promotor 6/2015

60

Lezersblog | Zuid-Afrika

DEEP IMPAK!De wereld overvliegen voor een krater. Je moet er maar zin in heb-

ben. Maar wat betreft Bernard Stikfort, onze trouwe blogger op

anwbmotor.nl, is Vredenfort Dome – de grootste en oudste inslag-

krater op aarde – één van de mooiste en meest onbekende juwelen

van Zuid-Afrika. En dat levert een blog op die het plaatsen op papier

meer dan waard is. Op zoek dus, naar dat duizelingwekkende gat.

Tekst en foto’s: Bernard Stikfort

‘Na een lange, maar geluk-

kig rechtstreekse vlucht

met onze Vaderlandse

Koninkli jke Blauwe

Zwaan en een Neder-

landse winter die maar geen winter wilde

worden, is het zover: Eindelijk, eindelijk ga

ik motorrijden! Okee, ik moet wel genoe-

gen nemen met een BMW F 800 GS Ad-

venture (kniesoor die daar op let – ik als

Honda-adept in ieder geval wel). Maar na

een gezellig en warm welkom door Johan

en Helen Kriek van www.toerboer.co.za,

halen we de BMW op bij Motorrad Rentals

in Centurion. En ik moet zeggen, die F 800

GS ziet er puik en capabel uit. Johan is

voor deze trip onze lokale gids. Als we met

de auto richting Centurion rijden besef ik

het weer: wat is dit toch een mooi land!

Vooral omdat het voelt alsof ik nooit ben

weg geweest. Motorverhuurder Albert

Franck blijkt een buitengewoon aardige

vent die ruim de tijd neemt om zijn zaak

op deze vrije dag exclusief voor ons te

openen. Bij een uitstekende espresso legt

hij ons alles over de BMW uit. Bij de ‘Pick

’n Pay’ haal ik een gauw nog een paar fl es-

jes Mrs. Balls Chutney en Braaisalt om de

komende zomer mijn eigen gebraai op de

barbeque een Zuid-Afrikaans culinair tint-

je te geven. Ik ben geland.

Verborgen wegplezierOp pad naar de krater dus! De reis van

Pretoria naar Parys (aan de Vaal, niet aan

de Seine) verloopt voorspoedig. Het is te-

gen 10 uur in de ochtend als ik de tolweg

N1, de snelweg richting Kaapstad, oprijd

en de reis van Pretoria naar Johannesburg

verloopt voorspoedig. Een mooie, vier rij-

banen brede autosnelweg geeft alvast een

fraai uitzicht op de skyline prijs.

Ik volg de N1 / M1 ‘South’ richting Soweto.

Soweto is misschien wel de bekendste

wijk van Johannesburg vanwege de rol die

deze voorstad heeft gespeeld tijdens het

apartheidsregime. Tegenwoordig is So-

weto vooral hip en ‘the place to be’ als je

gaat stappen in Johannesburg. Natuurlijk

omdat het huis van Nelson Mandela er

staat, maar ook vanwege de vele (muziek-)

cafés en eethuisjes waar het bijzonder

goed toeven is. Ik mis de verkeersborden

met Soweto en opeens, zonder dat ik er

op verdacht ben, zit ik op een landelijk ge-

legen vierbaans autoweg, de R82 richting

Vereeniging. Grappig hoe snel, en vrijwel

onmerkbaar, je van een fl inke wereldstad

en een drukke snelweg de rustige en

61

6/2015 promotor

promotor 6/2015

62

Relaxen aan de Vaal rivier

Een fossiele Zündapp siert de ingang van Old Imperial InnChef Lizzy laat ons lekker eten voor de Dome

Lezersblog | Zuid-Afrika

In het kleine dorpje Venterskroon stop ik bij

het bezoekerscentrum voor wat informatie

die gratis beschikbaar wordt gesteld. Een

paar honderd meter verder ontwaar ik het

‘fossiel’ van een oude Zündapp op een

muur bij een café. Dorstig van het stof en

met een gevaarlijk lage cafeïnespiegel, stop

ik voor een bak koffi e. De Old Imperial Inn

blijkt net geopend en eigenaar Leon is een

geschikte kerel, die weet dat een fossiele

Zündapp een mooi uithangbord is om dor-

stige motorrijders aan te trekken. En zoals

het zo vaak gaat: de geparkeerde motor

werkt als een uithangbord voor collega-bi-

kers. Net als ik van mijn koffi e geniet, par-

keren twee grote R 1200 GS Adventures

naast de F 800. George Crocker en Leon

Nel wonen in Johannesburg (slechts een

uurtje rijden) en voor hen is de Dome een

groene provincie Gauteng inrijdt. De kwa-

liteit van het asfalt is gewoon erg goed. Het

is duidelijk dat Zuid-Afrika sinds mijn laat-

ste motorbezoek aan dit fantastische land

in 2008, behoorlijk aan de weg heeft ge-

timmerd. Letterlijk.

