PortfolioAardrijkskunde“Wereldvisie”

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Bevolking en bewoningBevolkingsspreiding-en dichtheid

Bevolkingsspreiding is de wijze waarop een bevolking zich over een bepaald woongebied heeft verdeeld, en wordt aangeduid met dicht bevolkt, matig dicht bevolkt, eerder dun bevolkt en dun bevolkt.

Bevolkingsdichtheid geeft de verhouding aan tussen het aantal inwoners en de oppervlakte van een bepaald topografisch gebied. Meestal wordt de bevolkingsdichtheid uitgedrukt in het aantal inwoners per vierkante kilometer 

De bevolkingsdichtheid wordt zo berekend:

Leuke weetjes!

De dichtstbevolkte gemeente van België is Sint-Joost-ten-Node (21.079 inw./km²).

De dichtstbevolkte gemeente van Nederland is Den Haag (5.794 inw./km²).

Het dichtstbevolkte onafhankelijke land ter wereld is Monaco (16.482,5/km² (2009)).

De dunstbevolkte gemeenten van België zijn Daverdisse, Léglise en Sainte-Ode (elk 24 inw./km²)

De dunstbevolkte gemeente van Nederland is Schiermonnikoog (23 inw./km²).

Het dunstbevolkte onafhankelijke land ter wereld is Mongolië (1,9/km² (2009)).

Het dunstbevolkte afhankelijke land ter wereld is Groenland (0,026/km² (2009)).

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Bevolkingsdichtheid per gemeente op 1.1.2010

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Bevolkingsevolutie en bevolkingsgroei

Wereld

In 1804 woonden er één miljard mensen op de wereld. In 1927 waren dat twee miljard. Eind jaren 50 groeide de wereldbevolking tot drie miljard personen. Op 11 juli 1987 werd het Kroatische jongetje* Matej Gaspar symbolisch uitgeroepen tot vijfmiljardste wereldburger.

Op 19 juli 1999 werd volgens de Verenigde Naties de 6 miljardste mens geboren. Een jongen uit Sarajevo kreeg de eer. Op 31 oktober 2011, iets meer dan 12 jaar later, werd de 7 miljardste mens geboren.

Natuurlijk is deze stijging ook dichter bij huis te zien, Europa en België doen ook mee in stijgende lijn. Hieronder een grafiek.

Europa

België

Site met de cijfers omtrent geboortes en sterfgevallen (uitgebreide cijfers over verschillende zaken in de wereld) http://www.worldometers.info/nl/

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

GeboortecijferHet bruto geboortecijfer van een bepaalde bevolkingsgroep het aantal bevallingen per 1000 personen per jaar.

SterftecijferHet sterftecijfer (of de mortaliteit) is het jaarlijkse aantal sterfgevallen per 1000 mensen.

LevensverwachtingHet gemiddelde, of wiskundige verwachting, van de resterende levensduur van een persoon.

AangroeiDe ontwikkeling van het aantal inwoners van een gebied gedurende 1 jaar. De groei wordt bepaald door geboorten, sterfte, vestiging en vertrek.

MigratieHet verhuizen van personen over een grens met het doel een nieuwe vaste woonplaats te vinden. Je hebt zowel binnenlandse als buitenlandse migratie.

- Buitenlandse migratie. Hierbij komen of gaan de mensen uit/naar het buitenland.- Binnenlandse migratie. Hierbij komen of gaan de mensen uit/naar een regio, die in

hetzelfde land ligt.

AllochtoonHet woord allochtoon betekent letterlijk "van een andere aarde/gebied" (Oudgrieks)Een verzamelnaam voor alle mensen die in een ander land geboren werden maar later naar een ander land verhuisden.

AutochtoonMensen die geboren en getogen zijn in het land waar ze wonen. ( tegenovergestelde van allochtoon)

EmigrerenHet verlaten van je geboorteland om je ergens anders te vestigen. (uitwijking)

ImmigrerenHet vestigen in een ander land, terwijl je elders geboren bent. (Inwijking)

MigratiesaldoMigratiesaldo = aantal immigraties – aantal emigraties.

