diarree, weg ermee!

EEn spEl voor 8-10 jarigEn rond watEr in sEnEgal

spel

1. terrein

2. tijdsduur

3. groepsindeling

4. Materiaal

5. thema

6. doelstellingen

7. speluitleg

8. spelverloop

9. verhaalkaarten met watermysteries

10. Codewoorden

11. nabespreking: waterlelie

12. tips om water te besparen op kamp

13. Bijlagen

1. Terrein: plein, minimum 15m op 20m

2. Tijdsduur: minimum 2 uur

3. Groepsindeling

de kinderen worden in groepen van minimum 10 spelers verdeeld.

Bepaal zelf het aantal groepen.

Het spel kan ook in één groep gespeeld worden. per groep is er

minimum 1 vaste begeleider die het hele spel doorloopt met zijn

groep.

tip: gebruik foto’s om de groepen te verdelen. verknip elke foto

in het aantal kinderen per groep. deel de stukken van de foto’s

willekeurig uit. laat de kinderen de foto’s in elkaar puzzelen. als de

puzzel volledig is, is ook het groepje samengesteld.

aantal foto’s = aantal groepen

aantal puzzelstukken per foto = aantal spelers per groep

4. Materiaal

Hieronder staat het algemene materiaal opgesomd dat nodig is per deelnemende groep.

1 overzichtkaart van de 12 watermysteries Zie bijlage 1Foto’s van de 12 watermysteries Zie bijlage 212 verhaalkaarten met watermysteries voor de begeleiders Zie punt 912 bekertjes gevuld met drinkwater1 groentetuin tip: stenen potje met wat grond in1 regenton tip: een leeg blik tomatenpuree 500gr1 klein gietertje met water in5 wortels 1 waterput tip: een 5 liter waterfles3 waterzuiveringstabletten tip: doorzichtige knikkers of bruistabletten (vitaminen)9 bakstenen 1 deksel 1 waterlelie per speler Zie bijlage 41 balpen per speler2 scharen

Hieronder staat het materiaal opgesomd dat nodig is per deelnemende groep voor de opdrachten.

1 bal watermysterie 11 waterput watermysterie 3 (ze verdienen deze bij watermysterie 2 dus de waterput

ligt in het begin van het spel niet bij het materiaal voor de opdrachten, maar wel bij het materiaal van de voorwerpen, in de curverbox )

10 bruine knikkers watermysterie 35 doorzichtige knikkers watermysterie 31 vuile handdoek per 2 spelers watermysterie 41 emmer met een sopje per 2 spelers watermysterie 4Kaartjes van de watercyclus watermysterie 5 + Zie bijlage 31 klein gietertje watermysterie 6 (ze verdienen dit bij watermysterie 5 dus het gietertje

ligt in het begin van het spel niet bij het materiaal voor de opdrachten, maar wel bij het materiaal van de voorwerpen, in de curverbox)

10 lege drankflesjes watermysterie 61 extra lang rietje per speler watermysterie 63 keer 1 liter water watermysterie 6 + watermysterie 125 wortels watermysterie 71 natte spons watermysterie 82 emmers met water watermysterie 8 + 101 blinddoek per speler watermysterie 101 tandenborstel per speler watermysterie 101 bekertje per speler watermysterie 101 tube tandpasta watermysterie 101 zeepje minder dan dat er spelers zijn watermysterie 11plastieken zeil (2 op 3m) watermysterie 12

5. Thema

voor ons in het waterrijke noorden lijkt het een evidentie

dat er elke dag zuiver water uit de kraan stroomt. Maar één

wereldburger op zes moet echter meer dan een kilometer

stappen om aan veilig drinkwater te geraken. voor miljoenen

mensen is drinkbaar water geen vanzelfsprekendheid.

onder hen zijn ook veel kinderen. voor hen staat niet enkel

het recht op water op het spel, maar ook het recht op

onderwijs. loop naar de pomp?! wil kinderen meer bewust

maken van hun watergebruik door hen te laten zien hoe

leeftijdsgenootjes in het Zuiden met water omgaan en hoe

kostbaar water voor hen is.

Loop naar de pomp?!

dit jeugdwerkspel kadert binnen loop naar de pomp?!,

een educatief project rond duurzame ontwikkeling. Het

centrale thema is ‘water wereldwijd’. Er is een luik voor

basisonderwijs, secundair onderwijs en het brede publiek. dit

project ging van start in september 2012 en had op 22 maart

2013 zijn slotmoment op wereldwaterdag in sint-niklaas.

Bij het aanbod voor het lager onderwijs staan ‘het eigen

waterverbruik’ en ‘water in het Zuiden’ centraal. Bij het

aanbod voor het secundair onderwijs staat waterverbruik

wereldwijd centraal. in dit spel voor het jeugdwerk staat

‘water in het Zuiden’ centraal.

loop naar de pomp?! zet leerlingen aan om concrete en

haalbare stappen te ondernemen om water te besparen en

uit te groeien tot een waterbewuste school. de klassen

konden een jaar lang gebruik maken van het ruime aanbod

van de deelnemende educatieve organisaties, zijnde: Bevrijde

wereld, dwagulu-dekkente, Kleur Bekennen, Mos oost-

vlaanderen, Mundo loco samenwerkingsverband, oxfam

wereldwinkel sint-niklaas, protos, djapo, Kleur Bekennen

Kids, green vzw en stad sint-niklaas. stuk voor stuk hebben

zij educatieve materialen ontwikkeld en gratis aangeboden

aan de klassen.

