NAJAAR 2014 € 1,95

Diabetes

• Wat is diabetes? • Type 1 en 2 • Heb ik diabetes? • Alles over insuline • Goede voetverzorging • Gezonde voeding • Vijf vragen over sporten • Hoe voorkom je complicaties?

Nederland telt naar schatting 1 miljoen diabetici. Dit aantal groeit fors. Veel mensen hebben niet door dat ze diabetes hebben omdat de klachten niet altijd even duidelijk zijn. Ben je er op tijd bij, dan kun je het ontstaan van complicaties voorkomen of vertragen.

Aan welke klachten herken je diabetes? Wat houdt het precies in en wat is eigenlijk het verschil tussen type 1 en type 2? Kun je voorkomen dat je suikerziekte ontwikkelt en waar moet je op letten als je het al eenmaal hebt? Hoe zit het bijvoorbeeld met voeding en sporten?

Op al deze en andere vragen over diabetes vind je in dit boekje het antwoord.

Petra Hoogland Apotheker

colofon

2 Inhoud en colofon 3 Weetjes 4 Wat is diabetes? 6 Veelvoorkomende

klachten 7 Voorkom hypo of hyper 9 Extra aandacht voor je

voeten10 Vier vragen over voeding 12 Hoe voorkom je

complicaties?13 Soorten insuline 15 Vijf vragen over sporten

inhoud

Hoofdredactie Franca van DalenRealisatierSPN bv, BaarnArt directorPetra BaderVormgeverBasia KnoblochApothekerPetra HooglandCommunicatieMilou JansenMedewerkersMartha Cats, Annemieke Hoogland, Ilona Meernik, Jolanda Niemantsverdriet, Paul PoleyFoto’siStock, ThinkstockMeer informatieinfo@serviceapotheek.nl

Omgaan met diabetes Een speciale uitgave van Service Apotheek in samenwerking met GezondheidsNet.nl.

2

Omgaan metdiabetes

3

• WEETJES • WEETJES • WEETJES • WEETJES •

weetjes

❶ Diabetes is besmettelijk.❷ Diabetici mogen geen

suiker.❸ Iemand met diabetes is

ziekelijk.❹ Als je diabetes hebt, kun

je niet sporten.❺ Alleen ouderen kunnen

diabetes ontwikkelen.

TOP 5 FABELS OVER DIABETES

HoningzoetDe officiële naam voor diabetes is diabetes mellitus. Dat betekent letterlijk 'honingzoete doorstroming'. Deze naam is ontleend aan één

van de belangrijkste verschijnselen bij di-abetes, namelijk de productie van grote hoeveelheden zoete urine als gevolg van een te hoge concen-tratie glucose in het bloed.

Ongeveer één op de twintig zwangere vrouwen krijgt zwan-gerschapsdiabetes. Vaak ont-staat het na 24 weken zwangerschap. Na de beval-ling verdwijnt het meestal vanzelf weer.

Zwangerschaps-diabetes = tijdelijk

Ongeveer een op de drie mensen met diabetes heeft last van somberheid, angst, algemene of dia-betesspecifieke stress. Uit onderzoek van Tilburg University blijkt dat op mindfulness gebaseerde cognitieve therapie (MBCT) kan helpen. Mindful-ness is het bewust richten van je aandacht op je er-varingen in het huidige moment, op een niet-oordelende en open manier.

Insuline Dagelijkse dingen kunnen de insulinebehoefte van diabetici veranderen. Hierbij kun je denken aan sporten, het volgen van een dieet en op reis gaan, maar ook het hebben van koorts. Bespreek je (veranderende) bezigheden of situatie dus met je arts of apotheker. ▪

Mindfulness tegen angst of stress

De alvleesklier zit diep verstopt in je buik, maar hij is onmisbaar voor een goede bloedsuikerspiegel. Het is een langgerekte klier van zo’n 12 à 15 centimeter lang en 1 à 3 centimeter dik. In de al-vleesklier zitten groepen cellen, de zogenoemde eilandjes van Langer-hans. Deze cellen produceren de hor-monen insuline en glucagon. Deze stoffen houden de bloedsuikerspie-gel in evenwicht: insuline verlaagt je bloedsuikerspiegel, glucagon zorgt er juist voor dat deze stijgt.

