Delflandse Delft-Maassluis / Vlaardingen Trekvaarten

2
Routekaart voor wandelen, fietsen & varen Alle routes en arrangementen uit deze uitgave zijn online te vinden op: www.route.nl, www.ervaarmaassluis.nl, www.delft.com, www.puuurmiddendelfland.nl en www.vvvvlaardingen.nl Inclusief Historische Trekvaart Arrangementen! Beleef de Delflandse Trekvaarten! Delft was als handelsstad afhankelijk van goede verbindingen. Een voorbeeld hiervan was de aanleg van de trekvaartroute Delft - Maassluis. De verse vis uit Maassluis kwam op deze manier zo sneller op de markten in Delft en Den Haag. De aanleg van de trekvaartroute (vooral van de jaagpaden en bruggen) kostte ruim 30.000 gulden. Delft nam hiervan twee derde voor zijn rekening en de heer van Keenenburg, als ambachtsheer van Maassluis, één derde. Van de veerdienst konden ook personen gebruik maken. Op 1 november 1645 werd de jaagroute tussen beide plaatsen in gebruik genomen. Zesmaal per dag voer er op vaste tijden een trekschuit tussen Delft en Maassluis. Eind 1654 werd de route via de Vlaardingse Vaart verlengd naar Vlaardingen. Welkom bij de Delflandse Trekvaarten Aan het trekschuitvervoer herinneren in de vaarroutes van Delft - Maassluis/Vlaardingen nog delen van de oorspronkelijke trekkade. Dit is vooral het geval tussen Schipluiden - Vlaardingen en Maasland. In enkele bochten bevinden zich rolpalen en ook zijn er nog bruggetjes met aan de waterkant lagere, aflopende leuningen. Beide objecten geleidden vroeger de jaaglijn. Langs de routes staan historische boerderijen, de voormalige R.K. kerk van Hodenpijl, enkele buitenplaatsen, een korenmolen, een trambrug en oude gemalen. Niet alleen vanwege de cultuurhistorie, maar ook door de natuurwaarden zijn de waterroutes de moeite waard. Een mooi natuurgebied vormen de Vlietlanden. Belangrijk is ook het open polderlandschap, hét kenmerk van Midden-Delfland. In de naaste omgeving zijn op verschillende locaties streekproducten te koop. Ook kan er langs het water of in de polder overnacht worden. Eén zo’n locatie is B&B Rechthuis van Zouteveen. Wat zie je onderweg? Het huidige dorp Maasland ontstond in de tweede helft van de twaalfde eeuw. Heel kenmerkend voor het dorp is de kerkring met de tweebeukige oude dorpskerk. Schilderachtig zijn de woningen aan de ’s Herenstraat en de Burgemeester Van der Lelykade. Museum De Schilpen is gevestigd in een voormalige kruidenierswinkel. Ernaast ligt Café de Pynas, vanouds een rechthuis met herberg. De naam Schipluiden verwijst naar een bevaarbare uitloper van het Leestelsel. De oudste schrijfvorm is ‘Sciplede’. Aantrekkelijk zijn de panden aan de Dorpsstraat en de Vlaardingsekade. Hier bevinden zich diverse horecagelegenheden. Tegenover de Dorpskerk, het oudste gebouw van Schipluiden, stond tot 1798 kasteel Keenenburg. Museum Het Tramstation besteedt aandacht aan dit slot, net als aan de trekvaart en het railvervoer. Den Hoorn heeft, net zoals de twee andere dorpen, zijn bestaan te danken aan het water. Het voormalige tuindersdorp heeft een opvallend grote R.K. kerk en telt een aantal horecabedrijven. Richting het Westland ligt het kerkdorp ’t Woudt, een beschermd dorpsgezicht. Hier kan het Koffiehuis en B&B De Hooiberg bezocht worden. In Maassluis bevindt zich aan de Hoogstraat het Nationaal Sleepvaart Museum. Het is het enige sleepvaartmuseum in de wereld. Vlakbij het museum ligt in de haven De Furie, een door stoom aangedreven Nederlandse zeesleepboot uit 1916. Eveneens aan de Hoogstraat staat het Gemeenlandshuis van Delfland uit 1626, een voormalige vergaderplaats van het Hoogheemraadschap van Delfland. Nu kun je er overnachten. Het pand heeft een rijkversierde gevel met een aantal gekleurde wapens. Ook bij de nabijgelegen sluizen zijn wapens van Delflandse bestuurders aangebracht. Aan de Zuiddijk ligt Museum Maassluis, met een vaste collectie over de geschiedenis en de visserij van Maasluis. Hier vinden ook wisselexposities plaats, onder andere van werk van Maassluise schilders. Dorpen in Midden-Delfland Maritiem Historisch Maassluis De schilder Johan Barthold Jongkind (1819-1891) woonde van 1821-1833 in Vlaardingen en daarna in Maassluis. Vandaar verhuisde hij in 1837 naar Den Haag, waar hij de Tekenacademie volgde. In 1846 vertrok hij naar Parijs. Het grootste deel van zijn leven werkte hij in Frankrijk. In zijn jeugd heeft hij zijn woonomgeving in schetsen vastgelegd, die hij in Frankrijk vaak uitwerkte in etsen en olieverfschilderijen. Verschillende schetsen betreffen de trekvaartroute tussen Delft en Maassluis en Rotterdam. Jongkind heeft deze route in zijn jeugd zowel gevaren (met de trekschuit) als gelopen. Zijn standbeeld, tegenover het Rechthuis van Zouteveen - in 2019 gemaakt door kunstenaar Rob Houdijk - herinnert aan de plek die hij in zijn jonge jaren regelmatig passeerde. Het witte pand is de voormalige buitenplaats van de familie Van Wouw uit Den Haag, gesticht in 1634. In de negentiende eeuw woonde hier de familie Ammerlaan. Dirk Ammerlaan was boer, boterhandelaar, burgemeester en bankier. Uit zijn tijd herinneren op het erf twee boterpakhuizen. Nu bevinden zich hier de Levende Buitenplaats Hodenpijl en het Bezoekerscentrum Midden- Delfland. In de zeventiende eeuw stond naast de buitenplaats een R.K. schuilkerk, waar de schilder Johannes Vermeer uit Delft is getrouwd. De schuilkerk werd in 1840 opgevolgd door een nieuwe R.K. kerk aan de rijweg, waarin sinds 2003 de ontmoetingsplek Op Hodenpijl, met onder andere een horecagelegenheid, is gevestigd. De gietijzeren Kerkbrug dateert van 1859. De Vlaardingse uitwateringssluizen konden begin veertiende eeuw hun uitwateringstaak niet meer goed uitvoeren. Het Hoogheemraadschap van Delfland nam het initiatief voor het graven van drie nieuwe vlieten. De kosten werden verdeeld over een aantal ambachten. Monster groef de Noordvliet en bouwde in de Maasdijk de Monstersche Sluis; Wateringen legde de Middelvliet aan met de Wateringsche sluis. Deze vlieten waren in 1334 gereed. Bij de sluizen ontstond het dorp Maaslandsluis (Maassluis). Omstreeks 1380 werd de Boonervliet gegraven, waarvoor de ambachten Maasland, Naaldwijk en Voorburg verantwoordelijk waren. De Monstersche Sluis is sinds 2018 weer opengesteld voor de kleine scheepvaart. Voor de recreatievaart in Midden-Delfland zijn van belang: de fluisterboot Andante in Vlaardingen, de trekschuit van Maassluis, een reconstructie van een trekschuit uit de achttiende eeuw, Warbout Rondvaarten in Maasland en Roboot Rondvaarten in Schipluiden. Jongkind Hodenpijl Vlieten en Monstersche Sluis Zes bezienswaardigheden rondom de trekvaartroute Delft-Maassluis / Vlaardingen Mercurius, het witte gebouw in Den Hoorn aan de Buitenwatersloot, is de onderbouw van een reusachtige windmolen uit 1829. In 1874 werd overgeschakeld op stoom. Hodenpijl is een buurtschap tussen Den Hoorn en Schipluiden. Hier staan langs de Gaag nog verschillende historische boerderijen, zoals bij Manege Chardon, gebouwd in 1906 en boerderij Abbestee uit 1646, vlak voor het dorp Schipluiden. De Dorpskerk is het oudste gebouw van Schipluiden (eind dertiende eeuw). Er tegenover lag van ca. 1400 tot 1798 kasteel Keenenburg, een waterburcht. Er zijn plannen om dit kasteel meer zichtbaar te maken. In het dorp herinnert de Paardenbrug aan het trekschuitvervoer. De Trambrug was van 1912-1967 een belangrijke verbinding in het vervoer van de Westlandsche Stoomtramwegmaatschappij. Nu is de brug een onderdeel van een recreatief fietspad op de voormalige trambaan. Het Rechthuis van Zouteveen was een herberg met een vergaderruimte voor het lokale bestuur. Schuin tegenover het pand, dat uit het midden van de zeventiende eeuw dateert, was het overzetveer naar en van Maassluis. De bode trad tevens op als veerman. Bij de brug over de Middelwatering - let op de aflopende leuning aan de waterkant - is een opstappunt voor de veerboot ‘De Kwakel’. Aan de vaarroute ligt bij de Foppenplas het eetcafé ’t Jachthuis. Stad en platteland zijn hier nauw met elkaar verbonden: Het agrarisch achterland leidde in 1246 tot de stichting van Delft. Het platteland zorgde voor voedsel en drank. De stad