Deloitte. - Gemeente Sliedrecht · PDF fileDeloitte Accountants B.V. Wilhelminakade 1 3072 AP...
39
Deloitte. gemeente Sliedrecht Auditplan 2012
Transcript of Deloitte. - Gemeente Sliedrecht · PDF fileDeloitte Accountants B.V. Wilhelminakade 1 3072 AP...
Deloitte.
gemeente Sliedrecht
Auditplan 2012
De10 tte. Deloitte Accountants B.V.Wilhelminakade 13072 AP RotterdamPostbus 20313000 CA RotterdamNederland
Tel: 088 288 2888Fax: 088 288 9830www.deloitte.nl
Aan de gemeenteraad van
de gemeente Sliedrecht
t.a.v. de heer A. Overbeek
Postbus 16
3360 AA SLIEDRECHT
Datum Behandeld door Ons kenmerk
8 november 2012 drs. A.B. Bergshoeff RA 1215291mv15501
Onderwerp Uw kenmerk
Auditplan 2012
Geachte eden van de raad,
Wij hebben het genoegen u hierbij het auditplan 2012 voor uw gemeente aan te bieden.
Wij danken u voor de tijd die de raad en uw management team hebben geInvesteerd tijdens de pré-audit gesprekken
en de terugkoppeling van uw kant om blijvende verbetering van onze dienstverlening aan uw gemeente mogelijk te
maken. Deze terugkoppeling vormt de basis van ons auditplan, dat ons in staat stet hoogwaardige dienstverlening te
bieden die zich kenmerkt door integriteit, objectiviteit en onafhankelijkheid en erop is gericht meerwaarde to leveren.
Wij zijn zeer verheugd uw gemeente onze dienstverlening to kunnen aanbieden en streven ernaar de toegevoegde
waarde van doze dienstverlening verder te verhogen door voortdurende verbetering van onze aanpak.
Wij vertrouwen dat deze informatie u van dienst zal zijn en zijn uiteraard bereid eventuele vragen hierover te
beantwoordon.
Met vriendelijke groet,
Deloitt cco ntants By.
dr . R. .J. van Vugt RA
Member ofDeloitte Touche Tohmatsu Limited
Deloitte.3
8 november 2012
121529
Inhoudsopgave
Opdracht 4
Controleaanpak en risicoanalyse 5
Reikwijdte van de controle 10
Uitvoering van het auditplan 11
Communicatie 13
Auditbudget 14
Het Client Service Team 18
Bijiagen 19Bij hige \ - Cont. Ieaaipak Del ille 20Bijia2e B - Ontwikkelirgen in wet- en regelgeving 22Bjii. C
— UpdIdLhthe\CtI ing 20 2 gcuIunieS1ledleLhl
Deloitte.4
8 november2012
121529
Opdracht
Opdracht voor de controle van de jaarrekening
Hierbij ontvangt u ons plan van aanpak voor de controle van de jaarrekening 2012 van de gemeente Sliedrecht.
Het auditplan is ontworpen om een controleverklaring bij de jaarrekening 2012 van uw gemeente, opgesteld in
overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenton (het BBV), af te geven
met inachtneming van onze professionele standaarden.
Met dit auditplan willen wij u informeren over onze controleaanpak en do wijze waarop wij dat voor de gemeente
Sliedrecht vorm willen geven. Dit plan is ons inziens eon belangrijk hulpmiddel in de communicatie tussen Deloitte
en uw gemeente. Wij benadrukken dat het auditplan weliswaar onze verantwoordelijkheid is maar goon eenzijdig
stuk van Deloitte is. Het vormt een weerslag van gezamenlijke prioriteiton, specifieke aandachtsgebieden,
wederzijdse verwachtingen en tijdschema’s. Van bolang is dat hot plan aansluit bij de onderkende doelstellingen
en prioriteitsstel!ingen van uw gemeente. De uitwerking van dit plan is continue in ontwikkeling op basis van de
gebeurtenissen en actuolo situatlo bij uw gemeente.
Dit auditplan voor 2012 is mede ingericht op basis van de bespreking op 16 oktober 2012 met de Auditcommissie
en de informatie die is vorkregon tijdons accountantscontroles over voorgaando boekjaren. Specifieke
aandachtspunton die zijn gosignaleerd tijdons de controle over het boekjaar 2011 zijn aan u gerapporteerd in het
accountantsverslag van 22 mei 2012 met kenmerk 120773. Do specifieke aandachtspunten voor 2011 die
eveneens van belang zijn voor 2012 zijn opgenomen in hot auditplan voor 2012.
Op basis van onze besprekingon met do auditcommissie en hot management en do thans beschikbare informatie
hebben wij de volgende aandachtspunten vastgesteld voor de controle van do gomoonto Sliedrecht over het
bookjaar 2012:
• Ontwikkoling van do kwaliteit van do interno boheersing, waaronder:
o Kwaliteit van de begroting
o Boheer van do investeringskrodioton
• Waardoring van do grondexploitatios, do overlopondo activa en passiva
• Opvolging aandachtspunten en aanbevelingen in onze rapportagos over 2011, waaronder:
o Onderbouwing rostwaarde van het vastgood
Dit auditplan onderstreept dat wij aan de interne en externe verwachtingen willon voldoen met objoctieve en
onafhankelijko dionstvorlening, die is goricht op do bolangon van do gemeente Sliodrecht op do lange termijn.
Onze accountantscontrole en eventuele ovorige dienstverlening dienen to voldoen aan de hoogste integriteits- on
kwaliteitsstandaarden, en hiermee willen wij samen met onze aanpak on uitvoering, een duidelijke meerwaardo
aan uw gemoonto leveron.
Deloitte5
8 november2012
121529
Controleaanpak en risicoanalyse
an de act“zaam is
De aanpak van de controle is gebaseerd op gedegen kennis van uw gemeente. De eerste stap die wij zetten is het
verkrijgen van een inzicht in uw bestaande relaties en activiteiten en in uw doelstellingen. Op basis van deze
informatie stellen wij een specifiek auditplan voor u op, waarin rekening wordt gehouden met uw omstandigheden.
Zowel uw medewerkers als het controleteam van Deloitte worden zodoende in staat gesteld zich te concentreren
op de belangrijkste jaarrekeningposten en transacties.
Onze aanpak kenmerkt zich door een risicobenadering, waarbij de focus wordt gelegd op wat er fout kan gaan en
tot een afwijking van materleel belang kan leiden in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. Als wij de
controle van de gemeente Sliedrecht vanuit dit perspectief benaderen, betekent dit dat wij aandacht besteden aan
die gebieden die er echt toe doen en dat wij slechts in beperkte mate werkzaamheden uitvoeren op punten die niet
of weinig relevant zijn.
Kort gezegd komt het erop neer dat wij gepaste, maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Wij
starten het auditplan voor uw gemeente op het niveau van de gemeentelijke jaarrekening, om vast te kunnen
stellen voor welke belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen werkzaamheden nodig zijn. Vervolgens werken
wij voor ieder van de geIdentificeerde
gebieden het auditplan verder uit zodat
onze procedures zich specifiek richten
op de risico’s van afwijkingen van
materieel belang binnen die gebieden.
Meer informatie over onze
controleaanpak is te lezen in bijlage A.
‘ificante ns
Op basis van de kennis die wij tot dusver
hebben verkregen van uw gemeente zijn
wij van mening dat de volgende
gebieden verhoogde risico’s
vertegenwoordigen en dus extra
aandacht vergen. Onze geplande
controleaanpak voor deze risicogebieden
is eveneens opgenomen inclusief een
beschrijving op hoofdlijnen van de wijze
waarop wij onze controletechnieken en
‘IEase I
Bespreken en opstellenvan hetauditplan
Ease 2
-evaluatieRisico
Identicatieinteme controlemaatregelen
Ease 5
EindbesprekingEvaluatie
Coritrolejaarrekening
Deloitte.6
8 november2012
121529
controlewerkzaamheden gaan richten. Bij het uitvoereri van onze risicoanalyse hebben wi] aandacht besteed aan
de risico’s die besproken zijn met (leden van) het college en het management. Tijdens de uitvoering van onze
controlewerkzaamheden wordt onze risicoanalyse voortdurend geactualiseerd. Wij stellen de auditcommissie, het
college van burgemeester en wethouders en het management op do hoogte van belangrijke wijzigingen in onze
risicoanalyse. Dit doen wij primair in periodieke gesprekken met u en via onze rapportages.
Belangrijkste risicogebieden
Waardering materiele vasteactiva
De gemeente Sliedrecht heeft de uitvoeringvan belangrijke gemeentelijke takenondergebracht bij enkele verbondenpartijen.
Het onderbrengen van activiteiten bij dezeverbonden partijen ontslaat uw gemeenteniet van de verantwoordelijkheid voor doactiviteiten of transacties welke binnendeze verbonden partijen plaatsvinden.
Als gevoig van de economische crisis kande ontwikkeling van projecten stagneren,met het risico dat de gemaakteverwervings- en planontwikkelingskostenniet meer (volledig) worden terugverdiend.
De commissie BBV heeft een nieuwenotitie Grondexploitatie gepubliceerd,daarin zijn enkele stellige uitsprakengedaan naar aanleiding van de waarderingvan de niet in exploitatie genomen grond(NIEGG’s).
Do gemeente Sliedrecht houdt met ingangvan 2011 bij de waardering van hetvastgoed rekening met een restwaarde.Hot risico bestaat dat do restwaarden tohoog worden geschat.
Beoordelen of in doovereenkomst met doverbonden partijen voldoendemogelijkheden zijn opgenomenom controle op de rechtmatigebesteding van de middelen uit tevoeren.
Beoordelen van de proceduresrondom do (waardering van) degrondexploitatie.
Beoordelen van deuitgangspunton en deperiodiciteit van dekostprijscalculatie.
Beoordelen van de proceduresrondom kostenbewaking van docomplexen.
Beoordelen van de uitgozotteacties naar aanleiding van dewaardering van do NIEGG’s vanuw gemeente.
Vaststellen dat intern jaarlijkseen toots wordt uitgevoerd ofinschatting van do restwaarde(nog) reëel is.
Significante risico’s
Verbonden partijen
Omschrijvlng risico I aandachtsgebiedVoorgenomen controleaanpakDeloitte
Beoordelen of systeem vantussentijdseinformatievoorziening vanuit doverbonden partijen voldoendoinformatie geeft voortussentijdse beoordeling van doontwikkelingen bij de verbonden
___________
partij.
Grondexploitatie
Deloitte.7
8 november 2012
121529
Aandachtsgebieden en wensen gemeente Sliedrecht
Zoas in de paragraaf ineiding al is aangegeven, bestaat voor de gemeente Sliedrecht de mogelijkheid om
speerpunten in te brengen, die wij in onze controle zullen betrekken. Deze speerpunten kunnen naar voren komen
als gevolg van interne en externe ontwikkelingen, maar kunnen ook ontstaan uit eigen specifieke wensen en
aandachtsgebieden. De volgende speerpunten c.q. wensen zijn benoemd:
Significante risico’s
Belangrijkste risicogebieden
Er kan sprake zijn van begrotingsoverschrijdingen op programma’s eninvesteringsprojecten. In hoeverre ditals onrechtmatig mee telt in deoordeelsvorming voor decontroleverklaring hangt af van deinterne regels en de regels zoalsvastgelegd in de kadernota 2012 vanhet PRPG.