Wat doet je alvleesklier?

4Tekst Paul Poley

Type 1 & 2

Wat isDiabetes is een van de grootste volksziektes in Nederland. Ga maar na: Nederland telt naar schatting 1 miljoen mensen met diabetes. Maar wat is diabetes precies? En wat is nu het verschil tussen diabetes type 1 en type 2? >

diabetes?

Mensen met diabetes

hebben te veel suiker in

hun bloed

glucose blijft dus in het bloed zit-ten. Als er lang veel glucose in het bloed zit, kan dat schade aan-richten in het lichaam. De oor-zaak van diabetes type 1 is niet bekend. De enige behandeling bestaat uit het toedienen van in-suline met injecties of een pomp.

Diabetes type 2Type 2-diabetes kwam in het verleden veel voor bij mensen boven de veertig jaar. Het stond dan ook bekend als ouderdoms-diabetes. Tegenwoordig komt de ziekte bij alle leeftijden voor, zelfs bij kinderen! Bij type 2-diabetes spelen twee oorzaken een rol. Allereerst het minder gevoelig worden van de cellen voor insuline (insulineresis-tentie), waardoor glucose minder goed de cellen in kan. Als tweede produceren de eilandjes van Lan-gerhans in de alvleesklier minder insuline. De eilandjes van Langer-hans functioneren als het ware niet meer goed. Door beide bo-vengenoemde processen wordt het glucose in je bloed niet meer goed verwerkt, waardoor je bloedglucose gaat stijgen. ▪

Bij veel mensen is diabetes be-ter bekend als suikerziekte. Dia-betes heeft dan ook alles te maken met suiker, of nauwkeuri-ger gezegd met glucose, dat af-komstig is van koolhydraten. Want wie diabetes heeft, heeft te veel glucose in zijn of haar bloed.

Insuline is belangrijkDoor te eten en te drinken krijg je glucose binnen, zelfs als je sui-kervrij eet. Je bloed vervoert die glucose vervolgens naar al je li-chaamscellen waar het wordt op-geslagen en gebruikt als brandstof. Voor deze opslag is in-suline nodig. Wie diabetes heeft, maakt te weinig of zelfs geen in-suline aan of heeft cellen die min-der gevoelig zijn voor insuline. Glucose wordt dan onvoldoende opgeslagen in de cellen, waar-door het in het bloed blijft en de bloedsuikerspiegel te hoog wordt.

Welke soorten diabetes zijn er?De bekendste vormen van dia-betes zijn type 1-diabetes en

type 2-diabetes. Er zijn nog wel andere vormen van diabetes, zo-als bijvoorbeeld zwangerschaps-diabetes, maar type 1 en vooral type 2 komen verreweg het meest voor.Nederland telt naar schatting 1 miljoen mensen met diabetes. Zo’n 85-90 procent daarvan heeft type 2-diabetes. Circa 250.000 mensen hebben diabetes, maar weten dit zelf niet.

Diabetes type 1Type 1-diabetes wordt vaak jeugddiabetes genoemd, omdat de ziekte meestal voor het der-tigste levensjaar ontstaat. Deze vorm van diabetes komt relatief weinig voor.Kenmerk van type 1-diabetes is dat het lichaam (of preciezer: de alvleesklier) weinig of helemaal geen insuline meer maakt. De

Wie krijgt diabetes type 2?Iedereen kan dia-betes type 2 krij-gen. Maar er zijn groepen mensen die meer risico lo-pen dan andere. Mensen met over-gewicht bijvoor-beeld. Ook erfelijkheid speelt een rol.

Als je van Turkse, Marokkaanse of vooral Hindoe-staanse afkomst bent , is je risico op diabetes type 2 groter. Verder heb je meer kans op diabetes als je ouder bent dan 45 jaar.

5

...VAN JE SERVICE APOTHEEK Veel mensen hebben diabetes, maar weten dat (nog) niet. Lees op pagina 6 welke klachten kunnen duiden op diabetes.

tip

tip

Veelvoorkomende klachten

Als je vroeg weet dat je diabetes hebt, kun je mogelijke complicaties zoals hart- en vaatziekten voorkomen of vertragen. Welke klachten kunnen wijzen op diabetes?

