Master NLP(VI)Master NLP(VI) hoe kennis van het brein steunend ishoe kennis van het brein steunend is

23 maart 201623 maart 2016

John van der Meij John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en

Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen

(Haarlem)(Haarlem)

OPDRACHTOPDRACHT

• Schrijf met je rechter hand een 9 in de Schrijf met je rechter hand een 9 in de luchtlucht

• Draai met je rechtervoet en rondje boven Draai met je rechtervoet en rondje boven de grond, met de klok meede grond, met de klok mee

• Doe nu beide opdrachten tegelijkDoe nu beide opdrachten tegelijk

Het snijvlak van de interne, Het snijvlak van de interne, subjectieve wereld en van de subjectieve wereld en van de externe, objectieve wereld van de externe, objectieve wereld van de wetenschapwetenschap (voelen van angst is niet hetzelfde als het vuren van de amygdala)(voelen van angst is niet hetzelfde als het vuren van de amygdala)

Breinregels bij de N van NLPBreinregels bij de N van NLP

1.1. Heb kennis van het breinHeb kennis van het brein2.2. Hoe ouder, hoe dominanterHoe ouder, hoe dominanter3.3. Zorg voor veiligheid om te kunnen lerenZorg voor veiligheid om te kunnen leren4.4. Krijg inzicht in je doelenKrijg inzicht in je doelen5.5. Staying cool under pressureStaying cool under pressure6.6. Ontwikkel getuigepositieOntwikkel getuigepositie7.7. Communiceer met compassieCommuniceer met compassie

HEB KENNIS VAN HEB KENNIS VAN HET BREIN HET BREIN

BREINREGEL 1

Het verschil tussen een professional en een nieuweling is Het verschil tussen een professional en een nieuweling is een model. Het uitermate krachtgevende model is “weten een model. Het uitermate krachtgevende model is “weten hoe je brein werkt” hoe je brein werkt”

Evian Gordon, Brain Revolution; 2009Evian Gordon, Brain Revolution; 2009

REPTIEL

LIMBISCH

NEOPREFRONTAAL

Het brein in simpele weergaveHet brein in simpele weergave

HandmodelHandmodel

HOE OUDER , HOE HOE OUDER , HOE DOMINANTER DOMINANTER

•

BREINREGEL 2

KAN IK VERANDEREN??29 mei 2015 De Kracht van het Brein bij 29 mei 2015 De Kracht van het Brein bij

CoachenCoachen

Neuken?

Lekker!

Nee dank je, ik ben op dieet

Ons brein is ‘gebouwd’ om Ons brein is ‘gebouwd’ om veranderingen te kunnen veranderingen te kunnen weerstaan. Gedrag automatiseren weerstaan. Gedrag automatiseren vergroot de overlevingskansvergroot de overlevingskans

Noodzaak om te veranderen pas :-Bij levensbedreiging-Bij veel lijden

DE DIEPST INGESLETEN DE DIEPST INGESLETEN BREINPROGRAMMA’S BREINPROGRAMMA’S WINNEN EN DE MEESTE WINNEN EN DE MEESTE MENSEN HEBBEN NIET MENSEN HEBBEN NIET GENOEG DISCIPLINE OM GENOEG DISCIPLINE OM LANG GENOEG TE LANG GENOEG TE OEFENEN MET EEN NIEUW OEFENEN MET EEN NIEUW PROGRAMMA.PROGRAMMA.

De formule voor duurzame De formule voor duurzame

gedragsveranderinggedragsverandering

d∆ = F (iD x D x iA)d∆ = F (iD x D x iA)• d∆ = d∆ = duurzame veranderingduurzame verandering• iD = iD = innerlijke drang (lijdensdruk en een alternatief zien)innerlijke drang (lijdensdruk en een alternatief zien)• D = D = discipline (om automatismen, sociale druk en discipline (om automatismen, sociale druk en

ziektewinst te ziektewinst te weerstaan)weerstaan)• iA = iA = interne attributie (fouten en tegenslagen aan jezelf interne attributie (fouten en tegenslagen aan jezelf

toeschrijven)toeschrijven)

KRIJG INZICHT INKRIJG INZICHT INJE DOELENJE DOELEN

BREINREGEL 4

Welk pad leidt naar je doel?Welk pad leidt naar je doel?