Beoordelen van het budgetbeheer enhot beheer van deinvesteringskredieten waarondertaakverdeling tussen budgethoudersen afdeling P&C.
Door middel van detailwerkzaamheden beoordelen van begrotings- enkredietenoverschrijdingen. Hierbijworden de aangegane verplichtingenbetrokken.
Vaststellen of de rapportages,inclusief prospectieve informatie hetmogelijk maken tijdig bij te sturen.
Afwegen of een geconstateerdeonrechtmatigheid meetelt in deoordeelsvorming voor decontroleverklaring.
Financiële sturing en beheersing
Omschrijving risico I Voorgenomen controleaanpakaandachtsgebied Deloitte
Interne beheersing uitbestede Gemeente Sliedrecht heeft enkele VaststeUen dat binnen de regulierewerkzaamheden aan SCD taken uitbesteed aan het SCD, zoals processen voldoende
do financiële administratie en controlemaatregelen in werking zijn.personeels- en salarisadministratie.Hot risico is dat de benodigdecontrolerende taken binnen dereguliere processen niet ofonvoldoende worden uitgevoerd alsgevolg van onduidelijke afsprakenmet hot SCD.
Effectiviteit van de Wat heeft de organisatie geleerd van Vaststellen effectiviteit van dofraudemaatregelen do RKC-onderzoeken en wat is de getroffon beheersmaatregelen.
invloed geweest van de maatregelen(effectiviteit) die hot college heeftgetroffen.
Deloitte.8
8 november2012
121529
Waardering van de activa en De economische situatie raakt de Identificatie van de baansposten diepassiva waardering van diverse gevoelig zijn voor de economische
balansposten. Risico is dat de situatie. De waardering van dezegevolgen van de economische posten wordt beoordeeld aan de handsituatie niet of onvoldoende zijn van de onderliggende documentatie.verwerkt in de waardering.
Specifieke aanpak van de aan Drechtsteden overgedragen processen
Het feit dat de administratie van uw gemeente door het Service Centrum Drechtsteden wordt gevoerd, heeft
invloed op de inrichting en interne beheersing van nagenoeg alle processen. In de onderstaande tabel hebben wij
per proces vermeld of een proces door de gemeente zeif wordt uitgevoerd of is uitbesteed aan één van de
volgende onderdelen van de GR Drechtsteden (GRD):
• Service Centrum Drechtsteden (SCD)
• Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD)
• Sociale Dienst Drechtsteden (SDD)
Administratieen V
versiaglegging (beheer
debiteuren, crediteuren
en tussenrekeningen)
Bj GR Drecht
steden uevoerd
V De gemeente is (eind)
verantwoordelijk voor het beheer van
deze balansrekeningen.
Voor wat betreft de processen die bij de gemeente worden uitgevoerd, vindt de administratieve verwerking van de
inkomsten en uitgaven wel plaats via het SCD.
Bij gemeente
uitgevoerd
Opmerking
Belastingen V Dit proces wordt geheel door de
GBD uitgevoerd.
Overige opbrengsten V Het proces overige opbrengsten
wordt door de gemeente uitgevoerd.
Uitkeringen V Dit proces wordt geheel door de
SDD uitgevoerd.
Subsidieverstrekking V Het proces subsidieverstrekking
wordt door do gemeente uitgevoerd.
Porsoneelskosten V Dit proces wordt geheel door hot
SCD uitgevoerd.
Investeringen V Hot proces investeringen wordt door
do gomoento uitgovoord.
Deloitte.9
8 november2012
121529
Inkoop goederen en V Het proces kosten wordt door de
diensten gemeente uitgevoerd
Treasury V Dit proces wordt geheel door het
SCD_uitgevoerd.
Grondexploitaties V Het proces grondexploitaties wordt
door de gemeente utgevoerd.
Waar mogelijk zullen wij ter bevordering van een efflciënte controle steunen op de werkzaamheden van de
accountant van het Service Centrum Drechtsteden, de Sociale Dienst Drechtsteden en Gemeentelijke
Belastingdienst Drechtsteden. Hierbij valt te denken aan een “consoHdatieverklaring” van de accountants van de
SDD of GBD met betrekking tot de uitkeringen en de b&astingen. Bij een consolidatieverkiaring vindt de controle
plaats door de accountant van de SDD of GBD, uitgaande van de controletolerantie van de gemeente Sliedrecht.
Voor het SCD denken wij aan een “mededehng” van de accountant van het SCD met betrekking tot de beheersing
van de processen bij het SCD. Voorafgaande aan en tijdens de controle 2012 vindt hierover overleg plaats door
ons met de accountant van het SCD, de SDD en de GBD.
Deloitte.10
8 november 2012
121529
Reikwijdte van de controle
In samenspraak met de raad van uw gemeente bepalen wij de aard en reikwijdte van de controleprocedures op
basis van de in het vorige hoofdstuk omschreven controleplanning, gericht op het vaststeen van risico’s van
afwijkingen van materieel belang in significante jaarrekeningposten en toelichtingen. Enkele andere factoren die
wij in aanmerking nemen bij het vaststellen van de reikwijdte van de controle van de gemeente Sliedrecht zijn:
• de complexiteit en aard van de werkzaamheden, interne beheersingsmaatregelen en administratieve
verantwoording;
• de mate van (de)centralisatie van processen en beheersingsmaatregelen, waaronder de omvang van
relevante beheersingsmaatregelen;
• de aard en omvang van onvolkomenheden in interne beheersingsmaatregelen en afwijkingen in de
financiële overzichten die in de huidige en voorgaande perioden zijn vastgesteld;
• wijzigingen in de samenstelling van het bestuur en het management;
• de complexiteit van de onderliggende IT-infrastructuur, inclusief de productieservers en aanverwante
operationele systemen en databases.
Deloitte.11
8 november2012
121529
Uitvoering van het auditplan
Interne controe
Onderdeel van de uitvoering van het auditplan is het evalueren van de opzet, de toetsing en werking van de
interne beheorsingsmaatregelen en het uitvoeren van gegevensgerichte controlewerkzaamheden. Waar mogolijk
voeren wij testwerkzaamheden van interne beheorsingsmaatregelen en gegevensgerichte werkzaamheden
gelijktijdig uit, in overeenstemming met de Nederlandse Controlestandaarden.
Onze toetsing van de interne beheersingsmaatregelen die betrokking hebben op de financiële rapportage bevat
controlecomponenten op gemeenteniveau, zoals de controleomgeving, risicoanalyse, informatie en communicatie
en monitoring, als controlecomponenten op procesniveau. Toetsing op procesniveau omvat organisatiegerichto
controlewerkzaamheden ten aanzien van relevante potentielo fouten in belangrijke jaarrekeningposten en
toelichtingen. De onderstaande belangrijke processen maken deel ult van de controlewerkzaamheden voor 2012:
__
-— --
Eerstvolgend jaarOpzet & Bestaan Werking waarin de werking
___________ ______
wordt getoetst
Administratie en vorsiaglegging
Overige opbrengsten
Subsidieverstrekking Ja Nee 2013
Hoewel onze controle niet gericht is op het verschaffen van zekerheid ten aanzien van de algehele werking van de
beheersingsmaatregelen, rapporteren wij aan het management aanbevelingen ten aanzien van opzet, bestaan en
working van do interno beheersingsmaatregelen die wij naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden hebben
geconstateerd.
De efficiëntie van onze testwerkzaamheden van de interno beheersingsmaatregelen is afhankelijk van do
processen en de procedures die hot management zeif hanteert voor toetsing van do interne controlemaatregelen
ten aanzien van do financiële verslaggeving. Do mate waarin zekerheid kan worden ontleend aan doze
werkzaamheden zal worden beoordeeld op basis van de Nederlandse Controlestandaarden.
Coördinatie met uitgevoerde verbijzonderde interne controlewerkzaamheden
Bij do uitvoering van onze risicoanalyse en het bepalen van de reikwijdte van do controle voor hot jaar 2012
worken wij nauw samen met do modewerkers van afdeling Planning & Control die zelfstandig en in regionaal
verband via hot Rogionaal Audit Team vorbijzonderde interne controlewerkzaamheden uitvooron.
Processen
Ja Ja
Ja Nee
2012
2013
Investeringen Ja Nee 2013
Inkoop goederen on dienston Ja Ja 2012
Grondexploitaties Ja Ja 2012
Deloitte.12
8 november2012
121529
Onze vaardigheden, kennis en ervaring vormen een aanvulling op die van uw P&C medewerkers. Verregaande
integratie en communicatie tussen afdeling P&C van uw gemeente en het controletoam is essentieel voor de
uitvoering van een efficiënte controle. Door de inhoud van het auditplan te coärdineren en gebruik te maken van
de werkzaamheden van de afdeling P&C van de gemeente Sliedrecht, voorkomen wij duplicatie van
werkzaamheden en minimaliseren wij de onderbreking van de werkzaamheden binnen de organisatie. Ook
verhogen wij hiermee de effectiviteit van de controle.
Cm de coördinatie met de afdeling P&C te ondersteunen, ondornemen wij de volgende acties:
• rogelmatig planningsbesprekingen houden met medewerkers van de afdeling P&C;
• gezamenlijk risico’s beoordolen en de gevolgen daarvan voor het auditplan evalueren;
• informatie over de status van de controle, kennis en bevindingen uitwisselen;
• optimaal gebruik maken van do werkzaamheden van de afdeling P&C.
Gegevensgerichte controlewerkzaamheden en fra ude ger&ateerdewerkzaam heden
Onze gegevensgerichte controlewerkzaamheden bostaan uit een specifieke combinatie van cijferanalyses en
detailcontroles van transacties en saldi. Deze werkzaamheden zijn ontworpen om een redelijke mate van
zekerheid te verkrijgen dat de financiële overzichten geen afwijkingen van materieel bolang bevatten.
Op basis van de Nederlandse Controlestandaard 240 “De verantwoordelijkheden van de accountant met
betrekking tot fraude in het kader van de controle van financiële ovorzichten” en het felt dat regelgevers
voortdurend do nadruk leggen op de vorantwoordelijkheid van de accountant voor het ontdekken van fraude
tijdens de uitvoering van de controle, voeren wij controlewerkzaamheden uit op frauderisico’s die zich voordoen bij
uw gemeente.
Ondordeel van deze controlewerkzaamheden met botrekking tot fraude betreffen onder meer een evaluatie van de
opzet en werking van de procedures die het management hanteert om het risico van materiële onjuistheden als
gevoig van fraude te identificeren en daarop te reageren, met inbegrip van do programma’s en
controlemaatregelen die het management heeft ingevoerd om dat risico te ondervangen.
Wij vragen het management om inhichtingen met betrekking tot:
• De analyse door het management van het risico van een materiële onjuistheid in de jaarrekening als
gevoig van fraude;
• De procedures die hot management hanteert om do risico’s van fraude binnen de entiteit to identificeren
on daarop te reageron;
• Communicatie, indien aanwezig, aan het bestuur en/of de raad over haar procedures voor het
identificoron van on reagoren op frauderisico’s binnen de gemeente;
• Communicatio, indion aanwozig, van hot management aan werknemers over haar visio op de
bedrijfsvoering en ethisch gedrag.
