Diabetes op school · 2020. 10. 30. · Druivensuiker (DS) of sap/gesuikerde frisdrank • (Tussen...

29-10-2020

1

Diabetes@school

En nu ?

29/10/2020Dr. Sylvia Depoorter

Diabetes@school

• Wat is diabetes?

• Wat is de oorzaak?

• Wat zijn de gevolgen?

• Wat is een normale bloedsuikerspiegel?

• Wat is de behandeling van diabetes type 1?

• Belangrijkste aandachtspunten per leeftijdsgroep

• Wat zegt DE WET ? En wat niet?

• Besluit

29/10/2020 Dr. Sylvia Depoorter


Diabetes@school

Een aantal cijfers

• Aantal Belgen die lijden aan type 1 diabetes

• Aantal nieuwe gevallen van diabetes bij kinderen (onder 15 j) in Belgie

• Aantal Belgen die lijden aan type 2 diabetes

• 40.000

• Iets meer dan 300

• 800.000


Diabetes@school

• Verschuiving naar jongere leeftijd

• Jaarlijkse stijging met 3,7 % onder de 15j

• De grootste toename is in de jongste groep 5,4%

29/10/2020 Dr. Sylvia Depoorter 29/10/2020 Dr. Sylvia Depoorter

29-10-2020

2

Wat zijn de oorzaken van diabetes type 1 ?

Erfelijke voorbeschiktheid Uitlokkende factor

- Omgevingsfactoren- Vitamine D status

- Hygiene – hypothese

- Virale infectie


Diabetes@school


• Diabetes type 1

– Meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen

– Kan op elke leeftijd ontstaan

– Incidentie is verdubbeld in de laatste 20 jaar

– Het is NIET aangeboren

– Het wordt NIET veroorzaakt door ongezonde voeding

Diabetes@school

• Kind met diabetes is net als alle andere kinderen

• Als leerkracht krijg je er een extra taak bij.


Diabetes@school

DOEL

• leerkrachten ondersteunen bij de begeleiding van kinderen met diabetes

• Begeleiding van die kinderen optimaliseren en begrip opbrengen


Diabetes@school

GEVOLG

• Kennis over diabetes leidt tot meer zekerheid en minder angst bij de leerkracht of begeleider

• Dit leidt tot een betere vertrouwensrelatie tussen:

• de school

• het kind

• de ouders


Diabetes@school

GEVOLG

• Kennis over diabetes leidt tot meer zekerheid en minder angst bij de leerkracht of begeleider

• Dit leidt tot een betere vertrouwensrelatie

• Leidt ook tot een betere diabetesregulatie !

• Dwz de tijd dat het kind zijn bloedsuiker binnen de grenzen van het normale ‘vertoeft’ is hoog


29-10-2020

3

Wat moet je weten?

• Wat zijn KOOLHYDRATEN ?

• Wat is INSULINE ?

• Wat is DIABETES ?


Wat zijn koolhydraten ?


Wat zijn koolhydraten?


• Worden afgebroken in de darm

• Komt als glucose (suiker) in het bloed

• Glucose is brandstof voor de energievoorziening van onze lichaamscellen


Deze groep bevat koolhydraten

meestal onder de vorm van suikers

Dikwijls ook vetten en alcohol

Deze groep bevat koolhydraten

Onder de vorm van zetmeel

Deze groep bevat KH

ovv fructose Deze groep bevat

WEINIG

koolhydraten

Deze groep bevat KH Onder de

vorm van lactose

De kaas bevat GEEN KH

Deze groep bevat GEEN KH

! Peulvruchten




29-10-2020

4








Snel resorbeerbare suikers:

→ Druivensuiker

→ Rietsuiker

→ Frisdrank (geen light !) en fruitsap

→ Honing, confituur, …


snel resorbeerbare suikers:

→ Druivensuiker→ Rietsuiker→ Frisdrank (geen light !) en fruitsap→ Honing, confituur, …

Traag resorbeerbare suikers:→ Brood→ Pasta→ Aardappelen, …


Wat is insuline?

• Om glucose in de cellen te krijgen is een sleutel = insuline nodig !


29-10-2020

5

Wat is insuline?

• Stofje die gemaakt wordt door de alvleesklier (pancreas)

Bedrijf


Wat is insuline?

Energie = Levensnoodzakelijk


Hersenen

Spieren

Lever

Vetweefsel

Wat is diabetes?

• Stoornis in de stofwisseling van koolhydraten

• Vernietiging van pancreascellen


Wat is diabetes?

• Een tekort aan insuline

• = tekort aan sleutels

• = geen transport van suikers naar de cellen

• Gevolg:

• opstapeling aan suikers in het bloed

• Tekort aan suikers in de cellen


Wat is diabetes?


