Naam: Klaas Van de Ven

Klas: 6 WeWia1

Onderzoeksopdracht: Detergenten en Zepen

Wat houdt het begrip detergenten in? Detergenten zijn milieugevaarlijke, synthetische stoffen die onder andere in was- en schoonmaakmiddelen worden toegepast. Detergenten, ook wel tensiden of oppervlakte-actieve stoffen genoemd zijn organische verbindingen. De oppervlakte-actieve stoffen worden gevormd door moleculen met een waterafstotend (hydrofoob) gedeelte en een wateraantrekkend (hydrofiel) gedeelte. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen de volgende detergenten: - anionische detergenten zijn sterk emulgerend en schuimend - kationische detergenten hebben een biocide werking - niet-ionische of niet-ionogene detergenten zijn schuim remmend Ondanks het algemeen patroon van detergenten, bestaat er een enorme variatie. De effecten van een verhoogde concentratie aan detergenten op het milieu kunnen dus verschillen naargelang het individuele detergent. Sommige detergenten en hun afbraakproducten zijn (mogelijk) kankerverwekkend (b.v. benzeen- en fenol- bevattende detergenten). Sommige detergenten en hun afbraakproducten (vb. alkylfenolen en hun ethoxylaten) hebben een hormoon verstorende werking. Welke soort stof is een detergent? Zepen en detergenten zijn beide basische stoffen. Zepen hebben vaak een pH-waarde van 8 10 pH en net hierdoor worden de zepen niet meer vaak gebruikt en kiest men voor een neutraal detergent. Zeep is een kalium of natriumzout van een vetzuur. De meeste detergenten en zepen worden uit plantaardige vetten gemaakt maar dit kan ook op een niet-natuurlijke manier met het gebruik van etheen. Is er een verschil tussen de werking van zepen en detergenten?(Naar Prof. Vanderzande: Hoogleraar Organische en Polymere chemie aan Universiteit Hasselt)

Er is geen verschil in de werking van een zeep en een detergent in water. Het gedrag van deze twee klassen van stoffen is gelijkaardig omdat hun structuur ook gelijkaardig is. Het zijn wat men noemt "amfifielen", dwz stoffen waarvan een deel van de structuur zich graag ophoudt in water en een ander deel zich graag ophoudt in vet. Als je zo'n stoffen in water brengt dan gaan ze zich organiseren, ze vormen bolletjes in het water, waarbij de kant die zich graag ophoudt in water langs de buitenkant zit en de de vet-minnende kant zich in de kern (de binnenkant) van het bolletje bevindt. Zo een bolletje noemt men ook een micel en die worden zowel door zepen als detergenten gevormd. Als je je dan wast zullen vetten die op je huid zitten bv. in die micellen kruipen en zo ben jij ze kwijt. Immers die vetten houden liever van het vetminnende gedeelte van de zeep of detergent. Hoe worden detergenten geproduceerd? De detergent-productie is een typisch en continu proces. Er zijn een groot aantal ingredinten die voortdurend, nauwkeurig en gelijktijdig moeten worden ingevoerd. Vb. De mixer en transportband die samen een stof leveren aan de hoofdmixer.

(voorbeeld van een productieschema van www.ktron.com)

Waarin zit het verschil dan van zepen en detergenten? Het zit in hun structuur. Zepen zijn afgeleid van natuurlijke vetzuren, terwijl detergenten zeepachtige verbindingen zijn maar op basis van een puur synthetische structuur, m.a.w. detergenten zijn "manmade". De samenstelling van deze zepen: - Opgebouwd uit verschillende soorten tensiden (dit zijn oppervlakte actieve stoffen die de oppervlaktespanning verlagen, waardoor vet en vuil beter verwijderd) - Het parfum met als doel de basisgeur van grondstoffen te camoufleren en het product een aantrekkelijke geur te geven. - De viscositeit verhogende stoffen om de stroperigheid van de vloeistof aan te passen aan de fles of toepassing. - Schuim controlerende agentia die toegevoegd worden om de schuimvorming te bevorderen of af te remmen. - Kleurstoffen zoals tartrazine geel, patent blauw.. om de vloeistof een mooie kleur toe te kennen. - Vette bestanddelen met als typische eigenschap het "milder" maken van deze zepen

Wat is er zo schadelijk aan gewone wasmiddelen?

