Derde rapportage voortgang programma Duurzaam 2015-2018...In 2017 zijn in deze wijken achttien...

---__ , ____ _ __ ,_ -- - -·---·. __ --..--·· - __ ,_,_ .. _,_ - ... - -J --- ·· - --- . -·-- ... ------ ··· --- - ··------ ··· .a._ ,_, __ _

!! c- --:::, . _ ... :1---J__,j ■ - - -

■--r._, ga - --••

,-. 1: aa

_, •-• ,;, J' ~.:// _, i - • = · .,

11 . ,- , / - !- .,../

1· //

Gemeente Rotterdam

-_,_·_it·.· .... ~<-- . -· · 1. -

îr--· - -· ..

t

Duurzaam

dichter bij de

Rotterdammer

Resultaten 2017

Derde rapportage voortgang programma Duurzaam 2015-2018

Inleiding f Inhoudsopgave f Ambitie 1 f Ambitie 2 f Ambitie 3 f Aan zet f Effectrapportage Duurzaamheid | P 1

Inleiding

Effectrapportage

Rotterdam

Duurzaam 2017

We laten als gemeente Rotterdam graag zien welke duurzame stappen we samen met elkaar hebben gezet. Deze Effectrapportage blikt terug op 2017, een jaar waarin op ver-schillende terreinen vooruitgang is geboekt. De resultaten zijn tot stand gekomen dankzij een goede samenwerking met bewoners, bedrijven, onderwijsinstellingen en andere betrokkenen. Een duurzame, toekomstbesten-dige stad is onze gedeelde verantwoordelijk-heid én levert ons allemaal wat op. Schonere lucht; een onafhankelijke energievoorziening dankzij wind en zon; meer groen om van te genieten en meer banen door investeringen in cleantech en andere innovaties.

Inleiding f Inhoudsopgave f

Investeringen en positieve impact gaan hand in hand. Een greep uit de resultaten van 2017: • Roet en stikstofoxides in de lucht namen verder af. • Meer huizen werden aangesloten op stadswarmte

(restwarmte uit de industrie). • Het percentage hergebruik van materialen nam

gestaag toe. • Verschillende bedrijven die afval op innovatieve wijze

hergebruiken zijn daarbij ondersteund. Fruitleather en Waste2Chemicals zijn hier voorbeelden van.

Naast deze resultaten zijn in 2017 veel plannen ge-maakt of verder uitgewerkt om Rotterdam nog duur-zamer te maken. Het uitvoeren van deze – ambitieuze – plannen is van groot belang voor het halen van de doelstellingen van het programma Duurzaam 2015-2018 en het Plus-programma. Op veel gebieden lig-gen we goed op koers, op andere gebieden moet soms nog een tandje bij.

Ambitie 1 f Ambitie 2 f

Ook voor de gemeentelijke organisatie zelf en de ge-meentelijke bedrijfsvoering is duurzaamheid een be-langrijk thema. We geven graag het goede voorbeeld. In 2017 deden we dat door het ondertekenen van het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen. We drinken niet alleen verantwoorde koffe, maar zetten ook in op milieuvriendelijker materialen voor de buiten-ruimte en emissievrije leveringen en diensten. Daar-naast hebben we ons wagenpark verder aangepakt: 28 procent is nu verduurzaamd en daarmee hebben we het doel voor 2018 (25 procent) al bereikt!

In 2017 hebben we onze ervaring met samenwerken voor een duurzamere stad vergroot. De handen in-eenslaan, investeren in slimme technologie en innova-tief denken zijn belangrijke pijlers van een duurzaam Rotterdam.

Kansen benutten kan iedereen, op kleine en grote

Ambitie 3 f Aan zet f

schaal. De gemeente investeert in 2017 en 2018 8 mil-joen euro in het fetsvriendelijker maken van Rotterdam. Als iedereen wat vaker de fets pakt, verbeteren we de luchtkwaliteit en verminderen we de CO2-uitstoot. Samen zetten we de schouders eronder om van Rotter-dam een schone, energieneutrale en innovatieve kop-loper te maken. Een stad die de toekomst heeft; waar duurzaamheid economische groei betekent en waar alle Rotterdammers bij betrokken zijn.

Dit zijn ook de uitgangspunten van het nieuwe Coalitie-akkoord 2018-2022. Initiatieven en resultaten uit 2017 zullen worden voortgezet en uitgebreid. De gemeen-te heeft een regierol en wil in 2019 een Rotterdams Energie- en Klimaatakkoord opstellen. Hierin staan alle afspraken en doelstellingen van de gemeente en haar partners, zoals woningcorporaties, het havenbedrijf en energiebedrijven. De energietransitie voor én met Rotterdam voor elkaar krijgen, dat is het streven.

