De

finitie

ma

cht

Jaargang 4, nummer 1December 2010

HOMINES DUM DOCENT DISCUNT |sinds 2007| NON SCHOLAE SED VITAE DISCIMUS

Deze zomer is bij het Instituut voor Publiek en Politiek een boek verschenen waarop docenten maatschappijleer lang hebben ge-wacht:

het Handboek vakdidactiek maatschappijleer. Het handboek is ontwikkeld door het Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken en is te bestellen en te downloaden op:

http://www.publiek-politiek.nl/

Advertentie

ColofonDEFINITIEMACHTDe periodiek van de lerarenopleiding Maatschappijleer aan de HvA. Gemaakt door en voor studenten en docenten. De Definitiemacht is een instrument om contact tussen verschillende jaren te bevor-deren en een platform om elkaar te informeren over maatschappelijke kwesties.

UITGAVE16 december 2010, AmsterdamJaargang 4, nummer 1

OPLAGE80

ONDER REDACTIE VAN:Hoofdredacteur:Anne Kreuger

Redactie:Wesley van der Knaap, Rianne Lems, Pim van Rossum, Tim Schoonrok, Gabriël Weij.

Eindredactie Gabriël Weij, Wesley van der Knaap

Vormgeving Tobias Couturier

Bijdrages van:Meester Staal, Edward Blokker

Met dank aan:Mieke Bernaerts, Berend-Jan Mulder, Broer van der Hoek, Erik ter Beek, Hessel Nieu-welink, Janneke Nieuwesteeg, Harry Westerberg, OCÉ copyshop, Nirvana, Radiohead, het koffiezetapparaat.

Kopij en opmerkingenMocht u uw artikel graag in de Definitiemacht zien staan of heeft u opmerkingen over een uitgave, zend die dan naar: definitiemacht@gmail.com of anne.kreuger@hva.nl

© Maatschappijleer HvA MMIX alle rechten voorbehouden.

Continuïteit en verandering

Hallo lieve Maatschappijleerkindertjes,

Het is weer tijd voor één van de weini-ge, maar oh zo mooie tradities die onze opleiding rijk is: de jaarlijkse kerstlunch. We hebben natuurlijk ook de fietstocht (lees: bootcamp) en de excursies (lees: marathons) onder leiding van Berend-Jan. En dan blijft er nog één over: de Definitiemacht (DM).

Het vierde levensjaar van de Definitie-macht gaat in. De DM staat echter niet alleen voor traditie maar ook voor ve-randering. Naast de artikelen, vormgev-ing en schrijvers zijn ook degenen die de DM maken anders. De grondlegger, oprichter en ‘Godfather’ van de Defini-tiemacht, heeft inmiddels onze school, met pijn in het hart, moeten verlaten. Met diploma en al, dat gelukkig wel. Meer over hem kom je na een paar bladzijden te weten.

De traditie wordt voortgezet, maar met nieuwe mensen aan het roer. De derde-jaars zijn de afgelopen paar weken hard bezig geweest om deze uitgave in elkaar te draaien. Maar het doel van de DM is niet alleen uit de drukpers komen rol-len, maar vooral om contacten tussen de verschillende jaren te bevorderen. Kor-tom: wilt U meehelpen, meld U aan!

U vindt in deze uitgave, traditioneel, de column van Meester Staal. Hij laat zijn licht schijnen over de kredietcrises en de rol van de EU hierin. U vindt hem in ons Dossier Europa, naast de artikelen over de binnensfeer; de rol van Duitsland binnen Europa, en de buitensfeer; de verbinding tussen Europa en, een miss-chien niet zo vanzelfsprekend gekozen land, Mongolië.

Daarnaast ziet u hoe het gesteld is met de straatterreur in Gouda, wat kunst nu eigenlijk is en wat er te doen is als je zak-ken leeg zijn en het saldo van je bank-rekening in het rood staat.

Namens de redactie,

Anne Kreuger

Redactioneel Inhoudsopgave

Gemachtigden 4

Autkast 5

Het vraagstuk 6

Vrijstaat maatschappijleer 8

DOSSIER EUROPA 10-15

Deutschland über alles? 11

Meester Staal 12

De verbinding tussen Mongolië en Europa 14

Om verder te lezen/kijken 15

Boekbespreking 16

Wat te doen zonder poen 17

De Klaagmuur 18

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 2-3

Gemachtigden

Erik. Jij bent de grondlegger, oprichter en ‘Godfather’ van de Definitiemacht. Zeg ik dat zo goed?Niet helemaal. Ik was in niet de enige in het begin. Zowel Benjamin Meijer, a.k.a. Ben Cohen, als Rik Hoogedam hebben meegewerkt.

Wat hebben zij betekent voor de Definitiemacht?Ze hebben meegeholpen met het op-zetten en een goede vorm te vinden. En uiteraard mensen aan hun jasje trekken om wat voor ons te schrijven.Ben Cohen’s kracht was dat hij goed kan schrijven en hij is een goede spokes-person. Bovendien brengt hij een an-der geluid, aangezien hij nogal rechts is. Maatschappijleer staat bekend als links bolwerk, dus is het juist mooi om andere geluiden te horen. Dat is ook een van de doelen geweest van de DM, verschillende ideeën een platform bieden.Rik was het creatieve brein van de DM. Hij had goede ideeën voor ru-brieken, maakte alles spic en span en was altijd zeer enthousiast stripjes aan het tekenen.En ik hield de boel een beetje bij elkaar. Ik ben altijd wel de organisa-tor, of regelneef, geweest.

Waarom de naam Definitie-macht?Velen denken dat het een ode is aan Berend-Jan. Het is echter meer om aan te geven dat degene die voor het blad schrijven misschien wel definitie-macht hebben.

Geen ode aan Berend-Jan dus. Er komt wel erg veel Berend-Jan jargon voor in de oude Definitie-machten.Ach, het is allemaal bedoeld om ieder-een een beetje op de hak te nemen.

Niet alleen Berend-Jan komt aan bod maar ook Hessels mode uitspattingen. En af en toe natuurlijk een filosofische ondertoon van Broer.

Even een ode dan aan alle docent-en dan, want jij bent binnen vier jaar afgestudeerd. Ik neem aan mede dankzij hen. Maar waar-door heb je het nog meer binnen vier jaar kunnen afronden?Doorzettingsvermogen, veel sigaretten en een lijntje met Mieke. Geen lijntje cocaïne, maar een communicatieli-jntje.

Heb je nog andere tips voor de jonge, naïeve maatschappijleer-beginneling?Lever alles op tijd in! Het is makkelijk om alle maakwerkjes voor je uit te schuiven, maar doe dat niet. En laat je niet verleiden door een take-home toets.

En nu, het leven na maatschap-pijleer. Hoe ziet dat er uit?Ik ben nu docent op een MBO school in Zaandam waar men leert om bouwv-akker te worden. Het zijn BBL-oplei-dingingen. De leerlingen gaan dus één dag per week naar school en krijgen dan theorie, waaronder het vak wat ik geef: Leren, Loopbaan en Burgersc-hap. Dat is wel een aparte tak van sport, maar erg leuk en leerzaam.

Heb je bewust gekozen voor de school waar je nu werkt?Niet echt bewust. De doelgroep vond ik erg interessant. Het niveau is erg verschillend maar daarom ook erg uitdagend om aan die doelgroep les te geven. Maar ik sluit niet uit dat ik over een tijdje ergens anders les zal gaan geven.

Leren, Loopbaan en Burgerschap is nogal een omstreden vak. Ik hoor van de studenten uit mijn jaar, die stage lopen in het MBO en dat vak geven, dat ze het nogal vaag in te vullen vinden. Hoe doe jij dat?Ik zou het anders formuleren, namelijk dat het vrij is in te vullen. Als docent heb je een grote vrijheid om een eigen draai aan je lessen te geven en ieder-een doet dat anders. Iemand zonder Maatschappijleer achtergrond geeft er weer een andere draai aan.