The Marshmallow TestThe Marshmallow Test

Het executieve breinHet executieve brein Dan Siegel,Mindsight 2010Dan Siegel,Mindsight 2010

CEO-brein

Integratievezels Prefrontale cortexIntegratievezels Prefrontale cortex Margriet Sitskoorn, 2016 Margriet Sitskoorn, 2016

Executieve vaardighedenExecutieve vaardigheden Sam Goldstein & Jack NaglieriSam Goldstein & Jack Naglieri

• Aandacht; richten, vasthouden, loslatenAandacht; richten, vasthouden, loslaten• Emoties reguleren; omgaan met stressEmoties reguleren; omgaan met stress• Flexibiliteit bij veranderingenFlexibiliteit bij veranderingen• Ongewenst gedrag onderdrukkenOngewenst gedrag onderdrukken• Taken en zaken startenTaken en zaken starten• OrganiserenOrganiseren• PlannenPlannen• Jezelf monitorenJezelf monitoren• Gebruik maken van je werkgeheugenGebruik maken van je werkgeheugen

Extra executieve vaardighedenExtra executieve vaardigheden

• Reëel zelfbeeld vormenReëel zelfbeeld vormen• Vermogen tot ‘theory of mind’ (vb Churchill)Vermogen tot ‘theory of mind’ (vb Churchill)• Prosociaal gedragProsociaal gedrag

Executieve vaardighedenExecutieve vaardigheden Sam Goldstein & Jack NaglieriSam Goldstein & Jack Naglieri

• Flexibiliteit bij veranderingenFlexibiliteit bij veranderingen(cognitief en mentaal)(cognitief en mentaal)

• Ongewenst gedrag (impulsen) onderdrukkenOngewenst gedrag (impulsen) onderdrukken

• Gebruik maken van je werkgeheugenGebruik maken van je werkgeheugen

Waar heb je het werkgeheugen Waar heb je het werkgeheugen voor?voor?Koppeling van verleden, heden en toekomstKoppeling van verleden, heden en toekomst

• BegrijpenBegrijpen• Beslissingen nemenBeslissingen nemen• Onthouden en Onthouden en

herhalenherhalen• Informatie terughalen Informatie terughalen

uit lange termijn uit lange termijn geheugengeheugen

• Iets van het ‘toneel’ Iets van het ‘toneel’ houdenhouden

Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):een tijdelijke opslagplaats van taak-een tijdelijke opslagplaats van taak-relevante informatierelevante informatie

Je brein is s’nachts bezig je Je brein is s’nachts bezig je werkgeheugen leeg te makenwerkgeheugen leeg te maken

PFC

HIPPOCAMPUS

NB vooral ‘leegmaken’ in lichte droomloze slaap, 2e helft nacht

Koude executieve vaardighedenKoude executieve vaardigheden

• Vaardigheden die gebruikt worden om een Vaardigheden die gebruikt worden om een doel te bereiken in een niet-emotionele doel te bereiken in een niet-emotionele omgeving waar analytische vermogens omgeving waar analytische vermogens belangrijk zijn (puzzel oplossen bijv.)belangrijk zijn (puzzel oplossen bijv.)

DorsolateralePrefrontale Cortex

Warme executieve vaardighedenWarme executieve vaardigheden

• Deze vaardigheden evalueren, suren en Deze vaardigheden evalueren, suren en be.heersen stimuli en opdrachten met een be.heersen stimuli en opdrachten met een persoonlijke emotionele ladingpersoonlijke emotionele lading(Marshmallowexperiment)(Marshmallowexperiment)

Ventromediale Prefrontale Cortex

De geheime code van Michelangelo De geheime code van Michelangelo inde schepping van Adaminde schepping van Adam

God maakt Adam een homo sapiens verus

ONTWIKKELEN EN ONTWIKKELEN EN VERANDEREN VERANDEREN BETEKENT DAT JE UIT BETEKENT DAT JE UIT JE COMFORTZONE JE COMFORTZONE MOETMOET

ZORG VOOR VEILIGHEIDZORG VOOR VEILIGHEID

BREINREGEL 5

HandmodelHandmodel

In welke “toestand” verkeert je In welke “toestand” verkeert je zenuwstelsel? In stand 1 kun je leren…zenuwstelsel? In stand 1 kun je leren…

ONTVANKELIJK

BELONEND

STAND 1

REACTIEF

BEDREIGEND

STAND 2MODEL ZENUWSTELSEL

STAYING COOL UNDER STAYING COOL UNDER PRESSUREPRESSURE

BREINREGEL 5

Silhouet illusieSilhouet illusieWelke kant draait de danseres op?Welke kant draait de danseres op?