Deloitte.13
8 november2012
121529
Communicatie
Overzicht van communicatie met het bestuur en gespreksonderwerpen
Omdat het auditplan gedurende het gehele jaar wordt uitgevoerd, worden ook gedurende het jaar de resultaten
van do uitvoering van onzo procedures goanalyseerd en worden (voorlopige) conclusies getrokken. Hierover
communiceren wij op gepaste tijden met hot management, hot college en de auditcommissie. Hot overzicht
hieronder geeft hot verwachte tijdsverloop weer van onzo relevante communicatie of informatie.
Do onderstaande planning is indicatief. Do definitieve planning zal in overleg met do gomoonto Sliodrecht worden
opgesteld, zodat onze werkzaamhoden aansluiten op uw planning en control cyclus.
Onze rapportages naar aanleiding van do interimcontrole en de jaarrekoningcontrole zullen wij, in hot kader van
hoor en wederhoor, afzonderlijk bosprokon met do portefeuillehouder Financiën, do gemoentosecrotaris on do
concerncontroller. Do rapportage naar aanloiding van do interimcontrole (managementletter) wordt gericht aan hot
college, hot accountantsvorslag naar aanloiding van do jaarrekeningcontrole (en controlovorklaring) rechtstreeks
aan do raad met eon afschrift aan hot college.
Do uitvooring van onzo controlewerkzaamhoden oidt tot do volgonde contactmomenten:
.r
Activiteit Tijdspad Contact
2012
*1
Pro-audit moeting Oktober Auditcommissio
Audit plan on opdrachtbovostiging Oktobor Raad
Uitvoering interim controle November Management en coärdinator
Financiën/planning & control
Bosproking bevindingon intorimcontrole Novombor Concorncontrollor
Besproking concopt managomentlottor n.a.v. interimcontrole December College
Bosproking managomontlottor December Auditcommissie
2013
Uitvooring jaarrekoningcontrolo Maart Management en coordinator
Financien/planning & control
Besproking bovindingen jaarrekeningcontrolo Maart Concerncontroller
Bosproking concept accountantsvorslag April College
Bospreking accountantsvorslag en controlovorklaring in.
. Mei Auditcommissioauditcommissie
Deloitte.14
8 november 2012
121529
Auditbudget
Wij willen gemeente Sliedrecht onderscheidende professionele dienstverlening bieden tegen een redelijke
vergoeding. Onze bewezen deskundigheid en ons streven naar tijdige en responsieve dienstverlening zetten wi] in
voor een goede professionele samenwerking. Daarbij werken we kostenbewust en voldoen daarbij aan
professionele standaarden en richtlijnen. Bij de bepaling van het budget zijn wij uitgegaan van de volgende
randvoorwaarden:
• De kwaliteit van de door u aangeleverde jaarrekening, de SiSa-bijlage en andere te controleren stukken
voldoen aan de wettelijke voorschriften, wat blijkt uit een intern uitgevoerde kwaliteitsbeoordeling. Hiertoe
ontvangt u van ons te zijner tijd de checklist jaarverslaggeving en de checklist op te leveren stukken bij de
jaarrekening.
• De te controleren bescheiden worden door u conform planning opgeleverd.
• De te controleren bescheiden worden in overeenstemming met de gemaakte werkafspraken aangeleverd.
Een gestructureerde vastlegging van de onderliggende documentatie is voor de aanvang van de controle
aanwezig, zoals aansluitingen van sub administraties op de financléle administratie, besluiten,
beschikkingen en andere relevante documenten ter onderbouwing van de informatie in de jaarrekening.
• De in de processen opgenomen interne beheersingsmaatregelen zijn voor ons toetsbaar en verifieerbaar.
• Er heeft een effectieve verbijzonderde interne controle plaatsgevonden.
• Uw medewerkers zijn tijdens onze werkzaamheden beschikbaar voor het stellen van vragen.
Ons geschatte basis auditbudget voor 2012 is hierna weergegeven:
Honorarium 2012 Euro
Jaarrekening 2012
1. Interim- en jaarrekeningcontrole (mci. SiSa) bij een situatie op basis van normale 31 .900
naleving werkafspraken, waarbij geen be!angrijke omissies of tekortkomingen
worden geconstateerd
2. Relatiekorting (10%) 3.190
3. Huidige situatie administratieve organisatie! uitgebreide controle-aanpak 12.520
4. Specifieke onderzoeksvragen van de auditcommissie P.M.
5. Kosten in verband met niet of niet voiledig toepassen werkafspraken P.M.
6. Kosten in verband met tekortkomingen en verbeteringen jaarrekening P.M.
Subtotaal 28.710 12.520
Raad College
Totaal 41 .230
Deloitte.15
8 november 2012
121529
De kosten voor de accountantscontrole hangen mede af van de kwaliteit van de administratieve organisatie en
interne controle van uw gemeente (zowel ten aanzien van de betrouwbaarheid als de rechtmatigheid). Wij zijn voor
de bepaling van het honorarium voor de controle 2011 vooralsnog uitgegaan van de huidige situatie binnen
Sliedrecht. Hierbij is nog geen sprake van een ‘optimale’ situatie. De administratieve organisatie/ interne
beheersing kan nog aan doelmatigheid/ efficiency winnen op de volgende onderdelen:
• Projectbeheersing
• Formalisatie AO/IC en zichtbaarheid van uitgevoerde (controle)werkzaamheden
• (Structuur) Verbijzonderde controles
• Samensteldossier jaarrekening
• Kwaliteit versiaglegging.
Met verbetering in de kwaliteit van de interne beheersing, oftewel het zelfcontrolerend vermogen, neemt de
kwaliteit van de bedrijfsvoering toe en is een duidelijke besparing op de controlekosten zeker mogelijk.
DoelsteHing is om een verdere verbetering in de administratieve organisatie in de komende jaren te realiseren
volgens een groeimodel. Het groeimodel houdt in dat de kwaliteit van de interne beheersing naar een steeds
hoger niveau zal worden getild. Dit zal zich vertalen in de hoogte van de controlekosten. Bij de jaarrekeningen van
de afgelopen jaren is de kwaliteit van de interne beheersing toereikend geweest voor een goedkeurende
accountantsverklaring. Dit heeft echter extra inspanningen vereist van de ambtelijke organisatie en ons als
accountant. Het verder optimaliseren van de kwaliteit van de interne beheersing is dan ook een afweging tussen
het beslag op de tijd en kosten van de ambtelijke organisatie enerzijds en de hoogte van de accountantskosten
anderzijds. Overigens zal bij het verder optimaliseren van de interne beheersing oak altijd rekening gehouden
worden met het geweriste niveau van interne beheersng. Er moet een balans zijn tussen het voordeel dat een
verdere verbetering oplevert, de inspanning die de gemeente in tijd en geld moet leveren en de lagere kosten van
de accountantscontrole. Bij implementatie van het groeimodel zal deze afweging jaarlijks warden gemaakt.
In onderstaande tabel hebben wij op basis van onze verwachting van de ontwikkeling in de kwaliteit van de
interne beheersing van gemeente Sliedrecht een scenario gemaakt van de geschatte controlekosten.
Kwaliteit interne beheersing
100% 180%
60%
40%
20% • Kwaliteit interne beheersing
0% -2011:
€47.230 2013:€ 41.250 2013€ 35.250
€ 30.500
Deloitte.16
8 november 2012
121529
De realiseerbaarheid en de stand van zaken van deze ontwikkeling zullen wij halfjaarlijks bespreken met de
Auditcommissie. De in bovenstaand overzicht opgenomen besparing voor het jaar 2012 ten opzichte van het
auditplan 2011 bedraagt € 6.000. Om dit daadwerkelijk te realiseren zien wij de volgende mogelijkheden om
slimmer en effectiever te werk te gaan:
Gemeente Sliedrecht
Risicogerichte aanpak verbijzonderde interne
rechtmatigheidscontrole: bredere scope,
minder deelwaarnemingen en gericht op
risicovolle transacties.
Opstellen position papers’ voor belangrijke
posten:
- grondexploitaties (waardering)
- financiële vaste activa (waardering)
- materiele vaste activa (restwaarden)
- voorzieningen (BBV eisen en hoogte)
- bijzondere transacties.
Toepassen Audit analytics: risico gerichte
selecties op grond van analyses financiële
administratie en subadministraties.
Risicoposten vooraf bespreken: voorkomen -I- 4.000
van fouten en noodzakelijke correcties in
opgeste!de jaarrekening.
Bij de bepaling van het budget zijn wij uitgegaan van de volgende randvoorwaarden:
• De onderbouwing van de processen en jaarrekeningposten door de gemeente Sliedrecht zijn vastgelegd
in een toegankelijk opsteldossier. Wij hanteren het Handboek kwaliteit jaarrekening gemeenten bij uw
gemeente als uitgangspunt voor de verdere uitvoering van zowel de interim- als de jaarrekeningcontrole.
Voor de controle van de SiSa-bijlagen ontvangt u afzonderlijke werkafspraken. Bij de bepaling van ons
honorarium zijn wij ervan uitgegaan dat de SiSa-bijlage en specifieke verantwoordingen voorafgaand aan
de jaarrekeningcontrole kunnen worden gecontroleerd.
• De te controleren bescheiden worden door u conform planning opgeleverd.
• In de paragraaf Communicatie hebben wij een overzicht gegeven van de besprekingen die begrepen zijn
in de prijs. Extra besprekingen brengen wij afzonderlijk in rekening tegen de tijdsbesteding maal het
individuele uurtarief van de betrokken teamleden.
• Wij gaan er verder vanuit dat de rechtmatigheid onderdeel uitmaakt van het goede zelfcontrolerende
vermogen van uw gemeente.
• Alle genoemde bedragen zijn exciusief omzetbelasting en inclusief bijkomende kosten.
• De facturatie van ons honorarium zal als volgt plaatsvinden. Bij de start van de interimcontrole, maar
uiterlijk 1 november 2011 ontvangt u een voorschotnota tar grootte van 60% van de totale geraamde
kosten. Bij de start van de jaarrekeningcontrole, maar uiterlijk 1 april 2012 ontvangt u een voorschot nota
ter grootte van 40% van de totale geraamde kosten.
-.‘
Deloitte )-I- 1.000
Kritische tweede ezing en toets op de Efficiency contact momenten: aantal -I- 1.000
kwaliteit van de concept jaarstukken inclusief contactmomenten ambtelijk voor bespreking
invullen checklist BBV. jaarrekening beperken.
Deloitte.17
8 november2012
121529
Specifieke verzoeken om advies waarbij de beantwoording meer dan 1 uur vergt brengen wij op basis van
onze tarieven in rekening. Uiteraard zullen wij dit wet voorat afstemmen. Voor overige specifieke opdrachten
doen wij op uw verzoek een prijsopgave toekomen. De uitvoering van specifieke onderzoeksvragen van de
Auditcommissie en overige controles (onder andere controtes van specifieke uitkeringen) brengen wij op basis
van werkelijk bestede tijd en geldende uurtarieven in rekening.
Deloitte.18
8 november 2012
121529
Het Client Service Team
De accountantscontrole voor het boekjaar 2012 wordt uitgevoerd onder leiding van drs. R.M.J. (Rein-Aart) van Vugt
RA. Rein-Aart houdt, toezicht op de kwaliteit, coördinatie en dienstverlening aan uw gemeente.