Zo heeft Bevrijde wereld een webapplicatie, actieateliers en

waterwandelingen ontwikkeld. al deze materialen zijn terug

te vinden op de site: www.loopnaardepomp.be

Spelenderwijs waterwijzer

Bij dit jeugdwerkspel hanteren we dezelfde inhoudelijke

doelstellingen. Het specifieke thema van het spel is ‘water

voor de gezondheid’ in senegal. Enerzijds duiden we op

het belang van voldoende water, anderzijds wordt ook het

belang van zuiver water aangetoond. dit zijn namelijk twee

knelpunten in senegal. Beide knelpunten hebben immers

vaak ziekte tot gevolg.

in dit spel kruipen de kinderen in de huid van een

leeftijdsgenoot in senegal die ernstig ziek is. de kinderen

worden uitgedaagd om hun leeftijdsgenoot in senegal te

helpen zodat hij kan genezen. Maar daarvoor moeten ze eerst

ontdekken welke ziekte hij heeft en hoe hij deze kreeg. pas

dan kunnen ze samen naar een oplossing zoeken.

Mousa heeft diarree. Hieraan zouden dagelijks zo’n 2.000

kinderen sterven. Mogelijke oorzaken zijn in aanraking

komen met uitwerpselen, je handen niet wassen, besmet

grondwater drinken of voedsel eten dat klaargemaakt is met

vuil water.

Het spel integreert verschillende elementen. Zoals de

knelpunten van drinkbaar water in senegal en van voldoende

water voor de landbouw. ook de link met het klimaat mag

niet vergeten worden. Het spel houdt hierbij rekening met de

Edo-principes.

EDO-principes

Edo staat voor educatie duurzame ontwikkeling. Hierbij

staan 5 principes centraal.

1. nieuwe kennis verwerven

2. systeemdenken

3. waardeontwikkeling

4. omgaan met emoties

5. actiegerichtheid

Wil je hier meer over weten? Ga dan naar de

volgende site: http://www.lne.be/themas/natuur-en-

milieueducatie/algemeen/edo/docs/vlag-en-lading

6. Doelstellingen

de spelers verwerven inzicht in het belang van water voor

onze gezondheid.

de spelers komen zelf tot mogelijke oplossingen om de

gezondheid van kinderen in senegal te verbeteren.

de spelers ontdekken wat ze zelf kunnen ondernemen om de

gezondheid van kinderen in senegal te verbeteren.

7. Speluitleg

de kinderen worden verwelkomd door abdou. abdou is 9

jaar en woont in een dorp in senegal. Hij komt om hulp

vragen want zijn broer van 7 jaar, Moussa, is ziek sinds

gisteren. Hij heeft diarree.

de kinderen worden in groepen verdeeld en moeten om ter

snelst Moussa genezen. Elke groep heeft een plaats op het

terrein waar een overzichtkaart van de 12 watermysteries

(opdrachten) ligt en 12 bekertjes gevuld staan met

drinkwater. Elk bekertje symboliseert een watermysterie.

de spelers drinken het bekertje met water leeg en kijken

op de overzichtkaart welk watermysterie ze moeten zoeken.

op de overzichtkaart staan de titels van de watermysteries.

de foto van het watermysterie dat bij deze titel past

ligt ergens op het plein verstopt. wanneer ze die foto

gevonden hebben, gaan ze naar hun overzichtkaart en

leggen hem op de juiste plaats. nu leest de begeleider de

bijhorende verhaalkaart voor en geeft hen de opdracht. de

verhaalkaarten en de watermysteries (opdrachten) vind je

terug onder punt 9. wanneer de groep de opdracht tot een

goed einde brengt, krijgen ze een letter. deze schrijven

ze op hun overzichtkaart. de overzichtkaart kan je vinden

in bijlage 1. daarnaast krijgen ze bij het volbrengen van

de opdracht ook voorwerpen (knikkers, stenen, gietertjes,

wortels, waterput, deksel).

dit zijn elementen waarmee ze een oplossing kunnen

ontdekken voor hun zieke leeftijdsgenoot Moussa. wanneer

ze alle watermysteries hebben opgelost, kunnen de spelers

de twee codewoorden (watEr en voEdsEl) vormen met hun

verzamelde letters. de codewoorden zijn twee elementen

die nodig zijn om Moussa te genezen.

de spelers hebben ontdekt dat Moussa water en voedsel

nodig heeft om te genezen. Maar tijdens het oplossen

van de watermysteries merkten ze wellicht dat hier het

schoentje wringt. de begeleiders stimuleren de kinderen

om met de voorwerpen die ze kregen een oplossing te

bedenken voor beide knelpunten. de spelers ontvangen een

medaille als dit lukt.

om het spel af te ronden komen de spelers van de

verschillende groepen samen in een kring. iedereen knipt

een waterlelie uit. de begeleiders van het spel stellen

verschillende vragen aan de spelers. Elke speler schrijft zijn

eigen antwoorden op in één van de blaadjes van de bloem.

tot slot schrijft iedereen een waterwens in het hart van

de bloem en worden de bloemen op het water gelegd. wie

weet, komen de wensen wel uit.

