DGBW Weekkrant

IN DEZE KRANT ONDER ANDERE:

“Het heeft geen zin een groene wei te zoeken als er niemand anders is”, stelt Daan van Vliet, voorzitter van DGBC. “Daar word je niet gelukkig van, al is het gras nog zo groen. Ik wil daarmee zeggen: voor alle duurzame uitdagingen geldt dat je je omgeving mee moet krijgen. Opdrachtgevers, gebruikers en uitvoerende partijen. Samenwerking is dus ontzettend belangrijk.”

Stap over eigen schaduwDoor ‘De Groene Uitdaging’ als thema van de DGBW te kiezen wil DGBC die samenwerking

stimuleren. Van Vliet vertelt: “We proberen onze participanten uit te dagen om over hun eigen schaduw heen te stappen. En soms zelfs hun eigen kortetermijnbelangen opzij te zetten. Ken-nis en ervaring moeten we veel meer met elkaar delen. Vaart geven aan vergroening is vooral een communicatieproces.”

DGBC stimuleert samenwerking“Het past ook bij de functie die wij als DGBC heb-ben”, vult Annemarie van Doorn aan, directeur van DGBC. “We zijn er om partijen met elkaar in contact te brengen om samen verder te komen. De DGBW, al voor het vijfde jaar gehouden met wederom een gevarieerd programma door het gehele land, is hier een van de voorbeelden van. De komende jaren zullen wij ons blijven focussen op het stimuleren van samenwerking.”

Lees meer over de Groene Uitdagingen van de DGBW Partners op pagina 9

Stedelijk Museum decor van DGBW Galadiner

Het Stedelijk Museum in Amsterdam is maandag 21 september het toneel van het offi ciële Galadiner van de Dutch Green Building Week. G&S Vastgoed maakt dit mogelijk. Zo’n 160 genodigden kunnen gaan genieten van een goed diner, inspirerende sprekers, een fl inke portie netwerken, prachtige kunst én een bijzonder gebouw. Directeur Karin van Gilst vertelt over hoe het Stedelijk werkt aan verduurzaming. Lees verder op pagina 6

ABN AMRO voor het vijfde jaar op rij partner DGBW

ABN AMRO wil de meest duurzame vastgoedbank van Nederland worden. In 2017 moet 300.000 m² aan commercieel vastgoed zijn getransformeerd, de portefeuille voor 30 procent uit A-labels be-staan en 30 Green Landmarks zijn gefi nancierd. Ook is ABN AMRO druk bezig om het eigen vast-goed te verduurzamen met BREEAM-NL. Niet voor niets is ABN AMRO, één van de founding partners van de Dutch Green Building Council, al voor het vijfde jaar op rij partner van de Dutch Green Buil-ding Week (DGBW). Lees verder op pagina 15

Bij Forbo draait alles om de missie om betere leefomgevingen te creëren

Maatschappelijk verantwoord ondernemen en het milieu zijn al decennialang kernwaardes van Forbo. Van hoe de fabrieken worden aangestuurd tot hoe ingrediënten worden gekozen… Alles in de manier waarop Forbo vloeren maakt, draagt bij

aan de missie om betere omgevingen te creëren. Marketingmanager Edo Rem vertelt over de groeneuitdagingen die Forbo in de toekomst nog wil aangaan. Lees verder op pagina 17

Voor ROCKWOOL gaan comfort, duurzaamheid en veiligheid hand in hand

Volgens ROCKWOOL gaan de discussies over duurzaamheid primair over energie en materialen, met de haalbare businesscase als scherprechter. Prima voor Planet en Prosperity, maar waar zijn de People? Gebouwen hebben invloed op mensen, op ons comfort, onze gezondheid, onze veiligheid, kortom op ons welbevinden. ROCKWOOL maakt werk van dit onderdeel van duurzaamheid.Lees verder op pagina 22

Cofely: ‘Met en voor klanten actief bijdragen aan verduurzaming’

Duurzaamheid wordt bijna als vanzelf gekoppeld aan het begrip ‘bewustwording’. Hoe halen we door middel van bewustwording meer uit de tech-nische mogelijkheden die we tot onze beschikking hebben en hoe komen we los van bestaande kaders? Guido Frenken, Directeur van Cofely West Nederland, laat zien hoe Cofely hier mee omgaat.Lees verder op pagina 5

Partners DGBW gaan opdracht aan:

En onze gezamenlijke Groene Uitdaging is…

De Dutch Green Building Week (DGBW) is een week die volledig in het teken staat van duurzaam bouwen, wonen, werken en duurzame gebiedsontwikkeling. Door het hele land worden groene activiteiten georganiseerd. Het thema van 2015 is ‘De Groene Uitdaging’, omdat het tijd is voor de ‘next big questions’ bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Leiderschap en samen-werking zijn daarbij essentieel. De partners van de DGBW hebben zich in de voorbereiding op de week al gebogen over een groene uitdaging die zij gezamenlijk kunnen aangaan. DGBC voorzitter Daan van Vliet en DGBC directeur Annemarie van Doorn vertellen meer over het thema.

Het is tijd voor ‘the next big questions’ om gezamenlijk de groene uitdagingen aan te gaan.

24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCETél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87Web : www.carrenoir.com

GDF SUEZGDF_SUEZ_COFELY_CMYK09/11/2013

RÉFÉRENCES COULEUR

C100 M100 Y0 K0

C0 M0 Y0 K80

AA_fullcolourU.epsABN AMRO full-colour for uncoated paperWidth shield: 20 mmOverlap: 0,05 mm

Jaap Gillis neemt afscheid als voorzitter DGBC

15

Bekijk het DGBW programma

12

Groene leiders willen verduurzaming versnellen

Twitter mee met

#DGBW11

En verder:Coert Zachariasse van Delta Development wil dat Nederland hoofdrol opeist in de wereld P 7 | Daikin wil groene revolutie op gang krijgen P 19 | Eneco van leverancier naar serviceprovider P 17 | Dura Vermeer voorop in de Stroomversnelling P 14

SAMEN BOUWEN AAN DE VERDUURZAMING VAN VASTGOED

De impact van de gebouwde omgeving op de CO2-uitstoot is groot. Vastgoed is bovendien een bepalende factor in de leefbaarheid van een gebied. ABN AMRO wil een leidende rol spelen in deze maatschappelijke thema’s. Wij bieden niet alleen financieringsoplossingen aan klanten, maar investeren zelf continu in de verduurzaming van ons eigen vastgoed. Met als resultaat dat inmiddels 311.000 m2 van onze kantoorruimte is verduurzaamd tot A-label en BREEAM Very Good In-Use gecertificeerd. Deze kennis delen wij graag met u.

DGBW KRANT | pagina 2

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

De Daikin experts geven u een volledig inzicht in uw BREEAM-NL score voor klimaatinstallaties.

Gert Stroeve, technisch directeur Moderna

“ Daikin wistduidelijk meer over BREEAM-NL”

Het oude pand van Moderna, toonaangevend bedrijf in textielreiniging, brandde in 2013 tot de grond toe af. “Toen zeiden we tegen elkaar: als we dan toch nieuw moeten bouwen, dan doen we het ook goed”, vertelt technisch directeur Gert Stroeve. “We wilden een energieneutraal gebouw, een aangenaam werkklimaat én een BREEAM-NL certificaat met een Excellent score.” Stroeve besprak de plannen met diverse adviseurs. Uiteindelijk werd de BREEAM-NL expert van Daikin erbij gehaald. “Die wist mij meteen te overtuigen door zijn kennis van zaken. Daikin loopt op dit gebied echt ver voorop. De regeltechniek, de volledig individuele temperatuurregeling, de monitoring, de koeling in de serverruimte… Met al die aspecten scoren we punten en verwachten we binnenkort ons certificaat binnen te halen.” Maak ook kennis met de BREEAM-experts van Daikin.Bezoek www.daikin.nl/duurzamegebouwen


In deze DGBW Krant leest u onder andere:

Zaanstad verduurzaamt vanaf de basis 4

Cofely met en voor klanten op weg naarverduurzaming 5

Programma Ecobouw met onder andereThomas Rau en Meindert Smallenbroek 5

Stedelijk directeur Karin van Gilst legt uithoe het museum verduurzaamt 6

‘We kunnen een hoofdrol opeisen in de wereld’, stelt Coert Zachariasse vanDelta Development Group 7

DGBC directeur Annemarie van Doorn over gezondheid in gebouwen 7

Lees alles over ‘De Groene Uitdaging’ 9

Age Vermeer over hoe jonge en ervaren leiders elkaar kunnen inspireren 9

Ambitiestatement over het versnellen van verduurzaming: wie doet er ook mee? 11

Bekijk het programma van de DGBW 12/13

Dura Vermeer voorop in de Stroomversnelling 14

ABN AMRO wil een betere bank zijn voor eenbetere wereld 15

Na zeven jaar harde arbeid neemt DGBCvoorzitter Jaap Gillis afscheid 15

Forbo: ‘Uitdaging om platform voor EPD’s te ontwikkelen’ 17

Eneco: ‘Wij leveren gebouwprestaties’ 17

Green Business Clubs: nu ook in het oosten van Nederland 18

Lees alles over de koers van DGBC van 2015 t/m 2017 18

Voor Daikin ligt de uitdaging in het verduurzamen van bestaande bouw 19

RVO.nl: ‘Als mensen enthousiast worden, dan gaat het bruisen’ 20

Bij a.s.r. voelt het als een nieuw gebouw 21

Voor ROCKWOOL is het tijd voor AQSI 22

Participant worden van DGBC? 23

INHOUD

Wilt u een indruk krijgen wat BREEAM is en voor u kan betekenen? Ga naar ons YouTube-kanaal en bekijk onze mini-documentaire. Aan de hand van BREEAM-pionierprojecten van Dura Vermeer delen gebouw-eigenaren, ontwikkelaars, architecten, adviseurs en deskundigen hun ervaringen. Reageren kan via Twitter #DVBREEAM.

> DURAVERMEER.NL

WAAROM WIJ BOUWEN MET BREEAM

MEERWAARDE

“Duurzaamheid is in onze begroting benoemd als één van de drie speerpunten”, vertelt Jan Schreuder, programmamanager Energie en Kli-maat bij de gemeente Zaanstad. “Die speerpunten zijn wonen, werk en warmte. Bij warmte gaat het om het bredere vraagstuk van verduurzaming van de energiehuishouding.” Op dat gebied is er nog een inhaalslag te maken. De Zaanse woningen scoren niet zo best qua energielabel. “Een groot deel van onze woningvoorraad komt uit de jaren 60 en 70, toen energie geen issue was”, weet Schreuder. “Denk daarbij aan veel gestapelde bouw, slechte isolatie, enkel glas.” Verduurzamen van de bestaande voorraad staat

hoog op de agenda. Er loopt inmiddels een fiks aantal initiatieven. Zo zijn bijvoorbeeld al diverse keren zonnepanelen collectief ingekocht en wordt gedacht aan een arrangement voor het collectief inkopen van gevelisolatie.

Lange termijnIn het particuliere segment vormt paalrot een bijkomend probleem. De gemeente pakt deze fun-deringsproblemen aan, om zo letterlijk en figuurlijk te vergroenen vanaf de basis. “We zoeken naar financiële arrangementen voor de aanpak van dit lokale vraagstuk. Daarbij werken we ook samen met andere gemeenten. Duurzaam zijn betekent

ook de langere termijn belangrijker vinden dan de korte.” De Zaanse Energie Agenda, vastgesteld voor de periode tot 2018, kent zes hoofdpunten: energiebesparing in de gebouwde omgeving, be-drijven stimuleren tot duurzame investeringen, meer duurzame energieproductie, het vinden van innovatieve financieringsoplossingen, doorgaan met de ontwikkeling van smart grids, en energie een integraal aandachtspunt laten zijn voor veel beleidsdossiers. Dat laatste wordt al in de praktijk gebracht doordat naast portefeuillehouder Dick Emmer ook collega-wethouder Dennis Straat als lokale klimaatambassadeur voor de gebouwde omgeving hier actief mee bezig is.

GemeentehuisWat Zaanstad betreft wordt duurzaamheid ingevlochten in de lokale samenleving. Schreuder: “We zien graag dat het business as usual wordt. Voor veel situaties is het van belang het vraagstuk rondom financiering en organisatie op te lossen. Als we dat voor elkaar hebben, wordt verduurzaming de nieuwe standaard.” Dat geldt ook voor de gemeentelijke organisatie. Met het gemeentehuis heeft men de beschikking over een visitekaartje van formaat. “Dat heeft een mooi energielabel”, onderkent Schreuder. “Maar we willen ook daar nog een stap in maken. We sturen op energieverbruik in dit totaal flexibele kantoor, met behulp van allerlei metingen en gegevens. Big data, vooral via social media en applicaties, vormen daarbij een hulpmiddel. We leggen het gebouw onder een vergrootglas en willen energie-besparende maatregelen vanuit die data voorleg-gen aan de gebouwbeheerder. De inschatting is dat het energieverbruik daarmee omlaag kan.”

Eén van de verschillende duurzaamheidsinitiatieven: het

collectief inkopen van zonnepanelen.

De kans is groot dat er op termijn zonnepanelen op het dak van het gemeentehuis komen. “Zo la-ten we zien dat het menens is. We willen méér dan alleen inspireren: ook het goede voorbeeld geven.”

Het DGBW Seminar van de Dutch Green Building Week op donderdag 24 september vindt dit jaar plaats bij Taets Art and Event Park in de gemeente Zaanstad, met wethouder Dick Emmer als gastheer. Zaanstad is een gemeente waar duurzaamheid hoog op de agenda staat, maar waar net als op veel andere plaatsen ook nog de nodige slagen gemaakt moeten worden. De uitgangspunten zijn vastgelegd in de Zaanse Energie Agenda, waarmee men mikt op een duurzamere energiehuishouding.

Zaanstad verduurzaamt vanaf de basis

‘We willen méér dan alleen inspireren: ook het goede voorbeeld geven.’

“Ons gemeentehuis heeft een mooi energiela-

bel. Maar we willen ook daar nog stappen

maken.” FOTO: Mike Bink


Leidende rol energietransitieCofely heeft een ambitieuze groene uitdaging. Frenken: “In 2018 spelen wij een leidende rol in de energietransitie en leveren we een actieve bijdrage aan het verduurzamen van Nederland. Wij werken aan een duurzame maatschappij met energie en CO2-neutrale en besparende oplossin-gen.” Dat kan bijvoorbeeld door kennis en erva-ringen te delen met overheid, kennisinstellingen, bedrijfsleven en start-ups om op die wijze tot een integrale en dus completere oplossing van de duurzaamheidsvraagstukken te komen. “Door onze kennis te delen met onze klanten en partners proberen wij hen te stimuleren hetzelfde te doen. Het verduurzamen van gebouwen of gebieden doe je tenslotte samen en niet alleen. Het kan helpen niet te groot te denken, maar klein te beginnen. Kijk naar wat je zelf kunt doen, en vraag de ander om ondersteuning.”

Loslaten van bestaande kadersBinnen Cofely wordt eigen kennis en uitvoerings-kracht slim gecombineerd met die van klanten en partners. Duurzame oplossingen hoeven niet complex te zijn, maar vragen wel het loslaten van

bestaande kaders, vindt Guido Frenken. “Het wis-selen van werkplek, wanneer het ene kantoor als te warm wordt ervaren en het andere als te koud, is de meest eenvoudige oplossing. Dit brengt wel met zich mee dat medewerkers los moeten ko-men van het idee dat zij een vaste eigen werkplek hebben.”

Het loskomen van de bestaande kaders is vaak voor de gehele organisatie een ingewikkeld pro-ces. Organisaties kijken nog vaak op traditionele wijze naar oplossingen en zijn soms nog verkokerd ingericht. “Medewerker A is verantwoordelijk voor de inkoop van product X en medewerker B voor product Y, maar er is niemand die erboven hangt en zoekt naar een integrale benadering.”

Integrale benaderingEen integrale benadering kan op gebouwniveau veel winst realiseren, maar ook op gebiedsniveau

is het mogelijk door samenwerking te werken aan het optimaliseren van energieprestaties en inte-grale oplossingen. Zo kan een warmte-overschot slim worden ingezet bij bedrijven met een energie-vraag. En andersom.Frenken besluit: “Wij willen graag van de wereld

waarin we leven een wereld maken waar energie beschikbaar is voor iedereen en waar energie op een duurzame en betrouwbare manier wordt ge-produceerd en verbruikt, met respect voor mens en omgeving: energie als bron van vooruitgang en duurzame ontwikkeling.”

Op Ecobouw ontdekken bezoekers alles op het gebied van duurzaam ontwerpen, bouwen en exploiteren. Ecobouw is het enige vakevenement in Nederland dat zich uitsluitend richt op deze thema’s. Deelnemers kunnen meedoen aan ver-schillende sessies, bijvoorbeeld over Nul-op-de-meter-woning, Biobased bouwmaterialen, Duur-zaamheid bij gebouwiconen en Architecten en hun eigen duurzame woningen.

