De student als beginnend onderzoeker : over het ontwikkelenvan onderwijskundige instrumenten voor docenten enstudenten in het wetenschappelijk onderwijsCitation for published version (APA):Mirande, M. J. A. (1986). De student als beginnend onderzoeker : over het ontwikkelen van onderwijskundigeinstrumenten voor docenten en studenten in het wetenschappelijk onderwijs. Eindhoven: TechnischeHogeschool Eindhoven. https://doi.org/10.6100/IR244127

DOI:10.6100/IR244127

Document status and date:Gepubliceerd: 01/01/1986

Document Version:Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can beimportant differences between the submitted version and the official published version of record. Peopleinterested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit theDOI to the publisher's website.• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and pagenumbers.Link to publication

General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.

• Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, pleasefollow below link for the End User Agreement:www.tue.nl/taverne

Take down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us at:openaccess@tue.nlproviding details and we will investigate your claim.

Download date: 18. Jun. 2020

D!: $T!JDJi'NT I'L5 5EGJNNEND

CNDER~O~k!;:R

Over het ont.wi:kkelert van oI':ld~rwij~k~n(!~qe :l.nstrurnente-n voor

ilocernten en stll~e-nten in h~t. ..... ~t.~n~.:;'happe:l~1k: on<lerwj is

PROEFSCHRIF'I'

tot. verkrijg!r'l9 va:!'! d.a; gr~lI.d van dQ~1:'Qr

in de technische we~~n8.e;happe"

aan de Teeh.l".!!:s~h~ Hnq~!:;;~hoo;t l:";;l.rH:3hove-n

op qez~g van de t"eC~Dl" WI..9.gt".d .. :ti-elH!!

prot:. (]1"L F.N. Hooge

voor earl commi!=:.!!;ia <1.<1.flqewe~en dooJ::'

hat colleqe van de-kanen

in het openbaar te 'Il'l!:!:rdc:digcn op

din~.a~9" 13 me! 1986 te J,6. 00 uur

dOOJ:"

MarceiliI"J.l;t:$ J¢~lI;ph1Wl:J ~Q;r~aJ"l\1:'? MinmQc

gebOl".el':l t~ M.!I:artcnsCli jk

DIe proef~~h~ift i~ go~rlg~k~urd door de

promotoren. Prof.dr. D.W. vaags

Prof.";!;'. w.I4:.~.w. Wijtl:~n

Het ond~r2c~k i~ mogclijk ge~~~kt door het Centrum voor OnQe~~o~k ~~n hct

W'ctam3chappeli j);: Ondarwi js (COH'(':I} v.,n de Univ~r~ite:it. V6f1 lUI'I'e;terdaro.

n~ 8tude~t alB beginnend onder2oeker

Ov~;r h~t Qntw;l,Jck'l:l':ten v"n Qn~-e;tw;l, j s.~nuJ.Q ~ ge in s.trtlmenten VQor

dccot8r-ten en studenten in het wetensehS?peli jk or.!<3er-wi;s

The :e:tuaent E1~ EI I'IO'vice rl!:~e..!l.rch~;r

On the dcv~lQpm~nt of -ec,h.l.clJitiol1lJiJ. tools for teachers and

8tu~ent.8 in higher e:auC:E1tion

(with a summary in Engli8h)

Inhoudsopsave:

In1eidin~

1. In3trumenton~wikkel1ng en d~ Dnd~rw~j~~~~~ige professiona-

1i gerinq van un! verai t.:'!ire doceI'lt.eJ'j

1.1 V.e.I'1 rci~kr~;Jiet tot 'facult.y developt'tll~ntT

1. 2 ProfesBion.!J.li.$-eril'u3"5~QlI~epten en ontwikkelinqBmodell~n

1.3 Ontwikke1inqen in N~derlar'l.d

2. Ingtrument.o't.l.t.""ilck~linq ~I"I ..:te hevoJ:'c1erlng van st.:udiol!:v.!.!l.1"dig-

9

17

J"Jeoen van studenten 26

;2.1 Van Btudieva.a:t'd.:i9h~id~ot;:l.J:J;"~us tot onderwl jsint.egrat.ie

:i. 2 StJjdi~v;:I~;rd~gh!S;l.o8concepten en ontwikke:lin9'~m.odellen

3. Hl!:t sch~m.,t::-L~e::reIl van informat.!e: ee:n voorbt:;!(!ld v.:,.r'l ~en

multi~£unctiQr'l~cl ~nstrument.

3.1 Het bewerken van .r.ead5; haschikbare onderw!jskundige

3.2 Schetl'!ati:zir'J9~ t~c;!hniqu9 olIind .npp1icat!ons

4. H.et ontwerpcn van onQfJJ:wi ja.kundige inBtrumenten voor

25

30

docant-an 4;1-1'1 '!<tl)t:3enten 55

4 T 1 'fl"et fun~eren va.r.t onrJ-erwi j5k:IJr'ldiq~ in.st.~I,JQ"lenten 55

4.2 H~t ontw'i!;r,pt:'1'1 V~1'1 on(lerwljskun.:lige ifl!Strwn'l!!:rJt~r'J fig

4. j Ret. bt!paler'J v~n cle w.;Io;a:r:-cle v~n ollQ:erwi1sk.undige 1nstrwnenten 61

4T4 $;::!lI'1env&ttinq en d!scussie 6(0;

5. D~ ~c:::riptiEi als onderwijs ... en stud1eprobleem 6B

S.l Problemen van de doet.oraal~c::riptic "Is :;t1.1:Q:i~-OTlde'rdeel 6A

5.2 D~ behoeften v~n de beg-innende onderzoeker 76

6. Os constr-uct.ie van onaerwij!Sku:l'J.di9~ i:n50trlJm~nt:~n v.,o~ at:'

a.!.t.rp0'5k Vo;J;l1 sc:t"iptieproblemen

6 ... 1 ~qp systeem waar 8criptie~oeilijkh~dcn

Kunnen woraen

6. ~ Een St.~&.tegic VQQ~ QtSl .,.,~mpak van acriptieproblerncI'l

92

82

92

7. De eVo!I;J.1J"'1:'.ir,:':" v~n d~ prncfv~r51ic: v~n ~~ cur~ug 'Oplo8sen van

~~riptieprcblemen'

7.1 Bet cursusprograrnrna

?2 I)~ qpozct. v~n d~ c:vl!I.1uatie

7.3 De ui tvo-e:r::i.ng v~n d~ or;'l.,lr.~u~

7.4 De r~eu1t~ten van de ~valuatie

7.5 Co~c1~ei~e ~n ~iscugs1e

8. Eff~e=t.~I'1 van de ctl~e.U!l 'opl0Bset"l van sc:t"'lp~leproblemeni

$_1 D~ QP7:(!:t "~n hc:t. Qndc:rzo~k

8. 2 D~ :te~ulttltt!:~ V,8f1 l\~t o~aer2()e]{

e.) [lioc" •• ie

A_4 CQn~ll,l~i~~

9. Problem~n met. de prob1~em~t.e11ing

9.1 Proble-men van beginnende onderzoekers met het :Formu-

102

10"

104

1%

lOS

111

114

114

116

121

1.23

l?,7

lereI'l ~~I'I eefi ~rob1e~m~tel1inq 127

9-.2 Fen cursua voor stu<l"-enten c"!ie :me"!; d~ ~~riptie q~an

be:-g.iI'lnen.

9.3 Goe-i1coht8PUfl.te:n voo-,: ve::r:~t9re :{n~t:t:"l.,lm"'~t"_I:lnt:wikkc:l:tn1

9.4 Aanbevelinqen voor verder onderzoek

Summ~ry

Lit:eratuut"

B1 jlaqen r 1 tim 5)

133

l3~

Hl

144

14B

INLEIDIIlC

;oe ontwer:per van onderw1 jekUnt!11ge: .1natrUlJ'lol!:I'Itt!!l'I :;z;iet lI:Oicl'l: gc­

pl"atst VOOJ:' twee vraqen ~ wat ga ik ontwerp~r.. e-n hoe: pak ik het ~~n?

be eerste vraag he-eft. bet.rekkin9 o~ e~I'I Qr'l.d~rwi j ~p;t;'Qb~C~ Q." t Q1!1 El-Gll

oplo:';sinq vrftl.lgt, de tweede op de te volgen ontwerpmethooclogie L

:Ret Q:nderwijaprobleem dat. in de2:e ~tudi.~ ~~ntr~~l ~t.~~1;. Q~t:r:-~~t

hat doen van zeltatanllig onder~ot!:k dQQJ:" )::llElg"nnenoe oDoerzoekersT onde:t:"

beginnende onder2:ock~r=;; WQ~a9n hier doctoraal 8tudenten 'V-er~t.~~.I'l die

in he!: kader van hun af$t.l.]d¢.t:'~n Eten Ii teratuurstudie of. een empiriseh

ondc:t'":t6¢k v~rricht9n.

Het schri ,"en 'Vart ~~rip1;.~ 1S"l5 eo onder2oeksverslagen is e:en cru ...

¢i~~l onde~deel van hat wetenschapp~1iJk ortrlerwij~_ R~t i~ ~~n bran

van 8tulllev~.rt.r~ging~ 'f;.~!;"W';f.j). ~@ ooor de stu6ent.en geleverde r~slJlt~­

t.en -.r~ak tt;!' W(tr:lsen over laten. De leerdoeie-I\, ~~ he~l!;I~id.i~a; eH. 6e

bGoox-de ling van d i t ve~lal l~.ab;t.~ o",~er(leel van (Ie stlJdie 21 jn 1'r'Iet!~­

tal on'l)'oldol;!nd~ ctlideli jk gereqeld. BovenlJit!l"J hI! ~ke~ V'e~1 s.tIJBcrtt¢1"I

Q[jvolrloende over de kennis ~n tr~~~~igtlte(len te beschikl<en ~ie voor l"Iet.

v(!T!;'ifJhten van zel:rst.an{Jiq ol"J.de~zOek nod::lq !Zi jn_

i.J.@~~ problemat.iek kal"J. worde:t'l ;!!,~rt9cP;;l:k;t .QQO;f;" ITl",~t;f;"oagelen te t:r-ef­

ten gel'iC!l'It Op de ~t!,ld/CInt, OJ;! (Ie Qocent in de rol van 'begele!<ler, op

de prQg:r;-.a.:rran€ring van ~e scriptie ELl,!; !!.t\ld.:i~-Q,Il:dt;;rd~~l eJ1 dQ!;I;I; m..,.."t­

r~9'el[;m gericht op het onderwi 18 dat. all~ het .e.fIe:q~l!:n v<!ln de 'prC!~'Ve

van bekW"~<!Imhlnlid' voo~af qaat. In hat. laat.ste ~ev.a1 k.an worden g~B.aeht

aaI'l i}~t. Ii~:me:natellen van -een rneerjar!q curriculum dat. de fltudent:.

~oequ.aat voorbel"eidt op h~t ~rri~hten v;.'I;n een onderzoek ..

In deze J!itudie is 9ckQz~n VQQ;t:;" een bescheidener benaderingi het

Q11twikkelen van onderwijs.kundige il"!.~trurnRntli;!n voor de "~np;:lk v~n pro­

lH.eme-n die d~ =;tl,ld~I1t i't;L8 beg1,;Jnen(l onderzoeker tegenkornt~ net. voor­

de.el val"!. d.t;2<f; bem;lcE;:;I;"inq fa.. dat de te ont.wikkelen inst.:rumenten op

verschill~nde mi:lnicrcn kl,mnen wo:r;-den qebru1kt;: door s'tuoenten, door'

docent-en en ooJc: .al$ Qr'1.d~;J;Q(!"el v~n een curriculum. De probleemstelling

wai:lrv~n hierbij wordt u1t:geqaan, 1sT wat ~ijn d~ kctl1't1~t'"k¢ru:i~ probl~n'I.en

van be9il"!.i"I.~nd~ Q;ndc;r::;::o~'),:;€rs en wat is voor hen een aoeltrettenae

Onderw! j.kun<lige instrument en kunnen I'I'IOaell.en,

te~hnick~~ of proce&ures zijn. ~ie ~~ ~Q~)m~tigh~id v~n het onderwi J8

bBVor~e~~n_ b~ vr5~g op welke wij~e derqel1j~e instrurnenten On~w~~k~la

kunn~n werden ie ni~t aIleen van belang voo~ d~ ondcrwij5kun~iqe

ontwerper, maar ook voor hat OrlQE'I:t"wjj8 .. ~~ b~l~ngrijk-e r.loels"t:el-

lingen van de Wet Twe8 F0)8en:atrucbHlr zijI"L het vert:.ogen van (lEi n(lo~lTn~"

tiqhcid (numerfek rendnm~nt en doorctroomsnelheid) en hat vRrhcgcn v~rt

d~ nndcrwij~kundi~e kwalite!t van hat onder.wij8_ Ecn van de roa~tre­

gelan waaraan de in:::;t:f:!;lling(;l'n in dit. 'Ij~rb8.nd vorm dienen t.e gev~n i~

~e onaerwt18~undiqe scholing van aooentS". Si~d~ de jaren zeve~tjg

or~an18eren vri1wel aIle univerait8it~n ~n hoqc~~hO~e~ voor hun oo~~n­

ten cut'l!!iu.sen in het vel'zorgen van onderwi ;is.. l)~ ,inhoud Vlln dit soort

Curtru~~cn be~t~~t I'Iiet zO zeer uit t:n.eorieen over ler.en ~n oI'ld~.rwi~;.uu

zen r maar vee leer ui t on~er ...... i j8klJ~d~,g~ iI15it.rum~k"Jt.e.tl !lie 8peci~;J.1 IJ'r'"

voor werden ontw!kkeld.

HQ~ d~7.~ in~trum~nt~n werdcrt ortt.wikk~1a en san welke c~it~ria zij

voldoen is de tweede probleems'te),J,:i,pg u.an d~:ze ~tudie. De rat;l.Qna1e

hi~rv.an i~ oat hoc cffecticver d~ in:e.trlliYl.ent:en z1 jn dj.E\ vill curl:llJ:!;sen

aan docenten worden overged~~g~n~ hoc effe~tieve:t' deze VGrrn v~n ond~r~

Wij~kundigc Rcholirtg i~ m~t h~t oog op het bevorderen v~n de doelma­

tiqheid en ).:walite.f..t vo:tn J'1e't ondqrwij$... Bovendien kan aan de. h~nd '\jan

ecn ~na1y~~ van de wijze wa&~op onderwijs).:undiqe instrumertten in de

p~~~t~j~ tot ~t~ne kQm~n~ 1~ring word~rt 9~trokken w~~rroee d~ ondcr~

Wijek~n~ig~ ontwerper zijn of haar voord@el k~~ docn. Indien ~eze

J.-€lr.:ing .:EIy'='tem.,t:~~(!h WQ'l"ct: gcordcnd, kan men spre).::en van ee;n QntwcT.p ....

methodologie. In de eerate vier hQQfdmtukken Vlln deze atuQje wQrdt

zoln metho~otoqie entwikkeld. Bij hat ontwnrpcn v~n de instrumenten

voor de ~tudent a~e be9innend onderzceker -hat Qnderwerp ven ~e reg­

terende hoofdstukken- wordt v~n d~7.~ ontWerpmethodcloqie qetr~~k q~­

maakt;:.,.

De indelinq der :noo£(!~t.'l).J!;~e:n lZaat.. 5!ic=h &.18 volqt beBchr~. jv~n _ I 1".1

de eerB~e drie hoofdstukken wordt ~an d~ hl!l.I'I.d 'qs'n el£ clJrauscor,.CL'S"Pt-~n

g-eanalyseerd, hoe 0113' j.nho1,1d~r'I. c:ruan ~rden ont.wikkeld. In hoofdstuk 1

~ijn cur8uscon~epten ~.,n de ordc die de onderwijskunoig9 profc~~iona­

li~~ring van ~niver~itaire docenten tot doel h~hb~n_ 11".1 hocfdatuk

~ijn curSU8concepten aan oe QT.d~ di~ tot doe1 hebhe~ de studi~v~~rdiq­

l'aid 1J'~n !5tl.Jdenten toP. bcv't:lrderer.!. Mede aJ.s gevclg 'tI'i'!n de verkorte

2

:!;t.tla~cd1J~r en van het bel&.ng !5l!J.t ir'l!!lt.;lliI;lgcn hebbcn qekragen bij het

be.halen van een 9'¢c<;! rtumG;I;";iek r-sndemeIlt, is de belang:!:!:t.e111ing voor de

wijzc Wol'-~J;"QV :stUQenten studeren toegenomen. Me.;%' dan vQorhe:ctl WQ;!;"c;lG'n

:Stuoenten curSUSBen aangebodel"l in effecti.ef studeren. Ook de Inhourlen

V'i)n deze curSUBBen zi jn t.~ bC5C-hou~r'l ~l~ wt;le;t;W;i. ~e.kunQ:19~ instrumen'"

ten r die de deelm&.t.iC)'heid van h~t Qnderwi js beo9'en te bevordel::"en.

O",'1,,,wijakundlge inBtrument"n djn v ... k uitsluit.nd .,..richt 01'

het uitvoe~en van of WeI QnQsrwijstaken ofwel st.ud!et.aken. In hQOfd~tuk

WOl::"do!:I'I ~nk'CJ.~ 'benaQ:eringen beschrevol!:n ".rQar hc:;-t O.:1twikkelen van

instrumenten ~ie zo~¢l dog~ aocenten ala door s~udent~n kunne~ ~ord¢n

qcb;t;'!.,l.;i,kt.. Ter illuatratie V,)n :r:o'n instrument wordt. een t.ec:hn!ek

b¢:.sc;:h~9ven V"OOI' het. cver::dehtel.ijk W~~;t;"q~vep. votl.n inforrnatie.

De belangrl jkst.~ ken:rr1e;J;'~en vt'on de in de vooratqaanae hOOfd2-t.llkJ;:~1'1

9'e;!tI'l..slY5~e;r;ae ontwikkel:tngsmodellen '\l'OOr ondlil;r"io1'~ jakurI<'!ig-e :lnstr~entt9n

Word~n .in hoofdstuk. -4 in de vQrtTt V,;:i;n e-en. ontwerpmethodo!ogie bijeen

gebra~ht. Ond~rschl3';I.d wordt qemaakt. tU8~e:n h~t. fUI'ld~rl';:n, hl2"t Qn1;:W1?I'~pen

er'l hct ~v~l1J.e,"en van onderwij~kuI'ldi9C: in$trl,u:nl;"rlten.

Ter :E'und:eriI'lg v~:n. d~ instrumenten voor de aanpak van eet"ipt.:i-epro-

bl~rncn wo:t"oeJ) in hoofdstuk 5 tw-ee vr.a.a9'~tclling~n b~ha')p.at;J;Ld~ ~ tEl

beginnen de trr,$"g w~t de oorzaken van sert ptieprObleMen ~! 1n ~ }l.B.i"I tie

:b~I'Id V.-5r'l de 1;1. teratuur op dit gebied wordt 9'Ccot.!clud~~rd d~t $t~d~n1;o@n

bi j he~ m.a.ken van e-=n sc~iptio Kampen met tekorten aan kenn:ts en

vaardiqheden. vervol~cl'ls i5;l cla vX"~~g aan de orele wat de aard is va1'.l

d-e~e t~kDrb¢n, d,i~ .:"l:; kenrnerkend kunnen worden beschouwd voor d-e

at.udent. al$ he9';i,nn0n~ on~erzoeker. De ant.woorde:n !l.ierop wor().en ot'!.t­

l@end aan onderzoek naar v~r8o~il1~fi tu~scn b~ginn~~~~g~p e~ ~~p~~t~

in het oplossen vat'!. probl~mcn.

An aansluiting hierap luidt. d~ VI';!..ag~t~ll,ing votlin hQofostuk 6: hoe

kunnen door 8b.:zd~nt.el'l orvZ!rc;:n ~~:;t",i,PtitEllP1oeili jktlflelen zodan!g wOl::"aen

verduirlelijkt., aet ~e vo19~i"I~ pl~rt kl,m~ell wQrQI3D \!I~nqepaktr De beant­

woo1-':dinq hiervan bestaat: uit I".tet. oi"lt.'W~rp~I'I v.z!l.n twr:~ ondcrling ~~m(:n­

l'LZ!ngli.u~de ;j,n:strUJTIenten.. Het eerste is een clsBsiric:at.ie van via int.er­

views ge.!-C!entit'iceerde scriptiemoeilijR-hed.e.n, be~t..a;!tn(i~ \lit ~~n een­

VOudig mod~l V05n d-c ~~jI;"~p1;.;!,~1;:.o;I;~): w~~ri!l,"'rJ: veertJen st.anQotI.;ar;jproblernen

~;ij;n ge1:"l"3Ilotliteerd.. Het aoe! van dit instrument is om. s~l'!'Pt.ieI't'loeilijk'"

htE!de.l'.l '\r.an ~t1;!dt;ntt;:n 1;~ vCjl;"t;l\1.;J,~eli j)<;:en c100r ~Elze te herlei"en tot een

of ~ee~ st.a.ndaardproblemen. Ret tw~edol! i!o e!!'n ~trb.tc9'ic \rcOr h¢t v¢l ..

g~n~ p:r.;:!.n aanpakken van stan~b.~rdproble;ml~n, w~~;I;b~ j t;l~ =;It.\I,;,;'Ient kan

putt.en uit: e.en .t"~$t;r"'trQ~r. v.;;n nol:ldr st.andaardprobleeIll geordende t:.act.ie­

k~n.

De ir'l hOOfc1st.tlk. 6 be;schreven inst;!;"'t,l1T1CIi:te:n werden in (1~ VQpr! van

"en

richtingen, die ~o~ilijkh~den onaervond~n met het vervaarQjg~n V5~ hun

doctor-;!!.al19CriPtie. J:n ho¢fd~t_uk 7 wortH: de proefvG'r~i.c v;!.r.. doeE-a <:'\'l:r.~~H5

be!lchre:ven en wordt v~rl;l7.&g 9'cd..:.an van (Ie ev.;t,ll..1~1;:i~ vb.!'l. o!f~ curs\'ls. n~

c::''?Jnt:ra1~ e'lJ'b.l uat.!evraaq hierbl j J,uidt ~ dt'El.gen de ont::w~ kk~lde- in8~r.u­

ment.en bij ann h.f;t v~rduidc:lijken van 8cr~pti~mo~ilijl'!eden en ~~n h~t

volglEtnl;!. pIaI'! allnpakken van st:anda"'J:"dp:z;-gblem~n?

