Denksportcentra brochure ISA

BROCHURE

normen en richtlijnen voor

denksportcentra

juni 2005 Opdrachtgever : Federatie Nederlandse Denksporten:

• Koninklijke Nederlandse Schaak Bond • Koninklijke Nederlandse Dam Bond • Nederlandse Bridge Bond • Nederlandse Go Bond

Datum : juni 2005 Opgesteld door : ing. K.C.H.M. van Hal ing. D.A.P.C. Floren Hoofdstuk 6 opgesteld door : mr. drs. R.G. van der Scheer drs. E. Puyt msm

Normen en richtlijnen voor denksportaccommodaties juni 2005 _____________________________________________________________________________________________________

i.1

1 INLEIDING EN LEESWIJZER .................................................................................................1

2 SITUERING............................................................................................................................2 2.1 SOCIALE VEILIGHEID............................................................................................................2 2.2 OPENBARE VERLICHTING......................................................................................................3 2.3 EXTERNE ROUTING / BEREIKBAARHEID....................................................................................3

2.3.1 Parkeerterrein en fietsenstalling..................................................................................3 2.4 TOEGANKELIJKHEID MINDERVALIDEN......................................................................................3 2.5 INTERNE ROUTING...............................................................................................................4

2.5.1 Toegankelijkheid mindervaliden ..................................................................................4 3 RUIMTEVOORZIENINGEN .....................................................................................................5

3.1 ALGEMEEN ........................................................................................................................5 3.2 ENTREE/ CENTRALE RUIMTE .................................................................................................6

3.2.1 Algemeen ..................................................................................................................6 3.2.2 Ruimtelijke relatie entree/ centrale ruimte ....................................................................6

3.3 SPEELZAAL........................................................................................................................6 3.3.1 Speelzaal algemeen...................................................................................................6 3.3.2 Ruimtelijke relatie speelzaal........................................................................................7 3.3.3 Afmeting speelzaal.....................................................................................................7 3.3.4 Inrichting speelzaal ....................................................................................................9 3.3.5 Afwerking speelzaal .................................................................................................10 3.3.6 Installaties speelzaal ................................................................................................11

3.4 ONTMOETINGSRUIMTE.......................................................................................................12 3.4.1 Ontmoetingsruimte algemeen ...................................................................................12 3.4.2 Ruimtelijke relatie ontmoetingsruimte ........................................................................13 3.4.3 Afmeting ontmoetingsruimte .....................................................................................14 3.4.4 Inrichting ontmoetingsruimte.....................................................................................14 3.4.5 Afwerking ontmoetingsruimte....................................................................................14 3.4.6 Installaties ontmoetingsruimte...................................................................................14

3.5 CENTRALE TOILETGROEP ...................................................................................................15 3.5.1 Centrale toiletgroep algemeen ..................................................................................15 3.5.2 Ruimtelijke relatie cent rale toiletgroep .......................................................................15 3.5.3 Afmeting centrale toiletgroep ....................................................................................15 3.5.4 Inrichting centrale toiletgroep ....................................................................................15 3.5.5 Afwerking centrale toiletgroep...................................................................................16

3.6 BERGING ALGEMEEN .........................................................................................................16 3.6.1 Berging algemeen ....................................................................................................16 3.6.2 Ruimtelijke relatie berging.........................................................................................16 3.6.3 Afmeting berging......................................................................................................16 3.6.4 Afwerking berging ....................................................................................................16 3.6.5 Installaties berging ...................................................................................................16

3.7 BERGING SPELMATERIAAL..................................................................................................17 3.7.1 Berging spelmateriaal algemeen ...............................................................................17 3.7.2 Ruimtelijke relatie berging spelmateriaal....................................................................17 3.7.3 Afmeting berging spelmateriaal .................................................................................17 3.7.4 Afwerking berging spelmateriaal ...............................................................................17

3.8 VERGADERRUIMTE............................................................................................................17 3.8.1 Vergaderruimte algemeen ........................................................................................17 3.8.2 Ruimtelijke relatie vergaderruimte .............................................................................17 3.8.3 Afmeting vergaderruimte ..........................................................................................18 3.8.4 Inrichting vergaderruimte..........................................................................................18 3.8.5 Afwerking vergaderruimte.........................................................................................18 3.8.6 Installaties vergaderruimte........................................................................................18

3.9 TECHNISCHE RUIMTE.........................................................................................................18 3.9.1 Technische ruimte algemeen ....................................................................................18 3.9.2 Ruimtelijke relatie technische ruimte .........................................................................18


i.2

3.9.3 Afmeting technische ruimte.......................................................................................19 3.9.4 Inrichting technische ruimte ......................................................................................19 3.9.5 Afwerking technische ruimte .....................................................................................19 3.9.6 Installaties technische ruimte ....................................................................................19

3.10 KEUKEN ..........................................................................................................................19 3.10.1 Algemeen keuken ....................................................................................................19 3.10.2 Ruimtelijke relatie keuken.........................................................................................19 3.10.3 Afmeting keuken......................................................................................................20 3.10.4 Inrichting keuken......................................................................................................20 3.10.5 Afwerking keuken.....................................................................................................20 3.10.6 Installaties keuken ...................................................................................................20

3.11 OPSLAGRUIMTE................................................................................................................20 3.11.1 Algemeen opslagruimte............................................................................................20 3.11.2 Ruimtelijke relatie opslagruimte.................................................................................20 3.11.3 Afmeting opslagruimte..............................................................................................21 3.11.4 Inrichting opslagruimte .............................................................................................21 3.11.5 Afwerking opslagruimte ............................................................................................21 3.11.6 Installaties opslagruimte ...........................................................................................21

3.12 BEHEERDER-/ADMINISTRATIERUIMTE....................................................................................21 3.12.1 Beheerder-/administratieruimte algemeen..................................................................21 3.12.2 Ruimtelijke relatie beheerder-/administratieruimte ......................................................21 3.12.3 Afmeting beheerder-/administratieruimte ...................................................................22 3.12.4 Inrichting beheerder-/administratieruimte ...................................................................22 3.12.5 Installaties beheerder-/administratieruimte.................................................................22

3.13 WERKKAST ......................................................................................................................22 3.13.1 Werkkast algemeen .................................................................................................22 3.13.2 Ruimtelijke relatie werkkast ......................................................................................22 3.13.3 Afmeting werkkast....................................................................................................22 3.13.4 Inrichting werkkast ...................................................................................................22 3.13.5 Afwerking werkkast..................................................................................................23

4 WETGEVING EN DUURZAAM BOUWEN..............................................................................24 4.1 VOORSCHRIFTEN ..............................................................................................................24 4.2 ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN ..................................................................................24 4.3 DUURZAAM BOUWEN .........................................................................................................25 4.4 ONDERHOUDSARM BOUWEN ...............................................................................................26

5 UITVOERING .......................................................................................................................27 5.1 AANBESTEDEN .................................................................................................................27 5.2 ZELFWERKZAAMHEID.........................................................................................................27 5.3 UITWERKING PLAN ............................................................................................................27 5.4 OPDRACHTGUNNING..........................................................................................................28

5.4.1 Aanbesteding ..........................................................................................................28 5.4.2 Offerte.....................................................................................................................28

5.5 OPLEVERING ....................................................................................................................29 5.6 ONDERSTEUNING DENKSPORTBONDEN EN ISA SPORT............................................................29

6 PLANVORMING, REALISATIE EN EXPLOITATIE .................................................................31 6.1 VOORONDERZOEK ............................................................................................................32 6.2 PLANVORMING: VAN PLAN TOT PROJECT ..............................................................................33 6.3 BOUWFASE......................................................................................................................33 6.4 EXPLOITATIEFASE .............................................................................................................33

ADRESSEN ................................................................................................................................38

PUBLICATIES .............................................................................................................................40

COLOFON ..................................................................................................................................41


i.3

BIJLAGEN Bijlage 1: Checklist realisatietraject Denksportcentrum

Normen en richtlijnen voor Denksportaccommodaties juni 2005 _____________________________________________________________________________________________________

1

1 INLEIDING EN LEESWIJZER

In Nederland zijn al veel denksportcentra gerealiseerd. Zij worden intensief gebruikt en hebben binnen gemeenten een grote maatschappelijke betekenis gekregen. In de folder “Een denksportcentrum in elke gemeente” zijn de voorbeelden van deze succesvolle denksportcentra uitgelicht. De folder is verkrijgbaar bij elke denksportbond en het NOC*NSF (voor adressen zie achterin). De realisatie van een denksportcentrum is soms lastig en vraagt volharding, maar is altijd dankbaar werk. Om dit proces te ondersteunen is onderhavige brochure “Normen en richtlijnen voor denksportcentra” ontwikkeld. In deze brochure staat omschreven waar een nieuw te bouwen denksportcentrum aan moet voldoen. De tekst is in juni 2005 voor het laatst met de betrokken denksportbonden (Schaken, Dammen, Bridge en Go) besproken en vastgesteld. Wanneer een verbouwing, uitbreiding of aanpassing van bestaande bouw tot denksportcentrum wordt uitgevoerd, dan kunnen de normen als aanbeveling worden gehanteerd voor de bestaande bouw, mits de wetgeving dit toelaat. Deze brochure is opgezet als naslagwerk en behoeft niet van voor naar achter gelezen te worden. Het kan goed zijn dat de lezer slechts interesse heeft in specifieke onderwerpen. De opbouw van de brochure is als volgt: Hoofdstuk 2 tot en met 5 betreffen technische zaken die bouwkundige consequenties kunnen hebben. In deze hoofdstukken zitten ook praktische ontwerptips op basis van ervaringen met gebruik van denksportcentra elders. Hoofdstuk 3, de paragrafen 1 tot 3 zijn hierbij het meest specifiek. De afgebeelde tekeningen van een speelzaal zijn als visualisatie van de gestelde uitgangspunten bedoeld en willen zeker geen “ontwerptekening” zijn. Hoofdstuk 6 gaat in op niet-bouwkundige zaken. Hier komen moeilijk grijpbare onderwerpen aan de orde over hoe het initiatief voor een denksportcentrum genomen kan worden en welke zaken men buiten het directe ‘bouwproces’ kan tegenkomen. Een handvat om na te denken over de exploitatie van een denksportcentrum wordt gegeven. Elke situatie is anders en voor de totstandkoming van een denksportcentrum is geen standaard formule te geven.


2

2 SITUERING

2.1 Sociale veiligheid

Bij het maken van plannen voor verbouwingen of nieuwbouw, maar ook bij een kleinere opknapbeurt van sportaccommodaties in het algemeen, is het van belang rekening te houden met de bereikbaarheid en de sociale veiligheidsaspecten. Uiteraard geldt dit ook voor de toegangswegen (wegen, fietspaden en trottoirs) tot de sportaccommodatie en het parkeerterrein, inclusief de fietsenstalling. In grote lijnen kan worden gesteld dat een sociaal veilige accommodatie een accommodatie is, die op zes criteria de toets der kritiek moet kunnen doorstaan. Deze criteria zijn: 1. Aanwezigheid van sociale controle (toezicht) Toezicht kan worden uitgeoefend door functionarissen zoals politie en beheerder; vrijwillig kader

dat niet is aangesteld om toezicht te houden, maar door zijn aanwezigheid een vorm van sociale controle uitoefent, bijvoorbeeld bestuurders en barmedewerkers: min of meer toevallig aanwezigen als medesporters, passanten en omwonenden.

2. Afsluitbaar

Zorg dat de accommodatie niet (te) gemakkelijk toegankelijk is voor ongewenst bezoek.

3. Zichtbaarheid Zorg voor een goede verlichting en pas op voor zichtbelemmeringen op plaatsen waar die niet horen. Draag zorg voor een overzichtelijke inrichting (duidelijk aangeven van in- en uitgangen, routewijzers).

4. Alternatieve routes Er moet een mogelijkheid zijn te kiezen voor een andere route, een andere ingang of uitgang. Er moet in ieder geval één veilige route zijn. Dit geldt eveneens voor de plekken waar men móet komen: ook deze dienen veilig te zijn.

5. Aantrekkelijke omgeving

In een aantrekkelijke omgeving voelen mensen zich eerder veilig. Een aantrekkelijke omgeving is goed onderhouden, schoon en zonder sporen van vandalisme. Daarnaast spelen kleuren materiaalgebruik en aankleding een belangrijke rol bij de beleving van een sportaccommodatie.

6. Zorg voor inbraak- en vandalismebestendigheid. Nadere informatie over sociale veiligheid is te vinden in de NOC*NSF-brochure: “Oog voor sociale veiligheid: Een handreiking voor verenigingen” . Deze brochure is op te vragen bij NOC*NSF.

Tip: Omdat een denksportcentrum vaak in bestaande bebouwing goed inpasbaar is en op andere tijden intensief gebruikt wordt dan winkelcentra en/of kantoren, kan de keuze voor een locatie in de buurt van een winkelcentrum of kantoor gunstig zijn in verband met reeds aanwezige parkeervoorzieningen die dan optimaal kunnen worden gebruikt (dubbelgebruik).


3

2.2 Openbare verlichting

In verband met de sociale controle en veiligheid moeten de toegangswegen (wegen, fietspaden en trottoirs) tot het sportsportcentrum en het parkeerterrein, inclusief fietsenstalling, voorzien zijn van een openbare verlichting. De verlichting dient te voldoen aan de ‘Aanbeveling voor openbare straatverlichting’ van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV). Ook de verlichting rondom het gebouw moet voldoende zijn.

