De Verenigde Staten en hun

federale overheid

1865-1965

Welvaart, crisis & oorlog

§ 3.2 (en SV)

3.2 Crisis Jaren Dertig• Economic collapse

– Zwarte donderdag (24 oktober 1929)• Beurs stort in; Beurskrach

• Binnen drie jaar verliezen de aandelen 90 procent van hun waarde

– Economie raakt in een recessie• Banken, boeren en fabrikanten gaan massaal failliet

• 12 miljoen werklozen

• Tientallen miljoenen ondervoed

Oorzaken van de crisis

• 1. WO I en de opkomst van supermacht VS– VS is de bankier van

de geallieerden– VS is de industrie van

de geallieerden• Voor wapens, maar ook

voor consumptiegoederen

– VS is de landbouwmachine van de geallieerden

• 2. Interbellum & Overheid– Productie in Europa

keert weer terug– Maar VS stellen

invoerbeperkingen in voor Europese producten

• belastingen

– En bevorderen export eigen producten

Oorzaken van de crisis

• 3. Consument VS– Koopt met geleend

geld / op krediet• Goederen • Aandelen!

– Banken lenen makkelijk geld uit

• 4. Producent VS– Fabrieken: lenen veel

geld om te kunnen blijven produceren

– Banken: lenen geld aan (Amerikaanse) bedrijven ook in Europa én aan particulieren (zie 3).

• Let op! dit uitgeleende geld is geld van de spaarder!

Oorzaken van de crisis

• 5. Europese landen / schuldenaars aan de VS– Slagen er niet in de

rente en aflossingen te blijven betalen (zie 2)

– Dit werkt door naar de Amerikaanse banken, waarvan de overheid het geld heeft geleend aan de Europese landen

• 6. Producent VS– Krijgen geen nieuwe

leningen meer, maar moeten juist de oude gaan terugbetalen (zie 5)

– Hierdoor gaan veel (landbouw-) bedrijven failliet

Oorzaken van de crisis

• 7. Crisis op Wall Street– Bedrijven stortten in– Andere bedrijven worden

daar ook door getroffen (zie 8)

– Het vertrouwen in de bedrijven, dat krankzinnig hoog lag, stortte in, waardoor de aandelen werden gedumpt, daardoor werden de aandelen steeds minder waard

• 8. Consumenten VS– Krijgen geen nieuwe

leningen meer, maar moeten juist de oude gaan terugbetalen

– Vele raken hun werk kwijt, waardoor zij ook weer minder konden besteden

– Vele hadden nu waardeloze aandelen, die met leningen waren gekocht

– Rennen naar de bank toe om hun spaargeld eraf te halen

Oorzaken van de crisis

• 9. Producenten VS– Fabrieken: steeds

meer gesloten doordat de vraag instort en zij niet meer kunnen lenen (zie 6 & 8)

– Banken: doordat leningen niet meer worden terugbetaald, kunnen zij de spaarders hun geld niet meer teruggeven, en gaan dus zelf failliet

• 10. De Overheid– Stond erbij en keek

ernaar• Geen controle op het

werk van banken

– Slecht economisch beleid (zie 2)

– Geen ondersteuning voor de consumenten / arbeiders

– Geen ingrijpen in de economie

3.2 New Deal

• De democraat F.D. Roosevelt wordt president– Groots ingrijpen in de economie– Niet alle maatregelen werkten en sommige

waren volgens het Hooggerechtshof ook ongrondwettig, maar hij gaf de mensen hoop én haalde de harde kanten van het kapitalisme af

• Meer controle op banken en fabrieken• Werkgelegenheidsprojecten

3.2 New Deal

• De democraat F.D. Roosevelt wordt president• Situatie vóór aantreden van Roosevelt

– 25% beroepsbevolking was werkeloos (15 miljoen)– Gemiddelde inkomen daalde $ 681 → $ 495– De lonen daalden met 40-60 procent.– Niet bepaald rooskleurig

3.2 New Deal - in actie [het harmoniemodel]

• Groots ingrijpen in de economie– Maar eerst conform het

harmoniemodel

• Niet alle maatregelen werkten en sommige waren volgens het Hooggerechtshof ook ongrondwettig, maar hij gaf de mensen hoop én haalde de harde kanten van het kapitalisme af

• Meer controle op banken • Bedrijfsleven werd

aangespoord mee te werken aan verandering– National Industrial Recovery Act.

Maar deze werkte niet (te vrijblijvend)

• Werkgelegenheidsprojecten– Works Progress Administration

• Steun aan de boeren– Beperking prodictie tegen

overheidssubsidie

Roosevelt acts

New Deal

3.2 New Deal 2- in actie [het conflictmodel]

• Groots ingrijpen in de economie; de 2e New Deal– Maar nu conform het

conflictmodel

• Ontstaan van de verzorgingsstaat– Social Security Act; werknemers

kregen verzekeringen voor werkeloosheid, ziektenkosten en ouderdom

• Bedrijfsleven werd door wetten gedwongen haar beleid te veranderen– National Industrial Recovery Act.

Maar deze werkte niet (te vrijblijvend)

• Versterking positie van de vakbonden– National Labour Relations Act;

waardoor werknemers een wettige basis kregen zicht te verenigen en te onderhandelen

Big Government vs High Court

• De overheid krijgt i.t.t. de Jaren Twintig veel grotere invloed op de maatschappij. Door– wetten en regelgeving– Handhaving– Sterk gegroeide

ambtenarenapparaat

3.2 Resultaten New Deal

• Maar de New Deal levert niet alleen successen op– Het Hooggerechtshof verwierp een aantal belangrijke New Deal

wetten

– Ondanks Roosevelts enorme verkiezingsoverwinning in 1936 (bijna alle staten) slaagt hij er niet in om zijn New Deal door te zetten door

• tegenwerking in het Congres van conservatieve democraten uit het Zuiden en Republikeinen

• dat hij besluit toch te gaan bezuinigen omdat de overheidsuitgaven te sterk waren gestegen

• In 1937 raakte de VS weer in een recessie – Onder historici is leeft nog steeds de discussie in hoeverre de New

Deal de economie weer structureel heeft doen groeien, want de economie wijzigde snel en ingrijpend door de nieuwe grote oorlog

Werkloosheid

The Red Man in

the White House?