Effectrapportage Duurzaamheid | P 2

Inhoud

Ambitie 1

Een groene, gezonde en

toekomstbestendige stad

Inleiding

1. Gezondere lucht

2. Meer groen

3. Droge voeten

Ambitie 2

Schonere energie

tegen lagere kosten

4. Energiebesparing in woningen

5. Energiebesparing ondernemers

6. Industrie als verwarming

7. Winst door wind

8. De zon als bron

Inleiding f Inhoudsopgave f Ambitie 1 f Ambitie 2 f

Ambitie 3

Sterke en

innovatieve economie

9. Duurzame investeringen

en kansen voor cleantech

10. Koploper circulaire economie

11. Ontwikkelen biobased economy

12. Schoner transport en logistiek


Gemeente Rotterdam

aan zet

f Wagenpark

f Energiebesparing vastgoed

f Zon op gemeentelijke daken

f Duurzame inkoop


Ambitie 1 Een groene, gezonde en toekomstbestendige stad

1. Gezondere lucht Koersnota Schone Lucht Rotterdam heeft in 2015 met de Koersnota ‘Schone lucht, voor een aantrekkelijk en gezond Rotterdam, 2015 – 2018’ een samenhangend pakket van maat-regelen ingezet. Denk aan het stimuleren van fetsge-bruik; het instellen van een milieuzone voor de meest vervuilende auto’s; het invoeren van de zogeheten sloop- en stimuleringsregeling; het stimuleren van elek-trisch vervoer en het schoner maken van de bevoorra-ding van winkels. Bewoners, bedrijven, bezoekers en de gemeente zorgen er samen voor dat de luchtkwali-teit in Rotterdam snel verbetert. Het doel is 40 procent minder roetuitstoot door verkeer in 2018 (ten opzichte van 2014). De maatregelen uit de Koersnota zijn effec-tief; het is aannemelijk dat het doel voor 2018 zal wor-den bereikt.

Elektrisch vervoer Om de luchtkwaliteit te verbeteren, stimuleert Rotter-dam het gebruik van elektrisch vervoer. Elektrische auto’s zijn schoon, stil en zuinig. In totaal beschikte Rotterdam eind 2017 over circa 2.100 laadpunten.

Norm voor stikstofdioxide Rotterdam voldeed in 2015 niet overal aan de Europe-se norm voor de uitstoot van stikstofdioxide (NO

2). Wel

is het aantal kilometers weg waar de norm werd over-

De luchtkwaliteit in Rotterdam wordt steeds beter. Toch zit er nog te veel stikstofdioxide (NO2) en roet (EC) in de lucht, wat voor diverse gezondheidsklachten bij Rotterdammers zorgt. Verdere inzet is dus noodzakelijk. Een belangrijke veroorzaker van ongezonde lucht is gemotoriseerd verkeer. Daarom richten we onze aanpak vooral op schone mobiliteit.

schreden afgenomen van 4,8 kilometer in 2014 tot 4,1 kilometer in 2015. In 2016 is dit gedaald naar 1,6 kilometer weg. Knelpunten concentreren zich voor-al langs drukke wegen in de binnenstad. In 2015 was de verwachting dat we zonder nieuwe maatregelen pas in 2022 overal in de stad aan de normen voor NO

2

konden voldoen.

Uit de evaluatie van eind 2017 blijkt dat we dit eerder gaan bereiken. Over de periode oktober 2015 tot juni 2017 is de uitstoot van zowel roet (EC) als stikstofoxi-des (NOx) aanmerkelijk afgenomen. Een groot deel van de afname kan worden toegeschreven aan de maat-regelen die zijn genomen (zie tabel 1).

Tabel 1: afname uitstoot wegverkeer naar oorzaak (in %)

EC (%) NOx (%)

Autonoom 23 12

Pakket maatregelen Rotterdam

13 4

Totaal gerealiseerd 36 16

Uitstoot van roet Het doel is dat in 2018 de uitstoot van roet door het ste-delijk wegverkeer met 40 procent is verminderd verge-leken met 2014. In 2015 was de uitstoot van roet al met 17 procent afgenomen. In 2016 is deze verder afgeno-men, tot 70 procent van het niveau in 2014. De vervolg-evaluatie uit 2017 laat zien dat de ingestelde maatre-gelen hun werk doen en dat we op koers liggen om de ambities tijdig te realiseren. Een groot deel hiervan komt door de maatregelen die we hebben genomen.

Fietsen en ov Door fetsen en openbaar vervoer aantrekkelijker te maken, zal het autogebruik afnemen en daarmee de luchtkwaliteit verbeteren. In 2016 heeft het college het Fietsplan 2016-2018 vastgesteld. Voor 2017 en 2018 is het budget voor investeringen in het fetsen verhoogd van 6 naar 8 miljoen euro. Daardoor kunnen de acties uit het Fietsplan met een hoger ambitieniveau worden uitgevoerd. Het college hoopt hiermee ook de achter-wege blijvende groei in het fetsgebruik in 2016 deels te ondervangen. Het extra geld is bovendien nodig voor de 12 moties die in de raad zijn aangenomen om een betere fetsstad te worden. Het gaat bijvoorbeeld om gratis fetspompen langs fetspaden en ingelever-de fetsen voor Rotterdammers die geen fets kunnen betalen.



2. Meer groen

Groen in de stad zorgt voor een aantrekkelijke en toekomstbestendige stad waar het prettig wonen, werken en recreëren is. In en om Rotterdam is al veel groen te ontdekken en te beleven. Van grote parken tot verborgen groen op binnenterreinen en daken; van natuurgebieden in de stad tot ligweides aan het water; en van monumentale bomen tot miniplantjes. Maar Rotterdam is nog niet groen genoeg. We willen de stad vergroenen door Rotterdammers actief te betrekken en ervoor te zorgen dat iedereen geïnspireerd aan de slag gaat.

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0 2014 2015 2016 2017 2018

Vergroening straten en pleinen

Aan

tal

Aantal vergroende straten/pleinen doel

De doelen zoals omschreven in het programma Duurzaam 2015-2018 zijn onder meer stenige wijken te vergroenen, bewoners te activeren meer groen bij en op hun huis aan te leggen, het groen in de stad verder te ontsluiten en biodiversiteit te stimuleren. Tuinen en groene daken zorgen namelijk voor een gezondere leefomgeving. En door samen te werken aan groen op straat verbetert de veerkracht en leef-baarheid van de buurt.