leverde nijverheidsproducten. Delft werd een belangrijke boter- en bierstad. De opkomst van de trekvaart was van grote betekenis voor de stad. Om die reden financierde Delft de aanleg van de jaagpaden. In de zeventiende eeuw kwam de plateelindustrie op met Delfts Blauw als bekendste product. Museum Prinsenhof en Royal Delft zijn belangrijke plaatsen om beter kennis te maken met de Delftse cultuur. De horecagelegenheden vind je op de historische markten en langs de grachten. Delft als handelsstad Een belangrijke vaarroute is de Vlaardingse Vaart, aangelegd in de tweede helft van de twaalfde eeuw. Voor het zuidelijke deel is ge- bruikgemaakt van het riviertje de Vlaarding. Het noorden valt samen met een uitloper van het krekenstelsel van de Lee. Het rechte mid- denstuk is nieuw gegraven. Het noordelijke deel werd ook wel aangeduid als Breêvaart. De Vlaardingse Vaart was grafelijk bezit. Jaarlijks moest de pachter van de visrechten tweehonderd snoeken aan het grafelijke hof in Den Haag bezorgen. Nog altijd is de Vlaardingse Vaart een belangrijk snoekwater. De Gaag tussen Schipluiden en Den Hoorn is omstreeks 1250 gegraven; de vaart de Kickert naar Delft volgde twee eeuwen later. De Delflandse Trekvaarten vanaf het water Langs de Noordvliet en de Vlaardingse Vaart zijn delen van het oorspronkelijke jaagpad (trekkade) bewaard gebleven. Voor de aanleg hebben bijna 2.000 schepen stadspuin, klei en zand aangevoerd. Een blik in de kade laat de geschiedenis van Delft zien, de initiatiefnemer en later eigenaar van de jaagpaden in Delfland. De kade bevat stenen, leien, aardewerk, afval van plateelbakkerijen en bierbrouwerijen. Opvallend is het uitzicht van de kade over de aangrenzende polders. Door de ontwatering is de bodem hier twee tot drie meter ingeklonken. De Vlietlanden laten zien hoe hoog de polders oorspronkelijk gelegen hebben. Wandelen langs de Delflandse Trekvaarten De trekschuit vanuit Delft kwam vanaf de Vlaardingse Vaart (Delftsche Vaart) via de Biersloot in de Waal(straat), het centrum van de stad. In Vlaardingen waren verschillende opstapplaatsen. Voor Delft stapte men op in de Waal; de schuit naar Maassluis vertrok vanaf de Biersloot. Het huidige Veerplein, met een trekschuitmozaïek in de bestrating, herinnert daar nog aan. Met het dempen van de Waal (in 1869) en de Biersloot (in 1892) werd de aanmeerplaats verplaatst naar de Delftse Veer, aan het eind van de Vlaardingse Vaart. Hier kwamen ook de melkbussen aan voor de melkfabriek Hollandia. In boerderij Zonnehoeve, aan de Vlaardingse Vaart, wordt aandacht besteed aan de geschiedenis van de melkproductie en het melkvervoer. Vlaardingen, ook belangrijk vanwege de binnenvaart De aanlegplaatsen van de trekschuit in Maassluis lagen aan de Veerstraat N.Z. (noordzijde) en Veerstraat Z.Z. (zuidzijde), aan het begin van de Noordvliet. Hier werd tot na 1945 vracht afgeleverd en opgehaald door de laatste beurtschipper Dirk van der Lee. Langs de Noordvliet is in 2019 de gevelsteen van herberg De Goude Leeuw weer in het zicht gebracht. De herberg was een belangrijke pleisterplaats voor reizigers van en naar Brielle en Hellevoetsluis. Nabij de Monstersche Sluis bevindt zich de vaste ligplaats van de historische trekschuit. De Groote Kerk op het Schanseiland uit 1639 heeft een rijk interieur, met meerdere verwijzingen naar de scheepvaart. Maassluis als pleisterplaats In 985 kreeg graaf Dirk II van de Duitse keizer Otto III het wildernisregaal. Dit was het begin van grootschalige ontginningen die plaatsvonden vanuit een centrale hoeve of hof. Het grafelijk hof in Vlaardingen is kort na 985 gesticht. In 1018 vond de slag bij Vlaardingen plaats. Graaf Dirk III versloeg een leger van de Duitse keizer. Met deze gebeurtenis startte de zelfstandigheid van Holland. In 1273 kreeg Vlaardingen stadsrechten. De komst van de Vlaardingse Vaart was niet alleen van belang voor de afwatering, maar ook voor de binnenlandse handel, waaronder het vervoer van haring. Vlaardingen heeft in Liesveld een belangrijk winkelgebied. De stad bezit nog veel oude bouwwerken, zoals rederswoningen en pakhuizen. In het fraaie Museum Vlaardingen, aan de Westhavenkade, wordt onder meer aandacht besteed aan de slag bij Vlaardingen en de haringvisserij. Voor het museum ligt museumschip VL 92 Balder en staat een reconstructie van de oude Stadskraan. Vlaardingen en het begin van Holland De Groote Kerk op het Schanseiland uit 1639 heeft een rijk interieur, met meerdere verwijzingen naar het visserijverleden van de stad. Beroemd is het orgel in deze kerk, gebouwd door Rudolph Garrels in 1730-1732. Het orgel was een geschenk van Govert van Wijn, een rijke reder van Maassluis. Aan de kerk is de naam van predikant Johannes Fenacolius verbonden. Hij zette zich in voor de bouw. In 1614 bepleitte hij met succes de afsplitsing van Maassluis van Maasland. Jacob van Egmond, heer van de Keenenburg, maar ook ambachtsheer van Maasland en Schipluiden, werkte hieraan mee. Zijn familiewapen siert het wapen van Maassluis. De stad telt in het oude centrum, waaronder de Markt, een verscheidenheid aan winkels en horecagelegenheden. De haven, de Vlieten en de sluizen zijn aantrekkelijke plaatsen om te verblijven. Kerk van Maassluis Fietsers kunnen gebruik maken van de fietspaden langs de Vlieten, de Vlaardingse Vaart, de voormalige trambaan tussen Schipluiden en Den Hoorn en de Hoornsekade naar Delft. Onderweg passeert men uit de trekschuitperiode verschillende jaagbruggetjes, met een aflopende leuning aan de waterkant. Opvallend zijn enige verbredingen langs de kade. Het zijn verlaten molenwerven. Op twee werven zijn uitkijkposten geplaatst; De Stoelen en Het Balkon. Ooit stonden er acht windwatermolens langs de Vlaardingse Vaart. In het dorp Schipluiden herinneren de Paardenbrug en een aantal rolpalen aan de trekschuitperiode. In de gehele route vertellen tien informatiezuilen het verhaal van de trekvaart en de naaste omgeving. Fietsen langs de Delflandse Trekvaarten In Midden-Delfland vind je verschillende soorten boerenbedrijven. Gelukkig staan er nog altijd koeien in de wei en vind je in de meer drassige en insectrijke gebieden nog weidevogels, zoals kievieten, grutto’s en tureluurs. Fiets- en wandelpaden ontsluiten het poldergebied, ook vanaf het water is het gebied prachtig te beleven. Hier ontmoet je naast zwanen, meerkoeten, waterkippen, ganzen steeds meer visdiefjes en ijsvogeltjes. Midden-Delfland is belangrijk voor de afzet van streekproducten, zoals zuivel, vlees, jams, druiven en honing. Deze ondernemers staan regelmatig op streekmarkten in de regio. Ontdek het landschap In de Broekpolder van Vlaardingen worden bezoekers in een tijdreis van de Steentijd naar de Late Middeleeuwen gevoerd. Zo’n 5.000 jaar geleden woonden in de Maasdelta mensen langs kreken; ze leefden zowel van jacht en visserij als van akkerbouw en veeteelt. De oudste gereconstrueerde woning op het erf is het Vlaardingercultuurhuis. Een tweede reconstructie is het Rottahuis, opgegraven op de plek van de Markthal in Rotterdam. Het huis is tussen 925 en 1060 gebouwd. De derde reconstructie is een boerderij uit Spijkenisse, die uit 1018 dateert. Masamuda laat zien hoe de bewoners in en rond deze woningen leefden. Masamuda, Educatief Archeologisch Erf De route is verkrijgbaar bij de Informatiepunten: Ervaar Maassluis, Delft Marketing, PUUUR Midden-Delfland, VVV Vlaardingen en online op www.jongkind.site Loop zelf de Jongkind Route Boek jouw beleving met de trekschuit op de Historische Trekvaarten Deze routekaart is een uitgave van Met dank aan: Musea, (historische) verenigingen en rondvaart- ondernemers uit de gemeenten Maassluis, Midden- Delfland en Vlaardingen en de marketingorganisaties Delft Marketing, Ervaar Maassluis, PUUUR Midden- Delfland, VVV Vlaardingen. Fotografie: Ada van der Wel, De Rode Draad: Wendy Hofman, Anja Maas, Gemeente Midden- Delfland, Stichting Stadskraan Vlaardingen Teksten: Vormgeving: The MindOffice, Vlaardingen De kaart is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland. Historische Vereniging Oud-Schipluiden, Jacques Moerman Ontdek de historie van de Trekvaarten