Wat is diabetes?


29-10-2020

6

Wat is diabetes?


Alvleesklier

Wat is diabetes?


Wat is diabetes?


Wat is diabetes?Opstapeling

van suikers in het bloedTekort

aan suikers in de cellen


Wat is diabetes?


Opstapeling van suikers in het bloed

Tekortaan suikers in de cellen


29-10-2020

7

Wat is het verschil tussen diabetes type 1 en type 2 ?

Type 1 diabetes

• Jonge leeftijd

• Geen verband met overgewicht of ongezonde voeding

• Geen aanmaak van sleutels

• Altijd insuline afhankelijk

Type 2 diabetes

• ‘Ouderdoms’suiker

• Obesitas

• Sleuteltjes = insuline werkt minder goed

• Kan soms met pillen behandeld worden


Wat zijn de gevolgen van diabetes?

• Ogen

• Nieren

• Hart

• Zenuwen

• Huid (Voeten)



Hoe evolueert de insuline aanmaak in de loop van de dag bij een gezonde persoon ? Wat is een normale bloedsuikerspiegel ?


70-180*

*mg/dl

70-180

Wat is een normale bloedsuikerspiegel ?


EEN WANKEL EVENWICHT

Teveel insuline gespotenTe weinig koolhydraten gegeten

Inspanning

< 70

Wat is een normale bloedsuikerspiegel?


http://www.leerwiki.nl/images/7/75/Vingerprik.jpg

29-10-2020

8

Teveel koolhydratenTe weinig insuline

Stress …Ziekte …

Hormonen …

> 180

Wat is een normale bloedsuikerspiegel?


BLOEDSUIKER WAARDE (mg/dl)

Tijd (min.)

180----

70-----


Behandeling van diabetes type 1

1. Onderhuids toedienen van insuline

2. Zelfcontrole

3. Voeding

4. Lichaamsbeweging


Behandeling van diabetes type 1

• Kinderarts

• Diabetes educator

• Diëtist

• Secretaresse

• Sociaal Assistent

• Psychologe

= MULTIDISCIPLINAIR



Onderhuids toedienen van insuline

pen pomp


29-10-2020

9


Insulinepen Injectieplaatsen



Insulinepen - vulling Wegwerppen



Kortwerkend insuline voor de hoofdmaaltijd Novorapid ®

Langwerkend insuline voor slapenLantus of Levemir ®


4 injecties /dag



insulinepomp

• Kortwerkend insuline loopt continu in de insulinepomp


Insulinepomp




ALTIJD een PRIK !

29-10-2020

10






Meten = weten

Wanneer doe je een glycemie controle ?– Vóór elke hoofdmaaltijd

– Bij klachten

– Vóór het slapengaan

– Regelmatiger bij sporten


Meten = weten


Meten = wetenVingerprik Flash Glucose monitoring Continue Glucose

Monitoring

DE SCANNER

1980 Sinds 2016 op de markt Sinds 2008, evolueert snel

Elke leeftijd Vanaf 4 jaar Elke leeftijd

Glycemiemeter Glycemiemeter of GSM GSM

29/10/2020


29-10-2020

11

Meten = wetenVingerprik Flash Glucose monitoring Continue Glucose

Monitoring

DE SCANNER

Meest betrouwbaar bij twijfel

Meet de huidsuiker =Er zit vertraging op de

waarde

Meet de huidsuiker

1980 Sinds 2016 op de markt Sinds 2008, evolueert snel

Elke leeftijd Vanaf 4 jaar Elke leeftijd

Glycemiemeter Glycemiemeter of GSM GSM

29/10/2020

Meten = weten

Bloedsuiker versus huidsuiker


Meten = weten


70-180*

*mg/dl

HYPOGLYCEMIE

• Milde HYPO 50-70 mg/dl

• Zware HYPO <50 mg/dl of LO

• … zelden bewustzijnsverlies


= Te LAGE suikerspiegel

Meten = weten

HYPOGLYCEMIE = TE LAAG

• Karakterverander

ing

• Concentratie ↓

• Agressief

Hoe herken je dit ?


