De toegenomen verantwoordelijkheden van de accountant en boekhouder 2013-12-10

De evolutie van het beroep en de toegenomen verantwoordelijkheden

Jan Tuerlinckx, Advocaat-vennoot

Deel I: De evolutie van het beroep

1. Historiek

2. Een nieuwe wereld

3. Verdere evolutie

4. Witboek KWALITEIT 2013

1. Historiek

1903:

° Syndicale Kamer der Boekhouders

07/01/1959:

Nieuw wetsvoorstel betreffende de boekingen in de ondernemingen

27/11/1959:

Wetsvoorstel tot reglementering van de titels van accountant en (hoofd)boekhouder

1. Historiek

Wet 17 juli 1975 op de boekhouding en de jaarrekening van ondernemingen

Leden CBN voor het eerst benoemd via uitvoeringsbesluit 14/02/1976

Kaderwet 1 maart 1976 tot reglementering van de bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van de dienstverlenende intellectuele beroepen: creatie 1e wettelijk kader – reglementering boekhouderberoep werd mogelijk

1. Historiek

MAAR geen toepassingen, want geen reglementeringsbesluiten uitgevaardigd* 07/10/1977: ° International Federation of Accountants op het World Congres van Accountants 21/02/1985: Hervormingswet: reglementering gebruik titel ‘accountant’ *15/07/1985: 1e wijziging Kaderwet, gevolgd door eerste uitvoeringsbesluiten Titel & beroep accountant gereglementeerd

1. Historiek

Verzoek NABB tot publicatie verzoekschrift

05/08/1987:

Publicatie verzoekschrift in BS tot reglementering v.d. bescherming v.d. beroepstitel en van de uitoefening v.h. beroep van boekhouder

Resultaat:

KB 19 mei 1992 waarin de beroepstitel en het beroep van boekhouder worden beschermd & gereglementeerd

1. Historiek

Wet 22 april 1999

- Reglementering en bescherming van titels ‘belastingconsulent’ en ‘erkend boekhouder-fiscalist’

- Promoten van de verdere samenwerking tussen bestaande instituten

- Voorzien van een wettelijke basis voor pro deo boekhouder & accountant

1. Historiek

Wet 22 april 1999

° reglementering & bescherming van beroepstitels van belastingconsulent en erkend fiscalist binnen het Instituut der Accountants respectievelijk het Beroepsinstituut van Boekhouders.

Gevolg: verandering van naam naar IAB en BIBF +

onderworpen aan kennisvoorwaarden & aan deontologisch toezicht, maar geen monopolie.

1. Historiek

Wet 22 april 1999

Boekhouders, erkende fiscalisten en belastingconsulenten worden onderworpen aan preventieve luik antiwitwaswetgeving.

Opm.: accountants & bedrijfsrevisoren waren hier al aan onderworpen.


Evoluties en tendensen in maatschappij & economisch leven:

- Digitale ‘revolutie’

- Bijna onbeperkte mogelijkheden van elektronische communicatie

- Complexiteit van steeds wijzigende regelgeving

- Hoge belastingdruk op inkomen uit ondernemen en arbeid

- Globalisatie van ondernemingsgebeuren dat onder druk komt door evolutie van economie op wereldvlak

- Steeds hogere eisen van deskundigheid & beschikbaarheid van de intellectuele dienstverlenende beroepsbeoefenaar

- Strengere controles (fiscale administratie, beroepsinstituten, …)

- Meer aansprakelijkheidsvorderingen


Wijziging anti-witwaswet 10 januari 2010 – preventieve luik:

IAB: controle leden op toepassing hiervan => identificatie cliënten => cliëntacceptatiebeleid => procedures omtrent bovenvermelde binnen

kantoor

Wetgeving = dwingend voor externe leden. Verpl’en niet naleven > soms sancties in wet.


IAB: verslag over toezicht aan CFI en Hoge Raad voor Economische Beroepen.