Het controleteam dat Rein-Aart ondersteunt, heeft vrijwel dezelfde samenstelling als het opdrachtteam voor het
boekjaar 2011. Hierdoor waarborgen wij de continulteit van de dienstverlening en de kennis van onze medewerkers
over de specifieke kenmerken van de gemeente Sliedrecht en is het mogelijk om adequaat in te kunnen spelen op
de wijzigingen in de administratieve bedrijfsprocessen en de planning-en-control cyclus als gevoig van wijzigingen in
de organisatie.
De samenstelling van het speciaal voor uw gemeente geselecteerde multidisciplinaire controleteam is als volgt:
drs. RM.J. (RinAart) van Vuqi RA
Audit Partner— Deloitte Accountants B.V.
j/
drs. ILB. (Toby) Bergshoeff RA
Senior ManagerDeloitte Accountants By.
PA. (Peter) Naaktgeboren RA
Senior StaffDeloitte Accountants B.V.
PB. (Sebastiaan) Mt
StaffDeloitte Accountants By.
Deloitte.19
8 november2012
121529
Bijiagen
Bijiage A- Controleaanpak Deloitte
Bijlage B - Ontwikkelingen in wet- en regelgeving
Bijlage C — Opdrachtbevestiging 2012 gemeente Sliedrecht
Deloitte20
8 november2012
121529
Bijiage A - Controleaanpak Deloitte
Binnen de publieke sector waarin de gemeento Sliedrecht werkzaam is, is het delen van onze kennis on ervaring
op het gebied van administratieve verantwoording en financiële versiaglegging van groot belang. Daarnaast
bieden wij u de grootst mogolijko doskundigheid ten aanzien van de specifieke risico’s en sectorspecifieke
onderwerpen waarmee uw gemeente wordt geconfronteerd. Onze controleaanpak onderscheidt zich door de inzet
van een brede groep professionals met specifieke sector- en functionele deskundigheid.
De aanpak van de controle van de gemeente Sliodrecht is gebaseerd op gedegen kennis van uw gemeento. De
eerste stap die wij zetten is het verkrijgen van een diepgaand inzicht in uw bestaande relaties en activiteiton en in
uw (meerjarige) bedrijfsdoelstellingen. Op basis van deze informatie stellen wij het voorliggende specifieke
auditplan voor u op, waarin rekening wordt gehouden met uw unieke omstandigheden en waarmee verrassingen
worden voorkomen en zowel modewerkers van uw gomeento als het controleteam van Deloitte in staat worden
gesteld zich te concentreren op de belangrijkste jaarrekeningposten en transacties.
*w belar te risic
Als wij het hebben over een op maat gemaakte en op risico’s gerichte controlebenadering, bedoelen wij meer dan
de nadruk leggon op de belangrijkste risico’s. Onze aanpak kenmerkt zich door een risicobenadering, waarbij de
focus wordt gelegd op wat er fout kan gaan en tot een afwijking van materieol belang kan olden in belangrijke
jaarrekeningposten en toelichtingen. Als wij de controle van uw gemeente vanuit dit perspoctief benaderen,
betekent dit dat wij aandacht besteden aan die gebieden die er echt toe doen en dat wij slechts in beperkte mate
werkzaamheden uitvoeren op punten die geen of weinig aanvullende controlozekerheid bieden. Kort gezegd komt
het erop neer dat wij gepaste, maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Wij starton het auditplan
voor do gemeente Sliedrecht op hot niveau van do financiëlo overzichten (begroting, jaarstukken), om vast to
kunnen stellen voor welke belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen werkzaamhodon nodig zijn. Vervolgens
werken wij voor ieder van de geIdentificeerde gebieden het auditplan verder uit zodat onze procedures zich
specifiek richten op de risico’s van afwijkingen van materieel belang binnen die gebieden.
.zaamhee maat
Wij stommon do aard, hot tijdstip on do omvang van onze controlewerkzaamheden af op het risiconiveau dat is
vastgesteld voor elke belangrijke jaarrekeningpost, soort transactie of toelichting en do rolovanto boweringen op
het niveau van dozo posten, transacties of toelichtingen. Do beslissingen die vervolgens worden genomon zijn eon
kwostie van profossioneel oordeel. Op dit punt worden do omvang van de bronnen van Deloitte, de diepgaando
konnis van professionele standaarden on richtlijnon on de risk-based approach gecombineerd tot een controle die
op maat is gemaakt voor uw gemeente.
Deloitte.21
8 november2012
121529
Bij de ontwikkeling van een auditplan voor alle materiële jaarrekeningposten houden wij rekening met:
• Wat er fout kan gaan en kan leiden tot een afwijking van materieel b&ang in de financiële overzichten.
• De controlemaatregelen die het management heeft vastgesteld, gedocumenteerd en getoetst.
• De aard en omvang van de benodigde gegevensgerichte werkzaamheden.
Deloitte.22
8 november2012
121529
Bijiage B - Ontwikkelingen in wet- enregelgevingRechtmatigheid - Notitie Verbonder, partijen en aanbesteding
Financiële beheershandelingen voortkomend uit transacties met of door vorbonden partijen dan wel als gevoig van
relaties met verbonden partijen kunnen object van rechtmatigheidscontrole zijn bij de gemeente of provincie. Dit is
het geval als deze transacties of relaties financiële consequenties hebben die tot uiting (moeten) komen in de
jaarrekening van de gemeente of provincie.
Het rechtmatigheidsoordeel bij een gemeente kan worden beInvloed door niet rechtmatig handelen van een
instelling waarmee de gemeente is verbonden, indien:
• in de regeling, statuten, oprichtingsakte of overeenkomst is geregeld dat voorwaarden aan de bijdrago
zijn verbonden waaraan de instelling zich moet houden om niet gehele of gedeeltelijke vermindering van
de bijdrage van de gemeente te krijgen;
• de verbonden partij een mandaat heeft om namens en met geld van de gemoente te handelen, waarbij
do gemeente feitelijk opdrachtgever is;
• de verbonden partij een eigen rechtspersoonlijkheid heeft en een aanbesteding doet, terwiji deze
verbonden partij binnen do gezagsstructuur van de gemeente valt als ware hot een elgon
overheidsdienst, die het merendeel van haar werkzaamheden verricht voor do gemeente;
• de verbonden partij geen eigen rechtspersoonljkheid heeft on de opdracht daarmee feitelijk is vorstrekt
door do gemeente of provincie.
Wij verwijzen u naar de notitie van do commissio BBV voor verdere informatie.
(www.commissiebbv.nl, onderdeel Rechtmatigheid)
BBV - Notitie grondexp!oitatie
Do notitlo grondexploitatie is een bijgostolde versie van de notitie grondexploitatie van januari 2008. Een reden
voor een aangepaste notitie zijn de gevolgen van do financieel-economische crisis voor de grondexploitaties. De
commissie wil door middel van de aangepaste notitie een nadere verduidolijking geven op het verwerken van de
financiële consoquenties in begroting en jaarrekening.
De notitie behandelt verschillende aspocten van de (gemeentelijke) grondexploitatie. Centraal staat do toepassing
bij gomeonten die voor eigen rekening en nsico bouwgrond producoron met hot doel die te verkopen of in erfpacht
uit te goven. De notitlo wordt ook gebruikt om de rolovanto artikelon van hot BBV to verduidelijken of nadere
aanbevelingen hierover to goven. Dit goheel maakt een adequate jaarverslaglegging mogolijk in hot kader van hot
BBV met betrekking tot grondexploitaties on do daarmeo samenhangende zaken.
Ten opzichte van de vorigo versie van do notitie van januari 2008 zijn een aantal verduidelijkingen I
aanscherpingen doorgevoerd.
Deloitte.23
8 november2012
121529
Deze zijn opgenomen onder de stellige uitspraken in paragraaf 1 .3 van de notitie. De commissie BBV vraagt
aandacht voor stellige uitspraak 4. Deze schrijft voor dat bij een geprognosticeerd vorlies op een grondexploitatie
direct een afboeking plaats vindt of een voorziening wordt getroffen ter grootte van dit volledige verlies.
Vanaf de jaarrekening 2012 is de bijgestelde notitie onverkort van toepassing en vervalt do notitie uit 2008.
Specifiek vragen wij aandacht voor stellige uitspraak 3. Het activeren van vervaardigingskosten op NIEGG is
aanvaardbaar, maar dient beperkt te blijven tot het niveau van de huidige marktwaarde van de grond (deze dient
te worden ondorbouwd met bijvoorbeeld een taxatie of residuele grondwaardeberekening) . Wanneer na een
raadsbesluit meor duidelijkheid bestaat over de nadere invulling van de toekomstige bouwlocatie en de daartoe
nog to maken kosten, kan de verwachto marktwaarde in de toekomstige bestemming als toets worden gebruikt.
Dat betekent concreet het vogende:
• do boekwaarde kan nooit hogor zijn dan de verwachte marktwaarde;
• do ruimte voor activering wordt in eersto instantie bepaa!d door het verschil tussen do boekwaarde en de
marktwaarde in do huidige bestemming;
• bij de bepaling van het verschil tussen boekwaardo en verwachte marktwaarde moet rekening gehouden
worden met de overige nog te maken kosten (bijvoorbeeld infrastructurele voorzieningen) in hot verdere
verloop van het transformatioproces naar do verwachte toekomstige bestomming. Doze bepaling dient
jaarlijks gemaakt te worden;
• als de waardering het niveau van do marktwaarde al heeft boreikt en do marktwaarde daalt, dan wordt
eon vorliesvoorzioning gotroffon c.q. afgewaardeerd;
• als duidelijk wordt dat do door do raad voorgenomen bostemming in hot gehoel niot of slechts gedeeltelijk
zal worden gorealiseerd on daardoor eon lagore verwachte marktwaarde ontstaat, dan wordt een
verliosvoorziening gotroffen c.q. afgowaardeerd.
Wij vorwijzon u naar do notitie van do commissie BBV voor verdere informatie.
(www.commissiobbv.nI, ondordeel Begroten en vorantwoorden)
BBV — Notitie investeringen
In do praktijk blijkt hot moeilijk to zijn investeringskredieten te beheersen. Hot is woerbarstiger dan do rogelgeving
doet vermoeden. Invosteringskrodieton worden regelmatig overschreden, tormijnon van uitvooring niot gehaald en
hot komt ook nog al eons voor dat jaargronzen onbodoold worden gepasseerd.
Ook hot verschil tussen investeringon met eon economisch nut en eon maatschappelijk nut werpt vragen op. Doze
Iaatste soort kan (bij voorkeur alleen bij wijzo van uitzondering) goactiveord wordon (artikel 59.4 BBV), torwiji do
investoringon met eon economisch nut juist mooton worden geactiveerd (artikol 59.1 BBV). Bijdragon van derden
mogen (artikol 62.2 BBV) daarop weer in mindoring worden gebracht.
Ook hot fonomeon “reserve kapitaallasten” worpt veel vragen en misvorstanden op.
In do notitio wordt, aan do hand van voorbeelden, ingegaan op do verschillonde situaties waarbij op verschillende
wijzo investoringskredieten kunnen worden aangevraagd.
Deloitte.24
8 november 2012
121529
Tevens wordt ingegaan op overschrijdingen van dergelijke kredieten en begrotingsconsequenties van, de vaak
voorkomende, vertragingen in de uitvoering.
Wij verwijzen u naar de notitie van de commissie BBV voor verdere informatie.