In hoofd~tuk S wordt verslag ged.;t,~n v~Ii: cen onderzoek n~~T d~

effecten van de cursus onder vijfti~ oud-deelneme~~. Ond~~zo~ht wordt

welke ~ffectnn dc~lna~e san de curs us he~~t QP de aanpak van de sc~ip­

ti~ bij studenten met verachillende SQorten problernen. ~~t hoofd~tuk

worot ~eslot~n 1T1~t conc1ueiea over de weten5Gh~ppe~ijke meritea V~n de

ont~ikke1de fn8tt'umen~en.

word~ nader inge~aan op de bevindin9 dat het

formuleren van een problGcm~tellin~ ~~n belang~ijk ~truik~lblok voor

beqinnende onde::r-z:oekcr,a k.aI'l: vurm~n. Ten eE"r~1;'.~ word t: qeanal y",eero.

welke rnoe:ilijkheden zich bij het f¢"rmlllt!:t"e:n van probleBm9tellingen bf i

do ondGrzQchtc cur~u~~roepen voorooen. Ten twe~de wordt veral~g g~d~~~

ce:t.I !:'ur~u.e ai~ gericht .1s Op d~

typiache dilemma's bij het fcrmuler~r.. van een prohl~cm~t~llinq. ~en

derde wo~dan ~r a~nbevelingen ge~aan voor v~rQ~r ot.la~rzoek n~~r de

onderzoeks8ctiviteiten van de ~~9i~t~nt in opleiQing.

TIlt het bovenstaande bl~jktf d~t aeze stu~ie ~l uit empir!sch

maar niet uit experimenteel onQerzo~~ b~~ta~tj de nadruk liqt meet' op

hct ontwerpen en construeroen V~~ ~p~trum~~ten dan op hat toet~en

crv~;r'I_ nit vloeit r~~htstreekB voort uit de context waarin d~z~

studle tot stand is qek~e~T ~ct i~ de eon~ext van OC Qnderwi~skuno~g

Q~~B~y.o~kG~ v~rbonde~ ~en een Regearchcent~u1T1 voor het WetenBch~ppc­

liJk onde~wijs, die geken~er~t wQrdt doot' een sterk cli~nt9~t'iehte

onderzo-e):;atr",o:l.t:J..~ g~l:'ombiI'l:'I!!o!:rd met ean we-e:t'"l)~'I"!;Iti9' 'Ve-1d van ond-er-

zoek.

De Nederlan(1sl;i R~~~4rC'hccr'ltra vG>or het We-t::~n!Oll:'h~ppeli ik Onderwi j~

function~ren niet zo zee~ ~~~ ~cntra voor onderwijsk~ndi9 ondergo~k,

maZir vl::'ele~:r all!; ~naerwi jskun-dig~ (';dV'ic~- en beqeleiding8diel"l~ten. Hun

werkzaamheo.~n 'b~!5It;::lat.l .q~o~el'\deels uit Dldv~,!:;nrin9, begele:J.Q;l,ng vEIn

Ortd~r'\o,l'i j~OntW1k.keling en v~n op.;J~;r:"wi js:;~v~lU8.t!eB en ui that: gevel"l van

~V;r:"~~~s~n. Binncn het k.ade~ van deze on~erwij~onder9teunen~e t~~kuit­

oefening j,~ COT voor exp~rimenteel onoe:t'"5';oek ""~it'J..i9 plBats r w~l 'l)'oor

onde1"wi:t8~Or'l.~t.rlIctie ~n voor evaluatie-onderzoek.

Vel(3~xperim~n1;.t:ln ~j jl1 in het eigenzinniq boqer on~erwi jsmilieu

mQ~ili ik 'tot een qoed eiru1~ t~ h:t~r'I~¢rt, TI;E::~~~ht :Lo\!t~TI .;loc'Elnten noc/1

st:ui:1enten :zi~h m~r.t;f,puleren, ook niet --en dat is mindel' t.ereel':lt, rt'I.e.ar

weI b~g~ijpelijk vanweqe de aa~~l~~ o~ ~U~ tijcl- t~r'I Qe~oeve v~n

onderwij8onder~o~kL Poqir'l.gcn hi~~tQe ~oor roiigelf oneernomen le!dden

tot experiment.ele 9~o~p~r'I di~ op b~~is van z~lfBelectie tot stand

~Wollmen. o~lossingen hiervoor in (J~ ~fee:r v.!.n ·pl~ ... ~bo-Gur-5t1S~e"· of

V!!Ll"l 'uit.!lb::~:l tr~n I:;!~h~n.;l.e";i.oq' -z:J.jn veel.al stri1C1iq met het ethos: van

d~ ~~en~tverl@n~rr de oominante roO! van de on~erz~eker v.e.~ het Wet.el"J~

.chappel! jk ondHwi jo.

Da kW;;J,liteit van een onderwijBknnllig inst.ruMent is eehte~ niet

qchccl ~n ~l ~fh~nk~lij~ v~n eNPerirnenteel onder~oek. Bij het be~alen

van de kwaliteit ~a.at tJet. Ol'n h~t gcvcn v'a.r'I acn OQrd9.fi:11 op 0;:L51:o:; v~n de

'V~r2;.!.m¢:ld~ g~g~vcn:s over hat instrument. Deze gegevenB .. ~ie v.e.n uiteen

lopende aarCi kunrt¢I'i '7.i jn, ('Henan gewGgen te worden in het licht van

het doel d~t met h~t in~t~~ment wordt nnqeatreefo. Voor dit doel

worden in deze ~t.tldi~ drie ~Dort~n g~g~v~n~ qepT~~~n~~~rd~ q~g~v~n~

ter fundering van de inBtr~m~nt~n, qegeven~ ~oor het. ontwerpcn en

C01'tst.rUe~er'J \I~r'I df1 in~~nl'm.t:lnten e-u e-v",ll.'l.:tt:f.egegevens G'U'e:r: e:C::C:ect'efi vo!J,n

de in:.;tr'l,lmentElTl,

Hoofdstuk 1. :tn!;tl;"l,lmentont.wikkeliI'lq -en de onderwi :'JBJ.::undi~e

proieesion41j,serin9' van un.i'l!er~~t;.,,:l.:r:e: (locenten

o:nd~r.w:(.j~k:undi~e profas:aionaliseri.ng- v~r'I 1,;lniversit,aire oSoccnt:r;:n

vindt hoofdzaketijk pl~~t:a Qoor mh1<3el V~n c:!t,lTSUSSen en t:t:'a1l'l.ifl~en_ Dc

~ nhoudcn VnJ1 de2:e eur!!iIJ!>:!';cn ~n t~Elinin'ilet':l :z;i jn t~ ha:::;cho\.1wen ala on<3er­

wij~k~ndige ln~trurn~ntan voor docente~T Ce~nalvseerd wordt in hO~V~TT~

U'oor het ontw1k:kelen van de-r9clijk:e j,nhouden Metl"lodi~kcI'l worden qe­

VOlqd. b,,;:J,rtoe worat eer:;t ingeqaan op het beg-rip 'f;"cultv development'

(p-ar~g:r:D..af 1.1). O~"J;n.t:\ paBseren \ri~r pr.ofes8iona1ise.ring~cQn"cpten ne

revue, t.w_ 'The Clinic', 'The Minicour!s~', 'Th~ r,~hoJ"atoryt en 'The

TOQl~ of the Trade' fpnraqraaf 1.2). v~rvolqens worat Voor d~ N8der­

)'.:tndae 8i tu~ti~ lJ."geqaan op welke wi j~e de on6~rwi. j~kllrtdig~ p;r:Qfessio­

Z'I~1;i,~er1ng vEIn unive;r~itaire aoeenb~~ wor~t gelegitiil'leerd em VOt:'11l gege­

ven rp~r~qraaf 1.3).

1..1 Van r.:t1skrediet tot 'faculty developmer.Jt'

EerlJer dan in Ne'.lerl4nd WBJ"O vocral in de V _ 5 _ r ~ng€'lan" en

Z'Wcdcm ilandac-l"l't besotet:lQ: aan de Ortdcrwi j!=lkm'HHqe prof~~!donali!ilt'E'=r, nq

van unlvcr~it:;I:f.:t:"e ~¢Cet':ltcn _ EJ: Xunnen d~ie typ~n t-enil.~erinqen worden

ond~r.cheid~n (~~ff, 1975),

- 'Facult:y cevelopment'; qericht op pcr~Qn~e\ ~~t onderwij~t~kcn

l.1itvoert en mt:lt het !'joel om d~~e taa)r;uitO~fek'Jir'Jg t.~ .QP1':j~il.U sereno

- 'In~trl,l~t:lon.ai development t, qericht op 01'3; vEr»eteril"l.~ 'V.at.l oI'H1C-1:r­

wij'5proqrElIl'lma'~_

- 'Organizat:.~ on~l developmQnt', qericht. op org;,;n;.13~ties of (f:t-oepen

van personen aa~rin '€to met het doc1 him func~ioYlet'el"J: tc opt;.il'1'\"J5,-

13eren.

v~n deze dri~ benaderingen is Qe laatBte, d~ oTg~nj8i1.tie-ont.wik~

kelinq, het mocilji~~t in praktijk te brenqen. Voor h~~ ~cheppen van

€len effa;(;'tieve ot':lderwijso- En 6t.udie-or9'~ni,::l,ntf,e, zotldrE!-n 'Ve~l vl!ln d~

tr~ditlonele p~~ktiiken e~ gsbJ:uiken die ke~m~rk~nd 7.ijn voo~ het

6

wctenachappelijk onderwije herzi~n i'I'lOet~r'I: wo.r.d~n_ Om t~ h431g:i:nnen ZOIJ

Qt:I O\liTJ.tQllorn!e van atu<.'ieriohtin9'en r v.!.k9'ro~pc:n crt vat! dQ!:!ant.C:n q~ondig

wQrden ~~ngetnBt.

on"erwij8ontwik:k~ling is db.1!I.r~nt;.~gl8"n wt:t;L 4319]1 geO\l.C~Elf.ltee:r:~e 'bella­

daring in h~t w~teneehapp~lijk Qnd~~w~j~r ~~t ~QGJ e~v~n ~~ h~t v~r­

beteren ..... 8.1'1 ::;tudie-ondcrd!;len o/aO c\u:·r;[ cula. Tegel i jk:erti jd l<unnen

betrokkcn do~ent8n d.aar veel van opsteken;: leerdoe1.en fot"m.u.leren,

:5ch;J;'";i; ~telij'k studiema terias1 sal'l'le:n:!:it.el1 et!, :;t.udic-"oc;:ti vi toei tc:311 ont­

werpen. t.Oet~v;f;"~~:n 8chrijven, audio-visuele hulpmidde1en gebruiken,

leerstof sele~terel'lr Qrg~p~~~:r:en en presenteren a.d.

'Facutt.y de"'~lopmcI'lt'.l,.'i! ;r:~~ht~tre:ek::s gericoht op het:: bevorderen

van de bekw.!r..!Ln'tl"ieid v~n cQcenten in het verzorqen van onderwi Js ..

$Q~~~ge auteurs geven ee~ rtiim~re bctckcni~ 55n daze te~ d~n G~ff.

ZO dient V01gen~ FQ~ (1976) ':st~ff ~evelopmentt nlet aileen gerieht.

t.~ z,ij:n. op .:3431 Qnoerw! 1staken van academisC"l'! per!!One~l, 1'I'Ib.b.r ook op de

onderzoeks- en op 'Ile be~tliurs- em b~h~~E.!;It'l:l)t;~ll .. Het Nt:I,;3erl.o.n(l se t:lqu;i.­

val el\ 1:. ~6or de: m~~r b~p~I;"kt~ ~eteken1s van (l"e term is 'onder""i~skun­

dige prof~~~iO'I'l~lis;Qring V"~n "1,ll'1;1.'U"e7-:"9!t~J.~e: "ocenten'.. Hieron,,"er "'"or ....

den 8.1 die .s.eti vi t.l!f bet'.! V'~~!ltl!l.!I'I die t.ot docl habban d~ k~nni 50 I

vaardigheden en irl:2i:et 'V~n doc~nten 't'?l' v~r.g7:"Q't.-en, w-eD:e het:.re'k)r;'ng

heb'ben op de onderw! j Bk.unrlige B.ape~te:n ven. -de ot'J.8erwi i~t..'!!..ak (~f •

Pip",., 1976~ l:.;'noqulst, 1979, Lacev, 198), Fble & Mc!(eachie, 1985).

onde.t"wija:Jtl1~d.i'1.e p:rQ£.e~~iQPoCl,1;1,.!;~;t;";i.ng K~n wo;r:CI~n p-evorderd ooor ~

(U oet toekennen van vri 1stellingen,

{2) he~ verschaffen V&~ info~~ti~,

(3) het verschaffen va:n lI.el!!okundigt; .a~~.j.!Stent$..e:

(5) het 'Ver:sc::hZiffe;-p v;:an ~"1,l~5U8- en tr.aininqsfacili tei ten.

De eerste vier eat.egoric.!:n word~n hiC3~ tQElgelicht. ",,an oe hand van

~e:I':I onder'Zock V5n t;::f;mt~." (19"76). III dit. ondergoek werd aan 714 'col­

leqe coOrdinators T -g'evr.e.a9d,a) Van w.cr:lk~ fllci1iteitoan t_h.v_ de::

Ofiderwij~kurtdigG p~ofessjQn~lj8e:r:i~g maakt de wetenschappelijke staf

v<ln uw in8tituut <rebruik en bl hoe et!ecUe! vllldt u ae d ... rbij

behorende ac;tivit~iten'? Dol!! belb.I'I9rijk.~ltC rc.::nJ1t;atcn VZiI'l dit. Qndcr'Zock

WOI"c:'3en hierQnder weerqe9"even.

'11 R,.;;.t tQekl<lnnen va~ vri jst:ellingen

Doce:nten kt.tnn.ei'l \oiQrden vri j9"e~teld Vein bcpc."'lQ~ t;:..~en VQor het

ver:beteren van h~t ~ig~rt onde~i js, hat houden van I sabbatical

1e."ves' -en studiereizen. De~e 2'iak.er.t w-ordcr'l. door de re:!:OpondQ:nt~n .,;r.~

effet=t.i~f ;,.~ngGmed:;:t p Roewel het t{)ekennen van pri ~zen voar het ver-

7

!;!l)'rgen van goed ondRY"w:l, j~ 5;!!.n lu'tl.e.riJt6l.D.nse l);niver~itelten en colle'9'~S

cen ~evestfgd~ pr~ktijk i~, wor~t d~t ni~t ale een effect.ip.f miaael

gezien v~Qr het verbeteren v~n Qnd~rwi18. Het to~wij~~~ va~ ~~n

lichtlJ"'rc ond'!::t'wijstaak -C!€Ul gcmiddeHl a:an pClo:9 ;"~n9~!'!telde dQcent~1'I

wordt weI ir-oW5;,.r als ~(fect!ef Q09:Z:,i ~n, ma~r tJi ~ bele:l.d Wor.'L'it slecht.:;

aan van de 7A4 ~n~titutcn ook in pr~Ktjk gcbracht.

(21 Ret verschaffen V~~ ~nfl)rm~ti~

Onder het ve~ach~ffcn v~n intormatie v~l~cn 2eken ala hat vcr~~I'1~

dan v;,.n nleuwBbrieven, het ho~d9rt v~n ~ymposia an ~onferentie8, h~t

OI"q"'Hli~e;t"Gn van le:dngen en het :l.p;r-ic::;ht.en van mini-bibliutheken op

hot gebied van de veI"~et~Tin9 van onderwija. Van dit laatste 19

81ech~B in twae v~n de ~derzochte geV~~l~n ~prake. Ond~nk~ hct [eit

dat n;fel)w~bri0vc:n. &.an 2/3 van dq Qnd~~2C!Jent:~ inatitu,tcr:! worden veT;"­

epreia, wordt de~e ;,.c::;tivit~it in de me~~~~ gevallen als ~nig~~ins

ineffe~tie£ aan9'ernerkt.T V~rder ~t.eH: Centra n~t ~(!n'Linar8 en wQrk~hOpB

waarin ~1gemen~ onder~lj8k~pdig~ ond~rwerpen worden behan~el~ (~o~l~

b-:£. jvoorho/?~ld de v~r&.nrlerende ro1 v~n de un1vera.:l..t.~ire clO(;ent) minaer

~ff~~ticf word~n qeacht dan ssmin~r~ en work8~oPs w~~rin 8pecifiek8r~

onderwerpen worden beh~nd~ld 'zoals bj, jVl;l'orbeel.a bep.a-D.J.d~ iI'l~tructie­

t_e~hnili!k~fi) "'

(3) g~t ver~ch~£fen van deakund~g~ a~~istentie

Deskundige ~s~i~t.~1'It.ie van docenten bij het gebru:l.)t; v~n 8Udio­

visuele l!Ie(l,f,~ i~ eeI'l van de meest voor.komende faciljt'IJit~n op he"t

gcbicd van de onderw11sx~~~ig~ dienstverlening in de V.S. De~~ vo~rn

van dienstver~e~~ng wordt ook ala effecticf beschouwd. ~~n ~le~we vorro

van aienstverlening wordt vcrtegenwoordigd door de onderw~j~ontwikke­

laar. Deze blij)l::t ~"':n .a~ hclft. van de ondsTzoc::;hte ins'titu"ten t.c be­

~t~5n ~n dcze vorm van dienstv~rlc~i~9 wordt doo~ a~ q~o~e meaT.d~r.hcid

van ~e2e Instltuten a]s ~ffcc::;ti~f gezien.

(4} Hct verl!-r.::ha£:!!en van I tEte~b~ck I

Het doceren V~~ doc::;cnten kan wo~~en v~rhetera door hen cl~;,.rover

I feadb",ck' t.c geven. Deze :LrtfQrmatie J{an af):::om~ti9" 2:ijn van :9tl.lncn'"

t~n, eollege' 8 of del!;lkllndigct"!: en ken (10001: midd~l van vri1gc:,u'i~ij~ten,

video-opnamen en observatic!: worden verz~lJIelCi _ De sys'tern."t;!. ::;che be­

oordeling V~n nQ~~nten door stuoentGn met he~ doe~ om hun wijze van

Qo~er.~n t~ Ve~b~teren komt ~~n meer ~an 90' v~n a~ 711 institutcn

v~~r. De neJ .. ft vb.r:J

I ratings I effect.ief of

de ge~nqueteeTdr. coOrdin~tOT~n vindt dS?-B

~eer effectief. Formeel o£ informe~l gehou~en

beoord~llnqen door colleqa':9 worcll2n il'l: het algo9ll'1'l~en ~l~ Minder effet')­

'tief qe~ien d"n hcoQrdelingen uitqevOo9'n~ Door d~EsJ:.undtqen_ De o/!Ir:JalVs09

'Van I in-class videot.apes T wordt al.g I!-en VElI"J. d~ m~cr cffcC!ti~~ ~~t;i.­

'Vit.~it.GJl ge~ien.

Bet. onder2:Qe:k v~n C-Etr.\tr~ gee-ft een beeld van ae Arn!!:l'i Jr::a.!l.r.J se

praktijk. De door hem v~.rzamcl.d~ mtGITd.ngen qeven eehter o;:Jeen inzicht

in de ~ffectiviteit daarvan. ZO bl~jkt b~jvQorbeel~ ~dt atudentbeoor­

deli:n9cn ~llet:rn -=m~er bepaalde- ccndit.ie!- tot 'Ver..srtC:h;~·rir'lg l~idG'n (C:~n­

tr.", 19(3). Voor doeel"Jten i~ h~t;. v.,,~"=. niet cluideli 1k. hoe atudenten­

oorrlel~n gEl!f1tEll"preteerd moet.en WOl'de-l't ~t'I hoc:zc :Z,le;rh v~rvo19aI1~

zoud~n )o::uranen verbe-tel'en. D.!Iarom v~rdi~nt. ~~t . .o.~[1bElvelillq QIT1 oerqe­

lijka vormen van p~Ofe~~1ortali~~~~ng ~e corobineren Net cureus- en

t;t' .. ;ininqBfae!llt~itc:n_ op weo:L:k:-e w1jze aan de-ze f.!i.~ilite.ite:r'l .l.nhcud

wordt geqcven fa het onderwerp van d~ 'il'Ol~endQ pI"llrl;lq~ott~f_

1. 2 Prot!eBs!onali~q:,r':!'Ttgl;~Oncept.en en ont.w1kkelin9!;1'I'I0d1!:1.1~r.J

Aan cu.t"aUB:a~i"J. ei"J. t.r.:!t.::t.:r'!.i:ng~1'I VQO;t' ooc-enten liqgen opv.at.tingen ten

g{'on~sla.g over het onderwi 12:en eI'l over hlSt ~X'."nQL'9:J:"en vnn onder­

wijsgedraq (Mirand~... 1971) ~ Opv.;;ttingen over het:. onderwijzen kunnen

Worden OJ1dGI"~~hs.idell in pasaieve en actieve, nll.ar llnal.cgir.- v~n lC~n

ond.er!'Och~id v",n (::~ge (197.2). Gage maakt onder~ehl!::id tU!ili~an a.c:ti~f an

p~~~ief on~erz~k ~5ar het. ondcrw1j~en~ P~saief onderzoek beperkt

:tich tot w;;a"t; Qo~ent€ln in de praktijk doen:r h~t vl!:r:::;o.rqen 'V..sn co11c~C::!I

en practi'i!;.!1 en. bl!:t b~gGl~j,.QISJ1 van werkat.ukken. Op qrond van ver8~hiJ.­

len tJl.!;~en goed~ ~f1 sJ-eente oocenten wor1lt gestreeft'l neal' een model

v'~n Qe idea le (locent. 1I.~tlef I)tI:dc;t'~oek; bep~I'kt :dch niet tot wat

(3o-:::el'ltei"1 vo\!lncl~.."g Q"3I dag doen, maar richt: z!ch op wat docenten zouden

mQ"3It.Eln doen o~ o;rrond van ve-rhana~n tL:l~~~:r'I ond~rwij~l!..:;'tivit~it.:.m Gn

I!5-tUdJ.l;rcsu.lt;"ten.