Inspirerende sprekersSprekers deze dag zijn onder andere Annemerie van Doorn (Directeur DGBC), Meindert Smallen-broek (Directeur Energie & Omgeving Ministerie van Economische Zaken), Giuseppe Dibari, (Head of Real Estate & Sustainability Director Deerns Italia SpA), Thomas Rau, (Architect / CEO RAU – Turntoo) en Ad van Wijk (TU Delft).

Willen we Nederland verduurzamen, dan is het belangrijk dat we de jeugd daarbij betrekken. Kinderen bekijken de wereld im-mers nog onbevangen. Daarom organiseren DGBC en Eneco dit jaar tijdens de Dutch Green Building Week (DGBW) een activiteit speci-aal voor kinderen. Op woensdagmiddag 23 september kunnen kinderen hun eigen wind-molen ontwerpen en bouwen in het Eneco WindLab in Amsterdam.

Tijdens een bezoek aan het WindLab worden kinderen uitgedaagd om een goed werkende windmolen te bouwen. Het programma bestaat uit drie delen en begint met een les over duurzame energie gevolgd door onder andere het ontwerpen

van een windmolen, windproeven uitvoeren en een kijkje nemen in een echte windmolen.

Het WindLab is te vinden aan de Accraweg vlakbij Ruigoord in het Westelijk Havengebied van Am-sterdam. Het programma begint om 13.30 uur en is om 17.00 uur afgelopen.Meer informatie en aanmelden: www.dgbw.nl.

Advertentie Delta

Duurzaamheid wordt bijna als vanzelf gekoppeld aan het begrip ‘bewustwording’. Hoe halen we door middel van bewustwording meer uit de technische mogelijkheden die we tot onze beschikking hebben en hoe komen we los van bestaande kaders? Guido Frenken, Directeur van Cofely West Nederland, laat zien hoe Cofely hier mee omgaat.

Tijdens de Dutch Green Building Week vindt op 23 september het evenement Ecobouw plaats. Ecobouw wordt dit jaar gehouden in de Lichtfabriek in Haarlem. Opnieuw heeft organisator BIM Media een interessant programma samengesteld met actuele thema’s en inspirerende sprekers.

Guido Frenken, directeur van Cofely West Nederland:

‘Actief bijdragen aan het verduurzamen van Nederland, met en voor onze klanten’

Guido Frenken: ‘In 2018 spelen wij een leidende rol in de energietransitie en leveren we een actieve

bijdrage aan het verduurzamen van Nederland.’

‘Het verduurzamen van gebouwen of gebieden doe je

samen en niet alleen’

DGBW KRANT | pagina 5Park 2

0|2

0 is een

ontw

ikkeling van

Delta D

evelopmen

t Grou

p, VolkerWessels en

Reggeborgh

Groep

Bezoek Park 20|20 in Hoofdorp en ervaar de circulaireeconomie en Cradle to Cradle filosofie in de praktijk.

meer informatie www.park2020.com

Park 20|20 | Taurusavenue 60 | 2132 LS Hoofddorp | T 023 7600 500E [email protected] | www.park2020.com

Kantoor BSH Huishoudapparaten op Park 20|20

Alles over duurzaam ontwerpen, bouwen en exploiteren op Ecobouw 2015

Jeugd betrokken bij DGBW tijdens Kinderprogramma

Meer informatie en aanmelden: www.ecobouw.net

Zelf duurzaamheid meten, verbeteren en monitoren? CFP heeft CSR Manager ontwikkeld, software die de duurzaamheidsprestaties van uw organisatie in één overzicht laat zien.

De software is ook ontwikkeld om besparingsmogelijkheden in uw gebouw te identificeren. CSR Manager laat diverse maatregelen zien waarmee u grote besparingen in uw gebouwen kunt realiseren.

Dus bent u op zoek naar een manier om zelf uw totale duurzaamheidsprestatie te meten, verbeteren en monitoren?

Ga dan naar www.csr-manager.nl

Kennismaken met CSR Manager?

Bekijk de demo via: www.csr-manager.nlGebruikersnaam: demoWachtwoord: demo

Neem een kijkje op onze website www.cfp.nl voor meer informatie. Of bel 055 – 355 51 99.

Zaanstad living lab duurzaamheid

www.zaanstad.nl / www.duurzaan.nl

Zaanstad host Dutch Green Building Week

En die zijn er volop, zoals leerlingen op het St Michaël College, die dit jaar werken aan de verduurzaming van hun school. Of op het HEMbrugterrein, een broedplaats en laboratorium voor duurzame vernieuwingen. Daar heeft het bedrijf Plant-E een installatie voor elektriciteit producerende planten. Plant-E is door het World Economic Forum dit jaar uitgeroepen tot meest veelbelovende tech-pionier.

Zaanstad is trots op zijn rijke geschiede-nis, waarin wonen en werken vanouds nauw met elkaar verbonden zijn. Met een gebouwde omgeving waar nog heel wat aan te verduurzamen is. Zaanstad roept innovatieve ondernemers op met voorstellen op dit gebied te komen.

Zaanstad - Samen het verschil maken voor betaalbare lokale duurzame energie

‘Een levend laboratorium’. Zo karakteriseert Dick Emmer, wethouder Duurzaam-heid, de Zaanse Energie Agenda. Deze agenda stippelt de route uit naar een klimaatneutrale stad. Een doelstelling die de gemeente alleen samen met duurzame en innovatieve bewoners en ondernemers kan bereiken.

Advertentie ZaanstadHet Stedelijk Museum in Amsterdam is maandag 21 september het toneel van het offi ciële Galadiner van de Dutch Green Buil-ding Week. Zo’n 160 genodigden kunnen gaan genieten van lekker eten, een fl inke portie netwerken, prachtige kunst én een bijzonder gebouw. Directeur Karin van Gilst vertelt over hoe het Stedelijk werkt aan verduurzaming. “Nu de stofwolken van de verbouwingen zijn neergedaald, kunnen we ons richten op een actief duurzaamheidsbeleid.”

Wat is uw visie op duurzaamheid?“Er is een groeiende aandacht voor maatschap-pelijk verantwoord en duurzaam ondernemen, zowel van de overheid als van de consument. Ook culturele instellingen moeten hierin als belangrijke maatschappelijke speler hun verantwoordelijkheid nemen. De groeiende aandacht voor het milieu en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een belangrijke ontwikkeling voor musea. Museumbezoekers verwachten van musea een hoge standaard op dit gebied. Het Stedelijk voelt als openbare, internationale en educatieve instel-ling een grote verantwoordelijkheid en heeft van maatschappelijk verantwoord ondernemen een speerpunt gemaakt.”

Jullie hebben grondig verbouwd en herbouwd. Wat hebben jullie gedaan om het gebouw te verduurzamen?“Bij de renovatie van de oudbouw en de nieuw-bouw van de uitbreiding, de badkuip, zijn ener-giebesparende voorzieningen aangebracht zoals warmte/koude-opslag. Door actief energiema-nagement kunnen we energie besparen. Binnen het Stedelijk zijn vele duurzame voorzieningen en initiatieven, maar het zit nog onvoldoende in het DNA. Nu de stofwolken van de verbouwingen zijn neergedaald en de eerste succesvolle jaren achter de rug zijn, komt de focus op een actief duurzaamheidsbeleid. We bundelen de initiatieven en gebruiken BREEAM-NL In-Use om duurzaam-heid in alle haarvaten van onze organisatie te implementeren. Het traject houdt ons een spiegel voor en biedt inspiratie om duurzaamheid in de breedte door te voeren.”

Buurman Van Gogh heeft haar pand al laten certifi ceren met BREEAM-NL. Gaan alle musea op de duurzame tour?“Het Van Gogh Museum is momenteel een koploper op het gebied van duurzaamheid. Vele musea willen duurzaam onderne-men, maar worstelen met menskracht en fi nanciële middelen om actief beleid te ontwikkelen. Vanuit de gemeente Am-sterdam worden duurzame initiatieven gestimuleerd, bijvoorbeeld door de kosten voor nulmetingen te dragen of gunstige lenin-gen voor investeringen te verstrekken. Het Stedelijk Museum wil samen met andere musea optrek-ken om met BREEAM-NL In-Use aan de slag te gaan en ervaringen uit te wisselen. De sectie Facility Management &

Veiligheidszorg van de Nederlandse Museum-vereniging is een projectgroep gestart om het pro-ces te begeleiden. De ervaringen worden gebruikt om andere musea te helpen bij het ontwikkelen van een duurzaamheidsbeleid.”

Waar liggen de uitdagingen?“De uitdagingen liggen vooral op menselijk vlak. Door de vele activiteiten binnen musea is het lastig tijd vrij te maken voor een omvang-rijk duurzaamheidstraject. En je moet draagvlak creëren binnen de organisatie. Dit begint bij het management. Je merkt overigens dat het on-derwerp onder veel medewerkers leeft, vooral ook onder jongeren. Dat is een goede ontwikke-ling. Een andere uitdaging ligt in het feit dat veel musea in een ‘huurpand’ zitten, waarbij de rijksoverheid of de gemeente de ‘huisbaas’ is. De rijksoverheid en gemeenten staan positief tegenover duurzaamheid, maar zijn veelal terug-houdend met investeringen.”

Als kunstinstelling hebben jullie goe-de kijk op esthetiek. Gaat esthetiek eigenlijk wel samen met duurzaam-heid?“Absoluut. Er zijn veel voorbeelden van creatieveoplossingen voor duurzame uitdagingen. Kijk naar The Edge op de Amsterdamse Zuidas. Op dit moment het meest duurzame gebouw van Nederland. Als je wilt, dan vind je oplossingen.”

Waar moeten gasten op letten als ze op 21 september bij jullie te gast zijn voor een heerlijk diner?“Met de grote musea op het Museumplein wordt de haalbaarheid van een onderlinge WKO-ring onderzocht en een koppeling van de warmte/koude-opslaginstallaties van de musea met het nabijgelegen zwembad en de hoofdwaterleiding van Waternet. De vele bezoekers zorgen namelijk voor een grote warmtelast. De warmte wordt ge-bruikt om het zwembad te verwarmen. Waternet kan de warmte gebruiken om het drinkwater iets

op te warmen, waardoor minder energie nodig is om te koken en douchen. De koude van de hoofdwaterleiding wordt gebruikt om de musea te koelen. Het initiatief is niet direct zichtbaar, maar de gasten van het gala leveren nu al energie voor de verwarming in de win-

ter en in de toekomst voor het lokale zwembad!”

Directeur Karin van Gilst:

“Je merkt dat het onderwerp

duurzaamheid onder veel me-

dewerkers leeft, vooral ook on-

der jongeren. Dat is een goede

ontwikkeling.”

Karin van Gilst, Directeur Stedelijk Museum Amsterdam:

‘We gebruiken BREEAM-NL In-Use om duurzaamheid in alle haarvaten van onze organisatie te implementeren’

“Het Van Gogh Museum is momenteel een koploper op het gebied van duurzaamheid.

men, maar worstelen met menskracht en

gestimuleerd, bijvoorbeeld door

op te warmen, waardoor minder energie nodig is om te koken en douchen. De

gebruikt om de musea te koelen. Het

de gasten van het gala leveren nu al energie voor de verwarming in de win-

ter en in de toekomst voor het lokale zwembad!”

Directeur Karin van Gilst:

dewerkers leeft, vooral ook on-


Volgens Zachariasse zijn alle omstandigheden in Nederland gunstig. “We hebben een pragmatische volksaard. We kennen de 80%-20%-regel heel goed. Dat is goed voor de innovatie. Bovendien hebben we een dichtbevolkt gebied, dus de urgen-tie om te verduurzamen is aanwezig. En daarnaast is er een brede middenklasse die duurzaamheid omarmt. Daarmee hebben we overduidelijk een voorsprong op landen als China en India. Het is ons met watermanagement gelukt, waarom zou dat voor duurzaam bouwen niet kunnen gelden?”

Belemmeringen uit de wegHet is daarom hoog tijd die transitie te versnellen, vindt Coert Zachariasse. “Daarbij moeten we de belemmeringen uit de weg ruimen. Begrijp me niet verkeerd: realisme vind ik goed. Maar we zul-len vooral op zoek moeten naar de manier waarop duurzaamheid bijdraagt aan de businesscase.”

Terug naar de waardenZachariasse vindt het essentieel de branche te dwingen te gaan naar onze waarden. Waarom bouwen we eigenlijk? Doen we dat voor het resul-taat, de euro’s de vierkante meter, de kwantiteit? Of doen we dat om waarde toe te voegen, en rich-

ten we ons op kwaliteit? Dat laatste is de sleutel voor verduurzaming, aldus de voorman van Delta. Zelf haalt hij inspiratie uit zijn gezin. En uit een uit-spraak citaat van William McDonough & Michael Braungart: “In the end, the success of our efforts will be measured against how we answered what we have found to be the fundamental question: how do we love all the children, of all species, for all time.”

Toon leiderschapBelangrijk om de markt te bewegen richting kwali-teit, duurzaamheid en circulariteit is het tonen van leiderschap. “De wereld wordt steeds complexer. De bevolking groeit exponentieel, en daarmee de technische kennis ook. Aan de ene kant zijn we ons aan het specialiseren, aan de andere kant proberen we de wereld te versimpelen. Maar we verliezen soms het overzicht. En de samenhang ontbreekt. Dan wordt het rijden in de mist. Duur-zame leiders moeten opstaan om orde in de chaos te scheppen.”

Klapraampje was zo gek nog nietZachariasse noemt een voorbeeld. “Het klapraam-pje in schoolgebouwen uit de jaren 70. Goed voor

de luchtkwaliteit en voor frisse lucht in lokalen. Maar we hebben in de loop van de jaren de pla-fonds verlaagd voor betere isolatie. Om vervolgens met dure systemen de luchtkwaliteit weer op peil te brengen. Conclusie: het kan dus simpeler. En er is al heel veel uitgevonden. De kunst is daar gebruik van te maken.”

Kwaliteit kwantifi cerenDe komende jaren ligt de uitdaging bij het kwan-tifi ceren van kwalitatieve aspecten in gebouwen. Wat is de waarde van esthetica? Hoeveel is een gezonde medewerker waard? “Pas als we dat goed inzichtelijk kunnen maken, in euro’s, bij-voorbeeld aan de hand van praktische en breed geaccepteerde tools, dan kunnen we grote stap-pen maken. Dan wordt ook de businesscase voor duurzaam bouwen aantrekkelijker. Hier valt de ko-mende jaren nog veel werk in te verzetten.”

“Vaak zijn we ons niet bewust van de negatieve invloed die een gebouw kan hebben op je gezondheid”, zegt Van Doorn. “Maar we hebben wel iedere dag hoofdpijn aan het einde van de werkdag. En een groot deel van het team is met regelmaat verkouden. Het sick building syndroom is erg actueel.”

Belangrijkste kapitaal“Het is daarom belangrijk goed te kijken naar welke invloed de gezondheid van een gebouw en het comfort ervan kan hebben op de medewerkers”, stelt Annemarie van Doorn. “Medewerkers zijn per slot van rekening hét grootste kapitaal van een onderneming. En we besteden 80% van onze tijd in een gebouw.”

Wat is een gezond gebouw?Maar wat is een gezond gebouw? Er is al veel onderzoek gedaan naar dit thema. Het gebruik van natuurlijke materialen stimuleert het welbevinden, een natuurlijke lichtinval draagt bij aan de arbeidsproductiviteit. Gezonde gebouwen zijn gebouwen waar we graag in willen werken. Het zijn veelal ook duurzame gebouwen. Ook de buitenruimte mag niet vergeten worden. Groen

in de omgeving, veiligheid, bereikbaarheid; dit zijn ook relevante onderwerpen. Toch zijn er veel zaken nog onbekend. Van Doorn: “De invloed van schadelijke stoffen in tapijt of meubilair zal zich vaak pas op langere termijn manifesteren.”

Koppeling met richtlijnenSamen met specialisten heeft DGBC de kennis die er op moment is verzameld in het Nederlandse rapport ‘Gezondheid, welzijn en productiviteit in gebouwen’. Van Doorn: “We gaan als DGBC nu verder kijken naar het BREEAM-NL keurmerk en hoe we gezondheid en comfort een nadrukkelijkere positie kunnen geven. Ook onderzoeken we de mogelijkheden voor een nieuwe richtlijn of de adoptie of samenvoeging van bestaande richtlijnen.”

De triggerDaarnaast moet met dit rapport de aandacht gevestigd blijven op het onderwerp gezondheid binnen gebouwen. “De businesscase voor gezondegebouwen is nog niet zo eenvoudig”, weet Van Doorn. “De investering in gezonde maatregelen betaalt zich niet direct terug. Vaak zijn de gevolgen, zowel de positieve als de negatieve,

pas op langere termijn zichtbaar. Daarom zullen we best practices en kennis op dit gebied moeten blijven delen en uitbreiden. Gezondheid moet de trigger worden om meer bewuste en duurzame keuzes te maken.”