Nobuyuki KayaharaNobuyuki Kayahara

Leren kijken met ‘nieuwe’ ogen…

Om nieuwe vaardigheden te Om nieuwe vaardigheden te kunnen leren en je hersenen te kunnen leren en je hersenen te ontwikkelen moet je je aandacht ontwikkelen moet je je aandacht leren richtenleren richten

Alles wat je aandacht geeft groeit, omdat aandacht de plasticiteit van je hersenen stuurt

Zelfgerichte NeuroplasticiteitZelfgerichte Neuroplasticiteit

ACTIEF AANDACHT ERGENS AAN ACTIEF AANDACHT ERGENS AAN GEVEN GEEFT RICHTING AAN GEVEN GEEFT RICHTING AAN NEUROPLASTICITEIT EN VORMT JE NEUROPLASTICITEIT EN VORMT JE HERSENEN, GEVOELENS EN HERSENEN, GEVOELENS EN VAARDIGHEDEN OP DE MANIER DIE JIJ VAARDIGHEDEN OP DE MANIER DIE JIJ VOOR OGEN HEBT.VOOR OGEN HEBT.

Aandacht voor prikkels van Aandacht voor prikkels van buitenafbuitenaf

Exogene of automatische Exogene of automatische aandacht:aandacht:•‘‘Ik wil nu’- krachtenIk wil nu’- krachten•Ondermijnen Ondermijnen langetermijndoelenlangetermijndoelen•Direct een beroep op je Direct een beroep op je genot- of pijnsysteemgenot- of pijnsysteem•Prikkeling van ‘oude brein’Prikkeling van ‘oude brein’•Bottom-upcontrole van Bottom-upcontrole van aandachtaandacht

Aandacht voor prikkels van Aandacht voor prikkels van buitenafbuitenaf

Exogene of automatische Exogene of automatische aandacht:aandacht:•‘‘Ik wil nu’- krachtenIk wil nu’- krachten•Ondermijnen Ondermijnen langetermijndoelenlangetermijndoelen•Direct een beroep op je Direct een beroep op je genot- of pijnsysteemgenot- of pijnsysteem•Prikkeling van ‘oude brein’Prikkeling van ‘oude brein’•Bottom-upcontrole van Bottom-upcontrole van aandachtaandacht

Endogene of bewuste Endogene of bewuste aandacht: aandacht: •““Ik wil echt”- krachtenIk wil echt”- krachten•Ondermijnen je doel nietOndermijnen je doel niet•Bewust je Prefrontale cortex Bewust je Prefrontale cortex inzetteninzetten•Reguleren ‘lagere’delen van Reguleren ‘lagere’delen van het breinhet brein•Top-downaandachtTop-downaandacht•Goal shieldingGoal shielding

Multitasking oftewel verdeelde aandachtMultitasking oftewel verdeelde aandachtonze hersenen niet goed in parallelle, maar vooral in seriële onze hersenen niet goed in parallelle, maar vooral in seriële informatieverwerkinginformatieverwerkingrazendsnelle switch van de ene naar de andere taak; in de switch neem je razendsnelle switch van de ene naar de andere taak; in de switch neem je geen info opgeen info opdus: minder efficient in uitvoering, kennisopname en tijddus: minder efficient in uitvoering, kennisopname en tijd

““Ik ben nog niet klaar”; “ik moet nog iets Ik ben nog niet klaar”; “ik moet nog iets doen”; “dit is belangrijk, dit is urgent”doen”; “dit is belangrijk, dit is urgent”

Stress systeem in hersenen voortdurend onder druk…..bedoeld voor korte acute stress…

Continue staat van paraatheid door Continue staat van paraatheid door prikkeling van het stresssysteem en de prikkeling van het stresssysteem en de reactie van het lichaam is funest.reactie van het lichaam is funest.

Cellen hypergevoelig:-Nerveus-Angstig-Voortdurend idee dat er iets belangrijks gebeurt

Cellen sterven:- Geheugen slechter- Stemming verandert

“sucker for irrelevancy” : wel een bericht, geen informatie…

Invloed van chronische stress op het breinInvloed van chronische stress op het brein

Richard Davidson;Nat Neurosci. 2012 Apr 15; 15(5): 689–695Richard Davidson;Nat Neurosci. 2012 Apr 15; 15(5): 689–695..