Toetsing via verplichte vragenlijst voor externe leden.


21/11/2013: publicatie K.B. 22 oktober 2013 tot goedkeuring van het Reglement van plichtenleer van het Beroepsinstituut van Erkende Boekhouders en Fiscalisten (BIBF).

Ratio aanpassingen: reglementering titel interne boekhouder-fiscalist (BIBF) (begin 2013) EN

de evolutie van het beroep.

3. Verdere evolutie

3.1 OP HET VLAK VAN DIENSTVERLENING Pure registratie boekhoudkundige Adviesverlening gegevens Analyse data uit Focus op de het verleden toekomst (Aangiftes, jaar- (real time data afsluitingen) & in the cloud)

3. Verdere evolutie

3.2 OP HET VLAK VAN CLIËNTEEL

o Globalisatie > meer internationaal cliënteel

o In huidige maatschappij: mensen shoppen voor alles, ook voor hun accountant…

Gevolg: marketing wordt belangrijk.

MAAR ? Belang van de persoonsgebonden relatie tussen boekhouder – cliënt ?

3. Verdere evolutie

3.3 OP HET VLAK VAN ORGANISATIE ! Informatica !

- Minder papier - Zorgen dat men informatie sneller & omvangrijker kan

ontsluiten - Nadenken over beveiliging =>

betrouwbare en relevante informatie veilig ‘opgeborgen’ + Informaticatoepassingen slorpte groot deel van traditionele werk op. Dus nadeel in voordeel omzetten: sneller kunnen werken, focus op toekomst, cliënt beter kunnen bijstaan…

3. Verdere evolutie

3.4 OP HET VLAK VAN WETGEVING

Enorme toename van regels mbt accountantscontrole.

Onafhankelijk toezicht op naleving van die regels.

1 – P. Wallage: “cultuur van “box ticking”…waarin minder ruimte wordt gelaten voor vakkundige oordeelsvorming” => rigide, minder effectief controleproces!

3. Verdere evolutie

3.4 OP HET VLAK VAN WETGEVING

2 - ° complexe materie => specialisatie

Cliënteel verkiest om met ‘zorgen’ op één plaats terecht te kunnen.

Gevolg: netwerken !

3. Verdere evolutie

Dinosauriërs sterven uit

…

Diegene die zich aanpast,

groeit mee!

3. Verdere evolutie

CONCLUSIE?

Als men bereid is mee te evolueren, dan wacht de accountant/boekhouder een interessante toekomst, waarin een belangrijke rol voor hem is weggelegd.


DOELSTELLINGEN

• Goed communicatiebeleid

• Sterke identiteit voor accountant

• (H)erkenning van de accountant

• Positief imago van de accountant

• Belangstelling voor het beroep

• Vertrouwen in het beroep

• Duurzame verankering van het beroep


• Versterking van de positionering op het vlak van adviesverlening en diensten met een hoge toegevoegde waarde

• Aanmoediging interprofessionele samenwerking

• Zorgen voor aanwezigheid van het beroep op het internet en in de nieuwe sociale media

• Naleven plichtenleer, regelgeving en normen

…

M.A.W.


WAT VERWACHT HET WITBOEK KWALITEIT 2013 VAN DE ACCOUNTANT?

• Kwaliteitstoetsing: - toepassing anti-witwaswetgeving maakt hier deel van uit - tot eind 2014: toetsing op eigen verzoek - vanaf 2015: op basis van obj. selectiemethode komen alle kantoren in aanmerking - zowel op niveau van leden, als op niveau van kantoor - Regel: 7-jaarlijks. Uitzondering: binnen 2 jaar.