Bevolkingstoename/afnameDit geeft het aantal nieuwe inwoners van een bevolking weer.Meer inwoners dan het vorige jaar = bevolkingstoenameMinder inwoners dan het vorige jaar = bevolkingsafnameZelfde aantal inwoners dan het vorige jaar = bevolkingstagnatie

Natuurlijke bevolkingsgroei of –aanwasAlle veranderingen in de omvang van de bevolking, voor zowel geboortes en sterftes

VruchtbaarheidsgraadDit is een graad die weergeeft hoeveel keer een vrouw gemiddeld een kind op de wereld zet.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Bevolkingsgroei in ontwikkelingslanden en industrielanden: analfabetisme

Wat is analfabetisme?Een analfabeet is iemand die de vaardigheid in lezen, spellen en schrijven niet of in onvoldoende mate beheerst. Analfabeten hebben minder kansen dan mensen die wel kunnen lezen en schrijven en gaat meestal samen met armoede en afhankelijkheid. Daarom dat het vooral in ontwikkelingslanden voorkomt.

Naar schatting zijn 880 miljoen mensen analfabeet, waarvan de meesten in ontwikkelingslanden wonen.

Analfabetisme in ontwikkelingslanden

Analfabetisme komt zoals je kan zien vooral voor in de ontwikkelingslanden, hoewel het aantal analfabeten ook daar aan het afnemen is.

China kampte door het moeilijk toegankelijke karakterschrift met een zeer hoog analfabetisme, hoewel bijvoorbeeld een land als Japan dat gebruik maakt van een soortgelijk schrift bij de landen hoort met de meeste geletterden ter wereld. Onderwijshervormingen, en een vereenvoudiging van het schrift hebben tot een sterke daling van het analfabetisme in China bijgedragen.

In westerse landen zoals Nederland en België komt ook nog analfabetisme voor, al doen beide landen ernstige inspanningen om dit terug te dringen.

Bij ons werken de centra voor basiseducatie intensieve cursussen uit. Deze cursussen zijn erg laagdrempelig en behalve lezen en schrijven komt ook maatschappelijke weerbaarheid aan bod.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Analfabetisme in industrielandenWij maken een onderscheid tussen analfabeten, laaggeletterden en mensen met dyslexie. Iemand die laaggeletterd is kan wel lezen en schrijven maar niet goed genoeg om voor 100% in onze westerse samenleving te kunnen functioneren. Mensen met dyslexie kunnen ook lezen en schrijven maar hebben problemen om de teksten te kunnen interpreteren of om alles correct te schrijven.

In België wordt men voornamelijk met gevallen van functioneel analfabetisme geconfronteerd. Alhoewel laaggeletterdheid in elk sociaal milieu voorkomt, gaat het voornamelijk om mensen uit arme en uitgesloten gezinnen. Veelal gaat het om personen met negatieve schoolervaringen (veranderen van school, zittenblijven, spijbelen)

Meer dan 1 op 7 volwassen Vlamingen (15 tot 18% van de bevolking ofwel 700.000 à 850.000 volwassenen) kan onvoldoende lezen of schrijven om naar behoren te kunnen functioneren. In Wallonië en Brussel wordt geschat dat 1 volwassene op 10 laaggeletterd is.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Variatie in bebouwde ruimteBebouwingsvormen

In het landschap onderscheiden we bebouwing en open ruimte.Het huis waarin wij wonen, maakt deel uit van de bebouwing. Naast gebouwen om in te wonen, bestaat die bebouwde ruimte uit gebouwen om in te werken, zoals scholen, kantoren, fabrieken en winkels. Vlakken die op de kaart worden ingenomen door bebouwing kunnen we groeperen naar dichtheid:

1. Aaneengesloten bebouwing: woningen en gebouwen zijn aan elkaar gebouwd.2. Gegroepeerde bebouwing: In de nabijheid van steden neemt de bebouwing toe aan

de invalswegen ( woonwijken)3. Verspreide bebouwing: hoeven, dorpjes en gehuchten komen verspreid voor tussen

het groen: akkers, weiden, bomen.

Aaneengesloten bebouwing Gegroepeerde bebouwing Verspreide bebouwing

Het landschap is een afwisseling van open ruimte en bebouwing. Een landschap waar bebouwing ontbreekt is een open ruimte.

Bebouwde kernen

Een bebouwde kern bestaat uit een aaneensluiting van aaneengesloten bebouwingen. Deze bebouwde kern omvat een centrum omringd door wijken.