2.3 Externe routing / bereikbaarheid

2.3.1 Parkeerterrein en fietsenstalling

Het parkeerterrein dient vanaf de openbare weg makkelijk toegankelijk te zijn. De grootte van het parkeerterrein hangt nauw samen met de omvang en de activiteiten van de vereniging(en). Over het algemeen kan worden uitgegaan van 1 parkeerplek per 4 bezoekers. Hierbij dient rekening te worden gehouden met parkeerplaatsen voor mindervaliden, waarvoor dient te worden uitgegaan van 2% van het totaal aantal parkeerplaatsen met een minimum van één. Een praktische aanpak in dit verband is een nadere inventarisatie van het feitelijke gemiddelde parkeergebruik op basis van het verwachte aantal personen op de drukste bezoekdag in de week. Aanbevolen wordt één en ander met de gemeentelijke overheid af te stemmen en daarbij ook te kijken in hoeverre het mogelijk is, gebruik te maken van parkeergelegenheid in de nabije omgeving, zoals bijvoorbeeld parkeerplaatsen bij omliggende winkels en bedrijven. Houd ook rekening met eventuele parkeeroverlast voor omwonenden. Voor de afzonderlijke afmetingen van parkeervakken, aan- en afvoerwegen en opritten wordt verwezen naar de ‘Aanbevelingen voor Verkeersvoorzieningen binnen de Bebouwde Kom’ van het Kenniscentrum voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur (CROW). Het denksportcentrum dient uiteraard ook bereikbaar te zijn voor hulpdiensten en voor het verrichten van onderhoudswerkzaamheden. Behalve parkeerplaatsen voor auto’s, moet ook een voorziening voor het stallen van fietsen, bromfietsen en scooters aanwezig zijn. Voor het bepalen van de omvang van de stallingruimte, verdient het aanbeveling om een inschatting te maken van het gemiddeld aantal mensen waarvan wordt verwacht dat zij tijdens de piekuren met de fiets, bromfiets en/of scooter zullen komen.

2.4 Toegankelijkheid mindervaliden

Het complex dient op een zodanige wijze te zijn ontworpen dat het bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar is voor mensen met een functiebeperking. Dit betekent onder meer dat: • op het parkeerterrein in elk geval rekening gehouden dient te worden met parkeerplaatsen voor

mindervaliden. Hierbij dient te worden uitgegaan van 2% van het totaal aantal parkeerplaatsen met een minimum van één. De parkeerplaatsen voor mindervaliden liggen bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de toegang van het gebouw. Ze dienen minimaal 3,5 meter breed en 6,0 meter lang te zijn en te zijn voorzien van verkeersbord E6 (E6 is parkeerplaats mindervaliden).

• Het gebouw goed bereikbaar dient te zijn, dat wil zeggen dat in de route er naar toe geen hoogteverschillen en obstakels mogen voorkomen.

• elk toch voorkomend hoogteverschil groter dan 20 mm dient te worden overbrugd door helling-banen of gelijkwaardige oplossingen.


4

Bovenstaande aanpassingen dienen te worden uitgevoerd volgens de richtlijnen in de "Handleiding Integrale Toegankelijkheid Sportaccommodaties" van NOC*NSF en het ‘Handboek voor Toegankelijkheid’ van de Gehandicaptenraad.

2.5 Interne routing

2.5.1 Toegankelijkheid mindervaliden

Bij voorkeur wordt de denksportaccommodatie geheel op de begane grond uitgevoerd. Om toegankelijk en bruikbaar voor mindervaliden te zijn, dient een denksportaccommodatie aan de volgende eisen te voldoen: • hoogteverschillen groter dan 20 mm moeten zoveel mogelijk worden vermeden; • elk toch voorkomend hoogteverschil groter dan 20 mm dient te worden overbrugd door helling-

banen of gelijkwaardige oplossingen; • indien publiekstoegankelijke ruimten op een verdieping gesitueerd worden, moeten deze via een lift

bereikbaar zijn; • de gangen moeten minimaal 1,2 meter breed zijn indien sprake is van incidenteel tegemoetkomend

verkeer. (Over het algemeen kan bij de bouw van denksportcentra worden uitgegaan van deze norm);

• de gangen moeten minimaal 1,5 meter breed zijn indien sprake is van regelmatig tegemoetkomend verkeer;

• in doodlopende gangen dient een minimale draairuimte te zijn van 1,5 x 1,5 meter; • de vrije doorgangsbreedte dient tenminste 1,8 meter te bedragen indien er sprake is van

voortdurend tegemoetkomend verkeer; • de vrije doorgangsbreedte dient tenminste 0,9 meter te bedragen indien er sprake is van een

plaatselijke versmalling van maximaal 1,2 meter lengte; • dorpels dienen maximaal 20 mm hoog te zijn en bij voorkeur afgerond; • de doorgangen en deuren moeten een netto doorgangs breedte hebben van minstens 0,9 meter; • er dient voor bezoekers minimaal één aangepast toilet te worden opgenomen, uitgevoerd volgens

het "Handboek voor Toegankelijkheid". De voorkeur gaat hierbij uit naar een gecombineerd dames- en mindervalidentoilet.


5

3 RUIMTEVOORZIENINGEN

3.1 Algemeen

In de navolgende tekst worden de ruimten omschreven die aanwezig zijn in een denksport-accommodatie. Hierbij is een aantal ruimten als normatieve ruimten en een aantal ruimten als aanbevolen ruimten omschreven. Het onderscheid tussen norm en aanbeveling kan als volgt worden omschreven: Norm De minimale waarde die voor een bepaald aspect dient te worden gehanteerd teneinde namens de bonden goedkeuring op dit aspect te kunnen verkrijgen. Een ruimte die als norm omschreven staat dient dan ook minimaal in de accommodatie aanwezig te zijn. Aanbeveling Een voorkeurswaarde die door de bonden wordt gehanteerd, waarvan toepassing er toe leidt dat de accommodatie een hoger kwalitatief niveau bereikt dan minimaal vereist. Een ruimte die als aanbeveling staat omschreven kan worden gezien als aanvulling op de normen en is derhalve niet noodzakelijk om goedkeuring van de bond te verkrijgen. Of een ruimte normatief is of wordt aanbevolen hangt mede af van de functie van de accommodatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen accommodaties die geschikt zijn voor reguliere clubcompetitie en trainingen (C-accommodatie) en accommodaties die geschikt zijn voor nationale en regionale wedstrijden en trainingen (B-accommodatie). Behalve de hiervoor genoemde accommodaties bestaat er de A-accommodatie, die geschikt is voor internationale wedstrijden. In Nederland wordt het aantal A-, en B-accommodaties dat per sporttype wordt gerealiseerd tot een minimum beperkt, en derhalve zijn deze in deze brochure buiten beschouwing gelaten. Paragraaf Ruimte Normatieve ruimte

(minimum) Aanbevolen ruimte

3.2 Entree 6 m² > 6 m² 3.3 Speelzaal 135 m² 1) 135 m² Extra speelruimte -- 2 x 85 m² 3.4 Bar-/ontmoetingsruimte (garderobe) 55 m² 2) > 125 m² 3.5 Centrale toiletgroep 10 m² > 10 m² 3.6 Berging algemeen 10 m² > 10 m² 3.7 Berging spelmateriaal 1 m² 3) > 1 m² 3.8 Vergaderruimte -- 15 m² 3.9 Technische ruimte 6 m² > 6 m² 3.10 Keuken -- > 6 m² 3.11 Opslagruimte -- > 5 m² 3.12 Beheerder/administratieruimte 15 m² > 15 m² 3.13 Werkkast 2 m² > 2 m² TOTAAL: 240 m² 506 m²

Tabel 3.1 Ruimteoverzicht denksportcentra 1) minimaal dient een speelzaal van 135 m² aanwezig te zijn waarbij het wordt aanbevolen 2 extra ruimten op te nemen van 85 m² per ruimte 2) er kan worden uitgegaan van 0,7 m² per persoon omdat de speelruimte veelal bij de ontmoetingsruimte wordt betrokken. 3) aan berging spelmateriaal wordt geadviseerd minimaal 2 m³ ruimte te besteden, dit kan op 1 m² vloeroppervlak


6

Per ruimte wordt hieronder omschreven hoe de ruimte minimaal dient te worden uitgevoerd. Behalve de in deze brochure opgenomen omschrijving is eveneens het Bouwbesluit en de Drank - en Horecawet van belang. De accommodatie dient toegankelijk te zijn voor mensen met een functiebeperking. Dit betekent onder andere dat indien er hoogteverschillen bestaan, het hoogteverschil door een persoon met rolstoel kan worden overbrugd door middel van een hellingbaan of een (trap)lift. Dit voorschrift en andere voorschriften zijn opgenomen in het Handboek voor Toegankelijkheid, dat evenals de Drank - en Horecawet, het bouwbesluit en overige wettelijke bepalingen van toepassing is op de bouw van een denksportcentrum.

3.2 Entree/ centrale ruimte

3.2.1 Algemeen

Voor een goede controle op de bezoeker van de accommodatie is een centrale entree noodzakelijk. Om voldoende toezicht te kunnen houden wordt het aantal toegangen tot het gebouw tot een minimum beperkt. Brandweervoorschriften kunnen een reden zijn om hiervan af te wijken. De entree dient van buitenaf duidelijk zichtbaar te zijn, bijvoorbeeld in de vorm van een uitspringende entree en dient via een veilige route te kunnen worden benaderd. Het aanbrengen van een tochtportaal of tochtsluis is wenselijk voor het tegengaan van tochtverschijnselen in de centrale ruimte. Om behalve tocht ook vuil in de accommodatie te weren is het van belang dat de entree wordt uitgevoerd als een schoonloopzone waartoe bijvoorbeeld een schoonlooptapijt kan worden opgenomen.

3.2.2 Ruimtelijke relatie entree/ centrale ruimte

Vanuit het tochtportaal betreedt de bezoeker de centrale ruimte van waaruit men zich naar de overige ruimten kan begeven. Hierbij wordt het aantal vierkante meters gang bij voorkeur tot een minimum beperkt. De centrale ruimte kan zowel een centrale hal zijn als een ontmoetingsruimte. Deze ruimte dient groot genoeg te zijn om zijn centrale functie goed te kunnen vervullen, waarbij het van belang is rekening te houden met voldoende oppervlak voor loopwegen en eventueel een garderobe (met voldoende toezicht).

3.3 Speelzaal In deze paragraaf wordt weergegeven waaraan een speelzaal dient te voldoen die als multifunctionele ruimte kan worden gebruikt.

3.3.1 Speelzaal algemeen

Op momenten dat verschillende denksporten tegelijkertijd worden beoefend moet het mogelijk zijn om de zaal op te delen in meerdere afgesloten ruimten. Hiertoe kan worden gekozen voor één of meerdere vouwwanden. Deze vouwwanden dienen, op het moment dat ze niet worden gebruikt, zo te worden opgeslagen dat ze zo weinig mogelijk hinder vormen in de speelzaal. Hiertoe kan bijvoorbeeld een nis in de wand worden opgenomen of kan de vouwwand voor één deurhelft van twee naast elkaar gesitueerde toegangsdeuren worden geplaatst (zie figuur 1 en 2). Wel dient er rekening mee te


7

worden gehouden dat er voldoende vluchtwegen aanwezig zijn. Vrijstaande kolommen in de speelzaal dienen zoveel mogelijk te worden voorkomen.

Figuur 1 Figuur 2

Scheidingswand in nis Scheidingswand voor deur Om de accommodatie een multifunctioneel karakter te geven is het van belang dat de speelzaal ook voor andere doeleinden kan worden gebruikt dan voor denksport. De ruimte dient echter zo te worden ingericht dat het niet noodzakelijk is om het meubilair voortdurend te hoeven verschuiven. Tip: Maak gebruik van stapelbaar meubilair. Tip: Probeer leegstand van de accommodatie te voorkomen door multifuncitoneel ruimtegebruik. Overdag kan de ruimte wellicht worden gebruikt door vergaderingen, cursussen of naschoolse opvang. ’s Avonds kan de ruimte worden benut door denksportverenigingen. Overigens: voor ouderen worden bridgeclubs die ’s middags spelen steeds populairder!

3.3.2 Ruimtelijke relatie speelzaal

De speelzaal wordt rechtstreeks betreden vanuit de centrale ruimte/ontmoetingsruimte. De ontmoetingsruimte kan zowel zijn opgenomen in de speelzaal als zijn opgenomen in de accommodatie als een zelfstandige ruimte. De loopwegen vanuit de speelzaal naar de sanitaire groep zijn evenals die naar de bergruimte zo kort mogelijk.