Het rapport ‘Health, Wellbeing & Productivity in Offi ces’

Meer informatie:Kijk voor meer informatie

over het rapport op www.dgbc.nl

Aanvragen kan via [email protected]

Coert Zachariasse is met zijn Delta Development Group een van de duurzame voorvechters van bouwend Nederland. Vorig jaar was hij de winnaar van de Duurzame 50 Vastgoed NL. Zijn toonaangevende projecten moeten zijn branchegenoten aansporen tot het versnellen van de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Volgens Zachariasse heeft Nederland de potentie om op dit gebied een voortrekkersrol op te eisen in de wereld. “We moeten leiderschap tonen.”

In 2014 publiceerde de World Green Building Council het rapport ‘Health, Wellbeing & Productivity in Offi ces’ over de impact van gezonde gebou-wen op welzijn, productiviteit en gezondheid van gebouwgebruikers. Maar welke ontwikkelingen zijn er in Nederland op dit gebied? Dutch Green Building Council (DGBC) besloot samen met gezondheid- en binnenklimaatspecialisten het internationale rapport ook voor de Nederlandse markt beschikbaar te maken. Tijdens de Dutch Green Building Week wordt het gepresenteerd. Annemarie van Doorn, directeur van DGBC vertelt erover.

Coert Zachariasse (Delta Development Group) pleit voor leiderschap:

‘We kunnen een voortrekkersrol op het gebied van duurzaam bouwen opeisen in de wereld’

DGBC en marktpartijen presenteren Nederlandse versie onderzoek:

‘Gezondheid, comfort en productiviteit in gebouwen’

‘Duurzame leiders moeten opstaan om orde in de chaos

te scheppen’

Schiphol Trade Park

De Nederlandse overheid heeft recent het beleidsvoornemen gelanceerd om van Nederland een hotspot in de circulaire economie te maken.

Delta Development Group ontwikkelt in dit kader samen met partners Reggborgh en Volker Wessles, de Valley, het nationaal icoon project voor de circulaire economie op Schiphol Trade Park.

Annemarie van Doorn: “Gezondheid is trigger

geworden om meer bewuste en duurzame

keuzes te maken.”

Coert Zachariasse van Delta Development Group:

“We zullen vooral op zoek moeten naar de

manier waarop duurzaamheid bijdraagt aan de

businesscase”


In ons nieuwe MVO verslag ‘(Re-)building the future’ gaan we in op de drie meest urgente maatschappelijke trends, geven we openheid over hoe ROCKWOOL hiermee omgaat en zetten we best practices en tools neer om onze stakeholders te helpen. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doen we samen!

Ga naar: www.rockwool.nl/mvo, download ons MVO-rapport en ontdek hoe wij samen met onze stakeholders werken aan een betere samen-leving, binnen én buiten ROCKWOOL.

‘Ik ben onder de indruk van de richting die ROCKWOOL

Benelux Holding op MVO-gebied heeft gekozen. Met een gerichte

strategie en tastbare resultaten is zij een opkomende drijvende

kracht in de sector en de hele waardeketen.’Willem Lageweg

Directeur MVO Nederland

(Re-)building the futureBe part of the solution

TREND 3 Inzicht in milieu- en maatschappelijke

impact

TREND 1Noodzaak van een robuustesamenleving

TREND 2 Transitie naar een

circulaire economie

(Re-)building the futureCREATE. PROTECT. DELIVER.

Create | Oplossingen creëren die bijdragen aan duurzaamheidProtect | Mensen en de (gebouwde) omgeving beschermen Deliver | Presteren op een eerlijke en verantwoorde manier

Gebouwde omgevingin balans

Duurzame encomfortabele gebouwen

Gezondheid welzijn en productiviteit


Als het aan Gouden Partner Cofely ligt, dan moet de uitdaging een maatschappelijk opdracht zijn die gericht is op de volgende generatie. Guido Frenken, Directeur van Cofely West-Nederland: “Een opdracht waar mijn zoon trots op zou zijn; dat zou mijn uitgangspunt zijn.” Volgens Frenken ligt er een grote opgave op het gebied van on-derwijs. “Er zijn nog te veel hbo’ers die geen of te weinig aansluiting vinden bij het bedrijfsleven, met name op onderwerpen zo-als duurzaamheid.

Het onderwerp zou nog veel meer ‘mainstream’ moeten worden dan nu het geval is.”

Maatschappelijk verduurzamenROCKWOOL ziet meer in het maatschappelijk verduurzamen van (kantoor)gebouwen.

Hannie Stappers van ROCKWOOL benadrukt: “Naast energie besparen willen we ook een positieve bijdrage leveren aan de dagelijkse woon-,werken leefomgeving. Want daar kunnen we het verschil maken.” ROCKWOOL zou met name op dit gebied de rol van kennispartner willen oppakken.

Voorbeeld gevenVoor ABN AMRO is het belangrijk niet al-

leen duurzaam te zijn, maar juist ook een voorbeeldrol te nemen.

Mark van Rijt, Managing Director Facility Ma-nagement ABN AMRO vertelt: “Een voorbeeld hiervan is het bankkantoor Alkmaar, waar we een bestaand kantoor ombouwen naar ener-gieneutraal kantoor. Dit doen we, in samen-werking met Cofely, door van bestaande en nieu-we duurzame technieken zoals PCM (Phase Chan-ge Materials) het eigen energieverbruik zodanig te beperken dat lokale opwekking van duurzame energie (zonnepanelen) voldoende is voor eigen energievraag.”

Transparantie verbeterenForbo Flooring ziet een groene uitdaging in het verbeteren van de transparantie de verschillende milieulabels en keurmerken. Een milieu product verklaring, ook wel Environmental Product Declaration (EPD) genaamd, geeft een overzicht van de impact van een product is gedurende zijn levensduur op vele factoren die betrekking hebben op het milieu en de gezondheid.

Edo Rem, Marketingmanager van Forbo Flooring: “We hebben de groene uitdaging om samen met andere partners die toeleverancier zijn in de bouw, een platform te starten waar EPD’s eenvoudig te vinden zijn. Beslissers kunnen voor vele producten eenvoudig hun gegevens op één plek vandaan halen. Dit zal de transparantie in de markt moeten verbeteren evenals de wens naar een uniform neutraal beoordelingssysteem.”

Tijdens het DGBW Galadiner op 21 september presenteren de partners van de Dutch Green Building Week welke gezamenlijke ‘Groene Uitdaging’ wordt aangegaan.

Meer informatie:www.dgbw.nl/galadiner

“Verduurzaming is een beetje in rustiger vaarwa-ter gekomen”, merkt Vermeer op. “We halen alle-maal keurig onze certifi caten, oneerbiedig gezegd, maar er is meer nodig. We moeten weer een stap zetten. Een nieuwe impuls is nodig. Daarom is een programma dat de jongere generatie leiders sti-muleert zeer waardevol.”

Tijs Cuppen van Lidl deelt de mening van Vermeer: “Het huidige tempo van innovatie en verduurza-ming gaat in Nederland gewoon niet snel genoeg. We werken nog steeds met bestaande technieken en zienswijzen die we schoner en effi ciënter pro-beren te maken. Het wordt tijd voor een nieuwe generatie die anders denkt en de benodigde ver-snelling wel gerealiseerd krijgt.”

Elkaar inspirerenCuppen verwacht dat een ontmoeting tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ generatie die impuls kan

helpen geven. “Uiteindelijk hoop je elkaar te inspi-reren, verder te helpen om anders te gaan denken en samen tot nieuwe ideeën te komen. Kennis is er meer dan genoeg aanwezig in Nederland, maar de uitdaging ligt bij het samenbrengen van deze kennis om zo tot nieuwe zienswijzen te komen.”

Kennis en ervaringMet meer dan 35 jaar geschiedenis bij Dura Ver-meer brengt Age Vermeer veel kennis en ervaring mee. “Ik weet wat er leeft in de markt, heb in-middels een groot netwerk opgebouwd en pro-beer altijd mensen te verbinden”, vertelt Vermeer. “Ik hoop dat de deelnemers iets kunnen opsteken van mijn kennis en ervaring.” Daarnaast kan Age Vermeer deuren openen en goede ideeën naar de markt te brengen. “Vaak is het een combinatie van ideeën die samen iets moois kunnen opleveren. Met Dura Vermeer proberen we innovaties de ruimte te bieden en te stimuleren.”

Ideeën naar de marktDit sluit precies aan op de wensen van Cuppen: “Ideeën, innovaties en interessante start-ups zijn er voldoende in Nederland, maar ik denk dat veel jongeren stranden bij het ‘verkopen’ van hun idee in de markt. Om het slagingspercentage te ver-groten kan politiek bedrijven en mensen bij elkaar brengen belangrijk zijn.”

Mogelijkheden zijn grenzeloosAan de andere kant wil Cuppen de ervaren groene leiders meegeven dat de mogelijkheden op het ge-bied van verduurzaming grenzeloos zijn. “Door niet altijd maar te denken, maar vooral ook te doen”,

stelt Tijs Cuppen. “Binnen Lidl zijn wij hier heel erg sterk in en zoeken continu naar mogelijkheden om ons te verbeteren. Onze ambitie gaat veel verder dan we nu kunnen waarmaken.”

VerrassenAge Vermeer kijkt uit naar het Future Leaders Pro-gram. Vermeer: “Juist ook om zelf geïnspireerd te worden door de jongere generatie.” Waarmee? “Daar kan ik nog niets over zeggen. Ik laat me graag verrassen.”

Meer informatie:www.dgbc.nl/fl p

De partners van de Dutch Green Building Week hebben voorafgaand aan de week in september gebrainstormd over welke groene uitdaging zij graag gezamenlijk zouden willen aangaan. Tijdens het DGBW Galadiner op 21 september presenteren zij hun gezamenlijke groene uitdaging. Waar denken de Gouden Partners aan?

Ambitieuze Young Professionals zullen op termijn de nieuwe (groene) leiders zijn. DGBC wil deze generatie stimuleren. Daarom heeft DGBC het Future Leaders Program ontwikkeld, een vierdaags programma waarin jonge en ervaren leiders kennis en ervaring met elkaar uitwisselen, kennis opdoen en kunnen netwerken. Age Vermeer, Divisiedirecteur Dura Vermeer Divisie Infra, doet mee als coach voor de jongere generatie leiders, bijvoorbeeld voor Tijs Cuppen, Manager Energieza-ken bij Lidl Nederland.

DGBW in het teken van ‘De Groene Uitdaging’

‘Een nieuwe impuls aan duurzaamheid is nodig. Het DGBC Future Leaders Program helpt daarbij’


te weinig aansluiting vinden bij het bedrijfsleven, met name op onderwerpen zo-

Voor ABN AMRO is het belangrijk niet al-leen duurzaam te zijn, maar juist ook

Age Vermeer: “Ik hoop ook zelf geïnspireerd te worden door de jongere generatie.”

Tijs Cuppen: “De uitdaging ligt bij het samenbrengen van alle kennis om zo tot nieuwe zienswijzen te

komen.”

Het iconisch gebouw naast fi lmmuseum EYE wordt omgetoverd in een duurzame verticale 24-uurs-stad met een observatiedek, hotel, club, kantoren voor de creatieve industrie en diverse horeca gelegenheden, waaronder een ronddraaiend restaurant. Hergebruik in optima forma.

Ultieme verduurzamerCofely levert aan dit 22 verdiepingen tellende gebouw momenteel als ultieme verduurzamer en leider in de energietransitie een belangrijke bijdrage. Zo wordt het gebouw aangesloten op de duurzame energievoor-ziening die Cofely heeft gerealiseerd voor de wijk Overhoeks. De wijk Overhoeks wordt ook wel ‘Nieuw Amsterdam aan het IJ’ genoemd, waarvan A’DAM Toren de skyline mede bepaalt door de prominente plek die de toren inneemt aan ‘De Strip’.

De duurzame energievoorziening van Cofely is gebaseerd op warmte- en koudeopslag in de bodem. Hiermee kunnen we, in vergelijking met een traditi-onele energievoorziening, een energiebesparing en CO2-reductie van maar liefst 60% realiseren.

Cofely onderzoekt momenteel ook met A’DAM Toren waar beide partijen elkaar nog meer kunnen vinden als het gaat om hun gezamenlijke duurzame ambitie. Niet alleen tijdens de bouw, maar ook na de opening van de toren in april 2016. Denk hierbij aan verdere verduurzaming van het pand, maar ook aan het creëren van duurzame bewustwording bij de 3.000 bezoekers die dagelijks worden verwacht.

De toekomst = samenA’DAM Toren is bij uitstek een project dat past in Cofely’s ambitie om ‘samen de toekomst mogelijk te maken’. Een toekomst waarin we de energiebehoefte zien toenemen terwijl de fossiele grondsto� en opraken.

Daarom vragen wij ons bij elke opdracht af of er een duurzamer alternatief is. Dit doen we niet alleen. Door kennis te delen met opdrachtgevers, overheden, kennisinstellingen en start-ups komen we samen tot de meest complete oplossing voor de duurzaam-heidsvraagstukken waarop we als samenleving een antwoord moeten vinden. In A’DAM Toren hebben we een partner gevonden waarmee we deze ambitie van duurzame co-creatie waarmaken.

Vanaf april 2016 nodigen we daarom iedereen uit kennis te komen maken met A’DAM Toren. Laat je dan niet alleen verrassen door het adembenemende uitzicht vanaf het observatiedek, maar zeker ook door de nieuwste innovaties op het gebied van duur-zaamheid die we in dit pand gezamenlijk laten zien. In één woord: inspirerend!

www.cofely-gdfsuez.nl | www.adamtoren.nl

Advertorial

De A’DAM Toren als ‘groene uitdaging’.

Zo kun je de transformatie van het oude

hoofdkantoor van Shell Research aan

de noordoever van het IJ in Amsterdam

absoluut omschrijven.

Cofely & A’DAM Toren:

Groene uitdagingén inspiratie

De

A’D

AM

Tor

en m

et (v

.l.n.

r.) A

dria

an P

enni

ng (C

ofel

y),

Han

s B

rouw

er (A

’DA

M T

oren

), Sa

nder

Gro

et (A

’DA

M T

oren

), G

uido

Fre

nken

(Cof

ely)

en

Eric

-Jan

de R

ooij

(Lin

gott

o).


Deze vier leiders zijn het over één ding zeker eens: er is leiderschap nodig om versnelling te realise-ren. Van Vliet zegt hierover: “Het grote werk ligt nog voor ons. Naast financiële duurzaamheid, moeten we ons ook gaan richten op sociale duur-zaamheid. Daar hebben we mensen voor nodig die vanuit het diepste van hun zijn de wereld beter willen maken. Leiderschap is enorm belangrijk. Ik ben blij dat veel duurzame leiders hebben aange-geven op te willen staan.”

Goede communicatie essentieelDaarnaast vindt Van Vliet het belang van commu-nicatie essentieel. “De duurzaamheidswereld is gebaat bij goede communicatie. Ik vind: je moet de wereld niet de schuld geven dat ze het allemaal niet snappen. Dan moet je het beter uitleggen. Er ligt een enorme communicatiebehoefte. Over duurzaam bouwen, techniek, BREEAM-NL, en-

zovoort. Duurzame voorlopers moeten hierin hun verantwoordelijkheid pakken.”

Beter inleven in de gebruikersAnneke de Vries van Albert Heijn is van mening dat veel winst is te behalen door het beter inleven in de behoeften van de gebruikers. Zij ziet het in de praktijk in de winkels van Albert Heijn: “De eerste reden voor een klant om ergens iets te kopen is de locatie in combinatie met het aanbod. Maar het zijn ook de kleine en toch heel elementaire dingen die invloed hebben op de beslissing waar de con-sument de wekelijkse boodschappen doet.” De Vries lepelt een hele rij argumenten op: “Kan ik er gemakkelijk komen? Kun je er eenvoudig par-keren? Zijn er zitplekken, kun je gemakkelijk de stoep op en af met kinder- of winkelwagen? Is de service goed? Hoe wordt er omgegaan met leeg-stand, verloedert het winkelcentrum? Allemaal

factoren die bepalen of het goed gaat met een winkelcentrum of niet.” Deze factoren gelden ui-teraard ook voor andere gebouwfuncties, bijvoor-beeld kantoren. “Maar het gebeurt nog te vaak dat het gewoon niet goed geregeld is.”

Transformatie in plaats van nieuw-bouwVolgens Huib Boissevain van Annexum moeten we ook kritisch zijn op waar we duurzame nieuwbouw plegen. Want, zo zegt hij: “Er is niets duurzaams aan een gebouw dat niet gebouwd had hoeven worden”. De voorbeelden van nieuwbouwprojec-ten op plekken waar dit absoluut niet wenselijk is zijn legio. Rijswijk, Hoofddorp, Houten, veel plaat-sen in Limburg. “Gemeenten met veel leegstand waar toch nog wordt gebouwd”, zegt Boissevain. “Ik begrijp het niet. Een dorp waar maar plek is voor vier supermarkten er een vijfde bij bouwen. Het gevolg: vijf supermarkten die het hoofd niet boven water kunnen houden. Daar is niks duur-zaams aan, hoe duurzaam je zo’n gebouw ook ontwikkelt. Er ligt een grotere opgave in het trans-formeren van de bestaande voorraad.”