Di t onderscheid is OOIe val"! tOl!::p.a~sing ¢p ~1,1J;'!5'US5en voor ~oc€lnten.

In cur~:P'J:=:;o~~n c;3.;1.c gebaseerd zi jn op een ~8.a8.1.eve 0'Pvatt.:i..n~ 'W'oOrdt. e:rv."n.

u:i.tgegaan dat ond-erwijzen dat~ene i:!; \oiI.-5t dO~I;I(jt~;n in Q1JQEI';rwj.j:31oKalen

doen. DI!-~~ ctir!;;1J~~C:rl: s;tr~v'l2I1 'il!rn-l;LI;U; QJn hat qedrag oat. docent.en reeds

Vtl;:rt,OTIli!lr.I te verb-eteren. In curaussen die -gebag;.e.et'tS :Iii jn op e~n a~­

tieve opv.&ttiI'l.g wordt hct ondQrw;i.j5Z:'iln ga~l-Gn 'Ills hat Bcheppen v~n

gee;~l'l:iktl!: lccrc(;mQ;l.1;.le~r lI'ierbij 11gt. ~e nadruk niet. zo zeel' op het

pr~~~nt~r~n V""D on.;:1erwije~ ale weI op :net ont~t'Pen '\rart ondcrwij!'O_ In

h~t ~niverBit.aire Gnderwije heeft d~z~ QPv~tt~ng t~l v~n toep~aSinqeD

9.evO't.ldcn, w~l':ke met een verz.amelnaam. wor-aen lIan~d.tl:id ;!.l~ i:r'tdi"O'iducl~

inst:t'tlctiC!:syatemel1 (Colcl!-C"l1rI'Iia 8c GO,ldschrnid, 19-74).

Opvatting~n over het veran~eren van h¢t onderw1j~qC!:~raq V~~

dO~Gntcn kunnen w~rden onderBcheid~n in norm~ti~f-re~duG~ti~ve en

empiri ~ch""r.ation~l~. De- aerate op'\l'stt.inq gZl.~t, ui t van de pcrc:ept,iea

van de oocGnt, de t~e~~ v~n een tekor.t ~a~ vaar~~gh~id hij de dQ­

C"cnt.

Ran voorbeeld v~n een mOdel dat Uitg4~t van een normatief-re~du­

c.!l.tieve ve:t:;;I.nn.::!rit."9'~I3t:r.ategte i~ het Tperception ... based t(!'.;achc::::r edu­

c~t~on ~Odel'. ~~~ door Stanton (lq76~ worat ~~~~hreven ala ~en ~tre~

v~n t~gemoet te komc:I'I san de uni~kc b-ehoefte::n vaI'L docent".p.n~

QI,]T ~xpet'!ence ind;l cl!tcd that te..."t:;'h~r!il will alt~r. their l)ehavi~]Ur

accordtng to how they perc~~vc their imp~t:;'t upon lea~n~r~~ not on the

basis of whOl!t an outsider t.ell~ they ought t.o do to C071form to an

irleal style of pedagoqy". H:;!'crbij dienen n~geat.reefde gedrageve:r:;::t71de'"

rjng~n in overeenstemmjng te zijn met dr- normen en w~.!I.r~en v~n de

clO~Gnt ~n indien ~jt niet het g~v~l i~ dienen ~~r~t deze norme~ en

W~arden een ve:r:ane~TiI'L9 te onderg~OI!n.

Een voo~bc~~d van een mod~l dat uitg~~t v~~ @en e~piri~ch-ratio­

nele vr.r~~aer1n98st~~t~gie is het 'p~rformance-ha~e~ ~eacher edu­

~at1,Qn model' (Burdin &: M;'!t.hie30n, J.973' _ VOlgens ~it model df.en.::!n

opcr8tio~ee1 qedefini~erde ~oceerv~ardigheden tc wor~en onocrwezen}

die aantoonbn~r van lnvloe~ 7.ijn op atudieprc5t~ti@s. D~t dit e~n

prDblee~ kan zijnt blijkt ult ~e opmcrkinqen v~n ~ll~n 8 ~y~n {1969)~

de ontwikke~asrs van de mi~ro-teachinq procedure~ HTh~ ~ecisicn ~~ to

wh~t skills ahou~d be developed in the clin~c wc:r~ not rnod~ in t~~

light of what t,~~~herg neeo to know, nut resulted from the

dis~uasions ~nd debates of the Micro~te~~hin9 staff. In the J~~t

an~J.y;,f.!I;, t.he skills th;)t W'~re choaefl a~ the clin;l.c' e ob)t9-c1;:,iv~s were

t'hose that we f!!!lt could be of I'I'I.68t. use to beginnerf.l ~rtd that we f~l~

cQu~~ be effect;ivcly trained for in the clinic." Indi-ert dc2e rneoe­

deling wo~dt opgevat als een m~nier wa~rop de leerinhQu~ voor do~en­

t:~n tot. ~tal"Jd k.omt, d;)n k..!.t'I deze t:I~npak worden <l~nqeJtterkt .al~ ~1lbjec ...

tief en pra~atisctJ: w.-!!:t.a~ staf nl.ltti9' 'Vin~t e:n w~t qoe~ g~1'.r~in~

kan worden, gelden ale selectiecriteri~ vnor de cursv$innoud.

He~th Ni@lson (1971) bekr.iti~eren het 'perforro~nce-baserl

t~~~h~.r education mod~l' am drie r~oert~n:; het. model ga.at vQQr'bi 1 a:an

wat er wordt OI'laerWe~~n crt a~n wie eT word~ ond~r~zen, en h~t

o~tbeert een voldocI'Lae ernp~r.j~chc b~B18 wat b~trett de ~~l~ti~ tUS9~n

do~ecrvaardigheden ep ~tucliepr~a~atie~.

Door bQvertgcl"Joe~de opv~tt;l.~9~n Me~ eJk~~r te krnisen, o~tstaan ~r

10

vi~r ca1l.qn die elk gek..arakteri!!!:~era worder'J door QQn opv:!Itting over

h~t. ond~rwij~taln (p~:l;.:9ief versus aet.iefJ 1!r'J ecn op'v~ttiIl:g oVG~ h~t.

v~r~~doCroll::n v.an onaoerwijageara9' (:!Ittitu~~-g'3:;r:tc)1t. versus techniek­

geJ:icht). Voor elk van dc-2:~ Ii:!cl;I.~n kZlfl: @:~'rl prominent pr~ktijkvoor­

beeld werden 9'~9~~r':I~ 'tTW. 'The clinic' f 'The MiI'lil!:OUrlSe' I ~The

L~bo~atgJ:Y' en 'The Teol8 of t.h~ Tr~d~' (zi~ ~~gT ~}. A~Vorens ~~

be!Ochri jv~n 'hoe bi j <!e~e voorbe:e-lden de o""~r tc clrzt.g~n lc~r::I,nhQud,;m

tot. st.and komcn f wordt. .s:;t~oe-d-'=ll begonnen met eerst een lOeschri jving van

het C\r:r:-;I,lsproqramma te geven.

~'OM •• tOf I.:ih.Ulj,;1Iil

(;(ll')(:ev~ "r l1:.oachil'lg

p;:1~:!IiI,lO?:

"X'i""ftt~(! rjl'l. ci.:."le,:9 __ oom

P'\''''fl)l''~,,-,n¢,;;-

~ Qricnted on brLngiIl( Rboot lell.n::I.in,s:

5:Huatl.on5

at~itu.djM~

8~a)::'t.i~ trQm tcnch.c't":!j

v;\,l\l('l.t:'l, ~ttu.ud~/li. !l,:9ao.1"='Iptl(1rul n.nd c""n.c.ct'n~

the L~bor.lllory the 'to-ot:; DC th-t' '["rad'!'

'S"iq. 1. vier curauBbenade:ringl!-r'J. 9~k;!rb.kteri~.e~rd dQor e¢(.I Opv..!l.t­t.in9' over or'Jd~rwi j2i~(.I ~n QV~I;' gcdr~g!ivc~~nder.;l.ng T B-;r;-on ~

Mirande, 1977.

The Clinic

The Clinic to Itl'l'prQv-R IJn,iveraity Teach1nq werd Of.lwikk:eld &.&n d'e

Un.ivl!:1"~ity Qf M~ss.."C'hu3atts, Amherst. De CU1"811~(je'lt~r 'v~n d~ Clinic i~

~cn pl'oceabeqeleider die aan rel.atie-gntwikkelinq doet met €len indi-

vj,~uele curaist. Hi~rdoor meet.en dQ voo~w.,.~rdan wQl.."'llan qacre~el'd.

waaronder de (;Io~l!:nt 2iijn prcblcmcn ~clf zo-veal mogelijk definleert. en

tot l!~l'I: .oplQ!;~:i,ng hrengt.

Ret cursusprogral'l\mEl besta.&t t.:Iit. d~ volg~rta~ f,,!;cn (~~hQol of

Educat.ion, Am.h-e~:st, 1974) ~

(1) Int.r~~-:i,n1;.oe;r;v;f,t'SIw* de c30cent w-ordt get.n:torll'leerd over t:le te v01gen

proc~dure el"J. d~ 'Teol!l.c::;h~r :rmp;t;'QU'Q'lTItI='lt $peci~li3t' wordt gelnfor­

meerd over het ontile-rwij!!! 'V.art ce eli~nt.

(2) Gegevensver2:amelit'l:9' en "n~lY!5c: docent en deskundige ~n~lY5c;r(trJ

de ~qeven8 die ver~am~ld zijn d.m_v. Qnde;r;w~jso~se~v~t~ef V~~~Q­

opnamen, e~~ ~tud~ntenv~~g~n~~j~t~ ~~ ~~t~oor~en v~n oe Qo~ent op

d~5!'i: v~i'iqenli ist en zijn veorsJ;lelling van "'e antwoor~en van de

11

~t.1.ide:ntenr 6'e11 sb.m.env.z!Lttin'!f v""p de onderwijsdoelon ~t'I de :beoor­

deJ~ng~proc~aures v~n ae docent.

(3) Het bep;:\le~ v~1'l de st.erke en :z:w~kkt=: punt.en in h0t onderwijs op

g;ropo w;!'b.rva.n:;

{4o) Ver'bete:;t;"ing5~trat.e9"!e~n wor,cen 9'ekozen en \1;L tge"Voel:"('I, w.a~.rbi j

gebruik wordt gcm~akt van micrQ-te~~hinq, g1mulat1~ ~n di8CllSBie~

Met st:udenten.

(5) Hat ver~~m~l~n va~ geqevens: e~ worclt nagegaan in ho~verre er

~erh~t~rin9 is opgetreden.

(6} slot.-intervie~: Qe do~~nt evalueert het. cur5u~proqramm~T

Het proqramm;::l. ~.,n wQrden qekaraktsJ;"";i.s;lccrd b.ls een "t-r.,iniI'l.9" !on­

the-jot' c:l.e l,:d1;.g~at V!!il'l. de bepoe;f"t-~ van de indlvj.(hu:dc ao~t:!nt .e-n

9~dr49sverandering ~~~tr~eft met behulp v~n 'feedback' ep c~ t~aining

van door de docent geko~~n va~rdi9heden. O~~rbij 9sat het pr.ogramma

~j.t:. v~n h¢t. oI'lde:rwijsqedrag d",t de do(;ent ree08 "tI"oCrt.oont. De :r,.,houden

di~ in ~hc Cl~nie worden QVe~gedragen sen de ~oc~nt ~ijn onrler­

wij~vnardighcdcI'l. Allen en ~~~nik (1972) qeven aen opsomming

veard!ghedan die in de ccr~t~ Clinic werd~n geb~uikt; ~Pl~~ned

r.ep~tition. elaboratlon~ ~8king queBtions, settin9 the stage f~r a

1~a8on, meeting student nc¢d~. optimal in8t~~ction, chari8m~~ verbal

f1ueney, maturity a~d st~bility of inte~p~0tation, creativlty. recoq­

nizing ~tten~~~9 behaviour, pacing, ~xpress!onF t~tor!ng. aG~d~mic

~oun~~li~~, inspiration, ~~vel of challeng~, lecturinq, ~tudent. par­

ticipation, ve~b~l and non-verbnl reinforcement, l09ical org~n­

iz~t!onF examples, pra~i~c ~tatementr ~~c lev~ls of impQrtance R•

Typ~r~nd voor deze opsomming i:s. db.t vri~~l ~llc V'!!ia.rll'iqheden be­

t.rekkinq hebben op he:t presenteren VI;IP c:,-I'!derwi is en. pict op het.

ontwerpen v~n o~dGrwij5. Ov~r de wijr.~ waarop de inho~d~n tot stano

komen melden Allen ~ M~11'l.1k.~ "Tbe clin;l.~ foct18ea on sellJ"~t.ca tech­

nl~~l ~kill~ wnicn are CO~Qnly a~oept.ed to ch~r~~terize ~h~ ~f­

fec;:tivc;: teb.l!:her P • In de ~e:8~hrij'Vinq van (Ie 'working mataJ;"",i.;lll!!l;' wordt

aangegeven op welk~ 1iterb.tuur een v~~~diqheid is geb~5eerd. Boewel

een -PJ:"ogrr.amm.a VOOl:" de ont:wi}:;"~ling van deze: m.,t.crialen niet cxpliciet

wordt beschreven, k~n uit de genoemae p~~l!caties worden afgel~~cl dat

op ba:d~ van liter.at1,J~rs;ltud:i~ vaard!ghe~l?I::n worden ont-.worpen. o~ ~

woraen bijgc~t~ld na 'gebruik' ~QQ~ do~enten.

Tho MinicDurse

Mini~ur~t1B~en wer~en ontwikke~Q door het Far WB:8t LabOratory for

Educational ~e~~~r~h ~nd D~vel~pment. R~n Franeisco. Ze b~~t~a~ ~it

k:o:rte i zelf-!nst.ruerenae Cllr~U:!;~¢n f w;j!~;rb;i j lae:rkt"il.chten zichzelf

t.r~in~n :I,:r;, ~pecif!eke onderwiji!v.!..!.rai~hedC:n, w~;,.rvo;m "~ff~C't~~f v:;-,,­

q~n et.elleI'l" d~ hl::k~r.lQ:ste is (Borg e.a •• 1970) .. V~.e.n.l'l'l.!t.l"! (1975' et.J '!ian

dolSl';t" ~l.;;,s & De Roos (1975} bewerkt.(!:r'I I'nini~1,Jr~1,J~~ltIrJ ~n het NeQ-e:rliuld~

t.h.v. p~da"9'o~ie.che A~~dt:m;i,es en o-pleidingsBchclen voor kll!:ut.e.rll!:id"

8t.er~ _ Seldin (1. 976} noernt €len sant.al toe~33I!i;in9'en van miI'licur~u~~en

VQO~ univerait.&i~e do~.e~tel"!.

SaMe:t'J.9'~ .... at be~t;..,.~t- net C'u:rsilsprog-rsrnma ui t dl!: VOl9'l!:l'1de ~t..!.ppeI'l ~

(1) De cur~i!;t.:;m loe~eJl h-et handboek doo.l:" waa.t"ir.. d~ 'Va~rcigh~;i.~ rJ;:I,\1W­

kcur;ig st.aat beschreven.

(2) Zij krijga-n op €len televiBie8o!':t!!J:~'1'n 'O'o6rb~~lc(';::n t~ ~j.erJ V.JTI ~EI

techniek~n w~~ruit d~ v~~r~igheid bestaat.

{3) "OQ~ sen 'klein gehool::" geven 2ij 9'ccurencn ti~n mJn1,lt-~n ~e-n les,

w~ari:n. !Zi j ~~ techniek oefEinen .. deze rnini-i~!; wor-d:t ml!:t e~I'I vi.c~Q­

r~C::Qrdl3';r opgenomen ..

(4) Met h~hlJIp v~n 001311 checklist beoordele:.l 2:'s'j hull. ei9~rt Ie=.;; en

noteren ze wat e:r k&n wo:t'dl!:t.J 'U'~rbl~~t.~l;"~_

(S) Vervo1genB g~'I,I'eI'l. zij d.;7.~:r.~OEl' les nc'lJ een keer en w-e~r beoordeletJ

zij de 'tjid~Qbl:lnd oie ervan qemaak't. werdj :2:-e ~~ketl I'll!!.ar !;uggc~­

ti9~ voor verbet.erin~ 'Van de .coQr h~11 gah~rlteerde onderwijev.a.ar­

di9beiil.

Dit pro9'rl!!.mm..s bm wOl'den gek:arekt.er.:tseerd a.l~ I!:-en 'irt-~~r"ic~'

t.r~ining d;i.e \1itg.o.at van een tekort ~an v~~rd;l,gh~;l.d b1 j doe docent en

gedragsVel'Bndel'in9 n.!.~trl;!t:lft met. hehulp van voorbe-el~en. 'fccdb.a~kT

en de tr;!!.ining v,;)n vQo:rqeschreven vas.r'l1igheden. O~arbij go".;!!,) d~

k'l'lee~t.~ 1;'1,l;t;"S1Jssen uit van het l'e:e~:!!I; l!!.al'l~~;i.ge 'schoolqedraq' van de

"ocent.

On'tw!kke11nq va'l"! de l~cr::trthol,JI;J.·.;:tn VOQI' rninicur8uBsen vindt:. plaB.t~ vi;!!.

een ticrtt~l f"~G'n v~n onderzoeks- en ontwikkeIirt9~wc;E"k {v",n Ot3:J:'

pias J 1979) I t.w.:

C J.) Het vel'zB.me1e-n .... ,an gegev~ns: rn~t 'bol3trekkinq tot. het: ondet"~.t"'P va.n

de minicurSll!3 (11 terBtllUl"9tll~ie, ob~GrJr'tr~t.i~) ..

(1) P1l:1nning (bepo;ll.ell vo!);n doell3tellinqe!lr em:'sU80Yltwet-p en t:ry­

Qut!:O) ..

(3) Het ontwikkelen van eert vOQr1opiq PJ;'QdI,Jk't {mooellessen r

han~bo.ek. oe .. d.).

{4) Bet. vooronllerzoek (in !l;ch~1¢1'I: b;i, j 6 tot 12 leerkr.a.chten).

(5) ~avisie ten beh¢eve van de: hOOfd'Veldtoot.s (z:;i.c 6).

(~) Oe hooi<1veldtoeta (bij 30 tot 100 lee~k);a"~tal'l, o"",ot het verz,,-

).3

melan kw~ntitatieve g~~~ven8 ove~ de pr~etatie~ v~n ~~

leerkr~chten vQQr en na de cu~~u~)~

(7~ Rev;i.g~c ten b~hoeve vtm (lEt QP~t'8.t.ionele veldtoet.s {zie R) T

(e~ De Qperationele vel~tQet~ (uitqevoero ~OQr ~choolpe~aQnccl bij

40 tot 2CO leerkT",~hten ~ Ol't'Ivat !"let:: ~n.l!l.ly8ereIl

verz~~~ld via intervlew r Qb~crvatie en ~~~gcnlijsten).

(9) Laatste ~cvi~ie.

(10) ~erBpreldlng.

r~it :tftoc:l.el 1s geb..:\seerd op lit.eratuu:r:studie en ot:Si?-;r.-v~ti~~ De

hierult afqele;l,~G' c'Jp!!:rationele OOI3:~,~tt!llingen wordon i~ een o~eX'~tio'"

nele veldtoets QP hun w~a~de beoo~a~eld met ala c~~t~rium 'verander.d

dOCB€lrg~dra9' •

Zoals .gaa.tel";1..~ hct kel"lmerkende vcr!t-ehil t.usaeD The clinic ~n

The Mlni~our~e gelegen io ~c veranderings~trategie. l~ The C11ni~

wQrdt de ~e~ste ~rbeiQ g~!nv~&teerd in de ~itvoering V~~ ~en cursus.

Uitgaande van de beh~Gft~n van de do~~~t, wordt specl~le ~&ndacht q~u

schonkcn aan de adoptie e~ 2mpl~m~n~atie v~n de te verbet~re~ onder­

wljsgeQrag~ngeD. Doe persoopt;lQJ:lt'WikkeU .. n;,;J von de docent st.~.,.t. hierbi j

voorop en in de~~ ~in 1s The Clinic nauw verboPQ~n met ~e h~~ni3-

ti~che psycholog5e. tn The Minicourse wordt ~&arenteg~n vrijwel ~ll~

arboid ~e!nvesteerd in QS vQQrberel~ing v~n ~~ cur~ue, re~p~ctieve­

lijk de ontw~kk~lin9 V8n de over tG dr~9~n leeri~h~ucen~ Het ~~n1cr~n

~an a1gem~en geldige bekw~~mheden eta~t h~erbij v~orop e~ in de~~ 2io

is The Mln1~ov~~~ nauw verbonden mat d~ Amerika~n~~ 'Competency baaed

t~~ch~r educationT~beweqing, die weer in ve~band kan wo~e~n 9~bracht

met het 'behav!oris~'.

The L;ob<n;-" tort

Een ~vr~u~ben8der!n9 ~ie k~n worden opgev~t al~ een poqjn~ QM de

geachetste teg4n~tell!n9 ~ot een ~ynthes~ te bre~g~n {H The Lahora­

tory van P~T.~b~rg (1976). Ala. eer~t~ rappor~eeroe p~rJber9 over oe

t::~~pa~Gin9 ~8n micro-teaching al~ tr&ininqamethQQ~ vou~ unive~sit~ir~

aocenten. D~~~ m~thod~, die ontwlkkeld wcrd door Allen & Ry~n (1969l

en. .1.n Nederland ge!nt"t"Qducc:~:rd werd door F:ievict (1972) kan worden

O"!11:"3-c'hr.ev~n .a15 n. ~ .een methode voor de: tr.&.ining v~n ondcrw! javaar­

(I~.gh.0"den "W~arbij ex:pl1ciat gebruik W'ordt gemaakt v.,.n het t.eruqkoppc:: ....

lingam::i.n.:::':I.p~ (fee~back) en waarbi j de: on~~rwi j-sloger-l;;l.tuiltie beperkt

bli 1ft ten aanzien v~n ~ h~t. aantal lee~J,:i,ng~n waaraan les g(:9'~ven

wQr.~tr ee ~~~r va~ de lea en ce omv.ang Vb.n de lo9s n~~"t" i~houd en

diliaetie.C:he presentati!3"" (:f(il!!:viet, 1972, p.6) .. 1\1~ te oeferl'3"n Vi::Iar-

14

digh~d~:n W'ordq;n genoemQ:~ net. etellen van vr~ge:n.~ het bekr~C'htig~n v~n

leerlinggeclrag~ prl!!:$entat.iC!v~~:.:-~igheden en vaardigheden met. bet.1"~kkfnq

tot dB individuele begeleiding van l~~T.lingen (Corporaal~ 19r9).