10 MEEST ESSENTIËLE ELEMENTEN VOOR EEN GOEDE KANTOORORGANISATIE:

1 Inventaris activiteiten uitgeoefend door kantoor 2 Organigram 3 Eenvormige dossierindeling 4 Cliëntacceptatie- en opvolgingsbeleid 5 De opdrachtbrief 6 Tijdsbeheer en de “timesheet” 7 Personeelsbeleid 8 Plichtenleer en opleiding 9 Interne kwaliteitsbeheersing (controle en nazicht) 10 Beleidsverklaring

Deel II: Toegenomen verantwoordelijkheden

1. Soorten aansprakelijkheden

A. Burgerlijk:

• Contractueel

• Buitencontractueel

B. Strafrechtelijk

C. Deontologisch

2. (Meldings-)verplichtingen

A. Antiwitwaswetgeving (preventief luik)

B. WCO (nieuwe ontwikkelingen)

A. Burgerlijke aansprakelijkheid

• Recht om burgerlijke aansprakelijkheid te beperken via verzekering en limieten (art. 33 en 50, §1, 1°W. 22 april 1999 boekhoudkundige beroepen) – Niet voor fouten gepleegd met bedrieglijk opzet

of met oogmerk om te schaden

– Naleving gemeen recht en de deontologische regels


Contractuele aansprakelijkheid

• Fout bestaat erin dat men een verbintenis, ontstaan uit het contract niet is nagekomen (art. 1137 BW: bonus pater familias)

• Opdracht = – Aanneming van werk (art. 1787 e.v. BW)

– Principieel: inspanningsverbintenis – vb.: advies

– MAAR SOMS resultaatsverbintenis – vb.: aangiftes binnen de termijn indienen • Verhoogde aansprakelijkheid volgend uit hoedanigheid

• Best de taak en de verplichtingen zo gedetailleerd mogelijk in de opdrachtbrief omschrijven

Buitencontractuele aansprakelijkheid

• Art. 1382 – 1383 BW – Fout, nalatigheid of onvoorzichtigheid – Schade – Oorzakelijk verband

• Wanneer is er sprake van een fout? – Niet gedragen als een voorzichtig en vooruitziend

beroepsbeoefenaar en die schade berokkent aan een persoon, niet voortvloeiend uit de niet-uitvoering van een contractuele bepaling maar uit de schending van een gedragsnorm • Vb: Meldingsplicht niet naleven

B. Strafrechtelijke aansprakelijkheid

Na een daad of een nalatigheid te hebben gesteld, door de wet als laakbaar en strafbaar

1) Gewone beroepsmisdrijven - algemeen strafrecht

• Vb.: valsheid in geschrifte (art. 194-197 Sw.)

2) Specifieke beroepsmisdrijven

• Vb.: schending van het beroepsgeheim van de accountant (art. 458 Sw.)

3) Bijzondere sancties voorzien in fiscale wetgeving

• Vb.: Art. 455; 458 WIB


B. Strafrechtelijke aansprakelijkheid

• Voorstel van Staatssecretaris dhr. Crombez

– Amerikaans Model van “Future compliance agreement”

– Belastingadviseur die wist of moest weten dat zijn cliënt fraude pleegde en niet uitdrukkelijk heeft gewaarschuwd of ontmoedigd

– Waarschuwing Bijkomende vorming


C. Deontologische aansprakelijkheid

• Art. 4 Wet 22 april 1999 beroepstucht: tuchtstraffen wanneer: – In uitoefening van hun opdrachten aan hun

beroepsverplichtingen zijn tekort gekomen – Tekort gekomen zijn aan de beginselen van

waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid – De rechten van de schatkist manifest schenden of

misbruik maken van fiscale procedures

• Correlatie met burgerlijke en/of strafrechtelijke aansprakelijkheid


A. Antiwitwaswetgeving – Preventief luik

A. Kader en belang

B. Relevante wetgeving en documentatie

C. Wet 11 januari 1993

D. Reglement inzake de toepassing van de Wet van 11 januari 1993

E. Omzendbrief betreffende de verplichtingen inzake identificatie en kantoororganisatie in toepassing van de norm van het IAB betreffende de toepassing van de Wet van 11 januari 1993

F. Handleiding Interne Procedure in toepassing van het Reglement van het BIBF betreffende de toepassing van de Wet van 11 januari 1993


Kader en belang

• Strijd witwassen van geld & terrorisme: - Repressief luik (art. 505 Sw.) - Preventief luik: bemoeilijken en opsporen

• Effectieve controle op toepassing preventief luik + sancties

• Voorbije 17 jaar: eisen preventief beleid inzake witwassen zijn geëvolueerd onder druk van internationale organisaties.