Regie is nodigHet heeft volgens de CEO van Annexum alles te maken met het beleid op ruimtelijke ontwikkeling in Nederland: daar zit geen samenhang in. “Op landelijke schaal zou de kantorenvoorraad moeten krimpen, maar dat is lang niet het geval.” Volgens Boissevain is regie noodzakelijk. Dat kunnen twee partijen zijn. “De landelijke overheid. Maar die wil het niet. En de banken. Die zijn wel steeds kri-tischer op de financiering van ontwikkelingen, maar echte regie is het niet.” Zo moeilijk kan het niet zijn, vindt Boissevain. “Als je de CO2-uitstoot kunt berekenen en daar uitstootrechten voor kunt verhandelen, waarom zou het dan niet voor de behoefte aan kantooroppervlakte kunnen? Als de dienstverlening in een gemeente met twee procent stijgt, dan is het toch logisch dat je kantooropper-vlak niet met het tienvoudige moet toenemen? Dat is allemaal simpel te meten.”

VoorstrekkersrolCoert Zachariasse is van mening dat alle om-standigheden in Nederland gunstig zijn om de verduurzaming van de gebouwde omgeving ver-

der te versnellen. “We hebben een pragmatische volksaard. We kennen de 80%-20%-regel heel goed. Dat is goed voor de innovatie. Bovendien hebben we een dichtbevolkt gebied, dus de urgen-tie om te verduurzamen is aanwezig. En daarnaast is er een brede middenklasse die duurzaamheid omarmt. Daarmee hebben we overduidelijk een voorsprong op landen als China en India. Het is ons met watermanagement gelukt, waarom zou dat voor duurzaam bouwen niet kunnen gelden? We kunnen een voortrekkersrol op het gebied van duurzaam bouwen opeisen in de wereld.”

Groene leiders staan op om verduurzaming gebouwde omgeving te versnellen

Hoe realiseer je een verdere versnelling van de verduurzaming van de gebouwde omgeving? Dat begint met consensus over wat hiervoor nodig is. Meer dan 30 leiders uit de bouwen vast-goedsector en eindgebruikers ondertekenden in april dit jaar het ‘Ambitiestatement’ van de Dutch Green Building Council (DGBC). Hiermee verbinden ze zich persoonlijk aan de inhoud van het statement en zullen dit in hun dagelijkse werkzaamheden naleven en uitdragen. Onder andere Huib Boissevain (CEO Annexum), Daan van Vliet (voormalig directeur Unica Groep B.V. en voorzit-ter van DGBC), Coert Zachariasse (CEO Delta Development Group) en Anneke de Vries (SVP Real Estate and Construction bij Albert Heijn) zijn betrokken bij de totstandkoming van het statement.

Het is onze ambitie dat bedrijfsleven, overheden,

maatschappelijk veld en eindgebruikers op een

gelijkwaardige manier samenwerken en verant-

woordelijkheid nemen in de verduurzaming van de

gebouwde omgeving in Nederland. Op lokaal, regi-

onaal en nationaal niveau. Ik verbind mij persoonlijk

aan het ambitiestatement en zal in mijn dagelijkse

werk concrete invulling geven aan hetgeen in dit

ambitiestatement staat omschreven.

Wie zijn wij?Wij zijn allen organisaties aangesloten bij de Dutch

Green Building Council (DGBC). Wij werken onder de

vlag van DGBC met elkaar samen aan een missie

om de verduurzaming van de gebouwde omgeving

te versnellen.

WHY | Waarom doen wij dit?Wij willen bijdragen aan de transitie naar een circu-

laire economie waarin het prettig en gezond is om te

wonen en te werken en waarin de natuur en mens

niet onnodig zwaar worden belast. Wij voelen ons

daar persoonlijk verantwoordelijk voor.

WHAT | Wat gaan wij doen? Wat is hiervoor nodig?Focus op kwaliteit en lange termijn

Wij bouwen en ontwikkelen om waarde toe te voe-

gen voor de gebruiker en de omgeving.

Focus op kwaliteit, duurzaamheid en de lange ter-

mijn is hierbij leidend. De opdrachtgever bepaalt het

evenwicht tussen duurzame kwaliteit en Total Cost

of Ownership.

Kennis delen

Wij werken permanent aan de professionele ont-

wikkeling van onszelf en van elkaar. Wij zorgen voor

onderlinge uitwisseling van kennis, kunde en con-

tacten.

Behoefte eindgebruiker centraal

Wij stellen de eindgebruiker centraal en vanuit dat

perspectief denken en handelen wij.

Leiderschap

Wij willen een voorbeeldrol vervullen in de transi-

tie van gesegregeerd naar geïntegreerd denken.

Wij willen laten zien dat duurzaam ontwikkelen

kan, ook in economisch moeilijke tijden. Wij stellen

duurzaamheid centraal en zullen dit wanneer maar

mogelijk naar voren brengen.

Gericht op samenwerken

Wij willen werken vanuit de overtuiging dat integraal

samenwerken leidt tot betere en passende oplos-

singen, maar ook tot draagvlak voor veranderingen.

HOW | Hoe gaan wij dit doen?Praktijkvoorbeelden

Via de kanalen van DGBC ontsluiten wij goede prak-

tijkvoorbeelden. Zo stimuleren wij de landelijke uitrol

van sterke concepten en werkwijzen. Hierdoor wordt

kennis gebundeld en beter benut. Wij gaan de ver-

halen over de successen delen en ondersteunen bij

de implementatie hiervan.

Eindgebruiker verleiden

Wij gaan de klant of eindgebruiker overtuigen en

bewegen om samen met ons te investeren in duur-

zaamheid en technologie. Daarnaast helpen we zijn

vraag naar duurzame oplossingen helder te krijgen.

Indien er geen spontane vraag naar duurzaamheid

is, proberen we de eindgebruiker te verleiden met

aantrekkelijke oplossingen op gebieden die wel aan-

spreken, zoals gezondheid of lagere energiekosten.

Wij zullen de duurzaamheidsmaatregelen die wij

zonder ondersteuning van de klant of gebruiker kun-

nen realiseren ook daadwerkelijk toepassen. Ook

gaan wij zelf investeren, in de overtuiging dat de

meerwaarde zich later zelf zal terugbetalen.

Partnerships

Het betrekken van kennis- en ketenpartners biedt

veel kansen voor hogere kwaliteit. Partners voegen

waarde toe aan de kwaliteit. Partijen moeten elkaar

aanspreken op hun rol en verantwoordelijkheid.

Welke waarden zijn hierbij van belang?

Vertrouwen in elkaar vormt de basis van samen-

werken. We doen wat we beloven en durven elkaar

daar ook op aan te spreken.

Transparantie leidt tot meer inzicht in nieuwe mo-

gelijkheden. Daarmee is transparantie een bron voor

innovatie en tegelijkertijd een belangrijke factor voor

onze license to operate.

We respecteren anderen en willen samen succes

behalen. Ons gezamenlijke succes hangt af van we-

derzijds respect en gunnen.

Voor alles zullen partijen durf moeten tonen.

Verduurzaming leidt vaak tot ingrijpende veranderin-

gen. Het vereist visie, ambitie en een integrale aan-

pak waarin de bekende drie P’s - People, Planet en

Profit - nauw met elkaar worden verbonden.

Age Vermeer, Divisiedirecteur Infra Dura Vermeer

Bas van Holten, CEO Merin

Bram Adema, CEO CFP

Clemens Brenninkmeijer, Managing Director

REDEVCO Nederland BV

Coert Zachariasse, CEO Delta Development

Group

Daan van der Vorm, Directeur/eigenaar VORM

Daan van Vliet, Directeur UniVastgoed

Dick van Hal, CEO Bouwinvest

Huib Boissevain, CEO Annexum

Jaap van Rhijn, CEO Nederland Colliers

International

Job Dura, Voorzitter Raad van Bestuur

Dura Vermeer

Maarten van Duijn, Directeur Heijmans Vastgoed

Maarten Vermeulen, Managing Director for

Europe, Russia & CIS RICS International

Marcel Schipper, Directeur VolkerWessels

Vastgoed

Paul Oremus, Country Manager CBRE Global

Investors

Peter Göbel, Head of ING Real Estate Finance

Philip Blaauw, Directeur INNAX Gebouw &

Omgeving

Thomas Ummels, Directeur Projectontwikkeling

OVG

Wendy Verschoor, Voorzitter RICS Nederland

Wouter Zaaijer, Architect/Directeur OeverZaaijer

architectuur en stedebouw

Wie hebben zich al verbonden aan het

statement?

Gezamenlijk ambitiestatement bouwen vastgoedsector 2015 – 2017

Tijdens PROVADA ondertekenden groene leiders het Ambitiestatement voor het versnellen van verduurzaming

van de gebouwde omgeving.


Dag 1 - Maandag 21 september

09:00 tot 17:00 uurDGBC Future Leaders Program 2015 | DGBCDag 1 van het DGBC Future Leaders Program 2015.

Ambitieuze Young Professionals zullen op termijn de

nieuwe (groene) leiders zijn.

Deelname: www.dgbc.nl/flp

Locatie: Landgoed Nyenrode, Breukelen

12:00 tot 13:30 uurLunchlezing: ‘2 jaar ervaringen met 200 woningen met een EPC = 0’ | RVO.nlIn deze presentatie komen ontwerpuitgangspunten,

borging tijdens de bouw, reële prestatiegaranties en

financiering aan de orde.

Deelname: gratis, via dgbw15.rvo.nl

Locatie: Prinses Beatrixlaan 2, Den Haag

14:45 tot 18:00 uurBREEAM-NL In-Use: hoe verloopt het certificeringsproces? | UnicaIn dit seminar geeft Unica u inzicht in de werking

van het certificeringstraject voor BREEAM-NL In-Use

en de concretisering van de activiteiten daarna.

Deelname: gratis, via www.unica.nl/dgbw

Locatie: Unica Installatietechniek, Gyroscoopweg

90-92, Amsterdam

18:30 tot 22:45 uurDGBW Galadiner | DGBCHet openingsgala van de Dutch Green Building

Week 2015.

Deelname: Op uitnodiging

Locatie: Het Stedelijk Museum Amsterdam,

Museumplein 10, Amsterdam

Dag 2 - Dinsdag 22 september

08:30 tot 10:15 en 11:00 tot 12:45 uurRondleiding WKO installatie op Oosterdoks-eiland | CofelyTijdens deze rondleiding neemt Cofely u mee door

de technische ruimtes van het warmte-/koude-

opslagsysteem (WKO) van Oosterdokseiland te

Amsterdam.

Deelname: gratis, via www.dgbw.nl

Locatie: Oosterdokskade 143, Amsterdam

12:00 tot 13:30 uurLunchlezing: Terugdringen van klimaateffecten van bouwproces door meer biobased te bouwen | RVO.nlFred van der Burgh, Stichting Agrodome, neemt u

mee in de wereld van Biobased bouwen.


Locatie: RVO.nl, Croeselaan 15, Utrecht

13:30 tot 17:30 uurSeminar nearly Zero Energy Buildings: samen op weg naar energieneutraal | UnicaDit seminar geeft u inzicht in hoe Unica met het

nZEB-concept op weg is naar energieneutraal en

hoe dit concept toepasbaar is op andere gebouwen.


Locatie: Hoofdkantoor Unica, De Wel 15,

Hoevelaken

14:00 tot 17:00 uurSeminar ‘Europa eist energiebesparing van bedrijven’ | Omgevingsdienst Noordzeekanaal-gebied, ABN AMRO, Arcadis, Omgevingsdienst IJmondDit seminar informeert u over wat van u wordt

verwacht en gaat specifiek in op het nieuwe

onderdeel vervoersmanagement.

Deelname: gratis, via

www.arcadis.nl/vervoersmanagement

Locatie: ABN AMRO, Gustav Mahlerlaan 10,

Amsterdam

15:00 tot 17:00 uurExpositie Kluswoningen en Transformatie | RVO.nlTijdens de DGBW 2015 organiseert RVO.nl de

expositie ‘Kluswoningen & Transformatie, een

tweede leven voor panden’.


Locatie: Prinses Beatrixlaan 2, Den Haag

15:30 tot 18:00 uurBREEAM-NL certificering in de praktijk | DaikinTijdens deze bijeenkomst vertellen wij aan de hand

van een praktijkcase wat er komt kijken bij het

BREEAM-NL certificeringstraject.

Deelname: gratis, via [email protected]

Locatie: Hoofdkantoor Daikin Nederland, Fascinatio

Boulevard 562, Capelle aan den Ijssel

Dag 3 – Woensdag 23 september

10:00 tot 17:00 uurEcobouw | BIM MediaEcobouw is het eendaagse kennisplatform voor

duurzaam bouwen.

Deelname: €75, via www.ecobouw.net

Locatie: De Lichtfabriek, Haarlem

09:00 tot 11:30 uurTraining: Neem voorsprong op Innovatie. Leer zoeken in de octrooiendatabank | RVO.nlLeer in deze workshop hoe u de meest relevante

octrooien vindt en waarom dat in elk stadium van

het innovatieproces nuttig is.



12:00 tot 13:30 uur Lunchlezing: de weg naar energieneutrale steden | RVO.nlIn deze lunchbijeenkomst komt lector Jacques

T.N. Kimman (Hogeschool Zuyd) zijn kennis en

ervaringen delen.


Locatie: Slachthuisstraat 71, Roermond

12:30 tot 13:30 uur Training: Energiecijfers | RVO.nlHeeft u cijfers nodig over de ontwikkeling van de

energieprijzen? Wilt u weten wat de stand van

zaken is met betrekking tot het energielabel?

Tijdens deze training leert u meer.



13:30 tot 17:00 uurBouw je eigen windmolen | DGBCDe activiteit speciaal voor kinderen tijdens de DGBW.

Kinderen mogen hun eigen windmolen ontwerpen

en bouwen in het Eneco WindLab. zie pagina 5.


Locatie: Eneco Windlab, Accraweg, Amsterdam

13:30 tot 18:00 uurSeminar: Hoe organiseer je een gasloze wijk met een ESCo? Verduurzamen met biomassa | UnicaDit seminar geeft u inzicht in de mogelijkheden van

energie uit biomassa als duurzame warmtevoor-

ziening en hoe dit te realiseren is.


Locatie: Breecamp, Zwolle

14:00 tot 16:00 uur Training: RETScreen | RVO.nlRETScreen helpt u bij het opstellen van de financiële

business case voor een project.



14:15 tot 18:00 uurDIFFER: Rondleiding door duurzamenieuwbouw | UnicaOp deze dag vertelt Unica over de duurzame

toepassingen en krijgt u een rondleiding door het

bijzondere gebouw met het BREEAM-NL certificaat

‘Excellent’.


Locatie: DIFFER, De Zaale 20, Eindhoven

14:30 tot 17:00 uurKijkje in de grootse linoleumfabriek | Forbo Flooring BVEen unieke fabrieksrondleiding door de grootste

linoleumfabriek ter wereld, die valt onder

Nederlands industrieel erfgoed.


Locatie: Forbo, Industrieweg 12, Assendelft

Dag 4 – Donderdag 24 september

09:15 tot 12:30 uurRondleiding datacenter Unica Schutte ICT | Unica Schutte ICTUnica Schutte ICT, onderdeel van Unica Groep,

opent op donderdag 24 september de deuren

van haar groene en klimaatneutrale datacenter in

Almere.

Deelname: gratis, via www.datacenterbezoek.nl

Locatie: KPN Cybercenter, Rondebeltweg 62,

Almere

10:00 tot 17:00 uurEindcongres Innovatieprogramma Intelligente Netten | RVO.nlTijdens dit congres deelt RVO.nl met u de opgedane

kennis en ervaringen uit de proeftuinen.


Locatie: Theater Orpheus, Churchillplein 1,

Apeldoorn

10:30 tot 12:30 uurWKO….. bezint eer ge begint | RVO.nlDe gemeente Schijndel geeft aan hoe ze in 13 jaar

van een slecht tot optimaal functionerend WKO-

systeem zijn gekomen met tevens een rondleiding.

Deelname: gratis

Locatie: ‘t Spectrum, Steeg 9, Schijndel

11:00 tot 12:00 uurSpreekuur: EIA | RVO.nlTijdens het spreekuur kunt u uw individuele project

en situatie persoonlijk bespreken in een één-op-

één-gesprek met een EIA-adviseur.


Locatie: Hanzelaan 310, Zwolle

11:30 tot 13:00 uurDGBC Kennismaking | DGBCVrijblijvend kennismaken met de Dutch Green

Building Council en ons keurmerk BREEAM-NL.