Zoveel vrijheid ligt jou wel?Ja en nee. Aan de ene kant is het fijn om je creativiteit te gebruiken, maar het is natuurlijk makkelijk om een vast programma te hebben. Het kost veel tijd en energie om alles zelf in te vullen.

Zou er, volgens jou, een gerichter curriculum moeten komen?Nou. Het begrip ‘burgerschap’ is op zich zelf staand al een vaag begrip. Het is maar net welke visie jij of je docententeam hebt hoe dat ingevuld wordt. Aan de andere kant is het duidelijker voor leerlingen als het meer gekaderd is en er een eenduidig begrip is. Maar ja, het is moeilijk te definiëren. Wan-neer ben je nou een goede burger?

Wat is jouw visie daarop?Daar twijfel ik over. Binnen de maatschappij is twijfel misschien een vies woord maar ik vind dat mensen dat meer zouden moeten durven.

Waaraan twijfel jij dan?Hoe meer je weet, hoe minder stand-vastig je bent in je uitspraken. Je moet een brede kennisbasis hebben voordat je kan twijfelen. Op het moment dat je alleen maar weet dat er melk bestaat en niet van

Velen zijn ons voorgegaan. Enkelen zijn ‘gemachtigd’. Degene die de definitiemacht heb-ben verworven komen aan het woord. In de eerste aflevering een gesprek met Erik ter Beek. Afgestudeerd, werkzaam als docent en oprichter van de Definitiemacht. Dit is zijn verhaal.

Door:Anne Kreuger

het bestaan van andere dranken op de hoogte bent, is het logisch dat je alleen maar melk drinkt. Op het mo-ment je weet dat er meer opties zijn, wordt het moeilijker om te kiezen. Dus ga je twijfelen.

Maakt twijfelen het leven dan niet alleen maar moeilijker?Nee anders. En hopelijk verrijkt het je leven ook. Maar misschien heb ik het wel hele-maal mis. Nihilisme ligt op de loer als je overal over gaat nadenken.

Is werken in het onderwijs jouw roeping geweest?Een roeping bestaat niet. Dat geld denk ik voor elk vak. Ik heb het tot nu toe erg naar mijn zin en ga het zeker een tijdje blijven doen. Over een aantal jaren wil ik echter de belangenbehartiging in. Er zijn op het moment te veel slechte stages in het onderwijs. Veel studenten worden niet of slecht begeleid. Dat zou ik graag willen verbeteren.

Wat bedoel je dan precies met belangenbehartiging? De poli-tiek?Niet per se. Ik denk meer aan een stichting of platform waar men terecht kan als je een slechte stage treft of juist om te vertellen over een goede stage. Scholen die hun stage willen verbe-teren kunnen hier ook terecht. Onderwijs is de toekomst van onze samenleving. Op het moment dat docenten in opleiding een slechte stage hebben, en dus slecht worden opgeleid, heb je een groot probleem. Dat zou echt wel moeten verbeteren, willen we het onderwijs de komende jaren vooruitbrengen.

Dus je wilt niet je hele leven voor de klas blijven werken. Heb je nog ander ambities naast die we hebben besproken?Niet zozeer op dat vlak. Ik weet nog niet zo goed waar ik voor de rest goed in ben. Ik ben nog piepjong.

Ach zo jong ben je ook niet meer. (Erik is 29 geworden dit jaar)Nou, en bedankt.

Jij bedankt voor het interview!

AutKast Ons nationale buitenbeentje.

Door: Rianne Lems Gabriël Weij

Zaterdagochtend, half zes. Ik pakte mijn spullen van de kapstok en liep naar buiten. Buiten zag ik kleine, donk-ere huisjes. In de verte waak-te de toren van de Sint-Jan-skerk over de stad. Gouda.

Sinds tijden was ik weer terug in de stad waar ik ooit opgroeide. De sociëteit die ik bezocht had is zo ongeveer de enige plek waar je ‘s nachts je heil kunt zoeken. Het is er klein en donker,en men betaalt er met bonnetjes. De jassen worden er, noem het naïef, gewoon aan een kapstok gehangen. Zie je wel, dacht ik. In Amsterdam hing je niet zomaar je jas op. Dat kon alleen in Gouda, zogenaamd besmet met straatterroristen. Met deze fijne ge-dachte fietste ik naar huis. Gouda…. Er was nog hoop voor de rest van Nederland. Voldaan en tevreden viel ik in slaap. De volgende morgen zou ik iedereen vertellen dat het al-lemaal wel meeviel met die stad. Maar toen ik de volgende dag op het station stond en in mijn tas naar mijn portemonnee zocht, verloor ik al mijn hoop. Mijn portemonnee was weg! Die verdomde straatter-roristen. Mijn vertrouwen was weg! Was dan ook ik slachtoffer van een aanslag geworden? In gedachten zag ik de terroristen als een inktv-lek de stad overnemen. Ik schrok van mijn gedachten: bel de lucht-macht! Brandweer! Politie! Zet de straat af! Laat de sirenes loeien! Trek onze troepen terug van alle fronten! ALARM! “ Hoe talrijk zijn mijn vijanden Heer”. Wilders had al die tijd gelijk. De Goudse Islam-isering was alleen maar te stoppen met behulp van het leger. Straat-terroristen. Al die tijd had ik ze met

mijn woorden beschermd. En dit was mijn dank?

Als de wiedeweerga begon ik met het blokkeren van mijn passen. Stel je voor dat die bloedzuigers mijn geld zouden gebruiken. Mijn identiteit. Die vrouwen in Burka werden toch niet herkend. En die Godvergeten kutm….. Mijn tel-efoon. “Met Rianne Lems” “Goedemorgen, u spreekt met Al-exandra Frederiksen van de ge-meente Gouda. Bent u misschien iets kwijt. “ “Ja mijn identiteit is gestolen, mijn geld en mijn kluts.”“ Dan heb ik goed nieuws voor u….. ““Worden die straatterroristen uit-gezet?”“Uuuhm, nee, uw kluts en uw geld bent u duidelijk kwijt, maar uw identiteit kunt u komen ophalen”.

Mijn portemonnee was gevonden, op de deurmat van het gemeente-huis. Mijn identiteit was gevonden met een briefje erop: “Ik ben een dief, maar geen slecht mens.“

Ik schaamde me. Was ik dan zo makkelijk te beïnvloeden. De por-temonnee was voor mij de trigger die een groot deel van Nederland al had ervaren en bekeerd. Had ook ik mij dan laten indoctrineren door apocalyptische beelden ges-chetst door de heer Wilders. Hij als Messias, als Heiland, als Verlosser. Welhaast was ik het vertrouwen in mijn eigen verstand verloren.

Natuurlijk was het geen slecht mens. Mijn dief.

“Ik ben een dief, maar geen slecht mens”

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 4-5

Tot ongenoegen van vele theaters, artiesten, orkesten, galeriehoud-ers en andere “kunstzinnigen” bezuinigt het nieuwe kabinet fors op de voorheen zo gewaar-deerde Nederlandse kunst en cul-tuur. Grote protesten waren het gevolg. Bekende sympathisanten als Freek de Jonge en Carice van Houten schreeuwden om cultuur tijdens grootschalige evenement-en. Het in augustus plaatsvin-dende “Lowlands” verkocht uit protest vervroegd zijn kaarten om nog te profiteren van de later te verhogen belastingtarieven. Wekelijks rijd ik meerdere malen langs het tot “kunstenaarsdorp”-bekroonde Ruigoord. De lang-harige, naar bier ruikende mannen die instappen – tja voo-roordelen zijn nu eenmaal hard-nekkig - mogen dan wel artistiek gekleed zijn, maar zijn dit dan “kunstenaars”? Wat verstaan wij dan onder “kunst”?