• Artikel 13/06/2013: Over erkende boekhouders-fiscalisten: “44 procent voelt zich niet genoeg voorbereid om de antiwitwaswetgeving toe te passen.”

Relevante wetgeving en documentatie

Wet 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme Omzetting derde Witwasrichtlijn met wet 18 januari 2010 (B.S. 26 januari 2010 – IWT 5 februari 2010) Reglement inzake de toepassing van de Wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme Omzendbrief IAB en toelichtingsnota BIBF met praktische richtlijnen Handleiding Interne Procedure in toepassing van het Reglement van het BIBF betreffende de toepassing van de Wet van 11 januari 1993 (facultatief) Programmawet 29 maart 2012

Wet 11 januari 1993

Klantenonderzoek, personeel en compliance officer

• Artt. 7 e.v. Wet 11/01/1993: klantenonderzoek ALVORENS ° zakenrelatie/uitvoeren van occasionele verrichtingen.

• Er bestaan uitzonderingen op het klantenonderzoek.

• Art. 13 Wet 11/01/1993: Bewaringsverplichting: 5 jaar na einde zakenrelatie.

• Art. 17 Wet 11/01/1993: opleiding, sensibilisering en geregelde informatieverstrekking aan personeelsleden.

• Art. 18, lid 2 Wet 11/01/1993: soms verplichte aanstelling

verantwoordelijke(n) voor toepassing van deze wetgeving.

Meldingsplicht

Art. 28 e.v. Wet 11/01/1993:

! Meldingsplicht aan CFI !

• Externe accountant en externe erkende boekhouder(-fiscalist) heeft de verplichting melding te doen bij CFI van feiten waarvan ze weten/vermoeden dat die verband houden met het witwassen van geld afkomstig uit fiscale fraude.

• 13 indicatoren van fraude in KB 3 juni 2007.

Meldingsplicht

• CFI-inlichtingennota 8 maart 2010: Indicatoren = bijkomend hulpmiddel, niet bindend.

• GW Hof 10 juli 2008: 1 indicator aanwezig? Geen automatische aanleiding tot melding.

• Sinds IWT 29/07/2013: ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd! Conclusie: uitbreiding toepassingsgebied.

• Nood aan verduidelijking?

• Indien nodig kan CFI het OM verwittigen. Brug naar repressief luik.

Meldingsplicht

• Procedure bij meldingsplicht:

• Beroepsbeoefenaar/compliance officer/plaatsvervanger is hiervoor bevoegd.

• Schriftelijk/elektronisch formulier (CFI).

• Opm. bij elektronische variant: aanmelden op beveiligde portaalsite met gebruikersnaam en wachtwoord.

• Nog steeds meldingsplicht wanneer dezelfde verrichting/feiten al het vw. uitmaakten van aangifte bij gerechtelijke overheden.

To do or not to do

• No tipping off!

• Inspanning om cliënt af te raden deel te nemen aan illegale activiteit is toegestaan.

• Informatie uitwisseling kan tussen notarissen, accountants, belastingconsulenten, bedrijfsrevisoren en advocaten in 2 gevallen: - prof. activiteit binnen 1 juridische entiteit/netwerk - uitgewisselde informatie betreft zelfde cliënt en verrichting + voorwaarden in wettekst.

• Verderzetting zakelijke relatie? Gemotiveerde goedkeuring bestuursorgaan kantoor.

Bescherming melder

Art. 32 Wet 11/01/1993

- Geen enkele burgerlijke rechtsvordering, straf- of tuchtvordering mogelijk tegen de melder.