8. Spelverloop

voorbereiding: de begeleiders leggen per groep één

overzichtkaart centraal op het plein. Bij elke kaart zetten

de begeleiders 12 bekers met drinkwater klaar. vervolgens

worden de 12 pictogrammen van de watermysteries

verspreid over het terrein. voor elke groep worden er

pictogrammen voorzien. dus als er 3 groepen zijn dan

liggen er 12 pictogrammen verspreid en telkens 3 stuks

van hetzelfde pictogram op elkaar. al het materiaal dat

nodig is voor de opdrachten worden per groep bij de

overzichtkaarten klaargelegd. ook de voorwerpen die de

spelers kunnen verdienen worden hier klaargelegd. Zorg er

echter voor dat de spelers deze voorwerpen niet kunnen

zien. leg ze bijvoorbeeld klaar in een curverbox met een

doek over.

1. speluitleg door abdou: zie punt 7

2. groepsindeling: zie punt 3

3. Beker drinken aan overzichtkaart

4. Zoeken pictogram watermysterie 1

5. pictogram op de overzichtkaart leggen

6. Bijhorende opdracht uitvoeren

7. verdienen van letter en voorwerp

8. Beker drinken aan overzichtkaart

9. Zoeken pictogram volgende watermysterie

10. Bijhorende opdracht uitvoeren

11. verdienen van letter en voorwerp

12. 10 x herhalen van 8 tot 11

13. Codewoorden vormen met verdiende letters

14. Met de voorwerpen tot een oplossing komen

15. oplossing uitvoeren

16. verdienen medaille

17. nabespreking met waterlelie en waterwens

9. Verhaalkaarten met watermysteries

voor de begeleiders

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1. DaGELijkSE LEVEn

Hallo iedereen, ik ben abdou. ik ben 9 jaar en ik woon

in een dorp in senegal. senegal is een land in west-

afrika waar de zon heel veel en heel hard schijnt. Het

regent enkel in het regenseizoen, dat loopt van juni tot

en met oktober. als het regent, dan regent het lang en

veel. dan worden alle droge weggetjes omgetoverd tot

een stromende rivier. ik heb een lieve mama en papa,

een broertje van 7 jaar en twee kleine zussen van 3 en

4 jaar. Kijk, de zon komt op dus het is tijd om op te

staan. Meestal ben ik goedgezind en lach ik heel graag

maar vandaag ben ik een beetje triest. Mijn broer Moussa

is ziek geworden deze nacht. Hij heeft diarree. wie van

jullie heeft er al eens diarree gehad? Ben je toen snel

genezen? … amai, dan hebben jullie wel geluk want

ik heb enkele vriendjes die overleden zijn aan diarree.

Hopelijk kan mijn broer wel snel genezen. willen jullie

mij daarbij helpen?

WaTErMySTEriE:

alle kinderen staan in een kring. Zij zijn de “vangers”.

Er wordt één kind, de “werper”, aangeduid die met een

bal in het midden van de kring gaat staan. de werper

gooit de bal naar één van de vangers en roept hierbij

het woord “water” of “vuil water”. Bij het roepen van

“water”, moet de speler die de bal gaat vangen een

woord roepen dat met water te maken heeft vooraleer hij

of zij de bal vangt. wanneer dit lukt, heeft de groep één

punt behaald. als dit niet lukt, komt de “vanger” in het

midden staan en word hij of zij de nieuwe “werper”. na

iedere beurt wordt de bal terug naar het midden gegooid.

Bij het roepen van “vuil water”, mag er geen ander woord

geroepen worden en mag de bal niet gevangen worden.

wanneer dit wel gebeurt, moet de speler aan de kant

gaan zitten. hij is ziek geworden door het vuile water

en kan niet verder spelen. slagen de spelers er in om 20

zaken op te noemen waar we water voor nodig hebben in

ons dagelijkse water zonder dat er iemand vuil, besmet

water drinkt?

Materiaal: 1 bal

Voorwerp: 1 waterzuiveringstablet

Letter: T

Spoel verfborstels, kopjes, … steeds af in een teiltje i.p.v. onder de kraan.

2. watEr HalEn

iedereen van mijn gezin is net wakker en begint aan

zijn dagelijkse taken. ik moet elke dag water halen. de

dichtstbijzijnde waterput is één uur wandelen. soms is

er geen water meer in de waterput en dan moet ik nog

eens een half uur verder wandelen om tot aan een andere

waterput te geraken. Het water in de waterput is altijd

zuiver. ik leg het jullie graag even uit. als het regent

tijdens het regenseizoen dan valt er heel veel water. we

moeten zorgen dat dit water niet langs boven in onze

waterput valt. want dit regenwater is niet zuiver. Het

zuivere water in onze waterput komt langs onder, diep

in de grond terecht in onze waterput. dit komt omdat

de regen op de grond valt. de regen sijpelt dan zachtjes

naar beneden. in de grond zitten steentjes die het

water zuiveren. als het water diep genoeg gezakt is, is

het zuiver en kunnen we ervan drinken. daarom is onze

waterput ook zo diep zodat we aan dit zuiver water dat

diep in de grond zit, kunnen geraken. van al dat water

halen heb ik sterke armspieren gekregen.

dat moet wel want ik draag in elke hand een emmer van

10 liter helemaal weer naar huis. die emmers wegen bijna

10 kilogram. Hoeveel kilo draag ik dan in totaal? Hoeveel

wegen jullie? Kunnen jullie dat ook? 20 kilo dragen?

probeer het maar eens!