Meten = weten

Behandeling van HYPOGLYCEMIE

1. Snelle suikers innemen Druivensuiker (DS) of sap/gesuikerde frisdrank

• (Tussen de 0,5 DS en 3 DS)

+

2. Trage koolhydraten eten bv koek, halve banaan,

indien de maaltijd meer dan 1 uur uitblijft



29-10-2020

12

Meten = weten

Behandeling van ZWARE hypoglycemie

→met bewustzijnsverlies/stuipen

→Komt ZELDEN voor →Stabiele zijlig

→Bel 112 * , kind niet alleen laten

→Neem contact op met de ouders

→insulinepomp: STOPzetten OF koppel af

→Glucagen Hypokit = DE NOODSPUIT


Meten = weten

Behandeling van ZWARE hypoglycemie

Glucagen neusspray

of

voorgevulde spuit


HYPERGLYCEMIE

• Mild HYPER > 180 mg/dl

• Zware HYPER > 300 mg/dl of HI

• … zelden bewustzijnsverlies


= Te hoge suikerspiegel

Meten =weten

HYPERGLYCEMIE = te HOOG• Hoe herken je dit ?

• Hoofdpijn

• Buikpijn

• Braken =

bellen*


HYPERGLYCEMIE

1. Correctie van hoge waarde gebeurt in principe vóór de hoofdmaaltijden

2. Regelmatig glycemie meten en bij aanhoudende hoge waarden >300 mg/dl KETONEN meten en ouders contacteren

3. Veel water laten drinken4. Toestemming geven om vaker te gaan

plassen


29-10-2020

13

De voeding


De voeding

• Geen dieet

• Gezond en gevarieerd eten voor elk kind (ook zonder diabetes)

• School kan hierbij helpen


De voeding

MAG IK…?

• Mag ik zoetigheid eten ?

• Mag ik een koolhydraatrijk tussendoortje eten

• Mag ik tussendoortje zonder koolhydraten?

• Mag ik druivensuiker nemen bij hypo

JA, MAAR …

• Ja, maar hiervoor moet extra insuline voor gespoten worden

• Ja, maar op vast afgesproken tijdstip, na een hypo, maar met mate

• Ja, maar in overleg met de ouders

• Ja maar met MATE


De voeding

www.sweetbee.be Diabetes24


De voeding

1 koolhydraatportie = 12,5 gram koolhydraten


De voeding


1Khw

= 30 gram brood (1 snede)

= 80 gram aardappel ( stuk ter grootte van een ei)

Opgepast zoetstoffen staan bij KH op de verpakking

(maltitol – lactitol – mannitol –Xylitol –

sorbitol – inuline – oligofructose –

tagatose)

29-10-2020

14

Adviezen bij traktatie


Doorgeven aan ouders wanneer een geplande traktatie plaatsvindt

• Traktatie meegeven naar huis

• Uit eigen trommel

• Alternatieven: speelgoedje


Sport


• Doorgeven aan ouders wanneer turnles en sportactiviteiten gepland zijn EN WELKE

• Bloedsuiker meten vóór het sporten

• Bij waarden < 130 mg/dl : bijeten

• Bij zwemmen al wanneer < 150 mg/dl

• Meestal moet kind een extra snack eten vóór sport en soms nasport

• in elk geval altijd Dextro tabletten meenemen !


➔ MULTIDISCIPLINAIR

Adviezen bij ziek zijn

• Bij ziekte, braken, diarree of koorts dient contact opgenomen te worden met de ouders


• Belangrijk om het zieke kind zo goed mogelijk te helpen tot de ouders op school zijn

• Intussen mag je het kind NIET alleen laten

Adviezen bij ziek zijn

• Bij ziekte, braken, diarree of koorts dient contact opgenomen te worden met de ouders


29-10-2020

15

Diabetes@school

1. Kleuter

2. Schoolleeftijd

3. Adolescenten


Kleuter

• Volledig afhankelijk van leerkracht of verzorger

• Onvoorspelbaar eet- en activiteitenpatroon

• Regelmatig hypoglycemie


TIPNavragen bij de

ouders:- Tekenen van

hypo ?- Aanpak ?

Schoolleeftijd

• Leren stapsgewijs om zelf suikerspiegel te meten en injecties te geven

• Helpen om op afgesproken tijdstip: meten-eten-spuiten

• Aanpassingen

• School: daguitstap, …

• Sport

• Verjaardagen


TIPHou eens

toezicht op de injecties

Schoolleeftijd

Adviezen bij daguitstap

• Daguitstap voorbereiden:

– @ ouders /diabetesteam

– menu en type activiteit bespreken


TIP

Checklistdaguitstap

Checklist daguitstap - diabeteshulpmiddelen

CHECK

Bloedglucose meter met voldoende teststrips en prikkertje X

Insulinepen met snelwerkend insuline en naaldOF insulinepomp met leiding en reservenaald

X

SNELLE suikers: dextro energy of suikerhoudende drank X

TRAGE suikers: apart verpakte KH rijke snack X

Contactgegevens- Bij vragen of in geval van nood TEL ouders- Of TEL diabetesteam/ kinderarts- Of TEL huisarts