Tekst Paul Poley

Heb ikdiabetes?

Als je type 1-diabetes hebt, kun je last hebben van de volgende klach-ten:● Vaak dorst en veel plassen.● Opeens veel afvallen.● Ziek en beroerd voelen.● Constant hongergevoel.● Wazig zien.

En als je type 2-diabetes hebt, kun je last hebben van de volgende klachten:● Vaak dorst en veel plassen.● Vermoeid zijn.● Oogklachten hebben, zoals rode en

branderige ogen, wazig zien, dubbel zien of slecht zien.

● Slecht genezende wondjes.● Kortademig zijn of pijn in de benen heb-

ben bij het lopen.● Vaak terugkerende infectie.

Klachten zijn vaak maar vaag aanwezig. Sommigen hebben zelfs helemaal geen klachten. Daardoor zijn er zoveel mensen die wél diabetes hebben, maar dit niet weten. ▪

Om te kijken hoe groot jouw risico op diabetes is, kun je

een gratis risicotest doen op www.testuwrisico.nl of www.kijkopdiabetes.nl.

Twijfel je? Bezoek dan altijd even je huisarts.?

6

...VAN JE SERVICE APOTHEEK

7

VoorkomRichtlijnen en adviezen

Tekst Paul Poley

hypohyperof

>

8

Om je bloedglucosegehal-te op peil te houden, let je erop dat je gezond eet en voldoende beweegt en gebruik je mis-schien tabletten of insuline. Maar er zijn veel factoren die in-vloed hebben op het bloedglu-cosegehalte; van een boodschapje doen tot een zwangerschap of een grote ver-huizing.

HypoHet kan voorkomen dat je bloedglucosegehalte te laag wordt. Als je te weinig glucose in je bloed hebt (minder dan 4 mmol per liter), dan heb je een hypo. Dat is vervelend, want je krijgt er nare klachten door, zoals zweten, trillen, hoofdpijn, duize-ligheid, minder concentratie, vermoeidheid, honger en/of een wisselend humeur. Als je last krijgt van deze klach-ten, controleer dan je bloedglu-cose en neem vervolgens 20 gram glucose. Dat kan bijvoor-beeld door zes tabletjes drui-vensuiker te nemen. Test na een kwartier je bloedglucose nog-maals. Zit je nog te laag? En ben je niet van plan om binnen een uur een maaltijd te nuttigen? Eet dan een bruine boterham met jam.Een ernstige hypo kan gevaar-lijk zijn. Verwarring en sufheid kunnen overgaan in een toe-stand waarin je buiten bewust-zijn raakt. Je omgeving moet dan een arts waarschuwen of glucagon bij je spuiten, dat is een stof die ervoor zorgt dat je bloedglucosegehalte snel op peil raakt. Zorg dus dat je directe omgeving weet wanneer en hoe

ze een glucagoninjectie moeten geven.

HyperBij een hyper is je bloedglu-cosewaarde juist te hoog, je hebt dan dus te veel glucose in je bloed. Je merkt dit aan het feit dat je extreme dorst hebt, veel moet plassen, vermoeid bent en/of een droge tong hebt. Deze klachten zal je misschien herken-nen uit de tijd dat de diagnose diabetes nog niet bij je was ge-steld. De behandeling is gericht op het naar beneden krijgen van je bloedglucosegehalte door het slikken van tabletten of het spui-ten van insuline. De bedoeling is dat het bloedglucosegehalte weer onder de 10 mmol per liter komt.

ControlesAls je diabetes hebt, zul je jezelf heel regelmatig moeten (laten) controleren. Door zorgvuldige controles kun je de klachten tot een minimum beperken. Be-langrijk is heel regelmatig je bloedglucose meten. Zo kun je hypo’s of hypers zien aankomen en ze voorkomen.