Perlberg brcidd~ dc.7.€: methode uit 'tot. wat h5..~ l"IO~tn.t Th~ L.abor~­

tory. Deze besehrijft hij .,,).l; een trainings-concept waarb1j ~ocenten

hct'!2:ij individueelr net2ij i~ ~froep:!:>vcrb~nd W'QTQen geconfronteflrd met

e~n ~tg;),heid van leeract,1viteitet"l. W.a~rb.i,.j l.I,l:l; h.,si l;px-inelpes qelden

Tle:.'!..!"rtir'lg by ~oing' en' int.enaive l.f.lVOIVement 1_ "SomG' Qf th08e

(act.ivitiee} rn.~y t~kc pl~ci3 in specially designed tacilities e.uch Elg

al"l eJqJ~rim~nt_~l c:f,~l;9rOOP'l equipped with inetrW'tlent.'!.tiot.t whieh can

provid~ fecdb~~k, wh~~e others may take pla~e el~ewhere. N~ither i~

involvement in ttle t.e&~hin9' l.!l.boratQry J,~~:i.teQ to the practice of

teaching skills only. ~h~ p~r:l;Qn ~ng~geQ Is involve~ in a wiae r~~ge

of acti'Viti=!!i ;S'I,lt;'h "8 ~nnlysi8 of his inst.ruc-tion.r b.!t~eCl Ort V;!riOLlS

S;olJr~GS of feedback r experi ~sH:irl:9' $~l f-~ofl fx-Ql'It", tion. design of in ....

struction.al ~nd le~rninq syat.eros.r p.racti(:~ i~ tel!lehirtg ~k.il;I.~ ~~d

s;t~~tegies, Bupervised e~p~ri~crtt~t~Qnr ~nd flvaluation of new in­

st.ructiot'll!ll :;y:::;t..;m:; in the- clnssroom H (perlberg, .1976, p .. 1.39) ..

Veor h~t bewe:::-kstelligen van veranderingol!!;t'1 in het. OI'ldarwi j~qiil"dy-~g

van docenten l!gt lie rLadruk of mi-C~Q-t~~c"ing technieken I t'eedbaci< en

- zeer belal"lgrijk in zijn benaoering - zelfcont'ront.at.ie met hehulp

V;!r.rt vidco-Qpn~men: ..... it creates the p~yeholo9'ic.al rc~ainr;.!;~ Qf th(l:

inaiv;i~1)Z'l to be involved in .!I, pro'9'r~m which aims at ~C'hieving chan'9"e

in the cla8sroom".

HC;)f~wcl the L~boratory mee.r ia geori~:n.te~rd op 'p~rt=~ptiQn I .;;1~n op

rps~fQrmance' is Perlberg op dit punt niat d~gm~~~8C~~ R~t uit­

gan9'spunt is h~t. qCQ;reg V~11 de docent, maal:: zMrll. d~ 'paycholoqicill

r~ZLgin@S5' aanwezig is wordt. de ~ocent. ook in ~onta~t 9'ehra~ht: met:

o_~ _ hi8't ontwerpen van instruotie:a:Yl!ltemert.. VQlqc;!n!;l: 'P~rlbc;rq k~n een

meer 'c-ognitive ~e~t~reCl ~pprQ~~h', ~o~18 bijvoorbeeld discussie ove~

en al"lb.ly~e v;!!:I'1 h~t Qnde;rwi js v.an ~e docent r in sommige gevallen e-n

voor sommige docent.en volaoende :djn_ TC;I;w;ljl The Clinic sterk is

gericht op tle-t: ai.!!gno~ti~cr¢t.t v~n hot be-ginge(l'rag en The Minicourae

op het ope.rat..iol"l.!l,li~cr~n v,,:n ;r,~e;t:dQeJ-enr be:st€l.at de meer syn'the'tische

b0n.ndering van The Labol"8.tory uit een ~terkc 9"cri~h1;:hcid op gev~;fj,-

4~rQ~ e~ jntensieve leer8cti~teit~n. E~n uit~~wcrkt ¢nt~ikk~lin9~­

I'I'I.Qch;l h,i~;E;"vOQl" wOJ:"dt echter niet beachreven.

2S

~he Toola of the Trade

Sen vle~Q~ prof~~~1onal!8erin99cQncept ken worden opg~v~t Hl~ een

oplo5sing voor ~@ tegenstc~lin9 tussen p~s8iGv~ en 4ctieve opv~ttingen

over t"iet- "nc3erwi je. Zoals al waro gc:~teld 21 jn VQor~t.J!l.I'I.dere van ean

6(;titElve opvatt~,ng over het. onder",! ,2:en v~n me:l"lit"J.g dat hE"t Qndcrwij'zen

van do~e:l'it€ln aanqevuld di':;lnt t.e worden met vQrmeI'l van geproqr;::tmm~.c:rd

en gelndivlQu~~i~~erd onderwijs. C~g¢ (1972) nu is ~n~rz!~a8 van

m~ning - crt daa~in stemt hij met de voor8t~nd~~~ ~an Qe actieve b~na­

~erin'TJ ove:r:-e~n - dat het daqel.tjk~~ ol'lc3.erwi~zen t--c ~haot18ch en t".~

w~ini~ votg~n8 plan v~~lQopt~ AnderziJQs i~ hij van ~eojng dat vormen

van geprogr;:immc~rd ~n qe1ndividu,/)lisocet'c3 on~erW':I j~ ~~n veel te 5t.~r't"e

oplo~!Sin9' 2:1 jn voor dit probleern. AlB ..,ltcz'"t'latieve OplO!;~i1'l.9 intr.odl.l­

~e:et:"t hi j het concept van '1'h~ Tool s. of 'the Trade'. 0':1 t.ganl!ll!;plJ1'1 t:

hierv~n i~ dat er voor zo'n tWB~ miljO~n docenten( v~n wle de mB~~te~

a18 docent slechts m~tig ~e~aata zf~n, ~~n uitqebreid ~r~e~aal aan

onde::rw:i,j~kundig-e inetrumentEln bl;l'~ch1kbaa.r moet. kome:n~ niet "llcct"J

be~ta.ande uit. vaaJ:"nj,ghRdcr':l~ l'tI&.ar ook '1):it. rcq'~ll!3, checkl:i,!;t.s. testa.

procedures. flow charts, mooellerJ r.:.c9. Met beht~lp V'~n (.Ieze in8t't"umoe:l':I­

ten ~oeten c3oecntoe:n ::dcb op effec;otil!!:ve wi1ze k~n1':tcrt aanpaaaerJ ol!oZ!II'I t.1e

wisselen~e ~o~lr.rt en behoeften in hun onderwijsT De nadruk wordt

hierbij niet ~elegd op theoretische ~~~pzi~fligheden. maar op h8t

hllnteerbaar maken van ond~r'l,,\'ij!E!;taken met bchulp van sne], cfl geruakke­

lijk te geb~uik~n h~l~miadele~.

Voor het on~wikkelen van ~~rg~lijk~ i~Btrurnent~n ~pre~kt Gage u~n

't.ool-based expe-r:-;im!;"ntatiol"l' wa.a.rvoor hi j vier :kenPle:r:-Jcon noew.t. oren

eerste COncreE!tMe~d~ de onafhank.elijk:e v.,rioZ!lbl!-le or 'tre.,1;:m~t.I.t' rnoet

l;lelil;!h~amd wo.rden in rnaterji)~l, dat het a~v:l-e~ op pr&~tiachtEt w~jze

wee.r9~e£t. Ten twe~~~, p~ycholoq!Bche v~liditeit. het ~dvie~ mQe~

qebeseerd z!1n QP w~t bckend ie over leerproces8~n, zoals b~jvOOrbeelo

o'\Y~r bel<:rachtigingspro~~dur~8 efl over 0'13 ordenin9" van le~riT'lhotlden.

Ten derde moeten Qe hl,llpmi~delen relev • ."nt. :rdjt"J met het Qog Dp de doo:J:'"

accente~ toe: vervullen nieuwe rQll~n. En ten Vi~TdG m~eten de hu)pmid­

d~li!!!:n differenti~en ni)~;r; hct. ty~~ leren dilt 'WortJt nagestreefd. Uit­

gaande van w~t do~cnten a1 doen en w~t 7.11 zouden rooet¢l"i aoen in

voarh,(Jnd m~t h.ct Bcbeppen van ~~~r~itjja.t.ie!!3 .. dienen (Jr: te ontwiJo;J;:e~.f;":n

hulpmiddelen de taak van Ben dQce1':tt te oPtiml-l ;r.,i.~eren.

Ter illust:rat.:I €'r v.:an zi jl"J benaderinq be=;;chr.:i ;ft Gage e~n onder-zoe);

n.aar o:,en inat:rU'mB"nt d.:at tOt Lloel heeft ~litccn2iettingen V.,TL dQ~cnten te

verb~t~r~n. Dit instrument( bC:::ItaoZ!lrtd-e uit eert hnrJdleidinq met· v:l jE

aanbevelinqen en e~n in~tru'=tie voor geb'J":"u.ik in ':self-tr.t:d.ning', "W02rC

16

a~n ~~:n exp¢rimq:nf;.ele 9["06P van 30 aspirant-docenten g'egeven, terwijl

een controle 'ifroep een &ndel"e n\':rt:ti9~ beh~I'1delit.l.9 krel;9 .. '''the evider'u:oe

from ratings and. cOJ'Jtent anb.ly!tl;c~ of th9 t;f;";'J,,ineea p;{"eteat iUH~ postteat

expl~nation~ ir;n:;li~~te~ tt.~t t~e manu.al and its accompanyinq instruc­

tiOn5 brQught ~~o~t ~ substantfal improvement in t~e explanations or

thl:!' cXPQrim~:ntal grou.p" {pag. 204"2(5). op "9'l"Ol"ld val'!. dit e~p~l"iftle-nt i8

G~g~ v~n mening dat er sen instrument i~ ontwikkeld d~t dir~~t dQQr

docent.en in "'crSl~hil1Qnc3e s1 tuaties kan worden qebruik.t voor het

hl;;l\1.gen van uiteenzet.t.inqen. Of de '\)'erbeterin9 ".,.n h~t QQC91C1:;r;ge-Q:.:r:"g

blij""nd zd ~;,jn, of de docenten d1t gedrag ook in h~t ondHwijs

2:ullen vert.oner.: en Q~ 1;1;i t v6:r:t.oonde gedrag de stud1eresul taten van

.:;tcdenten zal verbet.eren , acht hi j vraqcl'l. voor de 1;.QakQIDSlt_

Vf~l" prQf~~l;.iQTI~:di l;.~r.~,f)gscoocepten werden in deze paragraa:l! aan

de hand van prak~11kv{Jorbeeld~f.! qean.aly!O¢crd_ A.).~~r;:n vQQr "l'h~ Mini­

course en voor The Tool.:. of the 'l'rade blijkt €Jen uitgewerkte lIlethOl1iek

beach1kba.!l:r t.¢ zi jn VQQ;{ het ontwikkelen van cursueinhoud. Daarnaaet

kunn~~ vi jf aanQachtapunten .san de be ~c::hre"en c:on~c:pt(:;n worden Qnt­

l~G;nd; ~) oe persoonli jke be~oeften van ind.i .... idu.t!:le doe~t'ltel"l., b) h~t

bel a.t'J. g' v.an t.e~h1"li.:;c:h~ v~~:r:Q;1.gheoen en van c ~ techniecl1e hulpmiddelen

voor docenten, w~lk~ van t.ol!!:pas!;in9' dil;:n~n t~ ~;ij~ Q'(;l d) h"Jt. orot;.~rp~n

~n vOQ::rQe.:r:ei~e:n en op e) het. uitvoeren en presenteren van onderwlja.

De Gnt.wikkelinq van profe8s!ona11ser.il\q~pro(jr~fI'IfI'I.a' ~ b.ewe.e9t. ~ich

vo19~n8 Ebl~ ~ M~K~~oh,c 119SS) in twae richtingen, gericht op een of

tWGG v"n daze aandachtspunten of 'iJericht op l1et qeheel van aan{!8ehts­

pl,l,r,lten .. In het laatste g8val !.!i .er loprakc:- v~n ~~:I'I. t:;Z1fQt""r;iZl:-bqn~der~r!g

waarbi j dQc::ente:n k:1.Jnncn kiezen ui teen g8varieerd aanbod.

Hoe wcrd. c~n ~n ande;r nI,l ;I,n 'Nede:r:lanrl aanqepakt? Van welke con­

~~ptl8'n 9in9 men uit en hoe kwam men aan c::ursusinhoud7

~ • j On twik:k.elin~efi in Nedcrl~Dd

l'I'). ~ed9,":l~n~;1.-8 c3e QI1Qer.wijs);~n(le van het wetansch~ppe-;J,j.jk 00-

d~rw1J8 v~n rec~nt~ d4tum 'wijn~n, 19aj~. De m~e~te Reee~r¢h~~~tra

voor wetens.chappelijk onaerW1j~ (RWO"'~entra) werden in de 'Z¢st1ger

j~rcn opg~;r~.c;htr Mnvankelijk: bestond dtEI onde-rwijekundige onder­

st~~n;iJ'lg die dOQr deze centra werd 9'eboden hoof-c9zakelijk uit tJ.dvis~""

rin9. ~dcrzo'Ck~- 9n ontw;l.kkeLLnqswel:"k qaricht op de verbeterln~ van

17

Q~derw.i.japro9rarnma' a. ~oewel ~nk.~1e centra ;l:;;t.t';'h v.!.:naf! de aanv.t:lng ~l

bez!ghieloen m~t Qrtd~rwij~kundiqe scholinq van un!ver8it~~~c do~en­

tGn( begcnnen de meeste t';'entr~ dear pas in de zevcntiger jaren m~~_

Bij ont8t~n~~ni~ v~rt e~n Ne~ertBndse tr~ditie op dit geb~~d d1en~en

t~ee v~~g~P tr- word~n beantwocrd. De h~~ntwoording erv~n w~~ zowe!

\fOOI" (]e in! tilltiefnemGr$ Vi:lIl belang om t.Qt:; h;~lndele:r:. te kunnert Qv~r-

9~~n~ ~l~ voor bestuurders in veT,b~~d met de ver~nt~QQ~di~g van hat

i~iti~ti~f. De aerate vraa9 W~9 een leg1t~m~tieVr&8g e~ lu!dde:

c:lj,enen 1;ll'livoi;r!tita!re docenten z1 ch in ~nderw! jskundige z:!,n t~ prot~s­

eional1seren7 De ,we~d~ ~en vormgevlnqgvr~~g~ i~dien univer~jt~ire

<!ocente'P ~;i,~h in DI'lde.t"wi js:k.uno1ge z:in cienel"l t~ pro:t:o'3Is~inr'll!lli e:eren r

op we~ke wijze dient Qjt Q~n t~ wor(]en vormqo'3lgcv~n? In deze p~~~graar

wordt a'!)'n c:3e h~nd van not.a T S r memOI".and8 ~n repporten w~8:rirt lift. ...

9iU1Q!;lplJntcn en voorstellen wo:r:(!~n b~!!I~h.t"even voor d~ or.derwijsk,unei ge

~~holing van un!ve.t"sitaire doce~tGnl a£komstig V~~ v~r~~hillend~ RWQ­

c~ntra, nagegaan ~Qe d~ beide vraqen wer.OGn b~&ntwooro.

Do'3I l,egitimatiel!!: die door de W~Q~rland~~ RWO"-co'3Intr" in ae 70-er

j~ren ~~dGn g~geven, kunnen in v~cr ~oorten worden Qnd~r~cheiden. T~n

eerste we:r:c vQQr oI'l.d~rwi1BRundiqe &cholin9 van unive:r:Bit~i:re do~enten

qcpleit wegert~ het ontbro'3lKen V8n formele voorziening~n op ait punt (DC

Groot, 19S1~ H~~nt~ & Bern~ert, 1979). VQor o~derwijBgev~nd~rt ~h bet

basis- r het VQOrt9~~et en het hoq~r b~roepBonderwij8 i~ Qe onder­

wij~kuI'ldi9ol!! .echol1ng bij 00'31' w~t gerege:ld. Wat de- onderwijakundigc

8ehol.ing van UrdV'3:J;"5Wit4ire .aocenten net;r;or:r:ft r is er sprllk~ v'an een

otni~aie iT! de wet.. Ala gevoJ.g hie~'U'an dragen de- bc:::.aturen van <J~ ~f'Zon­

derlijke tn~tcllingen een eiqen V~T.~ntwoordetijkho'3lid vQor ae cnde~­

w1j~kundige acholing v~n hun docenten.

Ten t~¢~d~ wera voor onderwjj~kurtdiqe scholing v~rt ~niverBitajre

docent en gepleit, Qro.d~t:. dit .aliS het eluitlSt.,lk van lie onderwi j!5-kur'll!3iqe

dicn~tv~rl~~ing wordt ge~fen (Miral"lde:, 19t6b; ~m~li~gl 1979'. Dc

t.aakoms.chri )ving V~T1 dq. mceste RWO"'-ce'I'tr;:t. b~_ .. t.a.llt o.a. u;it het 1)11-

dT.~g~n, met o~derwi;skun~ig~ h~lpmidde1en en in~ichte~r a~~ d~

bet~ritL9 '\Tan het onderw~,j~_ Hierbij werd v(l~k b.i.j de betrokkcI'l. aocen­

t.~tL d:t~ kenni8 en va<)::;-digh~den gefntroo\1.t;'~~rdl die voo:r. h¢t invoeren r

h.nndhav(;tn en verder OIlwiJ-:::):::elm':l 'Van het g~:r;'~eonBt.ruee,;d~ onaerwi j~

noodzakeLI, jk: werden geacht. De'7.~ ~v~:I:"dt'ach~ van kenn!s en voIJ.",rdig­

heden zou op me~r !Syeteroatische wJ..j!7.~ en op qroteJ;"e ~ch8.Ell in CIS" vorm

'Vo'n cure:UB8t9'~ ert tt"aininqen kunnan pl,~.'5tsvind.en.

T~rt de:rde werd voor o:ndcrwij~kl.mdlge SGholi'tl9 van un;i,v~~~it8.!t'e

do~e:nten gepleit weg~n~ d~ ~~ho~ft~n die er o~d~r docenten a~fi ~ouden

best.e.al"l... Ter stl.lvifl9 v~n oeze bewerin~ werd (!oor rnidde1 van inter­

views en enquet~~ tj~prQbljl0~~ om oeze betloeften in k&.!.rt te breZ!l9(m.

Het om'V'~ngri jJ\ste behoeft.enonder~~ek wercl u~ tI}GvQ'@!;d dQ,gI" Bevers

wolters (1976) ~ 8i~ 900 ~ocel1ten van de K.atholieke U:r.livcr!ilit.~it

Hi jlT1egen schriftel1 jk enquete:¢rclGJ1:, welk onoerzoek e-en responapercen­

tage va.n 40'% o~I~,,~rd~T :tJr;£.e X'esultaten van 13ft ond.er~ol!tk :.'=iijn~

- 5,l.~ v.an (Ie reapondente:n. h¢-=ft noo;Lt enige trainin9 of beg'ele!ding

ont.v.e.l"I.~en t.~r v,go'1:tereiding of. onderst.el:lt"J.in9 1)'~I'I. d¢ ortdarwi j3t.,~Jo::

- 18% van de r~:S:IponQ.enten zegt geen prObleM-en te erV-arcrt bi j h~t

uitvoereI':! de onderwij8t.aRen I

- 75% V'zm QG ~e~pondent.en heeft b~hocftc ~.,.n i11fQm;:,;t1.e en 49% heett.

behQefte aan scholinq.

op grQI1d v",n dit laat.ate resl:Iltal!l.t k~n wor(!en ge~oncludeerd dat. een

8ubstant.iecl dee:,l. {tenminate 1/5} van dl!: urtiver5itair~ doqcT,lt~n v."n.

de KUN!n 1~76 h~hor'!f'tta; h.,(J ~."n onderw! jakundige sCl"iolik'l9'. o~t da2:~

behoefte OO~ in tl'U!:~r of mi;nd~;r-~ DlOC!.te ~an .nnQere hOg'escholen en uni­

versiteiten b~~~Qndi is aannem~lijk.

'l"oen vierde werd voor 6I".tclcrwij~k\mQ;!.ge acholinliJ van un!versitaire

d{)cent.en gep1eit met l'ui:t QOg op het. vergroten van de !1oelrnat:.igheid van

he~ univ~rs.ita±:;t;".t:t ondet'wija. Tel' on.::tersteunik'l.9' 'Van dit str,?v~n dftl'e~

B10l'n (1972) Gen beknopte 11teratuur"st.udie. 2ijn l,litg.l;lJ1.g~PQl1't ~~ (JoCIt

het I1l,lt v~n docententrainingen een 8f9'l!:leid~ i!; v~n het n~t v.:;J;n ~ocen­

t.en~ IIAla doe c30eent een nuttigc f1Jn~tie ve;rvult in het: Gnderwij8~ als

hij c.!.;!trvoQl;' dient ta beachikken over spec.if!~ke did~C!t.i$~hli! k:oepp;t~ 'El'n.

va.ar-dighede-n e1'l b.l~ dC2:~ ktmrd. s en vaardi'i=Jheden aangeleerd kunnen

worden (~n l1;iet ~pontaan aanwezi9 zijn) r dan i.5 h-et or9~ni~~;I;'~" v~n

cursussen voo.r doccnt~n 2:invol". Cp.4). vervolqens bespree.kt hij ondet"­

zOek mt..,.!; v~;I;'~ch;lllen tuasen onderwi jametl'lodek'l. e:n doC!eI'ltg'~dr"'9';i.n9~n

dflS! -i'!;t Q~n Idet ~anleiding liteven t.ot verschillen in lct!-rr~!lul ta tt!:n hi j

l'i:~T,,l,,l,l'\qo!'n en studentefl. Op grond vOISn dit Qnd~r5".:OG'k trekt hij t,wee

cOI'lc;r.t;I~ic~~ "De eerste is dat kennelijk rle or9'anisatie van d~ leer!t:t.of

en de vorm9'evlng va.n ae l~er~ibJOIStie van veel grot.er belan9' :djn voo.t"

d~ lC~J;'I;'c~~lt"'ten vottn :3tudenten, dan het gedrs9 van d~ dOI;:!~nt tijd~n.s

net geven Vb.n !!II'Idct'Wij:j::;.. De tweede is dat het: m09'elljk i8 om de:ze

~~pecten v~n de docententaak aystematisch t~ v~~bctercn·.