- Geen enkele professionele sanctie uitgesproken tegen beoogde ondernemingen of personen, hun werknemers of vertegenwoordigers evenals de leiding of personeelsleden wegens een te goeder trouw verstrekte inlichting aan CFI

Concrete werking CFI

- Ontvangst melding

- Ontleding meegedeelde informatie

- Verrijking van die gegevens met andere op te vragen informatie bij o.a. meldingsplichtigen, politiediensten, administratieve overheidsdiensten en gerechtelijke overheden

- Verzet tegen uitvoering verrichting in de tijd

- Cf. supra: doormelding aan OM mogelijk indien ernstige aanwijzingen witwassen of financiering terrorisme

Instituten en betaling in contanten

• Art. 39 Wet 11/01/1993: IBR, IAB en BIBF moeten mechanismen instellen voor de controle van de naleving door hun leden van de verplichtingen van Hoofdstuk II van bovenvermelde Wet en van de meldingsplicht.

• Artt. 38-40 Wet 11/01/1993: IBR, IAB en BIBF moeten een reglement uitwerken betreffende de toepassingsmodaliteiten van Hoofdstuk II van bovenvermelde wet. ≠ m.b.t. meldingsplicht => Cf. infra.

• Strafrechtelijke geldboete op overtreding betreffende de betaling in contanten. Grens: 5.000 EUR – Vanaf 01/01/2014: 3.000 EUR !

• 1 Reglement voor de 3 instituten.

Reglement inzake de toepassing van de Wet van 11 januari 1993

• Op 10/01/2011 & op 07/02/2011 goedgekeurd door de Raad v.h. IAB. Op 28/01/2011 door BIBF.

• Juridische waarde? Norm. • Verduidelijking klantenonderzoek: identificatie en

verificatie. • Verduidelijking identificatie en verificatie van de identiteit

van de uiteindelijk begunstigden. • Verduidelijking mogelijke tussenkomst derde

zaakaanbrenger. • Verduidelijking mogelijks verplichte aanstelling

verantwoordelijke(n) voor toepassing Wet 11/01/1993. • Verduidelijking opleiding, sensibilisering en geregelde

informatieverstrekking aan personeelsleden.

Omzendbrief over identificatie en kantoororganisatie

• Verduidelijking klantenonderzoek.

• Interessante schema’s over de identificatie.

• Verduidelijking ‘risicogeoriënteerde aanpak’.

• Verduidelijking aanstelling van een verantwoordelijke voor de toepassing van Wet 11/01/1993.

• Verduidelijking procedures bewaring documenten.

• Verduidelijking procedures inzake de opleiding & sensibilisering van het personeel.

Handleiding Interne Procedure

• Over het interne systeem gericht op de inschatting en het beheer van witwasrisico’s, alsook op het bepalen van het risicoprofiel van elke cliënt.

Indeling: hoog of laag risicoprofiel als cliënt?

Criteria om cliënten in te delen.

Te nemen maatregelen.

B. WCO – Nieuwe verplichtingen

• Sinds wet 27 mei 2013 nieuwe rol:

• Preventief:

A.Informatieplicht (art. 10 WCO)

B.Melding aan de rechtbank (art. 10 WCO)

C.Aanbevelingen formuleren (art. 12 WCO)

• Remediërend:

D.Verzoek tot gerechtelijk reorganisatie

• Werkgroep WCO


Informatieplicht (art. 10 WCO)

• Voorwaarden

– Klanten-ondernemingen waarvan de continuïteit “kan” bedreigd worden

– Op omstandige wijze inlichten

– Precieze gewichtige en overeenstemmende feiten moeten weergeven


• Aansprakelijkheidsrisico – MvT W. 27 mei 2013: “de economische beroepsbeoefenaars

verplichten om een initiatief te nemen, is nodig voor een efficiënte preventie van de discontinuïteit”