Groene straten en pleinen In de periode 2014-2018 worden vijf stenige wijken ver-der vergroend. Het gaat om Tarwewijk, Bloemhof, Hille-sluis, Oude Noorden en Nieuwe Westen/Middelland. In 2017 zijn in deze wijken achttien pleinen en straten

(verder) vergroend, zoals de Noorderboulevard en het Drents Plantsoen. Bewoners zijn bij de plannen betrok-ken, zodat we hun wensen en ideeën (waar mogelijk) konden meenemen. Voor 2018 is het doel om weer vijf-tien straten of pleinen te vergroenen. In 2017 hebben we voorbereidingen getroffen om dit doel voor 2018 te behalen. Hoe het vervolg vanaf 2019 eruitziet, is afhan-kelijk van de keuzes van het nieuwe college.

Rivieroevers Rotterdam werkt sinds enkele jaren aan het levendiger, aantrekkelijker, natuurlijker en Rotterdamser maken van zijn drie rivieren: de Nieuwe Maas, de Rotte en de Schie. Samen met inwoners, ondernemers en tal van andere partners is een programma ontwikkeld en tot

uitvoering gebracht om de kracht en mogelijkheden van de drie rivieren meer en beter te benutten: programma Rivieroevers.

Getijdenparken Onderdeel van dit programma is de aanleg van nieuwe parkgebieden langs de rivier: getijdenparken. Getijden-parken dragen bij aan de kwaliteit van de leefomgeving en het vestigingsklimaat, natuurwaarden, waterkwaliteit, waterveiligheid en nog veel meer. In 2017 zijn diver-se getijdenparken in de regio rond Rotterdam verder gevorderd. Voorbeelden zijn: getijdenpark De Groene Poort bij Rozenburg, het getijdenpark van Maassluis en het Oeverbos in Vlaardingen.



Aan

gele

gde

m2 d

aken

Groene daken 400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0 2014 2015 2016 2017 2018

Groene daken doel


3. Droge voeten Rotterdam is een van de laagstgelegen steden van Europa. Met alle dijken, dammen en keringen die ons beschermen, beschikken we over een robuust waterbeheersysteem. Desondanks zijn we bij extreem weer nog steeds kwetsbaar voor wateroverlast dan wel watertekort. Daarom blijven we investeren, zodat we in de toekomst ernstige problemen kunnen voorkomen. Onze voeten droog houden is een belangrijke doelstelling voor Rotterdam. De gemeente werkt hieraan mee door het inzetten van bewezen technieken en slimme, innovatieve oplossingen.

In de Rotterdamse Adaptatiestrategie zet de gemeente de koers uit waarmee Rotterdam zich wil aanpassen aan klimaatveranderingen. De Adaptatiestrategie laat bovendien zien hoe bewoners, bedrijven en stad kun-nen meeprofteren van alle veranderingen. Het doel is het realiseren van een klimaatbestendige stad voor de Rotterdammers van nu en de toekomst. In het Delta-plan Klimaatadaptatie Rotterdam worden de benodigde gebiedsgerichte maatregelen in beeld gebracht.

Groene daken Het vergroenen van daken is een van de manieren om de stad klimaatbestendiger te maken. Groene daken vangen regenwater op en voeren het lang-zaam af. Hierdoor wordt het riool minder belast wan-neer het hard regent. Als gemeente stimuleren we

met een subsidie de aanleg van groene daken in Rotterdam.

in 2014 beschikte Rotterdam al over 227.000 m2 aan groene daken. Het streven van de gemeente is om tussen 2015 en 2018 elk jaar 40.000 m2 groene daken aan te leggen. In 2017 is er 16.500 m2 groen dak bijgekomen. De teller staat eind 2017 op in totaal 267.500 m2 groen dak in Rotterdam. Hiervan is 160.000 m2 aangelegd met behulp van gemeentelijke subsidie. In totaal zijn tot en met eind 2017 meer dan 350 daken met subsidie vergroend. Hoewel het aantal groene daken de afgelopen jaren gestaag is toege-nomen, blijkt dat vooral veel kleinere oppervlaktes zijn vergroend. Hierdoor blijft het totale aantal vierkante meters groene daken achter bij de doelstelling.

Ambitie 3 f Aan zet f Effectrapportage Duurzaamheid | P 6

Ambitie 2 Schonere energie tegen lagere kosten

4. Energiebesparing in woningen Op basis van de jaarlijkse prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties is de doelstelling uit het programma Duurzaam 2015-2018 en het programma Duurzaam Plus 2015-2018 ruimschoots gehaald. Meer dan 10.000 corporatiewoningen zijn in 2017 energiezuiniger geworden. Het uiteindelijke effect van het programma Duurzaam op de particuliere woningvoorraad blijft een aandachtspunt. We constateren dat op basis van de Energielabelatlas het aantal ‘slechte’ labels is afgenomen, maar of dit het directe gevolg is van het programma Duurzaam, is niet te achterhalen.

In 2017 heeft gemeente Rotterdam veel aandacht besteed aan het informeren, activeren en faciliteren van bewoners op het gebied van energie besparen. Zo is in winkelcentrum Binnenhof in Ommoord een pop-up store geopend. Ook zijn allerlei activiteiten in de directe omgeving van de pop-up store opgestart. Bijvoorbeeld het maken van warmtefoto’s van wo-ningen en het adviseren van bewoners op basis van deze warmtefoto’s. Ook bracht een energieadviseur huis-aan-huisbezoeken en konden bewoners informa-tie krijgen in de WoonWijzerWinkel op Heijplaat. Vanuit dit infopunt worden bovendien allerlei acties opgestart met betrekking tot het collectief inkopen van onder andere warmtepompen en zonnepanelen. Rotterdam-mers kunnen zich voor deze acties inschrijven.