Alles goed

noteren

Glucagen Hypokit® = noodspuit meenemen


Puberteit = extra uitdaging

• Bijzondere periode

• Belangrijke hormonale veranderingen

• Veranderende levensstijl

• Sterk wisselende emoties

➔ Sterke schommelingen in de bloedsuiker


http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.adpublica.com/upload/anhang/760_dextro_rocket_kopie.jpg&imgrefurl=http://www.adpublica.com/anhang.php?resid=7&fid=20&start=15&atid=1&bild=1&usg=__R8zo2x5bjjEM8Te9_-w_YowCxFQ=&h=743&w=1155&sz=83&hl=nl&start=1&um=1&itbs=1&tbnid=w5Xq9-PXzfAGRM:&tbnh=96&tbnw=150&prev=/images?q=dextro&um=1&hl=nl&tbs=isch:1

29-10-2020

16

Wisselende

emoties

“vergeten”

zelfbeeld


Adolescenten

Zee(eeeee)r zelfstandig

zo ‘normaal’ mogelijk

Vanuit het diabetesteam geven we adviezen omtrent:

Veel eten of onregelmatig eten

Ziekte

Intensief sporten

Alcohol gebruik

Angsten


Adolescenten


• Communicatie tss ouders of diabetesteam toelaten

• Afspraken maken omtrent

• eten tijdens het lesuur of plassen

• Alert zijn voor symptomen van hypo of hyper

• Hulp inschakelen indien nodig

• Geef een positieve boodschap, sterkt zelfvertrouwen

• Blijf belangstelling tonen

• Supporter aan de zijlijn

Adolescenten


AZ sint jan kinderdiabetesteam


29-10-2020

17

Diabetes@school


Ik Heb

DIABETES

Hoeveel is mijn Bloedsuikerwaarde?

Wat ga ik eten?

Ga ik nog sporten OfVeel bewegen?

Hoeveel Insuline Ga ik spuiten?

Krijg ik begrip/hulpOp school?

SCHOOL

GEZIN

PERSOONLIJKHEID

sportclub

vrienden



Wat kan je als leerkracht verwachten van de ouders?

1. Bereikbaarheid in geval van noodsituaties

2. Aanwezigheid materiaal

3. Afspraken maken samen met leerkracht, daarin duidelijke instructies (therapieschema arts)


Wat kunnen de ouders verwachten van DE school /de leerkracht

1. Aanvaarding van het kind met diabetes

2. Vlotte communicatie naar ouders bij problemen / geplande activiteiten

3. Alertheid voor hypo/hyper


➔ Ondersteuning en begrip bij de behandeling van het kind met diabetes zonder dat het kind als uitzondering in de groep behandeld wordt

Wat kunnen de ouders verwachten van DE school /de leerkracht

• Een leerling in school heeft diabetes mellitus en zou in noodsituatie een inspuiting met glucagen moeten krijgen bij bewustzijnsverlies door hypoglycemie

• Het schoolreglement vermeldt expliciet “in geen geval zal een personeelslid andere medische handelingen stellen (bijvoorbeeld een inspuiting), want dit is strikt verboden. Verbiedt deze passage een noodinspuiting

• (beroepsorganisatie voor verpleegkundigen)


29-10-2020

18

Wat kunnen de ouders verwachten van DE school /de leerkracht bij ernstige hypoglycemie

• Een leerkracht moet EHBO kunnen verlenen➢ het inschatten van de toestand

➢ het vrijwaren van de vitale functies

• In geval van een hypoglycemie➢ BEWUST → het toedienen van suiker (glucopur,

frisdrank)

➢ BEWUSTELOOS hulpdiensten (112) verwittigen EN beschrijving van de toestand.


Wat zegt de wetgeving?Wet omtrent uitvoering gezondheidsberoepen

WUG K.B. Nr78 10 november 1967

• Een arts/een verpleegkundige kan glycemiemeten, insuline toedienen en glucagen inspuiten (…)

• Alle andere mensen kunnen geneeskundige praktijken uitoefenen/alsook verpleegkundige activiteiten uitvoeren zolang dit niet gewoonlijkgebeurt

– Voor een jeugdleider bv

– Leerkracht, kinderverzorgster in creche, zorgkundige




• Glucagentoediening– Gebeurt ‘niet gewoonlijk’– Artikel 422bis van het strafwetboek ‘schuldig verzuim’

Strafbaar is wie opzettelijk geen hulp verleent aan een persoon in ‘groot gevaar’

“Groot gevaar” = gevaar voor het leven

➔Dit artikel kan niemand verplichten glucagen toe te dienen➔Huisarts/hulpdiensten verwittigen en bij de het kind met

diabetes blijven➔Deze wet kan de leerkracht wel dekken wanneer glucagen werd

toegediend




• Afzonderlijke paragraaf voor

– Artsen (1967)

– Verpleegkundigen

– Zorgkundige (januari 2006)

– Ambulancier (februari 2014)

– Mantelzorgers (maart 2014)

– Leerkracht (bekwaam helper?)