Kunstfilosofie In de filosofie kennen wij de term “esthetica”, verwijzend naar zin-tuiglijke ervaring of gevoel. In het dagelijks taalgebruik –voor zover deze begrippen in een alledaagse dialoog aan bod komen- spreken wij van “kunstfilosofie”. Binnen deze stroming staan de essen-ties van “kunst” en “schoonheid” centraal. Hoewel deze begrippen een lang bestaan kennen, was de Duitse filosoof Alexander Gottlieb

Baumgarten in 1735 de eerste filosoof die hiermee een zelfstan-dige discipline aanduidde. Voor de “esthetica” beperkten sofisten als Plato en Aristoteles zich tot de vraag wat tot het “schone” en de “kunst” behoorde. De onder Gottlieb Baumgarten nieuwe, filosofische discipline was om-vangrijker en beperkte zich niet louter tot de schoonheid van de kunst. In 1790 publiceerde Imma-nuel Kant het sluitstuk van zijn trilogie: “Kritik der Urteilskraft”. De “esthetica” specialiseerde zich steeds meer in de kunst en zou in het vervolg door het leven gaan als “kunstfilosofie”.

Kunst als imitatie In het welbekende werk van Plato, “De Staat”, beschrijft de Griekse filosoof de wereld van verschijningen, onderhevig aan constante veranderingen. Voor-werpen die zich aan het “waarn-eembare” voordoen veranderen onophoudelijk en toch identifi-ceren wij het als gelijksoortige objecten. Volgens Plato zal er naast de waarneembare werke-lijkheid een “ideële wereld” moe-ten bestaan, waarin “Vormen” afspiegelingen zijn van waarn-eembare dingen of daden. Deze wereld der Vormen is de eigenli-jke, authentieke werkelijkheid, omdat zij eeuwig en onverander-lijk is. Aan de hand van deze the-orie maakt Plato een onderscheid

tussen de “ambachtsman” en een “kunstenaar”. De ambachtsman zoekt naar zo’n ideale Vorm, de Vorm waarmee een bijzonder, waarneembaar, tastbaar en ge-bruiksklaar ambachtelijk prod-uct kan worden vervaardigd. De kunstenaar daarentegen, redu-ceert zich tot de onwetendheid van de natuur en de kennis van het product. Hij maakt slechts een kopie van een kopie, een imitatie. Alsnog rekent Plato beide typen tot de “kunsten”, het grote ver-schil daartussen is het onderscheid in “productieve” en “imiterende” kunsten. En juist doordat imiter-ende kunsten niets produceren, zijn zij nutteloos. De hedendaa-gse kunst – die aanleiding is tot het schrijven van dit artikel- zou volgens Plato niets toevoegen aan onze wereld en is dus irrel-evant voor ons bestaan. Wanneer schilders of beeldhouwers een mens nabootsen, dan verschaf-fen zij ons enkel een beeld van die persoon. De kunstenaar schept daarmee een representatie van “zijn” zintuiglijke waarneming en

Het Vraagstuk: De schreeuw om de definieerbaarheid van kunst

Door: Wesley van der Knaap

“Imiterende” kunst?

dat beeld is onjuist. Terwijl am-bachtslieden dingen vervaardi-gen, scheppen kunstenaars enkel beelden en fantasmen die onwer-kelijk zijn.

Vorm en expressie Aristoteles –verbonden aan de academie van Plato- relateerde de Griekse tragedie aan emotie. Deze kunstuiting was niet en-kel een imitatie van de zintuig-lijke waarneming, maar had als hoogste doel het opwekken en teweegbrengen van gevoel. Geïnspireerd door de gedachten van Aristoteles verkondigde de Russische filosoof Tolstoi de stel-ling: “kunst als de besmetting van het gevoel”. Volgens deze denker was kunst enkel en alleen een gevoelskwestie. Want net zoals taal ideeën uitdrukt, vertolkt de kunst de emotie. De opdracht van de kunstenaar is om zijn gevoel met het publiek te delen, het te besmetten met het gevoel dat hijzelf ondergaat. Het expres-sionisme, een stroming binnen de Europese kunst die zich manifes-teert door het uitdrukken van gevoel en ervaring, is van deze filosofische gedachte een bekende uitwerking. Friedrich Nietzsche stelt dat kunst niet een zaak van het brein, maar van het “onderbewuste zielen-leven” is. Het gevoel als zodanig, de irrationele drijfkracht staat bij de kunstenaar centraal. Zonder deze vormgevende kracht kan de kunstenaar de inspiratie niet in een vorm tot uitdrukking bren-gen. Kunst is volgens Nietzsche daarom een synthese van gevoel en vorm.

De esthetica van Kant Zoals eerder beschreven is Kant een belangrijke denker binnen de ontwikkeling van de kun-stfilosofie. Volgens deze Duitse filosoof uit de achttiende eeuw

speelt het “esthetische” zich in de oordelen af en niet in een vaag gevoel dat nergens iets met het verstandelijke vermogen te mak-en zou hebben. Als geen ander beschrijft Kant de problematiek van het smaakoordeel, ofwel de subjectieve redenatie bij het aanschouwen van kunst. Het “schone” is geenszins een eigen-schap van een object, maar een belangeloos en begriploos welbe-hagen in de voorstelling van een gegeven kunstvoorwerp. Kant onderscheidt de kunst van de natuur, doordat kunst – anders dan natuur- het resultaat is van de “vrijheid” en dus een menselijk product vormt. Daarnaast kent zijn theorie een tweedeling in “schone” en “aangename” kun-sten. Bij “schone” kunsten zijn de objecten zodanig doelmatig, dat zij zonder concreet doel de verri-jking van de gemoedsvermogens en de sociale communicatie be-vorderen. “Aangename” kunsten daarentegen moeten slechts bev-allen. Voor de eerste kunstcat-egorie geldt de smaak der zintui-gen, bij de tweede betreft het de smaak door reflectie.

Macht blijkt het antwoordDe verschillende filosofische ge-dachten maken de definieerbaar-heid niet makkelijk. Telkens weer blijkt “definitiemacht” het juiste antwoord. Want wie de macht in handen heeft, kadert het be-grip en vormt de voorwaarden voor het te voeren beleid. Of de beleidsmakers zich geïnspireerd hebben gevoeld door één van de bovenstaande filosofen, wie zal het zeggen…

Om verder te lezen:

A.A. van den Braembussche, Denken over kunst, een inleiding in de kunst-filosofie, uitgeverij Coutinho, Bussum,

2006

Jacques De Visscher, Over schoonheid, uitgeverij Boom, Amsterdam,

2002

Expressionisme: gevoel en ervaring

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 6-7

In de rubriek ‘Vrijstaat Maatschap-pijleer’ kan een ieder zijn of haar ideale samenleving opleggen aan de inwoners van Vrijstaat Maatschappijleer. Binnen de oplei-ding wordt nog gedroomd over hoe de samenleving zou kunnen worden, na het afschudden van de ideologische veren decennia geleden. Nu is het tijd voor verge-zichten, beelden van de ideale samenleving die geschetst worden door ons, studenten maatschap-pijleer. Voordat anderen de pen vatten, en hun bespiegelingen opleggen aan de inwoners van Vri-jstaat Maatschappijleer, lijkt het mij een goed moment om uit te leggen waar het woord vandaan komt en zo ook mijn fascinatie.