Oe ollderwi jBkundigen van de RWO"'c~nt.r~ W8.r~ro. h~t ¢r 8.19¢m¢~I'l Qthg;l;'

eens (iat univcr~itairc:: cQ.:;::.,;;mte-ll :;:ich in onderw! jekundige- zin ~!enden

te prOfe!;~i¢I'IOISlis0;1;'en. P~arbi j ward qeret'ereertl: aan andere 9'roeroero. vafl

onde:rWij~~v~pdep, .v..tl.D Q:e noooz,akel1jke conditiee; voor o1'l~erwijsver­

n$.euwinlJr aan ~ehoeften vtt.:t'I aoee:n.t~I'I ~n a~;n WGte;n~ch~ppel;t j}:;:e kenJ1ia

19

ove~ onderwij&- ~ft 1~erproces8en. Hoe putt~g ~~~~ a~gUM~nt~n ook rnogan

ziJn om cen gehO(!)r van lH"Liversit.aire be3t~t;I,;!';'4q.r~ erl ~ocenten te over­

tuigcn" e.lleen het. laatete argument:. ~.I; ge1Cli9. Teqenover de beho(!ft.~n

van docent en kl;Lnnor'J de b¢l'iOl!:ften van studenten word~1'l geet.eld en

t.cq~nover ae pedagogische~didactiecha kepp~~ v~rt de kleu~erleidstGr. ~n

de onderwij~er hat prlm~~t cle ~akkennis van ~~ univer8itaire

docent. H~t ~niqe wat telt ie dan ook ~e m~te w~~rin de overd~acht V~n

curaua1nhouaen een bijdrage lev~rt ~~n het g~e~~oper. p~~~~~riq~r Dr effectiever doe~ ve~JQpqn v~n het ond~rwij8.

Welxe onderwerp~n ~rd~n nu in de~e pionieraf~8e door de geci~

t~er~e auteurs ale eerste in d~ vQrm v~n eursuesen en tr,~iningen

aangepakt1 De c~oot (TH Eindhoven~ kOCB vocr hat geven van hocrcol­

leges en haar motivering luidd~: WDe keuze voor dit QDQe~~rp v~n cle

~~~st~ kQr$u~ W~~ niet moeitijk; het cverg~otG deel van de docent~n

nan de TH ggeft narnelijk koll~qG~. Bet is de overhgers~pd~ onder­

w~jsvo~~a ~~~n~~ ~ B~rrt~~rt. (VU Amsterdam) koze~ VQQ~ een basiscur-

5U9: wBeqon1'len worat met ~e ontwlkkeling v~n Q~n B~8iaenrBus voor

do~~nten~ waarin een a&nt~l b~s~~pr1n~ipe8 over het voorhRrcide~.

u!tvoer~n en evalu~ren van onoe~wij9 ~~n d~ ord~ word~ gesteld a•

vol gens hen o~e~t ~~nd~cht tc word~~ geschonken a~n 2Qwcl behoetten

van docenten ~ls onoerwij9~up~~g~ Qnt~~kkelingen. Wat rle ontw~kkclinq

~afi t.r~inln9~n betreft dien~ w&ar mogelijk g~br~ik te worden g~~~kt

~an e1der~ ~twikkeld materiaal. Beve~a ~ Wolt~r~ (~UN) ~inge~ ~~~

van de bahoeften Q.io door de door hen ge~n.quetee;r:~-e doc~nten waren

genoemd: h~t ge~~n van hoorcclle99a, hat b~g~lciaeD van werkqroep~n.

het beocrdelen van stuQiare~ultaten en ~et kiezen v~n Qnd~rWij~vormen

(Dcusm~ ~ ~ol~e~~~ 1978). Blom (RUL} beqon met ~~n cur~us micro­

tEl.."ch,;i,;n;g, lo\!1.1:f'!:t lllln te vul1en met CUl"S1,JfI~en over vormqev;i,ng 'Van

QrtQerw~j~, Qr9ani~8t!e van leera~of en tant~m~n~. Hoewel Blorn

mening w~s Q~t d~ inhoud v~n eursussen voor~J QP de l~lltB~~ onderwe~­

pen betrek}:;:j,ng Dloet hc:bbel't" b.~htte hi j curSU:9S1E'-:T.I ov~:r het. presenteren

van onderwijs niet overbo~~g~ Doze cursu!sen kunnen vQlqcn~ hem de

de~1t'.!~I'ne1"~ I'n~ti ver-en om ook deel te n.emep ~aI'l eur~ue8en waar~~n ccrt

m~e~ ~~t~GVC Dp~~tt.inq ov~~ het onderwij~-e~ ten qrondsla~ ligt.

Smul~ng (~E Twente) ontwixxel~e samen ~e~ Van gout een v8rlant op ~hc

Clinic I n .1. (I.e Diadetr~j,~;Lnq vQQr het Geve-n van HoorC'o11e~es.

Mirande (UvA) rapportGGrdc oVer ~en ~roqramrna voor h~t ontwikkelen

van een qeheel van modulair Qpge~~tt~ z~lf~t~Q1epakkette~ (Mir~naer

1~76b). De 0er~te vic~ 9~pl~nae cur~usmo~uleD h~Qd~n ~l~ titel. hat

~t.ructu~~~~n v~n lc~rsto£r het maken v~n Qpq~ve~ en vraqe~f het

20

iI'l.rl.l;'ht'3:0 v~n de inatruct.ieait.uatie en het. bc:::p,;:"lcI'l. v"n d~ ~.!lk-81aaq­

q.l'~nB.

Nad~t.

C'!1,JJ;'!;'U.8sen en/or ~l:'ait"l1l\9'e~ "Voer up.j.vl3;!';"sit€J.ire doCtElnten waren 9&sn

verzorg-en, bl~~k de QP~et Qie d.aarvoor ge};:02ien Was, op c:~n pa~r I,l;i.t­

!7.Qnoerinqen na, veel OV~~~cI'l.~tq;mm,ing te vertone-n. Hel'Tr1.8ns Bel:'ger­

voet. (1991' rt;lb:r:-;i.~eoerden het landeli jkc cur~I,l~ZI:~nbod 1I1 een vier-tal

groepen::

"1. El:' zi~n <!ur$.'u$;~~n i;:Iie opqezet zijn op basis "an d~ proc:~dt;!r~ 7.:0~:L~

omBchreven en 9'~h';:"I'Itg-f;:;!;"d QOoJ:' "the clinic t.o rmp.t"ove u.t'Jivl!-.t"!!:ity

T~al;'bing'" wm de Universit.eit. vall MI!I.~$~~hl,l~ett:s, P-rohurat, USA.

Deze wordt vooral toeg't:!:pa!!;lt in de training I hoorC'olt~ge q~ven I van

de TH TWente en KU NijrnC9¢I'I..

2. Het. mer~n.di!:¢l V;;lJ;l d-e cursussen heeft een !iOO~t. C'onferl;1ntic op!1,at.

~t;!:nm.t;!"rkend zi jn daarbi j meel:'ljl!!:rc::: I:'lus:.us;;bi je9'P}:;;QJTlstan over -sen

ond0rW0~p, waarin it'J.l~idJ.t.lgen ~ grQep;9(l;l.scl).s9iss en oe£en!ngen

voorkomen. Deze: worden dQQ~ bi jn.a @lk. Rwo .... bureau gehoUden.

3~ M~erdere cur8usonderw~rpen v~ranigo in sen baaiscursus, sorns

ori~ntat.iecUr.l!iti=- qr;nQcmo. ook daze heart vaak een con.ferentie

oPZ:l3t. Ze worden gegevel"J. in GrQtl:,ing4E'l1'1, 000 Le1een r w&g-eningen, VU

Arn.a:te:~d&m, Dclftt "twente, Utrecht, MaaBtricht., T.e.ndheelkundl!: .in

GJ:oninqen.

4. Cur~u~~eI'l. in ~~n VO~ van zelfst.udiepakke:tt.~n di~ modul~ir QP9~%~t

zi~n (vooral UvA).w

Twec van de:z'3 qroepen ver(lienen bi~2:ondere ~~nClaot:;:'ht, Qmd.J:It ~<3" een

ultqewerkt.e rnethodi~k volgderl VQor het ontwl.kkelen van (Ie aan ~o".eI'lt~n

over t.c drag~n learinhouden; de D1a~~tr~in~~q ~oor het C~v~n v~~ HQor­

-!;:'!;:Illeg-86 en de Moduleire Z~lf~tud.i~p;:!:kk~tt.~~T

Ik= Di~t;r;a.iD;[nq

De Diadet.raining 'geven Van hoorcollql3'!;' is aeon dODI' Van Bout. en

smuling ontwikkl!:ld'l!!: v""ri",nt Oil the Cli.nic (Smuling- " Van flout I 1977 i

3muling, 1977, 197e~ ~Qlters, 19711. In deze training werkt de begg­

lciCl~;t" n.\'Elt met tgen docent. 20al.:9 in Thi!: CliI'li.c.,. m;:ll~~ met sen tweetOJ.l

Qocenten, e:en diade.. Op Qe~'0 wi jze voorziet de training niet. alle~n

in een onderwij!l;k.unaiq~ 9(1~p;z;-ak~pOj\lTtner, maar ook in een vakkundiqe

gt;:~bJJ;'3k.sPdrtner in de per soon van een (::011e9''''.

Bet t;l;~;1ninq5proqramma. best.aat uit 2:es onderdelen (Van Rout.,

Mirande & Smuling~ 1981):

(1) Het beqin9'e8~1"e:k.

(~} ~~t~-verzame11ng. er wordt een vldeo-Qpn~m~ gem~akt van een ~oor

de ~ocenten ~eqeven hoorcQJl~g~ ~n ~an Qe ~tud~nt~n wordt e~n

vr~qenl!jet af~enomen over het ~o~e~T-9~dra9 ~an de docenten.

(3) ~n~ly~e~ doccntcn ~n b~gel~i~~r analyseren ieQ0T af%onderlijk ~e

videQ-QPn..,.m~I'I. (~.z!r'! d~ hand v.sn een analyaefoJ:"1lll,llicr) ~n de ant­

woorden van de student~n.

(4) 1I.na1t!5egesprek! op grond hlervan worden de v~ardi9hed~n geko2en

die de docenten g~~n o~f~nr.r'!_

(5) De o~fc:npcriod~~ best.uderinq van de hanoleldinq.,. w."arn;a de be.ide

docenten samen te qeven hoor~ol~~g~~ vQorber~iden eventueel el­

k~o!I.rs 't'loor.c:::'<oJ.lege:l; ~'S~Qoe:rk~n ~n hun hooreolleges proberen te gcvcn

:!.n h~t. ]r~,~ht van c.c t~ oefenen v.aardigbeden.

(6~ Dat~-ver~~~eJing, .,.n~lys~ en ~lotq~5prek.

~~~ ~e ontwikkr.ling van d~ aan ~~ doeen~en over t~ dr~ge~

leerinhoudell kunne11 de vo1g~nde ~taFP~n worden

(Sm.u11ng, 19781.

~1) SY!5tematiaehe literat.uurstudie.

(2) Globale observatie v~n C~. 25 hQQrco11eges.

(3) Hat identificeren, concrBtk.~r~li. en bl!!:8chri jven van de TIle~~t cs:;­

sent:l.l:He c:1Q~~4ElT"'\l'~~ rdi~hcdt!n.

(4) Hct ~~hr1j~en ~~~ ~en eonc~pt~handleiding b~~t3ande uit tien do­

ceervaardigheden.

(5) Bet verzam~len van camment~~T op de conceptnhandleicing tijdefi~

het gebru~~ e~v~n in de proetcurSUB van de t~~inirtg en door deze

voo~ tEl loagg4;'.:n azm doccntl!!:n en onderwi 1skum'l~, g~n_

(6) Het ~~man~tellcn vart de d~flnitieve handleiQ~ng-

(7) P:r.ooce"!;I- ~;n p:r;-Qd'Jk.t~v..,,~u~tie van ae t.raining.

1;'1vEtP-"il:l; bij d~ Minicur!:lu~ 'Vo:rmt. het uitqangspunt VQQT de in~trW!lent­

ontwikkeling de op lite~~t~~~~+,~die en obBervatie ~ebaseerde t~ opcr~­

tiOrt~li5er~n doelste11inqen. De waarde d~~rv~n wcrdt vastgestel~ tij­

~~n~ ae operationele training, met ~v~n~~n~ als eriterium 've~~nasTd

~o~cer9cdr~9', ~oal~ waargenomen in ono~r.~9~1 6 van het ~ra!ningsp~o­

gnul1IDo:t.

DB xoa~l~l~ ~01t3t~icpakketten

De modul'!:lir-e C~r-~1rl3 b~9bll!l:r'!d~ \lit !!:.eltBtudiepakke-t.'t;.~n van h~t

Centrum voor Onderzoek v~n h~t WGt.en~ch~pp~l!jk onderwjjs ~~n de UVA r

Qie door deze auteur werd Opqe~Et. k~~ worden ~d~~~me~kt ale een

rib.t'lt Op The Tool~ of the Traa~.

Do:r: modl,'lJ,;::J,j:t:"EI henil.derit"lg h~eft: c3~ vc19~t'J.I:3~ ]{enrnerkan (Mir':''!'I:d~,

22

1976b) •

C 11 De cmraist.en kuttnl!!:l"! ki~~~:n tdt ~~p g'1:"QQt ~~ntaJ. hEl~chikb~re moou­

leni

(2) geaurende e~n rcll!l.ti~f kQ1;"te pe;r;iooe C'ODcentreren z1) zich OJ;) een

""<'1 .. ,,,,; ~8kunoi9 onoerdee1;

C 3) d9.~rbi j proberen zi j z:.:lechte een f.l!!.cet vb:n hun oncl~rwi j=.:;g~drBg

M .,ijzi9"n,

(4) zij werken e~n moduul dQO~ ~n h~n eigen tEmpo En op de tijdstippen

die hen !2:chikkcn ~

(5) m.Od.ulet'l voorzi~J1: in hat geven van 'feedback I j

(6) C'r;t 7,i,jn gericht op het bereiken van wl!!:lom!:C!hr~vtl!n g'lJ'd;l;"~9sdoelan~

{7) zodra een bepel'J<.t &.!t.nt.!:l mQ(3l,lll3n ge;r;aed is kan de Guraus Bt.arten"

terwi jl nic~~ ~Ql;h.l.len .aan het beschikb.are be-stand kunnen ~orden

tot;ge'U'QeqQ; •

Om t~gef!l.Qet tt3 komen .aan veronderst.elde tekortkominqert '(;o\!I,r'J. de

ITool c£ the Tra.a~·-b~.nb.dcri:r'J.g {o.,(J. de afwezigheid van mogelijkheden

o.m. .sOc~l"Jtt;:n t'J l;i-ege;tel(1en bi j het kiezen en doorlo~en van cl,lr:;u$modl,1-

1.en) we r<l en onderet.eunin9'~prec~durG'8 geGral1erc r bestaande ui teen

;i. ntake-qea:prek r c.cn Qf mee~ grQePBbi jeenkooeten en ~e meg-eli jkhcid

tot in<lividueel consult.

Aa.l'l de c:'on ~trtJqt.~e en ontwikke1in9' van de C'ur:itJ:imodu1cn kunnan

vijf f",~en wcrdt&n on<le.rs(;heid.en::

(1) H~t; Qntwerpen van e-en ~oaL:lul r .gcb;!!.s;acrd op ~~eQl3- 1,.1.1 tgeV'oerde

ond:e~wi j l!;"'erni~uwing!;lprQj~!;t~n r

(2) Bet u!twerkel'l v.;1n hat. on twerp tot een ccncept-rnO(JIJUl.

(3) liet evalueren van de tt'~-obt., 'W'~lIrb.j.j hf61t ~ursusrnodt1ul voor de

eer$te ~e~~ Qoor docenten wordt gebruiRt.

(4} Bot ev~lueren va.n het i~ we~ki~~ zijnd~ .;'V;l;'-'9~:5r!;'~ogJ:'@.mma, best.a.an­

Q.t;;l ui t sen earnenhangend q~h~c;l, V.:l.n cr..1r:Sl.lsmooulen en ondersteu­

ningsprocecl't!r~s.

(5) Bet. verspreidel"J 'Van bi jc:Jc~teldG cursusmodulen.

'ri jdeDs de fasen

eoll~9'.a-DI'ld~rwij~k,",n~$..gen r Ti jdens de £a.sen 3 en ..:; VAl'!. Qocertten. Dc

l~c.tste faae deed zijn intre:e: v'&l"Jaf 1979 m~t d~ in~1;.~;U.;i.ng V"~n oe

l.lJ.ndelijke l'edactiecommi!;.si~ '\f.an de lI.I,1.1~-;t"~'Etj.(;!5I rO:nt;3~l'",;:l.jskun(1ige J:n­

tormatie "Cor h~t HQ~;r. onderwija ' die wordt uitgeqeven door Ret.

Spe:ctrl,IlIl_ ",tn de:c::e reeks verscheen een aa.ntal tit.~l~ Wllar"J;!ln dq inhQ'I,ld

i ~ ge1)aseerd op curausmodulen ..

no}:;: voor de 'try-out.B.r dil! tot. ~ol)l h",!;3c;len om Q9 Ctl:!"8ussen san te

lz.tc:n :sluiten bij de behoe-ft.en v.e.n cl~ d~elnem~r~, ~rc;:f ~en ];l;t;"Q~~\l;r~

23

vaBtgeleqd en qcvolgc .. Uit9'-eg.!!liln werd van vier, ~e:r ~ur~u!:Omoduul te

spociffceren, hoofdv't"agen (C:;:J.lIl~t_r~1 1977.&)!

(1) De doe len die in rl~ c~r~u~ worden nageat~~~fcl ~ijn dat inderdaad

de ~oalan die nagest.reefd moeten wQ~d~n?

(2) Tn hocvcrre wordoen d~ aoelen oie fn da cur~u~ worden n~qe8tT.~cfd

ook ber"nt;"

(3) Woe-Ike elementen in d~ ond~rwij~methoae Mceten wo~d~n vcr~nderd en

hoe?

(4l Welke maat:t.:"egelen ter vQQrkoroir'l.g "l}~n etu('Uevert.,;,;;.gfnq ~n !Jt.tltli~"

Q~~ndigin9 moe ten worden qenomen1

VQQr de uit~oerin~ van de try-outs werd~n leden van het wet~n~~h~ppe­

J,;I.jk c::'Qrp~ V.sI'l rl-e UvA geworven, Q;l~ cont&eten badden {gah05d) met 1'1e-t'

RWO-~entl"um over onderwi j8);\Jndi9~ &~n9'ele9'enhedGn. i\~rt in tota.al ~Q

personen we";-Q 6:l?'n lij!lt toe9'ezonden "IQ'~~:r:QP elke -geplande CUJ;"8U,!;; kort

w"'~ b¢:~cl'lr~'(fen alsrnede een invulfo~m~lie:r waarop men k¢n aangeven in

welke curs1.1.a(st;ln) men int.!~re!liI!e had.

Ale informatiebronfl'El'P w~rde~ bf; elke af~opderli jke cur8ua qr.-­

't:l1;"Vikt!

(U nOQr ~'t,1r~i~t.~rt ir'l. het curSl1Sb{H~k bij te aeh:ri jV-=-l1 ~ommer'1tear

over Q:'€I t~k~1;.~

(;2) Da m~tc: w.z!,arir'l. de in tJet cursu8'bQ~k opgert~n't'L~n oefeni"q(:!n worden

gemaakt.

f3} DO mBtc waarin deze oefeni~g~n goed woraen qema~kt.

(1) Bet aantal inBchJZijvingcl'l voor de CUr8\'1~ ~n h~t sant-al daelnc-

rne~s ~~n d~ g~plande bijeenkomBt.

(5) rnfcrmele lndrukken veer, tijdcrt~ en na de c~~~~~bijeenkomBt.

(6) Een Korte enquet~ ~f to nemen tijdens de h~j~e~koffisten.

(7) Bet C'Qmm~nt05ar 'Van enkele c:1eBkund1.g¢'ft op bet 9'ebieQ. van (Ie cur-

SUB.

(e) Int.erviews met 'd~Op-otlt~' van de Gun,J'u,s.

'rcven~ dil!!:nd~I"L cur 8i Bt.en bi j tc houden en ep "f;.~ gcv~tI hoe lang 5": i. j

Over h~t doorw~rken van een cUTsuamod~ul nad~en g~d~~I':1~

An tot~~l Nerd over drie CU~S~~ try-outs ger~pporte~rd (Camstr~,

1976b; Breuker, 1977: Mirande & Doe~~~rg, 1977~. OVOT. f.sse 4, ~e

~vlIlu.z!tie VaIl het CUr8UBp:r=-og~~mm.z! :zio.als dit wlE\rd uitgevoerd ;in h~t

jaar 19?5/l9?9 w"rd ge."pporteerO <'!QQr V .. " Es (19110'_ Mirande n9(3)

evalueerde €len l30Qrt.geli jk curausprogr~mma voor een .lIIH'3er.¢ categori~

curalsten, t.w. docenteo "W~rkzaa:M. in he~ hbo. 'Ac~,dc evaluatlea W.lJr~n

zowal forml)t".l'3f ~l!; 2;ummatief van a;:J;r¢.,.