3.3.3 Afmeting speelzaal

De afmeting van een speelzaal wordt bepaald door de grootte van de vereniging en de opstelling van de tafels die niet altijd gelijk is. Bridge wordt bijvoorbeeld gespeeld op vierkante tafels waaraan aan alle vier zijden spelers zitten. Een afmeting van 90 x 90 centimeter is voor bridge een ideale maat. Bij dammen, schaken en go nemen de spelers plaats tegenover elkaar. De tafels zijn dan in lange rijen aan elkaar geplaatst. Voor dammen, schaken en go kan dus ook goed een rechthoekige tafel worden gebruikt. Een praktisch compromis, voor alle denksporten, is een tafelmaat van tenminste 80 x 80 centimeter. Iets meer ruimte op de tafel is overigens wenselijk. Tip: Let bij de aanschaf van de tafel op de positie van de poten. Alle denksporten willen hun stoel gedeeltelijk onder de tafel kunnen schuiven.Schakers, dammers en go-ers willen graag nog wat ruimte naast hun speelbord hebben. Mocht tot aanschaf van rechthoekige tafels worden overgegaan dan kan dat meer ruimte kosten (zie hieronder). Voor de berekening van het oppervlak van de speelzaal kan men uitgaan van 1,75 m² per speler (inclusief 10% loopruimte). Dit geldt zowel voor het spelen aan vierkante tafels (4 spelers) als voor het spelen in rijen (2 spelers). Op basis van deze gegevens en de gemiddelde grote van een vereniging is bepaald dat het minimale vloeroppervlak van de speelzaal 135 m² is (dit is een bridgevereniging met


8

ca. 80 actieve leden). Voor een effectief gebruik van de ruimte bij het spelen van bridge, kan het tafelpatroon met 7 m² vloeroppervlak per tafel worden gehanteerd als weergegeven in figuur 3. Het gearceerde gebied geeft het speeloppervlak van 7 m² per speelplek weer.

Figuur 3

Tafelindeling bij effectief ruimtegebruik

Het is van groot belang om de speelzaal flexibel in te kunnen delen. Bridgeclubs zijn meestal wat groter en nemen meer ruimte in dan de andere denksportverenigingen. Zo is een ruimte van 85 m² voldoende om te schaken met circa 40 personen. Veel bridgeverenigingen zijn echter behoorlijk veel groter dan 80 leden. Daarom is het ideaal als naast de “hoofdspeelzaal” van 135 m² ook nog twee ruimten aanwezig zijn van circa 85 m² die aan elkaar geschakeld kunnen worden. In dit geval kan de bridgevereniging circa 180 leden accommoderen of kunnen meerdere verenigingen tegelijkertijd spelen. Om de ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken zou de ontmoetingsruimte kunnen worden gecombineerd met de bar/het uitgiftepunt en een kleine speelzaal. Alleen als alle zaalruimte dan nodig is, zit de bar/het uitgiftepunt dan in de speelzaal, maar in de meeste gevallen niet. Twee voorbeelden van de indeling van een denksportcentrum zijn hieronder in figuur 4 en figuur 5 weergegeven. Nadrukkelijk wordt aangegeven dat de afbeeldingen niet als ontwerptekening dienen te


9

worden gehanteerd. Extra aandacht dient te worden geschonken aan de geluidsreductie van de flexibele wanden. Hoewel denksport-beoefening niet extreem lawaaiig is, is het hinderlijk als geluiden uit de andere zaal goed hoorbaar zijn. Een geluidsreductie van circa 41-46 dB wordt aanbevolen.

Figuur 4 Figuur 5

Mogelijke indeling denksportcentrum met Mogelijke indeling denksportcentrum inclusief

minimaal aantal ruimten aanbevolen ruimten De vrije hoogte in de speelzaal, zijnde de hoogte vanaf de vloer tot het laagste punt van het plafond zoals een verlichtingsarmatuur, is minimaal 2,6 meter. Aanbevolen wordt een hoogte van 3,0 tot 3,5 meter te hanteren in verband met het voorkomen van een bedompte lucht en de toegestane luchtsnelheden van 0,2 m/s ten gevolge van de ventilatie. Om tafels, stoelen en overige materialen af of aan te kunnen voeren dient er minimaal één deur in de speelzaal te zijn opgenomen met een vrije doorgang die voldoende groot is om er een speeltafel eenvoudig horizontaal door te kunnen vervoeren.

3.3.4 Inrichting speelzaal

In de ruimte dient een kabelgoot, inclusief aansluitingen te worden opgenomen. Hierbij dient men naast voldoende wandcontactdozen ook voldoende data-aansluitingen te hebben en een aansluiting voor een beamer. Tafel In de speelzaal zijn tafels en stoelen opgenomen die comfortabel zijn voor de spelers. De optimale bladmaat van de tafel is per sport verschillend. Voor bridge bedraagt deze 90 x 90 cm. Voor de overige denksporten is een tafeldiepte van 80 centimeter voldoende. Bij een diepte van 90 centimeter (de breedte maakt niet uit omdat de tafels in rijen worden geplaatst) hebben jeugdspelers moeite om stukken te verzetten aan de overzijde van het bord. De hoogte van de bovenkant van de speeltafel tot de vloer is circa 75 cm. Deze hoogte is zowel geschikt voor de schaker die met zijn ellebogen op tafel zit als voor de bridger met een handvol kaarten. Tevens heeft deze hoogte het grote voordeel dat rolstoelgebruikers dezelfde tafel kunnen benutten. Bij voorkeur bestaat de mogelijkheid om de tafels aan elkaar aan te sluiten zodat bijvoorbeeld vergaderingen of cursussen kunnen worden gehouden.


10

De oppervlakte van het tafelblad mag niet reflecterend, niet te glad of te licht van kleur zijn. Daarnaast dient het blad eenvoudig te kunnen worden gereinigd. Tip: Om hinder van plaatsing van drankjes op de speeltafel te vermijden kan worden gekozen voor tafels met zogenaamde vlinderbladen. Stoel Omdat een stoel gedurende een lange periode van gemiddeld drie uur achtereen kan worden gebruikt door dezelfde gebruiker, is het van belang dat de stoel voldoende stabiel is en een hoog zitcomfort heeft. Er dient daarom voldoende aandacht te worden besteedt aan de zitdiepte en aan de hoogte van de leuning indien deze aanwezig is. Ook mindervalide mensen moeten comfortabel kunnen zitten in de stoel. Om te voorkomen dat mensen uit de stoel zakken dient de stoel te zijn bekleed met een materiaal dat niet te glad is. Tip: Kies voor een stoel die stapelbaar is en die past bij de hoogte van de speeltafel. Klok In de speelzaal dient voor sommige denksporten een speciale klok met geluidssignaal aan de wand te zijn opgenomen die voor iedere speler duidelijk afleesbaar is en met de hand kan worden bediend. Wanneer afzonderlijke ruimten worden gecreëerd door toepassing van één of meerdere scheidingswanden dan dient iedere afzonderlijke speelruimte te kunnen worden voorzien van een klok. Mededelingenbord In de speelzaal dient een mogelijkheid aanwezig te zijn om uitslagen en standen weer te geven. Hiertoe dient in iedere afzonderlijke speelzaal een deel van circa 1,0 x 1,0 meter van een wand te worden gereserveerd om een mededelingenbord te kunnen plaatsen. Tip: Zorg (eventueel per vereniging) voor verplaatsbare mededelingenborden. Deze zijn gemakkelijker in het gebruik en kunnen na afloop makkelijk worden weggezet, waardoor de ruimte voor iedereen bruikbaar blijft.

3.3.5 Afwerking speelzaal

Vloer speelzaal Bij de keuze van de vloerafwerking dient rekening te worden gehouden met de effecten van het materiaal op de akoestiek in de ruimte. Een gesloten en glad vloeroppervlak zal de gewenste akoestiek negatief beïnvloeden en mag daarom niet worden toegepast. De vloer wordt bij voorkeur voorzien van zacht tapijt als vloerbedekking. Het wordt aanbevolen om te kiezen voor tapijttegels, omdat deze eenvoudig zijn uit te nemen om te reinigen of vervangen. Wand speelzaal De wand dient een matte afwerking en wat betreft kleur en structuur een gelijkmatig oppervlak te hebben, waarbij het gebruik van spiegels uit den boze is. De kleur die wordt gekozen moet een rustige uitstraling hebben en een minimale kleurreflectiefactor van 0,25. Felle kleuren dienen te worden vermeden. Bij de keuze van het wandmateriaal dient er rekening mee te worden gehouden dat hinderlijke geluidsoverdracht vanuit aangrenzende ruimten dient te worden voorkomen.


11

Plafond speelzaal Ook met de plafondafwerking kan invloed worden uitgeoefend op de akoestische kwaliteiten van de ruimte. Bij de keuze van het materiaal dient er op te worden gelet dat het materiaal positief bijdraagt aan de geluidsabsorptie. Daarnaast dient geluidsoverdracht vanuit aangrenzende ruimten via het plafond te worden voorkomen.

3.3.6 Installaties speelzaal

Verlichting speelzaal Voorkomen dient te worden dat de sporter hinder ondervindt van daglicht of weerkaatsing van kunstmatige verlichting in de beglazing. Het glasoppervlak dient te allen tijde te kunnen worden bedekt. Het is van belang dat de sporter goed zicht heeft op de speelkaarten en/of het speelbord. Hinderlijke schaduw mag niet voorkomen. Voor de diverse denksporten zijn verschillende verlichtingssterkten noodzakelijk. Bij voorkeur wordt een warm-witte kleur voor de verlichting gekozen. Voor het schaken, dammen en voor go dient de horizontale verlichtingssterkte op tafel minimaal 300 lux (met een gelijkmatigheid op de tafel van Emin:Egem = 1) te zijn en voor bridge minimaal 500 lux (met een gelijkmatigheid op de tafel van Emin:Egem = 0,7). Om alle denksporten van voldoende licht te kunnen voorzien is het wenselijk om de verlichting schakelbaar te maken zodat zowel 300 lux als 500 lux kan worden verkregen. Op deze wijze hoeft niet altijd de volledige capaciteit te worden ingeschakeld en kan een energiebesparing het gevolg zijn. Bij het ontwerp van de verlichtingsinstallatie dient rekening te worden gehouden met vervuiling en veroudering van de installatie waardoor de verlichtingssterkte kan afnemen. De startwaarde van de verlichting dient daarom hoger te zijn dan de minimaal vereiste lichtsterkten. De verlichtingssterkte op het tafelblad (het speelvlak) wordt gemeten door het tafelblad in de lengte en breedte in drieën te delen waardoor 9 gelijke vlakken ontstaan. In het midden van deze 9 vlakken wordt vervolgens de verlichtingssterkte gemeten. Ook de verlichtingssterkte van de gehele speelzaal per tafel, het speelvlak inclusief ruimte rond de tafel, wordt gemeten. De verlichtingssterkte van de speelruimte dient daarbij minimaal 0,5 maal de verlichtingssterkte van het speelvlak te bedragen. De wijze waarop dit wordt gemeten is gelijk aan de wijze waarop de verlichtingssterkte op het speelvlak wordt gemeten. De volledige speelruimte wordt namelijk in 9 gelijke vlakken verdeeld. In het midden van deze 9 vlakken wordt vervolgens de verlichtingssterkte gemeten. Omdat een denksportcentrum een multifunctioneel karakter heeft, wordt aanbevolen om behalve sportverlichting ook te onderzoeken of er andere vormen van verlichting wenselijk zijn. Verwarming speelzaal In de speelzaal dient een temperatuur te kunnen worden behaald van 18 tot 23 ºC. Er zijn diverse manieren van verwarmen om deze temperaturen te bereiken. De voorkeur gaat echter uit naar vloerverwarming omdat dit type verwarming een grote gelijkmatigheid heeft. Als het budget dit niet toelaat dan is het ook goed mogelijk om te kiezen voor radiatoren of convectoren.


12

Ventilatie speelzaal Het is voor de behaaglijkheid, luchtkwaliteit en vochtregulatie belangrijk om de speelzaal voldoende te ventileren. Tijdens de aanwezigheid van personen in de speelzaal wordt onder andere vocht geproduceerd. De relatieve vochtigheid in de ruimte dient te liggen tussen 30 en 70%. Minimaal dient in iedere geval de ruimte-inhoud zesvoudig per uur te kunnen worden geventileerd. Door het ventileren mogen geen hinderlijke luchtstromingen ontstaan. De maximaal toelaatbare luchtsnelheid bedraagt 0,2 m/s tot een hoogte van 2,0 meter. Om iedere vorm van tocht te vermijden zijn klapraampjes ongewenst. Bij toevoer van koudere (buiten)lucht moet deze, alvorens in de ruimte te worden toegelaten, worden voorverwarmd. Dit kan bij verwarming door radiatoren bijvoorbeeld opgelost worden door de toevoerroosters te plaatsen achter de radiatoren. Naast ventilatie tijdens het gebruik van de speelzaal dient er ook rekening te worden gehouden met ventilatie buiten de gebruiksuren om. Aanbevolen wordt om de (mechanische) ventilatie tot minimaal één uur ná gebruik door te laten draaien. Tevens is een natuurlijke ventilatie buiten de gebruiksuren om van belang. Hierbij kan gedacht worden aan ruime kieren onder de deuren. Ook het Bouwbesluit geeft eisen ten aanzien van ventilatie. Er dient te worden uitgegaan van de zwaarste van de twee berekeningsmethoden. Akoestiek speelzaal Omdat bij denksport een hoge mate van concentratie van belang is, dient geluidshinder zoveel mogelijk te worden voorkomen. Daarnaast dienen denksporters (bridgers) op een normale manier met elkaar te kunnen communiceren bij onder andere het bieden. Het is dus van belang dat er normen zijn gesteld aan de nagalmtijd in de speelzaal. Behalve de afwerking van de ruimte is het daarom van belang dat het achtergrondgeluidsniveau ten gevolge van bijvoorbeeld de ventilatie installatie tot een minimum wordt beperkt. Om hinder ten gevolge van installaties en andere niet met de sport verwante geluiden te voorkomen mag het geluidsniveau in de speelzaal niet hoger zijn dan Leq = 45 dB(A). Indien er een toeschouwersruimte is opgenomen dan mag het geluidsniveau in deze ruimte niet hoger zijn dan Leq = 45 dB(A). De gemiddelde nagalmtijd in de ruimte mag per frequentieband (van 125 tot 4000 Hz) niet meer zijn dan 0,9 seconden. Beamer speelzaal Niet functioneel vereist, maar wel praktisch is het om de speelzaal uit te voeren met een beamer. Voor denksportgebruik (trainingen, demonstraties, life WK, EK en NL-kampioenschappen via internet!) is het een aantrekkelijke toevoeging en het maakt de ruimte makkelijker multifunctioneel inzetbaar (cursussen, trainingen). Vanwege diefstal gevoeligheid is een “kooiconstructie” aan het bouwkundig plafond aan te bevelen. De data-ingang en stroomtoevoer moeten uiteraard aan de zijwand toegankelijk zijn. De muur of het scherm waarop wordt geprojecteerd vraagt aandacht. De projectie moet niet door direct invallend daglicht worden gehinderd.