Een docent maatschappijleer op mijn middelbare school vroeg eens tijdens een klassengesprek: wie kent het woord ‘utopie’? Zoals het een vierdejaars kaderk-las VMBO betaamd, waren wij nog onwetend, maar zoals het Bildungsideaal aanhangende, en naar verheffing strevende leraar maatschappijleer betaamd, be-gon hij een gloedvol betoog over de Engelsman Thomas More die in de zestiende eeuw een boek had geschreven. Een boek waarin werd verteld over een eiland hier heel ver vandaan, waarin dé ideale be-schaving zich ontwikkeld had.

Al dagdromend van een bounty-eiland schoot mij te binnen dat de schrijver van het Kinderen voor Kin-deren liedje “Op een onbewoond eiland” vast Utopia gelezen zou hebben; een Luilekkerland waar

je melk drinkend uit een kokos-noot, loopt in je blote kont en zelfs niet van je fiets valt. Mijn interesse was gewekt. Zo maakte ik mij het woord utopie eigen en gebruikte ik het dikwijls, vooral om indruk te maken. Je taalgebruik doet nu ee-nmaal prima dienst als showroom voor je intelligentie.

Zoals met meer zaken die als een ideaal worden bestempeld, lagen hier de zaken wel wat genuan-ceerder. Hier kwam ik pas achter tijdens het eerste jaar van deze opleiding al wat aandacht was besteed aan (politieke)ideologieën en, terwijl ik een boek zocht om het naderend kerstreces mee door te komen, terugdacht aan Thom-as More met zijn luilekkermanifest.

De goedkoop & gebonden Sala-mander Klassiek druk die ik toen aanschafte, bevat naast de ver-taalde tekst van Utopia zelf ook een historische perspectief en een beschrijving van Thomas More zijn levensloop.

In het gedeelte hieronder een be-schrijving van het boek met wat mij opviel in het boek. Het verhaal is geschreven in een vorm waar een Portugese reiziger verhalen verteld, niet geheel to-evallig want de Portugezen waren toentertijd een zeevarende natie en het was natuurlijk ook een Por-tugees die goed vijftig jaar eerder de nieuwe wereld had ontdekt waar de eilandstaat Utopia ook ligt. De rol van reiziger kon hem ook laten vergelijken tussen Eu-

ropese en de Utopische beschav-ing. De rol van buitenstaander als buitenlandse reiziger kan men ook kritiek laten leveren op het bin-nenlands bestuur.

In het eerste deel wordt More’s maatschappijkritiek negatief geuit door constateringen in zijn eigen Engeland. Zo krijgen de landheren er van langs als uitbuiters van arme boeren, het zijn speculanten over de rug van de bevolking. Wat ook vaak terug komt is dat er te streng gestraft wordt, de doodstraf bij diefstal is buitenproportioneel aldus More. Kijk naar de boetes bij diefstal van de wetten van Mozes of naar de werkstraf van de Romeinen of de Perzen. Maar de grootste remedie tegen hebzucht en dus ook diefstal is gemeenschap van goederen. Waar alle goederen worden gedeeld met allen hoeft men niets meer te willen bezitten. Als jurist en advocaat had More een goed beeld van het toenma-lige Engelse rechtspraak.

Het tweede deel is positief ge-formuleerd, het betreft hier een beschrijving van Utopia zowel geografisch, juridisch, theologis-che en sociologisch. Ik wil aan-dacht vestigen op de punten die mij aanspraken, deden glimlachen ofwel verbazen. Dit heeft vooral betrekking op het juridische en sociologische aspect en een kleine beschouwing van het theologische gedeelte van de Utopische samen-leving.

Het gedachtegoed van Thomas More en daarmee Utopia, is rijke-

Vrijstaat Maatschappijleer

Door: Tim Schoonrok

lijk geïnspireerd door Plato. Geen privé bezit is de belangrijkste as-sumptie voor het rijk van Utopia. Naast het gedeelde bezit, is er ook een vrij strikte rolverdeling. Zo kun-nen de leiders ook alleen maar uit ´wetenschappelijke´ (lees filosofis-che) kaste komen. Wat in die tijd de moeder der wetenschappen was. De filosofen zijn gevrijwaard van de verplichting tot werken. Een ieder, man en ook vrouw, di-enen te werken en te doen waar ze goed in zijn. Een strikte rolver-deling die ook bij Plato te vinden valt.

Utopia zal het eerste land zijn geweest waar een algemene leer-plicht gold. Alle kinderen kregen onderricht. Men leerde lezen en schrijven en een theoretische basis betreffende landbouw. Iedere in-woner moest enkele jaren landar-beid verrichten op de hoeves die om de stad lagen. Als de landbe-werkers hun tijd op de hoeve had-den vol gemaakt konden ze hun normale werk weer gaan doen, zowel mannen als vrouwen. De boeren en alle andere werklieden hadden een werkdag van zes uur. Hiermee was More zijn tijd ver vooruit. Lange dagen afgebeuld worden zag hij als slavernij. Er was afdoende tijd voor rust en intel-lectuele vorming. Zo kon iedereen zijn leven lang leren. Het aanleren van een ander beroep behoorde ook tot de mogelijkheden en voor de intellectuele laatbloeiers bood het de kans om zelfs tot filosoof te worden verkozen.

Geleefd werd er in steden die al-lemaal gelijk zijn en uit brede lanen bestaan. In de ommelanden lagen hoeves waar de landarbei-ders de gewassen en het vee ver-zorgden die de stad voorzagen van agrarische producten. De steden waren vierkant en weer onderver-deelt in vier wijken (kwartieren). Per wijk werden er door de in-

woners bestuurders gekozen. Zoals eerder gemeld alleen filosofen konden gekozen worden. De visie van More op het bestuur komt hier naar voren, omdat niemand bezit heeft, handelde het besuur niet in eigenbelang maar handelde het bestuur in dienst van het algemeen belang.

De West-Europese verzorgingsstaat zal More zijn goedkeuring niet kun-nen verdragen, gewogen en te licht bevonden. In Utopia heb je crèch-es, uitgebreide ziekenzorg en zelfs zij die niet(meer) kunnen werken hebben gelijke rechten als de niet werkende. De titel die ik deel twee zou kunnen meegegeven verwi-jst naar een sociaaldemocratische uitgangspunt: Verdelen van ken-nis, inkomen en macht. Tot in het extreme doorgevoerd. Je kunt hier uit opmaken dat het idee van de socialistische heilstaat zijn wortels heeft in Utopia.

De kritiek op het te zware straffen in het eerste deel komt naar voren in het feit dat het Utopische stra-frecht alleen tewerkstelling kent. Wie te snel de doodstraf oplegt schakelt kleine misdaden gelijk aan moord en doodslag. Hierdoor kan het voor de dief aanlokkelijk zijn om de bestolene maar ook om te brengen, geen strafverzwar-ing en een getuige minder. De veroordeelden kregen dus werk-straffen toebedeeld. Ze moesten afwijkende kleding dragen en een knipje in hun oor. Zo had vluchten geen zin. Het systeem van straffen was gericht op het voorkomen van recidive. De doodstraf is dat natuurlijk ook, maar More gunde de criminelen een terugkeer in de samenleving als gewone gehoo-rzame burgers. De veroordeelde kan bij goed gedrag uitzicht krij-gen op gratie. Als de veroordeelde zich blijft misdragen wordt hij als-nog een kopje kleiner gemaakt, het blijft begin zestiende eeuw.

Doordat privébezit niet kan en mag en het onderscheiden van andere door bezit dus ook niet, was het opluisteren van kleding met versierselen en tierelantijnen evenals het dragen van mooie gewaden uit den boze. Iedereen draagt er dezelfde kleren. More moet een hekel hebben gehad aan de pronkzucht van de elite van zijn tijd. Met zijn sobere en louter functionele voorgeschreven dracht leek hij Calvinistischer dan Calvijn, voordat Calvijn goed en wel schri-jven kon.