WaTErMySTEriE:

de spelers maken een wandeltocht rond het terrein.

wanneer ze helemaal rond zijn geweest, arriveren ze aan

de waterput. daar moeten ze het water dat ze vandaag

nodig hebben oppompen. dit doen ze door elk 20 keer

te pompen. Elke keer dat ze door hun armen gaan en

weer strekken, pompen ze één liter water omhoog.

daarna leggen ze heel de wandeltocht opnieuw af, in

de tegengestelde richting. Hierbij maken ze per twee

een stoel met hun handen om een derde persoon mee te

dragen. deze persoon symboliseert het water dat abdou

elke dag draagt.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: -

Voorwerp: 1 waterput

Letter: a

Laat de kinderen

zelf het water

aandragen naar

de wastent. Dan

worden ze vast

zuiniger op hun

water.

3. watEr BEsCHErMEn

En? waren jullie sterk genoeg om 20 kilo te dragen?

vonden jullie het leuk? ik haal niet graag water. want dat

duurt zo lang waardoor ik niet naar school kan gaan. ik

zou graag naar school gaan. dan kan ik heel veel dingen

leren en veel spelen met vriendjes. He, waar is jullie

water nu? jullie moeten er wel voor zorgen dat het water

proper blijft he! want in mijn dorp lopen er veel koeien

los die wel eens kaka durven doen in het propere water.

dat mag niet gebeuren want dan is het water besmet met

allerlei bacteriën en worden wij ziek. Zo is mijn broer

Moussa ook ziek geworden. Hij had water gedronken dat

niet meer zuiver was. Moeten jullie thuis ook jullie water

beschermen?

WaTErMySTEriE:

de spelers staan in een kring met hun ruggen naar elkaar

en haken hun armen in elkaar. in het midden staat de

waterput met proper water. de begeleider heeft 2 of 3

kinderen apart gehouden die de koeien spelen. deze

koeien willen bij het water geraken maar dan kunnen

ze het water besmetten met allerlei bacteriën. Het

water moet dus beschermd worden tegen de koeien.

Elke koe heeft 3 bruine knikkers. deze knikkers stellen

de hoeveelheid ontlasting van een koe voor op één

dag. de koeien mogen elk 3 keer trachten de waterput

te besmetten. wanneer dit lukt en ze de kring kunnen

binnendringen mogen ze één knikker in de waterput

gooien. de verdedigers krijgen op het einde van het spel

5 waterzuiveringstabletten. dit zijn doorzichtige knikkers.

Elke waterzuiveringstablet kan één bruine knikker doen

verdwijnen. wat is de eindstand van het spel? is het

water nog zuiver of is het al besmet?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 1 waterput (die ze verdiend

hebben bij watermysterie 2),

10 bruine knikkers, 5

doorzichtige knikkers

Voorwerp: 3 bakstenen

Letter: E

Wist je dat...

één waterput

drinkbaar water

betekent voor

400 mensen?

4. dE was doEn

Hebben jullie het water kunnen beschermen tegen de

koeien? ik hoop van wel. de dag komt nu echt volop op

gang. ik vertrek zo dadelijk naar het veld waar mijn papa

al aan het werk is. Mijn zussen gaan mama helpen met

de was. omdat ze nog zo klein zijn, mogen ze enkel de

handdoeken uitwassen en uitwringen om ze dan te laten

drogen in de zon. Mijn zussen doen dit altijd samen.

dan nemen ze een handdoek en dompelen hem helemaal

onder in de emmer water. dan wrijven ze heel goed zodat

alle vuile plekken verdwijnen. dit kan soms wel even

duren. daarna wringen ze de handdoek samen uit boven

de emmer natuurlijk. want we moeten zorgen dat we met

onze 20 liter water toekomen vandaag. Hebben jullie je

mama of papa ook al eens geholpen met de was? probeer

maar eens!

WaTErMySTEriE:

de spelers krijgen per twee een vuile handdoek. Ze

moeten deze handdoek proper krijgen door heel goed te

schrobben. wanneer hij proper is, trachten ze hem samen,

per twee, zo droog mogelijk te krijgen door de handdoek

goed uit te wringen boven de emmer. Hierbij mogen ze

maar één hand gebruiken en mogen ze de handdoek niet

loslaten. Uiteindelijk hangen ze de handdoek omhoog of

leggen ze hem te drogen op de grond. Maar let dan wel

op dat de grond proper is.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: per 2 spelers één vuile

handdoek en een emmer

met een sopje

Voorwerp: 1 waterzuiveringstablet

Letter: L

Verzamel de afwas. Doe liever één grote afwas dan tien kleintjes.