Hypo = te lage bloedsuiker

Hyper = te hoge bloedsuiker

...VAN JE SERVICE APOTHEEK Je meter en/of insulinepen kun je het beste elk jaar laten nakijken. Service Apotheek organiseert daarvoor regelmatig een meter- controledag. De staat van je meter en/of insulinepen wordt dan geconroleerd en je krijgt allerlei tips over het gebruik en het onderhoud. Zo nodig wordt de meter schoon-gemaakt of vervangen.

tip

Als je vaak last hebt van een hypo of een hyper, dan is het raadzaam met je arts te kijken naar je behandeling, die zal waarschijnlijk aangepast moe-ten worden. Niet alleen jijzelf, maar ook een arts of verpleegkundige dient een aantal keer per jaar je bloed-glucose te bepalen. Ander on-derzoek dat een arts of verpleegkundige regelmatig (dat wil zeggen: elke drie maan-den) moet doen, is onderzoek naar je voeten, bloeddruk en ge-wicht.

Daarnaast moet je minimaal eens per jaar het volgende laten controleren door je arts:● Bloeddruk en bloedvetten (zo-

als cholesterol).● Nieren (je urine testen op ei-

witten).● Voeten (door een specialist).● Ogen.

Bij deze onderzoeken zal de arts natuurlijk ook je gezond-heidssituatie met je bespreken. De onderzoeken zijn er om je gezondheid te controleren en je zo goed mogelijk met je diabe-tes te laten omgaan. ▪

Als je diabetes hebt en je ervoor wordt behandeld, zijn er nog een aantal zaken handig om te weten. Je kunt bijvoorbeeld tijdelijk te veel of te weinig glucose in je bloed hebben. Wat doe je dan? En hoe vaak moet je op controle bij je arts?

9Tekst Annemieke Hoogland

voeten

...VAN JE SERVICE APOTHEEK Bij Service Apotheek vind je allerlei voet- verzorgings-producten die speciaal zijn ontwik-keld voor diabetici.

tip

Voetklachten komen vaak voor

Dagelijks zet je zo’n acht- tot tienduizend stappen. En meer dan de helft van de mensen krijgt ooit met voetklachten te maken. Goede voetverzorging is dus erg belangrijk. Voor mensen met diabetes geldt dat dubbel, omdat voetklachten bij hen veel voorkomen.

diabetesaantekening, maar ook zelf kun je veel doen:● Houd je bloedsuiker zo goed

mogelijk.● Loop nooit op blote voeten.● Knip je teennagels recht en

niet te kort af.● Spoel dagelijks je voeten af

met lauwwarm water. Gebruik geen voetbad, dat maakt de voeten week en kwetsbaar.

● Droog na het douchen de voe-ten goed af, vergeet de ruimte tussen de tenen niet.

● Smeer na het drogen je voeten in met een crème, maar niet tussen de tenen.

● Draag naadloze sokken en goed passende schoenen.

● Inspecteer je voeten dagelijks. Let daarbij op blaren, kloofjes, schrammen, wondjes en ver-kleuringen. ▪

Als gevolg van de diabetes kun-nen bloedvaten en zenuwen be-schadigd raken. Daardoor stroomt het bloed minder goed door de benen en voeten van di-abetespatiënten. Hierdoor heb je vaak ook minder gevoel in je voeten.

ZwerenDoor dat verminderde gevoel valt een wondje minder op. Je merkt het niet, waardoor het wondje kan gaan ontsteken of een zweer - ulcus - wordt. Daarbij kan een slechter gevoel er ook voor zorgen dat je met diabetes anders gaat lopen. Met vervor-ming van de voeten of drukplek-ken tot gevolg.Voetproblemen als gevolg van diabetes noemen we ‘diabeti-sche voet’. Hieronder vallen ver-

schillende afwijkingen, variërend van overmatige eeltvorming en rode plekken tot schimmelinfec-ties en wonden die niet willen ge-nezen. Bij verwaarlozing kan dat zelfs tot amputatie leiden.

OplettenHoud je voeten dus goed in de gaten. Let vooral op:● Koude voeten.● Tintelende voeten met pijn-

scheuten.● Minder gevoel in je voeten.● Moeilijk genezende wondjes.● Verkleuring aan tenen en voet.