(www.commissiebbv.nl, onderdeel Begroten en verantwoorden)
BBV — Notitie incidentele en structurele bateri en lasten
Het doel van de notitie is om, vanwege vragen ult de praktijk, het onderscheid tussen incidentele en structurele
baten en lasten te verduidelijken. De notitie bevat geen richtlijnen of aanbevelingen, maar beperkt zich tot
verduidelijking van de regelgeving. De commissie hanteert hierbij het Gemeenschappelijk Financieel
Toezichtskader (februari 2008) en de voorstellen van het kabinet in het kader van de modernisering van het
Financleel Toezicht. De volgende vier verduidetijkingen worden nader uitgewerkt:
1. Indien bestaand structureel beteid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, binnen de termijn van drie jaar
een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende lasten of baten in het begrotingsjaar
niet als incidenteel aangemerkt. Bijvoorbeeld in het kader van de bezuinigingen besluit de gemeente in
jaar t+3 geen subsidies meer te verstrekken; de daarmee samenhangende lasten worden in t+2, N-i en
nog als structureel beschouwd.
2. Na afloop van een begrotingsjaar zullen bij het opmaken van de jaarrekening altijd wet enige (relevante)
verschillen tussen de werkelijkheid en de begroting blijken. Het is van belang dat bij de analyse ex BBV
artikel 28, lid a wordt bezien in hoeverre er alsnog sprake is geweest van niet begrote incidentele baten
en lasten. Budgetverschillen op activiteiten inzake structureel bestaand beleid blijven naar hun aard
“structureel”.
3. Toevoegingen aan en onttrekkingen uit de reserves worden als incidenteel beschouwd, tenzij het gaat om
reguliere onttrekkingen aan financieringsreserves c.q. dekkingsreserves (kapitaallasten) of om
onttrekkingen uit een daartoe toereikende (bestemmings)reserve gedurende een periode van minimaal 3
jaar met als doel het dekken van structurele lasten.
4. Meerjarige tijdelijke geldstromen waarvan de eindigheid vastligt vanwege een raadsbesluit en/of een
toekenningsbesluit klasseren als incidentele baten en lasten, ook als de geldstroom (nog) anger is dan 3
jaar.
De van belang zijnde BBV-bepalingen zijn opgenomen in de bijlage 1 ‘Relevante wet- en regelgeving’ van de
notitie. In bijlage 2 zijn voorbeelden van baten en lasten opgenomen die als incidenteel aangemerkt kunnen
worden. Voor de leesbaarheid van de notitie wordt in het vervoig waar gemeente(n) wordt gebruikt zowel
gemeente(n) als provincie(s) bedoeld.
Wij verwijzen u naar de notitie van de commissie BBV voor verdere informatie.
(www.commissiebbv.nl, onderdeel Begroten en verantwoorden)
Deloitte.25
8 november2012
121529
Uftspraak commissie BBV — verwijzing van programmarekening naarprogrammaverantwoording
Het BBV schrijft voor dat de jaarrekening bestaat uit de balans, do programmarekening en de toelichting op zowel
de balans als de programmarekening. In de praktijk roept dit met enige regelmaat de vraag op of do toelichting niet
dubbelop is. Immers in de programmaverantwoording wordt — ter beantwoording van de W-vraag: Wat heeft hot
gekost? — ook vaak eon cijfermatige analyse en toelichting begroot — werkelijk opgenomen. Een gemeente heeft
recent aan de commissie BBV de vraag gesteld of voor do toelichting op do programmarekening mag worden
volstaan met een verwijzing in do programmarekening naar de toelichting in de programmaverantwoording.
De commissie BBV geeft in haar antwoord aan dat strikt formeel de analyse van de afwijkingen tussen de
begroting na wijziging en de programmarekening tot do jaarrekening behoort on niet tot hot jaarverslag. Ze geeft
echter ook aan dat indien do jaarstukken bestaande uit het jaarverslag en de jaarrekening gezamenlijk in één
boekwerk wordt aangoboden, hot toogostaan is te volstaan met een verwijzing in de programmarekening. Bij doze
vorwijzing moet dan worden aangegeven dat do analyse is opgonomen in do programmaverantwoording en dat de
analyse onderdeel uitmaakt van do jaarstukken.
Daarbij beveelt do commissie BBV aan:
• Cm bij het verwijzen duidelijk in de programmarekening aan te geven waar in de
programmaverantwoording do analyse is opgenomen; en
• Cm do analyse als één gehoel op to nemen in de programmavorantwoording on doze dus niet over de
verantwoording to vorsproidon.
In hot handbook jaarverslaggeving gemeenten 2011 hebbon wij reeds bij dit vraagstuk stilgestaan. Hot heeft de
voorkeur in de programmaverantwoording te verwijzen naar nadere toelichtingen die zijn opgenomen in de — aan
accountantscontrole ondorworpen — programmarekening. Eon verwijzing andorsom, een in de programmarekoning
opgenomen verwijzing naar de programmaverantwoording, dient to wordon vermeden omdat hiormee afbreuk
wordt gedaan aan de zelfstandige leesbaarheid van de jaarrekoning on omdat de programmavorantwoording in
principo goen object van accountantscontrole is terwiji do jaarrekening dat wel is.
Indien gokozon wordt voor eon verwijzing vanuit de programmarekening naar do programmaverantwoording is
sprako van eon kwalitatieve afwijking van het BBV. Bij hot bepalon van hot eventuele effect van doze afwijking op
do formulering c.q. strekking van do controlovorkiaring dienen de volgende aspecten te worden betrokken:
• Worden do programmaverantwoording en do programmarokoning tegelijkortijd oponbaar gemaakt en zijn
zij onlosmakelijk met elkaar verbonden?
• Zijn do gecontroleerde baten en lasten nadrukkelijk geldentificeerd door hot opnemen van eon ovorzicht
van do staat van baton en lasten op programmanivoau, inclusief de mutaties in de reserves, in do
programmarekoning?
• Is do analyse op do financiële afwijkingen identificeerbaar?
• Zijn het controlerend orgaan (raad) en de toezichthouder (provincie) vollodig en comploet geInformoerd?
• Is sprake van een bestendigo gedragslijn die door beide partijon in meerdere casussen en Iangjarig
geaccoptoord is?
Deloitte.26
8 november2012
121529
Wetsvoorstel Normeri ng bezoldigi ng topfunctionarissen pubt ieke ensemipubheke sector (WNT) in de gemeentesector
Het wetsvoorstel
Op 14 januari 2011 is bij de Tweede Kamer het wetsvoorstel Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke
en semipublieke sector (WNT) ingediend door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De
WNT beoogt de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) te vervangen. Het
wetsvoorstel is in december 2011 aangenomen door de Tweede Kamer. In dit artikel wordt ingegaan op de WNT
voor de gemeentesector.
Beloningsmaxima en maximale ontslagvergoeding
De WNT regelt niet alleen de openbaarmaking van topinkomens in de publieke en semipublieke sector, zoals nu
de Wopt, maar stelt ook maxima aan de hoogte van die inkomens en tevens aan de ontslagvergoedingen.
Het wetsvoorstel kent drie beloningsregimes.
Het eerste beloningsregime geldt voor de publieke sector en voor semipublieke instellingen als het onderwijs, de
pubtieke om roep, drinkwaterbedrijven, de zorgsector en woningbouwcorporaties.
In het eerste regime mag de bezoldiging van topfunctionarissen in een boekjaar niet uitstijgen boven een
betoningsmaximum, gebaseerd op 130 procent van het brutosataris van een minister. Dit komt neer op een bedrag
van € 187.340 (peildatum 1 januari 2011) aan beloning, vermeerderd met componenten voor een gemaximeerde
onkostenvergoeding (€ 7.559) en het werkgeversdeel van het pensloen (€ 28.767). Maximaal in totaal dus €
223.666. De ontstagvergoeding wordt in overeenstemming met het regeerakkoord, gemaximeerd op € 75.000.
Voorts mogen er geen winstdelingen, bonusbetalingen of andere vormen van variabele beloning worden
overeengekomen, tenzij dit bij algemene maatregel van bestuur wordt toegestaan.
De genoemde maxima gelden ook als de functie van topfunctionaris wordt vervuld door een functionaris die geen
arbeidsovereenkomst heeft (bijvoorbeeld een interim-directeur), mits dit in een periode van achttien maanden voor
meer dan twaatf maanden het geval is.
Voor eden en de voorzitters van het hoogste toezichthoudende orgaan van een rechtspersoon of instelling geldt
een maximale bezoldiging van respectievelijk 5% en 7,5% van het beloningsmaximum, tenzij dit bij algemene
maatregel van bestuur wordt toegestaan.
In het tweede regime mag de beloning niet uitstijgen boven de voor die sector geldende norm. Deze norm wordt
door de betrokken minister vastgesteld. Dit geldt voor één sector, te weten de zorgverzekeraars. Ook voor deze
sector geldt de gemaximeerde ontslagvergoeding van € 75.000.
Het derde regime houdt in dat het kabinet de beloning niet normeert.
De WNT definieert het begrip topfunctionaris voor instellingen in de semipublieke sector als de leden van de
hoogste uitvoerende en toezichthoudende organen van een rechtspersoon of instelling aismede de hoogste
ondergeschikte of de leden van de groep hoogste onderschikten aan dat orgaan en degene of degenen belast met
de dagetijkse leiding.
Deloitte.27
8 november 2012
121529
Sectorale beloningsmaxima
De hiervoor genoemde maxima worden genoemd in de WNT. In de WNT is de mogolijkhoid opgenomon tot het
vaststellen van een lager beloningsmaximum c.q. de indeling in kiassen binnen een bepaaldo sector.
Overschrijding norm vogens WNT
Bij overschrijding van deze normen (beloning en/of ontslagvergooding) zal het bedrag dat boven de norm is
uitgekoord als een onvorschuldigde botaling worden gezion. Dit betekent dat dit bedrag teruggevorderd kan gaan
worden van de betreffonde functionaris.
Openbaarmaking in de WNT
Not als momenteel bij de Wopt dient door de gemoente ook verantwoording in de jaarrekening plaats te vindon,
indien sprake is van een betaling boven de norm. Voorts wordt de melding door de gemoento bij het Ministorie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatios gehandhaafd.
De gemoonte vormoldt van ledore (gewezen) topfunctionaris de volgende gegevens van het huidige en vorigo
bookjaar in de jaarrekoning:
a. de naam;
b. de boloning;
c. de sociale verzekoringspremies;
d. do belastbare vasto en variabolo onkostonvorgoodingen;
e. de voorzioningon ten behoeve van boloningon botaalbaar op termijn;
f. de functie of functies;
g. do duur en omvang van het dienstverband in het bookjaar.
Daarnaast wordt van iedere (gowozen) topfunctionaris in do jaarrekening vermeld de in hot boekjaar verrichte
uitkeringen wegens beëindiging van het dienstverband, alsmede de naam on functie of functies die tijdens hot
dienstvorband zijn bekleed on hot jaar waarin hot dionstverband is geëindigd.
Dezelfdo gegovens, met uitzondering van do naam, moeten ook worden opgenomen van ledere andere
modeworker van do organisatie wiens bezoldiging do maximale norm to boven gaat. Ook do ontslaguitkeringen
moeton van iodere medeworkor worden gemeld als doze do norm to boven gaan.
In do jaarrekening zal eon botaling boven do norm als vordoring op do botrokkon topfunctionaris dienen to worden
opgonomon. Doze vordering dient altijd afzondorlijk to worden vermeld in do toelichting.