Een centrum wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van handel en dienst (bv. supermarkt, boetieks, banken, reisbureau, politie, brandweer, scholen, ziekenhuis, …)De grens van het centrum bevindt zich waar je vertrekkende van de centrale plaats 3 opeenvolgende gebouwen tegenkomt die geen handels- of dienstenfunctie hebben.Wijken hebben typische functies. Zo zijn er woonwijken, bedrijfswijken/bedrijventerreinen, sportcomplexen, …

Soorten bebouwde kernen

1. De plattelandskern of landelijke gemeente Geconcentreerde bebouwing beperktWeinig appartementen, veel huizen en boerderijenVerspreide bebouwingGering aanbod handel en diensten

2. De verstedelijkte kern of verstedelijkte gemeente Meer open ruimteGesloten bebouwingVeelal lintbebouwing en verkavelingGesloten, halfopen en open bebouwing

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Ruim aanbod handel en diensten

3. De stad of stedelijke kern Geconcentreerde bebouwingAanbod handel en diensten uitgebreid, gespecialiseerdMensen wonen, werken en leven dicht bij elkaarVerkeersoverlast, vervuiling, criminaliteit … = nadelen

Functies binnen het landelijke milieu

Functies Plattelandskern of landelijke gemeenteEen plattelandsgemeente heeft slecht een beperkt aantal functies. Ondanks het feit dat het grondgebruik op een belangrijke landbouwfunctie wijst, is het de woonfunctie die er primeert.In de dorpskern treffen we ook een aantal functies aan:

Onderwijsfunctie: meestal kleuter- en lager onderwijs Handelsfunctie: lokale kleinhandelsfunctie voor dagelijks gebruik Dienstenfunctie: slechts beperkt aanwezig

Bewoners van een dorp blijven overwegend administratief afhankelijk van een grotere gemeenschap. Dorpen met een betere verkeersinfrastructuur (goede invalswegen, treinverbinding…) kennen de laatste jaren een stijgende bevolkingsevolutie.

Verstedelijkte kern of verstedelijkte gemeenteDe verstedelijkte kern kenmerkt zich door een groter aantal woningen en een groter aantal functies. Om te voorzien in de noden van de bevolking komen verscheidene functies voor:

Onderwijsfunctie: kleur- en lager onderwijs + in meeste gemeenten ook secundair onderwijs

Handelsfunctie: dagelijkse behoeftes van bewoners voorzien. Er is een groter aanbod dan in een plattelandskern.

Administratieve functie: gemeentehuis, politie, post … Sociale functie: OCMW, brandweer Culturele functie: meestal beperkt tot bibliotheek Toeristische functie: VVV dienst toerisme Financiële functie: banken Het overgrote deel van de woningen heeft ook hier een woonfunctie.

Stad (stedelijke kern)België stelt nu een honderdtal gemeenten die bij de wet de titel van stad mogen voeren. Voor de toekenning van deze eretitel bestaat echter geen vaste criteria. De meeste steden verwierven al stadsrechten in de Middeleeuwen. Andere, zoals Geel en Genk, kregen de naam stad omwille van hun sterk gegroeide inwoneraantal of hun specifieke functies.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Ruimtelijke structuur van een stad

Stadskern

Het hart van de stad. In de meeste steden is het stadscentrum vaak het oudste deel. Regio gebonden kleinhandel, diensten en horeca komen het meest in dit stadsdeel voor. Oude gebouwen en waardevolle huizen werden afgebroken om plaats te maken voor appartementen

StadswijkenDit is een dichtbebouwd stadsdeel. Een binnenstad bestaat uit verschillende stadswijken. Het meest zie je rijhuizen in dit stadsdeel. Ook industriële gebouwen en scholen.

Stadskern + stadswijken = kernstad*

Stadsrand

Dit is het recentste deel van de stad. De straten zijn er breder en je vindt meer open ruimte dan in de stadskern. Dit is een dun bebouwd stadsdeel. Villa's zie je hier het meest. Aangrenzende dorpen en industrieterreinen kunnen ook tot de stadsrand behoren.

Kernstad + stadsrand = agglomeratie*

Banlieu De banlieue sluit aan bij de agglomeratie. Het is de buitenste zone van de stad en de groeizone.