Stadsbreed kunnen VvE’s terecht op informatieavonden

en is er gestart met het intensief begeleiden van een aantal VvE’s in het verduurzamingstraject. Voor particuliere verhuurders organiseerde de gemeente samen met Vastgoed Belang bijeenkomsten over ver-duurzamen. Hier zijn veel mensen op afgekomen.

In 2017 is de website rotterdamenergiebesparing.nl in een nieuw jasje gestoken en uitgebreid met energie-advies voor bewoners. Bewoners kunnen hier onder andere terecht voor informatie over fnanciering van duurzaamheidsmaatregelen, stappenplannen per woningtype en collectieve initiatieven.

In 2017 bevatte de krant Metro vijf keer een bijlage over energie besparen voor bewoners. De bijlagen gingen onder meer over zonnepanelen, energiecoa-ches en groene daken.


https://rotterdamenergiebesparing.nl


5. Energie-besparing ondernemers

De gemeente Rotterdam ondersteunt kleine en middelgrote bedrijven en instellingen om te verduurzamen en energie te besparen. Voor veel ondernemers geldt de wettelijke plicht om energiebesparende maatregelen te nemen die zij binnen vijf jaar kunnen terugverdienen. De DCMR Milieudienst Rijnmond controleert de naleving van deze verplichting.

In totaal worden 27.500 zonnepanelen in de Spaanse Polder geplaatst. Deze leveren maar liefst 8 MWp, dat is genoeg stroom voor 2.500 huishoudens.

De in 2016 gestarte gebiedsgerichte aanpak is in 2017 In 2017 is in samenwerking met de DCMR gestart voortgezet. Op bedrijventerreinen Spaanse Polder, met het project ‘Zon op bedrijfsdaken’. Hiervoor is een Noordwest, Hoog Zestienhoven en Schiebroek wordt onafhankelijk adviesbureau aangetrokken (Econnetic), niet alleen onderzocht hoe individuele ondernemers die de ondernemer ontzorgt bij de aanschaf van zon-kunnen verduurzamen, maar ook hoe een heel bedrij- nepanelen. Ruim veertig ondernemers in de Spaanse venterrein duurzamer kan worden. Schiebroek doet Polder en Noordwest reageerden enthousiast op het hiervoor mee aan het landelijke programma Bedrijven- initiatief. In het najaar van 2017 is voor hen SDE+ sub-terreinen Energiepositief in 2023. sidie (Stimulering Duurzame Energie) aangevraagd en

inmiddels toegekend.



6. Industrie als verwarming

Een groot deel van het energieverbruik van woningen en utiliteitsgebouwen bestaat uit warmte. Veel van die warmte is nu nog afkomstig uit aardgas, soms uit andere bronnen. In 2050 moet Nederland vrijwel CO2-vrij en aardgasvrij zijn. Het benutten van restwarmte uit de (schoner wordende) industrie is een van de belangrijkste alternatieven voor verwarming met aardgas. In het Rotterdamse havengebied is genoeg warmte beschikbaar voor één miljoen huishoudens. Op dit moment worden de warmtenetten in Rotterdam al gevoed met restwarmte van Afvalverwerking Rijnmond (AVR). In de toekomst moeten daar andere warmtebronnen bijkomen, zoals geothermie en warmte uit industrie die draait op hernieuwbare bronnen of CO2 afvangt.

Programma Duurzaam 2015-2018 werkt naar het doel toe dat in 2030 150.000 woningen zijn aangesloten op het warmtenet. In 2017 waren 58.072 woningen aange-sloten op het warmtenet. Ook maakten 930 bedrijven gebruik van stadswarmte. Omdat zakelijke gebruikers een veel hoger warmteverbruik hebben, rekenen we die aansluitingen om naar zogenoemde woningequi-valenten. De bedrijven waren samen goed voor 77.994 woningequivalenten. Samen met de particuliere aan-sluitingen komt het totaal op 136.066 woningequivalen-

ten. Ten opzichte van 2016 steeg het aantal woningen dat is aangesloten op stadswarmte. Het aantal zakelijke aansluitingen daalde licht.

Het nieuwe college gaat door met het aardgasvrij ma-ken van Rotterdam, met als doel om in 2030 49 procent van de Rotterdamse CO

2-uitstoot te reduceren, ge-

meten ten opzichte van 1990. Dit betekent dat er nog grootschaliger gewerkt gaat worden aan aardgasvrij en hiervoor afspraken komen met betrokken partijen

voor het versnellen van het aantal aansluitingen op een duurzaam alternatief. De komende vier jaar worden voorbereidingen getroffen om 10.000 woningen aard-gasvrij te maken, veelal door deze aan te sluiten op het warmtenet. Als het aantal van 10.000 aansluitingen per collegeperiode wordt doorgepakt, en zeker als dit aan-tal naar verwachting in een volgende collegeperiode wordt opgeschaald, worden 150.000 aansluitingen op het warmtenet in 2030 ruimschoots gehaald.