Transcript of Delflandse Delft-Maassluis / Vlaardingen Trekvaarten

Routekaart voor wandelen, fietsen & varen

Alle routes en arrangementen uit deze uitgave zijn online te vinden op:

www.route.nl, www.ervaarmaassluis.nl, www.delft.com, www.puuurmiddendelfland.nl en www.vvvvlaardingen.nl

Inclusief Historische Trekvaart Arrangementen!

Beleef de Delflandse Trekvaarten!

Delft was als handelsstad afhankelijk van

goede verbindingen. Een voorbeeld hiervan

was de aanleg van de trekvaartroute Delft -

Maassluis. De verse vis uit Maassluis kwam op

deze manier zo sneller op de markten in Delft

en Den Haag. De aanleg van de trekvaartroute

(vooral van de jaagpaden en bruggen) kostte

ruim 30.000 gulden. Delft nam hiervan twee

derde voor zijn rekening en de heer van

Keenenburg, als ambachtsheer van Maassluis,

één derde. Van de veerdienst konden ook

personen gebruik maken. Op 1 november 1645

werd de jaagroute tussen beide plaatsen in

gebruik genomen. Zesmaal per dag voer er

op vaste tijden een trekschuit tussen Delft

en Maassluis. Eind 1654 werd de route via de

Vlaardingse Vaart verlengd naar Vlaardingen.

Welkom bij de Delflandse Trekvaarten

Aan het trekschuitvervoer herinneren in de vaarroutes

van Delft - Maassluis/Vlaardingen nog delen van de

oorspronkelijke trekkade. Dit is vooral het geval tussen

Schipluiden - Vlaardingen en Maasland. In enkele bochten

bevinden zich rolpalen en ook zijn er nog bruggetjes met

aan de waterkant lagere, aflopende leuningen. Beide

objecten geleidden vroeger de jaaglijn. Langs de routes staan

historische boerderijen, de voormalige R.K. kerk van Hodenpijl,

enkele buitenplaatsen, een korenmolen, een trambrug en

oude gemalen. Niet alleen vanwege de cultuurhistorie, maar

ook door de natuurwaarden zijn de waterroutes de moeite

waard. Een mooi natuurgebied vormen de Vlietlanden.

Belangrijk is ook het open polderlandschap, hét kenmerk van

Midden-Delfland. In de naaste omgeving zijn op verschillende

locaties streekproducten te koop. Ook kan er langs het water

of in de polder overnacht worden. Eén zo’n locatie is B&B

Rechthuis van Zouteveen.

Wat zie je onderweg?

Het huidige dorp Maasland ontstond in de tweede helft van de

twaalfde eeuw. Heel kenmerkend voor het dorp is de kerkring

met de tweebeukige oude dorpskerk. Schilderachtig zijn de

woningen aan de ’s Herenstraat en de Burgemeester Van der

Lelykade. Museum De Schilpen is gevestigd in een voormalige

kruidenierswinkel. Ernaast ligt Café de Pynas, vanouds een

rechthuis met herberg.

De naam Schipluiden verwijst naar een bevaarbare uitloper van

het Leestelsel. De oudste schrijfvorm is ‘Sciplede’. Aantrekkelijk

zijn de panden aan de Dorpsstraat en de Vlaardingsekade.

Hier bevinden zich diverse horecagelegenheden. Tegenover

de Dorpskerk, het oudste gebouw van Schipluiden, stond tot

1798 kasteel Keenenburg. Museum Het Tramstation besteedt

aandacht aan dit slot, net als aan de trekvaart en het railvervoer.

Den Hoorn heeft, net zoals de twee andere dorpen, zijn bestaan

te danken aan het water. Het voormalige tuindersdorp heeft

een opvallend grote R.K. kerk en telt een aantal horecabedrijven.

Richting het Westland ligt het kerkdorp ’t Woudt, een beschermd

dorpsgezicht. Hier kan het Koffiehuis en B&B De Hooiberg

bezocht worden.

In Maassluis bevindt zich aan de Hoogstraat het Nationaal

Sleepvaart Museum. Het is het enige sleepvaartmuseum in

de wereld. Vlakbij het museum ligt in de haven De Furie, een

door stoom aangedreven Nederlandse zeesleepboot uit 1916.

Eveneens aan de Hoogstraat staat het Gemeenlandshuis

van Delfland uit 1626, een voormalige vergaderplaats van

het Hoogheemraadschap van Delfland. Nu kun je er

overnachten. Het pand heeft een rijkversierde gevel met

een aantal gekleurde wapens. Ook bij de nabijgelegen sluizen

zijn wapens van Delflandse bestuurders aangebracht. Aan de

Zuiddijk ligt Museum Maassluis, met een vaste collectie over

de geschiedenis en de visserij van Maasluis. Hier vinden

ook wisselexposities plaats, onder andere van werk van

Maassluise schilders.

Dorpen in Midden-Delfland

Maritiem Historisch Maassluis

De schilder Johan Barthold Jongkind (1819-1891)

woonde van 1821-1833 in Vlaardingen en daarna

in Maassluis. Vandaar verhuisde hij in 1837 naar

Den Haag, waar hij de Tekenacademie volgde.