Agglomeratie + banlieu = stadsgewest**Kernstad binnenstad*Agglomeratie uitgestrekt woongebied bestaande uit de binnenstad (kernstad) vergroeid met de omliggende gemeente van de stadsrand.*Stadsgewest geheel van de agglomeratie en de banlieu. De gordel van verstedelijkte gemeenten eromheen.

Functies binnen een stad

Een stad heeft verschillende functies. Hier enkele voorbeelden

Bestuursfunctie: administratie, vredegerecht, belastingcontrole, …

Dienstenfunctie: ziekenhuis, bankinstelling, brandweer, station, …

Woonfunctie: villa’s, eengezinswoningen, appartementsgebouwen, …

Werkfunctie: veel volwassenen hebben hun baan in de stad

Recreatieve functie: café, speeltuin, park, zwembad, bioscoop, …

Culturele functie: museum, opera, concertzaal, kerk

Handelsfunctie: slager, bakker, winkelcentrum, supermarkt, …

Industriële functie: fabriek, brouwerij, haven, …

De leider van een stad in een burgemeester. Hij is de belangrijkste man van de stad samen met de bestuurders. Samen beslissen zij over verschillende zaken; bv. waar gebouwd mag worden, waaraan ze geld gaan uitgeven, evenementen in de stad, …

Een stad is een plaats waar heel veel mensen samenkomen, daarom is het zeer belangrijk om een goede infrastructuur te hebben. De infrastructuur bestaat uit wegen, voetpaden en fietspaden. Om de drukte en files te voorkomen op de baan, is er ook altijd openbaar vervoer aanwezig. Dit bestaat uit trein, bus, tram en metro. Het openbaar vervoer is niet enkel nuttig om file en drukte te vermijden maar er moet ook aan het milieu gedacht worden.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

MulticultureelVan de inwoners van België heeft 8% procent een vreemde nationaliteit. Van de inwoners met een vreemde nationaliteit zijn de Italianen met 21% veruit de grootste groep. Marokko en Turkije zijn de belangrijkste herkomstlanden buiten de Europese Unie. Zij vertegenwoordigen 15% van de vreemdelingen.

Het aantal vreemdelingen is niet gelijkmatige verspreid over het land. Het merendeel woont in de steden. In 2005 had 26% van de bevolking van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een vreemde nationaliteit. Het grote aantal vreemdelingen en de vele nationaliteiten maken van Brussel de grootste multiculturele stad van het land. De heeft natuurlijk ook te maken met de hoofdstedelijke en Europese functie van de stad.

Taal, godsdienst, gebruiken en gewoonten en manier van samenleven dragen allemaal bij tot onze cultuur. Zo vinden we in onze leefomgeving elementen terug die getuigen van onze cultuur. Kerken getuigen van een christelijke cultuur. De frituur om de hoek is typisch Belgisch. Schreeuwerige reclameborden tonen kenmerken van onze consumptie- en wegwerpcultuur.

Heel wat elementen uit andere culturen worden ook vandaag door ons overgenomen. We lusten graag spaghetti, nasi en bami. We gaan naar McDonald’s, we kennen in onze buurt pizzeria’s, Griekse, Chinese, Indische restaurants, pitahuizen, … We vieren Halloween en kijken uit naar de komst van de Kerstman.We vinden ook heel wat cultuurelementen die ons vreemd opkomen: opschriften die we niet begrijpen, gebouwen waarvan we de functie niet goed kennen. We ontmoeten in onze omgeving mensen die een vreemde taal spreken, die een andere godsdienst belijden, die zich ander kleden.De verschillende culturen van de allochtonen (bewoners van vreemde afkomst), samen met de cultuur van de autochtone, kleuren onze multiculturele samenleving.

Raïssa De Vooght & Narshis Windey

Bronnen

http://aardrijkskunde.wikispaces.com/file/view/Cursus+bevolking.pdf

http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/structuur/

http://www.populationworld.com/

http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/loop/

http://ec.europa.eu/publications/booklets/eu_glance/66/nl.pdf

http://www.armoedebestrijding.be/cijfers_analfabetisme.htm

Leerboek + werkboek Geogenie 1, De Boeck

Leerboek Globaal, Van In

Raïssa De Vooght & Narshis Windey