■

7. Winst door wind

Wind is een onuitputtelijke, duurzame energiebron. Rotterdam zet zich in om binnen zijn grenzen meer windenergie op te wekken. Het doel is om in 2025 370 megawatt aan opgesteld windvermogen te hebben in Rotterdam (stad en haven). In het havengebied zijn per 2018 elf windparken in exploitatie. Het totale vermogen van deze parken was per 1 januari 2018 155,1 400

megawatt. Dit was iets lager dan in 2016, wat te maken heeft met de ontmanteling 350

van een park met vier windturbines. Slufter 300

kreeg een repowering: dat betekent dat windmolens zijn vervangen door efficiëntere

250

200 exemplaren. Door deze repowering, de oplevering van windpark Nieuwe Waterweg

150

in Hoek van Holland en de voorziene ontwikkeling op het SIF-terrein, is de 100

verwachting dat het totale vermogen eind 50

2019 toeneemt tot 254,2 MW. 0

2014 2015 2016 2017 2018 2025

opgesteld vermogen doel 2025



Wind, opgesteld vermogen Groei stimuleren In het kader van de windenergieopgave stimuleert Rotterdam een verdere groei van windenergie; voor-al in het havengebied, maar ook aan de randen van de stad. Concreet gaat het om Rozenburg-Landtong, Hoogvliet-Beneluxplein, Charlois-bedrijventerrein Char-loissepoort en Hoek van Holland-Verlengde Nieuwe Waterweg. Het doel voor 2025 wordt haalbaar op het moment dat de grootschalige windenergieontwikkeling op de buiten- en binnencontour van de Tweede Maas-vlakte tot stand wordt gebracht. We houden rekening met tenminste 80 tot 100 MW aan extra opgesteld windvermogen.


Leidraad Windenergie In 2016 heeft het college van B&W de Leidraad Wind-energie 2016-2020 vastgesteld. Deze handreiking is bedoeld voor alle partijen die bij de ontwikkeling van een windpark betrokken zijn: overheden, ontwikkelaars, energiecoöperaties en Rotterdammers. Het document bevat tips voor het betrekken van stakeholders. Ook staat er informatie in over de verschillende manieren waarop de directe omgeving kan profteren van de realisatie van windturbines. Het participatietraject wordt concreet toegepast in de lopende projecten in Hoek van Holland en Rozenburg.


MW


8. De zon als bron Zeven op de tien gebouwen in Rotterdam hebben een plat dak. Dat biedt kansen. Als op al deze platte daken zonnepanelen zouden liggen, kunnen ze daarmee voorzien in 60 procent van de elektriciteitsbehoefte in de stad. Daarom stimuleert de gemeente inwoners, bedrijven en instellingen om met zonne-energie aan de slag te gaan. Het doel is om in 2018 20 gigawattuur (GWh) aan zonnestroom op te wekken. Om dat te bereiken moeten onder meer 1.500 corporatiewoningen en 4.500 koopwoningen van zonnepanelen worden voorzien. De gemeente zet in op een versnelling in de komende jaren. Daardoor moet in 2020 50 GWh aan zonnestroom worden opgewekt.

In 2017 bedroeg de productie van zonne-energie in Rotterdam 14,3 GWh. In 2016 was dat nog 10,7 GWh. In 2017 schonk de gemeente Rotterdam 27 mobiele zonnepanelen aan de energiebank. Deze stichting geeft huishoudens die op de armoedegrens leven energieadvies zodat ze hun energierekening kunnen verlagen. Blijstroom, een Rotterdamse energiecoöperatie, heeft in 2017 het eerste collectieve zonnedak gerealiseerd in Blijdorp. De coöperatie heeft via citylab010 subsi-die van de gemeente Rotterdam gekregen voor het opzetten van energiecoöperaties in de stad. Binnen de eigen postcoderoos kunnen bewoners in zo’n energiecoöperatie investeren. In 2017 is voor circa 3 megawattpiek aan zonnepanelen op gemeentelijke daken geïnstalleerd, onder andere op het Gemeentelijk Stadsarchief. Dat staat gelijk aan het verbruik van ongeveer 900 huishoudens.

Naast zonnepanelen op daken, zijn er ook plannen voor zonnepanelen op het water ontwikkeld. Eén van de projecten is een pilotstudie naar drijvende zonneparken op De Slufter op de Maasvlakte. In 2017 zijn vier systemen van elk ongeveer 50 kilowattpiek opgebouwd volgens vier verschillende ontwerpen. In het Zomerakkoord 2017 is afgesproken dat er een drijvend zonnepark in de Rijnhaven komt. In het water komen 3.770 zonnepanelen te liggen, die samen 300 huishoudens van schone energie voorzien. Naar ver-wachting wordt het zonnepark in 2019 opgeleverd.

25

20

15

10

5

0 2014 2015 2016 2017 2018

Zon als bron, opbrengst zon pV

prod

uctie

in G

Wh

% productie (GWh) doel (GWh)


Ambitie 3 Sterke en innovatieve economie

9. Duurzame investeringen en kansen voor cleantech Onze ambitie is om in de periode 2015-2018 in totaal € 400 miljoen aan duurzame investeringen te realiseren. In 2015 bedroeg de omvang van duurzame investeringen naar schatting € 36 miljoen. Het exacte bedrag is moeilijk te bepalen, omdat een deel van de private investeringen buiten beeld blijft. Vast staat dat er investeringen zijn gedaan in onder meer waterberging, verbetering van de luchtkwaliteit en gebruik van restwarmte. Daarnaast hebben private partners final investment decisions genomen voor onder andere de projecten Emerald Kalama, LNG Kalibratie Faciliteit, Rinew en DARP.