Rol van de externe accountant
Do externe accountant stelt vast dat do gemeonte bij hot opmakon van do jaarrekening voldoet aan do hiervoor
goschetste oison die worden gostold in do WNT. Do extorne accountant diont voorts eon onvorschuldigde betaling
van do gomoonto aan do betreffende functionaris to melden aan hot Ministorio van BZK indien eon vordoring op
eon (gowezon) topfunctionaris uit onvorschuldigdo botaling:
a. niet in do jaarrekoning is opgonomon, of
b. op hot tijdstip waarop do accountant zijn oordeel goeft over do jaarrokoning door do betrokkon
topfunctionaris nog niot is torugbetaald.
Deloitte.28
8 november2012
121529
Indien de jaarrekening niet de juiste en voorgeschreven gegevens bevat, meldt de accountant de ontbrekende
gegevens of het ontbreken van de motivering aan het Ministerie van BZK.
Controle op de naleving van de WNT
Uit de vorige alinea blijkt dat de externe accountant een beangrijke rol speelt bij de controle op de naleving van de
verantwoordingseisen van de WNT. Voorts zullen er nog door de minister personen worden aangewezen belast
met toezicht op de naleving van de wet. Belastingdienst, pensloenfondsen en verzekeraars worden verp!icht op
verzoek de nodige gegevens ter beschikking te stellen.
De minister kan een dwangsom opleggen aan de gemeente om naleving van de wet c.q. terugbetaling van een
onverschuldigde betaling van een topfunctionaris te eisen. De opgeeiste bedragen komen dan toe aan de Staat.
Overgangsregime
In de WNT zijn overgangsbepalingen opgenomen betreffende bestaande beloningsafspraken. Tndien een
topfunctionaris uit hoofde van de bestaande arbeidsovereenkomst meer verdient dan het wettelijk maximum, dan
wordt dit voor een periode van vier jaar na de inwerkingtreding van de WNT “gedoogd”. Ook een tussen partijen al
overeengekomen winstdeling of bonusbetaling wordt toegestaan in de overgangsperiode van vier jaar. In deze
periode van vier jaar mag het salaris alleen worden verhoogd als de verhoging en de wijze waarop deze wordt
berekend al voor de inwerkingtreding van de WNT is overeengekomen.
Na de overgangsperiode van vier jaar zal het salaris in een periode van drie jaar moeten worden teruggebracht tot
het geldende wettelijk maximum.
Ook ten aanzien van de ontslagvergoeding is sprake van een overgangsregime. Indien voor de inwerkingtreding
van de WNT een ontslagvergoeding is overeengekomen, zal deze ook tot vier jaar na de inwerkingtreding van de
WNT nog kunnen worden toegepast.
Inwerkingtreding
De WNT Iigt nu in de Eerste Kamer. Er wordt een inwerkingtreding beoogd per 1 januari 2013. Inmiddels heeft de
Eerste Kamer op 8 februari 2012 voor de eerste keer gebruikgemaakt van de mogelijkheid rechtstreeks
voorlichting te vragen aan de Raad van State over een wetsvoorstel. Als reden wordt aangegeven dat het
wetsvoorstel bij de behandeling in de Tweede Kamer vaak is geamendeerd en het wetsvoorstel tevens door de
regering is gewijzigd.
De Raad van State is daarom gevraagd de gevolgen van deze wijzigingen voor het wetsvoorstel nader te toetsen.
Hierbij gaat het vooral om de criteria consistentie, samenhang, rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en
handhaafbaarheid. Bijvoorbeeld in hoeverre het juridisch houdbaar is dat bestaande arbeidsovereenkomsten bij
wet worden aangepast?
De waarnemend vicepresident van de Raad van State heeft op 9 mei 2012 een brief gestuurd aan de Voorzitter
van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. In deze brief staan onder meer de volgende opmerkingen.
Het wetsvoorstel gaat zich door de wijzigingen (de aangenomen amendementen in de Tweede Kamer) meer en
indringender dan in de oorspronkelijk opzet het geval was, uitstrekken over private organisaties.
Deloitte.29
8 november2012
121529
Hierdoor neemt de spanning toe tussen de reikwijdte van het wetsvoorstel en de suggestie in het opschrift en de
considerans dat het wetsvoorstel alleen zou zien op organisaties in publieke en semipublieke sectoren.
Ook wordt opgemerkt dat inmenging in eigendomsrechten is toegestaan, indien hiermee een algemeen belang
wordt gediend en de inmenging proportioneel is, dat wi zeggen dat geen persoonhijke en onevenredige zware last
aan de betrokkene is opgelegd. Voor de vaststelling of een inmenging proportioneel is, moet worden bezien hoe
de belangenatweging (fair balance) is verricht.
Kortom, de Eerste Kamer zal deze punten meenemen bij de behandeling van het wetsvoorstel. Het is nog
afwachten wanneer het wetsvoorstel zal worden aangenomen en of de beoogde datum van inwerkingtreding per 1
januari 2013 wordt gehaald.
Tot de inwerkingtreding van de WNT gelden de verplichtingen van de Wopt.
Deloitte.30
8 november2012
121529
Bijiage C — Opdrachtbevestiging 2012gemeente SliedrechtOpdracht
Wij zullen fungeren als accountant van uw gemeente met het doel te onderzoeken of de jaarrekening het door de
wet vereiste inzicht geeft, overeenkomstig het bepaalde in artikel 213, lid 2 van de Gemeentewet. De uitslag van
ons onderzoek zullen wij weergeven in een controleverklaring en een verslag van bevindingen omtrent de
getrouwheid van de jaarrekening en de rechtmatigheid van de verantwoorde baten, lasten en balansmutaties.
De controleverklaring en het versiag van bevindingen bevatten alle in het kader van het dechargeverleningsproces
relevante controlebevindingen. Deze stukken zijn bestemd om tezamen met de jaarrekening en de gezamenhijk
daarmee openbaar te maken stukken te worden overgelegd aan de gemeenteraad in het kader van de vaststelling
van de jaarrekening; een en ander overeenkomstig het bepaalde in artikel 197, lid 3 van de Gemeentewet. Voorts
worden zij overgelegd aan het toezichthoudende orgaan (i.c. gedeputeerde staten van de provincie) en openbaar
gemaakt.
Voorts zullen wij nagaan of de jaarrekening aan de bij en krachtens de wet gestelde voorschriften voldoet, of het
jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig wettelijke bepalingen is opgesteld en met de
jaarrekening verenigbaar is.
Wij baseren ons bij de opdracht op de uitgangspunten die zijn vastgelegd in het Besluit accountantscontrole
decentrale overheden en het door uw gemeenteraad vastgestelde controleprotocol.
Verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders
Door middel van het ondertekenen van deze opdrachtbevestiging erkent en begrijpt u dat het college van
burgemeester en wethouders verantwoordelijkheid draagt voor:
• Het opmaken van de jaarrekening die de financiële positie en de baten en lasten getrouw dient weer te
geven, aismede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met het Besluit
begroting en verantwoording provincies en gemeenten.
• Een zodanige interne beheersing als het college van burgemeester en wethouders noodzakelijk acht om
het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder dat het afwijkingen van materieel belang
bevat als gevolg van fraude of van fouten.
en voorts voor het aan ons:
• Toegang verschaffen tot alle informatie waarvan het college van burgemeester en wethouders zich
bewust is dat deze relevant is voor het opmaken van de jaarrekening, zoals vastleggingen, documentatie
en andere aangelegenheden.
• Verstrekken van aanvullende informatie die wij kunnen vragen voor het doel van de controle.
Deloitte.31
8 november2012
121529
• Onbeperkte toegang te verschaffen tot personen binnen de gemeente van wie wij vaststellen dat het
noodzakolijk is controle-informatie to verkrijgen.
Het college van burgemeester en wethouders dient erop too to zion dat de rechten en verplichtingen van do
gemoonto op toereikende wijze in de jaarrekening tot uitdrukking worden gebracht, met inbegrip van die rechten
en verplichtingen die reeds bestaan, maar niet via de normale administratieve procedures zijn vastgelegd. In
sommige gevallen kunnen doze rechten en verplichtingen niet door accountantscontrole worden ontdekt. Reeds
bekende en/of te verwachten gebeurtenissen en omstandigheden zullen tevens op adequate wijze in de
jaarrekening tot uitdrukking moeten wordon gebracht. Wij zullen in verband met doze aspecten het college van
burgemeester en wethouders verzoeken do mededelingen die in dat kader aan ons zijn gedaan schriftelijk te
bevestigen.
Voorts zullen wij het college van burgomeester en wothouders vragen schriftelijk te bevestigen dat het van oordeel
is dat hot effect van eventuele ongecorrigeerde afwijkingen in do jaarrekoning, zowel afzonderlijk als in totaal, niet
van materieel belang is voor de jaarrekening als geheel. Eon overzicht van deze posten zal in do schriftelijke
mededeling worden opgenomen of eraan worden gehecht. Wij hebben er alle vertrouwen in om te kunnen rekenen
op volledige medewerking van uw personeel en vertrouwen erop dat men alle vastleggingen, documentatie en
andere informatie die in het kader van do controle benodigd is, beschikbaar zal stellen.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Wij zullon onze controle verrichten in overeonstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse
controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan do voor ons geldende ethischo voorschriften. lndien u prijs
stelt op een exemplaar van de Verordening Gedragscode, kunnen wij u die toesturen. Voorts zijn wij gehouden
onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat eon redolijke mate van zekerheid wordt verkregen dat do
jaarrekening goon afwijkingen van matorieel belang bovat.
Eon controle omvat hot uitvoeren van werkzaamheden tor verkrijging van controle-informatie over do bodragen en
de toelichtingen in do jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van do door ons toogepaste
oordeelsvorming, met inbogrip van hot inschatten van do risico’s dat do jaarrekening eon afwijking van matorieel
bolang bevat als gevoig van fraude of fouten. Bij hot maken van doze risico-inschattingen nomen wij do intorne
boheersing in aanmerking die relevant is voor hot door do gomeonto opmakon van do jaarrekening en hot
gotrouwo beeld daarvan. Doze risico-inschattingen zijn goricht op het opzetten van controlewerkzaamheden die
passond zijn in do omstandigheden, maar hebbon niet tot doel eon oordeel tot uitdrukking to brengon over do
effectiviteit van do interne beheersing van do gemeento. Een controlo omvat tovons het evalueren van do
geschikthoid van de gebruikto grondslagon voor financiële verslaggeving en van do rodolijkheid van door hot
college van burgomeostor on wethouders van do gemeente gemaakto, schattingon, alsmedo eon evaluatie van
hot algeholo beeld van do jaarrekening.
Wij willen er do aandacht op vestigon dat als gevolg van hot toopassen van deelwaarnemingen en andere
beperkingen die inherent zijn aan eon controle, gevoegd bij de boporkingen die inherent zijn aan elk systeom van
intorno bohoersing, or eon onvormijdbaar risico bestaat dat zelfs indien eon controle naar behoren is gepland en
uitgevoerd in overoenstemming met do Nederlandse controlestandaarden eon afwijking van materieel bolang
onontdekt blijft.
Deloitte.32
8 november2012
121529
Onafhankelijkheid
Nederlands recht vereist dat wij onafhankelijk zijn ten opzichte van onze controlecliënten. Het betekent dat op een
aantal vormen van overige dienstverlening aanvullende voorwaarden van toepassing zijn en dat voor sommige
soorten van overige dienstverlening beperkingen gelden. Wij zullen in voorkomende gevallen deze voorwaarden
en/of eventuele beperkingen met u bespreken.