VerzorgenGelukkig kun je de meeste pro-blemen aan je voeten voorkomen met een goede voetzorg. Je kunt je laten helpen door een podo-therapeut of pedicure met een

Extra aandacht voor je

4Dr. Geert Verhelst is een voedingsdeskundige gespecialiseerd in diabetes. Hij legt zich toe op het voorkomen van diabetes type 2 door middel van gezonde leefgewoonten. We stelden hem vier vragen over diabetes en voeding.

reageren op het bloedsuikerverlagen-de hormoon insuline, waarbij ze te wei-nig glucose uit het bloed opnemen. Dat leidt tot een toename van de bloedsui-kerspiegel.In eerste instantie gaat de alvleesklier extra insuline produceren om de bloed-suikerspiegel omlaag te krijgen. Als de alvleesklier het vervolgens laat afweten, gaat de bloedsuikerspiegel nog meer de hoogte in en spreken we van diabe-tes type 2.” >

Tekst Jolanda Niemantsverdriet 10

voeding

Gezonde leefgewoonten

1 Wat hebben overgewicht en diabetes met elkaar te

maken?”Er is vooral een bepaald type overge-wicht dat het risico op diabetes type 2 verhoogt: de zogenaamde centrale obesitas, waarbij zich te veel vetweef-sel in en rond de buikorganen opsta-pelt. Dergelijk vetweefsel scheidt een aantal stoffen af die ervoor zorgen dat er insulineresistentie ontstaat. De li-chaamscellen gaan dan onvoldoende

vragen over

11

3 Kun je met voeding voorko-men dat je diabetes ontwik-

kelt?”Diabetes type 1 kun je niet voorko-men. De oorzaak van diabetes type 1 is een combinatie van erfelijke aanleg en omgevingsfactoren waar je weinig in-vloed op hebt, zoals het doormaken van bepaalde virale infecties.Type 2 kun je in veel gevallen wel voorkomen. Meer bewegen, afvallen als dat nodig is en overschakelen op een gezonder dieet helpt. Je kunt het beste kiezen voor groente, niet te zoet fruit en volkoren graanproducten als bronnen van koolhydraten. Als eiwit-bronnen mogen de plantaardige bron-nen niet uit het oog verloren worden: alle peulvruchten, noten en zaden. Qua dierlijke eiwitten hebben vooral zure zuivel zoals yoghurt en kwark, af en toe een eitje, vette vis, kwaliteitsgevogelte en mager vlees de voorkeur. Wat be-treft de vetten is het zaak het accent te leggen op omega-3-vetzuren uit groe-ne groenten, vette vis, koudgeperste lijnzaad- en koolzaadolie en noten (vooral walnoten).”

4 Gelden voor patiënten met diabetes type 1 en 2 dezelf-

de adviezen op het gebied van voe-ding en levensstijl?”In principe wel, hoewel bepaalde ac-centen verschillen. Bij diabetes type 1 wordt de bloedsuikerspiegel onder

2 Mag je suiker eten als je di-abetes hebt?

”Ja, maar je kunt beter zo min mogelijk suiker eten. Het is een dikmaker en overgewicht moet je nu juist zien te voorkomen. Daarnaast is suiker een sterk geraffineerd koolhydraat dat be-hoort tot de ‘snelle’ suikers. Het doet sneller de bloedsuikerspiegel stijgen dan ‘trage’ suikers, zoals koolhydraten uit groenten, volkoren granen en niet te zoet fruit. Een diabeticus die veel suiker gebruikt, zal zijn bloedsuiker-spiegel minder goed onder controle kunnen houden. Ook geraffineerde graanproducten zoals wit brood, witte rijst en witte pasta beïnvloeden sneller de suikerspiegel.De geraffineerde suiker die we het meest gebruiken is sucrose of sacharo-se, een molecuul dat voor de helft uit fructose en voor de helft uit glucose bestaat. Alleen de lever kan fructose verwerken. Hoe meer fructose je lever moet verwerken, hoe meer vet zich op-stapelt in de lever en buikorganen. Buikvet vergroot het risico op het ont-wikkelen van insulineresistentie (zie ook de vorige vraag). Uit onderzoek blijkt dat hoe meer fructose je inneemt via suiker, frisdranken en vruchtensap, hoe meer kans je loopt op diabetes type 2.”