Het boek is dan ook geschre-ven voordat Luther de reforma-tie begon. Toen er alleen nog de moederkerk was, is er in Utopia er echter wel sprake van een vrij-heid van godsdienst. Verschillende godsdiensten leven vredig naast elkaar. En dit voordat katholieken en protestanten elkaar probeerde uit te roeien.

In Utopia is de is de ideologische vergezicht geschetst die zijn tijd ver vooruit was. Een vredig paradijs, waar geen tijd is voor lekker lu-ieren, maar wel voldoende rust en gelijke kansen voor iedereen. Het boek is dan ook wel gekaapt door het socialisme, maar ik denk dat het boek voor een ieder een inter-essante boodschap bezit. Het aan-tal voorspellingen van technische toepassingen zijn verrassend, zoals daar zijn broedmachines, crèches en nog zo meer. Wijze lessen die nu, vijfhonderd jaar na dato, zijn ingelast, zoals werktijdverkort-ing, of minder wijze lessen die we met de kennis van nu toch verw-erpen. Het boek is oud en daarom vaak in onze ogen achterhaald, maar besef bij het lezen dat het boek toen vooruitstrevend was. Tekenend voor het humanisme, waartoe More behoorde.

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 8-9

Dossier

Europa

Er was eens in het oosten, niet zo heel ver weg, een rijk. Een rijk met woeste bergen, doorkruist door inktzwarte Autobahnen, een rijk met glooiende heuvels met daarin grote luchthavens, een rijk met kronkelende rivieren waarover vrachtschepen hun weg baanden. Ergens, diep in dat rijk stond een kasteel, Neuschwanstein genaamd. Gebou-wd door de Beierse koning Ludwig II, die zich liet leiden door sprookjes en een ideaal.

Daar hadden ze in dat rijk wel vaker mee te mak-en: mensen met een ideaal (ik noem hier ene me-neer Hitler zum Beispiel). Zo is er in de 19e eeuw een zekere meneer Wilhelm von Humboldt geweest, die kwam met zijn Bildungsideaal. Volgens zijn ideaal zou een mens gevormd moeten worden en ken-nis moeten opdoen. Deze Herr von Humboldt liet zich weer inspireren door Immanuel Kant, die met zijn verlichte ideeën een revolutie teweegbracht. Het Duitse onderwijs gaat nog steeds uit van dit Bildungsideaal, het Nederlandse van oudsher ook, maar dat lijkt gaandeweg de rit vergeten te zijn. Als ik op mijn stage zie wat er allemaal gebeurt en met name niet gebeurt, dan zou meneer von Humboldt zich omdraaien in zijn graf.

Wat is het in de Duitse geest dat maakt dat daar zoveel naar idealen wordt gehandeld en dat deze een voedingsbodem hebben? Dat is moeilijk te zeggen, maar er is wel een aantal aanwijsbare fac-toren. Zo is in Duitsland de filosofie en het denken altijd erg belangrijk geweest, evenals literatuur en wetenschap. Een cultuur die Nederland enigszins ontbeert. Het multiculturele debat in Duitsland wordt momenteel gedomineerd door het boek “Deutschland schafft sich ab” van de heer Sarrazin. Hij citeert hierin onder andere Kant en Goethe, daar hoef je in Nederland bij Geert Wilders of Martin Bos-ma niet om te komen. Overigens bij andere politici ook niet. Waar in Duitsland politici worden geëerd en zelfs geselecteerd om hun kennis van filosofie, literatuur en geschiedenis, is het in Nederland bijna

vies om een volzin uit te spreken of eens wat verder te kijken dan de waan van de dag. Een uitspraak als “huilie huilie” van Geert Wilders, nota bene afkom-stig van de website GeenStijl, zal in de Bondsdag niet zo snel als “weinie weinie” gescandeerd worden.

Misschien zit er een verklaring voor het Duitse gevoel van grootsheid wel in het feit dat Duitsland simpel-weg groot is. Hun ‘Kultur’ (denk aan de muziek van Richard Wagner, bombastischer kan bijna niet), hun economie en hun geschiedenis zijn groots en veelbe-wogen. Zoals onze befaamde heer Mulder al eens zei: als Duitsland niest, wordt Nederland verkouden. Nu met de huidige eurocrisis zie je zelfs dat als Duit-sland geen euro’s uitniest, heel Europa eveneens verkouden wordt.

Historisch gezien wordt een Europa onder leiding van Duitsland (ze hebben allicht hun kansen al eens gewaagd) niet zeer op prijs gesteld door de an-dere Europese staten. Frankrijk, dat sinds de jaren ‘50 sterk heeft ingezet op een politieke as Bonn/Berlijn-Parijs, wordt nu door de huidige crisis ge-degradeerd tot een tweederangs macht in Europa. Bondskanselier Merkel heeft al gedreigd uit de euro te stappen, hetgeen desastreus zou zijn voor de Eu-ropese samenwerking. Zo zie je dat de oude Duitse machtspositie nog steeds bestaat en dat Duitsland 65 jaar na de Tweede Wereldoorlog ook weer deze invloed durft te gebruiken. Het zou goed zijn als we in Nederland en de rest van Europa ons van deze positie bewust worden en met wat meer realiteitszin naar Duitsland kijken. Feitelijk gezien staat Europa al onder de economische leiding van Duitsland en zou het niet eens tijd worden dat Duitsland ook openlijk de politieke leiding krijgt toebedeeld? En dan doel ik niet op een leiding zoals in de veertiger jaren, maar op een afgewogen, eerlijke wijze, han-delend vanuit het algemeen belang. Immers, Duit-sland heeft al ervaring met het één laten worden van verschillende staten en is goed in het neerzetten van idealen. Zoals de Duitser Beethoven al stelde: “Alle Menschen werden Brüder”!

Deutschland über alles? Door

Gabriël Weij

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 10-11

Momenteel staan de kranten vol met alarme-rende berichten over de economische crises. Vooral de toekomst en houdbaarheid van de euro staan in het middelpunt van het debat. Als belangrijkste veroorzakers van de econo-mische problemen worden telkens de nation-ale overheden aangewezen. Zij hebben hun financieringstekorten en staatsschulden niet meer onder controle. Geld wordt over de balk gesmeten zonder dat er zichtbare resultaten worden geboekt.

De ware oorzaak van het stijgen van de uitgaven van de nationale overheden is dat men het geld heeft gebruikt om de systeembanken te redden. Als deze banken waren omgevallen waren de econo-mische en financiële gevolgen niet te overzien.

Het handelen van de overheid is dus niet de oor-zaak van de economische en financiële problemen, maar juist het gevolg daarvan. De werknemers in de financiële sector hebben de afgelopen twee de-cennia geprofiteerd van de winstgevendheid van hun, voornamelijk, nieuwe financiële producten en van de nieuwe manier van denken en handelen. Centraal in handelen en denken van de medewerk-ers kwam de gedachte dat elk handelen gestuurd moest worden door het eigen belang, gedefinieerd als het maximaliseren van het belonen van eigen in-spanningen. Daarnaast werd verondersteld dat ied-er mens dit van nature al doet, dus iedereen weet dat als men mij goed beloond dit komt omdat mijn prestaties zo bijzonder zijn dat de ander bereid is daar veel voor op te offeren. Moet men dan reken-ing houden met de ander? Nee natuurlijk niet. Als ik het niet doe, doet die ander het wel. De samen-leving wordt dan ook gezien als een strijdperk waar geldt ‘eten of gegeten worden’. Men probeert zoveel

mogen kosten af te wentelen op anderen. Dit ge-drag wordt bestempeld als normaal menselijk ge-drag en niet als wat het is, namelijk asociaal gedrag.