5. watErCyClUs

Hebben jullie alle handdoeken proper gekregen? goed

zo, ik ben ondertussen aangekomen op het veld van

mijn papa. Hij kweekt wortelen. Mijn papa vraagt om de

plantjes water te geven want in senegal regent het enkel

in het regenseizoen. Het regenseizoen begint in juni en

eindigt in oktober. tijdens de andere maanden regent het

niet, dus moeten we tijdens het droge seizoen de plantjes

zelf water geven. wanneer regent het bij jullie? in

welk(e) seizoenen? amai, dan zijn jullie wel gelukzakken.

jullie plantjes hebben altijd genoeg water te drinken.

vandaag is het al 23 juli en het heeft nog steeds niet

geregend. Mijn papa klaagt hierover. normaal zou het

al 20 dagen moeten regen. papa weet niet meer zeker

wanneer het zal beginnen regenen en daardoor weet hij

ook niet meer wanneer hij best de wortelen plant om ze

te kunnen oogsten. nu moeten wij de plantjes zelf veel

water geven, anders kunnen ze niet groeien en worden

het geen wortelen.

als we geen water genoeg hebben voor de plantjes dan

verdrogen ze en dan hebben we niets om te verkopen op

de markt. En dan hebben we geen geld om voedsel en

andere dingen te kopen. dat zou heel erg zijn. gelukkig

is er nog een beetje water in onze regenton, maar het

is bijna op. Hopelijk gaat het snel regenen, dan kunnen

onze plantjes groeien, en kunnen we ze opeten of

verkopen op de markt.

WaTErMySTEriE:

de spelers krijgen elk één van de elementen uit de

watercyclus op hun rug gespeld. Ze weten met andere

woorden niet welk element ze zelf zijn. Ze moeten

via vragen te stellen aan elkaar te weten komen welk

element ze zijn. Het is de bedoeling dat de spelers in

de juiste volgorde gaan staan van de watercyclus. de

watercyclus en de verschillende elementen kan je vinden

in bijlage 3.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: kaartjes van de

watercyclus (zie bijlage 3)

Voorwerp: 1 gietertje

Letter: D

Wist je dat... de blauwe kleur van water niets te maken heeft met de properheid van water? Sommige zeeën hebben een fel blauwe kleur, anderen niet. Dit heeft niets te maken met de zuiverheid, wel met de reflectie van het zonlicht.

6. watEr gEvEn

ik ben hard aan het werk op het wortelveld van mijn

papa. Het heeft al 8 maanden niet meer geregend en

het water in onze regenton is bijna op. ik haal de

laatste druppels water uit onze grote regenton en geef

de plantjes water zodat ze kunnen groeien en lekkere

wortels worden. Begrijpen jullie dat het belangrijk is om

heel zuinig met dit water om te springen? daarom geef

ik de plantjes één voor één een beetje regenwater. ik

doe dit met een heel klein gietertje. Hebben jullie kleine

gietertjes? dan kunnen jullie de plantjes ook eens zuinig

water geven.

WaTErMySTEriE:

verdeel de spelers in twee groepen. aan de ene kant

staan twee regentonnen met een beetje water. aan

de andere kant, 10 meter verder, staan er twee keer 5

plantjes (lege drankflesjes) die wachten op water om te

kunnen groeien en wortels te worden.

de ene groep geeft de plantjes water met een gietertje,

de andere groep gebruikt rietjes. Een plantje heeft

voldoende water wanneer het flesje volledig gevuld is.

lukt het beide groepen om met dit beetje water alle

plantjes genoeg water te geven?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 10 lege drankflesjes

(plantjes), 1 extra lang rietje

per speler, 1 gietertje

(dat ze verdiend hebben bij

watermysterie 5), twee keer

één liter water

Voorwerp: 1 regenton

Letter: E

Vang regenwater op in een

ton, in teilen of in grote

kookpotten. Dit water kan

je gebruiken om te poetsen,

waterspelletjes te spelen,

verfborstels te spoelen, …

Opgelet! Regenwater kan je

niet drinken! Gebruik het

niet om je tanden te poetsen,

groenten mee te spoelen, een

bad of douche te nemen.

7. EtEnstijd

is het jullie gelukt om de plantjes water te geven met

het beetje water dat er nog in onze regenton was? Hoe

komt dit? nu is onze waterton helemaal leeg en zit er

niets anders op dan te wachten tot de eerste regen

valt. oh, zag ik daar nu net een bliksemschicht in de

verte? Misschien is de eerste regen wel op komst. ja

hoor, ik had gelijk. nu hoor ik het gedonder al. nu ben

ik heel blij. Het begint te druppelen. Kunnen jullie het

zich voorstellen? na 8 maanden geen druppeltje regen,

eindelijk eens regen. wauw, wat ben ik blij. Zijn jullie ook

blij als het regent? door de regen loopt onze regenton

weer vol water. dit regenwater kunnen we dan gebruiken

om de plantjes water te geven tijdens het droge seizoen.

van dit regenwater mogen we zeker niet drinken want

dat water is niet zuiver. weten jullie nog hoe dat komt?

ondertussen zijn de wortels volgroeid en klaar om te

oogsten. dan kunnen we er lekker van smullen en de

overschot verkopen op de markt. Zo verdienen we centjes

om ook ander lekker eten te kopen. iedereen kan zijn

buikje rond smullen.

ook mijn zieke broer heeft nu zijn buikje rond kunnen

eten. Hij heeft veel verschillende dingen gegeten. dat is

belangrijk om te genezen. ook ik moet veel verschillende

dingen eten om gezond te blijven. Maar toch eet ik het

liefste van al de wortels die mijn papa teelt. willen jullie

ze ook eens proeven?