3.4 Ontmoetingsruimte

3.4.1 Ontmoetingsruimte algemeen

De ontmoetingsruimte is een sociale ontmoetingsplaats voor de denksporter, waarbij de sfeer in deze ruimte in belangrijke mate bijdraagt tot gezelligheid en sociaal contact, hetgeen voor een vereniging


13

onontbeerlijk is. Een ontmoetingsruimte komt echter niet alleen de sfeer binnen de vereniging ten goede, het draagt door de verkoop van consumpties ook positief bij aan de exploitatie van de accommodatie. Behalve hetgeen in deze brochure is omschreven dient met de accommodatie en het gebruik van de accommodatie te worden voldaan aan de Drank- en Horecawet. Om kosten te besparen kan in de speelzaal een uitgiftepunt (counter) worden aangebracht. Voor bridge is het noodzakelijk dat de spelers aan de tafels worden bediend. Bij de overige denksporten kunnen de spelers tijdens het spel de tafel verlaten om zelf iets te bestellen. De afstand tot de bar of het uitgiftepunt dient dan wel zo kort mogelijk te zijn. Bij wijze van uitzondering kan de ontmoetingsruimte worden gecombineerd met de speelzaal. De ontmoetingsruimte en bijbehorende ruimten dienen te voldoen aan de plaatselijke eisen van de brandpreventie en de bijzondere wetten (Drank - en Horecawet, de Hygiënecode en AMvB voor de Horeca- en Recreatie-inrichtingen, etc.). De Warenwet vereist dat elke sportvereniging met een kantine in eigen beheer beschikt over de NOC*NSF-Hygiënecode voor Sportkantines. Medewerkers of barvrijwilligers in kantines waar belegde broodjes, snacks en dergelijke verkocht worden, zijn wettelijk verplicht te werken volgens een hygiëne controle systeem, het zogenaamde HACCP-systeem. De NOC*NSF-Hygiënecode voor Sportkantines is opgenomen in het Handboek Sportaccommodaties van NOC*NSF (hoofdstuk C6). Deze code is voorzien van invullijsten en registratieformulieren. Wie de lijsten eerlijk en volledig invult, heeft daar later veel plezier van. Actieve inzet en een hoge score zijn niet zeldzaam in de sportwereld. Per 1 januari 2004 is de gewijzigde Tabakswet van toepassing. Hierin is weergegeven dat er niet gerookt mag worden op plekken die bedoeld zijn voor gemeenschappelijk gebruik of publiektoegankelijke ruimten van overheidsinstellingen en andere instellingen zoals sportinstellingen, ziekenhuizen, jeugdhonken, bibliotheken en scholen. Daar geldt een rookverbod in wachtruimten, (les)lokalen, gangen, hallen, trappen, vergaderzalen en kantines. Rookverboden gelden verder in het openbaar vervoer en in gesubsidieerde sportcentra. De Tabakswet geldt (nog) niet voor particuliere of niet-gesubsidieerde instellingen. Op het moment dat de ontmoetingsruimte als horecagelegenheid wordt gebruikt dan is roken conform deze wet nog wel toegestaan. De niet-roker kan dan tegemoet worden gekomen door bijvoorbeeld rookvrije tijden in te stellen, of door gedeelten van de ruimte voor niet-rokers te reserveren. Sportverenigingen dienen te worden gestimuleerd om over een rookbeleid te beschikken. Voor meer informatie kan onder andere worden gekeken op de website www.rokenendewet.nl.

3.4.2 Ruimtelijke relatie ontmoetingsruimte

De ontmoetingsruimte wordt direct na binnenkomst via de centrale entree/ centrale hal betreden. De ruimte sluit direct aan op de centrale toiletgroep en de speelzaal. Vanuit de ontmoetingsruimte is er zicht op de speelzaal dat event ueel vanuit de speelzaal kan worden geweerd door de beglazing te blinderen. De bar moet zodanig worden gesitueerd dat er voldoende overzicht is op de ontmoetingsruimte. Houd tevens rekening met de loopwegen in de ontmoetingsruimte en opstoppingen voor de bar. Plaats de bar dan ook bij voorkeur niet in een looproute. Een gedeelte van de bar kan lager worden uitgevoerd voor bestellingen door rolstoelgebruikers en kinderen. Bovendien moet een telefoonaansluiting in de onmiddellijke nabijheid van de bar aanwezig zijn.


14

3.4.3 Afmeting ontmoetingsruimte

De grootte van de ontmoetingsruimte dient te zijn afgestemd op het aantal leden, de bezoekers van eventuele wedstrijden, alsmede de overige activiteiten die in de accommodatie plaatsvinden. Vertrekpunt voor de bepaling van het aantal personen is het aantal personen dat op een reguliere speeldag gemiddeld tijdens de piektijdstippen in de ontmoetingsruimte aanwezig is. Conform het Bouwbesluit dient voor een ruimte met een bijeenkomstfunctie waarin alcohol wordt genuttigd, een afmeting van minimaal 35 m² aanwezig te zijn. Voor het bepalen van het vloeroppervlak voor een denksportcentrum is echter uitgegaan van een vloeroppervlak van 0,7 m² per persoon en wanneer er tafels en stoelen worden geplaatst van minimaal 1,25 m² per persoon. Op basis van dit uitgangspunt is een minimaal vloeroppervlak van 55 m² benodigd bij een speelzaal van 135 m². De inwendige hoogte van de ontmoetingsruimte is minimaal 2,6 meter. De garderobe moet zodanig in de directe nabijheid van de ontmoetingsruimte worden gesitueerd dat er voldoende toezicht op deze garderobe mogelijk is. Hierbij wordt geadviseerd de garderobe niet in een looproute te situeren. Er kan worden gekozen voor een verrijdbare garderobe die tijdens het spel kan worden verplaatst naar een afsluitbare ruimte.

3.4.4 Inrichting ontmoetingsruimte

De inrichting van de ontmoetingsruimte dient aantrekkelijk te zijn voor de gebruiker. Er dient een gezellige uitstraling te worden gecreëerd waarin de sporter zich graag begeeft. Bij de keuze van het meubilair dient rekening te worden gehouden met de mogelijkheid het meubilair eenvoudig te kunnen reinigen. In bepaalde gevallen kan het ten behoeve van de exploitatie van de accommodatie gunstig zijn dat er een televisie is geplaatst. Er dient daarbij rekening te worden gehouden met het publiek dat het kan aantrekken en eventuele geluidsoverlast dat het kan veroorzaken, waardoor sommige gebruikers van de accommodatie kunnen worden weggejaagd. Ook kan er worden gedacht aan een plek voor verenigingen waar zij hun prijzenkasten kunnen plaatsen.

3.4.5 Afwerking ontmoetingsruimte

De vloer van de ontmoetingsruimte dient te zijn afgewerkt met een materiaal dat eenvoudig kan worden gereinigd. Bij de afwerking van het plafond gaat de voorkeur uit naar een systeemplafond in verband met mogelijke werkzaamheden in de toekomst aan bijvoorbeeld het leidingwerk.

3.4.6 Installaties ontmoetingsruimte

Verlichting ontmoetingsruimte In de ontmoetingsruimte kan, afhankelijk van de gebruiksdoeleinden van de ontmoetingsruimte, sfeerverlichting volstaan om de ruimte te verlichten. Mogelijk zijn er mensen die iets willen lezen waarvoor een hogere verlichtingssterkte wenselijk is dan voor het nuttigen van een drankje. Het minimale verlichtingsniveau dat aanwezig dient te zijn is 50 lux, gemeten op 1,0 meter boven de vloer. Daarnaast is het noodzakelijk dat er noodverlichting is aangebracht conform de norm NEN 1010.


15

Verwarming ontmoetingsruimte In de ontmoetingsruimte dient een ruimtetemperatuur te kunnen worden behaald van 18 - 20°C. Ventilatie ontmoetingsruimte Er dient een mechanisch ventilatiesysteem te zijn aangebracht dat voldoende capaciteit heeft om de luchtinhoud van de ontmoetingsruimte minimaal zes maal per uur te kunnen verversen.

3.5 Centrale toiletgroep

3.5.1 Centrale toiletgroep algemeen

De accommodatie dient te zijn voorzien van voldoende toiletten. Het aantal toiletten is afhankelijk van het aantal personen dat wordt verwacht in de accommodatie. Uitgaande van de minimale afmetingen van een denksportcentrum, zie tabel 3.1 ‘Ruimteoverzicht denksportcentrum’ op blz. 6, kan als minimum aantal toiletten voor een denksportcentrum worden uitgegaan van één damestoilet, één herentoilet en één mindervalidentoilet. Omdat bij denksporten gebruikelijk wel sprake is van piekbelasting (voor aanvang, in de pauze, na afloop) is een tweede damestoilet wel aanbevolen. Het is toegestaan het mindervalidentoilet als gewoon damestoilet te gebruiken. Indien de twee aanbevolen ruimten van 85 m² aanvullend op de speelruimte van 135 m² worden toegepast, dan dient te worden uitgegaan van twee dames toiletten, twee herentoiletten en één mindervalidentoilet. Indien het bouwbesluit hogere eisen stelt aan het aantal benodigde toiletten/ urinoirs dan hier omschreven, dan dient te worden uitgegaan van de eisen die het bouwbesluit hieraan stelt.

3.5.2 Ruimtelijke relatie centrale toiletgroep

De centrale toiletgroep kan worden opgenomen in de centrale hal of in de ontmoetingsruimte. De voorkeur gaat uit naar een plaats aan de zijde van de speelzaal zodat men niet een eventueel druk bevolkte centrale hal of ontmoetingsruimte door hoeft te lopen. De toiletten dienen minimaal te worden uitgevoerd met een voorportaal zodat men niet rechtstreeks uitkomt in de ontmoetingsruimte of centrale hal.

3.5.3 Afmeting centrale toiletgroep

Per urinoir wordt uitgegaan van een vloeroppervlak van 0,6 x 1,2 meter (inclusief loopruimte) en per toilet van minimaal 0,9 x 2,4 meter (inclusief 1,2 meter voorportaal). Daarnaast moet rekening worden gehouden met het vloeroppervlak van 0,8 x 0,8 meter (exclusief loopruimte) dat benodigd is voor een wastafel. De minimale afmeting van het mindervalidentoilet is 1,65 x 2,20 meter. De hoogte tot het plafond dient minimaal 2,6 meter te zijn.

3.5.4 Inrichting centrale toiletgroep

Om de schoonmaakwerkzaamheden te vereenvoudigen worden bij voorkeur vrijhangende toiletten toegepast. Boven de wastafel dient een spiegel te zijn aangebracht die eventueel kan worden opgenomen in het tegelwerk. En het mindervalidentoilet dient te worden uitgevoerd conform het Handboek voor Toegankelijkheid.


16

3.5.5 Afwerking centrale toiletgroep

De centrale toiletgroep dient zo te zijn uitgevoerd dat deze in hygiënische zin niet tot problemen leidt. Dit houdt in dat de volledige vloer dient te zijn uitgevoerd in tegelwerk of een steenachtig materiaal dat is voorzien van een coating en dat dorpels onder de deuren achterwege blijven. Bij voorkeur is dit tegelwerk niet voorzien van een antislipafwerking. Afhankelijk van de wijze van schoonmaken wordt er wel eens voor gekozen om op het laagste punt in het voorportaal een schrobput op te nemen om overtollig water, afkomstig van schoonmaakwerkzaamheden af te kunnen voeren. Er dient echter op te worden gewezen dat een schrobputje dat niet regelmatig wordt gebruikt nare luchtjes af kan geven. Behalve de vloer wordt ook de wand voorzien van tegelwerk tot een hoogte van minimaal 1,5 meter en bij voorkeur tot en met plafond.

3.6 Berging algemeen

3.6.1 Berging algemeen

Op momenten dat de accommodatie voor andere doeleinden wordt gebruikt dan voor denksport, kan het noodzakelijk zijn om materialen zoals muziekinstrumenten, cursusmateriaal voor bloemschikken of schilderen en dergelijke op te kunnen slaan. Dit verhoogt de mogelijkheden tot verhuur aan derden.

3.6.2 Ruimtelijke relatie berging

De berging dient aan de speelzaal te grenzen (eventueel gescheiden door een gang). De berging dient vanuit de speelzaal bereikbaar te zijn door middel van een vrije doorgang die voldoende groot is om de materialen eenvoudig te kunnen verplaatsen.

3.6.3 Afmeting berging

Afhankelijk van de grootte van de accommodatie wordt de afmeting van het vloeroppervlak van de berging bepaald. Minimaal dient te worden uitgegaan van 10 m², waarbij een rechthoekig vloeroppervlak de voorkeur heeft. De hoogte tot het plafond dient minimaal 2,6 meter te zijn.