Het is dan alweer even geleden, maar toch

is dit inmiddels mijn zesde bezoek aan dit

deel van Zuid-Afrika. Daardoor weet ik dat

Vereeniging in de goede richting ligt. Als

langs de weg een benzinestation opduikt,

besluit ik om even te pauzeren, een fl esje

water en wat te eten te kopen en de kaart

te raadplegen. Mijn gevoel blijkt juist: Ik zit

dus niet meer op de doorgaande tolweg,

maar wel op de juiste weg richting Parys.

De R82 slingert door bossen, heuvels en

grasland richting Vereeniging en blijkt niet

eens zoveel meer reistijd in beslag te ne-

men. Daarbij is’ie veel plezieriger om te rij-

den dan die toch wel saaie tolweg.

De DomeIn de verte doemen de bergen rond Parys

al op. Niet ‘zomaar’ bergen, maar de bui-

tenste rand van één van de meest onbe-

kende juwelen van Zuid-Afrika: De Vreden-

fort Dome. ’s Werelds oudste en grootste

inslagkrater van een meteoriet op het vas-

te land. Terecht opgenomen op de lijst van

UNESCO Werelderfgoed. Morgen gaan we

de BMW de sporen geven in dit fascineren-

de stuk natuur.

Maar niet voordat we Parys hebben ver-

kend. Parys ligt op ongeveer anderhalf uur

rijden buiten Johannesburg, in de Freesta-

te Province (het vroegere Oranje-Vrijstaat).

Idyllisch gelegen aan de Vaalrivier is het bij

uitstek een dorp waar veel inwoners van

Johannesburg een tweede huisje hebben,

maar ook een plek waar veel artistieke

Zuid-Afrikanen hun intrek in hebben geno-

men. Bovendien is het – nog meer dan

Vredenfort waar de ‘Dome’ zijn naam aan

ontleent – dé toegangspoort tot de krater.

Veel kunst- en antiek galerijen, eethuisjes,

restaurants en mooie accomodaties in alle

prijsklassen bepalen de relaxte sfeer van

Parys; van campings tot aan luxe B&B’s. Wij

slapen tijdens ons bezoek in het mooie Se-

cret Places. Chef Lizzy – zelf een enthou-

siast motorrijdster en eigenaresse van een

mooie klassieke Moto Guzzi California – is

gezellig en onderhoudend en geeft nog

wat nuttige tips voor onze verkenning van

de Dome.

Deep Impak!Stel je voor… een brok steen, met een dia-

meter van 10 kilometer, dat met een duize-

lingwekkende 36.000 km/u (probeer dat

eens op je Hayabusa!) inslaat in het aardop-

pervlak. Dit is precies wat hier 2.000 mil-

joen jaar (!) geleden is gebeurd. Het resul-

taat: ‘Deep Impact’, een krater met een

diameter van ruim 300 kilometer, die zich

uitstrekt van Johannesburg in de provincie

Gauteng tot een dorp met de schitterende

naam Welkom in de provincie Freestate.

Maar in de Vredenfort Dome is het niet al-

leen schitterend off road. De onverharde

wegen zijn fantastisch; de BMW F800 GS

Adventure voelt zich als een vis in het wa-

ter en ik geniet met volle teugen – overi-

gens pas nadat ik de ABS en tractiecontro-

le heb uitgezet en de ESA veerinstelling op

‘Sport’. Nu gaan we pas écht los!

63

6/2015 promotor

Een enorme bonk graniet als een kers op de taart in het midden van de Dome

Met een motor sta je nooit lang alleen

Reisinfo

Ons verblijf werd gesponsord door:

Secret Places: www.secretplace.co.za

Tourist Info Parys, Freestate, Zuid Afrika:

www.parys.info / www.parys.co.za

Motoren gesponsord door:

www.motorradrentals.co.za

Gids: www.toerboer.co.za

Maaltijd met culinaire hoogtepunten:

www.osrestaurant.co.za

Speciaal woord van dank aan Jopie van

Wieringen uit Parys voor de lokale

ondersteuning en support!

grote speeltuin. Ons kuier (Zuid Afrikaans

voor een gezellig onderhoud) over motor-

rijden, Promotor Magazine, de BMW’s en

de Dome. Geschikte kerels, die George en

Leon. Als ze aanstalten maken om verder

te rijden, stopt er een 4x4 pick-up truck.