WaTErMySTEriE:

in senegal wordt eten gedeeld met iedereen. dus

iedereen zal een portie moeten hebben. de spelers zitten

met hun rug naar elkaar in een kring op de grond. tussen

de spelers moet minimum één meter ruimte zijn. in het

midden van de kring ligt een wortel. dit is hun maaltijd.

iedereen moet van de wortel gebeten hebben zonder dat

er afgesproken wordt in welke volgorde ze om beurt van

de wortel gaan eten. wanneer een speler van de wortel

wil bijten, zegt die luidop zijn of haar naam gevolgd met

“heeft honger”. daarna staat hij of zij op, bijt een stuk

van de wortel en gaat weer zitten. wanneer twee spelers

tegelijkertijd zeggen dat ze honger hebben, moet er

opnieuw begonnen worden. dit wil zeggen dat iedereen

van de groep opnieuw aan bod moet komen, ongeacht of

ze al van de wortel gebeten hadden of niet. Kan iedereen

van de wortel bijten vooraleer de wortels op zijn?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 5 wortels

Voorwerp: 5 wortels

Letter: S

Misschien is de beste

manier om water te

sparen een dagje zonder

vlees of zonder koffie?

Eén kopje koffie kost

immers 150 liter water.

En één kilogram vlees

kost al gemakkelijk

16.000 liter water.

8. ontspanning

vonden jullie de wortels van mijn papa lekker? nadat

ik op het veld heb geholpen mag ik een beetje spelen.

liefst van al speel ik dan Chinese voetbal met vrienden.

Kennen jullie dat spel? Het is nog steeds aan het regenen

dus we zullen nat worden wanneer we gaan spelen. Maar

dat vinden we niet erg. we zijn blij dat het eindelijk

regent. spelen jullie mee?

WaTErMySTEriE:

dit spel is gebaseerd op Chinese voetbal. de spelers

gaan in een kring staan met hun gezicht naar binnen en

de benen gespreid zodat ze de voeten van de personen

naast hen raken. de bedoeling is dat de spelers de spons

door iemand anders benen krijgen. je mag de spons niet

bij je buren binnen gooien. wanneer de spons tussen je

benen gaat, mag je maar met één hand verder spelen. de

volgende keer dat de spons tussen je benen gaat, moet je

je omkeren en mag je terug met twee handen spelen. de

keer daarop mag je weer maar één hand meer gebruiken.

de vierde keer vlieg je uit de kring.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 1 natte spons en een

emmer met water

Voorwerp: 1 deksel

Letter: W

Wist je dat... één

waterput toe laat om het

hele jaar door groenten

te verbouwen op de

oppervlakte van een half

voetbalveld?

9. doUCHEn

Verhaalkaart 1:

wauw, dat was weer een vermoeiende en fijne dag. Eerst

het water gaan halen, dan op het veld helpen en daarna

lekker spelen. van op het land te werken en in de regen

te spelen ben ik wel heel vuil en moet ik me wassen.

ik doe dat in een emmer omdat we geen douche of bad

hebben. normaal deel ik een emmer met mijn broer maar

vandaag mag dat niet. anders zou ik ook wel eens ziek

kunnen worden. daarom deel ik vandaag een emmer met

mijn zussen. wassen jullie je ook aan een emmer? Zijn

jullie soms ook heel erg vuil? als jullie niet vuil genoeg

zijn dan mogen jullie dat water zeker niet verspillen! doe

dan alsof jullie je wassen!

WaTErMySTEriE:

vorm een kringetje rond één persoon. de persoon die in

het midden staat, sluit zijn of haar ogen en neemt een

ontspannen houding aan. de anderen vormen samen een

levende douche. de denkbeeldige kraan wordt aangezet

en het water loopt zachtjes van boven naar beneden. de

spelers tokkelen heel snel en zachtjes met hun vingers

van boven naar beneden op de persoon die in het

midden staat. dit wordt een aantal keer herhaald. de

denkbeeldige kraan wordt wat harder gezet waardoor er

(op een afgesproken signaal) steeds wat harder en sneller

getokkeld wordt. terwijl een aantal spelers rustig het

haar van de persoon in het midden beginnen te wassen

en enkele lichaamsdelen ingezeept worden, tokkelt de

rest verder. op het einde van de ‘levende douche’-sessie

kan je alle zeep afspoelen door één keer met zijn allen

heel snel met alle handen van boven naar beneden over

het lichaam te wrijven. dit gebeurt in uiterste stilte.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: -

Voorwerp: 3 bakstenen

Letter: O

Wassen onder blote hemel? Gebruik teiltjes met water, dat verbruikt een stuk minder dan de tuinslang!

10. tandEn poEtsEn

nu ik lekker gewassen ben, kan ik heerlijk fris gaan

slapen. ik ben best wel moe na zo een drukke dag. Het

wordt stilaan donker en dus bedtijd. voor ik ga slapen

moet ik mijn tanden poetsen. soms is het al donker

en moet ik even zoeken waar mijn tandenborstel en

tandpasta liggen. ik gebruik altijd een bekertje als ik

mijn tanden poets. Zo heb ik minder water nodig en

verspil ik niet onnodig water. wanneer gaan jullie slapen?

als het donker is? gebruiken jullie ook een bekertje?

probeer maar eens je tanden te poetsen in het donker.

WaTErMySTEriE:

de spelers worden geblinddoekt en krijgen elk een

tandenborstel en een bekertje. de spelers worden in de

buurt gezet van een emmer met water. iedereen krijgt

de opdracht om zijn bekertje te vullen met water uit de

emmer en dan zo goed mogelijk zijn tanden te poetsen.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 1 tube tandpasta en een

emmer met water. Per

speler: 1 blinddoek, 1

tandenborstel, 1 bekertje

Voorwerp: 1 waterzuiveringstablet

Letter: r

Laat de kraan niet lopen

tijdens het tandenpoetsen!

