1

Gemeente

Amsterdam

Defi ni ef ontwerp herinrich ng Waterlooplein Versie n.a.v. besluitvorming algemeen bestuur 13 maart

2

3

Inhoud

1. Inleiding 4 1.1 Aanleiding 4

1.2 Plangebied en studiegebied 4

1.3 Van Nota van Uitgangspunten (NvU) naar Voorlopig Ontwerp (VO) 4

1.4 Relatie marktplattegrond met het VO 4

1.5 Relaties met andere projecten 6

1.6 Participatie 6

1.7 Inspraak 7

2. Geschiedenis en huidige situatie 8 2.1 De geschiedenis, een korte beschrijving 8

2.2 Analyse van de huidige situatie 8

3. Uitgangspunten voor een beter en mooier Waterlooplein; de NvU 12

4. Het defi nitief ontwerp 14 4.1 Stedenbouwkundige indeling 14

4.2 Markt 16

4.3 Verkeer 22

4.4 Bomen 24

4.5 Materiaalgebruik 26

4.6 Verlichting 28

4.7 Meubilair 29

4.8 Bijzondere objecten 30

4.9 Nutsvoorzieningen 30

4.10 Afwatering 31

4.11 Terrassen 32

4.12 Afvalinzameling 32

5. Uitvoering 34

6. Schoon, heel en veilig 35

7. Financien 36

8. Planning 37

Bijlage nieuwe marktplattegrond 38

Colofon 44

4

1.1 Aanleiding Het Waterlooplein en de Waterloopleinmarkt behoren

tot de kroonjuwelen van Amsterdam. Het is een

historische markt, een internationaal bekend fenomeen.

Bezongen en veelvuldig beschreven. Met een rijke, deels

ook pijnlijke geschiedenis van de stad. Een plein en

markt die jong en oud altijd tot de verbeelding hebben

gesproken.

Dit laatste wordt steeds minder. De openbare ruimte

ligt er verwaarloosd bij. Die geeft door zijn ligging en

inrichting met name ’s avonds een desolaat en onveilige

gevoel. De markt geeft onvoldoende aanleiding om

even naar toe te gaan. De gemiddelde bezettingsgraad

is 62%. Dit wil zeggen dat 156 van de 280 kramen bezet

zijn. De markt trekt dan ook veel minder bezoekers dan

vroeger en genereert voor veel ondernemers op de

markt een te lage omzet.

Al eind 2011 werd bovenstaande diagnose in de

integrale visie ‘Waterlooplein 2020; een Amsterdamse

dame met allure’ gesteld. De visie was het eindproduct

van een in 2009 gestart proces om het héle

Waterlooplein, dus het marktgedeelte, het stadhuis en

voorplein en het straatgedeelte, een nieuwe en betere

invulling te geven waarbij het meer samenhang moest

krijgen met de omgeving. Mede op basis van een

intensief participatieproces met omwonenden en (markt)

ondernemers is toen in beeld gebracht waar men trots

op is, wat men wil blijven koesteren en wat veranderd

moet worden. Maatregelen die snel genomen zouden

kunnen worden om de situatie te verbeteren, zijn

benoemd en deels ook in gang gezet. Meer structurele

verbeteringen zijn aangehouden totdat bekend zou

zijn wat met de begane grond van het stadhuis zou

gaan gebeuren. Want deze wordt niet meer door de

gemeente gebruikt. Daarom is met een grote groep

ondernemende Amsterdammers nagedacht over een

aantrekkelijke en eigentijdse publieke functie voor

het stadhuis die past bij het plein en de vintage- en

vlooienmarkt. Het resultaat was de programmatische

voorkeursvariant ‘Gemaakt in Amsterdam’. Makers

in de stad kunnen straks in het stadhuis werken en

hun producten verkopen. De tender om kandidaten

te selecteren heeft plaatsgevonden in 2017. Er is een

partij geselecteerd waarmee de gemeente Amsterdam

gesprekken voert, en deze gesprekken bevinden zich ten

tijde van schijven in een afrondende fase.

Hiermee is een momentum aangebroken om na

lange tijd van praten daadwerkelijk over te gaan tot

de herinrichting van het plein en de verbetering van

de markt. Dit vanuit de visie om met elkaar van het

Waterlooplein een aantrekkelijke en gezellig stadsplein

te maken. Dat overdag én ’s avonds een uitnodigend en

vanzelfsprekend Amsterdams karakter heeft, passend bij

de buurtfunctie die het plein heeft.

Jong en oud, vintage en nieuw. Welkom terug aan het

Waterlooplein.