In 1846 vertrok hij naar Parijs. Het grootste

deel van zijn leven werkte hij in Frankrijk. In zijn

jeugd heeft hij zijn woonomgeving in schetsen

vastgelegd, die hij in Frankrijk vaak uitwerkte

in etsen en olieverfschilderijen. Verschillende

schetsen betreffen de trekvaartroute tussen

Delft en Maassluis en Rotterdam. Jongkind

heeft deze route in zijn jeugd zowel gevaren

(met de trekschuit) als gelopen. Zijn standbeeld,

tegenover het Rechthuis van Zouteveen - in

2019 gemaakt door kunstenaar Rob Houdijk -

herinnert aan de plek die hij in zijn jonge jaren

regelmatig passeerde.

Het witte pand is de voormalige buitenplaats

van de familie Van Wouw uit Den Haag, gesticht

in 1634. In de negentiende eeuw woonde hier de

familie Ammerlaan. Dirk Ammerlaan was boer,

boterhandelaar, burgemeester en bankier. Uit zijn

tijd herinneren op het erf twee boterpakhuizen.

Nu bevinden zich hier de Levende Buitenplaats

Hodenpijl en het Bezoekerscentrum Midden-

Delfland. In de zeventiende eeuw stond naast

de buitenplaats een R.K. schuilkerk, waar de

schilder Johannes Vermeer uit Delft is getrouwd.

De schuilkerk werd in 1840 opgevolgd door een

nieuwe R.K. kerk aan de rijweg, waarin sinds 2003

de ontmoetingsplek Op Hodenpijl, met onder

andere een horecagelegenheid, is gevestigd.

De gietijzeren Kerkbrug dateert van 1859.

De Vlaardingse uitwateringssluizen

konden begin veertiende eeuw hun

uitwateringstaak niet meer goed uitvoeren.

Het Hoogheemraadschap van Delfland nam

het initiatief voor het graven van drie nieuwe

vlieten. De kosten werden verdeeld over een

aantal ambachten. Monster groef de Noordvliet

en bouwde in de Maasdijk de Monstersche

Sluis; Wateringen legde de Middelvliet aan met

de Wateringsche sluis. Deze vlieten waren in

1334 gereed. Bij de sluizen ontstond het dorp

Maaslandsluis (Maassluis). Omstreeks 1380

werd de Boonervliet gegraven, waarvoor de

ambachten Maasland, Naaldwijk en Voorburg

verantwoordelijk waren. De Monstersche

Sluis is sinds 2018 weer opengesteld voor de

kleine scheepvaart. Voor de recreatievaart in

Midden-Delfland zijn van belang: de fluisterboot

Andante in Vlaardingen, de trekschuit van

Maassluis, een reconstructie van een trekschuit

uit de achttiende eeuw, Warbout Rondvaarten in

Maasland en Roboot Rondvaarten in Schipluiden.

Jongkind

Hodenpijl

Vlieten en Monstersche Sluis

Zes bezienswaardigheden rondom de trekvaartroute

Delft-Maassluis / Vlaardingen

• Mercurius, het witte gebouw in Den Hoorn aan de

Buitenwatersloot, is de onderbouw van een reusachtige

windmolen uit 1829. In 1874 werd overgeschakeld op stoom.

• Hodenpijl is een buurtschap tussen Den Hoorn en Schipluiden.

Hier staan langs de Gaag nog verschillende historische

boerderijen, zoals bij Manege Chardon, gebouwd in 1906 en

boerderij Abbestee uit 1646, vlak voor het dorp Schipluiden.

• De Dorpskerk is het oudste gebouw van Schipluiden (eind

dertiende eeuw). Er tegenover lag van ca. 1400 tot 1798

kasteel Keenenburg, een waterburcht. Er zijn plannen om dit

kasteel meer zichtbaar te maken. In het dorp herinnert de

Paardenbrug aan het trekschuitvervoer.

• De Trambrug was van 1912-1967 een belangrijke

verbinding in het vervoer van de Westlandsche

Stoomtramwegmaatschappij. Nu is de brug een onderdeel van

een recreatief fietspad op de voormalige trambaan.

• Het Rechthuis van Zouteveen was een herberg met een

vergaderruimte voor het lokale bestuur. Schuin tegenover

het pand, dat uit het midden van de zeventiende eeuw dateert,

was het overzetveer naar en van Maassluis. De bode trad

tevens op als veerman.

• Bij de brug over de Middelwatering - let op de aflopende

leuning aan de waterkant - is een opstappunt voor de

veerboot ‘De Kwakel’. Aan de vaarroute ligt bij de Foppenplas

het eetcafé ’t Jachthuis.

Stad en platteland zijn hier nauw met elkaar verbonden:

Het agrarisch achterland leidde in 1246 tot de stichting van

Delft. Het platteland zorgde voor voedsel en drank. De stad

leverde nijverheidsproducten. Delft werd een belangrijke

boter- en bierstad. De opkomst van de trekvaart was van

grote betekenis voor de stad. Om die reden financierde

Delft de aanleg van de jaagpaden. In de zeventiende eeuw

kwam de plateelindustrie op met Delfts Blauw als bekendste

product. Museum Prinsenhof en Royal Delft zijn belangrijke

plaatsen om beter kennis te maken met de Delftse cultuur.

De horecagelegenheden vind je op de historische markten en

langs de grachten.

Delft als handelsstad

Een belangrijke vaarroute is de Vlaardingse

Vaart, aangelegd in de tweede helft van de

twaalfde eeuw. Voor het zuidelijke deel is ge-

bruikgemaakt van het riviertje de Vlaarding.

Het noorden valt samen met een uitloper van

het krekenstelsel van de Lee. Het rechte mid-

denstuk is nieuw gegraven. Het noordelijke

deel werd ook wel aangeduid als Breêvaart.

De Vlaardingse Vaart was grafelijk bezit.

Jaarlijks moest de pachter van de visrechten

tweehonderd snoeken aan het grafelijke

hof in Den Haag bezorgen. Nog altijd is de

Vlaardingse Vaart een belangrijk snoekwater.

De Gaag tussen Schipluiden en Den Hoorn is

omstreeks 1250 gegraven; de vaart de Kickert

naar Delft volgde twee eeuwen later.

De Delflandse Trekvaarten vanaf het water

Langs de Noordvliet en de Vlaardingse Vaart

zijn delen van het oorspronkelijke jaagpad

(trekkade) bewaard gebleven. Voor de aanleg

hebben bijna 2.000 schepen stadspuin,

klei en zand aangevoerd. Een blik in de

kade laat de geschiedenis van Delft zien,

de initiatiefnemer en later eigenaar van de

jaagpaden in Delfland. De kade bevat stenen,

leien, aardewerk, afval van plateelbakkerijen

en bierbrouwerijen. Opvallend is het uitzicht

van de kade over de aangrenzende

polders. Door de ontwatering is de bodem

hier twee tot drie meter ingeklonken. De

Vlietlanden laten zien hoe hoog de polders

oorspronkelijk gelegen hebben.

Wandelen langs de Delflandse Trekvaarten

De trekschuit vanuit Delft kwam vanaf de Vlaardingse Vaart

(Delftsche Vaart) via de Biersloot in de Waal(straat), het centrum

van de stad. In Vlaardingen waren verschillende opstapplaatsen.

Voor Delft stapte men op in de Waal; de schuit naar

Maassluis vertrok vanaf de Biersloot. Het huidige Veerplein, met

een trekschuitmozaïek in de bestrating, herinnert daar nog aan.

Met het dempen van de Waal (in 1869) en de Biersloot (in 1892)

werd de aanmeerplaats verplaatst naar de Delftse Veer, aan het

eind van de Vlaardingse Vaart. Hier kwamen ook de melkbussen

aan voor de melkfabriek Hollandia. In boerderij Zonnehoeve,

aan de Vlaardingse Vaart, wordt aandacht besteed aan de

geschiedenis van de melkproductie en het melkvervoer.