Gebruik een beker als je

je tanden poetst. Als je de

kraan laat lopen verbruik je

12 liter water. Dat is meer

dan een volle emmer. Met

een beker bespaar je al snel

8 liter water.

11. toilEtBEZoEK

Heeft iedereen zijn tanden goed gepoetst? Heel goed

gedaan. dan moet ik enkel nog even naar het toilet

vooraleer ik ga slapen. Zien jullie op de foto hoe mijn

toilet eruit ziet? Ziet jullie toilet er ook zo uit? Heel wat

mensen in senegal gaan in openlucht naar het toilet.

dat is niet zonder gevaar! onze ontlasting bevat namelijk

ontzettend veel virussen, bacteriën, ziektekiemen…

wanneer je je behoefte doet in openlucht, verdwijnen

deze virussen en bacteriën in de bodem en komen

ze in het grondwater terecht. door in aanraking te

komen met uitwerpselen, je handen niet te wassen,

besmet grondwater te drinken of voedsel te eten dat

klaargemaakt is met vuil water, kan je dus ziek worden.

net zoals mijn broer Moussa ziek is geworden. En hij

is niet alleen, dagelijks zouden er zo’n 2.000 kinderen

sterven aan diarree. Mama zegt dat ik mijn handen heel

goed moet wassen omdat mijn broer Moussa ziek is.

weet iemand van jullie waarom het belangrijk is om onze

handen te wassen nadat we naar het toilet zijn geweest?

WaTErMySTEriE:

Hetzelfde principe als de alom bekende stoelendans,

maar dan met zeepjes. de spelers vormen met de

propere handdoeken van opdracht 4 een grote kring op

de grond. in de kring ligt er één zeepje minder dan dat

er spelers zijn. de spelers wandelen rond de kring. de

spelbegeleider begint een verhaaltje te vertellen. af en

toe zegt hij dat je je handen moet wassen. iedereen

moet dan zo snel mogelijk een zeepje proberen te

bemachtigen. degene zonder zeepje wordt ziek door de

bacteriën en kan dus niet meer mee spelen. de andere

kinderen leggen hun zeepjes terug in de kring. na elke

ronde neemt de begeleider één zeepje weg uit de kring.

wie is er kampioen handen wassen?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: één zeepje minder dan dat

er spelers zijn

Voorwerp: 3 bakstenen

Letter: E

Heb je toiletten op je kampplaats? Leg dan een zwaar voorwerp zoals een baksteen of een gevulde petfles in de spoelbak. Dat bespaart vele liters water.

12. droMEn

nu mijn broer, mijn zussen en ik onze tanden gepoetst

hebben, naar toilet zijn geweest en onze handen hebben

gewassen, kunnen we in ons bedje duiken. Meestal

vertelt onze mama nog een verhaaltje. daar word ik heel

rustig en slaperig van. dan lijkt het alsof er water over

me rolt, zonder dat ik nat word. *gEEUw* *gEEUw*

wat ben ik moe, ik val bijna in slaap. veel succes nog

met het zoeken naar de codewoorden. ik hoop dat jullie

erin slagen, dan zal mijn broer Moussa snel genezen.

slaaplekker allemaal.

WaTErMySTEriE:

Één persoon gaat op zijn of haar rug liggen, ontspannen

en met gesloten ogen. de andere groepsleden gaan

er rond staan en houden een groot waterdicht en

doorzichtig plastieken zeil (2,5 op 3 meter) open boven

de liggende persoon, zodanig dat het zeil de deelnemer

lichtjes raakt. giet langzaam een emmer water over het

lichaam (en dus over het zeil) en laat het water zachtjes

op de persoon dansen door de randen van het zeil hoger

of lager te houden. let erop dat de persoon die ligt

steeds kan ademen. Zorg voor een rustige sfeer en geniet.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Materiaal: 1 liter water en een

plastieken zeil (2 op 3m)

Voorwerp: 1 groentetuin

Letter: V

Wist je dat... we gemiddeld 1 jaar van ons bestaan doorbrengen op het toilet?

10. Codewoorden

wat heeft iemand nodig die ziek is om te genezen?

Codewoorden: voEdsEl (eten) en watEr (drinken)

de spelers mogen de codewoorden niet gewoon luidop

zeggen tegen de begeleider want het moet een geheim

blijven. Ze zullen de letters van de codewoorden één

voor één moeten vormen met hun lichamen. wanneer

ze de codewoorden juist hebben, kunnen ze beginnen

zoeken naar een oplossing voor beide elementen. Ze

moeten er namelijk voor zorgen dat Moussa voedsel

heeft en drinkbaar (dus zuiver) water. Elke groep heeft

een waterput en een groentetuin verdiend dankzij de

opdrachten. Maar het water in de put is niet zuiver en de

groentetuin staat droog. de spelers kunnen een oplossing

bedenken met de voorwerpen die ze verdienden bij de

opdrachten.

de begeleiders kunnen de spelers helpen wanneer ze

geen oplossing vinden. door hen vragen te stellen en

te verwijzen naar de opdrachten. wanneer de spelers

oplossingen gevonden hebben, kunnen ze alvast beginnen

met de waterlelie (zie punt 12).