“zij zijn daarenboven aansprakelijk ook ten aanzien van derden als zij de bestuursorganen niet formeel wijzen op hun verplichtingen” wetgever hecht veel belang – Is er schade? – Is er een fout? Ja voor zaakvoerders/bestuurders bij passiviteit ten aanzien van ondernemingen in moeilijkheden (Antwerpen 8 maart 1994; Luik 19 oktober 2004; Bergen 3 maart 2008; Brussel 4 december 2008; Gent 29 juni 2009)


• Aansprakelijkheidsrisico – Contractueel:

• T.a.v. klant-onderneming is de economische beroepsbeoefenaar contractueel aansprakelijk voor schendingen van de informatieverplichtingen

• Moeilijke bewijslast voor klant – Gewichtige en overeenstemmende feiten – Die de continuïteit van de onderneming van de schuldenaar

bedreigden – Die de economische beroepsbeoefenaar had kunnen

vaststellen

– Maar beroepsbeoefenaars worden strenger beoordeeld


• Aansprakelijkheidsrisico

– Quasi-delictueel (buitencontractueel)

• Maatschappelijk belang aan de informatieplicht

• Al dan niet naleven van de plicht impact op de positie van de schuldenaar en de schuldeisers in het economisch verkeer

= Onrechtmatige daad (art. 1382 BW)

+ bewijs schade (verlies van een kans)

+ oorzakelijk verband


• Aansprakelijkheidsrisico - “Voorkomen is beter dan genezen” – Cliënt schriftelijk laten bevestigen omstandig te

zijn ingelicht over de mogelijke bedreiging

– MvT W. 27 mei 2013: bewijs van de naleving zal ooit moeten worden geleverd

– Geen loutere eenzijdige beëindiging van het contract had feiten kunnen vaststellen

– Beperkte en/of specifieke opdracht = best schriftelijk nauwkeurig afbakenen

Melding aan de rechtbank (art. 10 WCO)

• Voorwaarden

– Indien binnen één maand

– Niet de nodige maatregelen zijn getroffen door de cliënt-onderneming

– Kan de economische beroepsbeoefenaar

– De voorzitter van de Rechtbank van koophandel

– Schriftelijk inlichten

– Geen beroepsgeheim (art. 458 Sw.)

Aanbevelingen formuleren (art. 12 WCO)

• Voorwaarden:

– Rechter

– In kader van handelsonderzoek

– Bij economische beroepsbeoefenaar

– Inlichtingen inwinnen

– Aangaande aanbevelingen - die deze laatste-heeft gedaan en de maatregelen die genomen zijn om de continuïteit te waarborgen

Aanbevelingen formuleren (art. 12 WCO)

• Doorbraak beroepsgeheim (art. 458 Sw.)

• Geen sanctionering door rechter mogelijk

Verzoek tot gerechtelijk reorganisatie (art. 17 WCO)

• Toezicht bij opstellen van boekhoudkundige staat (art. 17, §2, 5° WCO)

• Bijstand bij begroting met een schatting van inkomsten en uitgaven voor de duur van de opschorting (art. 17, §2, 6° WCO)

• Geen certificeringsplicht, maar wel instaan voor de objectivering van de stukken en controlefunctie

Verzoek tot gerechtelijk reorganisatie (art. 17 WCO)

• Nieuw aansprakelijkheidsrisico doortrekking van het bestaande aansprakelijkheidsrisico bij opstellen financieel plan (Brussel 7 november 2008)

Kantoor Antwerpen Maria-Henriëttalei 1 2018 Antwerpen T. 03 206 21 10 F. 03 206 21 19

Kantoor Kempen Nijverheidsstraat 13 2260 Westerlo T. 014 21 01 10 F. 014 21 01 19

[email protected] www.tuerlinckx.eu

De toegenomen verantwoordelijkheden van de accountant en boekhouder 2013-12-10

Business

Transcript of De toegenomen verantwoordelijkheden van de accountant en boekhouder 2013-12-10