3.6.4 Afwerking berging

De berging kan eenvoudig worden uitgevoerd, waarbij het materiaal voor de wanden geschikt is om er schappen aan te kunnen plaatsen.

3.6.5 Installaties berging

Verlichting De minimale verlichtingssterkte op vloerniveau dient 150 lux te zijn. De armaturen die worden toegepast dienen bestand te zijn tegen mechanische beschadigingen. Verwarming De berging dient te kunnen worden verwarmd tot een temperatuur van 15 ºC.


17

3.7 Berging spelmateriaal

3.7.1 Berging spelmateriaal algemeen

Denksportverenigingen hebben elk hun eigen matieraal. Alleen voor dure materialen (printers, bridgemates en dergelijke) is er soms gezamenlijk gebruik en beheer. Om wedstrijdspullen en accessoires op te kunnen bergen dient er in de accommodatie een aantal afsluitbare kasten te zijn opgenomen.

3.7.2 Ruimtelijke relatie berging spelmateriaal

Bij voorkeur worden de kasten geplaatst in, of in de nabijheid, van de speelzaal. Eventueel kunnen de afsluitbare kasten worden opgenomen in één bergruimte.

3.7.3 Afmeting berging spelmateriaal

Afhankelijk van de grootte van de accommodatie en het aantal verenigingen dat er gebruik van maakt wordt bepaald hoeveel kasten benodigd zijn. Minimaal dient echter te worden uitgegaan van kasten waarin 8 kratten kunnen worden geplaatst. De inwendige ruimte in de kast die per krat dient te worden opgenomen is 500 x 400 x 300 (d x b x h) millimeter. Voor één bridgevereniging kan deze ruimte bijvoorbeeld volstaan voor het plaatsen van 3 kratten voor biddingboxen, 2 kratten voor boards, 1 voor tafelbladen, 1 voor bridgemates. Daarnaast is er nog net voldoende ruimte voor het plaatsen van een printer of computer.

3.7.4 Afwerking berging spelmateriaal

Het handigste is om ruimten in de kast te maken met een hoogte van circa 62 centimeter. Door in deze ruimte op een hoogte van circa 31 centimeter een wegneembaar plankje op te nemen, kunnen ook damborden, schaakborden en dergelijke rechtop in de ruimte worden weggezet. Tip: Maak gebruik van (boodschappen)kratten om (losse) spullen gemakkelijk te kunnen verplaatsen.

3.8 Vergaderruimte

3.8.1 Vergaderruimte algemeen

Voor het houden van vergaderingen of wedstrijdbesprekingen kan het wenselijk zijn om een vergaderruimte op te nemen. Hiertoe kan een afzonderlijke ruimte worden ingericht, maar er kan ook voor worden gekozen om hier een deel van de speelzaal voor te benutten. Dit deel dient wel te kunnen worden afgesloten. Een scheidingswand in deze ruimten kan er voor zorgen dat een vergaderruimte wordt gecreëerd. Bij de keuze van de scheidingswand dient aandacht te worden besteed aan de geluidsabsorberende en geluidswerende kwaliteiten. Geluidsoverdracht vanuit aangrenzende ruimte dient zoveel mogelijk te worden beperkt.

3.8.2 Ruimtelijke relatie vergaderruimte

De vergaderruimte wordt bij voorkeur op een rustige plaats in de accommodatie geplaatst, zodat men zich op momenten dat het geluidsniveau in de speelzaal hoog is (door bijvoorbeeld een zang- of toneelvereniging) in de vergaderruimte nog steeds kan concentreren op de bespreking.


18

3.8.3 Afmeting vergaderruimte

De vergaderruimte heeft een minimaal vloeroppervl ak van 15 m² en een hoogte van 2,6 meter. De vorm van de ruimte dient zo te worden gekozen dat het plaatsen van tafels en stoelen eenvoudig mogelijk is.

3.8.4 Inrichting vergaderruimte

In de vergaderruimte dienen voldoende aansluitingsmogelijkheden te zijn opgenomen om onder andere elektronische apparatuur en computers op aan te kunnen sluiten. Tevens dient een telefoonaansluiting en een aansluiting voor een beamer aanwezig te zijn.

3.8.5 Afwerking vergaderruimte

De vloer en het plafond dienen te worden voorzien van een materiaal met goede akoestische eigenschappen zodat duidelijke kan worden geconverseerd. In of naast de toegangsdeur wordt bij voorkeur een lichtstrook opgenomen zodat men vanaf de gang kan zien of de ruimte in gebruik is.

3.8.6 Installaties vergaderruimte

Verlichting vergaderruimte De minimale verlichtingssterkte op tafelniveau dient schakelbaar te zijn, zodat zowel een verlichtingssterkte van 200 als van 500 lux kan worden behaald. Dit maakt het mogelijk om de ruimte te gebruiken voor het afhandelen van een extra partij (bijvoorbeeld “viertallen” bij bridge). Verwarming vergaderruimte De instructieruimte dient te kunnen worden verwarmd tot een temperatuur van 21 ºC.

3.9 Technische ruimte

3.9.1 Technische ruimte algemeen

Voor het opstellen van een stooktoestel en een warmwatertoestel is het van belang dat er in de accommodatie een technische ruimte is opgenomen. Hoe de ruimte wordt uitgevoerd is mede afhankelijk van de gemeentelijke voorschriften.

3.9.2 Ruimtelijke relatie technische ruimte

De technische ruimte dient op een plek in het gebouw te worden gesitueerd waardoor leidinglengtes zoveel mogelijk beperkt kunnen worden. Door de ruimte mag geen brand- en rookvrije vluchtroute voeren. De meterkast ten behoeve van gas, water en elektra dient bij voorkeur zodanig te zijn gesitueerd dat deze direct grenst aan de buitenmuur en de entreehal.


19

3.9.3 Afmeting technische ruimte

Het vloeroppervlak van de technische ruimte wordt bepaald door de afmeting van het stook- en warmwatertoestel die geplaatst dienen te worden. In overleg met de installateur kan de benodigde afmeting vroegtijdig worden bepaald.

3.9.4 Inrichting technische ruimte

De apparatuur dient zodanig te worden geplaatst dat het eenvoudig is om de installatie te onderhouden. De ruimte mag niet worden gebruikt voor de opslag van bij ministeriële regeling aangewezen brandbare, brandbevorderende of bij brand gevaar opleverende stoffen. Wanneer het warme water in denksportcentra uit een grote warmwaterinstallatie (bijvoorbeeld een boiler) afkomstig is, moet de temperatuur daarvan op het tappunt boven de 60°C zijn. Anders bestaat de kans dat de warmwaterinstallatie legionellabacteriën gaat bevatten, die de veteranenziekte kan veroorzaken. De installatie dient te worden voorzien van technieken die het ontstaan van Legionella voorkomen. Verplichte maatregelen om Legionella te voorkomen zijn opgenomen in de Waterleidingwet.

3.9.5 Afwerking technische ruimte

De technische ruimte kan eenvoudig worden uitgevoerd, waarbij het materiaal voor de wanden geschikt is om er apparatuur aan te kunnen bevestigen. Een steenachtig materiaal is hiervoor uitermate geschikt.

3.9.6 Installaties technische ruimte

Verlichting technische ruimte Er dient voldoende verlichting aanwezig te zijn om werkzaamheden uit te kunnen voeren aan de installaties. Ventilatie technische ruimte In de installatieruimte dient voldoende verse lucht te kunnen worden aangevoerd. En vervuilde en verwarmde lucht dient te kunnen worden afgevoerd naar buiten.

3.10 Keuken

3.10.1 Algemeen keuken

De aanwezigheid van een keuken in denksportcentra hangt nauw samen met het gebruik van de ontmoetingsruimte. Een eenvoudige keuken kan volstaan voor de uitgifte van eenvoudige consumpties.

3.10.2 Ruimtelijke relatie keuken

Uit praktisch oogpunt is er een rechtstreekse open verbinding (zonder deur) tussen keuken en bargedeelte. Bij voorkeur is er eveneens een verbinding met de opslagruimte. Gewezen wordt nog op de mogelijkheid direct vanuit de keuken een apart uitgiftepunt voor etenswaren te realiseren. Met zo’n


20

uitgiftepunt wordt voorkomen dat etenswaren aan de bar worden verstrekt hetgeen doorgaans leidt tot opstoppingen in de ontmoetingsruimte.

3.10.3 Afmeting keuken

Voor een eenvoudige keuken kan worden uitgegaan van een oppervlak van ca. 6 m². De grootte van de keuken is echter sterk afhankelijk van het voorzieningenniveau dat men de bezoeker wil kunnen bieden en de omvang van de totale ontmoetingsruimte.

3.10.4 Inrichting keuken

De inrichting van de keuken is afhankelijk van het serviceniveau dat u uw leden wilt bieden. De inrichting kan onder andere bestaan uit een keukenblok met spoelbak met koud en warm water, vaatwasmachine, kookplaat, magnetron, afzuigkap, koelkast/diepvries, koffiezetapparatuur een voorraadkast en een bergkast voor serviesgoed. Hierbij is het vaak noodzakelijk om ook een krachtstroomaansluiting te hebben. Het is aan te raden om vooraf informatie in te winnen bij enkele keukenleveranciers. Te allen tijde dient bij het bereiden van voedsel aan de Hygiënecode voor sportkantines te worden voldaan.

3.10.5 Afwerking keuken

Uit hygiënisch oogpunt is het onder andere noodzakelijk de vloeren en de volledige wanden van tegelwerk te voorzien. Het tegelwerk dat wordt aangebracht op de vloer dient te zijn voorzien van een antislipafwerking. Daarnaast dient de vloer te zijn voorzien van een schrobputje. Het plafond dient vochtwerend en de verlichtingsarmaturen dienen spatwaterdicht te zijn.

3.10.6 Installaties keuken

Verlichting keuken In de keuken dient een verlichtingssterkte aanwezig te zijn van minimaal 200 lux omdat er met gevaarlijke voorwerpen gewerkt kan worden. Verwarming keuken In de keuken dient een ruimtetemperatuur te kunnen worden behaald van 18 - 20°C. Ventilatie keuken Er dient een mechanisch ventilatiesysteem te zijn aangebracht dat voldoende capaciteit heeft om de luchtinhoud van de keuken minimaal twee maal per uur te kunnen verversen.

3.11 Opslagruimte

3.11.1 Algemeen opslagruimte

Een opslagruimte dient ter ondersteuning van de keuken en de ontmoetingsruimte.

3.11.2 Ruimtelijke relatie opslagruimte

De opslagruimte heeft uit praktische overweging een rechtstreekse verbinding met de keuken en indien gewenst met de ontmoetingsruimte. Mogelijk heeft de opslagruimte een deur die toegang geeft


21

tot het buitenterrein, zodat slechts een korte weg hoeft te worden afgelegd voor de aan- en afvoer van zware materialen als kratten en vaten.

3.11.3 Afmeting opslagruimte

De afmeting van de opslagruimte is afhankelijk van de omzet en het bevoorradingsschema. Minimaal dient echter te worden uitgegaan van 6 m² vloeroppervlak en een hoogte van 2,6 meter.

3.11.4 Inrichting opslagruimte

In de opslagruimte kunnen verschillende materialen worden opgeslagen. Afhankelijk van de voorraad kan worden bepaald hoe de ruimte dient te worden ingericht. Er kan zowel worden uitgegaan van gestapelde opslag (kratten) of opslag op schappen. Een tekening van de brouwerij, met betrekking tot de plaatsing van koelingen, fusten en /of tanks kan een waardevolle aanvulling zijn.

3.11.5 Afwerking opslagruimte

De afwerking van de ruimte kan geschieden door middel van een glad afgewerkte betonvloer die al dan niet is voorzien van tegelwerk of een coating, hetgeen het reinigen vereenvoudigd. De afwerking van wanden en plafond kan eenvoudig worden uitgevoerd. Wel dient de wand geschikt te zijn om er schappen aan te plaatsen. De verlichting dient te zijn opgenomen in een armatuur dat bestand is tegen mechanische beschadiging.

3.11.6 Installaties opslagruimte

Verlichting opslagruimte In de opslagruimte dient een verlichtingssterkte aanwezig te zijn van minimaal 100 lux. Verwarming opslagruimte De ruimte moet vorstvrij kunnen blijven. Ventilatie opslagruimte Warmte die ontstaat door eventuele koelingmotoren dient te kunnen worden afgevoerd. Natuurlijke ventilatie kan hiervoor voldoende zijn.

3.12 Beheerder-/administratieruimte

3.12.1 Beheerder-/administratieruimte algemeen

Ten behoeve van het beheer, de administratie en het toezicht van de accommodatie is het noodzakelijk om een beheerder-/administratieruimte op te nemen.

3.12.2 Ruimtelijke relatie beheerder-/administratieruimte

De beheerder-/administratieruimte wordt nabij de entree van de accommodatie geplaatst zodat er overzicht is op de personen die het gebouw betreden. Vanuit de ruimte dienen de loopwegen van de aanwezigen zo veel mogelijk te kunnen worden overzien.


22

3.12.3 Afmeting beheerder-/administratieruimte

De beheerder-/administratieruimte heeft een minimaal vloeroppervlak van 15 m² en een hoogte van 2,6 meter.