Deelname: via www.dgbw.nl

Locatie: Taets Art and Event Park, Hemkade 18,

Zaandam

11:30 tot 13:45 uurDGBW Round Table Verduurzamen bestaand vastgoed in de G4 | DGBCDGBC organiseert deze bijeenkomst in samenwer-

king met de gemeenten Amsterdam, Den Haag,

Rotterdam en Utrecht (G4).



Zaandam

12:00 tot 13:30 uurLunchlezing: ondernemers vertellen | RVO.nlDeelname: gratis, via dgbw15.rvo.nl


13:00 tot 18:00 uurCFP Innovatiemiddag | Corporate Facility PartnersVerschillende leveranciers houden korte pitches

over innovaties waarna wordt afgesloten met een

netwerkborrel.

Deelname: gratis, aanmelding via [email protected]

Locatie: zie www.dgbw.nl

13:00 tot 18:30 uurDGBW Seminar – De Groene Uitdaging | DGBCTijdens de DGBW (Dutch Green Building Week)

organiseert DGBC een seminar met het thema

‘De Groene Uitdaging’.



Zaandam

14:00 tot 15:00 uurSpreekuur: MIA/Vamil | RVO.nlTijdens het spreekuur kunt u uw individuele project

en situatie persoonlijk bespreken in een één-op-

één-gesprek met een MIA/Vamil-adviseur.



15:00 tot 20:00 uurOntdek en verzilver uw kansen bij de ‘Groene Uitdaging’ van woningcorporaties | Kamer van Koophandel, Provincie Noord-HollandInteractieve bijeenkomst over de woningvoorraad.


Locatie: Kamer van Koophandel, De Ruyterkade 5,

Amsterdam

Dag 5 – Vrijdag 25 september

12:00 tot 13:30 uurLunchlezing: De barre tocht naar een mijlpaal: een energieleverende Frisse School | RVO.nlFrisse Scholen gaat over contacten, techniek,

financiering, flexibliteit, plaats in de buurt en

samenleving, materialen, prestatie eisen, instru-

menten, meten, evalueren, leren, samenwerken.



13:00 tot 16:30 uurROCKWOOL: geen woorden maar daden - work-shop ‘Assessing and Qualifying on Social Impact of buildings’: tijd voor AQSI | ROCKWOOL B.V.AQSI staat voor ‘Assessing and Qualifying on

Social Impact of buildings’. AQSI is een hulpmiddel

om de sociale duurzaamheid van gebouwen in

beeld te brengen.


Locatie: Nieman, Atoomweg 400, Utrecht

14:00 tot 17:00 uurDe nieuwe instrumenten van Frisse Scholen | RVO.nlKom te weten welke nieuwe Frisse Tools beschik-

baar zijn of komen.




Activiteiten van de DGBW Partners | Bekijk het volledige programma op www.dgbw.nl

Marjan Minnesma is directeur van Urgenda, de organisatie voor duurzaamheid en innova-tie. Urgenda wil Nederland sneller duurzaam maken, samen met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en particulie-ren. Een van de hoogtepunten van Urgenda was het winnen van de ‘Klimaatzaak’ tegen de staat op 24 juni van dit jaar. Daarmee dwingt Urgenda een stringenter klimaatbeleid af bij de Nederlandse Staat. Het is de eerste keer dat een rechter een Staat verplicht om maat-regelen te nemen tegen klimaatverandering. Marjan Minnesma zei hierover: “Deze uitspraak maakt heel duidelijk dat klimaatverandering een groot probleem is dat veel effectiever moet worden aangepakt en dat staten zich niet meer kunnen veroorloven onvoldoende te doen. Ze dienen hun burgers te beschermen. Als de politiek dat niet uit zichzelf doet, dan kan de rechter de burger te hulp schieten.”

Op 21 september organiseert de Dutch Green Building Council (DGBC) in samenwerking met G&S Vastgoed het DGBW Galadiner ter gelegen-heid van de opening van de Dutch Green Building Week 2015 in het Stedelijk Museum Amsterdam. Genodigden hebben hiervoor een exclusieve uit-nodiging ontvangen.

Tijdens het DGBW Galadiner maken de partners van de Dutch Green Building Week bekend welk

maatschappelijk project zij gezamenlijk gaan adopteren. Ook staan er korte speeches van DGBC voorzitter Daan van Vliet en Urgenda direc-teur Marjan Minnesma op het programma. Tevens wordt officieel afscheid genomen van Jaap Gillis, die aan de wieg stond van DGBC en meer dan zeven jaar voorzitter is geweest.

Meer informatie: www.dgbw.nl/galadiner

Topkeynotes Alberto Cayuela & Jan JonkerDe eerste keynotespreker komt uit Canada. Alberto Cayuela is directeur van het Centre for Interactive Research on Sustainability (CIRS) aan The University van British Columbia. Hij wordt gezien als een echte ‘Sustainability Champ’. Cayuela zal ‘best practices’ en de ‘lessons lear-ned’ vanuit Canada meegeven aan de deelnemers van het seminar. De tweede keynote is prof. dr. Jan Jonker, Hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Jonker staat al jarenlang hoog in de Trouw Duurzame 100 en is een bevlogen spreker. Hij is onder andere auteur van het boek ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’. Dit boek staat in de Top 5 van Managementboek van het Jaar 2015.

Op het programma van het DGBW Seminar staat ook een bijdrage door wethouder duurzaamheid Dick Emmer van Gemeente Zaanstad. Emmer zal aangeven hoe zij met concreet beleid een door-braak realiseren in het verduurzamen van hun vastgoedportefeuille.

Uitreiking Duur-zame Bouwvrouw 2015 door Maxime Verhagen

Tijdens het seminar vindt ook de uitreiking plaats van Duurzame Bouwvrouw Verkiezing 2015. Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland, zal naast een inhoudelijke bijdrage ook de uitrei-king doen. Verhagen is namelijk juryvoorzitter van de verkiezing. Als afsluiter vindt er nog een inter-actieve discussie plaats met belangrijke stakeholders uit de markt. Deze discussie zal gaan over het realiseren van gezonde werkomgevingen.Meer informatie: www.dgbw.nl/seminar

Jan Jonker, Hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen “We leven in tijden van verandering, van tran-sitie. Niets is meer wat het lijkt maar een bood-schap is duidelijk: het moet echt anders. Vanaf nu, vandaag en dan morgen tot ver in de toe-komst. Business as usual is gewoon geen optie meer. Dat keert zich tegen ons. Ondernemen betekent dan ook: veranderingen realiseren met meer dan een waarde. Poen is groen.”

“Waar hebben we bedacht en (aan)geleerd dat we veel en steeds meer van dat wat we gebruiken zomaar en achteloos één seconde na gebruik kunnen wegsmijten? Zijn we de

materialen, de grondstoffen en de mensen ver-geten die het product en gebruik mogelijk heb-ben gemaakt? Alsof de aarde eindig is en dat terwijl we met steeds meer mensen het met die mooie aard en haar eindige grondstoffen echt moeten doen.”

“Samen werken aan verandering; dat is het de-vies voor de toekomst. Dus radicale efficiency, anders (samenwerken) en dat alles gestoeld op een fundamenteel circulaire design. Uto-pie? Misschien, nu vandaag een beetje maar als we hard er tegenaan gaan komt er absoluut en onverbiddelijk CHANGE.”

Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland

Verhagen is vanaf 1 juli 2013 als voorzitter verbonden aan Bouwend Nederland en daar-mee hét gezicht van de vereniging. Voorheen was hij onder meer Tweede Kamerlid, minister van Buitenlandse Zaken, minister van Econo-mische Zaken, Landbouw en Innovatie en vice-premier. Begin januari 2012 maakte hij bekend dat hij de politiek later dat jaar zou verlaten, om zich te gaan inzetten voor ondernemerschap. Met zijn grote staat van dienst in het openbaar bestuur en zijn maatschappelijke en bestuurlij-ke betrokkenheid levert hij een belangrijke bij-drage aan de missie van Bouwend Nederland.

Topsprekers bij DGBW Seminar ‘De Groene Uitdaging’

Op donderdag 24 september organiseert Dutch Green Building Council (DGBC) een seminar met het thema ‘De Groene Uitdaging’. Het DGBW Seminar heeft een aantrekkelijk programma met verschillende topsprekers en wordt gehouden op het Taets Art and Events Park te Zaandam (Hembrugterrein). Het DGBW Seminar wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Zaanstad en de DGBW Gouden Partners ABN AMRO, Cofely, Forbo en ROCKWOOL.


DGBW Galadiner in Stedelijk Museum Amsterdam

Round Table Verduurzamen bestaand vastgoed in de G4

Kennismaken met Dutch Green Building Council

Op donderdag 24 september organiseert de Dutch Green Building Council (DGBC) een Round Table over het verduurzamen van be-staand vastgoed. Deze bijeenkomst wordt georganiseerd in samenwerking met de ge-meenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht (G4). Eigenaren van de gebouwen in de vier grote steden kunnen hierbij aanwezig zijn. De Round Table vindt plaats bij Taets Art and Event Park in Zaandam.

Samen met de vier gemeenten gaat DGBC met eigenaren in gesprek om een beter beeld te krijgen wat de wensen, ambities en doelstel-lingen zijn wat betreft de verduurzaming van vastgoed. Doel is te bespreken of er een ge-zamenlijke ambitie en concrete afspraken ge-maakt kunnen worden.

Meer informatie: www.dgbw.nl/roundtable

Voorafgaand aan het DGBW Seminar vindt op donderdag 24 september van 11.30 uur tot 13.00 uur de DGBC Kennismaking plaats in Taets Art and Events Park te Zaandam. Deel-nemers kunnen vrijblijvend kennismaken met DGBC en het keurmerk BREEAM-NL.

Er wordt informatie gegeven over de stichting en waarom het mogelijk interessant is om DGBC Participant te worden. Tevens zijn tijdens deze bijeenkomst een aantal DGBC-medewer-kers en -bestuursleden aanwezig. Deze bijeen-komst is inclusief lunch.

Meer informatie: www.dgbw.nl/kennismaken

Duurzaam Duurzamer Duurzaamst

Warmebron

Koudebron

Een duurzaam gebouw heeft niet alleen een lage energierekening maar is ook

comfortabel en draagt substantieel bij aan de tevredenheid van de gebruikers.

Door op prestatiebasis te investeren in goede meetsystemen en slimme

duurzame installaties, bieden wij u inzicht, controle, stabiliteit en reductie

van de totale energie-, woon- en onderhoudslasten.

Onze oplossingen dragen bij aan een betere werkomgeving, meer woongenot en

indirect ook aan bijvoorbeeld een lager ziekteverzuim en hogere arbeids- en leer-

prestaties. Wij doen dit vanuit onze visie en expertise op het gebied van energie,

duurzaamheid en installatietechniek.

Ook u kunt uw bestaande of nieuwe gebouw verduurzamen met onze slimme

energieoplossingen. Geïnteresseerd in meer comfort, een hogere energie-efficiëntie

en lagere energielasten? Bel Dick van Veen, Directeur Eneco Duurzaam Vastgoed

op 06 11 87 24 95 – 088 89 53 922, of kijk op eneco.nl/grootzakelijk.

OOK VOORBESTAANDE

BOUW

De naoorlogse woningen in Presikhaaf waren aan het einde van hun levensduur. Ook de installaties verdienden een vervanging. Dura Vermeer en corporatie Portaal stelden bewoners dit jaar een renovatie voor waarbij hun woning een compleet nieuwe gevel krijgt. Daarbij worden ook de in-stallaties, de badkamer en de keuken in het huis vervangen. De woning kan er weer voor 40 jaar tegenaan, blijft dezelfde huurprijs houden en is door de isolerende gevel erg energiezuinig. Nul op de meter wordt gegarandeerd.

Een goede voorbereidingBijna driekwart van de bewoners van de Arnhemse woningen stemde in met de renovatie. Een resul-

taat waar Dura Vermeer trots op is. Toch is zo’n positief resultaat niet van de een op de andere dag te bereiken. “Natuurlijk moet het concept kloppen”, vertelt Beukeboom. “Maar alles valt of staat met een goede voorbereiding.” Een voor-beeld ervan is de modelwoning die al in de straat werd gerealiseerd. “Bewoners konden zo ervaren hoe hun nieuwe woning eruit zou komen te zien. En het aanbod voor een nieuwe badkamer en een nieuwe keuken is natuurlijk erg aantrekkelijk.”

Ook werden bewonersavonden georganiseerd waar mensen vragen konden stellen en uitleg kregen over het plan. Hier hoorden bewoners onder andere dat de gevelrenovatie totaal vijf werk-

dagen in beslag zou nemen. En dat ze gewoon in hun woning konden blijven tijdens de verbouwing. “Dat is ook een van onze uitgangspunten: de klant staat centraal”, voegt Beukeboom toe.

StandaardisatieIn Arnhem gaat het om eengezinswoningen waar-bij naast de gevels ook de installaties worden aangepakt. In Limburg zijn het eveneens grond-gebonden woningen, maar van een ander soort. En in Groningen worden portiekflats onder handen genomen. “Maar we streven in de aanpak naar standaardisatie. Het gaat erom dat we de gevel- elementen snel moeten kunnen fabriceren en in complete series kunnen aanbrengen.”

De verschillende bouwbedrijven die bij het Stroom-versnelling-project zijn betrokken, laten nadrukke-lijk in elkaars keuken kijken. Dura Vermeer kiest voor een dragende constructie van Unidek-dak-platen voor de gevel. Andere bouwers gebruiken voor hun pilotprojecten stalen constructies of skeletbouw. “Stroomversnelling is een innovatie-platform, waarin de maak-industrie gestimuleerd wordt concepten te ontwikkelen en te delen”, vertelt Beukeboom.

StroomversnellenUiteindelijk is het de doelstelling om met het pro-ject Stroomversnelling 110.000 woningen te ver-duurzamen. En dat is noodzakelijk, vindt de direc-teur van Dura Vermeer. “Het grootste deel van die woningen is in de jaren 50, 60 en 70 geïndustriali-seerd gebouwd en is nu verouderd. Dat maakt het nodig die voorraad ook op een geïndustrialiseerde wijze weer toekomstbestendig te maken. Geza-menlijk zijn we op zoek naar een manier om dat snel en gestandaardiseerd voor elkaar te krijgen.”

‘De Groene Uitdagingen’ van Dura VermeerDura Vermeer levert een bijdrage aan het duur-zamer maken van de gebouwde omgeving. Ook het bedrijf zelf verduurzaamt. Bijvoorbeeld door:■Green Deals te sluiten zoals voor Circulair

Inkopen en Circulaire Gebouwen■Hybide lichtmasten in te zetten op bouw-

plaatsen■ Bedrijfskleding in te zamelen en te recyclen■Leaserijders zuiniger te laten rijden

Dura Vermeer gaat aan de slag om 96 woningen in de Arnhemse wijk Presikhaaf te verduurzamen. Ook woningen in Groningen en Limburg krijgen een energiezuinige opknapbeurt. De operaties zijn een van de eerste praktijkvoorbeelden van het Stroomversnelling-project waar Dura Vermeer als een van de vier bouwbedrijven in is vertegenwoordigd. Directeur Onderhoud en Renovatie Martin Beukeboom van Dura Vermeer Rosmalen vertelt erover.

Aan de slag met pilotprojecten in Arnhem, Limburg en Groningen

Dura Vermeer in de Stroomversnelling

De woningen kunnen er weer voor 40 jaar tegenaan en zijn door de isolerende gevel erg energiezuinig.

Ook in Groningen worden woningen onder

handen genomen.

‘Natuurlijk moet het concept kloppen. Maar alles valt of staat met een goede

voorbereiding’



“Wij onderschrijven de uitgangspunten van de DGBW”, vertelt Van Rijt. “Als financiële dienstverle-ner hebben wij niet alleen ideeën over de overgang naar een circulaire economie, maar ook over hoe we die kunnen faciliteren en versnellen. We zoeken naar concrete en economisch haalbare resultaten. Daar kunnen we als bank onze klanten bij helpen. Duurzaamheid gaat hand in hand met samenwer-ken en partnerships. Kennis uitwisselen, elkaar verder helpen; dat wil ABN AMRO faciliteren en sti-muleren. De DGBW is hier een uitstekend platform voor. Samen komen wij tot innovatieve oplossingen die bijdragen aan een groenere toekomst.”

Betere bankDuurzaamheid is sterk verankerd in het beleid van de bank. ABN AMRO heeft een duurzaamheids-strategie waarbij het uitgangspunt is: ‘een betere bank voor een betere wereld’. Van Rijt: “Voor ons betekent dit dat we op een verantwoorde wijze za-ken doen, belangen van de klant centraal stellen en risico’s ten aanzien van klimaatverandering, mensenrechten en het tekort aan natuurlijke hulp-bronnen adresseren.” Om de meest duurzame vastgoedbank van Nederland te worden, stelt ABN AMRO drie ambities op het gebied van duurzaam vastgoed. Van Rijt somt ze op: “In 2017 willen we minimaal 300.000 m² aan commercieel vastgoed helpen transformeren, 30% A-labels in de por-

tefeuille en 30 Green Landmarks gefinancieerd hebben.”