De echte vijand van hoge prestatie is niet De echte vijand van hoge prestatie is niet stress, maar de afwezigheid van stress, maar de afwezigheid van gedisciplineerd tussentijds herstelgedisciplineerd tussentijds herstel

29 mei 2015 De Kracht van het 29 mei 2015 De Kracht van het Brein bij CoachenBrein bij Coachen

Selectieve aandacht trainen ter Selectieve aandacht trainen ter bevordering van doelgericht gedrag bevordering van doelgericht gedrag middels selectieve aandachtsmeditatie middels selectieve aandachtsmeditatie

Om doelen te bereiken:

-Aandacht ergens op richten-Te blijven richten-Te bemerken als je afgeleid wordt-Je weer opnieuw richten

Dorsolaterale PFC

Superieure frontale sulcus

Meditatie is goed om Meditatie is goed om aandacht te focussen aandacht te focussen

TRAINEN VAN SPIERENVERANDERT HET LIJF

TRAINEN VAN DE GEEST VERANDERT HET BREIN

Open aandachts meditatie: Open aandachts meditatie: mindfulnessmindfulness

Mindfulness leert je bewust te worden van allerlei sensaties, eigenschappengedachten en gevoelens en dat wat je waarneemt te accepteren…

VERANDERINGENVERANDERINGEN IN BREININ BREIN

Mindfulness NeuroscienceMindfulness Neuroscience

Afname grijze stof amygdala na mindfulness Afname grijze stof amygdala na mindfulness trainingtraining

Hölzel et all, Hölzel et all, SCAN (2010) 5,11^17SCAN (2010) 5,11^17

Invloed van open aandacht op het breinInvloed van open aandacht op het brein

Richard Davidson;Nat Neurosci. 2012 Apr 15; 15(5): 689–695Richard Davidson;Nat Neurosci. 2012 Apr 15; 15(5): 689–695..

Insula activatie neem toe na een Insula activatie neem toe na een mindfulness-trainingmindfulness-training; empathie neem toe ; empathie neem toe

Farb et all, 2007Farb et all, 2007

Left anterior shift Prefrontale Cortex Left anterior shift Prefrontale Cortex bij meditatiebij meditatie Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan

ONTWIKKEL GETUIGEPOSITIEONTWIKKEL GETUIGEPOSITIE

BREINREGEL 6

Silhouet illusieSilhouet illusie Nobuyuki KayaharaNobuyuki Kayahara

Bewustzijn als een containerBewustzijn als een container

PIJN

Dat wat vervelend is moet wegDat wat vervelend is moet weg versmalling van bewustzijn versmalling van bewustzijn

PIJN

Bewustzijn verruimenBewustzijn verruimen

PIJN Getuigepositie

LensmodelLensmodelopen, objectief en observerend blijven open, objectief en observerend blijven naar jezelf en de ander naar jezelf en de ander

OPENHEIDAfstemming op wat er is OBJECTIVITEIT

Het hebben van gedachte of gevoel, zonder meegesleept te worden

OBSERVATIEVermogen om het ´ik´ waar te nemen, zelfs tijdens het ervaren van een gebeurtenis

MINDSIGHT LENSMODEL

KIJKEN -NAAR ONSZELF-NAAR ANDEREN

Buiten je eigen ervaringen staan, zonder Buiten je eigen ervaringen staan, zonder oordeel en zonder gewoontes en zonder oordeel en zonder gewoontes en zonder emoties gedrevenemoties gedreven

Zelfbewustzijn

Mindful awareness technieken: ontwikkelen Mindful awareness technieken: ontwikkelen van bewustzijn naar binnenvan bewustzijn naar binnen The Mindful Brain; Daniel Siegel, 2007The Mindful Brain; Daniel Siegel, 2007

Effecten Minfulness Meditatie:Vergroten van zelfbewustzijnReguleren van je emotiesRichten van je aandacht

• Bij mensen die niet ‘mindful’ zijn zijn de Amygdalae Bij mensen die niet ‘mindful’ zijn zijn de Amygdalae chronisch overactiefchronisch overactief

Afname grijze stof amygdalae na mindfulness training van 8 weken

Left anterior shift Prefrontale Cortex Left anterior shift Prefrontale Cortex bij meditatiebij meditatie Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan Je kweekt een houding van toenadering ipv vermijding aan

““NEEM HET ALLEMAAL NEEM HET ALLEMAAL NIET AL TE ERNSTIG NIET AL TE ERNSTIG OP, HET GAAT MAAR OP, HET GAAT MAAR OVER JE LEVEN…”OVER JE LEVEN…”

GENPO ROSHIGENPO ROSHI

COMMUNICEER MET COMMUNICEER MET COMPASSIE COMPASSIE

BREINREGEL 7

CommunicatieCommunicatie

Defend Your Research: I Can Make Your Brain Defend Your Research: I Can Make Your Brain Look Like MineLook Like Mine Uri Hasson in Harvard Business Review,2010 Uri Hasson in Harvard Business Review,2010

Innerlijke spraak:Innerlijke spraak:zelfkritiek of compassiezelfkritiek of compassie