Een bijkomend effect van dit denken is dat de norm voor menselijk handelen afgeleid wordt van het materiële succes dat iemands handelen gener-eert. Het gaat hierbij om zichtbare spullen en geld. Het laten zien van materieel succes als uitdrukking van succesvol individueel handelen. Hoe meer men kan laten zien, des te beter het bewijs voor eigen superieure kwaliteiten. Kritiek op deze manier van denken en handelen wordt onschadelijk gemaakt door de kritiek te bestempelen als jaloezie. Als jij het zo goed weet of zo slim bent waarom bezit jij dan niet meer dan de bekritiseerde, nou dan.

Het korte termijn handelen gebaseerd op het eigen belang werd de dominante houding in de financiële sector, met bonussen als instrument ter bevorder-ing van dit handelen. De financiële sector trans-formeerde zich van een betrouwbare financiële dienstverlener in een op het eigen belang gerichte ‘beloningenmaximaliseerder’. Alles was geoorloofd om het eigen materiële welbevinden te maximal-iseren. Liegen en bedriegen werd acceptabel als de andere partij zaken bleef doen Dit zou toch ieder mens in mijn positie doen? Maar als iedereen zijn ei-gen belang gaat nastreven dan leidt dat tot sociale dilemma’s. We worden er allemaal niet beter van. Wantrouwen tast menselijk relaties aan. Men gaat steeds meer alles zelf doen omdat men de ander niet vertrouwt.

Deze gerichtheid op het eigen belang werd ook nog eens gelegitimeerd door het dominant worden van de neo-liberale mantra: minder regels, een kleine overheid leidt tot grotere vrijheid en daardoor tot

Zalig zijn de eenvoudigen van geest

Waarom het belangrijk is juist nu de Europese Unie te verdedigen

meer individuele welvaart en welzijn. Een steeds prominenter idee werd de gedachte dat met meer materiële rijkdom men steeds minder afhankelijk werd van de ander. Het ideaal in het leven werd rijk worden want dan had je minder gezeur aan je hoofd omdat jij dan zelf bepaalde wat er moest gebeuren. ‘IK draagt toch volledig zelf de verant-woordelijkheid voor mijn handelen?’ Men heeft zo alleen eigen verantwoordelijkheid en reduceert tegelijkertijd sociale verantwoordelijkheid, namelijk de vraag ‘wat voor een effect heeft mijn handelen op de welvaart en welzijn van de ander’ wordt naar de achtergrond gedrongen. Trouwens ik betaal de overheid toch om mijn eigen belang te dienen, waar is zij anders voor? Wie betaalt bepaalt. De overheid is er om mijn belangen te dienen. Door deze manier van denken verdwijnt de kerntaak van de over-heid, namelijk het dienen van het algemeen belang naar de achtergrond.

De financiële sector heeft er alles aan gedaan om de overheid en haar toezichthouders op afstand te houden. De overheid is niet in staat te begrijpen wat wij doen en de overheid wordt vooral bevolkt door jaloerse onproductieven. Deze lui werken niet voor niets voor de overheid, zij zouden nooit kunnen wat wij doen. De overheid is van de ‘losers’, ter besch-erming van de ‘losers’.Deze wijze van denken is zeer destructief voor de-mocratisch politiek handelen en denken. Democra-tie is dan doen wat ik zeg, in plaats van collectief nadenken over hoe wij onszelf besturen met als be-langrijkste opdracht na te denken in wat voor een samenleving we in de toekomst willen leven. Wat is op de lange termijn de moeite waard om nu voor te leven?Terug naar de economische en financiële crises. Om de maatschappij te behoeden voor Hobbesiaanse toestanden heeft men de financiële sector tegen zeer hoge maatschappelijk kosten gered. De red-ding gebeurde echter op een vreemde manier; van de financiële sector werd geen enkel offer gevraagd. De andere sectoren moesten ervoor opdraaien. De

financiële sector is het gelukt de Zwarte Piet door te geven aan de politiek. De financiële sector stelt zich op als slachtoffer van overheidshandelen. Voor het financieren van de reddingsoperaties moe-ten de overheden weer langs bij de financiële sec-tor. Zij profiteren van de opofferingen die anderen zich getroosten om de financiële sector overeind te houden. Een omgekeerde wereld.Door de internationale verwevenheid van de fi-nanciële sector heeft zij een enorme internationale macht opgebouwd. Zij dreigen de definitiemacht te monopoliseren. Tegenover macht moet altijd tegen-macht gemobiliseerd worden. Dus de macht van de internationale financiële sector kan alleen maar be-perkt worden door internationale politieke tegen-macht. In ons geval dus de politieke macht van de Europese Unie. Dankzij het Verdrag van Lissabon hebben we als burgers veel meer mogelijkheden om de Europese Unie te sturen via nationale par-lementen en het Europese Parlement. We moeten Europa dus veel meer gaan waarderen dan we tot nu toe in Nederland deden. Het terugtrekken achter de dijk staat gelijk aan het uitleveren aan de economische machten. Europa afdoen als een vrijheidsbeperkende monster is kortzichtig op ko-rte termijn, maar desastreus op lange termijn. De huidige discussies over de euro moeten ook gezien worden als een strijd om de definitiemacht. Bepalen de burgers hun eigen toekomst of wordt deze vooral gestuurd door op eigen belang gerichte korte ter-mijn commercie?Burgers die goed geïnformeerd zijn en handelen va-nuit lange termijn perspectief zijn in staat om tegen-macht te organiseren. Zalig zijn de eenvoudigen van geest die eigen belang op korte termijn laten prevaleren boven het lange termijn algemeen be-lang. Tegen de tijd dat het uit de hand loopt lost u de problemen zelf wel op. Ik denk het niet. De Eu-ropese Unie is belangrijker dan ooit, laten we haar dus ook gebruiken, anders wordt u weer misbruikt.

Sapientia vincitMeester Staal

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 12-13

Acht uur zevenentwintig, Mosk-ovitische tijd, vertrekt hij vanu-it Ulan Ude naar Ulaan Bataar, mocht je met de trein willen gaan. Twintig jaar geleden waren er weinig andere opties, de dichtstbijzijnde vliegvelden waren in Rusland en China.

Van de “Rode Poort” (Ulan Ude) in Rusland, bij het Baikal Meer, naar de “Rode Held” (Ulaan Bataar) in Mon-golie. De reis duurt zo’n tweeëntwin-tig uur, waarvan zo’n zeven uur oponthoud bij de Mongoolse grens. Fluoriet, koper, steenkool en dierlijke producten, waarvan de bekendste Kasjmier, zijn producten die Mon-golië exporteert. Verder zijn ze ge-heel afhankelijk van import. Ik had wel verwacht dat Mongolië een zware kluif zou worden voor een vegetariër, dat werd nog eens bev-estigd in de supermarkt. Een sum-mier aanbod van alleen aardappels en uien, waren de enige niet-dierlijke producten. Met winternachten van -40° C en zomerdagen van meer dan 30° C is het klimaat te ruig voor landbouw.

De trein was volgestouwd met van alles. De gedrongen Mongoolse vrou-wen, met schelle stemmen, in een taal waar geen touw aan vast te knopen viel, namen de zorg op zich voor de inrichting van de coupé. Onze tassen werden in een hoekje gelegd, waarna iedere beschikbare ruimte efficiënt werd opgevuld met blokken kaas, salamiworsten, broeken, t-shirts, waterleidingen, elektriciteitsdraden, Chinees porselein en nog allerlei spul-len. Alleen door het bovenste deel

van het raam konden we nog kijken, maar ja, wat valt er ook buiten zien, in een land dat bekend staat om zijn adembenemende 180° uitzichten. Alles moet geïmporteerd worden, en dat doen de Mongolen persoon-lijk. Vandaar ook dat die bezwete Russische douanier zeven uur nodig had om de trein te controleren. Het kwam nog even in mij op om een Chinese kom te ontvreemden, die vrouwen hadden toch de hele cou-pé bezet, dus dan mag zoiets wel. Maar met een BBP per capita van $ 3100, zijn wij minimaal twaalf keer zo vermogend, en met een rijke ge-schiedenis van uitbuiting besloot ik het stereotype beeld van de Wester-ling niet te bevestigen.

