Buitenlandse migratie vanaf de 19e eeuw

De invloed van de buitenlandse migratie

op de bevolkingssamenstelling in Nederland

Han NicolaasArno Sprangers

Symposium Volkstellingen29 september 2006

Deze presentatie

• bronnen

• de (Volks)tellingen sinds 1795

• migratie in de 19e en 20e eeuw

• recente migratiestromen

• invloed op de samenstelling van de bevolking

• conclusies

Bronnen

• J. Lucassen en R. Penninx

• C. Oomens

• S. Castles & M. Miller

• Volkstellingen

• CBS (statistiek van de buitenlandse migratie)

• CBS (GBA-structuurtellingen)

(Volks)tellingen

• de tellingen van 1795 en 1815

• officiële Volkstellingen sinds 1829

• 1971: laatste Volkstelling

De telling van 1795

1971: laatste Volkstelling

• protest i.v.m. privacy (de alwetende overheid)

• 35 duizend mensen weigerden

Immigratie 17e – 19e eeuw

Migratie in de 19e en begin 20e eeuw

• officiële cijfers sinds 1865

• daarvóór ramingen van Oomens (1989)

• 19e eeuw: negatief migratiesaldo

• 1e helft 20e eeuw: Duitsers, Polen, joden, Slovenen, socialisten, communisten

• ‘migratie’ in oorlogsjaren

Immigratie

0

20

40

60

80

100

120

140

1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005

x 1 000

statistiek van de buitenlandse migratie

ramingen Oomens

Emigratie

0

20

40

60

80

100

120

140

1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005

x 1 000

statistiek van de buitenlandse migratie

ramingen Oomens

Saldo buitenlandse migratie

-70

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005

x 1 000

statistiek van de buitenlandse migratie

ramingen Oomens

Bevolkingssamenstelling 19e eeuw

Vreemdelingen in Nederland

0

2

4

6

8

10

12

1795 1829 1839 1849 1859 1869 1879 1889 1899 1909 1920 1930 1947 1960 1971 1990 1992 2001 2006

%

in het buitenland geborenen

personen met een niet-Nederlandse

nationaliteit

Belgische vluchtelingen, 1914

Bevolkingssamenstelling 1909-1930

Italiaanse ijsverkopers, ca. 1930

Joodse vluchtelingen, 1936

Migratie na W.O. II

• immigratie vanuit Nederlands-Indië

• vertrek van landverhuizers

• arbeidsmigranten uit de wervingslanden

• Suriname onafhankelijk

• gezinshereniging en gezinsvorming

• asielzoekers

• uitbreiding Europese Unie

Indonesische repatrianten, 1958

Immigratie uit Indonesië / Ned. Indië

0

10

20

30

40

50

60

70

1945 1950 1955 1960 1965 1970

x 1 000

Bevolkingssamenstelling 1930-1960

Arbeidsmigranten uit wervingslanden

0

5

10

15

20

1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

x 1 000

Turkije

Marokko

overige Mediterrane landen

Arbeidsmigranten, jaren ‘60

Retourmigratie van immigranten uit 1964-1973

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10verblijfsduur in jaren

%

Spanjaarden

Italianen

Joegoslaven

Turken

Marokkanen

Suriname onafhankelijk, 1975

Surinaamse immigranten, 1975

Immigratie uit Suriname

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

x 1 000

Gezinshereniging en gezinsvorming: aandeel vrouwen in immigratie

0

10

20

30

40

50

60

1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974

%

Turken

Marokkanen

Toenemende asielmigratie

0

10

20

30

40

50

60

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005

x 1 000

asielaanvragen

inwilligingen

Immigratie uit de nieuwe EU-lidstaten

0

2

4

6

8

10

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

x 1 000

Bevolkingssamenstelling 1971-2006

Migratie met de Antillen/Aruba

0

2

4

6

8

10

12

14

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

x 1 000

immigratie

emigratie

Aandeel Nederlanders in migratiestromen

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

%

emigratie

immigratie

Autochtoon en allochtoon, 1990 en 2006

6%8%

86%

1990

11%

9%

81%

autochtonenniet-westerse allochtonenwesterse allochtonen

2006

Immigratie en de ontvangende samenleving (I)

Immigratie en de ontvangende samenleving (II)

(naar aanleiding van het voornemen een gebouw in Stevensbeek in te richten als asielzoekerscentrum, 1987)

“Ons dorp wordt nooit meer ons dorp. Die mensen mogen hier niet komen!”

Immigratie en de ontvangende samenleving (III)

• kerkasiel, particuliere opvang van asielzoekers

• heftig verzet tegen uitzetting Gümüs (1996)

• onbegrip bij uitzetting scholiere Taïda Pasic uit Kosovo (2006)

Maar ook:

De laatste jaren

• dalende immigratie

• (sterk) toenemende emigratie

• gevolg: vertreksaldo 27 duizend in 2005 22 duizend januari-juli 2006

• oorzaken: economie, ‘kwaliteit van de samenleving’

Migratiesaldo sinds 1945

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

x 1 000

Conclusies

• 7,2 miljoen immigranten sinds 1795

• 6,6 miljoen emigranten

• wisselende migratiestromen in de loop der tijd

• maar ook: continue, langdurige migratiestromen

• Nederland emigratieland?

• Nederland multicultureel?

Nederland emigratieland? cumulatief migratiesaldo

-500

-400

-300

-200

-100

0

100

200

300

400

500

600

700

1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005

x 1 000

Nederland multicultureel?

• ruim 220 bevolkingsgroepen per 1-1-2006

• bijna 200 nationaliteiten

• Indonesië: 393.057

• Guam / Nauru / Palau: 1

Migrant: leven in twee werelden

Vragen?

hncs@cbs.nl