Cm onze onafhankelijkheid op efficiënte wijze blijvend to kunnen waarborgen, verzoeken wij u ons te informeren
over de juridische structuur van uw gemeente, alsook van alle organisaties waarmee uw gemeente direct of
indirect is verbonden. Wijzigingen in de (juridische) structuur kunnen met zich meebrengen dat wij genoodzaakt
zijn de verlening van bepaalde diensten aan uw gemeente te beëindigen.
Als partners of professionals van onze organisatie het voornemen hebben in dienst te treden bij een controlecNënt
gelden randvoorwaarden om onze onafhankelijkheid te kunnen waarborgen. Zonder onze voorafgaande
schriftelijke toestemming zult u daarom geen aanbiedingen doen tot het aangaan van een dienstverband in een
financiële verslaggevingsrol, aan huidige of voormalige partners of andere professionals van onze organisatie,
indien de betreffende partner of professional betrokken was bij de jaarrekeningcontrole, totdat de van toepassing
zijnde afkoelingsperiode volgens de onafhankelijkheidsvoorsch riften is verstreken.
Voorts zult u zonder onze voorafgaande schriftelijke toestemming geen relaties aangaan met partners of andere
professionals van onze organisatie waarbij sprake is van een gemeenschappelijk commercieel of financleel
belang. In voorkomend geval zullen wij beoordelen of deze relatie past in het kader van de gewone
bedrijfsuitoofening en of de samenloop met de controleopdracht een eventuele bedreiging vormt voor onze
onafhankelijkheid.
Fraude
De primaire verantwoordelijkheid voor het voorkomen en ontdekken van fraude berust bij zowel het
toezichthoudend orgaan als het college van burgemeester en wethoudors. De accountant is niet verantwoordelijk
en aansprakelijk voor de preventie van fraude.
Door de kenmerken van fraude, vooral wanneer gebruik wordt gemaakt van verhulling door samenspanning en
vervaiste documentatie, kan een controle, ook al is die opgezet en uitgevoerd in overeenstemming met algemeen
aanvaarde controlestandaarden, een fraude van materieel belang niet ontdekken. Daar onze controle is opgezet
om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening als geheel geen afwijkingen van materieel
belang bevat als gevoig van fraude of fouten, richt onze controleopdracht zich niet speciflek op het ontdekken van
fraude. Indien bij de uitvoeñng van de controleopdracht aanwijzingen van fraude worden verkregen, zullen wij,
ongeacht do mogelijke omvang en de aard van de vermoede fraude, aanvullend onderzoek verrichten, afgestemd
op het vaststellen van de aard en omvang van de fraude in relatie tot do jaarrekening. Indien wij een aanwijzing
voor — of een redelijk vermoeden van — fraude verkrijgen, zullen wij hierover communiceren met het college van
burgemeester en wethouders en/of do gemeenteraad. Indien sprake is van een redelijk vermoeden van fraude van
materieel belang ten aanzien van de jaarrekening zullen wij tevens handelen conform artikel 26, lid 2 van do Wet
toezicht accountantsorganisaties.
Deloitte.33
8 november 2012
121529
In hot kader van Nederlandse Standaard 240, “De verantwoordelijkheid van de accountant met betrekking tot
fraude in het kader van eon controle van financiële ovorzichten’ zullen wij het college van burgemeester en
wethouders vragen de volgende punten schriftelijk te bevestigen:
a. Het college van burgemeester en wethouders erkent zijn verantwoordelijkheid voor het opzetten,
implementeron en onderhouden van de interne beheersing gericht op hot voorkomen en ontdekken van
gevallen van fraude.
b. Het college van burgemeester en wethouders heeft ons de resultaten gemold van de inschatting door hot
management van het risico dat do financiële overzichten afwijkingen van materieel belang zouden
kunnen bevatten die het gevoig zijn van fraude.
c. Hot college van burgemeester en wethouders heeft aan ons zijn kennis verstrekt met betrekking tot
fraude en vermoede fraude die op de gemeente van invloed zijn en waarbij betrokken zijn:
• het management;
• werknemers die een belangrijke rol spelen bij do working van de interne beheersing; of
• anderen in hot geval dat do fraude eon effect zou kunnen hebben dat van materieel belang is
voor do financiële overzichten; en
d. Het college van burgemeester en wethouders heeft ons op de hoogte gesteld van alle aantijgingen van
fraude of van vermoede fraude op do financiële overzichten van do gemeente van invloed zijn en
waarvan zij kennis hebben verkregen via werknemors, voormalige werknemers, analisten, regolgevers of
toezichthouders of via anderen.
Werkzaamheden
Voor zover mogelijk zullen wij gebruikmaken van do interne boheersingsmaatregelen die zijn opgenomen in de
interne organisatie van uw gemeente, welke maatrogelen als doel hebben hot ontdekken c.q. voorkomen van
opzettelijko en onopzettelijke fouten. Globaal zullen onze werkzaamheden derhalve bestaan uit:
• Het onderzoeken en beoordelen van de opzet van de intorno, in hot bijzonder de administratieve
organisatie van uw gemeente, met name ter zake van do daarin besloten interno beheersing.
• Hot toetsen van de werking van de interne beheersing.
• Overige controlemaatregelen die wij noodzakelijk achten voor ons oordeel. Doze activiteiten zullen in
sterke mate afhangen van onze bevindingen onder beide eerdergenoemde punten.
• B000rdoling en toetsing van de toepassing van de relevante voorschriften.
Gezien do werkzaamheden moge het duidelijk zijn dat onze controles zich ook kunnen uitstrekken tot niet louter
financiële aspecten.
Deloitte.34
8 november2012
121529
Voor het uitvoeren van de accountantscontrole gaan wij uit van een goede oplevering van de jaarrekening en de in
dat kader benodigde documentatie. In dat licht stellen wij voor dat uw gemeente voorafgaande aan onze
eindejaarscontrole de werkzaamheden uitvoert zoals opgenomen in de werkafspraken die wij jaarlijks met de
afdeling Financiën bespreken.
Naleving specifieke wet- en regelgeving
Het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad zijn ook verantwoordelijk voor de naleving van
wettelijke en andere voorschriften.
Ons onderzoek richt zich mede op de rechtmatigheid van de totstandkoming van in de jaarrekening verwerkte
baten, lasten en balansmutaties. Het interne beheersinstrumentarium ter borging van de juiste naleving van wet-
en regelgeving zullen wij daartoe mede in ons onderzoek betrekken. Daarbij nemen wij de uitgangspunten en
aanwijzingen in acht die zijn vastgelegd in het Besluit accountantscontrole decentrale overheden, aismede de
uitgangspunten en standpunten van de commissie BBV en de aanwijzingen en beroepsvoorschriften van de NBA.
De wet- en regelgeving die als norm geldt voor de rechtmatigheidscontrole, is door u vastgelegd in het
normenkader met het bijbehorende toetsingskader. Ook kan het toetsingskader worden geoperationaliseerd door
het direct inrichten en vertalen van de van toepassing zijnde bepalingen vanuit het normenkader in de
beheersorganisatie van uw gemeente middels processen, procedures, richtlijnen of checklists waaruit expliciet
duidelijk is en wordt gemaakt aan welke bepalingen financiële rechtmatigheidsconsequenties worden verbonden.
Een controleopdracht zal in het algemeen niet leiden tot ontdekking van overtredingen van alle wet- en
regelgeving. Ontdekking van overtredingen, ongeacht de materialiteit, zal leiden tot een overweging van de
implicaties voor de integriteit van het management of de werknemers en het mogelijke effect op andere aspecten
van onze controle.
Wij zullen het college van burgemeester en wethouders verzoeken schriftelijk te bevestigen dat het alle
inlichtingen heeft verstrekt omtrent alle hem bekende werkelijke of mogelijke overtredingen van wet- en
regelgeving, waarmee bij de opstelling van de jaarrekening rekening moet worden gehouden.
Single information Single audit
Voor een aantal benoemde rijksbijdrageregelingen moet op basis van Single information Single audit (SiSa)
verantwoording worden afgelegd via een specifieke afzonderlijke bijiage in de jaarstukken. Het Ministerie van BZK
heeft in een aantal notities aangegeven welke voorwaarden hierop van toepassing zijn. Belangrijke informatie met
betrekking tot de achtergronden van deze regeling is te raadplegen op de SiSa-website van het ministerie van
BZK: http://www.riksoverheid.nl/onderweren/cjemeenten/qemeenteliIke-financien/specifieke-uitkeri.
Specifieke subsidieverantwoordingen
Deze opdrachtbevestiging heeft naast de controle van de jaarrekening tevens betrekking op de controle van
afzonderlijke specifieke subsidieverantwoordingen. Naast de in deze opdrachtbevestiging algemeen opgenomen
voorwaarden rondom bijvoorbeeld verantwoordelijkheden, fraude en onafhankelijkheid, die ook gelden ten aanzien
van de specifieke subsidieverantwoordingen, geldt nog een aantal aanvullende aspecten.
Deloitte.35
8 november2012
121529
Uw college is verantwoordelijk voor het juist, tijdig en volledig opstellen van de specifieke subsidieverant
woordingen die ter controle aan ons worden aangeboden.
De te controleren subsidieverantwoordingen worden controlegereed aangeboden. Dit wil zeggen voorzien van de
relevante documentatie en voorafgaand aan onze controle onderworpen aan een adequate interne controle.
Wanneer dit niet het geval is, zullen wij dit aan uw college terug melden.
Door middel van ondertekening van de specifleke subsidiedeclaraties bevestigt uw college:
• De expliciete verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de subsidiedeclaratie.
• Dat de subsidiedeclaratie is opgesteld in overeenstemming met de eisen zoals deze zijn gesteld in de
betreffende subsidieaanvraag en die zijn opgenomen in de subsidieaanvraag en de hierop afgegeven
beschikking.
• Dat u heeft voldaan aan alle relevante subsidievoorwaarden en wet- en regelgeving, die bij niet nakoming
van materieel belang zouden kunnen zijn voor de subsidiedeclaratie.
• Dat u ons alle feiten en omstandigheden heeft gemeld die van belang zijn voor de opgemaakte
subsidiedeclaratie.
• Uw verantwoordelijkheid voor de opzet en invoering van maatregelen van interne beheersing om fraude
te voorkomen en te ontdekken.
• Dat u ons op de hoogte heeft gesteld van alle aantijgingen van fraude of van vermoede fraude die op de
subsidiedeclaratie van uw organisatie van invloed zijn, waarbij betrokken zijn het management,
werknemers met een belangrijke rol in de interne beheersing of anderen, ingeval dat fraude van materieel
belang kan zijn voor de subsidiedeclaratie.
• Dat u ons inzage heeft gegeven in de gehele administratie, de daaraan ten grondsiag iggende gegevens
en alle notulen van in het kader van de specifieke ter controle aangeboden subsidiedeclaraties.
• Dat er geen andere voorwaardelijke baten of lasten of andere verplichtingen uit de subsidieregeling
bestaan die moeten worden verwerkt of toegelicht in de subsidiedeclaratie, inclusief (voorwaardelijke)
verplichtingen die een materiële invloed op de subsidiedeclaratie kunnen hebben.