Zelfkritiek:circuits die foutenopsporen

Compassie:circuits die geruststellen

Begrijp de beperkingen van ons Begrijp de beperkingen van ons alledaagse bewustzijnalledaagse bewustzijnDe ander kan zich maar heel korte tijd op De ander kan zich maar heel korte tijd op vier kleine brokjes informatie tegelijk richtenvier kleine brokjes informatie tegelijk richten

GEBRUIK KORTE ZINNENGEBRUIK KORTE ZINNEN PRAAT LANGZAAMPRAAT LANGZAAM

NIET LANGER DAN DERTIG SECONDENNIET LANGER DAN DERTIG SECONDEN

Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):Werkgeheugen ( korte termijn geheugen):ongeveer 4 brokjes info 30 seconden ongeveer 4 brokjes info 30 seconden vastgehoudenvastgehouden

Onder woorden brengen emoties Onder woorden brengen emoties bij mannenbij mannen

• Meer tijd nodigMeer tijd nodig• Vrouw ‘taliger’ Vrouw ‘taliger’

ontwikkeldontwikkeld• Vooroordeel: Vooroordeel: ““Gevoel niet onder woorden Gevoel niet onder woorden

brengen= geen gevoelens brengen= geen gevoelens hebben”hebben”

• Man minder Man minder behoefte eindeloos behoefte eindeloos te pratente praten

Luisteren Luisteren

MANMAN•Meer gefocuste Meer gefocuste aandacht mbt het aandacht mbt het probleem oplossenprobleem oplossen•Snel naar conclusieSnel naar conclusie

VROUWVROUW•Meer interesse in Meer interesse in proces hoe je bij de proces hoe je bij de conclusie komtconclusie komt•Beschouwen meer de Beschouwen meer de consequenties, de consequenties, de context etc.context etc.

……Mannen doen vaak wat ze Mannen doen vaak wat ze gevraagd wordt…gevraagd wordt…

Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog even lekker liggen. Neem de kinderen mee even lekker liggen. Neem de kinderen mee naar school; huur wat dvd’s en maak gerust naar school; huur wat dvd’s en maak gerust de rest van de afwas af..de rest van de afwas af..

maar luisteren selectief…maar luisteren selectief…

Lieverd ga Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog naar de winkel, laat Tom nog even even lekker liggen en neem lekker liggen en neem de kinderen de kinderen mee naar school; huur mee naar school; huur watwat dvd’s en maak dvd’s en maak gegerustrust de rest van de afwas af.. de rest van de afwas af..

Gender differences in brain activity toward Gender differences in brain activity toward unpleasant linguistic stimuli concerning unpleasant linguistic stimuli concerning interpersonal relationships: an fMRI studyinterpersonal relationships: an fMRI study Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333

Bij man ontwikkelt zich sneller fight, flight, freeze..

Bij vrouw neemt oxytocine na 10 min praten toe…

Wat gebeurt er in het brein bij het Wat gebeurt er in het brein bij het horen van onplezierige woorden horen van onplezierige woorden betreffende je relatie?betreffende je relatie?

Waarom luisteren mannen zo?Waarom luisteren mannen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Mannen luisteren Mannen luisteren om:om:

- Besluit te nemenBesluit te nemen- Het antwoord te krijgenHet antwoord te krijgen- Het probleem op te Het probleem op te

lossenlossen

LHMan

Compartimentalized listening

Waarom luisteren vrouwen zo?Waarom luisteren vrouwen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Vrouwen willen eerst Vrouwen willen eerst brede contextbrede context

om keuze te kunnen om keuze te kunnen makenmaken

Vrouwen breder Vrouwen breder corpus callosum corpus callosum vooral Frontaalvooral Frontaal

RH Vrouw

Web-based listening

Man die gekwetst wordt en dat niet Man die gekwetst wordt en dat niet aangeeft…aangeeft…

• Zich terug trekkenZich terug trekken• Niet meer praten…Niet meer praten…• Passief-agressiefPassief-agressief• Gaan mokken, zeurenGaan mokken, zeuren• Geven steken onder Geven steken onder

waterwater

Vrouw die gekwetst wordt en Vrouw die gekwetst wordt en dat niet aangeeft…dat niet aangeeft…

• Gaat in de aanvalGaat in de aanval• Agressief , ‘slaat’ om Agressief , ‘slaat’ om

zich heenzich heen• Generalisaties Generalisaties • Veel herinneringen, Veel herinneringen,

oude feitenoude feiten

Bedankt voor uw aandacht !Bedankt voor uw aandacht !

voor meer info: voor meer info:

www.trilemma.nlwww.trilemma.nl