Vlaardingen, ook belangrijk vanwege de binnenvaart

De aanlegplaatsen van de trekschuit in

Maassluis lagen aan de Veerstraat N.Z.

(noordzijde) en Veerstraat Z.Z. (zuidzijde), aan

het begin van de Noordvliet. Hier werd tot na

1945 vracht afgeleverd en opgehaald door de

laatste beurtschipper Dirk van der Lee. Langs de

Noordvliet is in 2019 de gevelsteen van herberg

De Goude Leeuw weer in het zicht gebracht.

De herberg was een belangrijke pleisterplaats

voor reizigers van en naar Brielle en

Hellevoetsluis. Nabij de Monstersche Sluis

bevindt zich de vaste ligplaats van de historische

trekschuit. De Groote Kerk op het Schanseiland

uit 1639 heeft een rijk interieur, met meerdere

verwijzingen naar de scheepvaart.

Maassluis als pleisterplaats

In 985 kreeg graaf Dirk II van de Duitse keizer Otto III

het wildernisregaal. Dit was het begin van grootschalige

ontginningen die plaatsvonden vanuit een centrale hoeve of

hof. Het grafelijk hof in Vlaardingen is kort na 985 gesticht. In

1018 vond de slag bij Vlaardingen plaats. Graaf Dirk III versloeg

een leger van de Duitse keizer. Met deze gebeurtenis startte

de zelfstandigheid van Holland. In 1273 kreeg Vlaardingen

stadsrechten. De komst van de Vlaardingse Vaart was niet alleen

van belang voor de afwatering, maar ook voor de binnenlandse

handel, waaronder het vervoer van haring. Vlaardingen heeft

in Liesveld een belangrijk winkelgebied. De stad bezit nog veel

oude bouwwerken, zoals rederswoningen en pakhuizen. In het

fraaie Museum Vlaardingen, aan de Westhavenkade, wordt

onder meer aandacht besteed aan de slag bij Vlaardingen en de

haringvisserij. Voor het museum ligt museumschip VL 92 Balder

en staat een reconstructie van de oude Stadskraan.

Vlaardingen en het begin van Holland

De Groote Kerk op het Schanseiland uit 1639 heeft

een rijk interieur, met meerdere verwijzingen naar het

visserijverleden van de stad. Beroemd is het orgel in deze

kerk, gebouwd door Rudolph Garrels in 1730-1732. Het orgel

was een geschenk van Govert van Wijn, een rijke reder van

Maassluis. Aan de kerk is de naam van predikant Johannes

Fenacolius verbonden. Hij zette zich in voor de bouw. In 1614

bepleitte hij met succes de afsplitsing van Maassluis van

Maasland. Jacob van Egmond, heer van de Keenenburg, maar

ook ambachtsheer van Maasland en Schipluiden, werkte

hieraan mee. Zijn familiewapen siert het wapen van Maassluis.

De stad telt in het oude centrum, waaronder de Markt,

een verscheidenheid aan winkels en horecagelegenheden.

De haven, de Vlieten en de sluizen zijn aantrekkelijke plaatsen

om te verblijven.

Kerk van Maassluis

Fietsers kunnen gebruik maken van de

fietspaden langs de Vlieten, de Vlaardingse

Vaart, de voormalige trambaan tussen

Schipluiden en Den Hoorn en de Hoornsekade

naar Delft. Onderweg passeert men uit de

trekschuitperiode verschillende jaagbruggetjes,

met een aflopende leuning aan de waterkant.

Opvallend zijn enige verbredingen langs de

kade. Het zijn verlaten molenwerven. Op

twee werven zijn uitkijkposten geplaatst;

De Stoelen en Het Balkon. Ooit stonden er

acht windwatermolens langs de Vlaardingse

Vaart. In het dorp Schipluiden herinneren de

Paardenbrug en een aantal rolpalen aan de

trekschuitperiode. In de gehele route vertellen

tien informatiezuilen het verhaal van de

trekvaart en de naaste omgeving.

Fietsen langs de Delflandse Trekvaarten

In Midden-Delfland vind je verschillende soorten

boerenbedrijven. Gelukkig staan er nog altijd koeien in

de wei en vind je in de meer drassige en insectrijke gebieden

nog weidevogels, zoals kievieten, grutto’s en tureluurs.

Fiets- en wandelpaden ontsluiten het poldergebied, ook vanaf

het water is het gebied prachtig te beleven. Hier ontmoet je

naast zwanen, meerkoeten, waterkippen, ganzen steeds meer

visdiefjes en ijsvogeltjes. Midden-Delfland is belangrijk voor de

afzet van streekproducten, zoals zuivel, vlees, jams, druiven en

honing. Deze ondernemers staan regelmatig op streekmarkten

in de regio.

Ontdek het landschap

In de Broekpolder van Vlaardingen worden

bezoekers in een tijdreis van de Steentijd naar

de Late Middeleeuwen gevoerd. Zo’n 5.000 jaar

geleden woonden in de Maasdelta mensen

langs kreken; ze leefden zowel van jacht en

visserij als van akkerbouw en veeteelt. De

oudste gereconstrueerde woning op het erf

is het Vlaardingercultuurhuis. Een tweede

reconstructie is het Rottahuis, opgegraven

op de plek van de Markthal in Rotterdam. Het

huis is tussen 925 en 1060 gebouwd. De derde

reconstructie is een boerderij uit Spijkenisse,

die uit 1018 dateert. Masamuda laat zien hoe de

bewoners in en rond deze woningen leefden.

Masamuda, Educatief Archeologisch Erf

De route is verkrijgbaar bij de

Informatiepunten: Ervaar Maassluis,

Delft Marketing, PUUUR

Midden-Delfland, VVV Vlaardingen en

online op www.jongkind.site

Loop zelf de Jongkind Route

Boek jouw beleving met de trekschuit op de Historische Trekvaarten

Deze routekaartis een uitgave van

Met dank aan: Musea, (historische) verenigingen en rondvaart-ondernemers uit de gemeenten Maassluis, Midden-Delfland en Vlaardingen en de marketingorganisaties Delft Marketing, Ervaar Maassluis, PUUUR Midden-Delfland, VVV Vlaardingen.

Fotografie:Ada van der Wel, De Rode Draad: Wendy Hofman, Anja Maas, Gemeente Midden-Delfland, Stichting Stadskraan Vlaardingen

Teksten:

Vormgeving: The MindOffice, Vlaardingen

De kaart is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland.

Historische Vereniging Oud-Schipluiden, Jacques Moerman

Ontdek de historie van de Trekvaarten

A

A

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

B

B

C

C

Hoornsekade

Oliemolen Mercurius

Den Hoorn20

21

22

23

24

Dorpskerk Schipluiden

Kasteel Keenenburg

Molen Korpershoek

Museum Het Tramstation

Op Hodenpijl

De Paardenbrug

Schipluiden

10

9 Trekkade

Standbeeld Jongkind

Museum De Schilpen

Voetveer “De Kwakel”

Maasland

7

13

14

15

16

17

18

19

Gemeenlandshuis

Maassluis

4

2

1 Huis van Delft, Bolwerk

Museum Prinsenhof

Nieuwe Kerk

Oostpoort

Oude Kerk

Oude Stadhuis Delft

Delft

3

4

4

Boerderij Zonnehoeve

Delftse Veer

Grote Kerk en Markt

Hollandiagebouw

Museumschip Balder & Stadskraan

Museumschip Theodora

Museum Vlaardingen, VVV

Streekmuseum Jan Anderson

Trekkade

Trekvaartmozaïek Veerplein

Vlaardingen

31

32

33

34

35

36

37

Rechthuis van Zouteveen

Trambrug

Trekveer “De Trekschuit”

Zouteveensebrug

Gevelsteen De Goude Leeuw

Groote Kerk

Historische Trekschuit Maassluis

Markt

Monstersche Sluis

Museum Maassluis

Veerstraat

27

28

Legenda

Wandelroutes

Fietsroutes

Vaarroutes

5 Kilometer:

10 Kilometer:

15 Kilometer:

Maassluis:

Maassluis:

Maassluis:

Schipluiden:

Schipluiden:

Schipluiden:

Vlaardingen:

Vlaardingen:

Vlaardingen:

30 Kilometer:

Maassluis:

*Maassluis - Delft

Maassluis:

Schipluiden:

*Schipluiden - Vlaardingen

Schipluiden:

Vlaardingen:

*Vlaardingen - Maassluis

*De vaarroutes kunnen van verschillende punten gestart worden.