• Dat er zich geen gebeurtenissen na einde projectperiode hebben voorgedaan, die aanpassing vereisen
van de subsidiedeclaratie of de toelichting daarop, behalve hetgeen in de toelichting van de specifieke
subsidiedeclaratie is opgenomen.
Wanneer er specifieke subsidieverantwoordingen worden aangeboden die een hoog risicoprofiel kennen dan
zullen wij dit met u communiceren en hiervoor een afzonderlijke, door u te ondertekenen opdrachtbevestiging doen
toekomen en ook een specifieke afzonderlijke bevestiging vragen.
Deloitte.36
8 november2012
121529
Bij reguliere subsidieverantwoordingen met een Iaag risicoprofiel zullen wij u een kostenopgave doen toekomen,
waarin wij verwijzen naar de hiervoor genoemde voorwaarden.
Rapportage
Wij zullen over de uitkomsten van onze werkzaamheden aan uw gemeenteraad rapporteren in de vorm van een
controleverklaring bij de jaarrekening en een versiag van bevindingen. Er kunnen omstandigheden zijn waarin het,
op basis van onze controlebevindingen, noodzakelijk kan zijn de vorm en inhoud van onze controleverkiaring aan
te passen. Onze controleverkiaring is bestemd om aan de gemeenteraad te worden overgelegd bij de opgemaakte
jaarrekening en te worden opgenomen in de openbaar te maken stukken, te weten de jaarrekening, het
jaarverslag en de overige gegevens. U verstrekt ons daartoe concepten van de openbaar te maken stukken.
Onze controleverkiaring mag eerst openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming onzerzijds. Indien de
jaarrekening niet voNedig wordt openbaar gemaakt, zullen wij u waar mogelijk een aangepaste controleverkiaring
doen toekomen.
Onze voorafgaande schriftelijke toestemming is vereist voor elke nieuwe openbaarmaking van do jaarrekening. Dit
geldt ook voor publicatie op Internet, het openbaar maken of verzenden aan derden van een ander financieel
versiag waarin onze naam wordt genoemd, aismede ten aanzien van het gebruik van onze naam in elk ander
document dat openbaar wordt gemaakt of ter beschikking wordt gesteld aan derden. In al deze gevallen dient u
ons tijdig een concept van het document te verstrekken voordat het wordt verspreid.
In aanvulling daarop ontvangt het college van burgemeester en wethouders op basis van onze interim-controle
een managementletter, waarin wij de eventueel geconstateerde tekortkomingen en mogelijke verbeteringen in de
administratieve organisatie van uw gemeente, met name ter zake van de daarin besloten interne
beheersingsmaatregelen, aangeven.
Programma van eisen
In de Auditcommissie van 16 oktober 2012 zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van de accountantscontrole
2012. De afspraken zijn verwerkt in het auditplan 2012.
Controleteam
De accountantscontrole wordt uitgevoerd door een team van medewerkers met ruime ervaring in het controleren
en adviseren van gemeenten. De eindverantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de accountantscontrole ligt bij
de audit partner, de heer drs. R.M.J. (Rein-Aart) van Vugt RA. De heer drs. A.B. (Toby) Bergshoeff RA fungeert
als manager van de opdracht. De heer P.A. (Peter) Naaktgeboren RA heeft de dagelijkse leiding over het
controleteam dat belast is met de directe uitvoering van de controlewerkzaamheden.
Honorarium
Ons honorarium is gebaseerd op de tijdsbesteding van ons controleteam, inclusief te maken kosten. De
individuele uurtarieven zijn in overeenstemming met de mate van verantwoordelijkheid en de vereiste ervaring en
bekwaamheid van elk der teamleden. De betalingstermijn bedraagt 30 dagen.
Deloitte.37
8 november2012
121529
De kosten voor de accountantscontrole hangen mede af van de kwaliteft van de administratieve organisatie en
interne controle van uw gemeente (ten aanzien van zowel de betrouwbaarheid als de rechtmatigheid).
Wij verwachten dat ons honorarium voor de jaarrekeningcontrole € 41 .230 exclusief omzetbelasting en inclusief
reis- en verblijfkosten zal bedragen. Na acceptatie van de opdracht-bevestiging zullen wij 80% van het honorarium
in rekening brengen. De overige 20% brengen wij bij aanvang van de jaarrekeningcontrole in rekening.
Separaat verlangde controleverkiaringen worden afgerekend op basis van werkelijke tijdbesteding en afzonderlijk
te maken afspraken.
Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme
Ingevolge de Wetter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) dienen wij cliëntonderzoek
te verrichten alvorens wij de opdracht kunnen aanvaarden. Vodrts zijn wij op grond van de Wwft verplicht een
verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie van of ten behoeve van een client, voor zover die wordt
gesignaleerd in het kader van onze normale werkzaamheden, te melden aan de Financial Intelligence Unit
Nederland te Zoetermeer.
Review
Het komt voor dat subsidiërende instanties reviews uitvoeren op een te verstrekken of verstrekte subsidiebijdrage.
Een review wordt bijvoorbeeld uitgevoerd om vanuit de subsidieverstrekker aanvullend de rechtmatigheid van de
bestedingen vast te stellen of de uitvoering van de regeling nader te controleren. Een dergelijke review kan onder
meer inhouden dat de betreffende subsidieverstrekker vragen heeft aan ons of inzage wenst in het betreffende
controledossier. Aangezien op voorhand de kosten en de frequentie van reviews niet zijn in te schatten, zullen wij
u hiervan in kennis stellen en u een kostenopgave doen toekomen wanneer dit aan de orde is. De kosten van
eventuele reviews zijn derhalve niet opgenomen in de huidige kostenopgave.
Inzage in onze dossiers door toezichthouders en andere instanties
Alle werkpapieren en dossiers, andere materialen, rapporten en zaken gecreëerd, ontwikkeld of uitgevoerd door
Deloitte Accountants B.V. als onderdeel van ons onderzoek zijn eigendom van Deloitte Accountants B.V. Wij
kunnen verplicht worden om aan derden, bijvoorbeeld toezichthouders en FIOD-ECD, op grond van wettelijke
bepalingen of andere voorschriften informatie te verschaffen of toegang tot onze werkpapieren en dossiers te
verschaffen. Daarnaast kunnen wij door derden verzocht worden informatie te verstrekken of inzage in onze
werkpapieren en dossiers te verschaffen. Op grond van geheimhoudingsregels zijn wij in sommige gevallen
verplicht uw schriftelijke toestemming voor inzage te verkrijgen. Indien een dergelijk verzoek ons bereikt, zullen wij
hierover zo spoedig mogelijk contact met u opnemen over de voorwaarden waaronder aan dit verzoek kan worden
voldaan en om uw toestemming te vragen voor zover noodzakelijk. Ook de Belastingdienst kan in het kader van
het bovenstaande voor een reguliere belastingcontrole aan ons verzoeken informatie te verstrekken / of inzage in
onze werkpapieren en dossiers te verschaffen. Een dergelijk verzoek zal altijd in eerste instantie aan u en / of uw
juridisch of fiscaal adviseur kenbaar worden gemaakt door de controlemedewerker van de Belastingdienst. Wij zijn
van mening dat het algemeen belang er mee gediend is dat de Belastingdienst bij belastingcontroles kan steunen
op de uitgevoerde werkzaamheden in het kader van de controle van jaarrekeningen.
Deloitte.38
8 november2012
121529
Wij zullen u vragen om uw instemming schriftelijk aan ons kenbaar te maken. In dat kader zullen wij bij een
verzoek van de Belastingdienst zo spoedig mogelijk contact met u opnemen. Mocht u in een concrete situatie uw
instemming onthouden, dan zullen wij op grond van onze gedragsregels nagaan waarom u uw instemming niet
geeft.
Elektronische communicatie
Tijdens de uitvoering van de opdracht kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer door middel van elektronische
middelen met elkaar communiceren. In afwijking van het bepaalde in artikel 6, id b van de Algemene
Voorwaarden geldt dat opdrachtnemer niet aansprakelijk is voor schade die opdrachtgever lijdt ten gevolge van
gebruik van elektronische middelen van communicatie, waaroncier - maar niet beperkt tot - schade ten gevolge
van niet-aflevering of vertraging bij de aflevering van elektronische communicatie, onderschepping of manipulatie
van elektronische communicatie door derden of door programmatuur/apparatuur gebruikt voor verzending,
ontvangst of verwerking van elektronische communicatie, overbrenging van virussen en niet of niet goed
functioneren van het telecommunicatienetwerk of andere voor elektronische communicatie benodigde middelen,
behoudens voor zover de schade het gevolg is van opzet of grove schuld van opdrachtnemer. De data-uittreksels
uit de computersystemen van opdrachtnemer leveren dwingend bewijs op van (de inhoud van) de door
opdrachtnemer verstuurde elektronische communicatie tot het moment dat tegenbewijs is geleverd door de
opdrachtgever.
Dienstverlening
Wij besteden veel aandacht aan goede arbeidsomstandigheden van onze medewerkers. De kwaliteit van een
werkplek heeft een directe relatie met de gezondheid van medewerkers en het voorkomen van RSI en overige
beroepsziektes of -aandoeningen. Wij verzoeken het gemeentebestuur dan ook om onze medewerkers te voorzien
van adequate werkruimte en overige faciliteiten.
Geldigheidsduur en algemene voorwaarden
De inhoud van deze opdrachtbevestiging zal van kracht blijven totdat de opdracht wordt beëindigd, gewijzigd of
vervangen door een andersoortige opdracht. Op onze dienstverlening is van toepassing hoofdstuk A van de
Algemene Voorwaarden Dienstverlening Deloitte Nederland, november 2010, gedeponeerd bij de Kamer van
Koophandel onder nummer 24362837, waarvan u bijgaand een exemplaar aantreft.
Door ondertekening en retournering van deze opdrachtbevestiging verklaart u dit exemplaar te hebben ontvangen
en te accepteren.
Feedback over onze dienstverlening
Deloitte stelt feedback over onze dienstverlening zeer op prijs en heeft een uitgebreid programma om feedback
aan cliënten te vragen. We staan natuurlijk ook open voor uw feedback op momenten dat wij er niet expliciet om
vragen. Heeft u een vraag of wilt u lets kwijt over deze opdracht neem dan contact op met drs. R.M.J. van Vugt RA
(tel. 088—288 1108).
Deloitte.39
8 november2012
121529
Heeft u, buiten deze opdracht, nog andere vragen over de dienstverlening van Deloitte of wilt u uw mening over
Deloitte geven neem dan contact op met dhr. A.G. van Bochove RA (tel. 088 — 288 0071).
Ten slotte
Met groot genoegen aanvaarden wij deze opclracht. Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben, aarzelt u dan
niet contact op te nemen met drs. A.B. Bergshoeff RA (tel. 088 — 288 1169).
Wij vertrouwen erop dat wij met deze opdrachtbevestiging een goed inzicht hebben gegeven in de afspraken die
uw gemeente met Deloitte heeft gemaakt. Wij verzoeken u vriendelijk het tweede exemplaar van deze brief op de
aangegeven plaats te ondertekenen en te retourneren als blijk van uw instemming met het voorgaande.
Voor akkoord:
namens de gemeente Sliedrecht
Naam:
Fu nctie:
Datum:
Vugt RA
Bijlage(n): Algemene Voorwaarden Deloitte.