Vanuit het cluster Cleantech wordt € 200 miljoen aan private investeringen ontlokt. Dit draagt bij aan de doel-stelling van het programma Duurzaam om € 400 mil-joen aan investeringen te realiseren én de collegedoel-

Duurzame investeringen

Rotterdamse

(400mln) Clusteraanpak

(800mln)

i i stelling voor de Rotterdamse clusteraanpak om € 800 miljoen aan investeringen te stimuleren. Zo versterken de clusteraanpak en het programma Duurzaam elkaar.

Kansen voor Cleantech (200mln) = Cleantech

(200mln)

Cleantech wordt in de regio Delft-Rotterdam-Drechtste-den een steeds sterker economisch cluster. De proef- Het afgelopen jaar zijn binnen cleantech verschillende tuin-positie wil de gemeente verder bevorderen, onder nieuwe investeringen in de stad gefaciliteerd vanuit de andere door het versterken van de randvoorwaarden Rotterdamse clusteraanpak (portefeuille economie). voor vruchtbare en succesvolle bedrijvigheid in de Voorbeelden van gerealiseerde fnal investment deci-sector. Ook wil de gemeente de regio Rotterdam inter- sions (FID) zijn Emerald Kalama, LNG Kalibratie Faci-nationaal op de kaart te zetten als aantrekkelijk vesti- liteit, Rinew en DARP. Bij deze projecten speelden de gingsgebied voor bedrijven die zich met cleantech be- partners in het cleantech-cluster een faciliterende of zighouden. Uit onderzoek blijkt dat de cleantech-sector stimulerende rol in de planning, haalbaarheid, ontwik-in de regio in 2014 bestond uit 2.300 bedrijven die in keling of realisatiefase. Tijdens de vorige collegeperi-totaal ongeveer 28.000 banen opleverden. ode is in totaal € 200 miljoen aan FID’s gefaciliteerd.


Recy

~ Ro,tterdam V i, Circulair

·~ Gemeente Rotlerdam


10. Koploper circulaire economie

Rotterdam heeft in 2017 zijn doel vastgesteld voor de circulaire economie. We willen als stad voorhoedespeler zijn. Dat betekent dat in 2030 de circulaire economie de norm is. Dit doel komt voort uit de ambities van het programma Duurzaam en de roadmap Next Economy, die de gemeente eerder opstelde. Rotterdam sluit hiermee bovendien mooi aan bij het beleid van de Rijksoverheid om Nederland in 2050 volledig circulair te laten zijn. De transitie van lineair naar circulair is niet vastomlijnd,

maar vraagt lef om te proberen. Het vraagt daarnaast om een andere visie op de economie en de stad. Afval is een grondstof geworden en onze producten, dien-sten, werkwijze en inrichting moeten daarbij aansluiten. Rotterdam wordt een ‘living lab’ waar het experiment en broedplaatsen voor nieuwe ideeën volop de ruimte krijgen. De belangrijkste speerpunten voor de circulaire economie in Rotterdam zijn bouwmaterialen en agri-

food. De doelstelling is om voor beide stromen een af-valreductie van vijftig procent in 2030 te realiseren. De circulaire economie biedt daarnaast kansen om banen te creëren.

Een belangrijke graadmeter voor de circulaire econo-mie is het scheidingspercentage van ons huishoudelijk afval. Het Rotterdamse doel is om in 2018 minimaal 32,2 procent materiaalhergebruik te realiseren. In 2014

Recycling huishoudelijk afval Rotterdam

35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0% 2014 2015 2016 2017 2018

% re

cycl

ing

% recycling doel

was dat percentage nog 23,9 procent inclusief meta-len en in 2017 al 29,3 procent. Vooral de gescheiden inzameling van groente-, fruit- en tuinafval (gft) en plas-tic, metalen en drankenkartons (pmd) zit in de lift. Om afvalscheiding verder te stimuleren, heeft de gemeente meer containers voor glas en pmd geplaatst bij winkel-gebieden en ov-punten.




11. Ontwikkelen biobased economy Van een economie die draait op fossiele brandstoffen naar een fossielarme economie die smart, circulair en duurzaam is. Hiertoe heeft het Havenbedrijf Rotterdam concrete uitvoeringsscenario’s laten uitwerken door het Duitse Wuppertal Institut (instituut voor klimaat, milieu en energie). De gemeente Rotterdam wil vooroplopen in deze ontwikkeling door zich onder andere aan te bieden als nationale en internationale proeftuin voor duurzame bedrijvigheid. De gemeente creëert daarmee concrete ruimte voor pilots en conceptontwikkeling voor een toekomstbestendige, duurzame economie.

In 2017 zijn diverse innovatieve projecten gesteund, waaronder Fruitleather in BlueCity, een startup die van gebruikte mangoschillen zogenoemd fruitleer maakt. Net als dierlijk leer kan dit materiaal worden gebruikt voor schoenen, tassen en zelfs meubels. In de haven staan diverse initiatieven die reststromen verwaarden (een hogere waarde creëren uit restmateriaal) op het punt een doorbraak te maken. Een mooi voorbeeld is


het door de gemeente gesteunde Waste2Chemicals. Dit bedrijf wil een fabriek realiseren die 300.000 ton afval (plastic, papier en hout) afbreekt tot methanol, een grondstof en brandstof voor de chemische in-dustrie. Deze grote installatie wordt de eerste van zijn soort in Europa.