3.12.4 Inrichting beheerder-/administratieruimte

In de beheerder-/administratieruimte dient een schakelpaneel te zijn opgenomen ten behoeve van de technische installaties (waaronder intercom, geluid en licht). Tevens dienen er diverse wandcontactdozen en een telefoon met aansluiting aanwezig te zijn. Om eerste hulp te kunnen bieden bij ongevallen dient een EHBO koffer aanwezig te zijn die is uitgerust met de minimaal vereiste materialen. Tenslotte is er een bureaublad met stoel aanwezig en is er eventueel een bergkastje aanwezig voor het opbergen van persoonlijke eigendommen.

3.12.5 Installaties beheerder-/administratieruimte

Verlichting beheerder-/administratieruimte De minimale verlichtingssterkte op tafelniveau dient 200 lux te zijn. Verwarming beheerder-/administratieruimte De beheerder-/administratieruimte instructieruimte dient te kunnen worden verwarmd tot een temperatuur van 23 ºC

3.13 Werkkast

3.13.1 Werkkast algemeen

Ten behoeve van de schoonmaak werkzaamheden dient er in ieder denksportcentrum een werkkast te zijn opgenomen.

3.13.2 Ruimtelijke relatie werkkast

Bij voorkeur wordt de werkkast centraal in het gebouw geplaatst zodat van hieruit iedere ruimte snel te bereiken is.

3.13.3 Afmeting werkkast

Afhankelijk van de grootte va n de accommodatie en de schoonmaakmethode wordt bepaald hoe groot de werkkast is. Minimaal dient te worden uitgegaan van een kastruimte met een afmeting van 2,0 m².

3.13.4 Inrichting werkkast

In de werkkast is een laaggeplaatste uitstortgootsteen opgenomen die is voorzien van koud en warm water. Schappen kunnen worden opgenomen om de schoonmaakmaterialen op te kunnen slaan. Tenslotte is er een randgeaarde wandcontactdoos opgenomen.


23

3.13.5 Afwerking werkkast

De werkkast is voorzien van vloertegelwerk zodat de vloer eenvoudig kan worden gereinigd. De wand achter de uitstortgootsteen is gedeeltelijk voorzien van tegelwerk. De wand dient daarnaast geschikt te zijn om het gewicht van de schappen te kunnen dragen.


24

4 WETGEVING EN DUURZAAM BOUWEN

4.1 Voorschriften

Voor nieuwbouwplannen kan een aantal voorschriften gelden waaraan moet worden voldaan. Dit kunnen landelijk geldende voorschriften zijn maar ook provinciale of plaatselijke. Informeer altijd bij de gemeente aan welke voorschriften moet worden voldaan. Ook kunnen aanvullende bepalingen opgenomen worden in een Programma van Eisen of een bestekomschrijving, waaraan het ontwerp zal moeten voldoen. Hieronder volgt een aantal voorschriften en bepalingen: • de gemeentelijke bouwverordening en het bestemmingsplan; • het Bouwbesluit en de Energieprestatienorm NEN 2916; • voor de bouw geldende NEN-normen en voorschriften; • Waterleidingwet (legionellapreventie); • de Wet Milieubeheer en de AMvB voor Horeca-, Sport- en Recreatie-inrichtingen; • eisen van de plaatselijke brandweer + de gebruikersvergunning; • de Drank - en Horecawet; • voorschriften van de plaatselijke Nutsbedrijven voor de aanleg van riolering (voorzien van

vetvanger), gas, water, elektra, telecommunicatie en C.A.I.; • het Nationaal Convenant Duurzaam Bouwen voor de Utiliteitsbouw; • het convenant Duurzaam Bouwen van de plaatselijke gemeente; • de normen en aanbevelingen van NOC*NSF zoals deze zijn opgenomen in het Handboek

Sportaccommodaties; • Handleiding Integrale Toegankelijkheid Sportaccommodaties van NOC*NSF en de Nebas; • Handboek voor Toegankelijkheid; • eisen gesteld in de ARBO-wet, laatste uitgave. In deze voorschriften en bepalingen worden onder meer zaken voorgeschreven op het gebied van bruikbaarheid, veiligheid en toegankelijkheid van (sport)accommodaties. Aan bod komende onderwerpen zijn bijvoorbeeld brandveiligheid, noodverlichting en constructie-eisen.

4.2 Energiebesparende maatregelen

Om ten opzichte van de traditionele technische installaties een besparing op het gas-, water- en elektriciteitsverbruik van de diverse accommodaties te bewerkstelligen, kunnen de volgende energiebesparende maatregelen worden meegenomen in het ontwerp: Verlichting: • installatie van energiezuinige verlichting (bijvoorbeeld spaarlampen); • aanbrengen van een aanwezigheidsafhankelijke schakeling (bewegingsmelders); • centrale lichtbediening, waarbij de verlichting verdeeld is over meerdere groepen. Water: • waterbesparende kranen; • waterbesparende toiletten (een reservoir van 6 liter in plaats van 9 liter).


25

Ventilatie: • toepassen van warmteterugwinning uit recirculatielucht door middel van een warmtewisselaar; • opdelen van het ventilatiesysteem naar gebouwdelen met eigen gebruikstijden; • isolatie van de luchtkanalen; • aanbrengen van een toerenregeling op de ventilatoren; • zelfregelende ventilatieroosters in de ontmoetingsruimten. Verwarming: • gebruik van energiezuinige HR-ketels; • toepassen van meerdere kleine ketels in plaats van één grote (cascade); • gebruik van zonne-energie (zonnecollectoren of photovoltaïsche cellen); • aanbrengen van smoorkleppen en/of rookgaskleppen op de verwarmingsketels; • aanbrengen van regelingen op de branders van de ketels; • goede isolatie van leidingen, appendages, verdelers, etc.; • aanbrengen van toerenregelingen en schakelingen op de pompen; • warmtekrachtkoppeling (wkk). Energie: • HR+ -glas of HR++ -glas; • uitgebreide dak-, gevel- en vloerisolatie; • tochtsluis bij de entree; • zorgdragen voor beperkt glasoppervlak.

4.3 Duurzaam bouwen

Duurzaam bouwen heeft een vaste plek veroverd in de besluitvorming over inrichting en het gebruik van de gebouwde omgeving. Behalve duurzame woningen worden dan ook steeds meer duurzame utiliteitsgebouwen gerealiseerd, waar ook sportaccommodaties toe worden gerekend. Een veel voorkomend misverstand met betrekking tot duurzaam bouwen is dat een duurzaam gebouwd gebouw uit materialen is vervaardigd die een lange levensduur hebben. Duurzaam bouwen gaat echter veel verder dan alleen deze gedachte. Duurzaam wil zeggen: ‘het voorzien in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien’. Met ander woorden; gebouwen dienen te worden gebouwd met behulp van milieuvriendelijke en energiezuinige materialen en dienen uiteindelijk ook op een energiezuinige en milieuvriendelijke manier te worden beheerd. Toen duurzaam bouwen nog in de kinderschoenen stond dachten ontwerpers in het algemeen niet verder dan energiebesparing. Hierbij valt te denken aan maatregelen als bijvoorbeeld dubbel glas, muurisolatie en zuinige(re) gebouwinstallaties. Dit is zeer begrijpelijk, want energiebesparende maatregelen betalen zichzelf tijdens de gebruiksfase meestal terug. De laatste jaren is duurzaam huisvesten in onder meer de sportsector echter aanzienlijk verbreed. Het strekt zich momenteel uit tot recyclebaar bouwen, multifunctioneel bouwen, compact bouwen en materiaaleconomisch ontwerpen. Daarnaast betekent duurzaam bouwen vandaag de dag ook duurzaam ontwikkelen, onderhouden en beheren van de hele gebouwde omgeving.


26

Indien u plannen heeft om een duurzame accommodatie te realiseren, dan kunt u dat het best bereiken met behulp van het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen. Dit pakket van de Stichting Bouwresearch bevat alle maatregelen voor de realisatie en instandhouding van een duurzame accommodatie, teveel om in deze brochure op in te gaan. Het adres van de Stichting Bouwresearch is achter in deze brochure opgenomen. Daarnaast is er in 2003 een pakket maatregelen samengesteld voor duurzaam bouwen van sportaccommodaties. Informatie hierover kunt u inwinnen via de website www.isa-sport.com. Op deze site is een pakket Duurzaam Bouwen (Dubo) maatregelen opgenomen dat van toepassing is op sportaccommodaties. Het is zeer belangrijk om u goed te laten informeren of ondersteunen door bijvoorbeeld een architect, bouwer of adviseur met betrekking tot de keuze van de maatregelen. Eveneens een belangrijk aandachtspunt is om te informeren bij de gemeente waarin de accommodatie zal worden gerealiseerd. Gemeenten hebben duurzaam bouwen hoog in het vaandel staan. Dit betekent dat in veel gemeenten subsidieregelingen bestaan, waarvoor in aanmerking kan worden gekomen. Tip: Veel subsidieregelingen zijn komen te vervallen. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website www.vrom.nl.

4.4 Onderhoudsarm bouwen

Onder duurzaam bouwen valt ook het onderhoudsarm bouwen. Hierbij worden materialen toegepast die weinig tot geen onderhoud vergen en mogelijk een lange levensduur hebben. Hiermee kunnen de (jaarlijkse) onderhoudskosten en reserveringen worden beperkt, hetgeen voor de vereniging en/of gemeente voordelig kan zijn in de exploitatie. Het toepassen van dergelijke materialen kan echter wel een extra investering tijdens de bouw opleveren (duurdere materialen). Het is dan ook de kunst om de extra investering af te zetten tegen het exploitatievoordeel en zo een beslissing te nemen om bepaalde materialen en technische voorzieningen toe te passen (terugverdientijd).


27

5 UITVOERING

5.1 Aanbesteden

Wanneer de (ver)nieuwbouw niet of niet volledig door zelfwerkzaamheid tot stand wordt gebracht, moeten derden worden ingeschakeld. Doorgaans zal dit een bouwbedrijf zijn. Met behulp van een goed Programma van Eisen moet de aannemer van de wensen en eisen van de opdrachtgever op de hoogte worden gesteld, opdat hij een passende offerte kan (laten) opstellen.

5.2 Zelfwerkzaamheid

In een aantal gevallen zal het van de omvang van de zelfwerkzaamheid binnen een vereniging afhangen of het mogelijk is een denksportaccommodatie te realiseren. De omvang van de zelfwerkzaamheid bepaalt hoeveel door derden (aannemer en installateur) moet worden uitgevoerd. Hoe meer zelfwerkzaamheid, hoe lager de bouwkosten kunnen blijven. Bij zelfwerkzaamheid dient met de volgende aspecten rekening te worden gehouden: • inventariseer wie wat kan, wie hoeveel tijd heeft en wie goede relaties heeft op bepaalde gebieden

(voorbereiding, ontwerp en uitvoering); • formeer een bouwteam van vrijwilligers uit de vereniging en neem goed door wat er allemaal op

het team af komt. Het realiseren van een clubaccommodatie is immers geen kwestie van twee of drie zaterdagen, maar een periode van soms meer dan een half jaar lang, waarin nagenoeg op elke zaterdag en vele avonden door organisatorische- en bouwactiviteiten beslag wordt gelegd;

• zorg voor meerdere mensen op een onderdeel, zodat men elkaar kan aflossen en elkaar bij problemen te hulp kan komen;

• zorg voor een goede verzorging (eten, drinken en dergelijke) tijdens de werkzaamheden; • maak ook van de zelfwerkzaamheid een planning, zodat bekend is wanneer iets moet gebeuren,

wanneer derden moeten komen (bijvoorbeeld de elektricien, metselaar) en wanneer het gereed moet zijn;

• probeer zo te plannen, dat het weer weinig invloed heeft en vakanties geen spelbreker zijn.

5.3 Uitwerking plan

Op basis van het Programma van Eisen wordt een Voorlopig Ontwerp en bijbehorende kostenraming gemaakt, indien er sprake is van een openbare aanbesteding. Bij het werken in een bouwteam (die kan bestaan uit opdrachtgever, architect, aannemer, adviseurs) kan de gekozen aannemer deze kostenraming opstellen. Houd hierbij ook rekening met zelfwerkzaamheid en leg dit, met inbegrip van de verrekening van deze werkzaamheden, schriftelijk vast. Na toetsing aan doelstellingen en financiële haalbaarheid wordt het plan omgewerkt tot een Definitief Ontwerp en begroting. In deze fase is overleg nodig met allerlei instanties zoals bouwen woningtoezicht, afdeling milieu, nuts- en telecombedrijven, brandweer, welstandscommissie, sportdienst (-stichting) of sportraad. Dit overleg mondt uit in de aanvraag van de bouwvergunning. Na toekenning van deze vergunning wordt het plan bestekgereed gemaakt. Aan de orde is dan, indien nog noodzakelijk, de aannemersselectie.


28

Behalve de bouwvergunning zijn er diverse vergunningen, artikelen en meldingen waar een vereniging mee te maken kan hebben. Hierbij kan onder andere worden gedacht aan: • artikel 19 procedure, Wet Ruimtelijke Ordening (WRO); • exploitatievergunning (nodig om een horecabedrijf te beginnen); • dranken horecavergunning (voor het schenken van alcoholhoudende dranken); • vergunning voor gevelreclame; • evenementenvergunning; • kapvergunning; • sloopvergunning; • milieuvergunning. Om exact te weten welke vergunningen voor u van toepassing zijn, is het verstandig om contact op te nemen met de gemeente waarin uw accommodatie zich bevindt of wordt gerealiseerd.