– 2021 ?


En nu?

• Insuline is levensnoodzakelijk

• Hypoglycemie is levensbedreigend

• Hyperglycemie heeft negatieve lange termijn effecten (gezondheid)

• Kind zit gemiddeld 30u/week op school


Kunnen we leren uit andere landen?


29-10-2020

19

Diabetes management in Swedisch schools (2015)

• Minstens 1 kind met diabetes in elke school

• The Swedish National Agency for Education

• Instantie die garantie wil geven dat allen kinderen toegang hebben tot dezelfde in een veilige omgeving

• Missie: de beste mogelijkheden creëren voor ontwikkeling van het kind en helpen om het leerniveau van de kinderen te verbeteren


• Verantwoordelijkheid voor de supervisie van de diabetesregulatie wordt overgedragen van de ouders naar de schoolgemeenschap in het bijzonder leerkracht of ander staflid

• Directie is verantwoordelijk voor de organisatie van aangepaste ondersteuning

• De ondersteuning moet gedocumenteerd worden en neergeschreven in aan individueel actieplan, in samenwerking met kind – ouders – school en diabetesteam

• Leden van het diabetesteam zorgen voor – Aangepast training voor schoolpersoneel– Bereikbaar voor overleg




wanneer de ouders verantwoordelijkheid niet kunnen doorgeven aan school leidt dit tot:

• Burn-out kinderen en ouders

• Gevoel dat de aandoening elke dag hun leven beïnvloedt

• Gaan minder insuline spuiten om hypoglycemie te voorkomen

• Hyperglycemie kan hierdoor leermogelijkheden negatief beinvloeden

• Ondersteuning is afhankelijk van de

leeftijd en ontwikkelingsniveau*


Besluit

Diabetes komt voor op jongere leeftijd

Meer en meer scholen worden hiermee geconfronteerd

Behandeling van diabetes is niet gemakkelijk


BESLUIT

➔Door meer kennis en inzicht krijgt je als LEERKRACHT meer vertrouwen in de ziekte van het kind

➔Betere ondersteuning van het KIND MET DIABETES

➔Beïnvloedt de prestaties en welbevinden van kinderen op school

BEIDE LEIDEN TOT optimale glycemiecontrole• Minder acute problemen van hypoglycemie

• Minder hyperglycemie en daling complicaties op lange termijn


BESLUIT

De wet omtrent uitoefening van gezondheids-beroepen

• Regelt de voorwaarden voor de uitoefening van de belangrijkste beroepen in de gezondheidszorg

• Omschrijft de hulp die aan patiënten kan geboden worden

• Leken kunnen meer hulp bieden dan ambulanciers/zorgkundigen

• Leerkrachten zijn weinig wettelijk onvoldoende omkaderd


29-10-2020

20

We streven naar…

• Een betere omkadering van een kind met diabetes op school

• Een betere omkadering voor de leerkracht• Document waarin ouders toestemming geven

dat de leerkracht de glycemie mag meten en insuline mag toedienen

• Duidelijke neergeschreven instructies bij hypoglycemie

• Bijkomend algemene opleiding of uitleg vanuit kinderdiabetesteam voor leerkracht en thuisverpleging


Dank voor jullie aandacht !

VRAGEN ?


Benodigde vaardigheden

• Suikerspiegel meten en interpreteren

• Insulinehoeveelheid instellen via insulinepen

• Insulinehoeveelheid instellen via insulinepomp

• Richtlijnen van de ouders opvolgen

• Meterinstructie

• Peninstructie

• Pompinstructie

• Kennis over hypo en hyper


Voor vragen kunt U MAILEN

Kinderdiabetesteam.brugge

@azsintjan.be


Nuttige linksWebsite diabetes liga: www.diabetes.be (diabetesliga)www.klasse.be (filmpje over diabetes)Hippo and Friends


http://www.diabetes.be

http://www.klasse.be

Diabetes op school · 2020. 10. 30. · Druivensuiker (DS) of sap/gesuikerde frisdrank • (Tussen...

Documents

Transcript of Diabetes op school · 2020. 10. 30. · Druivensuiker (DS) of sap/gesuikerde frisdrank • (Tussen...