Wat heeft Mongolië te maken met Europa, behalve dat het geïsoleerd ligt tussen de Europese vijand van het verleden, Rusland, en de vijand van de toekomst, China? Vorig jaar werd ik in Roemenië meegenomen door een Tartaarse taxichauffeur, zijn voorouders waren waarschijn-lijk in de dertiende eeuw meege-komen met Djengis Khan. Djengis Khan (± 1162), één van de grootste veroveraars aller tijden, had miss-chien wel het grootste rijk in de wereldgeschiedenis. Mantsjoerije, China, Noordelijk Vietnam, Tibet, Turkestan, Afghanistan, Kasjmir, Perzië, Mesopotamië, Klein-Azië, Rusland, Polen en Hongarije vielen daaronder. Djengis Khan selecteerde zijn militairen op hun vaardigheden, en niet op hun afkomst. Loyaliteit stond hoog in het vaandel. Een ee-nheid bestond uit tien man, als één gevangen genomen werd, moesten

de andere negen deze terug halen, anders stond de doodstraf op ze te wachten. Paarden zijn de trouw-ste metgezellen van de Mongolen, iedere krijger zou gevolgd worden door drie paarden. Door te wisse-len van paard kon de ruiter dagen achtereen doorrijden, eten deed hij in het zadel, en bij gebrek aan pro-viand sneed hij een ader van zijn zwakste paard open om het bloed te drinken (Tonny Allan: De Mongoolse veroveraars, 1989). Met meer dan 100 km per dag rukten ze op om Eurazië te veroveren. Opvallend was de multiculturele samenleving die werd aangemoedigd, door vrijheid van religie (zelf namen de Mongo-len het Boeddhisme van Tibet over) en door kunstenaars uit verschil-lende hoeken van het rijk (vrijwillig of onder dwang) uit te wisselen. Een beetje verenigd in verscheidenheid.In 1924 werd Mongolië bezet door de Sovjet Unie. Grondige herstructure-ringen volgden, waarbij verzet en re-ligie gewelddadig werden neergesla-gen. De invloed van de Sovjets is niet onopgemerkt gebleven. Zo’n 17.000 monniken werden geëxecuteerd, en slechts vier van de zevenhon-derd boeddhistische tempels bleven bewaard. Om de invloed van adel tegen te gaan, verboden de Sovjets achternamen, met als gevolg dat meer dan 10.000 vrouwen Gouden Bloem heetten, zonder achternaam. De Mongolen konden hun fami-lie niet meer onderscheiden, en als gevolg van incest zouden er dorpen zijn geweest, waar geen één kind de lagere school af kon maken (Jen-nifer L. Hanson: Nations in Transition, 2004).

De verbinding tussen Europa en Mongolië

Door Edward Blokker

De Sovjets industrialiseerden Mon-golië, bouwden mijnen, en brachten motoren en vrachtwagens naar no-maden. De nomaden trokken al eeuwenlang door de toendra’s met hun trouwe paarden, hun vee en de traditionele woontent “de Ger”. Toen we een nachtje gingen slapen bij een nomadenfamilie, ergens in een reservaat, werden we dan ook opge-haald door een oude Sovjetvracht-wagen, die dwars door de rivier reed. Als ik vanuit de Ger naar buiten keek, zag ik de koeien grazen, de geiten mekkeren, de paarden door het dal galopperen, en een gigan-tische Mongoolse hond voor de deur. De kinderen zaten ’s ochtends (in de vakantie) voor een flatscreen nag-esynchroniseerde Amerikaanse films te kijken.

Ondanks dat er in 1990 nauwelijks sprake was van infrastructuur, tel-efonie en laat staan internet, kwam toch de drang naar democratie. De-mocratische hervormingen werden doorgevoerd in de fluwelen revo-lutie. Het is dan ook sinds deze tijd, dat volgens de website van de Eu-ropean External Action Service de banden positief ontwikkelden. Dat vertaalde zich in een handelsverdrag

in 1992. De EU is de op drie na groot-se handelspartner van Mongolië. De economie van Mongolië is sinds de democratie niet erg sterk geweest. Wat betreft industrie waren zij qua expertise en machines afhankelijk van de Sovjet Unie. ING tekende in 2003 een verdrag waarin zij the Development Bank of Mongolia as-sistentie in managen beloofden, nog een spoortje Europa in Mongolië..

EU en Mongolië, het lijkt er verder op dat deze twee projecten weinig met elkaar te maken hebben. Een uit de hand gelopen hobby van Monet, en een uit de hand gelopen hobby van de Djengis Khan.

Toen ik uit Mongolie vertrok, lag ik erg ziek in een te hete trein, rijdend door de Gobi woestijn, te kermen. En dat zonder dagen paard te rijden, terwijl ik het bloed van mijn zwakste paard dronk. Laat staan dat ik op weg was naar oorlog. Terwijl de lucht in de trein vol met zand hing, en de nacht zwart, bleef Mongolië daar liggen. Geïsoleerd met zijn extreme klimaat, uitgestrekte landschappen en zijn opzienbare geschiedenis, ver van Europa.

De verbinding Europa en Mongolië:• De Mongoolse veroveraars, Tonny

Allan, 1989• Nations in Transition: Mongolia,

Jennifer L. Hanson, 2004

Deutschland über Alles?:• Moderne geschiedenis van Duits-

land, 1800 – heden, Frits Boterman

Overig:

Boeken:• Supermacht Europa, Rob de Wijk,

2005• De passage naar Europa, Ge-

schiedenis van een begin, Luuk van Middelaar, 2009

• Duister continent, Europa in de twintigste eeuw, Mark Mazower, 2002

• De bestuurlijke kaart van de Europese Unie, Anna van Vleuten(red), 2007

• De geschiedenis van Europa, deel 1 t/m 4, Karsten Alnaes, 2004-2007

• Rusland en Europa, over de blijv-ende betekenis van oude culturele scheidslijnen, Thomas von der Dunk, 2003

• Fort Europa, Hooglied van versplin-tering, Tom Lanoye, 2005

Documentaires:• In Europa, documentaire serie naar

het boek van Geert Mak• VPRO, Oostwaarts!• Het Nieuwe Europa, documentaire

serie van Micheal Palin• Tegenlicht: De toekomst van Eu-

ropa volgens Beppe Grillo

Websites:• Website van de Europese Unie

www.europa.eu • Website over wat de EU kan

betekenen voor Nederland www.europadecentraal.nl

• Website over Europa voor jongeren http://www.go-europe.nl/

Om verder te kijken:

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 14-15

Allereerst moet ik zeggen dat on-dergetekende geen lezer is. Ik lees de krant, Donald Duck en de 34 boeken die Berend-Jan voorschrijft, maar meer eigenlijk niet. Dat er dus een boekbespreking van mijn hand komt, zegt dus wel iets over dit bij-zondere boek.

Joris Luyendijk is journalist, presenta-tor, antropoloog en auteur van drie boeken over zijn ervaringen met en in de Arabische wereld. Dit vierde boek van Luyendijk gaat niet over de Arabische wereld, maar over het wel en wee in Nieuwspoort en de ‘vier-kante kilometer rond het Binnenhof’. Een maand lang heeft hij als ‘Nieu-wspoortrapporteur’ meegelopen in politiek Den Haag. Vooraf moest de afweging gemaakt worden, ga ik achter het nieuws aanrennen, of ga ik systematisch bekijken hoe de vier landelijke beeldbepalers (politici, journalisten, voorlichters en lobby-isten) met elkaar omgaan. Het werd dus het laatste.

