogen hebben.”

8

Leiderschap

• Leaders need to enlarge their capacity to “know the unknowable”and “foresee the unforeseeable”

• Future is not something “out there.” By our effort: “we bring the future in the present.”

• “Wanderer, there is no path .You lay a path in walking” (A Machado)

• Leadership is much more of being than doing• All of us are part of the unbroken whole

» Greenleaf

9

LeiderschapLeiderschap == vermogenvermogen omom tete bindenbinden, , inspirereninspireren, , richtenrichten en en innovereninnoveren via het via het scheppenscheppen van van nieuwenieuwe betekenissenbetekenissen

Betekenisverlies1. Verschraling van de taal als basis om de werkelijkheid

te interpreteren2. Economisering van de werkelijkheid3. Disconnectie4. Instrumentalisering / manipulatie5. Spanning tussen professional en management6. Onderwaardering waardesysteem van individuen /

groepen

10

Ontzieling / afvlakkingorganisaties in maatschappelijk middenveld

• Domeincynisme / taakvervuiling• Tekortschietende moraliteit leidinggevenden• Ontwikkeling markt / calculerende burger• Regels / codes ter compensatie ontbrekende

innerlijke morele grenzen • Instrumentalisering functioneren

Govert Buijs (2009)

11

Ontzieling / verloedering organisaties

• Overheersing regels/procedures als (enige) kader voor gedrag / functioneren.

• Creatief omgaan met taal (DSB: “helpen om achteraf te sparen”).

• Opbouw van het wij-gevoel buiten het primaire proces.

• Elimineren van afwijkende geluiden. • Blaming the victim.• Opbouw publiek weldoenersimago.

Govert Buijs (2009)

12

Reactie op betekenisverlies I

Valueshift van medewerkers:• Behoefte aan partnership• Balans en synergie• Wens om te groeien en ontwikkelen• Gemeenschapszin• Vertrouwen en openheid

John Izzo / Pam Withers (2002)

13

Succesvolle ondernemingen:

• Aandacht voor werknemerswaarden

• Geïntegreerd leiderschap

• Goede communicatie

• Intern ondernemerschap

• Evenwicht groei medewerkers & aandeelhouderswaarde

Watson and Wyatt (2002)

Reactie op betekenisverlies II

14

Kenmerken huidige besturing (gezondheids)instellingen

• Weinig expliciete strategieën• Grote variatie in prestaties / transparantie• Geen collectieve ambitie (onderhandelingscultuur)• Zwakke bestuursstructuur / intern spanningsveld• Zwak ontwikkelde organisatie(cultuur) / kernwaarden /

identiteit• Beperkte innovatiekracht• Defensief; reactief

15

Transitie naar nieuw leiderschap I

What do we stand

for?

What are we going

for?

Culturele dilemma’s Strategische dilemma’s

Collins & Porras

16

Transitie naar nieuw leiderschap II

• Van traditionele hiërarchie naar dienend leiderschap • Formuleren van missie / visie / strategie• Balans tussen structuur / processen en cultuur / gedrag• Verbreding / nuancering van resultaatdenken• Andere benadering individuen en groepen in organisatie

(holistisch; waarden gestuurd) • Aandacht voor voorbeeldfunctie / transparantie /

governance

17

Dienend Leiderschap

“The servant leader is servant first. It begins with the natural feeling that one wants to serve.

Then conscious choice brings one to aspire to lead.The best test is: do those served grow as persons;

do they, while being served, become healthier, wiser, freer, more autonomous, more likely themselves to

become servants”

Greenleaf

18

Essenties dienend leiderschap• Dienstbaarheid aan groei medewerkers en klanten

centraal• Focus op hoger (ideel) doel (purpose / destiny)• Zingeving en spiritualiteit• Eenheid en vertrouwen in combinatie met

besluitvaardigheid• Waardengestuurd• Match van kern-cultuurwaarden met

die van individuele medewerkers• Reflectie en zelfbewustzijn• Voorbeeldfunctie

19

Dienend Leiderschap

• Twee dimensies:– Dienen = bijdragen

aan,bescheidenheid, authenticiteit,vergeving

– Leiden = empowerment, rentmeesterschap, verantwoordelijkheid houden, moed

• Positief effect op:– Effectiviteit, welzijn,

prestaties organisatie– Gevoelens autonomie,

verbondenheid en competenties van medewerkers

– Vertrouwen

Proefschrift I. Nuijten (2009)

20

Dienend leiderschap =combinatie van eigenschappen en vaardigheden

1. Luisteren2. Empathie3. Heelmaken4. Vooruitzien5. Overtuigingskracht

6.7.8.9.10.

ConceptualiserenRentmeesterschapGroei van medewerkersBouwen aan gemeenschapBewustzijn

“Bestuurders luisteren vaak onvoldoende, ook ik heb daar last van. Dan maakt zo’n middagje cursus heel duidelijk dat dat niet

bepaald handig is voor een goede communicatie..”

21

Einde deel I

Straks…Persoonlijke ervaringen met Dienend Leiderschap