Vlaardingen:

40 Kilometer:

50 Kilometer:

= Opstappunten = Schipluiden = Vlaardingen

= Delft = Maassluis

5

6

8

12 25

26

29

30

40

93

38

Hoogheemraadschap van Delfland

11

Oosteinde

Weerestein

De Banken

Wetering-brug

De Engel

Arnoud

Teijlingen

Rooversbroek

De Klei

Rijksdorp

Deijl

MaaldriftRijndijk

Bilderdam

Woudse Dijk

Papenveer

Korteraar

Blokland

Noordse Dorp

Noorden

Slikkendam

Achttienhoven

Vrijhoeven

Zuidhoek

`s-Molenaarsbuurt

Hoorn

Gnephoek

Ridderbuurt

VoorwegLoete

Zuidbuurt

Hoge Rijndijk

Achthoven

Weipoort

Westeinde

Bent

Gelderswoude

Westeinde

Wilsveen

Gooland

Haagoord

NoukoopKatwijker-laan

Hogeveen

Kruisweg

Oud-Bodegraven

Spoelwijk

Tempel

Oud-Reeuwijk

Reeuwijk-Dorp

Sluipwijk

Noordzijde

Zuidzijde

Oukoop

Weijland

Weijpoort

Kortenhoeven

Achthoven

Hogebrug

Hekendorp

Stein

Het BeijerscheOud Verlaat

Noordeinde

Vlieland

Oude Leede

Abts-woude

Hodenpijl

Zuidbuurt

't Woudt

Den Haag

Rotterdam

Den Hoorn

Westerlee

Dijckerwaal

Rolpaal

Heenweg

Helhoek

Kruininger-gors

Gaag Zweth

Terbregge

IJssel-laan

Lage Weg

Groot Hitland

Achter-broek

Benedenheul

Benedenkerk

Benedenberg

Kadijk

Bovenkerk

Schoonouwen

Hoek

Opperduit

Bovenberg

Bonrepas

Gelkenes

De Hem

Graafland

Langerak

Tienhoven Sluis

Den Dool

Broek

Hoogeind

Overheicop

Kortgerecht

Diefdijk

Middelkoop

Achterdijk

Oosterwijk

Minkeloos

Rietveld

Kaloeve

Giessen-Oudekerk

Gijbeland

Vuilendam

Brandwijk

Overslingeland

Wijngaarden

Hofwegen

Oosteind

Zwet

OostendamWevers-hoek

Carnisse

Barendrechtsche Veer

Kleine-Lindt Kijfhoek

Biert

Hekelingen

Tinte

IJzeren-brug

Stuifakker

Strype

Oostdijk

Zinkweg

Oosthoek

Vuurbaken

Goidschalx-oord

Greup

Reedijk

Koedood

Achter-Lindt

Groote Lindt

St. Anthonie-polder

Blaaksedijk

Zwanegat

Rijsoord

Wieldrecht

Baan-hoek

Dalem

Oudendijk

Middelsluis

Oudesluis

Schuring

De Klem

Zwartsluisje

Nieuwendijk

Bommels-kous

Tiengemeten

Oudendijk

Kralingen

Hernesseroord

Havenhoofd

Battenoord Zuidzijde

KranendijkDe Langstraat

Ofwegen

Zoetermeer

Den Haag

Rotterdam

Dordrecht

Leiden

De Zilk

Halfweg

Ruigenhoek

Oosteinde

Klinkenberg

Vriezekoop

NieuwveenNoordeinde

Zeven-hoven

Langeraar

Ter Aar

Woubrugge

Oud-Ade

Hoogmade

Rijpwetering

Groenen-dijk

Aarlander-veen

Zuideinde

Meije

Woerdense Verlaat

Zwammer-dam

Driebruggen

Waarder

Gouderak

Maasdijk

BerkenwoudeHei- en Boeicop

Nieuwland

Leerbroek

GoudriaanStreefkerk

Kinderdijk

Kralingse Veer

Nesselande

Vierpolders

Beerenplaat

Smitshoek

Bleskensgraaf

De Donk

Molenaarsgraaf

Ottoland

Pinkeveer

Hoornaar Hoogblok-land

Kedichem

Goudswaard

Simons-haven

Melissant

Stad aan 't Haringvliet

Zuidzijde

Mookhoek

Strijensas

Schenkel- dijk

Schelluinen

Vlist

Delfgauw

Katwijk a/d Rijn Rijnsburg

Nieuwe Wetering

Oude Wetering

Rijnsater-woude

Hazerswoude-Rijndijk

Koudekerk a/d Rijn

Nieuwerbrug

AmmerstolGroot-Ammers

Schoonrewoerd

Noordeloos

Giessen-burg

Lekkerkerk

Oud-Alblas

Rhoon

Zwarte-waal

Oudenhoorn

Heenvliet

Geervliet

Abbenbroek

Nieuwen- hoorn

Rockanje

Westmaas

Mijnsheerenland

HeinenoordBoven-Hardinxveld

Klaaswaal

Numansdorp

Zuid-Beijerland

Piershil

Dirksland

Sommelsdijk

Middelharnis

Goedereede

Stellendam

Herkingen

Nieuwe-Tonge Den Bommel

Oude-Tonge

Achthuizen

Ooltgensplaat

Kaag

Ouderkerk a/d IJssel

Noordsebuurt

Haastrecht

Stolwijk

Hillegom

LisseNoordwijkerhout

Noordwijk aan Zee

Noordwijk-Binnen

Sassenheim

Voorhout

Warmond

Leimuiden

Roelofarends-veen

Oegstgeest

Katwijk aan Zee

Valkenburg

Wassenaar

Voorschoten Zoeterwoude-Dorp

Leiderdorp

Alphen aan den Rijn

Nieuwkoop

BodegravenBoskoop

Hazerswoude-Dorp

Benthuizen

StompwijkLeidschendam

Voorburg

Monster

PoeldijkWateringen

RijswijkNootdorp

Pijnacker

Moerkapelle Waddinxveen Reeuwijk

Moordrecht

Nieuwerkerk a/d IJssel

Bergschenhoek

Berkel en

Schipluiden

De Lier

Naaldwijk's-Gravenzande

Hoek van Holland

Maasland

Capelle a/d IJssel

Bergambacht

Schoonhoven

Nieuwpoort

Ameide

Lexmond

Meerkerk

Nieuw-Lekkerland

Krimpen a/d Lek

Slikkerveer

Krimpen a/d IJsselSchiedam

PernisHeijplaat

VlaardingenRozenburgBrielle

Oostvoorne

Hellevoetsluis

Zuidland

Hoogvliet

SpijkenissePoortugaal Barendrecht

Heerjansdam

Ridderkerk

Hendrik-Ido-Ambacht

Alblasserdam

Papendrecht

Sliedrecht

GiessendamNeder-Hardinxveld

Arkel

Leerdam

Gorinchem

Zwijndrecht

's-GravendeelMaasdam

Puttershoek

Oud-Beijerland

Nieuw-Beijerland

Ouddorp

Strijen

Zeven-huizen

BleiswijkDelft

Maassluis

Rodenrijs

Gouda

AMSTERDAM Almere

’s-Hertogenbosch

Breda

Tilburg

A44

A4

A12

A4

A4

A4

A13

A16

A16

A16

A16

A15

A29

A59

A59

A59

A58

A58 A58

A58

A58

A17

A15

A15

A15

A20

A20

A12A12

A27

A27

A27

A2

A2

A2

A2

A2

A9

A4

A9

A22

A200

A8

A7

A10

A10

A1A9

A6

A27

A27

A1

A28

A28

A30

A270

A50

A50

A5

Oude Maas

Meije

Oude Rijn

Vlist

Nieuwkoopsche Plassen

Vinkeveense Plassen

Eem

Loosdrechtse Plassen

Ankeveense Plassen

Gooimeer

Eemmeer

Noordzeekanaal

Gaasperplas

Nieuwe meer

IJmeer

Het IJ

Markermeer

Oostvaardersplassen

Amst

erda

m R

ijnka

naal

Amsterdam Rijnkanaal

Amst

el

Naardermeer

Westeinder Plassen

Ooster- duinse Meer