Mogelijke oplossing:

voor het zuiver water kunnen ze de knikkers gebruiken

als waterzuiveringstabletten om in het vervuilde water

van de waterput te doen. Met de stenen kunnen ze een

muur bouwen rond de waterput zodat er geen koeien bij

het water kunnen. Zo zal het water niet besmet raken met

bacteriën. of ze kunnen een deksel op de waterput leggen

zodat er geen regenwater in kan vallen. want regenwater

is ook geen zuiver drinkbaar water.

om aan voedsel te geraken tijdens het droge seizoen,

kunnen ze een grote regenton aanleggen die de regen

opvangt die tijdens het regenseizoen valt. vervolgens

kunnen ze dit water gebruiken tijdens de droge periode

om hun plantjes te doen groeien. Hierdoor kunnen ze ook

tijdens het droge seizoen de wortelen oogsten, opeten en/

of verkopen.

11. nabespreking: waterlelie

de bedoeling hiervan is om de kinderen te doen stilstaan

bij wat ze zelf kunnen ondernemen om kinderen in het

Zuiden, zoals Moussa, te helpen.

tip: Zo kunnen ze samen met hun klas of met de

jeugdbeweging een activiteit bedenken om geld in te

zamelen. dit geld kunnen ze schenken aan een organisatie

die zich inzet voor projecten zoals o.a. het bouwen van

waterputten en dijken. Zo kunnen jullie samen levens

redden!

iedereen krijgt een pen en een blad papier met een

waterlelie erop (zie bijlage 4).

Knip de waterlelie uit en geef in elk blaadje van de bloem

een antwoord op één van onderstaande vragen.

schrijf nadien een waterwens in het hart van de bloem

(de cirkel in het midden). plooi nu de blaadjes mooi naar

binnen en zet de bloem op het water.

1. Hoe voel je je na het spelen van het spel?

deze fase geeft de spelers de mogelijkheid om hun eerste

indrukken over het spel weer te geven. de deelnemers kunnen

stoom afblazen en loskomen van het spel.

2. Wat is er allemaal gebeurd tijdens het spel?

in deze fase is het de bedoeling om zoveel mogelijk

ervaringen en informatie uit het spel te halen om hieruit te

leren.

3. Wat heb je geleerd?

Er wordt samen met de spelers gezocht naar een beschrijving

van een mening vanuit de ervaringen van het spel.

4. Hoe staat het spel tot de realiteit?

de deelnemers worden ertoe aangezet te discussiëren over

het spel en de realiteit. Zijn er zaken uit het spel die je

herkent in de werkelijkheid?

5. Wat als, …?

in deze fase worden de deelnemers aangemoedigd om na te

denken over hoe het spel zou verlopen zou zijn, indien het

een andere wending zou hebben gehad. wat had er anders

kunnen lopen tijdens het spel?

6. Wat volgt er nu?

dit is de “actieplanningsfase”. de deelnemers denken na over

wat ze zelf concreet kunnen doen na het spelen van het spel.

wat kan er met de groep aan gedaan worden? Hoe kunnen ze

kinderen in het Zuiden, zoals Moussa, helpen?

BRON: Syllabus: zelf erva

ren is niet te evenaren. Centrum Informatieve

Spelen [Website]. (z.j.). Geraadpleegd op 15 mei 2013 via http://

www.spelinfo.be/_pdf/syllabus_onderwijs.pdf

bijlage 1:

Overzichtkaart watermysteries

1. DaGELijkSE

LEVEn

2. WaTEr HaLEn

3. WaTEr

bESCHErMEn

7. ETEnSTijD

8. OnTSPanninG

9. DOuCHEn

4. DE WaS DOEn

5. WaTErCyCLuS

10. TanDEn POETSEn

11. TOiLETbEzOEk

6. WaTEr GEVEn

12. DrOMEn

VErzaMELDE LETTErS:

CODEWOOrDEn:

&

bijlage 2:

Foto's watermysteries

!! !

!!!

!

!!

!

! !

bijlage 3:

woorden watercyclus

!!

zee

zon

regen

meer

Beek

riv

ier

wolk

Condensat

ie

grondw

at

er

Verdam

pin

g

!

!!bijlage 4:

waterlelie

!

ColoFon

dit jeugdwerkspel werd ontwikkeld door Bevrijde

wereld in het kader van loop naar de pomp?! een

educatief project rond duurzame ontwikkeling

voor het jeugdwerk.

redactie: joke Hulstaert

Vormgeving: Els van Hemelryck

Werkten mee aan de ontwikkeling van dit

jeugdwerkspel:

Marijntje Broeckx, Mariska de Block, Els de

gryse, valérie de vos, delphine van Belleghem en

Marleen van schoor

bronnen foto’s: Bevrijde wereld,

http://www.burkinabe.be/fotoweek/fotoweek07_

april.html,

http://thesenegalsaga.blogspot.be/2012/12/

merry-christmas-from-senegal.html,

http://dakarkids.blogspot.be/2012/07/sex-en-

ontwikkelingssamenwerking.html

loop naar de pomp?! is een samenwerkingsproject tussen Bevrijde wereld, dwagulu-dekkente, Kleur

Bekennen, Mos oost-vlaanderen, Mundo loco samenwerkingsverband, oxfam wereldwinkel sint-niklaas,

protos, djapo, Kleur Bekennen Kids, green vzw en stad sint-niklaas. Met steun van stad sint-niklaas,

provincie oost-vlaanderen, vais en de Belgische ontwikkelingssamenwerking.