1.2 Plangebied en studiegebied De naam ‘Het Waterlooplein’ behelst een grotere gebied

dan dit project. Dit project gaat om de herinrichting

van het stadsplein, de Houtkopersdwarstraat en

de Zwanenburgwal. Om verwarring te voorkomen

wordt daarom voor dit plangebied de benaming

‘stadsplein’ gebruikt. Het studiegebied betreft het hele

Waterlooplein (inclusief de straat die ook Waterlooplein

heet) ,de openbare ruimte van ‘de Amstel’, de

Zwanenburgwal en de Houtkopersdwarstraat.

1.3 Van Nota van Uitgangspunten (NvU) naar Voorlopig Ontwerp (VO) De Nota van uitgangspunten is op 18 april 2017

door het AB vastgesteld. Bij vaststelling is een aantal

amendementen en moties aangenomen. Moties die van

toepassing zijn op de herinrichting van de openbare

ruimte zijn in het ontwerp verwerkt.

1.4 Relatie marktplattegrond met het VO De marktopstelling is een belangrijke bouwsteen voor

het nieuwe pleinontwerp. Belangrijkste interrelaties

zijn de positie van de bomen en verlichting, putkasten,

grondankers, de verkeersbewegingen op het plein bij

opzetten en afruimen van de markt en de positie van de

boxen. Dit moet goed zijn uitgewerkt alvorens een nieuw

pleinontwerp kan worden afgemaakt.

Na de vaststelling van de NvU is daarom intensief

gewerkt aan de marktplattegrond. Dit is met bterkking

van het bestuur van de marktvereniging en de

straatmanager in het ‘Kernteam Waterloopleinmarkt’

gedaan. In hoofdstuk 4.2 Ontwerp/markt wordt de

marktplattegrond toegelicht. Met het pleinontwerp

wordt een aantal elementen voor de nieuwe

marktplattegrond vastgesteld, een aantal onderdelen zijn

nog fl exibel:

Vast:

• Grid marktkramen, opstellingslijnen en daarmee

posities voor grondankers en putkasten voor elektra

en water;

• Locaties en aantal nieuwe boxen;

• Plaatsen met en zonder parkeermogelijkheid.

Nog fl exibel:

• Het soort marktplaats kan in de meeste gevallen

nog worden verschoven (bakplaats, kraamplaats,

opkopersplaats, grondplaatsen met auto);

• De precieze omvang van de nieuwe markt, eventuele

toepassing van zomer- en winterplattegrond. De

defi nitieve marktplattegrond waarbij bovenstaande

fl exibele elementen worden vastgelegd wordt bij het

nieuwe inrichtingsbesluit voor de Waterloopleinmarkt

vastgesteld.

1. Inleiding

5

projectscope

6

gepoogd deze op te nemen in de plattegronden en het

pleinontwerp

in de voordracht voor het Algemeen Bestuur.

Aan een aantal van deze punten heeft het projectteam

geen gehoor kunnen geven, zoals bijvoorbeeld het

wegnemen van de windoverlast, het behouden van

overal dezelfde plaatsdiepte als op de huidige markt,

het behouden van de huidige boxen, een marktplein

zonder bomen, en een marktplattegrond zonder

marktplaatsen langs de 'klaagmuur', de gevel van de

stopera op het plein. Deze wensen waren strijdig met de

uitgangspunten voor het nieuwe ontwerp van het plein.

Naast de overleggen met de marktvereniging hebben er

ook één op één overleggen plaatsgevonden met alle 96

vaste marktplaatshouders van de markt om te

inventariseren wat de toekomstplannen van deze

ondernemers

zijn en om iedereen één op één te kunnen informeren

over de plannen. De informatie uit deze gesprekken zijn

meegenomen in het uitwerken van de nieuwe

marktplattegrond.

Samenwerkingsverband Waterlooplein

In het Samenwerkingsverband zijn bewoners,

ondernemers, marktbestuur, culturele instellingen en de

politie

vertegenwoordigd. Het overleg is opgericht bij het

opstellen van de visie ‘Waterlooplein 2020: een dame

met Amsterdamse allure’ in 2011. In dit overleg zijn de

tussenfases van het ontwerp besproken.

staat in de kinderschoenen. In 2018 zal de planvorming

starten. Deze relatief beperkt opgave kan de katalyse

zijn voor een integraal project waarbij de gehele

straat opnieuw wordt ingericht. Het is evident dat dit

onderdeel van het Waterlooplein aan renovatie toe is.

Naast zichtbare verloedering en verrommeling, verandert

het verkeersbeeld hier drastisch. Er zal beduidend

minder autoverkeer, vooral richting stad-uit, door de

straat rijden. Bovendien wordt de directe omgeving

opgeknapt. Daarom wordt ook door de omgeving

aandacht gevraagd voor een integrale aanpak.

1.6 Participatie Bij het voorbereiden en opstellen van het voorlopig

pleinontwerp en de nieuwe marktplattegrond zijn

de bewoners, ondernemers en marktondernemers

regelmatig gesproken.

In navolging van d