Verder waren er diverse initiatieven in Plant One, de testfabriek in de Botlek waar nieuwe (groene) chemi-sche processen kunnen worden getest. Met steun van het Havenbedrijf en de gemeente realiseerde Ioniqa een demo-installatie om PET-afval (de kunststof poly-ethyleentereftalaat) om te zetten in nieuwe grondstof voor PET. Deze proeven zijn geslaagd, wat betekent dat al het PET-afval (gekleurd, vervuild etcetera) kan worden omgezet in nieuwe PET. Daarvoor is een kwart van de energie nodig die wordt gebruikt om nieu-we PET uit aardolie te maken. Een echte doorbraak! Het is de bedoeling om in Rotterdam de eerste grote fabriek voor gerecyclede PET te realiseren. Maar er is meer in Plant One. Zo testte het bedrijf Asbeter op la-boratoriumschaal het onschadelijk maken van asbest-platen met behulp van afvalzuur. Dit heeft inmiddels geleid tot een testinstallatie. Daarnaast experimente-ren diverse bedrijven in Plant One met pyrolyse, waar-mee afvalplastic kan worden omgezet in bijvoorbeeld zwavelarme scheepsbrandstof.



Via Logistiek010 werken overheid en bedrijfs-leven samen aan gezondere lucht in de bin-nenstad van Rotterdam. Bij deze community zijn inmiddels al 1200 organisaties aangeslo-ten. Dankzij de Rotterdamse Green Deal 010 Zero Emission Stadslogistiek komen bedrijven sneller in actie. In Rotterdam voeren we niet langer het gesprek over waarom we het doen, maar hoe we het gaan doen. Samen maken bedrijven zich sterk voor duurzame oplossin-gen die de luchtkwaliteit in de Rotterdamse binnenstad verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2) verminderen. Dit gebeurt aan de hand van vier pijlers: Schone techniek, slimme logistiek, goed geregeld en goed gedrag.

12. Schoner transport en logistiek

Bijeenkomst Logistiek010 Sinds 2015 organiseren De Verkeersonderneming, evofenedex, TLN en gemeente Rotterdam twee keer per jaar de bijeenkomst Logistiek010. Ook in 2017 vonden twee drukbezochte evenementen plaats. Onder de aanwezigen bevonden zich transporteurs, logistiek dienstverleners, verladers, winkeliers en overheden uit de regio. Het doel van deze bijeenkomsten is om ken-nis uit te wisselen en gezamenlijk toe te werken naar effciëntere en schonere logistiek in Rotterdam.

ECOSTARS Het stimuleringsprogramma ECOSTARS hebben we in 2017 doorgezet. De gemeente Rotterdam merkt dat de een-op-een benadering bedrijven in beweging brengt. Driehonderd bedrijven zijn inmiddels lid! Driehonderd bedrijven die we van advies hebben voorzien en die actief met het verduurzamen van hun transport aan de slag zijn gegaan.

Ruimte voor innovatie De Demonstratieregeling Klimaat Technologieën en Innovaties in Transport (DKTI-Transport) is een subsi-dieregeling van het Rijk. De regeling is bedoeld voor innovatieve projecten voor duurzaam vervoer die zijn geïnitieerd door ondernemingen, kennisinstellingen en niet-gouvernementele organisaties. De gemeente Rot-terdam mocht zelf daarom geen aanvraag indienen, maar heeft wel bedrijven die in Rotterdam actief zijn geholpen bij het opstellen van de aanvraag. Met suc-ces: bij meerdere Rotterdamse initiatieven is de aan-vraag goedgekeurd. Zo wordt het initiatief FLEX EV, dat een slim snellaadsysteem in Rotterdam wil ontwikkelen, dankzij de DKTI-subsidie mogelijk gemaakt.

Bouwlogistiek In 2017 is de eerste stap gezet om met een aantal grote bouwbedrijven en TNO tot een samenwerkings-overeenkomst te komen. In deze samenwerkingsover-eenkomst willen we met elkaar afspreken om de ko-mende jaren toe te werken naar effciënte, schone en waar mogelijk emissievrije bouwlogistiek. Hierbij willen we optimaal gebruikmaken van bouwhubs, vervoer over water en zero emission last mile levering. Om dit van de grond te krijgen zijn een aantal fundamente-le veranderingen nodig in een vrij traditionele sector. Ook is een goede samenwerking tussen verschillende bedrijven en overheid van groot belang. De gemeente Rotterdam probeert effciënte en schone bouwlogistiek zoveel mogelijk te stimuleren, bijvoorbeeld door in pilots eisen op te nemen bij aanbestedingen van gemeentelijke werken.


Gemeente Rotterdam aan zet

De gemeente Rotterdam

Energiegebruik gemeentelijk vastgoed gas en elektra aan zet 100

80

60

40

20

Veel Rotterdamse inwoners, bedrijven en organisaties dragen bij aan een duurzame stad. Als gemeente willen we iedereen 0

2014 2015 2016 2017 2018 gasverbruik elektriciteitsverbruik doel gas doel elektrisch uitdagen om met ideeën en initiatieven te

komen voor een duurzaam Rotterdam. Als aanjager van de duurzaamheidstransitie kan