Eigen vastgoed verduurzamenOok voor het verduurzamen van het eigen vast-goed stelt ABN AMRO hoge eisen. “Het hoofdkan-toor van ABN AMRO aan de Gustav Mahlerlaan is BREEAM-NL Very Good gecertificeerd en wij wer-

ken hard aan een Excellent certificaat”, vertelt de Managing Director Facility Management bij ABN AMRO. “We streven ernaar aan het eind van dit jaar 330.000 m2 BVO A-label en BREEAM Very Good gecertificeerd te hebben.”

Bedrijfsvoering eveneens groenABN AMRO richt zich niet alleen op het verduur-zamen van haar eigen vastgoed, maar ook op de

verduurzaming van de interne bedrijfsvoering. Van Rijt: “We verkleinen en verbeteren de voetafdruk van de bank. De afgelopen jaren hebben we ge-werkt aan het terugdringen van energie-, water- en papierverbruik. Hier gaan we de komende jaren mee verder. Samen met leveranciers verlagen we daarnaast de CO2-uitstoot door verduurzaming van ons transport- en afvalbeleid. Door efficiëntere

bedrijfsprocessen, zuinigere apparatuur en groe-nere gebouwen, daalde ons totale energiegebruik in 2014 met 17%.”

Kennis delen met de markt“Alle kennis die we opdoen, zetten we in voor onze zakelijke én particuliere klanten”, vertelt Van Rijt. De commerciële vastgoed sector staat momenteel voor de uitdaging de leegstand van kantoorpan-

den, winkels en bedrijfsruimtes te verminderen. Tegelijkertijd wil de vastgoedmarkt zichtbare re-sultaten boeken op het gebied van CO2-reductie en innovatie. “Onze strategie levert een bijdrage aan het realiseren van beide ambities. Wij willen de transitie naar duurzaam vastgoed in Nederland versnellen door in te zetten op het verduurzamen van de bestaande bouw.”

Zeker de beginjaren, in aanloop naar de introduc-tie van het BREEAM-NL keurmerk, waren hec-tisch. Gillis vertelt: “We hebben sinds de oprichting van DGBC in 2008 meer dan twee jaar toegewerkt naar de lancering van het label.” Midden in de tijd

dat de sector in crisis verkeerde, werd in korte tijd een organisatie opgebouwd. Dat betekende veel vergaderen met het bestuur, bijna iedere dag bellen en overleggen met Stefan van Uffelen, de toenmalig directeur van DGBC en zeer frequent contact met de BRE, de Engelse ontwikkelaar en beheerder van het internationale BREEAM label. “Zeker dat laatste heeft heel veel tijd en energie gekost.”

Europese ervaringAl sinds 2005 is Gillis bezig met het verduurzamen van de gebouwde omgeving, met name met het meetbaar maken van gebouwprestaties. “Want meten is weten.” Zo stond bij Redevco, waar hij COO was, verduurzaming in die tijd al hoog op de agenda. Ook stond Gillis als Europees voorzitter van de International Council of Shopping Centers

aan de basis van een internationaal duurzaam-heidslabel voor winkelcentra. Zijn internationale ervaring kwam DGBC goed van pas.

‘Getting things done’“Internationaal onderhandelen, en zeker met En-gelsen is een kunst op zich”, vertelt Gillis. BRE was in die tijd op zijn zachtst gezegd ‘nogal ambtelijk’. “Als Britten zeggen: ‘we will look into it’, betekent dat allerminst dat ze je voorstel gaan bekijken en morgen terugkoppeling geven. Zeker niet. Je hebt doorzettingsvermogen nodig.” Gillis vond daarin herkenning bij DGBC directeur Stefan van Uffelen. “We zijn uit hetzelfde hout gesneden, we zijn van ‘getting things done’. Daarvoor gaan we tot het gaatje. Hij jong en vol energie, ik met meer erva-ring. Dat heb je echt nodig. Net als een bevlogen bestuur dat bereid is hard te werken en tijd wil inruimen.”

Meer BREEAM-NLDGBC heeft sinds de oprichting een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Het BREEAM-NL label is door de markt opgepakt en geaccepteerd. In-middels zijn er al meer dan 300 certificaten voor nieuwbouwprojecten verstrekt. Daarnaast zijn ook andere labels ontwikkeld, zoals voor gebieds-ontwikkeling, voor bestaande gebouwen en voor sloopprojecten. Tevens heeft DGBC een nadruk-kelijke rol gespeeld in de uitrol van de BREEAM labels binnen Europa en in de samenwerking tus-sen de verschillende internationale councils.

Van klein naar groot“Ook vonden we als bestuur dat we ons meer zichtbaar moesten maken in de markt”, vertelt Gil-lis. De agenda’s van Gillis en Van Uffelen stonden vol met lezingen en bijeenkomsten, wel meer dan 50 per jaar. “Er ontstond ook het idee voor een groene week. Dat werd de Dutch Green Building Week. Het begon in een klein zaaltje in Rotterdam, met een man of 50. In de jaren erna werd het gro-ter en groter, met vorig jaar meer dan 150 duur

zame activiteiten door het hele land.” Daarnaast vervulde DGBC met events zoals de Groene Ka-mer en participantenbijeenkomsten een belang-rijke netwerkfunctie. En eindgebruikers worden betrokken bij verduurzaming op gebiedsniveau via de Green Business Clubs. Mede hierdoor is het aantal participanten gestegen tot meer dan 350. DGBC is daarmee de grootste netwerkorganisatie op het gebied van duurzaam bouwen.

De crisis en de overheidOf we nu staan waar we zouden moeten staan op het gebied van duurzaam bouwen in Nederland? Jaap Gillis antwoord is tweeledig. Aan de ene kant is hij trots op wat DGBC heeft bereikt, met in-spanningen van de organisatie, het bestuur en de participanten. Maar aan de andere kant: “Het is een stokpaardje van me, maar in de grootste crisisjaren hebben meer dan 100.000 bouwers (85.000) en aanverwante functies werkloos thuis gezeten. Terwijl er een gigantische verduurza-mingsopgave in Nederland ligt. In plaats van die uitkeringen te betalen, zou de overheid moeten investeren om die mensen aan de slag te hou-den. Als ze dat had gedaan, hadden we nu meer zonnepanelen gehad, dubbele beglazing, windmo-lens, noem maar op.”

Dingen die de markt vraagtNa zeven jaar voorzitterschap zit Jaap Gillis nog vol met ideeën om duurzame stappen te maken. Een laagdrempelig label voor woningbouw, meer aandacht voor BREEAM-NL In-Use, een afgesloten online omgeving om participantwaarde te vergro-ten… “Zelfgenoegzaamheid is funest. Blijf daar-om innoveren en kwaliteit leveren. Blijf denken zoals we gedaan hebben, en de dingen doen die de markt vraagt. En vergeet vooral niet te luisteren naar de DGBC-participanten.”

“We werden haast over tafel getrokken, zo graag wilde de markt een duurzaamheidslabel.” her-innert Jaap Gillis zich nog goed. In april 2010 was het eindelijk zover. Toen werden de allereerste BREEAM-NL certificaten uitgereikt. Het waren ‘milestones van cruciaal belang’ waarna er nog vele volgden. DGBC voorzitter Gillis (CEO Bouwfonds Investment Management) neemt na zeven jaar afscheid van de Dutch Green Building Council.

ABN AMRO: ‘Een betere bank voor een betere wereld’“Het is onze ambitie om de meest duurzame vastgoedbank van Nederland te worden”, laat Mark van Rijt, Managing Director Facility Management bij ABN AMRO ambitieus weten. Niet voor niets is ABN AMRO, één van de founding partners van de Dutch Green Building Council, al voor het vijfde jaar op rij partner van de Dutch Green Building Week (DGBW).

Mark van Rijt, Managing Director Facility

Management ABN AMRO

Jaap Gillis neemt afscheid als voorzitter van DGBC:

‘Blijf de dingen doen die de markt vraagt’

‘Voor de ontwikkeling van BREEAM-NL heb je

doorzettingsvermogen nodig’

Jaap Gillis neemt na zeven jaar afscheid van

DGBC

‘Ons totale energieverbruik daalde in 2014 met 17%’


T 020 673 37 79

F 020 679 91 72

[email protected]

www.gensvastgoed.nl

Kantoorgebouw SOM1

Gustav Mahlerlaan 34

1082 MC Amsterdam

Postbus 75030

1070 AA Amsterdam

S I L V E R P A R T N E R

DUTCH GREEN BUILDING WEEK 2015A N D F O U N D I N G P A R T N E R O P E N I N G G A L A

LO

CA

TIO

N O

PE

NIN

G G

AL

A: S

TE

DE

LIJ

K M

US

EU

M

DGBW KRANT | pagina 17DGBW KRANT | pagina 17

Een voorbeeld is het blijven minimaliseren van de milieu-impact van de producten van Forbo. Eén van de voornaamste producten van Forbo is Marmoleum. Marmoleum is voor 97% gemaakt van natuurlijke grondstoffen en is als duurzame en veerkrachtige vloer wereldmarktleider. Edo Rem: “Milieubewuste producten en de modernste pro-cessen zorgen ervoor dat elk product van Forbo in elk stadium in de levenscysclus een minimale impact op het milieu heeft.”

Milieu en sociaalNaast de milieu-aspecten spelen de sociale as-pecten van duurzaamheid een steeds grotere rol. “Onlangs publiceerden we ons eerste ‘sustainabi-lity report’ volgens de eisen van GRI.” Een volgen-de uitdagende doelstelling binnen Forbo is om het LCA gebaseerde milieu-effect van Forbo Flooring Systems tot en met 2015 met 25% te reduceren ten opzichte van 2009.

De principes van ForboForbo hanteert verschillende principes voor het behalen van haar doelstellingen. “Zo willen we meer doen dan wat de overheid in voorschriften en regels van ons verlangt. Daarnaast willen we duurzaamheidsoverwegingen integreren in alle beslissingen binnen onze bedrijf. En ook daarbuiten de gehele waardeketen verduurzamen”, vertelt Rem.

Overzicht biedenEen andere uitdaging ziet Forbo in het overzichte-lijk maken van alle verschillende keurmerken. “Mi-lieukeur, Nordic Swan, Blue Angel, Cradle-to-Crad-le, BREEAM en Nature Plus. Het zijn slechts enkele milieulabels waar Forbo aan voldoet. Echter, voor beslissers in de bouw is het moeilijk om neutraal te bepalen wat echt duurzaam is en wat niet. Met alle producten milieulabels in de markt wordt het er niet makkelijker op”, schetst Edo Rem een beeld van het veld aan labels.

De groene uitdagingEen milieu product verklaring, ook wel Environ-mental Product Declaration (EPD) genaamd, geeft een overzicht van de impact van een product is gedurende zijn levensduur op vele factoren die be-trekking hebben op het milieu en de gezondheid. “We hebben de groene uitdaging om samen met andere partners die toeleverancier zijn in de bouw, een platform te starten waar EPD’s eenvoudig te vinden zijn. Beslissers kunnen voor vele produc-ten eenvoudig hun gegevens op één plek vandaan halen. Dit zal de transparantie in de markt moe-ten verbeteren evenals de wens naar een uniform neutraal beoordelingssysteem.”

Volgens Van Veen vragen klanten – beleggers, assetmanagers, huurders, eindgebruikers – meer dan de levering van energie alleen. In de ontwik-keling die Eneco doormaakt is allereerst de stap gezet naar het aanbieden van duurzaam opge-wekte energie, bijvoorbeeld zonne- en windener-gie. Daarbij stimuleert Eneco haar klanten bij het minimaliseren van het energieverbruik.

Maar de dienstverlening van nu gaat nog verder. Eneco maakt een transitie door van leverancier naar serviceprovider. Van Veen: “Een gebouw moet goed werken voor de medewerkers. Het heeft een prettig binnenklimaat, voldoende licht en een minimale hoeveelheid CO2 en VOC’s in de lucht. Daarbij moet de medewerker zo veel mogelijk zelf in control zijn. Wij leveren die gebouwprestaties, bijvoorbeeld vertaald in een prijs per werkplek.”

Meten en optimaliserenEneco start met het meten van de prestaties van het gebouw. Hoe is het gesteld met de energiepres-tatie? Hoe comfortabel is het gebouw? Voelen de medewerkers zich er prettig en zijn ze productief? Daarna helpt Eneco haar klanten om de prestaties van het gebouw te optimaliseren. Eneco heeft daar technische tools voor. Die kunnen ervoor zorgen dat de installaties beter worden afgesteld.

Blijven doorvragen en optimaliseren“Maar we willen ook nadrukkelijk doordringen tot de werkelijke, soms latente behoefte van de klant”, vertelt de directeur Duurzaam Vastgoed van Eneco. Dick van Veen noemt een voorbeeld: “De Kunsthal in Rotterdam wilde een energiezui-niger gebouw. Maar we hebben doorgevraagd en verder gekeken. De maatregelen die we hebben genomen, hebben niet alleen geleid tot een da-ling in het energieverbruik, maar ook tot een beter binnenklimaat. Dit stelde de Kunsthal in staat bij-zondere kunstcollecties te lenen en te exposeren, waardoor het bezoekersaantal het afgelopen jaar sterk is gestegen. Naast optimaliseren willen we het gebouw dus ook verbeteren en zo veel moge-lijk bijdragen aan het proces van de klant.”

Smart BuildingsStip aan de horizon is het creëren van slimme gebouwen, zoals onlangs het onlangs opgele-

verde The Edge, waar Eneco meewerkte aan de duurzame energievoorziening. The Edge is nu het meest duurzame kantoorgebouw ter wereld. Dit soort ‘Smart Buildings’ zijn energieneutraal en comfortabel. Daarbij heeft zowel de facilityma-nager als de medewerker inzicht in en optimale controle over de energieprestaties en het binnen-klimaat van de werkplek. Op die manier wordt de arbeidsproductiviteit in het gebouw gestimuleerd.

SamenspelOm dit te bereiken, is een natuurlijk samenspel tussen het energiebedrijf, klant, bouwer en instal-lateur cruciaal. “Met onze kennis van en inzicht in de energiemarkt en de prijsfluctuaties hierin, voe-ren wij als energiebedrijf de regie”, benadrukt Van Veen. “Het gaat fout als je demarcaties opwerpt: dit is mijn terrein, en dat het jouwe. Gelukkig zien we dat steeds meer spelers in de markt dit ook begrijpen. En meewerken aan deze transitie.”

Vroeg beginnenEneco maakt klanten al vroeg bewust van energie. Bijvoorbeeld door initiatieven als het Eneco Windlab. Tijdens de Dutch Green Building Week or-ganiseert Eneco samen met de Dutch Green Building Council het kinderprogramma. Op woensdag 23 september leren kinderen alles over windenergie. Kijk op www.dgbw.nl of op www.windlab.eneco.nl.

“Maatschappelijk verantwoord ondernemen en het milieu zijn al decennialang kernwaardes van Forbo”, stelt Edo Rem, marketingmanager van Forbo Flooring. “Van hoe we onze fabrieken aansturen tot hoe we onze ingrediënten kiezen... alles in de manier waarop we onze vloeren maken, draagt bij aan onze missie om betere omgevingen te creëren.” Rem vertelt over de groene uitdagingen die Forbo in de toekomst nog wil aangaan.

Vroeger waren energiebedrijven louter energieleveranciers. Ze verkochten energie per Kwh aan hun klanten. Dat is al lang niet meer zo. Energiebedrijven worden ‘serviceproviders’ die samen met hun klanten gebouwprestaties optimaliseren en verbeteren. Eneco loopt voorop in die tran-sitie. Dick van Veen, Directeur Duurzaam Vastgoed van Eneco vertelt erover.

Forbo neemt voortouw in ontwikkeling platform milieu product verklaringen

Dick van Veen, Directeur Duurzaam Vastgoed van Eneco:

‘Wij leveren gebouwprestaties’

‘We willen nadrukkelijk doordringen tot de werkelijke,

soms latente behoefte van de klant’

‘Met alle producten milieulabels in de markt wordt

het er niet makkelijker op’

‘Een gebouw moet goed werken voor de

medewerkers.’

Uitdagende doelstelling binnen Forbo is om het LCA gebaseerde milieu-effect van Forbo Flooring Systems

tot en met 2015 met 25% te reduceren ten opzichte van 2009.


In 2010 richtten ABN Amro, voormalig Dienst Zuidas en ORAM de Green Business Club Zuidas op. Vijf jaar later zijn er meer dan 30 bedrijven aangesloten en is de lijst met resul-taten indrukwekkend. Het GBC-concept bleek een succes. In 2013 is GBC Nederland opge-richt. Vraaggestuurd biedt zij ondersteuning bij het oprichten van nieuwe lokale GBC’s. Nu is GBC naast de hoofdstad ook vertegen-woordigd in Den Haag en Utrecht met respec-tievelijk GBC Beatrixkwartier en GBC Utrecht Centraal. Ook in het oosten wordt de Green Business Club omarmd.