Plassen

Langer-aarsche

Braassemer-

meerKromm

e Mijdrecht

Zeger-plas

Linge

Lek

Lek

Holla

ndsc

he

IJssel

Kager Plassen

Reeuwijksche

Gou

we

Plassen

Mer

wede

kanaal

Beneden Merwede

Merwede

Noord

Holla

ndsc

he IJ

ssel

Hollandsch Diep

Haringvliet

Krammer

Nieuwe Maas

Nieuwe Waterweg

Valken-burgseMeer

Vlietland

Zoeter-meersePlas

Rotte-meren

De

Rot

te

Zeven- huizer Plas

Veerse Meer

KralingschePlas

Calandkanaal

OostvoornseMeer

Volkerak

Grevelingen

Leidse Rijn

Vecht

Waal

Waal

Dordtsche Kil

Maas

Oosterschelde

Oosterschelde

Oude Rijn

Maas

Spui

Rotterdam

Rotterdam

Krimpenerwaard

Dordrecht

Westland

Hoeksche Waard

Goeree-Overflakkee

Nieuwkoop

Westvoorne

’s-Gravenhage

Wassenaar

Noordwijk

Brielle

Katwijk

Molenlanden

Lansingerland

Kaag en Braassem

Teylingen

Leiden

Hellevoetsluis

Zoetermeer

Bodegraven-Reeuwijk

Lisse

Alphen aan den Rijn

Gouda

Nissewaard

Ridderkerk

Waddinxveen

GorinchemZwijndrecht

Rijswijk

Barendrecht

Albrandswaard

Sliedrecht

Zoeter-woude

Hillegom

Leidschendam-Voorburg

Zuidplas

Leiderdorp

Voorschoten

Papendrecht

Hardinxveld-Giessendam

Alblasserdam

Capelle a/d IJssel

Oegstgeest

Hendrik-Ido-

Ambacht

Krimpen a/d IJssel

Markenbinnen

Zuiderwoude

Broek inWaterland

Den Ilp

Watergang

Ilpendam

Ransdorp

Zunderdorp

Holysloot

W.-Knollendam

O.-Knollendam

Jisp

Wijk aan Zee

Assendelft

Marken

Bloemendaalaan Zee

Aerdenhout

Vijfhuizen

Spaarn-dam

Driehuis

Vogelenzang

Osdorp

Muiden

Muider-berg

Katwoude

Spaarn-woude

Halfweg

Baam-brugge

SCHIPHOL

Rijsenhout

Abbenes

Wilnis

Nieuwer-ter-Aa

Kockengen

Kamerik

Zegveld

Cruquius

Haarzuilens

Linschoten

Benschop

Lopikerkapel

Lopik

Polsbroek

Polsbroekerdam

Nigtevecht

Vreeland

Loenen

Tienhoven

Cabauw

Scharendijke

Looperskapelle

Brouwershaven

Visschershoek

AnnaJacobapolder

Bruinisse

Oosterland

Dreischor

Zonnemaire

Noordgouwe

Schuddebeurs

Nieuwerkerk

Kerkwerve

Serooskerke

Nieuw-Haamstede

Sint Philipsland

De Heen

Ouwerkerk

Haamstede

Burgh

Colijnsplaat

Kats

KortgeneGeersdijk

Kamperland

Wissenkerke

Stavenisse

Sint Annaland

PoortvlietScherpenisse

Sint MaartensdijkVeere

Breezand

OostkapelleDomburg

Aagtekerke

Westkapelle

Biggekerke

Meliskerke

Zoutelande

Grijpskerke

Serooskerke

Nieuwdorp

Lewedorp

's-Heerenhoek Nisse

Heinkenszand

Ritthem

Kattendijke

Wilhelminadorp

Wolphaartsdijk

Oud-Sabbinge

Borssele

's-Graven-polder

Lepel-straat

Oud-Vossemeer

Nes a/dAmstel

De Kwakel

Jaarsveld

Woudrichem

Uitwijk

Giessen

Rijswijk

Raams-donk

Waspik

Dussen Meeuwen

Almkerk

Babyloniën-broek

Nieuwendijk

HoogeZwaluw

Hank

LageZwaluw

Drimmelen

HelwijkSirjansland

Ellemeet

Renesse

Wemel- dinge

Nieuw-Vossemeer

Kladde

Standdaarbuiten

Stampersgat

Willemstad

Kruisland

Moerstraten

Heijningen

Sprundel

Zegge

NispenWouwsePlantage

Bosschen-hoofd

Dorst

Schijf

Langeweg

Chaam

Lijndonk

Strijbeek

Wagenberg

Galder

Zeven-bergsche-hoek

DongenseVaart

De Moer

's-Graven-moer

Hulten

Riel

Alphen

Ulicoten

Schore

Koude-kerke

Arnemuiden

Eembrugge

Eemdijk

Nederhorstden Berg

HollandscheRading

Westbroek

Lage-Vuursche

Odijk

Maars-bergen

Maarn

Soesterberg

Soestduinen

Austerlitz

Rijswijk

Asch

Buren

Zoelen

Ommeren

Eck en Wiel

Langbroek

Cothen

Werkhoven

Hagestein

Zijderveld

Heukelum

Gellicum

Beesd

Deil

Tricht

Est

Meteren

Herwijnen

Zuilichem

Haaften

Varik

Dreumel

Wamel

Ophemert

Alphen

Maurik

Asperen

Schalkwijk

Beusichem

Wadenoijen

Buur-malsen

Everdingen

Hoef

Mariaheide

Stiphout

Gerwen

Nederwetten

Vleut

Nijnsel

Mariahout

Lieshout

Boerdonk

Erp

Zijtaart

Liempde

Vorstenbosch

Olland

DenDungen

De Glind

De Klomp

Ederveen

Renswoude

Tull en't Waal

Rhenoy Enspijk

Erichem

Zoelmond

Elst

Overberg

Achterberg

IJzendoorn

Kesteren

Ingen

EchteldOchten

Boven-Leeuwen

Puiflijk

Horssen

Appeltern

Altforst

Haren

Megen

Marcharen

Maas-bommel

Maren-Kessel

Geffen

Nuland

Kruisstraat

Oijen

Loosbroek

Vinkel

Maliskamp

Heeselt

Heere-waarden

Lith

Lithoijen

Hellouw

Gameren

Bruchem

Waarden-burg

Velddriel

HedelWell

NeerijnenOpijnen

Tuil

Rossum

Ammer-zoden

Kerkwijk

Haarsteeg

Heusden

Oudheusden

Empel

Cromvoirt

Engelen

Andel

Veen

Aalst

Vuren

Brakel

Drongelen

Eethen

Genderen

Helvoirt

Biezenmortel

Biest-houtakker

Esbeek

Diessen

Oostelbeers

Lennisheuvel

Esch

Wijbosch

Boskant

Middelbeers

Spoor-donk

Eerde

Gemonde

Middelrode

Keldonk

Den Dolder

Edam

Santpoort

Landsmeer

Blaricum

Ouderkerk

Abcoude

Oudewater

Yerseke

Bloemendaal

Overveen

Kooga/d Zaan

Zaandijk

Uitgeest

Kudelstaart

Zwanenburg

Bennebroek

Vinkeveen

Duivendrecht

Kortenhoef

‘s-Graveland

Loosdrecht

Eemnes

Maartens-dijk

Hoevelaken

Voorthuizen

ScherpenzeelWoudenberg

Bunnik

De Meern

Harmelen

Vleuten

Montfoort

Leersum

Amerongen

Druten

Beneden-Leeuwen

Berghem

Nistelrode

Berlicum

Heeswijk

Dinther

Kerkdriel

Wijk enAalburg

Sleeuwijk

Werkendam

Sprang-Capelle

Geertruiden- berg

Klundert

Kapelle

Tholen

St. Willebrord

Wouw

OudGastel

FijnaartDinteloord

Hoeven

Rijsbergen

Zundert

Teteringen

Bavel

Ulvenhout

Terheijden

Gilze

Udenhout

Haaren

Moergestel

Hilvarenbeek

Loon op Zand