De belat'l9rijkete :J:e::I1,1;it;:lt..;-n V.z!rt doe-ze eval\'1.9t:~.(l:5=I .djn dat. onqeve~r

24

50% v.an de d~~lnem~rs rapporteert. dat ~e curSU!5 ~;anl~;i.Q;iJlg i..8 geweest

VQQ;J;" het Invoeren van een onderwi jGvElrhetering en (lat. onge.,!!;~t" 25% n.!l~l'

a8.nl~iQ~ng van de eur~u!!; van pll;l:n ;i.s oro :z:ijn cnderwi18 binn~n).:;Q:r:t te

veranderen. :eij (I~ door d.e Wlivel'sita!rt:;! d~elflernerl3 qera.ppor~ee~ae

ondQrw~ jl;vElrbeterlng warek"J. t'!.;5.$~ s-chatting- rulm driedui:2:ena !;tl,ll;3.~J;lteD

betrokken. Gezicn ~~ ger-inge kost.en die 'Verbondcn 'l'i jn ltll.n het: qeven

'lfl;l:n de cursus (2 bi j¢~nkrnnstEin per moduul) en ~~ rel~t,i,~:{ gerinqe

ti jdsQesteding .san de C'Ursu~ v:"n de deEtlneme~s (l"J.f.~t. l'I'I.eer a~n ti~n <;l1,l~

per moduul ~ de rneeste deelnemel"B k02:~Ji. ~~n moo~ull zi jn de geboekt.e

reBult:aten d~ moeit~ w~Q~d.

'Kenm¢rkend voor deze benad~rin9 vl;I:n 'Met ontwikkelen van oure\.2!-­

;i,f1houQ:en is het .st.roe;:-vt;:n ni/:li~r consensus va.n el!:n .!Ill~ng!'jl g.oter: ~r­

dEinde qroep vet'!. doc~ntan en van onderwij~kuI'ldig:~n_ lJitqangsP'Unt vormt.

de J<.ennls en crv.,~;l,ng opgeda8.r.t in ondcrwij::;vernieuwlnqsprojeeten. Ret

do~l, is om deze kertk"J.j.=:; en ervarinq voar zo'U'cel mQgEllijk oocenten

t1:)~gl!.nk~lij:k; te maken. Bet. bcl~n9rijkste rniddel da..al'to~ 1.5 het. v~rz~­

m~l,en en verWerkert v~n c;!Qmro.Gnt&ar van een 9'eleid~l,i.j~ groter wordende

groep van gebruikt;lr=:; en cEiskund1gen ..

Dit. nOOfdstl,J.k. leidt tot de con.st..at-erin9 a~t Q:e verspreiding van

onderw1jgRU~di~~ inatrumenten hoo£d~~k¢lijk pl~at8vindt via cursussen

~n tI;"~iningen ter bevo1"aerin9 V""rt de professionaliserin9 van d¢~tJ~t:.ElnT

Dc leqitima~le val".! a~:t~ 1!~1;:jv:l.teiten d!ent t.e wordcI'l q~zQ~ht in hat

verho9'en v.,.r,t !;Ie doelmat.i9'heid 'V.z!I.n h~t wetenschappelijk onael'"Wij~... Mq;t

he~ oog hie~op i=:; h~t nooazakelijk dat o~r tc d~~gen Gursu8inhouden op

sy.st.cmat.i~t;he wijze wo~den ot.ttwlkkeld en 9'e@valueerd. Mn dt:: 1;l:."nl;;1 Volln

-sen zeBte.l prQf~~l;J.on~liser1ngseoncept.cn we:rd nnqeqa.an in ho.e",ei'~e

hi eraan ge8t.al t.c wq;rd geg-even. con..::-epteJi. di~ VQo~~l ui tqaan van (]e

behoe!ten \ran individuale docent.en blijken i~ veel minc1ere mat.e een

uitqewei'kte: rnet.hQd:l,e):. te volliJen, dan COr':lc~pttj:n die vooral uitgaan \I'~1"1

tekort~n ~;;!;n technische vaardiqheden.

De be-l.anqri jk~tl3 elementen van de h~8eh.rcv~n m91;hoQ::l.eken worden ik"J.

hOQ;fQ:~tlo1k. -4 in de vorm v.,.rt Gem samenvat.'l:ende I!!it~.at~gie j,;r;;t j(:.a-llrt ge­

br.acht. D&..;.rbij wordt ook een a8.l"Jt.al m¢thQt;3:i.-a:Ken betrokken d.et. '9'!!V61gd

wor~t. op hG"t terrein van d~ a.t.lldi¢v~aI"~igheidsontwikkelin9.

1.5

2. Inetrurnentontwikkeling en beV'ordering

~EJIho')J.v~ veor ~ocent.en worden e~ oOk onderwi jBkul1Qj,9c in~t.rl..llYlen""

ten ontwikkeld voor st~d~nt~n~ Deze inBtrumsntcn h~bben tot Qo~l de

~tudie'lrilb.rd1gheld van student.cI'l t.e bevoraere~. F.crst wor(lt :no!\9~9.a~I'l

w~lke legitimat.!es hie~voor wOrd~n gegeven. v~rvo1genB worot ~~n de

hi:md van vijf 6tud!ev.aar(l;l.g"u;dihH:~OI'lCe-pten besch:r:-svc:r'l., welke methQf1:i.c­

ken wQrden ge'\l'Olgd voor het orrtwfkk~l~n van curslJ~inhouden.

2.1. V~n ~tudievaardighelct6cu~~~~ tot onderwij8~nt~9r8tie

Aan ~rijwel alle univer8it~itc~ ~n hogescholen in nederland wor­

den etudievnarQjqh~idneurau6Ben ~eqeven m~t bet doal ~et- cffectief

~tude.ren van atudenten t~ be~oraeren (Bax eTa_~ 1985). Ae~wijl een

dez~ eurSUBsen Ill. in de jal'en ':!:e~t;ig werd qegeven.

ontstonden v~n~f h~t e!nde van Q~ jar~~ 2eventig bij ~en reeks V~n

lnstell;lngf<ln mccr .geveetig<le voorz:htningen op r.Ht. qeb:lG'd_

VQQ:r;' h~t bcvorderen van Btudj.0v~ardi9heden v~n !;ltudeI:lten be­

~enr!jven Ele~out ~ Mirand~ (1981) drie le9itim~t1ee, ~!e hi~r b~­

knoJ;lt wQracn \OI'f!:~.rgegeven.'" In dE: M~orie van TQe,,;I.~hting inzake d~

Wf'J:t TW'Ct~ F~set'l.etructuur kornt ~n h~t kader van oe or::l.,e.1\teren~e fvn('!'t.ie

van de propedeuBe dll3 uQlgcI'J.d.e :zinsnede VOQr: "Uit €len b~kcI'l~e el'l

dikwi j18 beachenndc om.geving wa~r:J.71 hi j het voortgc~et onc1er ...... ;i;51

heeft doorlopen, moet hiJ D~ d~ ~~ap zetten ~~~r het wetena~~ppelijk

onderwljs dat ~ooAg~~n~ en op abrupt~ wi~ze geheel ~~dere eisen

st~lt( bijvoorbeeld op het punt van 8oci~le ~anpa6Bln~ en ~t~dievaar­

diqhedan. n

Noot· De t~k~t V8n d~z~ paraqraai i~ voor een bel~ngrijk aeel op

genoemd~ puhlikat!e geba8ee~~.

26

In de%~ pb:51s;1BgG wOTdt hat leren stud.eret'l. 9'clct1it.imtifjl:rd ~l~ ~iJnde een

nQod~..,keli jke voorberelding op ni~1,IW4 ~i t te voeren t.aken. Er w01"de:n

belangri jke vG;E'!;ohil.len qezien tussen he:t. 1~1"~~ it'!. h~t vOQr'l;.gq~.;:It­

Qnderwijs e:n het 8t.ud~ren in h.;:t \1.nivers!t~1re onderwijs;: verschi~len

in tempo. cOMplexit.eit~ bogcleiding en in omvan9 eD st.r~~tti~r v~n d~

leeratof. Mei!!r dan ~t-g;Janten in het voort9'e2:~t Ol'Id~rwi j!:. gcw~nd 7.:i jn r

moet.en uni'l,l'er$it"j,;I;"G :studenten zel!st:ancUq grote hO(!:'I1l!alho:dan infor­

mat.i~ V~n complex niveau in hoo9 tcmPQ verwa~kan. In hoeverre hier

sprake i:;; v",n zoda.nig eB8enti~i~ v~r~ch;l.llen tusaen de hoogste kla:!!:"

sen van het vwo c~ h~t ee-rs:te Btudiejaar van i"lct WO. doZ!lt stul;1.;mten

moetcn worden inqewerkt. is echter nict Qndel'"~ocht.

Te:n t'Woe~Q~ worot voor studievaaraigl'le:i~!';;bcv(lrdar;in'9' gep1ei t met

hct. Qogmerk: om de doe1.1t'I.!t.tigheid v~n het I.miverB!t:aire onderwi:l8 te

ver9~otep, :f.n het bl jzonder door net voo~k¢l'n¢1'I v;;.rt 5tudj.e8t~king en

:9tudlevertraqi1'l.;r. ]J.l!!.n ~1;:l,Jd;l,estRklnq en Btud!evert.r.aqin9 ligot ~eht.e:r

~~n ~QT1'II;Ile~ v~n oorzak.en ten grundl!!l;!Lg ("!"j,nto~ 1975 or V",n Berkel,

197·" wilbrink,. ~980~ Bui~.,. 1~91) en c:3~.~H·om (lienen deze proble:men met

een ~cmlplcx van m"''''t.rtSgel-en te ~Ol""en L\B.n9~pl!l.kt. Bui5 denkt d~~rbij

aol!r.rt h~1;. vQlgende:

- een il"J.2itol'lt.elijk: Qnd0;r'W~j;s- en t::.ents.~enpro9'rb.mma nc-c;t"gelegd in een

Qve<~'~ht@lijke studiegi~sl

- hat fnt.ensiverel\ 'I)'~.t\ t~rugkQPPti).j.ng over 9'eleverde: pr~~t..!.t.ie~ dQQr

frequente toet15.:i..n9~

- een .!!ignaleringssYBtee-rn qe-coMhlne:ei"~ M¢t 'trQrm~n v~n beg@leiding hi j

~t.b.gnoZ!ltj.9r

- het op peil houden van de dOl;!1:r:9J:vaardiqheden van doC!enteH ~

- en h~t ber'luttGJJ v.;\I,n dEl mog-eIijkheden om d~ ~t\:u;l.;l,ti:'v."."r(ligl1eden van

studenten te ve:rbe:tC!;!;'on.

pogin9~n QIR studievaal"di9'hed.~r.. '\f~rt ~t_'!,:!d-e~t'l3'n te v-erbeteren :be ....

3t.uan meestal uit ~ert ~~nbod vall CtlraUBBen en uit ~~ Or9.1!1,r'li~;ati!;l v~n

mentor9rC~pl.!m. IeralHs: {198::q conelu~~ert. op 41rQnd v~~ -een liter.a-

tuur8tudi~ N'ot;:;dc;:-;rl"nQ3 ernpirlsch onder2oek. 9'~r1.cht op mcn1;.QT'9';rQ~-

pen, QoI'it daze geen aantoonbaar e:.ff~~t. h~bb~n QP !al1;1,lQ!el'Elsultatt9n.

N",.p,r de vraag in ho~'Verrc: :.:tudi.:;::vaoZ!lrdigheidscurausaen van invlOed

5I!:i jn op 8tudle~e2;ul tb.tert w~:;f;'.;Ian Ii teratuuratudiea ui tqevoel'd door

E"t"i~~ .. (1960), Fairb"n~B (1975) en V .. n E>~ug9<>n (l9flOl. volgans

Ent,wisle is er dooi"g.!J.s.n.e; !!spr~k~ V;;I;n C!3J'l a~ntoonbare veI'bet.erinq van

de stud~QPJ;~8t.at1es ala de deelnertlers vrijwilliq !;I.eelnemen aan een

ellr.l;\1!S1 T Volgens F.airb.J!!.t'!.k!:. b~:;f;'u.:3ti3'n qerappcrt.eerde e:ff~~tcn ~chtet'

vaa):: op rnethOliOlog;i.scha t-ekortkomingen van het. Qtl:QI;I;t;'zoelc:. 'van Bru9gen

27

bevestiqt w~li~waar deze stelling, m~~r ~apporte@rt ook ove~ posi­

tieve effeoten ,H~ bi j goe<Je onderz:oe~sopz~t.t.en we~den gevond~n. De

door h~m gerapporteerde tgO~d~ ~d~~2oe~enj voloo~n Ban de volqen~~

Bet de3ign bev&tte een con~~Q~~groep, of er ~~~ gprake van een

lI.TI.uopzet.i (iI.tIl.z_ ~tb.t!etisch@ oontrole op verschillen in cs:pa­

c:it.cit.cn tusaen student:!;:;m M.I\L)

De verdeling over cur~UB~ en contrQleq~oep was ge~chiea door

ranaomiseren r .,J. d;'!rt niet vooraf ge9'~an door match:l.[lg, of de

reaultaten kon~en ni~~ eenvoudig worden tQegeec~reven ~~n he­

~t.a&Ild~ versc;hillen tU93E!n qroepen ••• "

De analy~e v.,n de d~t.a bleek qeen (ID~nifc:~t.-e) routen te b~v~t.­

t~n.R (V~n Bruggen, 1982, p. 72).

Van de 20 onderzoeken d~e ~~n deze criteri~ voldQen( i6 er volg~n~

Vat'! Bruggen bij 10 ap:r:-.,.ko van een effect. en bij de overige 10 g~cn

sprake v~n ccn effect.

Vermunt (198~) concludeert in "",@n. ~it.eratuurstudJ,€ n~ar l.eer­

sti jlinet~t.')TII:rntt:Jn d~t ~r, wil er sprake kunnen z1 jn van g-edr~g~'jjet:'an­

cering.. w~~~~~hi jrtli jk aan drie VOQJ:"wZ!.Zlrdeti: moe't zi jn '\!oldaan:; a)

~tud~rtten moet.en zlch bewust worde~ van de mani~T W~~~O~ 2e leren, bl

~t.1)d'l}:T'lt-I::m moct~n de ~in en hedoEl~inq v~I'l. de !Ian te lcrf!I'I :stuaie­

etr8teqie~n beqT.ijpen en c} t.r~inin~BprOg~~mm~l~ alenen rekaning te

hO~dq!""l met ver!l~hillen in leerstj jl tIJ!l~el"J stIJdent-e:n r

V~n S~~en & Met.ten (1985} wij~cn erop dat ~r. tot op beden nng

nauweU j).c!EI ond~rzo~k I'I8.ar de langere tnrmi jn effecte:n val'!. sbldievaar­

di9heidscurs~38en i~ g~~aan. Dtt n~~T ~ZlI'I.leialn9 v~n hurt o~dergoek

~aZlr het langere termi1n eff~~t v8.n de deeln~~e ~~n twee stu~i~va~r­

dighlS,:i.iI~cur!.lu!l!:p~I'I {e~:n basisC'u:rsm; ~I'I een 8chero.nt.i,$~CrcU.t'"sUB). vri..j­

w:llU.9'e Ot::.:~ln~~r~ blijken na or;i.'l j~.!.r Bi-gnifiC'~~t meer studiepunt.cn

~e hebben beh~~ld eI'l s1g:n1!ic~nt rn~n.Q~r d~ ~t.udie ta hcbh~n geBtaak~

dan niet-deelnemcr~.

Ten de~ae wordt VOQT ~~udiev~~rd!qheidsontwikkc11n9 qepleit m~t

het oog ~p het be~elkq.n v~I'I bepaalde eindt-ermcn v~n ae aC'~~emi,"che

opleictinq, ~o~~~ h~t ~~lfstanQlg kunn~n verwerken van lnfQrm&tie op

het eiqen v~kg~bicd ~n het m.b.v. ~e~~ irt£ormatie kunn9~ ~n~ly:seren~

h-erfQ~~lercn en tot een QP~Q~~ing brengen v~n prQhl~Men. Voor h~t

verwerven van dergeLi jkc 'v&ardighed~n (lj.E':pt h~~ leren atu(lS~("rn ir'lte~

gr~.'u,l. oeel lJit t.:;::: m..:ake.n van de verach~llcr'l~e ja8.rp:J:"oq1:",~mm~ 18 van een

cpleidinq. Het. ui tqangspur'lt. hier:bi j i 8 ,,~t E'-<~n .a.ant.al aC'loeml ~chc

va.ardigheden die betrek:kin9 hebben op het. verw~~k.et'l en proeuceren v~rt

28

vakBpeeif.f.¢kq ~ennis~ nog onvold.OI!!-k"J.d.¢;in t;le univers!t.alre o:nd~r­

w.i:il!:prQ9;r;~rnmot'l' S aan bod kom~r':I.. Problemen die Bamenhak"J.gen mat hat

m.:"ken van l"e£el"at~I"J. ~ ~;r:k:8tukken en .!!~r.iptiI;JS (Reintjes, 1978";

LagerW'a&..ra ~ Nj~l, 1992, V.!Ln BU~=;I~l, 1980) en met. het lcr~n oplossen

van vakspee1fl~k~ prQb1emen (Met.t.es & Pilot r 1980 i TerlouW' & M~ttc~,

1ges~ Il"rornp~ 1985) 9'ev'en hj.~I"van een ir.ldie.ati~.

VC,Or ~lk v~n de drie besl!hrl!!:v¢n llJ'gi tirn~ties kunnen qrol!!:~cr'J v.p.n

ma.atrl19''3Ile'f1 worden ot\derSlch~jdan. Inwel"kMaatr~gel~r'I: h~bb~:n tot <loel

!!:: ti;1I3eTl ten ~e 'h~lp~:t':t bi j h~t overbruggen van d~ klQQf tU513en het.

VOOl"t.9f!!!:~t- ~n het IJnlV'el"sitilir~ QJ1QeI"Wi jaw NaaBt. irtt:r~4!;prog-r~mm,;;l' ~

en mento:t"g~oep~k"J. :z;ijn h~t voorPll c1e :basiecur~I.l:~!Ii;~n di~ tot de iJJwerk­

maat..re9'~lqrt g't3:rekend kunnen worden _ X'-n Z(}~TI al dan niet faell1tat.i~v~

curSU$ VDO'I" ~er'Stejnara 8tU(I~k"lt.~rt, 'W~~rvan het .aant.al bijeek"lkom!l:t.on

V,;m twee tot. twa.alf k;:lp v.a1:i@.ren.r k01'l'lt. (!:eI'i. braee aooala van onder ...

w-erp~r'I Qlln de orde. d~ ei~~n m"'n~eI" van studeren. stL:ldi~plzmning ~ hat

maken 'U'an ~ollege-d!ctaten. t~k$;tbe:studerlnq en het maken ,,&..t'J uit-

t~Elksels.r con~ntrcn;m en onthouden. oplo!!i.!:en vr:":,,qstukken.r ~en-

tamenvoorbe.reiding ~ schrifteli jk rl!.pf!crt~rcn en soms v€rqader- en

d!Beu':;.$i~t0C'hniek. TWee VOOl"be~ld~p V;::I.ll cursusteksten op (lit. gebit::c'3:

zij.t'J Voan kout ... wol~er8 e • .!t.. (1963' ~Il LouWta-rae (l.'980}. :De b~dQogling

v~Il: c:3e~e curaUBsen i:!5- d&.t :st'I,Jder.lten zich bet.er bewu!;;t wQ~dqJ1 v~n de

€ligen Ma.t'li~r V8n ..'9tuderen en (fat 2i:ij k~nni~ moQJor;an met El.en 8r$~l'l.a~1

aan t!p~. ~~nb0vellnqen en pro~~dur~~ d~e tijdens het studer en

pas k~nn~n kom~n.

Bi j8~ljke.t"maat.r~gelI;:TI J"h3:l)'ben toOt doOe! ~ e~!'l. ~pcc:'if~~'ke rnQ-ei­

lijkhcid V~r,I hat atuderen aan te p.akk.~n QQQJ: mi(!(lel van indi,...idut;le

~t'Urliebe9'eleid!n9' of f~~~l t~tieve CUrBU'8;Sen. TWe~ '\)IoQrh(j:~;t-.1'31:n van

Cur~'I,J~tek::s:ten op dl t qebi-ed Iti jn M;i. r~I1Qe: ( 19~1 ~ en ElshoUt.-Moht'

(19B4l.

Integratiem:a.!!ltr(!q~19~ hebben tot. doe1 :h.et. verw~r'\r¢rt 'I.T~n ~tudie­

vaard!.gl'ledel"l ~ls omlerdeel van het. re9u1i¢r-: QnQerwijs te laten

pl,,~t3vinden. Niet. in de 'VQ:f1D v,,"n sen ap8.r~~ eUl'BU~ d!~ .l¢~ ~t.,.t\t van

het eigenli jJ<.e: J:,>r(l9r""1ImIa r maar verbonder.l .met. de dQoelen ~ leerinhol.lden

en 'W"~rkvQ;nnen van st.udie-onderdelell. Het ver:»e:t"'ven V8!\ "a.&.~di~f't~dlCln

als bet. z-ol!!k~n rt~~;r::- LI. tera~uur.r het verwerk¢n VoIlU1 studiatekaten, het

~n~ly:se:t"en en oplQ!!II$en v,;,,;n prohlamen en het. se:h~i j"~ft v~rt weteXJ:sC"h~p­

peli:tke t!!k.!:t:en WQ;r;gt hierbij liJe:iden als e~l'I. doel~toeJ,ling van het:

ond~r'Wij5~ w.,;:;u;over dan ook onde:rwij$ rno-c-t worden qe.g8ven. H~t. V'e-:r ....

W~r'1J'en VoI!I;.Z'J v.akinhouden eft h~t '1er'w~;t;"ven van 8'tra~eqie~n om 'V'8.kir.l­

houden ta: V4E!1;"'Werven r 'toe t.e pa:!Ol!;cr:t ~n 1;1;1" p1;QQUCeren 9aan hierbi j har.ld

29

ill hand. fl(:1:t voor(leeJ hierva~ i ~ dat. het prOb1eern 'V'I'H'" de k~nni.!3-

tran~f¢r beter kan woroen opge1ost ~~n in oe vorm van ~p~rte Gur~u~­

~cI'l het. gev.al is. 'f:cn 'Voorbee1d van sen ge.tntegr~~rc1 Btun;i.Gv.!.EI..rdig­

hcid80nllerdecl in een ~I,lr~u!!l qer,i,C'ht op het 1er~n opJo:ii::len van t!"!er .....

modynamica-pTob1emen r w~rc1 ontwikk~ld en g~~valuee~d ~oor M~~t.e8

Pilot (1980).