Conventionele was- en reinigingsmiddelen zijn voornamelijk gebaseerd op petrochemische (fossiele) grondstoffen, waarvan de voorraden op korte termijn uitgeput zullen geraken. Petrochemische grondstoffen zijn niet hernieuwbaar: op is op. Plantaardige ingredinten daarentegen kunnen steeds opnieuw geteeld worden naargelang de behoefte en worden daarom 'hernieuwbaar' genoemd. Ook minerale ingredinten vormen geen probleem, voor zover het om veel voorkomende mineralen gaat. De resten die na gebruik van petrochemische grondstoffen overblijven, zijn biologisch slecht afbreekbaar en kunnen zich opstapelen in de natuur waar zij langdurige of zelfs blijvende schade veroorzaken aan mens, dier en milieu. Wat zijn de gevolgen van detergenten voor de mens en milieu? Indien reacties van de huid voorkomen bij zepen zijn dit meer irritatiereacties dan allergische reacties. Volgens sommige zou dit te wijten zijn aan het vet verwijderende vermogen en niet aan de hoge pH-waarde. Volgens een Europese wet moeten alle ziekenhuizen lijsten hebben met daarop de bestandsdelen van de meeste detergenten dit is om te kunnen controleren wat ze moeten doen bij orale inname van het product. -Enkele pictogrammen 1. Langdurig contact: met veel water spoelen 2. Bij orale inname: een dokter raadplegen 3. Oogcontact: spoelen met veel water Vroeger werd als 'wasactieve' of 'oppervlakteactieve' stof altijd zeep gebruikt, met als grondstof plantaardige (kokos, palm) of dierlijke vetten en olin. Sinds de jaren vijftig werd zeep verdrongen door synthetische tensiden, met als grondstof aardolie. Deze breken langzamer en soms niet volledig af. Op milieuvlak was dit geen verbetering omdat zeep snel en volledig afbreekt in water. Petrochemische detergenten bevatten vaak giftige onzuiverheden. Voor het milieu kunnen de gevolgen van immense omvang zijn. Voor de natuurlijke detergenten zijn deze gevolgen niet groot want deze zijn namelijk biologisch afbreekbaar (Biologisch afbreekbaar is elke stof die door bacterin en/of andere levensvormen kan worden 'opgegeten' zodat ze 'verdwijnt'. Het wilt niet zeggen dat het niet schadelijk is) , maar de niet-natuurlijke meestal vervaardigd uit etheen zijn dan weer moeilijker afbreekbaar. Vroeger maakte men zelf gebruik van propeen maar deze hadden het nadeel dat ze zeer slecht biologisch afbreekbaar waren en dit veroorzaakte watervervuiling, zoals schuimvlokken op stuwdammen.. Je moet natuurlijk niet enkel de eindeffecten (afbreekbaarheid, toxiciteit, ...) bekijken, maar ook de productiewijzen van zepen en detergenten meenemen. Deze vergelijking is erg moeilijk. De winning en transport van aardolie moet vergeleken worden met de grootschalige productie van kokos- en palmolie met bijhorend gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Sommige fabrikanten doen hun best om tensiden te kiezen van plantaardige oorsprong waarbij geen bestrijdings-middelen of kunstmest gebruikt zijn.

Enkele voorbeelden: Het pictogram stelt een wasmand voor en is een aanduiding voor het aantal keren dat men met het product kan wassen in dit geval 18 keer. 1 vlek: licht bevuild 2 vlekken: normaal bevuild 3 vlekken: erg bevuild