Enkele belangrijke partijen in Twente, waaron-der Schröder Vastgoed, Verosol, Anthebe AM en Atlas Advies, zijn in gesprek met GBC Nederland

over het oprichten van een Green Business Club Twente. Het GBC-concept biedt de handvatten om dit duurzame initiatief te realiseren. Net als de an-dere GBC’s in het land ligt ook hier de nadruk op concrete projecten. Om niet een nieuw platform te creëren naast bestaande, goedwerkende plat-forms en om snel van start te kunnen, is er contact met Stichting Industriële Kring Twente. De inzet is hoog maar met een ambitieuze partij als Schröder Vastgoed aan boord een mooi streven: “We willen hier in het Oosten het meest duurzame gebied van Nederland worden!”

Naast Twente ook in DuivenTwente staat niet alleen, ook in Duiven zijn er grote duurzame ambities en wel in de vorm van Stich-ting Groene Allianties. Deze stichting stelt zich ten doel samen met ondernemers, ondernemingen, overheden, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en omwonenden te werken aan de verduurza-ming en het toekomstbestendig maken van de bedrijventerreinen in Duiven. Inmiddels is Groene Allianties in een fase beland waarin steeds meer projecten tot uitvoering komen: zo zet de stichting zich onder andere in voor een positieve energie-

balans op de bedrijventerreinen; schonere, stillere en goed bereikbare bedrijventerreinen; en groe-nere en aantrekkelijkere bedrijventerreinen. Een Green Business Club biedt in deze fase een mooie structuur en betekent aansluiting bij een lande-lijk netwerk. Momenteel wordt gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst. In het najaar hoopt de Green Business Club het partnerschap met Stichting Groene Allianties te lanceren.

Meer informatie:www.greenbusinessclub.nl

Nieuwe Green Business Clubs in het oosten van het land

Dutch Green Building Council (DGBC) heeft dit jaar haar Meerjarenplan gepresenteerd voor de periode 2015 tot en met 2017. Hierin staan de plannen, thema’s en focusgebieden voor de komende jaren. Het is de uitdaging van DGBC om de vraagzijde te motiveren aan de slag te gaan met verduurzaming van de ge-bouwde omgeving. De focus ligt op bestaande bouw en woningbouw.

De afgelopen jaren is veel opgebouwd op het gebied van duurzaam bouwen. De bouwen vastgoedsector heeft grote stappen gezet. Er zijn mooie projecten gerealiseerd, innovatieve op-lossingen bedacht en ‘best practices’ en kennis gedeeld. Nu is het tijd voor ‘the next step’, vindt DGBC. Daarom moet de vraag naar duurzaam vastgoed verder worden stimuleren. Pas dan komt verduurzaming echt in een stroomversnelling. In-spirerend leiderschap is daarbij essentieel.

Focus en thema’sIn haar Meerjarenplan geeft DGBC aan zich te fo-cussen op de woningbouw en bestaande bouw. Hier is nog veel winst te behalen. Dit wil overi-gens niet zeggen dat duurzame nieuwbouw geen aandacht meer krijgt. Belangrijke duurzaamheids-thema’s voor de komende jaren zijn gezondheid en circulaire economie. Als netwerkorganisatie wil DGBC hier kennis over ontwikkelen en ervaring over uitwisselen.

Zes rollenDGBC wil een belangrijke rol spelen in de

transitie naar een circulaire economie waar-in het prettig wonen, werken en leven is. Om die missie na te jagen vervult DGBC als on-afhankelijke netwerkorganisatie verschillende rollen. DGBC wil stimuleren, communiceren, ver-binden, inspireren, opleiden en certificeren. Voor iedere rol heeft DGBC in het Meerjarenplan doel-stellingen geformuleerd die het wil behalen.

Reageren?Het Meerjarenplan 2015-2017 is in printversie verkrijgbaar. Stuur een mail naar [email protected]. Ook is het Meerjarenplan van DGBC online beschikbaar. Kijk hiervoor op www.dgbc.nl/meerjarenplan. Bezoekers worden van harte uitgenodigd te reageren op de plannen, mee te denken, te ontwikkelen en te delen.”

DGBC presenteert Meerjarenplan 2015-2017: ‘Vraagzijde centraal, focus op bestaande bouw en woningbouw’

Focus op verduurzamen bestaande bouw.

Focus op verduurzamen woningbouw. Aandacht voor gezond binnenklimaat. Samen kennis delen. En netwerken.

Inspirerend leiderschap is essentieel om verduurzaming te versnellen.

Green Business Club Zuidas is actief bezig het

gebied te vergroenen, bijvoorbeeld met activi-

teiten zoals de Zuidas Safari.

Ook het Beatrixkwartier in Den Haag wordt verlevendigd.


De gebouwde omgeving biedt vele kansen om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van het klimaat op aarde. De gebouwde omgeving draagt in Nederland bij aan 30% van de CO2-uitstoot. “De helft van het energiegebruik van gebouwen komt door het verwarmen van water of ruimtes, het koelen van ruimtes en door het ventileren.” Daikin wil mensen, bedrijven en instellingen overtuigen dat duurzaamheid hand in hand gaat met een gezond binnenklimaat en lage operationele kosten. Er valt nog veel winst te behalen op het gebied van duurzaamheid.

Optimaal comfort, geen verspillingOm dat efficiënter te laten verlopen, biedt Daikin een oplossing waarbij de koeling, verwarming en ventilatie door één systeem wordt geregeld en dat uitermate geschikt is voor toepassing in bestaande bouw. Dit met een flinke energiebesparing als resultaat. “In het begin van dit jaar hebben we de vierde generatie van het systeem gelanceerd. Deze nieuwe generatie bespaart 28 % in het energieverbruik ten opzichte van de derde gene-ratie en waarbij tochtklachten voor gebruikers tijdens het koelen tot het verleden behoren. Dit betekent optimaal comfort en geen verspilling van energie.”

Groene revolutieDat er in Nederland nog volop groene uitdagingen liggen, was voor Daikin de reden om in 2014 voor de eerste keer als partner mee te doen aan de Dutch Green Building Week. “Wij willen graag

een groene revolutie op gang krijgen om de CO2- uitstoot in de gebouwde omgeving omlaag te krijgen. Binnen ons bedrijf zien we, ondanks de magere jaren in de bouw, toch een groei in de levering van onze efficiënte en groene systemen. Deze worden toegepast in gebouwen met het BREEAM-NL Excellent label. Dat is heel hoopvol.”

Met de nieuwe pay-off ‘Rethink climate, improve life’ wil Daikin mensen, bedrijven en instellingen bewegen om duurzaam in het leven te staan.

Het overall concept van het duurzame park, waarbij kantoren gecombineerd worden met een scala aan faciliteiten, was een belangrijke reden voor Plantronics om voor Park 20|20 te kiezen. Het bedrijf wordt eigenaar van dit gebouw van meer dan 3500 m2 en 54 parkeerplaatsen onder het gebouw. Naar verwachting zullen de 126 werknemers in de zomer van 2016 gebruik kunnen maken van de nieuwe huisvesting.

Co-creatieWilliam McDonough + Partners en N3O zijn als architecten verantwoordelijke voor het ontwerp. IBB Kondor voert de bouw uit. Het ontwerp kwam tot stand in een unieke vorm van co-creatie met een

werkgroep van de toekomstige bewoner waarbij voor de beste oplossingen van duurzaamheid en een optimale werkomgeving werd gekozen.

Park 20|20Park 20|20 wordt gerealiseerd door de ontwikkelcombinatie Delta Development Group, VolkerWessels en Reggeborgh Groep. Bedrijven als BSH Huishoudapparaten, ANWB Reizen, FIFPro en Bluewater Energy Services gingen de nieuwe bewoner voor.

Meer informatie:www.park2020.com

Jan Klingen van Daikin:

‘De groene uitdaging in Nederland ligt in de bestaande bouw’

Plantronics: weer een nieuwe parel op Park 20|20Op Park 20|20 in Beukenhorst-Zuid te Hoofddorp is de bouw gestart van het nieuwe Europese hoofdkantoor van Plantronics, de zevende bewoner van dit eerste full service businesspark dat is gebaseerd op de Cradle to Cradle® principes. Plantronics is een wereldspeler op het gebied van audiocommunicatie voor bedrijven en particulieren. In het nieuwe gebouw is akoestiek een cen-traal thema. Met de titel Plantronics Soundscape wordt het nieuwe kantoor volgens de directie ‘the place to be’ en een bron van inspiratie voor medewerkers, klanten en partners.

‘Wij willen een groene revolutie op gang krijgen om

de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving omlaag

te krijgen’

Hermetae-mail: [email protected]: www.hermeta.nl

ZICHTBARE PASSIE

Hermeta Groep is partner bij de

inrichting van de samenleving. Onze

producten onderscheiden zich door

kwaliteit, veiligheid, duurzaamheid

en design.

Een nauwe samenwerking met onze

klanten en leveranciers combineren

wij met het vakmanschap en de

passie van onze medewerkers, met

innovatieve productie-technologieën

en een solide fi nanciële positie.

BOUW- ENMEUBELBESLAG

SPECIAL PRODUCTS

SYSTEEMVLOERENVOOR STANDBOUW

GARDEROBES & ZITBANKEN

SANITAIRE WANDEN

INTERIEURBOUW

GEVELBOUW

Het van oorsprong Japanse bedrijf Daikin is wereldwijd marktleider op het gebied van HVAC systemen en specialist in verwarmen en koelen. Daikin zet in al haar werkzaamheden kwaliteit en duurzaamheid centraal. De slogan is niet voor niets ‘Rethink climate, improve life’. Daikin is ook dit jaar weer partner van de Dutch Green Building Week. Een interview met Jan Klingen, Manager Consulting Sales, over groene uitdagingen.

Daikin wil mensen, bedrijven en instellingen overtuigen dat duurzaamheid

hand in hand gaat met een gezond binnenklimaat en lage operationele kosten.


ook goed in het groen | www.propertynl.com

PNL_Groen_hr.pdf 9 12.07.13 10:47

Sinds februari is Barto Piersma de nieuwe directeur Nationale Programma’s bij de Rijks-dienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). “Ach, directeur… Eigenlijk zijn we bij RVO.nl allemaal netwerkers en kenniswer-kers. Ik onderscheid me daarin niet. Geza-menlijk proberen we ondernemend Nederland in beweging te krijgen. Vol enthousiasme en met een overvolle gereedschapskist aan inte-ressante instrumenten.”

Piersma heeft een rijk verleden binnen de Neder-landse overheid. Hij bekleedde in het Haagse ver-schillende leidinggevende functies bij het Ministe-rie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Nu heeft hij Den Haag voor Utrecht verruild; in letterlijk het centrum van het land is de RVO.nl gevestigd. Piersma: “Maar het is ook een centrale plek in de gouden driehoek van kennisin-stellingen, overheid en bedrijfsleven. Die positie, met onze blik naar buiten gericht, geeft heel veel energie. Die energie is echt voelbaar door de hele organisatie heen. Het is onze taak om in opdracht van diverse ministeries bedrijven, corporaties en overheden in hun kracht te brengen om duurza-mer te opereren. De programma’s die wij hiervoor uitvoeren dragen bij aan het behalen van de doel-stellingen van het Energieakkoord.”

De instrumentenkoffer van RVO.nlZonder moeite of enige hapering somt Piersma een groot deel van die overvolle instrumentenkof-

fer van de RVO.nl op. “Het Programma van Eisen Frisse Scholen helpt opdrachtgevers hun wensen beter te formuleren. De Leidraad Aanbesteden Energieprestatiecontracten ondersteunt overhe-den die een prestatiecontract willen afsluiten. Het expertteam Transformatie begeleidt gemeenten in hun vragen over leegstand in hun stad die ze naar een andere functie willen ombouwen. Daarnaast organiseren we kennisbijeenkomsten, hebben we diverse tools en een database over zuinig bouwen beschikbaar en bieden we fiscale en financiële handreikingen. Er zijn legio diensten en produc-ten die ondernemers kunnen helpen om energie te besparen of duurzame energie op te wekken.”

Besparen, opwekken en innoverenDe focus van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ligt op het besparen van energie aan de ene kant, en duurzame energieopwekking zo-als het gebruik van zonne- en windenergie aan de andere kant. Daarnaast vervult de RVO.nl een rol op het gebied van het stimuleren en beschermen van energie-innovaties. “Onze netwerkers staan klaar om hun kennis te delen en mensen te in-spireren. En als mensen enthousiast worden, dan gaat het bruisen.”

Bruisen: bij een aanzienlijk deel van de onder-nemers in Nederland is dat het geval. Zij hebben duurzaamheid opgenomen in hun missie en visie en nemen maatregelen om energiezuiniger te ondernemen. “Maar, eerlijk is eerlijk, het gaat mij nooit snel genoeg”, laat Piersma ambitieus weten.

Kansen pakkenNatuurlijk, Piersma begrijpt dat ondernemers in sommige omstandigheden gedwongen worden om zich vooral op de korte termijn te richten. En na-tuurlijk weet hij ook dat ondernemers hun duurza-me investeringen graag heel snel willen terugver-dienen. “Maar het kan niet zo zijn dat je niets doet.”

“Ik vind”, vervolgt Piersma. “dat je jezelf kansen ontneemt als je niet naar de toekomst kijkt. Er zijn veel mogelijkheden beschikbaar, de kennis is er, de techniek ook. De kunst is om mensen, kennis en enthousiasme bij elkaar te brengen. Zo kunnen we de kansen die er liggen optimaal benutten.”

De ambitie van 7 Square Endeavour is om de (be-staande) initiatieven, kennis en expertise van alle partners en stakeholders rondom het Schouw-burgplein aan elkaar te koppelen om samen nieuwe ontwikkelingen tot stand te brengen. Bij de realisatie ervan is het Schouwburgplein de perfecte proeftuin.

Door en voor mensenHet programma draagt oplossingen aan op onder meer het gebied van transport, milieu, water-voorzieningen, stedelijke planning, architectuur en leefbaarheid. Denk hierbij aan energieopwek-

king uit afval en riool, energieopslag, grijs water, groene daken en andere nieuwe technologieën die toepasbaar zijn door en voor alle mensen die wonen, werken en recreëren in dit gebied.

RondleidingDonderdag 24 september om 16:00 uur is er een rondleiding langs het Schouwburgplein en de omliggende gebouwen waarbij de plannen van 7 Square Endeavour toegelicht worden. Aanmelden is verplicht en kan door een e-mail te sturen naar: 7squareendeavour@ rotterdamseschouwburg.nl

Barto Piersma, Directeur Nationale Programma’s bij de RVO.nl:

‘Als mensen enthousiast worden, dan gaat het bruisen’

7 Square Endeavour:Rotterdamse Schouwburgplein als proeftuin voor duurzame innovaties

Barto Piersma, directeur Nationale Programma’s RVO.nl: “Ach, directeur… Eigenlijk zijn we bij RVO.nl

allemaal netwerkers en kenniswerkers. Ik onderscheid me daarin niet.”

7 Square Endeavour is een internationaal verduurzamingsproject met als missie om de omgeving klaar te maken voor de toekomst. Initiatiefnemer Rotterdamse Schouwburg ontwikkelt samen met partners ARCADIS, De Doelen, Dura Vermeer, Eneco, Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard, Imtech, de gemeente Rotterdam en TNO een plan om te investeren in de verduurzaming van het gebied rondom het Schouwburgplein. Het gebied zal in 2020 40% klimaatneutraal zijn en in 2030 100% klimaatneutraal.

Het Rotterdamse Schouwburgplein.

“Dit gebouw had ook leeg kunnen staan.” Archi-tect Jeroen van Schooten schetst het beeld dat het met het kolossale kantoorgebouw aan de Utrechtse Archimedeslaan heel anders af had kunnen lopen. “Gelukkig wilde a.s.r., als eigenaar en gebruiker, geen 84.000 vierkante meter bijdra-gen aan de leegstand in de kantorenmarkt.” Fio-na van ’t Hullenaar is directeur Business Support bij a.s.r. en onderstreept dat haar werkgever vól voor duurzaamheid heeft gekozen. “En dus voor renovatie en transformatie, in plaats van voor nieuwbouw. Daarbij hebben we bovendien geko-zen voor maximaal hergebruik van materialen. Er zijn sobere keuzes gemaakt, voor de lange termijn: duurzame oplossingen die niet ten koste gaan van het comfort van de gebruikers.”