5.4 Opdrachtgunning

5.4.1 Aanbesteding

De offerteaanvraag kan plaatsvinden via een openbare aanbesteding, een onderhandse aanbesteding of een aanbesteding met open begroting. Bij een openbare aanbesteding kan iedere leverancier of aannemer na publicatie van het bouwvoornemen een prijs indienen. Afhankelijk van de situatie in de markt kan een openbare aanbesteding tot een lage bouwsom leiden (aannemer heeft werk hard nodig) of juist een hogere bouwsom (er is eventueel genoeg ander werk). Deze manier van aanbesteden wordt over het algemeen door overheden toegepast en is in de situatie van opdrachtverlening door een vereniging doorgaans niet aan te bevelen. Bij een onderhandse aanbesteding worden meestal niet meer dan drie leveranciers of aannemers, die bij de opdrachtgever als betrouwbaar bedrijf bekend staan, uitgenodigd een prijsopgave te verstrekken. In het algemeen moet aan de laagste inschrijver het werk worden opgedragen (gegund). Bij een aanbesteding met open begroting wordt één volkomen betrouwbare leverancier of aannemer verzocht een prijsopgave te verstrekken, waarbij hij zijn begroting dient te overleggen. Hierbij is een vergelijking met de eigen begroting mogelijk en kan in overleg tot een juiste prijsafspraak worden gekomen. Bij dit systeem van aanbesteden moet als voorwaarde worden gesteld, dat de leverancier of aannemer vooraf een afstandsverklaring ondertekent, zodat het mogelijk is, indien men niet tot overeenstemming komt, een andere leverancier of aannemer uit te nodigen.

5.4.2 Offerte

De offerte van de aannemer (volgens bestek en tekeningen) behoort overeen te komen met hetgeen is gevraagd. In deze offerte moeten de volgende punten aan de orde worden gesteld: • de wijze van uitvoering; • de aard van de te gebruiken materialen (inclusief bemonstering); • een lijst van hoeveelheden; • de prijs; • de condities waaronder het werk moet worden uitgevoerd; • het benodigde aantal werkbare dagen; • zelfwerkzaamheid; • de uiterste opleveringsdatum;


29

• het onderhoud van het gemaakte werk; • de garantie; • boeteclausule; • de arbitrage; • voorwaarden waaraan het eindproduct dient te voldoen; • aanbeveling voor het onderhoud door de gebruiker; • aanleveren revisietekeningen; • wijze van acceptatie bij oplevering; • de betalingsvoorwaarden; • verrekening van meer- en minderwerk; • alle overige van toepassing zijnde voorwaarden. In de betalingsvoorwaarden worden door de aannemer onder meer de betalingstermijnen vastgesteld. Deze betalingstermijnen worden meestal gekoppeld aan de gerealiseerde onderdelen van het project. Tijdens de bouw is het verstandig om op gezette tijden toezicht te houden en om bouwvergaderingen bij te wonen om de stand van zaken te vernemen. Eventuele problemen of afwijkingen ten opzichte van het bestek kunnen vroegtijdig worden besproken en verholpen. Dit kan onvoorziene problemen tijdens de oplevering voorkomen. Tijdens de bouwvergadering is de aannemer in de gelegenheid om monsters, van producten zoals omschreven in het bestek, ter goedkeuring voor te leggen.

5.5 Oplevering

Nadat de bouw van de sportaccommodatie is voltooid, wordt deze door de aannemer ter beoordeling aangeboden (oplevering). Bij deze beoordeling dient te worden vastgesteld of het bouwwerk conform de opdracht is gerealiseerd. Eventuele tekortkomingen worden hersteld of vermeld in het proces-verbaal van oplevering, dat door betrokken partijen wordt ondertekend. Na deze ondertekening is het werk overgedragen aan de opdrachtgever. Tijdens de contractfase dienen er over de oplevering goede afspraken te worden gemaakt tussen de opdrachtgever en de uitvoerende partij. Afspraken over garantietermijnen, onderhoudstermijnen en betalingstermijnen dienen contractueel te worden vastgelegd. Het is gebruikelijk om vast te leggen dat de laatste betalingstermijn wordt uitgesteld totdat het werk geheel is afgerond conform het contract en onvolkomenheden zijn verholpen.

5.6 Ondersteuning denksportbonden en ISA Sport

Om onaangename verrassingen achteraf te voorkomen is het, indien gewenst, mogelijk om de KNSB, de KNDB, de NGoB en de NBB in een vroegtijdig stadium bij de ontwikkeling van de plannen te betrekken. U kunt voor specifieke ondersteuning bij de denksportbonden en ISA Sport terecht voor: • een globale planbeoordeling; • het meedenken over een Programma van Wensen / Eisen; • toetsing aan de sporttechnische richtlijnen van NOC*NSF en de bonden. Algemene ondersteuningsvormen gerelateerd aan dit onderwerp zijn: • sponsoring; • kinderopvang; • vrijwilligerszaken; • verenigingsbeleid;


30

• verenigingsfinanciën; • verzekeringen; • juridische vraagstukken. Het verdient aanbeveling bij de plannen voor nieuwbouw of verbouw eerst contact op te nemen met de betreffende sportbond. ISA Sport adviseert over alle aspecten met betrekking tot de bouw van sportaccommodaties. Bij de planopzet en bouw van een denksportaccommodatie kan zij onder meer ingeschakeld worden voor: • uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek; • opstellen van een ruimtelijk Programma van Wensen en een globaal planontwerp; • raming van de stichtings- en exploitatiekosten; • opstellen van een ruimtelijk, sporttechnisch en bouwkundig Programma van Eisen, op basis

waarvan aannemers hun aanbieding kunnen opstellen; • begeleiding bij selectie van het bouwproces; • begeleiding bij selectie en keuze uit aanbieders; • ondersteuning bij contractvorming met de bouwer; • begeleiding tijdens de bouw; • het uitvoeren van een opleveringskeuring. Het verdient aanbeveling de bouwplannen in geval van nieuwbouw of verbouw van de accommodatie in elk geval vóór de start van de bouw te laten toetsen door ISA Sport.


31

6 PLANVORMING, REALISATIE EN EXPLOITATIE Inleiding Samenwerking is nodig omdat denksportverenigingen meestal te klein zijn om middelen (in termen van geld, maar ook van menskracht) te hebben om op eigen kracht tot realisatie van een denksportcentrum te komen. Andere denksportverenigingen, andere gebruikers, andere belanghebbenden dienen voor het idee gewonnen te worden. De folder ‘Een denksportcentrum in elke gemeente’ kan daarbij behulpzaam zijn. De coördinatie zou goed bij de gemeente kunnen liggen, bijvoorbeeld bij de afdeling met “welzijn”, “onderwijs” en/of “sport” in portefeuille of de afdeling die verantwoordelijk is voor het beheer of de exploitatie van gebouwen. De Olympische Netwerken of andere organisaties in de lokale sportinfrastructuur kunnen ook een coördinerende rol spelen. Maar voordat van coördinatie kan worden gesproken moet er een initiatief zijn. Het initiatief voor het denksportcentrum zal in de meeste gevallen genomen moeten worden door direct belanghebbenden. Meestal het bestuur of het clublid van een denksportvereniging die geconfronteerd wordt met beperkingen van de huidige huisvesting. Uit zo’n club zal een aanjager (of zullen aanjagers) moeten opstaan die op gemeentelijk niveau meerdere partijen bij elkaar brengen. Bij “partijen” moet niet alleen gedacht worden aan andere denksportverenigingen maar ook aan andere potentiële gebruikersgroepen die het initiatief meer draagvlak kunnen geven. Een denksportcentrum zal meestal onderdak gaan bieden aan vele clubs en verenigingen. De taak van de aanjager is lastig. Er moet een helder doel worden gesteld en dit ideaal moet (na de nodige bijstellingen) gedragen gaan worden door velen. Omdat veel onzeker is kunnen clubs niet in een vroeg stadium harde toezeggingen doen. Toch moet worden doorgezet. In Nederland zijn al heel veel denksportcentra gerealiseerd. Hoewel het steeds maatwerk is valt veel te leren. Een belangrijke constatering is dat al deze denksportcentra steeds blijken te voorzien in een groeiende behoefte. De exploitaties verschillen sterk, maar zijn nergens een blok aan het been. Op basis van de ervaringen met de bestaande denksportcentra wordt in de checklist (bijlage) een beeld gegeven van de verschillende fasen en de te zetten stappen om tot een denksportcentrum te komen. Bij het oprichten van een denksportcentrum zijn grofweg vier fasen te onderscheiden.

1. Vooronderzoek. Met de folder Een denksportcentrum in elke gemeente (opvraagbaar bij elke denksportbond) kunnen de partijen bij elkaar gebracht worden en kan het enthousiasme voor een gedeeld doel gecreëerd worden. Er wordt nog geen (financieel) risico gelopen. Het vormen van een projectgroep (nog zonder eigen rechtspersoonlijkheid) is een flexibele organisatievorm voor dit deel van het traject. Er is een aanjager nodig (de projectleider) die goede contacten met de gemeente kan onderhouden. Ook is het in deze fase praktisch om al te gaan nadenken over de aanpak van de volgende fasen. Deze fase kan worden afgesloten met een projectplan ondertekend door alle initiatiefnemers en andere belanghebbenden.

2. Planvorming: Van Plan tot Project In de tweede fase wordt onderzocht of een geschikte locatie concreet beschikbaar is of komt.


32

Een grove schatting van de benodigde middelen die nodig zijn voor de bouw van - of verbouwing tot - een denksportcentrum. Wat zijn de te verwachten lopende exploitatiekosten (onderhoud, energie, schoonmaak, beheer, afschrijving inventaris/inrichting) en op welke opbrengsten (zaalhuur, horeca) kan worden gerekend. Bekend moet dus worden welke verenigingen zich in de toekomst willen gaan committeren (dat zal nooit iedereen zijn) en welke groeiverwachting er is (een percent age tot 10% (!)van de bevolking boven de 55 jaar kan realistisch zijn). In deze fase moet ook een duidelijk beeld ontstaan over de toekomstige beheersstructuur (zie ook punt 4). Vaak zal een rechtspersoon worden opgericht voor het beheer. Deze rechtspersoon wordt dan verantwoordelijk voor de exploitatie. Deze fase wordt afgesloten met de beslissing of het project gerealiseerd kan worden.

3. Bouw of verbouwing Het Handboek Denksportaccommodaties (zie hoofdstuk 2 tot en met 5 van deze brochure) geeft de normen en richtlijnen aan architect en aannemer voor een optimale indeling en inrichting van het denksportcentrum.

4. Exploitatie Na de opening dient het denksportcentrum, meestal na een aanloop periode, op eigen benen te kunnen staan. De bestaande denksportcentra bewijzen dat een kostendekkende exploitatie mogelijk is (waarbij vaak wordt afgezien van afschrijvingen op het gebouw). Twee veel voorkomende beheersmodellen zijn denkbaar: de ene op basis van vrijwilligheid de andere op basis van professioneel beheer. Het verdient aanbeveling om de samenstelling van bestuur en projectgroep opnieuw te bezien. Voor de exploitatie zijn andere vaardigheden vereist dan voor realisatie (de bouwfase).

6.1 Vooronderzoek

In deze fase worden globaal de mogelijkheden (en problemen) geïnventariseerd. Hoeveel verenigingen zouden interesse hebben? Waar zitten deze nu? Hoe groot zijn ze (de omvang van de speelzaal of speelzalen)? Is bekend wat hun accommodatielasten zijn? Is er toevallig in de gemeente een leegstaand/ onderbezet pand. Worden het alleen denksporten of is een combinatie met welzijn (ouderen/ volksuniversiteit), onderwijs (na-schoolse opvang) of andere doelgroepen (vrouwen, allochtonen) kansrijk. Het uitgangspunt is dat een denksportcentrum een (collectieve) buurtvoorziening is waar een multifunctioneel gebruik zeer goed mogelijk is. Gedeeld gebruik vergroot de levensvatbaarheid, verkleint het financiële risico, maar compliceert de besluitvorming. Tijdens het vooronderzoek wordt een projectgroep samengesteld uit betrokkenen en deze komt bij elkaar om de huisvesting te bespreken. Bestaat er behoefte aan een denksportcentrum dan stemmen de verenigingen de behoeftes op elkaar af om te komen tot een concreet wensenpakket (capaciteit, huurprijs). Vervolgens kan, in samenwerking met de gemeente gezocht worden naar een geschikte accommodatie. Op basis van de condities waaronder de accommodatie beschikbaar is kan de haalbaarheid van het project globaal worden onderzocht. De kunst van de initiatiefnemer is om van het denksportcentrum een gezamenlijk project te maken. In het begin is er een idee, maar dit idee zal nooit bij alle verenigingen op hetzelfde moment aanslaan. Procesbegeleiding (door de gemeente, Olympische steunpunten, provinciale sportraden, landelijke sportbonden) is dan ook heel belangrijk.


33

Tip: Uit hun aard bestaan denksportverenigingen uit circa dertig tot honderd leden, met uitschieters naar boven. Hierdoor moet met vele relatief kleine partijen worden gesproken. Dit vraagt een aparte aanpak. Binnen elke gemeente zijn er velen van dit soort clubs. Gemeenten hebben hiervan adressen. Denksportbonden hebben ook adressen van aangesloten verenigingen.