Resumerend kan wQ;r;dcI'l opqemerkt (:iat he't. bevorder.-cn van ~tudi~'"

vaaro:i.'ghc:den van ~t.uc1~D-ten 't.ot aoel necft om oe- doelmatighe:l.d van. h~t

onde~ijg ~e ve~hQgen. Uit onderzoek b1ij~t ~~t. nlet elke ~oqi~g ~ok

tQt. resultaten leldt. ~e~ voorwn~rde om we1 resul~~te~ te bock~n i9

dat Q~ inhoud v.!I.1'1 stud:i.ev.aardigheid!'Obe'(]"oroe;rin9 op =:;y.!;temat:i,!::;~h~

wi j~e wOJl"dt ont.wikkeld.. In de volgende p~ragraaf wQ.rdt aan de hoEl.pc

van een vijftal stl)die"Jaaroighcid:a:concElpt.en naqeg;,.~n hOE: Qit in d(.!

pnktijk \lest.He I<ri jqt.

Ook t.~.v. stu~iev~~r~ighefo~~ur8u88en kan onO~T.~ohei~ worden

g~m~akt tus~cn normatj~f re@duc~tie~e en empiriBch-rationele verande­

Ting~8trategj,~l!:I'l. Van B:r;-1J.g-~en (1990) SpreEllct van stlJd~:r'Lt- of. persoon­

geriChte opv~t.tinqen en v~n techp~ck- of procesqerJ~hte opv~ttingen.

pe-reocnqer:l.:;hte opvattit.tgen bel1.;5drukken d~t stuo:e:nte:n een oigen

opvotl.ttir'l.9 over hun handelen a1~ studcrende oien~n 'te QtJ.twikke;tp.IL

A~ngrijp~ng~punten voor. de studie.v.a~reigheid~ontwik~~linq vormcr'l. o.a­

h~n pereoonl~jkheia en W~~~d~r'l.ori~nt~tic8. VO~gcr'l.~ Gibb~ (1979) ~~crtt

het lere-p ~t.udereTl ni-ct te word~n gericht QP het. a~nleren V~n oI':lt.bre­

)l:en(l~ val!l.~lIighedftm of leeratij1er"l. St\'l.ncnten oj,encI'l gehoJ.p~n te wm:"­

d0:r;1 bij het Qn-ewikkelen v;,n een eig,=,,=n eoncept;ic Clover st.uder-en en bi J het. ontw;Ut'kc1en van QC I'Iodige fJ.oxibilitett bij dEl' .,a~pa.J.:: Vtlr.:n !.t:udie­

taken_ r~ €len door Gibbs en Northe~gc ontwikk~ld~ c~r~U::l (Gibh~.

1978) o;.ro:r-dt. geprobee:;z:-d (3it prQ(!~~ t~ still'1uleren {!:QQr de dee:t.n~~rs t,e

confronteren met;. h~p8.alde atudie8itu~t:f.a~ .. Aan d6 hand d~~r~8n wort1.cn

doe do-sJ.en V.z!I'I lie deelncmcra. t.~n ~lt.nzien v~n de~e s1 tl)o;"It.iee: ve:rh~lderCi

en d~~rbij dienen zij zelf 3~~~e~tie8 n~~r voren tc breng(.!n veor ne

ont.wlkkeJ,;i,ng i1'ak'J. B't.udietcel"mieken. Van de: b~ge1eider bij deze: ~url!m8

wor.d~n gcen specifi.ake vaardighcden op tu;:t. gebi-ed val':l 8t1.'lt:3i~technic'"

ken ver~~ngd, maar ve~l~~r the~~~~uti2che v~~r~iqhenc~. o?d~r. ~o min

mogelijk !3turing p1~at8vlndt in een rj~hting van reeds be~chikbare

t~!:;!'hnioQken of o:pva~~in9'an. D~ l:1i!!ltrum¢nt.~n c3il;3l .¢I'€ Ql,3:gelei~er a.an­

b;l,edt zl jn van indirecte aarll ~n .ai~:neli. c3e QtI"I~t.~n~$,ghe!;len tEl scheppen

waarQnder studenten hut.! c:i9cli. :;;t.uc3itEl-inatr.UP1eDten ontwikkelen.

vo1geru!ri Houli.~e11 {1979) 6chenkt Gibbs t:e we!nlg aandllc=ht &..aZ'l. h¢t

idel"Jt:l.fi~Qr~r). v~n v~~rdi9"heden en li9't het ,aeec:nt toe ccnz:ijdiq op h~t

ont;.w;i,~kelen van peraoon~ijke hQ1;I:d.:LngeJ'J ten opzichte van onderwijadoe­

len. st.ua.ent:- of ~~;r,$QQ1'JgeI";ichte en techniek- of p.ro~e$iqcric:'hte b~n~""

dl!!:.t'ih41e;n d;i,enen ala corapleMe-I'It..a.:i.;t;"~ 'bC3n~derj.ngen te worden gezien.

TeC:hni~k- Qf p;t;"QCeagerichte benaderinqen leqgeI'l do n",d;r:-uk op hat

l¢l;"43P toepassen van !trat¢giG-lhl en/of t:echnieken voor h~t ~tudere:n_

Een vee:101'1'1'V~tb¢ndt;, ~l~meen toepaabare e:tudie$trat.cgic W"e.J;"d ontwik­

keld door Dansereau C.!3.. (D;!I.I·B:a;ll;"e~tl 1978; Holley e.a., 1979}. Ondet'­

!';~"e;i..;3. wordt gemaaJo:.t tUI!!I;i;en pr~m;:l.;i.~0 Gn secunda ire at:ra~e-gle~n. Pt'i­

maire s~rat.~~i.e~~ :z:i.jr'l gel;'i!;ht op het be9'rijpen. ont:.hoooen .et'!. 9'ebrlJik

rnaken van ken.:n.i!;;_ HioGj:l;"vQo;t;" wordt €len 2:.9. 'execut.ive routiI'le-' gcqc­

ven. bcs:t..l!I,;:I.nde 'Cit Btappen met (]&'.!I.t'hij b~hQ;t;"'='PQ-e sl,.lb:ro1).tines... zoala

.jo~l/mi.ddel-analyse~ par~frato;~rinq ~n het m;:;J"Ken van beqripsmstige

n~t~rk~n v~n de informa~ie. Se~~t'laa~r~ of Qno~~~t~l,.l~en~e strat~~ie!n

zijn g-ericht. op h~t lcr~I'I Qe:tJez:en van het eigen studiepro~l!::!; er.l

hr;::;.t~~:n I,.lit 8.anwijz!n9~n VOOr ~tl,ldicP"'~nnj.ng.. 'concentration manage­

ment.' -en '1Jl;orlitoring' van hat. st.udiepro'"t!:!<, al~l'na:d~ I,lit ~en pJ;"o~acIl,J;I;"e

0l'I\ het ~b.1di~p;J;O~-e:s te evalueren en bij te $tut'et.! ..

Hoewel D6t'1S~re5u ~ .. ~_ g~~n l,J1tgewerkt model voor ~e on~w!kkeling

".at'!. ~t.r5b~giti=~n ~eSochr:1jven. kan hun werk'Wij:z:e we:l 9c:recon~trl,l(!:~rd

wor(]en aan de h~nd v~n een az;tikel over het. ontwikJ:.elen VEin '~patlb.l

learning :tt..r",tegie&' r 8trate9'ie~n d.ie ~ebl~·u.lk t't'L~kan 'v.!:n :r;u:i,mteJ..;t j);e

n~tw~rkcn v;:ln beg-X'ippen (Holley .5 Dan~~reau, 1~S4) f vQlgen:s D~n5ere.:t\1,

c_~ be9t~at een ertectieve ~eer5t.rateqi~ uit een reeks van processen

en st.appen di~ dOOr con irtdivid~ kunnen worden gebruikt OM de v~rwer­

V:i,.ng ~ de QPslaq en/of he~ 9'ebruik van infortt'Lat.ie to V¢r9'~.,kk~;J..i,. jlc:t:ln..

Daa~ in£o~t.i~~~~rkin95thGo~ie~n daze rnentale Bc~!viteiten probe­

~en te baschrijven en te ve~k~llren, kut.l:n.-ert ~~Ii: d~2~ t.hi2to~~efr.l r.e~:t';(s­

t.ieken 'Worden ont.~~¢'nd \l'oor h~t ontwikJ.:-elen van sen leerst.rategie.

'Vie:r v'Iln deze heurist.ieken worden genoemd!

(~) De laerstrate~ie dient meer op het e~manti~che d~fi cp hct cpiso­

ai8ehe 9'ch-el,J,glln qe.icht te zi jn, omd.at het semant.ische g~heu9~t\

over het 8~9e:m~cn wordt 9'Q':"~Gocj€rerd met be'tekenisvel le.ren (~f.

AU:!iUb~ll 19-63).

(2~ De leeretrateqie moot ae representati~ V8.~ n1euwe info~8tie in

hat 8eman~i8eh geheu~n h~vorc3~r~nT

(3) Bij de ontwikkelinq v~n d~ l~e~~tr~tc~ie dient r~ke~1ng te WQr.d~n

~ehouden m~t. not.il!!;B. ale d:i.eptl!! en uitge)::l;reid'h!!i{'l van de vc:rwer­

king, 1'I'I.et top-do'WT,l/bQt.t.um-up ve;I;"WcrkirIg en me't- reorganisatj,c v~n

de in.ronnati~_

T~T.wij1 bovensta~ndc h~U~!Btieken de theoreti5~he fundering van de

1eergtrate9ie b~t.reffenl ~~~ft de vierde hcuristiek bctr~RKing op

p~~k~i~che overwegingnn, die sameph~ngen me~ de tO~F~2Bing v~p ~e~ te

Qrttwikkelen leeT~tr~t.egie. D~~~bij wordt ond~r2chei~ ge~~akt t.U8sen

.;i;rj,oe 'pr~kti8che catagorir.:o!!:I'I T z

(4) a) De sel~(!t.i~ en ont""ik)c;e~ ;ing V'b.n de lee:r=st:.I'"iI1teqie.

~) Dc o~zet van de tr~ining waarin d~ leerBtrategi~ ~ordt one~r­

wezen.

c) De eva1uatie vnn d~ effectlvit~tt v~n de leer8tr~t.egie.

Ran N'cdcrlanl.ls voo:r=blf:cld van een rut.mtc1ijke leeJ:'~trategie .il;

l)et 'scheIMti6crcI'lT {Da.alder~ 19761 Breuka;r;-, 1980;: Mj,rf.l:I'Id~, 19t11;

Mir8na~ 'Broerse~ 1984). Voor een be~ehrijvlng v~n deze me~hQde zij

V0~~~~~ ~aar par~g~~~f 3&2. Aan de orttwikkeling v~~ d~ze math~e

o~derschelden Mj,r~nd~ & van BruggCJ;1'I; (1982' tietl ~tappen.

(1) Het ident~Ti~~ren van een 8pecifi~k studee~p~obl~~m.

(2) ~et k;i~lI:Oet'.l van een theo~~¢ ott'!. dat prQblQ~rn te besC'h,;-;l.jvl!!rI. en ta

~erklaren en ~~~T~~n aanwijzinqen ontleend kunne~ wo~den voor

(3) he~ ccn9t.ru~ren van e~n t~chniek waarmec ~t.udenten o~~ probleern

kunnel'1 op:tQ~51en~

(4) Het v~6t~t~11e~ van ~e lee~ba8rh~i~ van die tachniek~ n~g~9a8n

wordt of st~d~nten aie met d~t 3pe~ifieke p:r=oble~m Kampen, de

techniek binnen een r~d~lijk tijdsbsstck kunnen le~~n tD~p8saen.

(5) ~et v~~~~tellen of ~oepa991ng van de techni~k dGor studentcn oo~

tot gew~n~~~ rc~ultaten leiot (off~etmeting).

(6) Het maken v~n ~~n uitgewogen ~n~tructi~ veer h~t 1eren hanter~n

vl!I,n d~ t.e~h~!ek ~

(7) H~t va~tg~el1en of. inhoud en vorrnge~ing van die inl;tructie dQo~

de deelnemeT~ wordt geappre~ie¢r~ (aatisf~(!tie-onder2oek).

{8' Fl'f?'.:t to~t.~!!n van effaC't~n die op grond v.e.n de theo;l;'ic: worden ve't"­

wacht.

(9' H~t verspreiden v~n de techniek e~ ~e instructic (d!8aernin~ti~}A

(10) Het bevorQ~r~n dat qebrulk a~~rvan worot g~~valueerrl {implemen­

tatie en ev~lu~tie).

D~ eerate tw~~ ~tappen in de r~ck~ nebben ~~trekking op da pr4k­

t.iBcne en ~heor~ti~che fundErinq v~~ de te ontw1K~~1~I'I techniek, ~lle

o~o:t~;[,qe l;t~ppen hebban betr~kkil"l9 op (IE' '!),.t:w~dd .. r.tg erv",,:n _ Wat. d~

keu2:e va,1"I. ~¢tJ. tht:llQrie betreft 211 opgeR'lll!:rkt, d~t men hierbij eele-c­

t.i~~h te werk kan gaan, ~Oa1~ b;i,jvoorbeeld bli:jkt. uit. het. i,ple.\Q0noe

(:¢mllll;mt.~~r van Holley &- Danser~au (19841 op he't doer Breuk~r (1984)

besch:reven thcor~t.;i.l5~h kuoer VDOl" d.e t.eehI'li~k v.;tn hoSt schernatla:eren;

"The th~Q~etic~l underpinning':i fol;' .schem.n.tizing are an. ~~l~~t..ie bl~rttl

of :PQI;3.~-~:r:c representati.en~ (e.g .. Frljda, 1972), :!I~h~~ !':LQt.~QI)lS (er9'.

IL Anderson". spiro Si MQnt",gl,J,t3:, 1977; Wino-grad, 1915) ~ J;t\.;I,croat:ructure

(e.y. v~n cijk, 1977', ~pi~QQ~~-sernant1c meMOry di~tin~tjo~lS {e.g.

T~lVing, 1972) and al"tJ_fici~l intelJ.i'9'encEt (e. <'). Wik"J.~tOfi.,. 1977} _" r:::~n

OVer~i~ht van de meer eval~~tieve s~app~n die voor rl~ Qntwikk~llng

van de teCl"l1"l.i~k v"",n het 8chemat.ie.-er~:n w~~Q.en uitgevoerd, wOl"dt. q~g.e'"

ven door Cal'r1$t.;I;'".;:!t & Van Bru99~t1 ~ 19~';) t

Een der~e !;ttldi~v~olIir(r19'he1dseon-c::;ept, d."5t d~ vQo~dele[l van de

p~;E'!30QJ1- en techrd_ek~J;",ii;'hte cursussen tl'aeht t.e ¢ombi~HH"en; ward

ont.wikkq~d ooor Elsbcut-Mohr & V~n ~~~lep-Ka?tei~nB (1985). A~rtgrij­

pinqe.pu1"l.t. 'lrQQo;!;, c;:I~:i!:e ben.adering -zijn tioe: ¢pv",ttingen v~n sen student

OV~r --s;tQ~eren r zeals ver-kl.!.rik'lgon vQor falen en succes. J\8n9'e~om~n

wO:fdt dat (I-e opV.!:.t.t.ifl.~cn hJ.'IEI;r:over van een etud~nt. met. 5ttldi~ml;l~i"

~J.jkheden ee1"l m.i8'\r.att.ing b~v;:l.tt.lI3"n. Deze bija.rage t.ot. Cle stlJcj,GI1l!;leJ.­

lijkheden di¢I'It te worden qediagnoatiB~~rd, ~Qc.,p~g ~~t <1e student

5I!:;i.~);1 ervan :b-ewust. ~orct_ D;r,I,<I'.:r:na kan het. p.roee!5 op 9'~ng wQ;r'd.:al:n go9"­

bracht:., W&'.!IriIl d~ ~ttlQent bepaalde onprod.ukt.i..:v~ QPVl}tt.i ;ngen qaat

pri jSge'4Jcn troo~ ~oetere. De norm wa.e.r~.!I1':I d~ QPV~ tt;!,ngen van de student.

wordt getoe-t:e.t wQrdt vertegenwocri!igd tlaor een 'c:xpert-:;ystolPlero I op

bet. ¥hi¢d votln net studeren ~ • Ele-rn'l!!:r.tt.cn-5y!;;teern Studievaardi9'heid I

gena~mat p~t Qysteem dat is in9-edeeld ~a~~ tQ~ktypen en probleemop­

lQ~f~sen, bevst kennis o~~r meg~l;!,jke atudiegeara9inqen. Ik"J. a~ ~Ur5tl~

hee£t: dit ~y~t~~ QItl' VQnt\ van een lijst. met: 31 ond-=rwc::rpcn, ve:r;-deeld

O'V~r v,i..ql" :r:ubrieken. Ter t:.oe1iehtin9 VoZ!I1 t:IIlk oJ1de:r:werp worden enkel-e

vragen gElst:-el<3. Veer elk V.;I::n de:;;e onderwerpen, dle in feit.~ 5ttldi~­

pro-bleme.n v~rtot;g-enwoordigen, z1:in hulp:tl'liddelGn bC'~ch'\kb,,~r die t.ot

sen oploBsing kW'L1"Iel'.! leide;tll. PEl' proc~(lure bestaat. 11i t. dri-= 51tappep ~

(1) E"J'o~~r~n v~n een .alternati.evt!: opv..stting door middsl van aen

o,",ar..scht.