Zoals de tekst zegt staat de pictogram voor de gevaren van detergenten en men moet ze dus uit het bereik van jonge kinderen houden. De industrie speelt ook in op deze nieuwe wetgevingen en zo werd er een campagne opgericht met de naam washright hierbij spoorde de industrie de mensen aan om milieuvriendelijker om te gaan met de producten en zo ook geld te besparen. Sustainable Cleaning, een nieuwe term en een nieuw symbool dat vanaf het einde van het jaar 2005 gebruikt werd op de verpakkingen en het doet de mensen er aan herinneren om veilig en milieuvriendelijk met het product om te springen. Maar het is bovendien een teken dat de producent zich verbonden heeft aan het Charter van Duurzaam Schoonmaken. Detergenten in water Detergenten zijn amfifielen d.w.z. stoffen waarvan een deel van de structuur zich graag ophoudt in water en een ander deel zich graag ophoudt in vet. Als je zo'n stoffen in water brengt dan gaan ze zich organiseren, ze vormen bolletjes in het water, waarbij de kant die zich graag ophoudt in water langs de buitenkant zit en de vet-minnende kant zich in de kern (de binnenkant) van het bolletje bevindt. Zon bolletje noemt men een micel. Shampoos met of zonder het detergent SLS In een artikel op internet wordt er een feit aangeklaagd dat shampoos met het detergent SLS (of Sodium Lauryl (of Laureth) Sulfaat) een vettig effect op het haar zouden veroorzaken.

Het zou bovendien een vicieuze cirkel zijn waarbij mensen steeds sneller en sneller vettig haar krijgen. Dus raden ze iedereen aan om een shampoo zonder detergent te kopen.(Het artikel te vinden op: http://www.artikeltjes.com/artikeltjes/1099/1/Shampoo-zonderdetergenten/Page1.html)

Waar ligt de toekomst en vooruitgang van detergenten? De toekomst voor detergenten is terug te vinden in ons schamele landje. De toekomst is namelijk het volledig ecologisch produceren en verwerken van deze detergenten over de hele productielijn. De bekendste producent van dit soort producten is Ecover (bedrijf uit Malle). Het bedrijf won al talloze prijzen en wordt internationaal door velen herkend als de wereldspeler op deze zeer recente markt. Hoe kunnen ze bewijzen dat hun producten echt minder vervuilend zijn? Het Ecover labo selecteert grondstoffen op basis van hun plantaardige of minerale oorsprong, de minimale giftigheid voor het waterleven en de volledige biologische afbreekbaarheid zonder achterblijvende sporen. Hoe je het ook draait of keert, detergenten zijn altijd belastend voor milieu. Ecover streeft ernaar deze belasting zo gering mogelijk te houden met behoud van de goede werking van het product. Dit komt omdat Ecover al tijdens de productontwikkeling de grondstoffen een strenge selectie onderwerpt. Deze selectie is erop een snelle en volledige biologische afbreekbaarheid te garanderen. Ecover gebruikt voornamelijk plantaardige grondstoffen veel voorkomende mineralen.

het

aan

en

(Pagina uit het boek Product Design in the Sustainable Era omtrent het merk Ecover)

Zijn er verenigingen verantwoordelijk voor de veiligheid van detergenten? Er zijn veel verenigingen die zich hiermee bezig houden, maar de voornaamste is DETIC (Belgisch-Luxemburgse vereniging van de producenten en verdelers van zepen, cosmetica, wasmiddelen, onderhoudsproducten, hygine en toiletartikelen, kleefstoffen, aanverwante producten en uitrusting). De waarden van DETIC zijn samen te vatten in 3 punten: - De ondernemingen die binnen DETIC vertegenwoordigd zijn, produceren en verkopen producten die het leven van alle dag aangenamer maken (cosmetica, onderhoudsproducten, lijmen, schoonmaakmachines...). Zij waarborgen de consument veilige, hoogkwalitatieve producten. - Deze permanente verbetering van het algemeen welzijn is mogelijk dankzij doorgedreven innovatie gekoppeld aan respect voor mens en milieu. - DETIC schaart zich achter het concept van duurzame ontwikkeling dat door de UNO in 1992 in Rio de Janeiro goedgekeurd werd. Dit is een ontwikkelingsmodel dat tegelijk milieuvriendelijk, economisch leefbaar en sociaal aanvaardbaar is. Met andere woorden betekent duurzame ontwikkeling dat de ontwikkeling en de organisatie van de huidige maatschappij zodanig gestuurd moeten worden dat zij de toekomst van latere generaties niet in het gedrang brengen. Bronnen http://www.detic.be/content.asp?langue_id=2&id=26 http://www.waterloketvlaanderen.be/gezinnen/vragen-en-antwoorden/welkebestanddelen-kan-je-in-wasmiddelen-terugvinden/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Detergent