"Diabetes type 1 kun je niet voorkomen,

maar diabetes type 2 in veel gevallen wel."

controle gehouden via het toedienen van insuline. Daarnaast probeer je door een goede spreiding van de koolhy-dratenbronnen de bloedsuikerspiegel zo goed mogelijk te regelen. Dat kan bijvoorbeeld door met meerdere klei-ne maaltijden en eventuele gezonde tussendoortjes de koolhydrateninna-me en de insulinetoediening op elkaar af te stemmen.Type 2 gaat vaak gepaard met over-gewicht, dus het is belangrijk om de calorie-inname te beperken en meer te bewegen. Een gezond gewicht heeft een grote impact op de bloedsuiker-spiegel. Als het buikvet afneemt, wor-den de lichaamscellen namelijk minder resistent tegen of meer gevoelig voor insuline. De cellen gaan dan beter glu-cose opnemen en het bloedsuikerge-halte zal dalen. Zeker in de beginfase is het mogelijk terug te keren naar de pre-diabetesfase of naar een normale bloedsuikerspiegel.” ▪

12

Mogelijke gevolgen

Als je als diabetespatiënt je bloedglucosewaardes slecht in de gaten houdt en je medicijnen niet goed inneemt, heb je een grotere kans op beschadiging van weefsels. Het is dus van groot belang om de

glucosewaardes goed te controleren en te reguleren.

Complicaties treden vooral op in cellen en weefsels, zo-als zenuwcellen en bloedvat-cellen. Deze weefsels zijn voor de opname van glucose niet direct afhankelijk van in-suline. Een te hoge bloedsui-kerspiegel leidt meteen tot een stijging van de glucose-spiegel in deze weefsels.

OrgaanschadeDeze overmaat aan glucose leidt op een aantal manieren

tot orgaanschade. Glucose kan zich hechten aan allerlei eiwitten. Hierdoor ontstaan onoplosbare en schadelijke ‘versuikeringsproducten’. Ook kunnen er ophopingen van tussenproducten, zoals sorbitol, in de cel ontstaan. Hierdoor worden veel chemi-sche processen in gang ge-zet. Deze leiden uiteindelijk tot beschadigingen aan de organen. Bijvoorbeeld aan-tasting van het netvlies, de

nieren, de zenuwen, het hart, de maag en de geslachtsor-ganen. Daarnaast kunnen de slagaders naar het hoofd, de hersenen en de benen gaan vernauwen.

Complicaties voorkomenHoe voorkom je deze compli-caties? Het is belangrijk om je bloedglucosewaardes vaak te meten en je medicijnen op de juiste manier in te nemen. ▪

complicaties?

Hulp nodig?Je kunt bij Service Apotheek altijd een afspraak maken voor een persoonlijk adviesgesprek over je medicatie waarin je al je vragen kunt stellen aan een apotheker. Ook de geneesmidde-len die je gebruikt nemen we dan nog eens door. Hoe zijn je ervarin-gen? Weet je waar je alles voor gebruikt? Indien nodig zal de apotheker con-tact opnemen met je behandelend arts. Daarnaast zijn er speciaal opgeleide apothe-kersassistenten die je kunnen hel-pen bij je genees-middelengebruik, innameschema’s, de aanschaf van een bloedglucose-meter, enzovoort.

Hoe voorkom je

13Tekst Martha Cats

Soorten insuline

Nog geen eeuw geleden kregen mensen met diabetes voor het eerst dierlijke insuline

toegediend. Met allergische reacties, ontstekingen, zwellingen en andere narigheid tot

gevolg. Dankzij gedegen onderzoek werd de kwaliteit van insuline stapje voor stapje beter.

Wie 90 jaar of langer geleden diabe-tes kreeg, kwam te overlijden. De grote hoeveelheden suiker (glucose) die door een tekort aan lichaamseigen insuline in het bloed bleven circuleren, leidden tot zwakte, verwardheid en, als de bloedsuiker te hoog bleef, tot een coma en uiteindelijk de dood. De

komst van insuline als medicijn maakte daar een eind aan.

