Die Welle Wat moeten we daar nu van denken? Jan Bransen Soeterbeeck, 16 april 2009

Die Welle

Wat moeten we daar nu van denken?

Jan Bransen

Soeterbeeck, 16 april 2009

Die Welle: Wat moeten we daar nu van denken?

2

Mijn vragen bij Die Welle

• Wat moeten we eigenlijk van ons gedrag denken?• Welk gedrag?

Conformistisch, collectief, fascistoïde kuddegedrag

• Wiens gedrag? Ieder van ons, de kudde, de Führer, sommigen

• Hoezo “denken”? Verklaren, interpreteren, beschrijven, bevragen

• Helpen onze ‘labels’ ons eigenlijk bij dit denken (zijn het geschikte labels)?


Fascisme als “Aufklärung bis zur Ironie”Het perfectioneren van de Verlichtingsidealen leidt tot:•Vrijheid vraagt om macht•Macht krijg je door samen te werken•Samenwerken (broederschap, verbondenheid) vraagt om offers voor de gemeenschap•Gelijkheid vraagt om gelijk-vormigheid•Uniformiteit (individuele onder-werping) wordt zelf het doel

3


Een kuddepsychologie

• Dat Verlichting in de limiet tot fascisme leidt is een hoogst abstract verhaal

• Dichter bij huis is een veel plausibelere verklaring te vinden in psychologische mechanismen: We willen ergens bijhoren Wij-zij denken (voorhanden tegenstander goed te benutten) We identificeren ons graag met een sterk rolmodel We zijn lui en laf: we gehoorzamen graag Vooral gefrusteerde underdogs hebben veel te winnen bij

groepsvorming De kracht van symbolen, rituelen, reinforcement

4


Is er nog iets nieuws te zien?

• Ons gedrag is vaak verontrustend

• Onze verklaringen zijn dat soms ook!

• Sjablonen liggen klaar

• Wel zo makkelijk; hoeven we niet zelf te denken

• Die Welle toont ons de bronnen van fascistoïde gedrag: Een rigide ideologie De psychologische mechanismen van

kuddedieren

5

A

Maar kunnen we ook anders kijken, voorbij de simpele schema’s van begrip?


Selectieve aandacht

• Verklaringen zijn als verhalen• Verhalen kennen een narratieve

structuur• Een film ook• Alles heeft een plaats, maar dat komt

doordat er voor-bewust sprake is van selectieve aandacht

• Bij de regisseur, maar ook bij de kijker

6

Uitdaging: probeer eens voorbij die selectieve aandacht te kijken


Moedwil, misverstand en onbegrip

7

Soms gaan dingen mis omdat iemand ze expres wil laten mislukken

Soms gaan dingen mis door een onfortuinlijk misverstand

Soms gaan dingen mis omdat we er gewoonweg niets van begrijpen


Het zichtbare en het ondenkbare

• Denken tussen kunst en wetenschap

• Kunst verkent het zichtbare

• Wetenschap brengt het denkbare in kaart

8

Hoe reëel kan het ondenkbare zijn?


Hoofdpersonen

9

Karo Marco

Tim Lisa

Die Welle Wat moeten we daar nu van denken? Jan Bransen Soeterbeeck, 16 april 2009

Documents

Transcript of Die Welle Wat moeten we daar nu van denken? Jan Bransen Soeterbeeck, 16 april 2009