Beek enDonk

Velsen-Zuid

Krommenie Wormerveer Volendam

Monnickendam

Almere-Buiten

Baarn

Spakenburg

Naarden

Laren

Almere-Haven

Weesp

Bilthoven

Breukelen

Uithoorn

Aalsmeer

Mijdrecht

Nieuw-Vennep

Zandvoort

IJsselstein

Beverwijk

Veghel

Geldermalsen

Culemborg

Wijk bijDuurstede

Zaltbommel

Vianen

Zierikzee

GoesMiddelburg

Vlissingen

Best

Schijndel

Nuenen

Sint Oedenrode

Zeewolde

Badhoevedorp

Nijkerk

Putten

Barneveld

Leusden

Lunteren

Rhenen

Heesch

Rosmalen

Vlijmen

Drunen

Kaatsheuvel

Raams-donksveer

Made

Halsteren

Steenbergen

Essen

Oudenbosch

Zevenbergen

Prinsenbeek

Rijen

Dongen

Berkel-Enschot

Oisterwijk

Goirle

Oirschot

Vught

Son enBreugel

Boxtel

Sint Michielsgestel

Heemskerk

Zaandam

IJmuiden

Uden

Heemstede

Woerden

Bussum

Huizen

Soest

Tiel

Maarssen

Hoofddorp

Bergen op Zoom

Ermelo

Waalwijk

Etten-Leur

Oosterhout

Zeist

Doorn

Houten

Bunschoten

Oud-Zuilen

De Bilt

Nieuw-Loosdrecht

Ankeveen

Velsen

Lelystad

Almere-Stad

Purmerend

Nieuwegein

Amstel-veen

Hilversum

Veenendaal

Oss

Roosendaal

Harderwijk

Eindhoven

Utrecht

Amersfoort

Haarlem

N 449

N 206

N 442

N 207

N 443

N 450

N 208

N 444

N 444

N 451

N 441

N 440

N 44

N 14

N 447

N 206

N 206

N 206

N 448

N 445

N 446

N 446

N 447

N 207

N 462

N 231

N 446

N 460

N 461

N 463

N 458

N 459

N 452

N 207

N 457

N 457

N 219

N 456

N 454

N 453

N 228

N 207

N 470

N 209

N 209

N 11

N 11

N 219

N 210 N 478

N 479N 476

N 477

N 207

N 455

N 209

N 467N 467

N 220

N 213

N 218

N 218

N 494

N 57

N 15

N 59

N 496

N 497

N 215

N 493

N 498

N 498

N 487

N 488

N 489

N 217

N 491

N 482

N 214

N 481

N 480

N 480

N 216

N 214

N 216

N 830

N 211

N 492

N 231

N 207

N 215

N 474

N 475

N 210

N 211

N 490

N 217N 3

N 211

N 223

N 218

© Provincie Zuid-Holland Kartografie 2021

schaal 0 2,5 5 7,5 10 kilometer

Legenda

Gemeentenaam

Plaatsnaam

Waternaam

Provinciegrens

Gemeentegrens

Bebouwd gebied

Bedrijfsterrein

Glastuinbouw

Bos

Duin

Water

Snelweg

Hoofdweg

Regionale weg

Pad

Spoor

Randstadrail / metro

Delft

Delft

Delftse Schie

40

38

66

62

33

56

53

85

52

01

57

58

64

80

70

03

02

11

50

7876

75

42

39

61

31

27

38

16

18

61

63

18

67

42

41

57

75

39

2337

27

71

8389

85

84

24

51

17

44

37

97

88

7346

46

78

2

67

06

70

05

02

62

01

07

08

09

10

62

60

71

72

80

1

6 4

7

8

9

13 14

1516

19

20

18

11

12

10

23

22

24

27

31

32

38

33

40

37

35 34

39

36

28

30

29

25

IZ

IZ

IZ

IZ

IZ

IZ

IZ

IZ

26

5

3

21

17

IZ

IZ

RLP

RLP

RLP

Vla

ard

ing

se

Va

art

Boonervliet

De

lftse S

chie

Foppenplas

BroekpolderFoppenpolder

Aalkeet-Buitenpolder

Duifpolder

Dorppolder

KlaasEngelbrechtspolder

Commerdeurs - polder

Holierhoekse en ZouteveensePolder

Noordvliet

Noordvliet

Vla

ard

ing

se

Va

art

Buitenwatersloot

De

Gaa

g

Vlietlanden

!!

Sch

ied

am

se S

chie

LegendaWandelknooppunt

Wandelroute

Fietsknooppunt

Fietsroute

Vaarknooppunt

Vaarroute

66

78

89

Kijk voor meer informatie op

www.puuurmiddendelfland.nl

www.ervaarmaassluis.nl

www.vvvvlaardingen.nl

www.delft.com

www.geschiedenisvanzuidholland.nl/trekvaarten

Toeristeninformatie

Museum, Monument

Molen

Uitzichtpunt

Openbaar vervoer

Parkeren

Toeristisch overstappunt

Overnachten

Eten en drinken

Fietsverhuur

Sloepverhuur & Rondvaarten

IZ Informatiezuil Trekvaarten

Rolpalen

Trekvaartbrug

RLP

66

67

60

05

39

02

66

53

75

53

60

08

72

01

33

67

56

85

38

51

72

66

80

52

60

62

58

39

56

76

38

39

07

56

08

71

62

39

56

76

56

56 76

52 39

62

06

62

02

38

05

62

85

42

85

62

09

71

60

07

53

53

39

01

71

62

72

85

62

60

64

38

60

72

4060

75

39

60

7666

60

76

85

03

56

33

05

80

62

62

06

60

52

40

52

80

10

39

62

85

56

66

57

39

33

53

80

56

80

40

62

80

4233

76

38

56

7839

62

75

52

02

60

56

72

53

70

42

66

62

7562

72

40

53

50

80

42

85

11

78

78

78

38

61

61

38

38

61

46

46

46

18

17

27

18

18

51

63

63

63

16

51

31

16

16

24

41

57

57

37

24

44

61

23

84

18

75

75

27

84

37

18

37

83

67

18

39

71

83

97

38

27

71

42

67

23

83

89

88

71

27

78

42

37

89

85

22

78

83

37

46

73

47

38

89

23

78

27

18

51

24

46

23

61

71

67

18

39

17

51

78

39

17

83

42

75

75

61

17

66

75

51

89

78

39

18

61

42

57

46

18

46

23

89

38

85

67

63

Wat is er leuker dan te varen op de Delflandse Trekvaarten?

Varend over het water door het prachtige landschap maak je

kennis met de cultuurhistorie van de Delflandse Trekvaarten.

Je ervaart de stilte van het landschap op het water en

onderweg vertelt de schipper over de bijzondere kenmerken.

Op zoek naar een bijzondere ervaring? Laat je verrassen door het arrangement waarbij het

schip wordt voortgetrokken door een paard dat er speciaal voor is opgeleid!*

Boek een Trekvaartarrangement!

Vaararrangementen: Warbout Rondvaarten Maasland* www.warboutrondvaarten.nlHistorische Trekschuit Maassluis* www.historischewerf.nlRoboot Rondvaarten Schipluiden* www.roboot-rondvaarten.nlAndante, Fluisterboot Vlaardingen www.srvv.nl