Tegenwoordig is er goed te leven met diabetes, steeds beter zelfs. Want insuline wordt op moleculair niveau steeds verfijnder, steeds beter afge-stemd op de individuele behoefte en

ook steeds gemakkelijker toe te die-nen.Dat er tegenwoordig veel verschillende soorten insuline zijn, die ook op diverse manieren werken én op andere mo-menten toegediend worden, is onder meer te danken aan wetenschappers die elkaar sterk beconcurreerden. >

&Overpompen

spuiten

14

Een pomp kan ideaal zijn als je

onregelmatig eet en leeft

Geen pijnlijke naalden meerNiet alleen op het gebied van insuline is grote winst geboekt, ook de toedieningsvormen zijn enorm verbeterd. De eerste in-jectienaalden waren martel-werktuigen: groot, grof en pijnlijk. Heel wat anders dan de gebruiksvriendelijke insuline-pennen en -pompjes van te-genwoordig. In 1983 werd de allereerste insulinepomp ont-wikkeld, twee jaar later het eer-ste duurzame pensysteem en weer een jaar later het eerste voorgevulde pensysteem ter wereld.

Het belangrijkste voordeel van een insulinepomp is dat hij voortdurend kleine hoeveelhe-den kortwerkende insuline af-geeft, waardoor de dosering heel gelijkmatig is. Wanneer je wat eet, verhoog je handmatig de afgifte van insuline. Voor mensen met een onregelmatig leefpatroon kan zo’n pompje ideaal zijn: je kunt er eenvoudig en discreet wat extra insuline mee toedienen op het moment dat je afwijkt van je normale voedingspatroon, bijvoor-beeld als je opeens een feestje hebt en een gebakje wilt eten.Met insulinepennen kun je de insuline heel nauwkeurig toe-dienen. Je schroeft er een klein naaldje op en met de doseer-knop regel je de dosis. Er zijn voorgevulde pennen die bij le-vering al insuline bevatten en die je gewoon weggooit als de insuline op is. In navulbare pen-nen zit een ampul met insuline die vervangen kan worden. ▪

Kort, lang en beideTegenwoordig zijn er drie types insuline: kortwerkende, lang-werkende en mixinsuline. Een kortwerkende insuline wordt direct voor of na de maaltijd toegediend. Deze insuline zorgt ervoor dat de glucose die na de maaltijd in het bloed komt de cellen kan bereiken, waardoor deze niet in het bloed blijft circuleren. Mensen met di-abetes type 1 kennen vaak een intensief regime en dat bete-kent dat zij meerdere keren per dag een kortwerkende insuline moeten toedienen, in combina-tie met een langwerkende insu-line.Langwerkende insuline wordt op een vast moment van de dag toegediend en voorziet langdurig in de basisbehoefte aan insuline. Mensen met dia-

...VAN JE SERVICE APOTHEEK Bij Service Apotheek kun je terecht voor diverse hulpmid-delen. Service Apotheek heeft een groot aantal hulpmiddelen (teststrips, lan-cetten, bloedglu-cose-meters, enz.) op voor-raad. Je kunt ze ook online be-stellen. In veel ge-vallen kunnen wij de kosten voor je declareren. Som-mige zorgverze-keringen schrijven specifie-ke leveranciers voor waardoor de apotheek niet meer (tegen volledige vergoe-ding) mag of kan leveren. Dit is lastig. Daarom is er de Zorgverze-keringsanalyse. Op deze website kun je eenvoudig zien voor welke (diabetes)zorg en middelen je ook nog in 2015 bij je apotheek terecht kan: www.zorg-verzekerings- analyse.nl

tip

betes type 2 gebruiken meestal eerst andere medicijnen om hun bloedsuiker te reguleren, maar als die niet meer volstaan en zij insuline gaan gebruiken, starten ze vaak met een lang-werkende. Later kunnen zij daar dan nog een kortwerkende aan toevoegen, of overstappen op mixinsuline.Dit laatste type insuline is – het woord zegt het al – een mix van een kort- en een langwerkende insuline. De mixinsuline wordt twee keer per dag toegediend: voor het ontbijt en voor het avondeten.

