3332 Phryso juni 2014

135-JAAR KFPS

Een beknopte geschiedenis van de 135-jarige Koninklijke Vereniging het Friesch Paarden-Stamboek in 12 episodes.TEKST: JACOB MELISSEN

Deel 6:

Het Friese paard in de cultuur

Als je het over het begrip cultuur

hebt, dan mag je het hebben

over alles dat door de samenle-

ving wordt voortgebracht. In cultuur

brengen is een begrip dat staat voor het

omvormen van natuur tot iets dat

geschikt is om te voldoen aan mense-

lijke doelstellingen. Domesticatie valt

daaronder en kijkend naar het Friese

paard, dan is dat uit de schoot van de

agrarische bevolking van Friesland

voortgekomen.

De Raad voor Cultuur herkent paarden

niet als zodanig. Zij zullen geen weet

hebben van het ‘Neerlands hippisch

erfgoed’.

Het woord cultuur is van Latijnse

oorsprong ‘cultura’ en is afgeleid van

‘colere’, wat staat voor onder andere

onderhouden, vereren, bebouwen en

bewerken. Wat anders deden onze

overgrootouders, onze voorouders en

wij? Wij onderhouden het ras, wij

vereren het, wij laten de merries vrucht

dragen als onze akkers en blijven het ras

bewerken, om het stapje voor stapje te

verbeteren.

De argumentatie waarom het Friese

paard tot ons nationale culturele erfgoed

behoort? Raad van Cultuur of niet, in

deze bijdrage richten we ons op cultu-

rele uitingen die wel door de Raad van

Cultuur als CULTUUR worden gezien.

Beeldende kunst, films en letteren.

Hadden we niet de beroemde film ‘De

Gouden Swipe’, naar het boek van Abe

Brouwer? Staat er niet in Blauwhuis een

prachtig beeldje van Marie van Everdin-

gen van een ‘Folle fan Frysk Hynder’. En

zo staat in Leeuwarden op de Nieuwstad

het beeld van een Fries paard, dat ter

gelegenheid van het honderdjarig

bestaan van de Koopmans Koninklijke

Meelfabrieken aan de stad werd aange-

boden. Met op de sokkel het volgende

gedicht in het Fries van Freark Dam, dat

ook door hem werd vertaald in het

Nederlands:

Hoe ooit belaagd,

zijn adel bleef bewaard

Kracht bleef aan moed

en energie gepaard.

Gij, Fries en vreemdling

aanschouw dit wonder

Die sterke gang, die trouw,

die tomeloze vaart

RuiterstandbeeldIn Utrecht staat op het Janskerkhof een

prachtig bronzen ruiterstandbeeld van

Albert Termote. Dit beeld stelt Wille-

brord (658 - 739) voor, die gezeten op

een Fries paard als nederige monnik als

eerste ons land doorkruist om het

geloof te verkondigen. De bedoeling was

om met de onthulling van dit beeld zijn

1200ste sterfdag luister bij te zetten.

Ook vele schilders kozen het Friese

paard als hoofdmotief, dan wel ze lieten

het figureren op hun schilderijen. Voor

Gerhardus Jan Adema, onder meer

bekend van het schitterende beeldhouw-

werk Us Mem, die vele jaren zijn

schilderijen exposeerde tijdens Indoor

Friesland, was het Friese paard vaak het

hoofdonderwerp. Voor vele andere

schilders was en is het Friese paard een

bron van inspiratie, maar compenseerde

hun liefde voor het Friese paard vaak

niet hun gebrek aan artistieke kwalitei-

ten.

Het gedicht ‘Faderpaard’ van Tsjebbe

Hettinga vormde de inspiratiebron voor

de schitterende jubileumshow. Bij de

ingang van het WTC Expo stond het

beeld van een Fries paard dat 25 meter

hoog uit staal opgetrokken op de kop

van de Afsluitdijk moet verrijzen. De

Afsluitdijk als symbool van Neerlands

strijd tegen het water en het Fryske

hynder als symbool van Friesland. In

woorden gespeld, in staal gesmeed, in

beton of brons gegoten, op celluloid of

linnen vastgelegd, het maakt deel uit

van de Nederlandse cultuur. Nu is het

wachten tot het in vlees en bloed

gevormde lichaam met gitzwart vel

omspannen ook door de Raad van

Cultuur wordt erkend als onlosmakelijk

behorende tot de Nederlands cultuur!

Jurjen van der Meer dichtte ‘Het gedicht

voor het Friese Paard’:

It Frysk Hynder stiet foar freonskip

Op freonen kin je rekkenje

Freonen stean altyd foar je klear

By freonen kin je altyd te plak

Mei freonen kin je alles diele

Freonen freegje net, freonen jouwe

Frysk Hynder, wêr ek op ‘e wrâld;

wy bliuwe foar altyd freonen

Het Friese Paard staat voor

vriendschap

Op vrienden kun je rekenen

Vrienden staan altijd voor je klaar

Bij vrienden ben je altijd welkom

Met vrienden kun je alles delen

Vrienden vragen niet, vrienden geven

Fries Paard, waar ook ter wereld;

wij blijven voor altijd vrienden

JuRJEn VAn DER MEER, TERKAPlEHet bronzen ruiterstandbeeld van Willebrord, gemaakt door Albert Termote op het Janskerkhof in utrecht.

Op de nieuwstad in leeuwarden staat een beeld van een Fries paard, met op de sokkel een gedicht in het Fries van Freark Dam.

In Blauwhuis staat het beeldje ‘Folle fan Frysk Hynder’ van Marie van Everdingen.