SchuifpuzzelEn gebruikers, die kent het gebouw nogal wat. Oók tijdens de verbouwing, die eind 2012 startte en eind dit jaar wordt afgerond. “Dat was een uitda-ging van formaat”, stelt Van Schooten. “Er is heel gefaseerd gebouwd. Er is een soort schuifpuzzel gemaakt, waarbij delen waar gebouwd kon wor-den, delen waar gewerkt kon worden en tijdelijke entrees slim in elkaar schoven.” Van ’t Hullenaar vult hem aan: “Er zijn dagelijks 2.800 medewer-kers en 350 bouwvakkers naast elkaar aan het werk. Dat levert maar extreem weinig klachten op. Onze mensen zijn ook heel erg betrokken bij de renovatie. Dat maakt het tolerantieniveau een stuk

hoger. Bij één klacht leggen we ook meteen de bouw stil. Maar dan maken we ook inzichtelijk wat dat kost… Het draait allemaal om communicatie, flexibiliteit en eigen verantwoordelijkheid. En om een goede samenwerking met de bouwer.” Ook de architect prijst de inbreng van de mede-werkers van a.s.r.: “Wij zijn gaan denken vanuit de gebruiker, van binnen naar buiten. Daarvoor hebben we sessies met medewerkers gehad, die mensen echt laten meedenken. Dat helpt enorm. Je haalt informatie op en je krijgt meteen ambas-sadeurs binnen de organisatie.” De oplevering van het gebouw vindt in drie fasen plaats. Toen de eerste, groenkleurige, vleugel werd opgeleverd, was er volgens Van ’t Hullenaar volop sprake van ‘groentoerisme’: “Medewerkers gingen redenen verzinnen om juist daar te kunnen werken.” In-middels is ook de tweede vleugel opgeleverd. Het derde en laatste deel wordt eind dit jaar afgerond. Daar zit het datacenter van a.s.r. in. Gedurende het proces van renovatie en transformatie werd het gebouw door Intermediair al uitgeroepen tot Beste Kantoorgebouw van Nederland. “Daaruit spreekt de waardering van de medewerkers zelf”, weet Van Schooten.

Flexibel en duurzaamDe nieuwe glazen gevels en vides zorgen ervoor dat het licht diep in het kantoor doordringt. Een aanwinst van formaat is het ondergrondse ver-gadercentrum, licht en toegankelijk. In de bouw en de inrichting gaan flexibiliteit en duurzaamheid hand in hand. Niet voor niets draagt het kantoor het predicaat BREEAM-NL Excellent. “Alle meu-bels zijn volledig recyclebaar en duurzaam, bo-vendien allemaal in Nederland gemaakt”, klinkt Van ‘t Hullenaar enthousiast. “We hebben ook alle noodtrappenhuizen hergebruikt. Die zijn door glas omgeven en voorzien van felle kleuren. Ze vallen daardoor veel meer op. De trap zien is de trap nemen, zo merken we. Er zijn veel minder lift-bewegingen en de medewerkers zijn vitaler.” De architect is gepast trots op het geleverde werk: “Dit gebouw voldoet aan alle eisen die er ook de komende decennia aan gesteld worden.” Van ’t Hullenaar deelt dat gevoel: “Het voelt 100% alsof je in een nieuw gebouw werkt. Het is geen beton-bunker meer, maar volledig onherkenbaar, licht en transparant. De oude stijl is alleen nog te herken-nen aan de kolomstructuur.”

Duurzaamheid zit diep geworteld in het DNA van a.s.r en blijft dat ook. “We maken steeds meer duurzame keuzes. Zo liggen er inmiddels zonne-panelen op het dak en is er veel meer led ver-lichting in het pand. We praten meer over onze duurzaamheidsambities. Dat komt allemaal door de stappen die we met het gebouw gezet hebben. We gaan nu niet stoppen.”


Verduurzamen doe je samen:Arthur van Schendelstraat 550 Utrecht

September 2014 hebben Max Havelaar en Oikocredit (microfinanciering) hun nieuwe kantoorruimte in Utrecht betrokken. Zij hadden duidelijke wensen t.a.v. de invulling van hun werkomgeving als verlenging van hun cultuur, werkomgeving en identiteit.Hun nieuwe kantoor moest aangenaam verlicht zijn, met een goed binnenklimaat en dicht bij CS Utrecht. Arthur van Schendelstraat 550, onderdeel van het Bouwinvest Office Fund, paste exact in dat plaatje.

Sustainable partnershipNaast een goed energielabel waren we vooral ook op zoek naar duurzame samenwerking waarbij alle partijen streven naar het verduurzamen van zowel het gebouw als het gebruik ervan, aldus Peter d’Angremond en Hann Verheijen. Bouwinvest besloot de uitdaging aan te gaan.

Bernardo Korenberg: “Samen met de gebruikers is gezocht naar een maatregelenopzet die niet alleen voor nu, maar ook voor de toekomst zorgt voor blijvende duurzaamheid. De afspraken met een focus op gezondheid, energie, transport en materialen zijn vastgelegd in een Green Lease.

Momenteel wordt een traject doorlopen voor een BREEAM In-Use certificering van het pand op de drie onderdelen asset, beheer en gebruik. Het energielabel is al verbeterd van D naar B. Zonnepanelen en een groen dak gaan een nog beter label opleveren. Voor de inrichting is uiteraard ook gekozen voor duurzame materialen.”

Hann Verheijen: “Wat dit traject mede bijzonder maakt is dat we ons een volwaardige gesprek-partner voelen en niet enkel huurder.” Peter d’Angremond: “Toen we het huurcontract tekenden hebben we bepaalde zaken met Bouwinvest afgesproken en zij houden zich aan de afspraken. Dat commitment is erg belangrijk voor ons.”

Caring is sharingDe partijen hebben gezamenlijk het idee opgevat om op de Arthur van Schendelstraat een cluster te starten van bedrijven met een duurzame missie. Op 23 juni jl. gingen de partijen daarover in gesprek met 15 potentiële huurders met een actueel huisvestingvraagstuk. Deze organisaties zouden elkaar in dat kader niet alleen kunnen versterken, maar daarnaast (kantoor)faciliteiten kunnen delen.

Hann Verheijen, directeur Oikocredit Nederland, Peter d’Angremond, algemeen directeur Max Havelaar, Bernardo Korenberg, CSR Manager Bouwinvest

Kijk voor meer achtergrondinformatie op: www.bouwinvest.nl/nl/MVO

‘Het voelt alsof je in een nieuw gebouw werkt’

Het hoofdkantoor van verzekeringsmaatschappij a.s.r. in Utrecht was niet bepaald het meest dynamische kantoorgebouw van Nederland. Groot, allesbehalve transparant en verre van duur-zaam. Maar ook zo’n immens gebouw verdient een tweede leven. Jeroen van Schooten van Team V Architectuur tekende voor het ontwerp, dat a.s.r. van een licht, toegankelijk en duurzaam onderkomen voorzag. Het einde van dit staaltje transformatie van de bovenste plank is in zicht.

‘Bij één klacht van een medewerker leggen we meteen de bouw stil. Maar dan maken

we ook inzichtelijk wat dat kost…’

‘Er is een soort schuifpuzzel gemaakt, waarbij

delen waar gebouwd kon worden, delen waar gewerkt

kon worden en tijdelijke entrees slim in elkaar schoven’

De nieuwe glazen gevels en vides zorgen ervoor dat het licht diep in het kantoor doordringt.

‘Het voelt 100% alsof je in een nieuw gebouw

werkt.’

‘Toen de eerste vleugel werd opgeleverd, was

er sprake van ‘groentoerisme’.’


HET CONGRES ECOBOUWEcobouw is het meest effectieve eendaagse kennisplatform voor duurzaam bouwen. Het congres combineert een zeer sterk hoofdprogramma met themapleinen. Rond de themapleinen vinden subsessies (kleinere, compacte kennissessies) plaats met toegespitste thema’s als::> Nul-op-de-meter-woning> Biobased bouwmaterialen > Architecten en hun eigen duurzame

woningen> Duurzaamheid bij gebouwiconen (VROM,

NIOO, etc.)

TOPSPREKERS EN ZEER ACTUELE ONDERWERPEN EN VRAAGSTUKKEN

MELD U NU AAN OP WWW. ECOBOUW.NET

KENNIS MET TOEKOMSTDATUM23 SEPTEMBER

LOCATIEDE LICHTFABRIEK HAARLEM

De gebouwde omgeving is bedoeld voor mensen om te werken, wonen en recreëren. Duurzaamheid draait om People, Planet en Prosperity. De dage-lijkse praktijk is anders, ervaart Stappers. “Discus-sies over duurzaamheid gaan primair over energie en materialen, met de haalbare businesscase als scherprechter. Prima voor Planet en Prosperity, maar waar zijn de People? Gebouwen hebben invloed op mensen, op ons comfort, onze gezond-heid, onze veiligheid, kortom op ons welbevinden. De invloed van onze gebouwde omgeving op ons allemaal is enorm. Deze sociale impact is groten-deels verborgen en weegt onvoldoende mee in de keuzes die we over onze gebouwen maken.” Vorig jaar heeft ROCKWOOL laten onderzoeken wat geluidsoverlast aan maatschappelijke kosten met zich meebrengt: in Nederland al snel 2,5 mil-jard euro per jaar. De maatschappelijke kosten die gemoeid zijn met directe brandschade? Jaarlijks 850 miljoen euro, waarbij de indirecte kosten fac-tor 5 tot 50 keer zo hoog zijn.

People bepalen profi t?Stappers: “Wij waren dan ook verheugd met het verschijnen van het rapport van de World Green Building Council over ‘health, wellbeing and pro-ductivity’.” Hierin staat een duidelijke business-case beschreven: de exploitatiekosten van een kantoorgebouw bestaan voor 90% uit personeels-kosten, voor 9% uit gebouwgerelateerde kosten als huur en voor 1% uit energiekosten. Stappers benadrukt: “In het streven om gebouwen steeds energiezuiniger te maken, wordt de gebruiker vaak uit het oog verloren. Meer aandacht voor akoestiek en betere spraakverstaanbaarheid zal tot minder stress en minder ziekteverzuim leiden. Dit heeft weer een positief effect op het personeel, het hoogste kostenpercentage.” De productiviteit van de werknemers en alles wat deze productiviteit kan aantasten zou daarom een belangrijk aandachtspunt moeten zijn voor alle organisaties, vindt Stappers. “Een schijnbaar be-scheiden verbetering van de gezondheid of pro-ductiviteit van de werknemers kan grote positieve fi nanciële gevolgen hebben voor werkgevers. Dat vereist een andere manier van denken bij het ont-werpen en renoveren of verhuren van een pand.”

Sociale Impact Tool – AQSIOm de sociale impact goed in kaart te brengen, heeft ROCKWOOL de Sociale Impact Tool ontwik-keld: AQSI (Assessing and Qualifying on Social Im-pact of buildings). Deze tool is een pragmatische vertaling van de vorig jaar gelanceerde Europese Norm EN 16309. De norm beschrijft en kwantifi -ceert de sociale impact en prestaties van nieuwe en bestaande gebouwen. De categorieën in deze norm komen overeen met de defi nitie die de EU hanteert voor Maatschappelijk Verantwoord On-dernemen: “de verantwoordelijkheid van bedrijven voor het effect dat ze op de samenleving hebben.”

Stappers: “De enorme belangstelling voor AQSI in de markt van andere leveranciers, maatschappe-lijke organisaties en organisaties bewijst dat we op de goede weg zijn. Ons streven is dat deze

tool in duurzaamheidsinstrumenten wordt ge-integreerd om echte en transparante bouw-

prestaties te ondersteunen en te waarderen met elkaar.”

Sociale duurzaamheid en sociale impact: dat is mensenwerk“Een beter woon-, werken leefklimaat, ofwel comfort, duurzaamheid en veiligheid gaan hand in hand”, stelt Hannie Stappers, Director Public Affairs bij ROCKWOOL BV. “We zijn echter nog niet gewend hier een prijskaartje aan te hangen. Terwijl dit waardecreatie in optima forma is. Wat te denken van de toekomstwaarde van een pand, aantrekkelijkere verzekeringspremies, groene fi nanciering en lage onderhoudskosten?” Wat zou er gebeuren als de gebouwconsu-ment nu eens echt centraal wordt gesteld?

op de goede weg zijn. Ons streven is dat deze tool in duurzaamheidsinstrumenten wordt ge-

integreerd om echte en transparante bouw-prestaties te ondersteunen en te waarderen

‘In het streven om gebouwen steeds energiezuiniger te

maken, wordt de gebruiker vaak uit het oog verloren’

Hannie Stappers, Director Public Affairs ROCKWOOL: “Een beter woon-, werken leefklimaat, ofwel

comfort, duurzaamheid en veiligheid gaan hand in hand.”

Gouden Partners

Zilveren Partners

Bronzen Partners

Mediapartners Facilitair Partners

Over Dutch Green Building Council (DGBC)

Stichting Dutch Green Building Council (DGBC) is een onafhankelijke non-profi t netwerkorganisa-tie die zich inzet om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Hiermee wil DGBC een belangrijke rol spelen in de transitie naar een circulaire economie waarin het prettig en gezond wonen, wer-ken en leven is. We stimuleren kennisontwikkeling, zorgen voor verbinding tussen participanten, verzorgen opleidingen en organiseren en faciliteren bijeenkomsten en evenementen over actuele duurzaamheidsthema’s. Ook beheert en ontwikkelt DGBC het BREEAM-NL duurzaamheidskeur-merk. Dit is nationaal en internationaal hét keurmerk om de duurzame prestaties van gebouwen, sloopprojecten en gebieden te beoordelen.

De stichting, opgericht in 2008 op initiatief van de markt en onderdeel van de World Green Buil-ding Council, is het grootste en meest brede netwerk in Nederland voor het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Al meer dan 350 bedrijven en organisaties uit de bouwen vastgoedwereld, maar ook grote eindgebruikers, gemeenten en kennisinstellingen ondersteunen de missie van de DGBC. En het netwerk groeit nog steeds.

Om concreet invulling te geven aan haar visie en missie, vervult DGBC zes rollen: ■ Stimuleren■ Inspireren■ Communiceren■ Opleiden■ Verbinden■ Certifi ceren

Participant worden bij DGBC

Met het participantschap van DGBC profi leert u zich uiteraard als duurzame organisatie. Maar dat niet alleen. Samen met het brede netwerk van DGBC kunt u ook echt werk maken van het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Dat kan door kennis te delen, te ontwikkelen en te vergaren over actuele thema’s zoals groen leiderschap, gezondheid, circulaire economie of materiaalgebruik. Daarnaast worden (toekomstige) leiders in de vastgoedsector geïnspireerd met speciale bijeenkomsten op het gebied van leiderschap en MVO om zo de verduurzaming van de gebouwde omgeving te versnellen. Tevens kunt u actief aan de slag met het duurzaamheidskeur-merk BREEAM-NL. Participanten krijgen onder andere 25% korting op de BREEAM-NL producten en trainingen.

Voor meer informatie, alle voordelen en waarom organisaties participant van ons zijn verwijzen wij u graag naar onze digitale participantenbrochure op www.dgbc.nl/voordelen. Wij nodigen u ook graag uit voor de DGBC Kennismaking op donderdag 24 september. U hoort dan in 1 uur tijd alles wat wij voor u en uw organisatie kunnen betekenen.

Speciaal aanbodSluit u zich als tijdens de Dutch Green Building Week aan als participant van DGBC? Dan betaalt uw organisatie geen instapkosten (t.w.v. een volledige jaarbijdrage). De jaarbijdrage is afhankelijk van het profi el van uw organisatie. Voor meer informatie of om uw organisatie direct aan te melden als participant gaat u naar www.dgbc.nl/aanmelden.

ContactDutch Green Building CouncilVlasmarkt 1c3011 PW RotterdamTel: +31(0)10 303 27 77E: [email protected]

Meer informatie:www.dgbc.nlwww.dgbw.nl

@DGBCnlwww.linkedin.com/dgbc

Colofon

Tekst, coördinatie en hoofdredactie: DGBC

Met redactionele medewerking van: Ton de Kort, Mitchell Daamen

Concept en opmaak: Zuid44, Den Haag

Druk: Nieuwsdruk Nederland

Oplage: 20.000, verspreid via PropertyNL, Cobouw, De Architect en Vastgoedmarkt


De Dutch Green Building Week is

onderdeel van de World Green Building Week.

Twitter mee tijdens DGBW:#DGBW

AA_fullcolourU.epsABN AMRO full-colour for uncoated paperWidth shield: 20 mmOverlap: 0,05 mm

CFP


creating better environments

Committed to … wij zijn toegewijd aan de gezondheid van onze klanten. Dat is waarom we in de ontwikkeling en productie van onze vloeren goed nadenken over de grondstoffen die we gebruiken en de productieprocessen die we inzetten, zodat we onze gebruikers de beste vloeroplossingen kunnen bieden.

Neem het kantoor waar René werkt. Er is gekozen voor Allura en Westbond; luxe, gezonde en hygiënische vloeren die er niet alleen goed uit zien, maar die ook gezond en eenvoudig te onderhouden zijn. Zodat René en zijn collega’s elke dag weer in een prettige omgeving hun werk kunnen doen.

Ontdek meer over onze vloeroplossingen op forbo-flooring.nl.

COMMITTED TO THE HEALTH OF RENÉ

100% ftalaatvrij NL-vinyl

70% gerecycled materiaal

DGBW Weekkrant

Documents

Transcript of DGBW Weekkrant