De belangrijkste bezigheid van deze vier groepen in de Haagse kaasstolp, is via de media een zo gunstig mo-gelijk beeld creëren van zichzelf of hun partij, ministerie, krant/zender en in het geval van lobbyisten, de belangen van hun opdrachtgevers zo goed mogelijk doordrukken. In de 111 pagina’s beschrijft Luyendijk per hoofdstuk hoe de politici, journalist, voorlichter of lobbyist met de andere drie groepen samenwerkt. Het resul-taat is verbluffend.

Het gaat allemaal om tijd. Tijd die politici standaard niet hebben. De taak van volksvertegenwoordiger is veel te uitgebreid om door één per-soon ingevuld te worden, over elke stemming een eigen mening creëren is onbegonnen werk. Meestal heb je een aantal zaken waar je verstand van hebt, maar van veel meer zaken weet je nauwelijks iets. Dit is het mo-ment van de lobbyist die op dat mo-ment jouw goede argumenten levert om voor of tegen iets te stemmen. Het hele pakketje wordt voor jou geschreven, dus het lijkt alsof je over dit onderwerp zeer deskundig bent. In werkelijkheid draait de politicus een vooraf ingestudeerd bandje af, die elke tegenargument daarbij ee-nvoudig weerlegt. Politici blij, lobby-ist blij, journalist blij. En de burger… die is weer eens bij de neus genomen!

Dat er een spanning bestaat tus-sen journalisten en politici is ook al langer bekend. Zij zijn tot elkaar

veroordeeld, of zij dat nu leuk vin-den of niet. Als politicus wil je graag je verhaal vertellen in Pauw en Wit-teman, het best bekeken politiek programma. Anderzijds zullen zij je alleen nodigen als je iets te melden hebt, liefst een primeur. Stel dat je twee keer een primeur aan bijvoor-beeld De Wereld Draait Door of Nieuwsuur hebt gegund, dan kan je het wel schudden om vlak voor de verkiezingen in P&W aan te mo-gen schuiven. Je wordt dan gestrafd, maar daarna begint het weer op nul. Kleine afrekeningen dus.

Maar als journalist moet je ook van alles doen om de politicus te vriend te houden, zoals Michiel Breedveld, verslaggever NOS Politiek, goed be-grepen had. Hij stuurde elf minuten later als antwoord op de Tweet van @fritshuffnagel ‘’Met peetzoon Joep naar het Binnenhof, want hij wil meer weten over de politiek. ‘’ het volgende bericht; @mbreedveld @fritshuffnagel wil je nog rondleiding bij de NOS? Je snapt dat een week daarna deze VVD-politicus iets doorschoof aan Michiel.. Zo werkt dat dus, netwerken, netwerken en nog eens netwerken.

Tal van dit soort voorbeelden, trucjes van spindokters, en heldere analy-ses kan je dus in dit boek vinden. Ik vond het zeer prettig leesvoer, helaas voor maar één avond en daarna was ik een hoop illusies armer. Dacht ik toch echt dat ik al wist hoe het in Den Haag werkt..Nog niet dus..

BoekbesprekingJoris Luyendijk – Je hebt het niet van mij, maar..

(Een maand aan het Binnenhof)Door:

Pim van Rossum

Wat te doen zonder poen

Iedereen kent het wel. Je wilt iets doen, maar je hebt geen poen. De DM heeft de oplossing voor jouw zorgen! Want er is van alles te doen, voor studenten zonder poen. Neem wel je collegekaart o.i.d. mee en je kunt je vermaken. Hoezee/olee.

Intellectuele gebeurtenissenWanneer: 18 januari, 20.00 uurWat: Felix & Sofie. Veiligheid en populisme: twee handen op dezelfde buik? Filosofische en geschiedkundige discussieavond waarom Geert Wilders bestaat. Waar: Felix Meritis, Keizersgracht 324, AmsterdamKosten: geenWebsite: www.felix.meritis.nl

Wanneer: 28 januari, 10.00 uur Wat: Projectdag Maatschappijleer. Wetenschappers en politici over de toekomst van Europa + karretje.Waar: Hogeschool van Amsterdam, locatie WenkebachwegKosten: geen

Semi-intellectuele gebeurtenissen

Foute gebeurtenissen

Anti-intellectuele gebeurtenissena.k.a. hersens kapot moet

Wanneer: 9 januari, 16.00 Wat: Lola Kite. Herrie. Maar best leuke herrie.Waar: Pakhuis Wilhelmina, Veemkade 576, AmsterdamKosten: geen

Wanneer: 22 januari, 22.00 uurWat: Punkadelic. Electro punk mash-upWaar: OT301, Overtoom 301, AmsterdamKosten: €6,00

Wanneer: Elke woensdagavond, 23.00 tot 3.00 uurWat: Katapult. House voor hipsters.Waar: Studio 80, Rembrandtplein 17, AmsterdamKosten: €4,00Website: www.studio-80.nl

Wanneer: Elke zondagavond, 22.00 – 4.00Wat: Swagga. Vuige dubstep, zoals het hoort.Waar: Winston Kingdom, Warmoestraat, AmsterdamKosten: €5,00

Wanneer: Elke maandagavond 21.00 – 4.00Wat: Cheeky Monday. Fuck het weekend. Keihard raggen op drum ’n bass.Waar: Winston Kingdom, Warmoestraat, AmsterdamKosten: Gratis voor 22.00 uur, daarna €7,-

Wanneer: 1 januariWat: Christmas Canal ParadeBootjes met pieken, kerstballen en engelenhaar.Waar: Brouwersgracht via de Prinsengracht naar de Amstel, AmsterdamKosten: Straalkacheltje om je ass warm te houden.

Wanneer: Elke dindsdagavond, 20.00 tot 3.00 uurWat: Karaoke Plus Dragqueens. Dus ga voor Madonna of Elton John. Waar: Lellebel, Utrechtsestraat, AmsterdamKosten: Geen. Ten minste, als je een lieve mevrouw vind die al je biertjes voor je wilt betalen.Website: www.lellebel.nl

Wanneer: Elke zaterdag, vanaf 20.00 uurWat: Karaoke Zonder Drags, mét gewone foute mensen.Waar: Casablanca, Zeedijk, AmsterdamKosten: Geen. Als je iemand zo gek krijgt je bier te betalen.Website: www.casablanca.nl

Wanneer: Elke avond, 22.00 tot 4.00(weekdagen) en 5.00(weekend)Wat: Blues, rock en bluesy rockToffe bands. Stomme bands. En om-zelf-mee-te-doen-bands.Waar: Bourbon Street, Leidsekruisstraat 6-8, AmsterdamKosten: Gratis voor 23.00 uurWebsite: www.bourbonstreet.nl

Definitiemacht | December 2010 | Pagina 16-17

de KlaagmuurLaat je gezeik, gezanik en gezeur of an-

dere hersenscheten publiceren! Stuur ze nu naar definitiemacht@gmail.com.

Laat het einde van het

competentiegericht

onderwijs in zicht zijn.

Bolderkarren zijn onwelriekend.

ABV is kut!

Strange people, we don’t

know who you are.

Dood aan de opleidingsschool!

Ik haat stoofperen,

om het even welke.

Gabriel is gefaald als ballerina.

Sneeuw is ook kut!

Waarom zijn de deuren bij de Bijlmerbajes voor mij gesloten?

Ik mis Punica en bebogeen.

Dood aan de mensen die sneeuw kut vinden.

HOMINES DUM DOCENT DISCUNT |sinds 2007| NON SCHOLAE SED VITAE DISCIMUS