15

Sporten”Stress, ook bij sport, heeft een verhogend effect op de bloedglucosewaarden. Sporten bij warm weer leidt juist tot een snellere verla-ging. De bloedglucosewaar-den kunnen sterk variëren. Zelfcontrole is dus heel be-langrijk.”▪

1Mag je altijd sporten als je diabetes hebt?”Sporten is voor iedereen met diabetes goed voor de gezondheid. Tenzij je last hebt van complicaties. Dan is een aanpassing van je trai-ning nodig, zodat mogelijke complicaties als hart- en vaatziekten niet verergeren. Doe dat in overleg met je be-handelend arts.Bij een lage bloedsuiker-spiegel is het wel van belang om extra koolhydraten te eten of even te wachten met sporten, zodat je hypo’s voorkomt.”

2Wat voor effect heeft be-wegen op het lichaam?”Regelmatig sporten is goed voor je bloeddruk, ge-wicht en fitheid. Het verkleint

de kans op het optreden van een aantal ziekten, ook op de langere termijn. Dit geldt voor iedereen, dus ook voor mensen met diabetes. Het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 neemt af. Bewegen kan de insulinege-voeligheid verhogen, waar-door diabetici minder insuline en antidiabetica no-dig hebben.”

3Wat moet je eten?”Vooral bij type 1-diabetes moet je voldoende koolhy-draten eten. Zo beperk je de daling van de bloedsuiker-spiegel door de inspanning en de snellere beschikbaar-heid van insuline. Ook is het mogelijk de insulinedose-ring te verlagen. Meet je bloedglucosewaarden en neem druivensuiker mee als je lang gaat sporten.”

4Hoe komt het dat je soms een hypo krijgt?”Als je aan het sporten bent, daalt bij mensen met type 1-diabetes de bloed-glucosewaarde soms snel. Of dat gebeurt, hangt af van hoeveel insuline je gebruikt, je voeding en de duur en in-tensiteit van de activiteiten. Het is daarom belangrijk om rond het sporten vaak je bloedglucosewaarden te meten.Bij type 2-diabetes neemt door het bewegen de insuli-negevoeligheid toe. Hier-door moet op termijn de dosering van tabletten wor-den aangepast om geen hy-po’s te krijgen.”

5

Waar moet je verder reke-ning mee houden?

Dat je met diabetes niet mag sporten is een fabel. Het is juist heel gezond. Als diabeet is het wel belangrijk om je bloedsuiker te controleren. Waar moet je nog meer op letten? We vroegen het aan sportarts Leo Heere.

Tekst Jolanda Niemantsverdriet

...VAN JE SERVICE APOTHEEK

Ben je van plan om iets te veranderen in je dagelijkse bezigheden? Bijvoorbeeld meer sporten of meedoen aan de Ramadan? Ook dan kan Service Apotheek je helpen met een verant-

woord innameschema en/of extra eetmomenten.

tip

5 vragen over

Heb jij diabetes?

• Jaarlijkse metingcontrole*. De staat van je meter en/of insulinepen wordt gecontroleerd en je krijgt tips over het gebruik en het onderhoud. *Afhankelijk van het type meter en de afspraken met je zorgverzekeraar.

• Standaard medicatiebewaking op de geneesmiddelen die je gebruikt en de zelfzorgmiddelen die je aanschaft in de apotheek: kun je deze middelen veilig naast elkaar gebruiken? En heeft het middel invloed op je bloedsuikerwaarde?

• Grote hoeveelheid aan hulpmiddelen altijd op voorraad. Denk aan teststrips, lancetten, bloedglucosemeters en naaldencontainers.

• Een persoonlijk adviesgesprek met jouw apotheker waarin je alle vragen over jouw medicijngebruik kunt stellen. Bijvoorbeeld als je bijwer-kingen ervaart of als je de innamemomenten van geneesmiddelen beter wilt inpassen in je dagelijkse leven.

• Speciale e-nieuwsbrieven voor diabetespatiënten met leuke en interessante artikelen over diabetes!

Dan ben je bij Service Apotheek in goede handen!

Bij de ruim 400 Service Apotheken in Nederland ben je verzekerd van de beste diabeteszorg.

Gespecialiseerde diabetesassistenten begeleiden jouw geneesmiddelgebruik op een deskundige

en persoonlijke manier. Bovendien kun je bij Service Apotheek rekenen op:

www.serviceapotheek.nl

Op zoek naar een Service Apotheek

bij jou in de buurt?

Ga naar www.serviceapotheek.nl

en klik op ‘Overzicht apotheken’.