De bestuurder blijkt niemand minder dan

de projectmanager die verantwoordelijk is

voor het beheer van het UNESCO Werel-

derfgoed ‘Vredenfort Dome’, Mohau Ma-

putle. Mohau blijkt een enorme BMW lief-

hebber te zijn, maar praat ook vol

enthousiasme over zijn werk voor UNES-

CO en de Dome. Onverwachte ontmoe-

tingen, maar met een positieve ‘Deep Im-

pak’. Mijn dag was al goed, maar wordt

alleen maar beter.

Ik vervolg de fantastische gravelpistes door

de Dome richting Schoemansdrift, geniet

van de driftende BMW, vriendelijke men-

sen en het groene landschap. Iedere pas-

sant – blank of zwart – groet enthousiast

en de schaarse tegemoet komende 4x4’s

nemen gas terug om te voorkomen dat ik

achter mijn helm stof moet happen. Bij de

Schoenmansdrift neem ik een korte pauze

en drink een fl esje water aan de oevers van

de Vaal Rivier. Lizzy heeft niets teveel ge-

zegd: de temperatuur is inmiddels opge-

lopen tot ruim boven de 30 graden en dat

blijft niet onbestraft: als ik richting Vreden-

fort rijdt, zie ik de bliksem in het lowveld

inslaan en kort daarna spatten dikke drup-

pels uiteen op de ruit van de BMW. Er zijn

geen schuilmogelijkheden langs de weg,

terwijl de fi jne gravelpistes in de Dome nu

plaats hebben gemaakt voor een brede

zandweg met vooral – erg fi jn en mul –

zand. Ik HAAT zand, maar kan gelukkig de

donderbui ontwijken. Niet dat het erg is,

want dankzij het harde werken in het rulle

zand en de hoge temperatuur was ik toch

al drijfnat van het zweet. Beggars can’t be

choosers…

Granieten koepelVlak voor Parys buig ik nog één keer af

richting Vredenfort. Het was hier, nét bui-

ten Vredenfort, waar 2.000 miljoen jaar ge-

leden die grote steenklomp uit de lucht

kwam vallen, met een ontstellende hoe-

veelheid energie. De meteoriet boorde zich

10 kilometer diep in de aardkorst met zo-

veel kracht, dat de onderliggende rotsen

spontaan vloeibaar werden. Binnen tien

minuten na de inslag, veerde de aarkorst

weer omhoog (vergelijkbaar met water

waarin je een steen gooit) om tijdens het

‘opveren’ weer te stollen en een enorme,

granieten koepel te vormen, die nu als een

enorme monoliet in het vlakke landschap

van de Freestate ligt. Dit is de kern van de

Dome. De ‘hotspot’. Tot duizend jaar na de

‘Impak’ vonden in het hele gebied nog

aardbevingen plaats met de onvoorstelba-

re kracht van 10 op de schaal van Richter.

Zolang duurde het voordat de aardkorst tot

rust kwam. Zelfs anno 2015, 2.000 miljoen

jaar later, is de aardkorst nog onrustig: in

juni 2014 werd het gebied getroff en door

een aardbeving met een kracht van 4,9 op

de schaal van Richter; overigens zonder

noemenswaardige schade aan te richten.

Bovenop de granieten koepel wordt hard

aan een bezoekerscentrum gewerkt waar-

van de opening is voorzien voor 2016. Op

het moment van ons bezoek is het nog een

bouwplaats, maar nu, op zondag, wordt er

niet gewerkt. De aanwezige bewaker laat

zich overhalen (‘Ik ben hier namens hét

grootste motormagazine van Nederland,

en de Dutch Tourist Club ANWB, blabla-

bla’) en hij neemt me mee de granieten

koepel op. Joseph (zo heet ‘ie) blijkt tot

mijn stomme verbazing niet zomaar een

bewaker: hij is ontzettend goed op de

hoogte van wat zich hier miljoenen jaren ge-

leden heeft afgespeeld en brengt zijn verhaal

kraakhelder over. Weer zo’n onverwachte

ontmoeting die als buitengewoon plezierig

uitpakt… Dat is nu typisch Zuid Afrika!

Als uiteindelijk Parys weer in het vizier

komt, heb ik ruim 125 kilometer afgelegd

door één van de mooiste allroad-gebieden

van Zuid-Afrika. Het hadden er even goed

240 kunnen zijn. Terug in Parys sluit ik de

dag samen met mijn goede vriend Jopie af

in O’s restaurant aan de Vaal Rivier. Maar

wat heeft dit bezoek een indruk gemaakt.

Een ‘Deep Impak!’. Zuid-Afrika biedt zoveel

meer dan Kaapstad, de Tuinroute of het

Kruger Transfrontier National Park. Het zijn

de verborgen juwelen als de Vredenfort

Dome en Parys die de ‘Regenboognatie’

laten glimmen.

Stel je voor… een brok steen, met een diameter van 10 kilometer, dat met een duizelingwekkende 36.000 km/u inslaat in het aardoppervlak