Wagenpark wagens, pick-ups en huisvuilophaalauto’s, hebben verbruik (gas en elektriciteit) voor 2014 is op honderd de gemeente zelf natuurlijk niet achterblijven. In 2017 hebben we het wagenpark van de gemeente meestal een dieselmotor. Voor deze wagens is het gezet. Het gasverbruik in 2015 liet een forse daling Een indruk van onze activiteiten. verder ‘verschoond’. 28 procent van het wagenpark vervangen van de dieselmotor door elektrische aan- zien van 53 procent en in 2016 een kleine stijging. is nu verduurzaamd. Dat is 12 procent hoger dan in drijving op korte termijn helaas (nog) geen optie. Wel Deze forse daling in het verbruik van gas is deels te 2016. Het doel van 25 procent verschoning in 2018 kiezen we bij de aanschaf van nieuwe specialistische verklaren door de overschakeling op biomassa en het hebben we daarmee al gerealiseerd. Bij de aanschaf voertuigen voor minder milieubelastende voertuigen. realiseren van energiereductie bij zwembaden. Daar-van nieuwe personenwagens kiezen we voor elek- naast is de trend het gevolg van de inzet van slimme trisch of hybride én we maken de overstap van diesel Energiebesparing vastgoed meters, van-het-gas-af trajecten en onderhoud. naar benzine. Van het aantal personenwagens dat De gemeente heeft de ambitie om het (maatschap-de gemeente Rotterdam gebruikt, is nu 63 procent pelijk) vastgoed te verduurzamen. Het doel is dat de Het elektriciteitsgebruik is in 2015 met 5 procent en in hybride en 10 procent volledig elektrisch. Zwaardere gemeentelijke gebouwen in 2018 minstens 10 procent 2016 nog eens met 3 procent verder afgenomen. De specialistische voertuigen, zoals kolkenzuigers, veeg- minder energie verbruiken dan in 2014. Het energie- waarden voor 2017 zijn vanwege de late jaarafrekening

Inde

x


Recy

■ ■

met de leverancier pas begin 2019 beschikbaar. Het energieverbruik is gecorrigeerd voor de in 2015 en 2016 afgestoten gebouwen en voor de buitentempe-ratuur. Die buitentemperatuur heeft zowel effect op het gasverbruik (extra stoken in koude winters) als op het elektriciteitsverbruik (extra koelen in warme zomers).

Zon op gemeentelijke daken In 2016 zijn bijna 4.000 zonnepanelen geplaatst op zes gemeentelijke panden. Begin 2017 is daar nog een pand met enkele honderden panelen bijgekomen. Voor 2017 waren aanvankelijk panelen op meerdere gemeentelijke panden gepland, maar die worden uit-eindelijk in 2018 geplaatst.

In 2018 wordt, op basis van al eerder toegekende subsidies, een toename van zeven panden met zon-nepanelen verwacht met in totaal 4.400 panelen. Dat zou het totaalaantal gemeentelijke panden met zonne-panelen op veertien brengen.

Duurzame inkoop Rotterdam heeft in 2017 het landelijk manifest Maat-schappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) ondertekend. Het inkoopproces met borging van MVI-aspecten is beschreven en vastgesteld in een actieplan. Van onze leveranciers vragen we hun steentje bij te dragen aan het creëren van lokale werkgelegenheid, maar ook aan onze doelstellingen op het gebied van klimaat-

Recy Aantal gemeentelijke panden met zonnepanelen

8

7

6

5

4

3

2

1

0

Verschoning gemeentelijk wagenpark

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0% aant

al p

ande

n

% v

ersc

honi

ng w

agen

park

2014 2015 2016 2017 2018

aantal panden

verandering, luchtkwaliteit, circulariteit en mensen-rechten. Soms zijn die aspecten goed te combineren, bijvoorbeeld bij de aanbesteding van warme drank-automaten. Onze koffe komt van Heilige Boontjes en is bovendien 100 procent fairtrade. In principe selecteert Rotterdam alleen leveranciers die duur-zaamheidsaspecten verankerd hebben in hun eigen bedrijfsvoering via een milieumanagementsysteem (ISO14001, CO

2 Prestatieladder of Milieubarometer

Certifcaat).

Bij het inkopen van materialen voor de buitenruimte, zoals klinkers, rioolbuizen en lichtmasten, rollen we een inkoopstrategie uit die leveranciers verplicht tot het berekenen van de milieubelasting van hun mate-rialen. Inschrijvers die de milieukosten vanaf grond-stofwinning tot en met de afvalfase weten te verlagen, zijn in het voordeel bij de gunning. Het loont dus voor

2014 2015 2016 2017 2018

doel 2018 % verschoning wagenpark

bedrijven om zelf te investeren in energiezuinige en schone productietechnieken, maar ook hun eigen leveranciers aan te spreken op duurzaamheid.

Een ander belangrijk aspect waar Rotterdam op inzet is emissievrij transport. Uiterlijk in 2025 wil de gemeente dat alle ingekochte leveringen en diensten zonder emissies worden beleverd. Als het kan maken we nu al afspraken bij het afsluiten van contracten, vooral als ze langdurig zijn. In 2017 waren het voor-al de aanbestedingen van het doelgroepenvervoer, verhuisdiensten en de levering van gereedschappen die in het oog sprongen. In deze aanbestedingen konden inschrijvers zich onderscheiden met emissie-vrije vervoersconcepten en is afgesproken dat uiter-lijk aan het einde van de contracttermijn onze leve-ranciers de dienstverlening 100 procent emissievrij gaan uitvoeren.


Gemeente Rotterdam aan zet

~ 1► Duurzaam, u 1 0 dat doen we gewoon

Colofon

Duurzaam dichter bij de Rotterdammer Resultaten 2017

Derde rapportage voortgang programma Duurzaam 2015-2018

Contact Heeft u vragen over deze publicatie, of suggesties voor een duurzaam Rotterdam? Mail dan naar [email protected].

mailto:[email protected]

Derde rapportage voortgang programma Duurzaam 2015-2018...In 2017 zijn in deze wijken achttien...

Documents

Transcript of Derde rapportage voortgang programma Duurzaam 2015-2018...In 2017 zijn in deze wijken achttien...