6.2 Planvorming: van Plan tot Project

De rol van de gemeente is in deze fase cruciaal. Enerzijds bij het vinden van een geschikte locatie anderzijds bij het beschikbaar stellen van het onroerend goed tegen gunstige condities. Binnen de sport (voetbal, hockey, hand/volley/basketbal) komt het veel voor dat gemeenten de investeringen en afschrijvingen dragen (mits redelijk) en dat de gebruiker alleen de lopende exploitatiekosten moet opbrengen. De gemeente heeft (naar eigen oordeel) op dit punt ook een publieke taak. Hoewel een denksportcentrum vaak niet meteen met sport wordt geassocieerd (denksporten zijn het wèl), kan de gemeente middels een denksportcentrum een belangrijke voorziening treffen die ouderen een sociaal ankerpunt geeft. Vaak is gemeentelijk beleid voor sport, onderwijs en welzijn gebaat bij de aanwezigheid van een denksportcentrum. De sociale infrastructuur van de gemeente wordt hierdoor versterkt. Gelet op de demografische opbouw en verandering (vergrijzing) van de bevolking kan ook een evenwichtige verdeling van beschikbare middelen voor deze voorzieningen door de gemeente verwacht worden. Een kosten/baten analyse van de gemeente zelf kan behulpzaam zijn voor de vergelijking met andere projecten binnen de gemeente. Het is van groot belang dat alle betrokkenen, waaronder de gemeente zelf, duidelijk zien dat het voorzieningen niveau binnen de gemeente hiermee op een hoger plan komt. Het is van belang dat de gemeente ook de demografische gegevens in kaart brengt (nu en over vijf jaar).

6.3 Bouwfase

In deze fase is het gestelde in deze brochure in de hoofdstukken 2 tot en met 5 van belang. Procesmatig (bestemmingsplan, bouwvergunning, etc) is het specifieke denksportkarakter hier niet van belang.

6.4 Exploitatiefase

De toekomstige exploitatie kan worden benaderd door het maken van een exploitatiemodel. Hierin kan een onderscheid gemaakt worden tussen in de eerste plaats het beheer van het centrum en de verhuur van de zalen en in de tweede plaats de gastheerfunctie (organisatie van het horecagedeelte). Omdat de meeste denksportverenigingen zonder denksportcentrum niet onder goede condities hun accommodatie huren, is er geen gevaar voor leegstand in het nieuwe denksportcentrum op de middellange termijn en lange termijn. Wel kan er door bestaande contracten en locale emoties (binding met een buurt) op korte termijn wat vertraging in de bezetting ontstaan. De ervaringen met denksportcentra tot op heden is dat verenigingen die in goede accommodaties spelen duidelijke ledenwinst boeken en dat er nieuwe verenigingen ontstaan. Het voorzieningen- en kennisniveau is met een denksportcentrum vele malen beter en goedkoper te regelen.


34

Hoewel de praktijk erg veelkleurig is zijn er twee basisvormen te onderscheiden. A) Het vrijwilligersmodel. Meestal is er een beheersstichting verantwoordelijk voor het gebruik

van de zalen en de organisatie van de bar. Dit model onderscheidt zich doordat de personeelskosten en daarmee de vaste lasten laag worden gehouden. In dit model is er niet een automatische ambitie om de gebruiksintensiteit van het gebouw zo hoog mogelijk te krijgen. Meer gebruik, is eenvoudig weg een zwaarder appèl op de vrijwilligers. De inkomsten uit verhuur aan de verenigingen moeten voldoende zijn om de energiekosten, belastingen, verzekeringen, de inrichting(afschrijving) en het onderhoud te bekostigen. Vaak zie je dat bij deze modellen ook de barexploitatie in eigen beheer is. Juist omdat in dit model niet een natuurlijke prikkel tot intensief gebruik is, dient vooraf goed te worden vastgelegd welke verenigingen en gebruikers worden beoogd.

Tip: Is er bij de meerderheid van de leden geen bereidheid om periodieke bardiensten te draaien dient een meer bedrijfsmatig model te worden overwogen. Tip: Dit model is ook sterk afhankelijk van de betrokkenheid van de vrijwilligers. Continuïteit van (steeds weer nieuwe) vrijwilligersinzet is een punt om te bewaken.

B) Het bedrijfsmodel. In dit model is er een betaalde beheerder die er belang (aantal uren dat

hij/zij kan werken) bij heeft om de gebruiksintensiteit hoog te maken/houden. Het doel is dat (het grootste gedeelte van) zijn/haar inkomen uit de exploitatieopbrengst wordt betaald. De beheersstichting (wèl vrijwilligers uit de denksportverenigingen) organiseert de toewijzing van het gebruik door denksportverenigingen. De bar wordt verpacht aan een horecaondernemer (vaste opbrengst, niet omzet afhankelijk om de prikkel op ondernemen (en dus verhuur) hoog te houden). Naast het gebruik door de denksportverenigingen streven zowel beheersstichting als pachter naar maximaliseren van de bezettingsgraad

Het behoeft geen betoog dat er tussen model A) en B) vele mengvormen zijn te bedenken. Voor een belangrijk deel wordt het model bepaald door de in de eerste en tweede fase gemaakte keuzes. Het is afhankelijk van de volgende factoren:

• De grootte van het centrum • Het aantal zalen • De condities waaronder de accommodatie (door de gemeente of eigenaar) beschikbaar is

gesteld • De bereidheid bij verenigingen om de huurprijs te betalen • De bereidheid om zich als vrijwilliger in te zetten voor het denksportcentrum • De vraag naar zaalruimte bij andere groepen in het verzorgingsgebied • Positie van de horeca en de omzetverwachting van de horeca • Wens om gebruiksintensiteit van gebouw te maximaal te benutten.

Ongeacht de wijze waarop de bar geëxploiteerd wordt kan de beheerder/ annex verenigingsmanager een grote rol spelen in het succes van het centrum en de ontwikkeling van de denksporten. De kracht van een succesvol denksportcentrum is dat het op termijn de mogelijkheid biedt tot structurele financiering van verenigingsondersteuning. De huurprijs die van een vereniging kan worden gevraagd is sterk afhankelijk va n de lokale omstandigheden. Zo is bekend dat denksportverenigingen in het zuiden van Nederland bij horeca


35

ondernemingen gratis onderdak kunnen vinden. Vaak een niet wenselijke situatie die een sterke consumptieafhankelijkheid bevordert en bepaalde groepen geen entree geeft (uitsluit). In het westen van het land zijn huurlasten wel gebruikelijk en relatief hoog ten opzichte van de huurprijzen in het noorden en het oosten. Parkeren kan daarbij bovendien nog een extra last zijn. Hoewel het uitgangspunt zou moeten zijn dat de lopende exploitatiekosten (dus exclusief aanvangsinvestering) moeten kunnen worden terugverdiend is het reëel om ook te kijken naar welke lasten voor denksportgebruikers gebruikelijk en aanvaardbaar zijn. Dit zal sterk van de locatie in het land afhangen. Bovendien kan de last in een absoluut getal worden uitgedrukt, maar ook in een percentage van de investering van de gemeente. Bij een vergelijking met andere sporten is het nemen van een percentage vaak gunstig. Tip: De verhuurtarieven kunnen variëren met het soort gebruik. Voor denksport verenigingen zijn er meestal bodemtarieven, terwijl voor semi-commercieel gebruik er hogere tarieven in rekening kunnen worden gebracht (betaalde cursussen e.d.). Tip: De kwaliteit en het serviceniveau van de denksportaccommodatie mogen van invloed zijn op de prijs. Voor een denksportvereniging is in het bedrijfsmodel (B) een prijs van € 0,50 tot € 1,10 per clublid per avond een richtsnoer. Tip: Bij de realisatie en exploitatie dient de BTW-behandeling een punt van aandacht te zijn. Dit kan reële exploitatie verschillen opleveren. Een BTW advies voor aanvang van het bouwproject (en de keuze voor een beheersstructuur) is daarom van belang. Tip: De juridische keuze voor een beheersvorm (stichting, BV etc) is vaak werk voor specialisten en vraagt om advies.


36

Bijlage1 Checklist realisatietraject Denksportcentrum Onderdeel Verantwoordelijke Uitvoerdatum

Fase 1 Planvorming (aanjagers)

Onderzoeken draagvlak binnen de verenigingen

Overleg met gemeente over mogelijkheden Beoordelen of samenwerking met andere groepen (welzijn, onderwijs) wenselijk is.

Gemeente om demografische gegevens vragen (nu en over 5 jaar)

Inventariseren capaciteitsbehoefte Afwegen nieuwbouw of verbouw en vinden van locatie (nieuw of bestaand)

Samenstellen projectgroep Fase 2 Van plan tot project (projectgroep)

Opstellen Programma van Wensen Overleg met sportbonden voor do’s en don’ts

Met gemeente komen tot concrete locatie (nieuw of bestaand)

Maken globale kostenraming Afspraken maken over de rol van de gemeente (bij investeren, gebruik en beheer)

Intentieafspraken vastleggen met toekomstige gebruikers

Opstellen exploitatieopzet Maken nieuwe kostenraming Bijstellen exploitatieopzet Plan maken voor toekomstige beheerstructuur

AFSPRAKEN VASTLEGGEN MET GEMEENTE EN TOEKOMSTIGE GEBRUIKERS

Samenstellen bouwcommissie Fase 3 Bouwfase (bouwcommissie) Opstellen Programma van Eisen Regelen financiering Keuze aannemers of architect Vergelijking offerten Opstellen aannemingsovereenkomst Beoordelen voorlopig ontwerp Beoordelen definitief ontwerp Beoordeling bestek en tekeningen Aanvraag bouwvergunning Aanvraag artikel 19 procedure WRO


37

Aanvraag milieuvergunning Aanvraag nutsvoorzieningen Opdracht geven tot bouw Bouwbegeleiding Bouwvergaderingen Vooroplevering Oplevering Onderhoudsperiode Aanvraag gebruiksvergunning Opening Fase 4 Exploitatiefase (beheerstichting)

Zoeken geschikte locatiemanager (toekomstige verenigingsondersteuner)

Rooster voor gebruik op stellen Wervingsplan maken voor ongebruikte dagdelen

Horeca contracteren (pacht of zelf?) Schoonmaak regelen Onderhoud plannen Eerste ervaringen evalueren Etc


38

ADRESSEN

Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem telefoon 023 - 5254025 fax 023 - 5254353 e-mail [email protected] info www.schaakbond.nl Koninklijke Nederlandse Dambond (KNDB) Dorpsstraat 43A 6991 HE Rheden telefoon 026 - 4952309/4954198 fax 026 - 4952309 e-mail [email protected] info www.kndb.nl Nederlandse Go Bond (NGoB) Schokland 14 1181 HV Amstelveen telefoon 020 - 6455555 fax 020 - 6473209 e-mail [email protected] info www.gobond.nl Nederlandse Bridge Bond (NBB) Kennedylaan 9 3533 KH Utrecht telefoon 030 - 2759999 fax 030 - 2759900 e-mail [email protected] info www.bridge.nl NOC*NSF Postbus 302 6800 AH Arnhem telefoon 026 - 48 34 400 fax 026 - 48 21 245 e-mail [email protected] info www.noc -nsf.nl


39

ISA Sport Postbus 302 6800 AH Arnhem telefoon 026 - 48 34 623 fax 026 - 48 34 630 e-mail [email protected] info www.isa-sport.com Stichting Waarborgfonds Sport Postbus 43330 2504 AH ‘s-Gravenhage telefoon 070 - 321 66 30 fax 070 - 321 63 28 e-mail [email protected] info www.sws.nl NebasNsg Postbus 200 3980 CE Bunnik telefoon 030 - 6597300 fax 030 - 6597373 e-mail [email protected] info www.nebasnsg.nl Nederlands Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV) Postbus 9035 6800 ET Arnhem telefoon 026 - 3562466 fax 026 - 4429123 e-mail [email protected] info www.nsvv.nl CROW Kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur Postbus 37 6710 BA Ede telefoon 0318-695300 fax 0318-621112 e-mail [email protected] info www.crow.nl


40

PUBLICATIES

‘Handboek Sportaccommodaties’ van NOC*NSF. Folder ‘Een denksportcentrum in elke gemeente’, uitgave denksportbonden ‘Aanbevelingen voor Verkeersvoorzieningen binnen de Bebouwde Kom’ van het Kenniscentrum voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur (CROW), uitgave 1996, 4e editie ‘Handboek voor Toegankelijkheid’, van de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland, uitgave 2003, 5e herziene druk. ‘Handleiding Basis Kwaliteitseisen Integrale Toegankelijkheid Sportaccommodaties' van NOC*NSF en Nebas, uitgave juni 2001, 2e druk. ‘Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen’ (deel Nieuwbouw) van de Stichting Bouw Research (SBR), Rotterdam (losbladig). ‘Wet- en regelgeving voor sportverenigingen’ van NOC*NSF, Ernst & Young en Holland van Gijzen, uitgave november 2003.


41

COLOFON

Normen en richtlijnen voor denksportaccommodaties. Samenstelling en verantwoording Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) Dhr. drs. S.T.M. Gribling, directeur Koninklijke Nederlandse Dambond (KNDB) Dhr. J. Haijtink, directeur Nederlandse Go Bond (NGoB) Dhr. drs. E. Puyt msm, general manager Dhr. G. Hanssen, bestuurslid breedtesport Nederlandse Bridge Bond (NBB) Dhr. mr. drs. R.G. van der Scheer, directeur, secretaris ISA Sport Mevr. ing. K.C.H.M. van Hal, adviseur Dhr. ing. D.A.P.C. Floren, adviseur NOC*NSF Dhr. dr. E.T.H. Luijpers, account manager

Denksportcentra brochure ISA

Documents

Transcript of Denksportcentra brochure ISA