r:n Uitlckken van e.eI'L 'I;'.¢I1~-e9t\'\t3:el conflict d.m.v. een tweede QP­

d;t""",ocht'O

33

{~, AanmoeQi~n tOt h~~ oploaaen v~~ net conflict d_m~v. confront~-

t.i~ t't'le:t. hat I axpart-s;ly!!lt.eem I •

Veor de Qntwikkel!ng van dit infi~rument wer~ gQbruik gemaakt v~n

1:;!'1,l;l;'~u:'ila;r\tat"ingen. Voor do CVl!Illlatie van h~1; in!!ltrmnent geldt: "Het

~~~t~ri~m dat. ~e hanteren ia ovcri~~n& niet ~~t d~ ~~u~enten bat.ore

3t~a!evoer~qanq bo~k~n. Maar dat z~j z~lf goe~e redenRnc~ ~ijn q~~n

%;i.C?'IP het. !nvesteren Vi'!I':I :i.rt!lpanning in h~t le:ren hanto;rel'l Vt!U1

nieuwe studiamoethoden e:n technie~oI3n _ R~(3enen dia liqqen in de ~fccr

van he~ be9rijpen van net. waarom en h~t Wl!Iartoe van b~paalde at~­

~ie9'edrllgingenn t

Een vierde studie'\l'aardi9'held:scon~¢pt ia niet g'8richt op het.

vormgeven ~~n ~tudiev~ardi9hel~5~~~~u~~~n, maar ~~n m~at.regelen clie

een lnt0g~~~1 b¢~ta~aaeel vormen v~p onaerwijBprogr~mm~'s. Een drj~­

tal voorat.ellen VQQr ~t;l"rg~li jk.e maat:.regelen ~! jn qeba8eer~ op ¢l'lder­

zoek naar leerstijlen. Sve~~son (1977) o~~er~ch~idt leeractiviteiten

naar t~6 niv~~uc va~ verwerkin9~ '~~rf~ce~levell ~n Td~ep-level

processing' • ui t Elxp~rimel'lt~t'I -diEt werdeTi QP"9'~2et. n1et he-t. dOl;!"l 0l'rI t'le

v€:;rwCj:rkinq~.estrat.e9!e~n van !;I1;~d~l'I:ben te Tverc3:1.'Ekp~n I I bleek dat cl~2:~

moeilijk t~ bcfnvlo~den waren. weJ ~rd ~anqe~oonor dat het. aoort

vragen oat I3tU~'0ntC"n over een te bea.t:,:u;1.t:;r~I':I teket verw05chto!:t'I. hun

verwerk!n9anivea~ k~n b~!nvloeden (Marton & ~~lje, 1976). Op grD~~

hierv~n wordt gec6rtclUdeerd d&t ij.1!J ~~rd vl!In de beooJ:"oel.inq. otwel "e

aard van toetsen en t~pt~m~~~f van invload kunnen zijn op ~~ leer­

gtrategie die de atudent k1est.

P~5k (1976) ~aakt onderacheid tu~~e:n twee cognitieve s~l)len

Ber!allame en holiamo- m~t. elk een eig~~ p~tholoqier resp. "~lobe­

trotting' ~n "improvidence'. Se~~~ligten zijn qeri~ht op het 8t~P~gc­

wijs an&lyseren v~n ecrt !nterne s~~enh~ng van aangeborlen info~atiel

holiaten QP het 5ynt.he~i~eren of d~nkcrt in gehelep. Seide benade­

rin9~n leiden tot 'de~p-l~~~l processing". VOlgens pask v~rteqen­

woordi~~n deze 8trateqie~n twee cognit.ieve 8~~jlcnr di~ de a~nJ~idirt9

vo:t"mi4Jn tQt vcr!!l;~hillende voorkeg;l:"G"n w~artt'lee s'tud-ent.en een leert,a.~k

a~rtpakk.en~ Studenten cUe "g9"fI1.'IIt.~h~d' worden met J,e~rmat.eriaal d~t.

pl!l~t bi~ hun £avoriete lee~stijl. leren effectj~v¢r ~an s~udenten die

op dit pu~t word~n "gemismatched'. Op grona van de~e ~evin~ing ver­

~tent h~t. ~anb~veltnq am de bevQrdcr1~g van effecti~f studeren tc

~Q~k¢n in ~e con~tructie v~n het leermaterl~~l_

Bcvenstaande QPvat.t.!nqen van M~~ton ~A~' en ~~~k wo~d~n door

.1~p~!;i.~:fl ~. s;. (Jb.k':I:ssen, 1985; D~ N"eve t. Jansaen ~ 1982 .. Hen¢lISIrikx M De

Neve. Van Devne & ~met, 1985i De Nev~, 1985' onoer,g~bra~nt in een

wijd~r p~~~~ecticff ~~~~~ij wor~en de gedragscamponenten 'mQtivati=,

plannin9r act-ie' gere~a1:eerd ';';:!lP 9'Cg0VGns uit vier onderzoeken, die

hetrekkinq hebhen op~

< 1) D~ bclevin9' van het. eigen et12d~~.r9~d;r;-."g T

(2) De percep~le van do~¢~rg~d~~gT

(.3) ¢G'be:zie-de Btud!e8trate9ie~p.

(<:;) De pe;:'t;eptie van exarneneisen.

"'ooral de verhlt.rt!;3.Q;n t1,1.88t8D s'tudiestrate9'ieo!l'I en do~c:c~gegr.o.q !!:ijn

hier van belang ..

Wat Qe gebezigde et.:.udi~l!rit.:.rb.t.!:;'3"iGL!::o betreft ident!:f!1ceert J.anssen

nD.ast holiarne en .l!ser~';'l::!.;.moe (be~Qe 'Q:eep-level' a.tr8.te~!een) lI'I~t hun

p8'thoC:JIO~f~~r'l IgJ.oQetrott!n<;Jt en • il'ftprovidcn~.c I (bGiae 3grf~ce-level

~t~~t;eg"ie.t!ln) ook 'l5t.ru~tur~r~n' (Qeoa:p-level strato&gie) Met -L\le t-egen..­

pool t imi t.eren I (surf."c:!C!:-levI3:1 stra~a9'ie) . "st.l"u~tl.1~e1"el'l bctr~ft

%1,] 1, J.:;e organis8tie van l:I~t ~ig~n lSEl~p:r:Qces dat uit. analyeel"en en

.synt.he-tisere.n r~~t,Il, t@~en(1;e inzichten met. elk.aar e-n :met re~d.!; in hat

la.nI!~-t~J;1I1ijn-gehau9'en voorhanden ke:nni!i; 'WQrdcn vE::~bOJ1QelJ om alou:5

binnen e~n ni~l,1.w ~~nnisbeatand te kunnen funqe~en .... w+ nOe tegen~ool

e~van ~memoriseren- is typ~~~h 'surface level learninq'I het inatam­

pen \"';!aI'!. I;:~n veelhei~ van a!'2:o.nderlijke feitcn in e-e-n tkop' wallr zich

blijkbaar al een on$bmenh~ngende massa bevindt.~ (Jans8~n, 1985, p.

7, • In tKb~l 1 .d jn de on~arachelden st.udiefl.t.r.ate~ieo!r'l :lc:h~m~ti :sch

we~rl!l;:g¢vcn.

Tabe~ 1_ :st:I,IQfe-:s.tro!liteo!Jfe~n ondersche1-den rJa&r t.wlt/'¢ n1v9"1,1~ Vi1n

v~rw4rk1ngf

Verwerk1 n.gs rI i IIe.au d •• I.t"otoglo~n

oppervlaHlg

syntt"iet1 seren

(holl.mo)

(.Q.e~31 ~~t)

9lobol1seren

(glob.trottlng)

Bron: J~n~:;en~ 1995, p.)'.

(domwegl

i!lnalys.eren

(.erfalls,..)

(,l •• H)

~mitE:Ten

(Improvidence)

De Neve (19aS) identiffc~erae een ~~nt~l docee~8tr8teqie~n aie

het dicpq~ar'la st.uderen bevorQ:'=il;q~t.t. Op grond hiervl;ln C'onoludeert hi.j

dat voor~l de v~ardige docent van jnvJQ~d i~ op de wilze w~arop ~tu­

dontc;!n !!Ituderen.

Ecn ~ndere klasse v~n ro~~tr.~g~l~n die een inteq~~~l beetanddeel

vormt van onderw~j~prQgra~a"B beetaat uit dQQr ~oeenten te onQ~rwij­

~en proceaures voor het o~lo83~~ v~n vakfnhoudelijke prQbl~men. Een

Nederlands voorbeeJ~ d~~r~an is het door Mette8 Pilot (l960 I

or'lt~ikkelae rgewenst handelfng~v~r~oop' ~GHV~ voer hat l~ren oplossen

van thermodvnamiac~e p~Qbl~~~. Voor het expl~~~t~ren van probleem~

oplos8e~d g~Q~~g in de vorm v~n e~n qew~n9t hand~lin~~verloop wordRn

vier at~ppen onQ~r~~h~id~n~

(l~ Keuze van relev~~te p~Qbl~~n.

(2) ee~chrijvinq v~r'I het feitelijk h~p~e~inq5verloop, o.a door mi~~

d~~ v~n prQtQ~ol~an81y8e en fouten-~n~ly~e.

{3} ~Qn~tructie van een ontwerp-GBv.

(4) ~v~Ju~t~~ ~~ bij~telli~~ van het ontwe~p-GHV middels een QPd~r-

wijs-Qntw~kk~1ing~cxperiment en expe~~m~ntele eursusssn.

'l.)'Q¢r het "on~truE:ren van een GffV k:",I'I 'v.l!!.¥l: v~.t"schil1endc iI'lformatie­

bro~nen gebruik worden qem~~kt~ ~} 1iteratuur8tUQj~ ov~r ~euristieken

vQQr het bctr~ffena~ vak, over p~obl~~Qplo~a~n in verw~ntc vakgebie~

den en over probleemQplO~~e~ !~ het al~eme~p~ b) ondervragen v~n

vakinhou~el!jk~ ~~~k~ndigcn ~~ onderzoek n~~r het handelinqeve~IQop

bij ~~varen probleemQP~Q~~~r~, e) taakanalyee en recon~tructie

het. probleemoploss'9Pce gt;!drag en d) proefor\(j~;t;:'vftJ.deli jke ontwikkel.ing

via leerexperlmentep.

Voor de constructia v~n h¢t GBV werd de VQ~gcnd~ procedure

qevolgrl :

(1) Intuftieve ~anp~~ QP b~~i5 v~n de heuri9tieK~n v~n POlya.

~ L) ConstruC'tie vaJJ Gcn d~l!!ier!pt.1ef mooel (h.:;!"t. n'lo~e1 van 'tr~n~for­

matie tQt ~t~nd~araproblemen') op b~~~~ v~fi het comhjne~cn van

Qe lit~~~t~~r over probleemoplossen ~n protoeol-a~n~y~~_

t 3) corll!st.rlh::ti~ van een p::t'€:3criptief m.odel op b;'!~iD van literat\mr­

goegeven,e c;:n mod~lui tW8rkingen v~n rolevant.e opq~'tI'~rt I daarbi 1

T.ekeninq ho~dcnc met leertheoretla~he ~verwe~inqen.

{4) C¢ntrOle en correctie vi~ h~t uitproberen v~n ~Gn proe[veraie

van de ht9'1J.~~ ~t:.il1:k~li in een experlmentele {Jnde:t"wi ja;ait.uatie.

In het model van 't~~nsrormatic tot Btandaar~pT.Qbl~emr ~het TSP­

~Q~el} ~t~~t d~ omwerking to~ een Btand~~raprobleern en d~~r.m¢~ het

onderBoheid tUBsen pToblG~mtr~rts;fo:r:tl'!a.t.le en ::;t~'I'ldaartibewerkingen

36

C==J1tJ;";:IQl + \101gcn:s MQtt88.& pilot is dit model bI"\likbd,!U· VQQz" vc~l

p-,;-obleam-typen rook in de ~echn!ache en Bociele we'henachappen. De

f;:l~cn v~n hGt ~~$-rooacl ~ie d~~rbij 41e uitganqspunt kgn~8n oienon,

.ijn,

(1) Analy!ll!!: V.li!n gegcVCl1 on geVT4ol:1qQ9.

(2) got ro~kell en bi jat-ellen van een plan.

(3) ~eQ.e v~n (deel)problemen.

(-4) selec-tie vat'!. ~~~l!!:l'I.~ rel~tie~ tus.!';~n tc tran!!ilfcrmarc-n grDcthc­

den.

(~) Omwe~k.it'!.(j" tot I$tb.nd;!tb.rdprQb,l~r;:!m t;3.oo;r: t~,;:IIn8fo;r;-rn~t;L.e VoPi1"! :n~t

(a&G1 'probleem met behulp van de alg-emene relat.iea.

(6) Ui t'VQ¢;t;";l.ng Vtln 3t~nQoi:I~Tebe~r"k:ingen.

(7} Evaluatil!: "1b..t'.! dl!- ll.1tkOmstel"L ~n he"l;. QP;LQI!O~iJ1.g-llp~Qc:;'~!tI ..

X"n he-t bovenstil.ande werden vi jf stll<1iev.aardighe1oscQncepten be­

schreven. De eel"ste dr1.e d.!.lIrV';!.n l (ill!!: ~tl1(i~f.lt9'l!:l"icl'ttl!: bol!'~l!tde.rinq va.n

Gibbs, doa- te(;hniekqel"i!!;hte ben~de:riI'lg v..st.! DoI!I:z'l:l5ere.al.l c.~.. en de meer

aynt.het18che ben.!.deritl.9" ~IU'l ~l~hQut-MQh"I" ~ V~n D:.I.,;,) .. lj:n-K~pt;.~ij;r,!EI.,. :7;,ijp

cur8u8c~e~pten. :De ~tudcnt.9crit;"h1;.q; b~roo{',dl,3:~;f,raq v~n .JolI.l"!:984J"n C.€! .. @"rt ,,;I.e

techniekg-=ric:rhto han~.;3ering van Mettes & p11o"t. 2i jn 'int:e9rale' con­

ceptcn; hiG;t;"l:;I;i.j wo;rgt het bevorderen va.n Btud!ev.a.ar~i9he!d 81s ee:n

integ-r.a.al bC$tol!n.;!doCel van het reguliere onderwi js n.nqeetreefd. De

daarbi j te gebruiken on6~rwi j~kutl.di.9'c in~t;.r"l,!me,nt~n kl.lnnqn v~n vak!ilpc­

cifieke aard 21jn (M~t~es & pl1o~) en OO~ va~ V~k-ov~~&tljg~n~e aard

(Janasen c.s.) L

Inteqrale concep~en ve.rdieJ'u~n tie V~O~k~b~ L Of doce~t:.~f.I :2.i.e!"J

erva:n h¢ ..... I,l$1;. ~;L.jn Qf n;i.e-t r vooral in de eerste 9tuQie~~ren "Zi;jn 'Z"ij

'\r~J1. invloed op de wi j2e wa.a.rop atudeftt~n let'en i!"Stud.e.re.n doo):' Be

m.nnler waarop 21j hun onderwije !f.I):'!ehte~ en tlit'VOer~nL \fart d~-:!ie

invlol!:d kan c<l:n nuttiq geb-,;gik wore en qemaakt. Eovendien:1:1 jn docen ..

ten bi j ui t.stek. in de 9'elegenh~id 0tt'L de re-1.atie te le-qget'l. ttl!>~~n

vereiste vaklnhou~e~i jk~ bekwaaJ'nhedl!!n.e::n cffcct.ic'\I'C :!:Otl.!ldic-I!;trato­

gi~(!-n 'l;:lshg"Ut-l<I:oh~ ~ 19-91). Noi:I~3t ga 5tUQe:nt- en teclmiek99-,;l~ht~

benaderingel1 r dient hiervoor een meer synt.hetiach -concept te won len

ontwikkeld.

ZOWl!:l "OOr de prQfe~~iQr'I.,l;i~~rip~ v.,n dQ.;ot;-ptr;n ,,;!,~ VQQ~ d~ ~t\l­

dicv;::u:u:i;l;[qheidsbevord-ering van st.udenten worden onderwijakundiqe in­

strument.en Oflt.wikke~dL B~id~ typ~tI. i:nt:lt.rum~I':d;.~n bfi:Qg"4"n do$; aQfCl:l"lll;:llt;ig­

hf];i~ voi:I.n h-et onderwija te. verhoqen. Voor de ootwikkelinq van beide

37

typen inBt.~enten wer~ ~~p ~antal methodieken beBchr~venr dis in

hoofdatuk 4 worden Bamengev~t. In het vQlqende hoo£~~tuk komt eG~gt

een derde o~twikkelin9Blijn a~n bod; het o~twikkele" v~n onaerwij8-

kundlg~ inBtrument~n die zawel ~QQr docenten ~l~ ~oor 8t~denten

kunnen worden geQ:;t"I,dkt.

38

Hoof(lstuk 3. Bet. $(;:!hemoC!l.tiseren van intoI'lL'Ist.ie:r ~I!;~ vQO;J;'l;!O'~ld v~n een

multi-functioneel !n~tt't:lrn~nt

In a1 t hootdat.uk wordt ~en vQQrl::;leelCi beschreven van een onael'­

wijakundi9 inBtrument d8t. %Q~l ~oor universlta1re docent~~ ~l~ do~r

'Qniverait.!t.i:t'"e ~tud~Dt~Jl k"n worden 9"ebrulkt ter b~vorderinq v."n hoet

aOelrtt8t19 (Ip~'IjH·w;i.j:z:en, r-espectievelijk: st.ud~r¢t.I fpa;r:~qr."af. 3.:n. op we:J.k~ w.ij5!f;l!: o!;i-@::!:"gelijke multi-funeticnelc in~t;r::~cnten kunnen worden

ontwikkeld 18 llet. Ql."ld!!r-werp V~rt ~~~~qJ;aa:f 3. J..

3.1. Het. bew!!-rkel"J 'tI'~J'.t r¢"cds bG:!;I~hikbare onderwi jakund:ioge il"l8t.rwner.Jt.~rt

jlh~lt:1-functiOl1ele instrUll'lent.e-n ~ijl"J iI'! dG l!"@C]tSl h'3;we:r:kinqen van

!;"lCItS~S beschikbare onderwi:Jsk.undi9~ in~t~r"Imer':lteJl die of op bepaalde

onderwi j!l:t.~k~1"J of op bGP~~l.ge studietaken van t.oepaseiJ'Jg' 2:1 jn. Voor

het vern,Iirnocn v,=,n ~e toepnasin9smogel! jkl"lede.n van I!:en o-nde:r~1 j!!llk"l,mdiq

instl"1JI'fIer'l"t: i~ l'Iet ~Omfl 't.roldol::md'J .all;! ORlleen de didact.ische vorrn~evinq

van ?"let j.t'l.~trument;. c~n bewEl't"):;:l.ng on~ergaat:. Oat. qeltlt. bijvoorbeeld

voor hot 9Ii1b~",;i,k vtm studiEttechnie~en t!3oor t!loo!!-nten. El.Slhout-MQhr (ill

druk) pl€lit ervoor dat: docenten zich niet ~ll~~n bcp~;rk~;n tot het

Qverdrag-en van de vak.inhoud. Zi.j di~n¢rt QQk "tIEl: on(!ex-wj jz:en w~t stu­

Qenten thuis me~ de vakinhoud moe~cn docn. St~~1etechnieken voor het

J;o!l.annen van d~ ~tt,ldic, het bestuderen en achr! jven van teksten, en

VQQ;t;" het oplosaen van vrsa9st.ukke:n vormen d8;.artoe ge~ehikt.e ondcr­

w!:tskundi9'~ in=;;t;rl,1,IJlcntcn; gaze moeten echter wel worden .aElngepa.~t 8-.!t.n

de uit. te voeren ~tu~~¢t~~¢n.

een andere ben.aderinq vo19"t de om~k~~rdc wcg~ I;1Q~~e;r~,; .. t:;r;-.,t'J"g;i,elJn

worden bf3:we~kt toOt studieatr.ateqie@n. Ee-n voorbeela hiervan ia: ~e

hewerkirl9 door V8n Rout WQ:r.tc;t;"~ ( :L97S) va.n -sen .a.a.nt.ltl ond-srw! :ls­

func~ieB, ontl~~t.l:d lillY'! 4o{!gn0 (1, 9731 r tot -sen strat.egie voor het

zelt'stanai9" I!ittid¢J;"~;r'.I... A,~;n.geJlornen wordt dat: hoe minder onderw11atunc­

ties de docent vervult., des te z~l:fgt.a:ndi9"~:r di~nt d~ ~t;:tldcnt t.e

~tuder-sn. De volqe-nd~ functil!:!1 Qt'Idl;!:rq~~n hierbi j een bewerkinq;

(1 ) ht:'.:t ~!cht.en van de aandacht;

(2) het. vastetellen van dot31e:n~

(3 ) hat opr-ocpan nn rclcy'/!It.lte: voorkennis.,

(4 ) het. opnemen van informatie in qG8ch;i)l;t~ v(.>rl'l'ly

(5 ) het. zorqen voor teru"9'koppeling:

(6) h"t "~!Elt~t;.ellr.n von de re8ultaten van het. ],ecrproCJe::!!; :

(7) het. 20rqen V"oor tr~n8feT. :

( B) het. :lwrgen dat. het q-sleerde onthoudcn ~orat.

Bijvoorbeeld. de ujtwerkinq van de eerste fun~~~e vQor h~t zelfstan­

diq studeren be3t~~~ ~it hct ~icb o~i~nteren op ~e ~tof en u!t het

hourlan v~n de ~~ndacht bij de stof door Qn~~r.~trepen o£ het maken V~n

o!'I!antekeningen. Ret problemb.tiJ!l:-!;h-e van deze st.~~,iI;=':r~tr~te9'ie i8 echt:ey

rlat. bij de t.oepass.inq ervan op n;1,Ig't;lWiIi: ~b;l(~il!:taken, vaak e071 bcroep

wor.ct qed~lUl OF k,;;mni~ waaro'Ver d.e student niet. bq:~c::;hikt LWei kan een

d~r~elijke leerstrategie nuttige m~t~cogniti~ve £uncties V6r.vu11crt,

d .. w .. z. studenten IJIse;l;" inzicht geV'en in de wijze w.,~rop 2:fj et.uderen ..

lJit gc1dt cvc1'l:z4!!:e:r voor een bewerJej,ng'!Swj.jze g~V'Olgd door Bl,:;h(lut

Mir«nda (1979)r w~~~bij o1'l:a~rwijBprincipes (o~t~~~nd aan Cam8tr~,

1981) wer~en geherfQrrnule~~~ Ap t~rrncn ~an principes VOQr vaar6ig

I5tl1d~ren, t.w.;:

(1, hct cont~ct-rnet-~e-leer~tor-principe;

(~) h~t ~c~-w~t-jc-1~ert-prlnclpe;

(3) het &ct.ivlt.elt.~princlpe;

(4) hct aanknopinq8 u principei

(5) het Qefenlng-b~~rt-~~~~t-pri~eipei

(6) het terugkopp~~ing~-prirt~ipei

(7) h~t ple.ier-principe.

Bi) elk p~incipe worcl~rt enRel~ veel voorkomend~ ~roblemen besch~ev~n,

~l'!Smcdc enk~le tips OM deze p~obl~mc1'l: aan te pakken.

De 1~~t9t9 twc~ hewe~kinq8wii~en g~~n uit van principe:; di~ ~ow~l

op ond.erW'i j!:t&.ken ale op l;tt;ldi,~t.aken kunnen woro'Oln tO~9'epaBt.. De;;:;~

p~i~cipe~ woraen uitqewerxt in de vorm van strateg1e~n en ~.anwijzirt9~n

voor verechillende X~~~l;~n v~n take~ of problemen. 2enVOudiger is ~e

be'W~rk.!ng!!owijze: die u1tgaat van aan .r~oI:;!'d.!:l ontwiRkeid inst;r\lm~rtt waar­

voor ni~uW'e toePgl,Sl;~.Tl.g~mog~lijkhed-en worden Qntw,ikk.cJ.d. De' schem.'!"l:t~­

H~crm~thOde~ 16 hie:rvan een voorhe~ldL

tp da z~v~nt!ger jaren werden QPd~r verschiliende b~namirtqen

'r~imtGlijke lcerstrate9ie~n' ontwi~~q.lcl, t.w. 'networ.king'J 'map­

ping'~ tcreativa p~ttc~n~nS' cn 'echematiseren'. Ho~wel ~eze methGde~

10

ond~rlingQ v¢r~ch~lJ.oIi:n vertonen, komen zoe e-r .al1~ op ~I!:~:r .a4t .iI'lfQr­

mdtie wordt weergegeven in Cle vorrn v..!J:n ~~n t~a-dim'ii'tl!;iQni!l~;r. Q';l.~g;{"'lJn.

beataande uit begorippen en uit rt!:l.atil;:5; t1,1~~r;:t" begx-lppen (zie voo;t"

een overzicht. Holl~y &- DI:II'I:5~;t"@..,g ~ 1.984).

DI!: ¢I'ltwikkelingageschiedenis van de Behem.st.iB~erm~t.hod~ laat.

zIan, dat eer8t. 9'1!:~rkt w~rd ;:t.~:n ee-n methode voor hat doen van onder­

Z"oak nol'.aJ:" hat valida beoordelen van es~aY""''\rr8.9'~r.! (V.an doer RQ9$t.

Breuk~r I< gamaJ;:~;r, ;r.976) T D~&rnn werd. deze methode bewerkt tot ~en

ondarwi jsJmndiq in:BtrM'l~nt t.t!:I'I b~hQ4"v~ v.,:p ~Q";9nten voor het OJ)

o'lterzichteJ..;f,jK~ w;1jze in k&art brenqe:n van le-~r8tof {Br~Uker. 1.~80'.

Vervolgens werd d1t ingtrument b~wq~k:t tot een O1"I<1arwijsk:undiq in­

at.r'lJm~I'lt tq:n Q4SlhQeve v~n studenten voor h~t ond~r~~h~ldeI'l van hoqfd-

bij~o\!Ike:n in Gtlldiateks'ten (DBaldel"r 19761 M.ir.!J.~BI!:. 1981) L

weinstein {1984) is V8.n l'ne:niI'l9 d.;I'I; dq toep~~sjn9'smo9't81ijkhe(lell

VBI1 ruimt.eli jk:~ le!!er~tratc9'ic:~n t-en behoeve van Btuden-een verde-r ui~­

gGb~e,id kunnen worden. Ter verllu.f..Belijkil'J:9' hi~r,.,.an o:ndcr5j:~hcidt. zij

acht e.at.e90rie~t'I: vZ!n lcer!;t:.:-"tGgie@:n:

.. (1) :R-chGZIIr~~l strategies for basic learning tasks an.d (2 ~ for oom ......

plex learning tal!!;k~,

(3) !:l;:"bol'"ation atrateqies for basic learning t.esks an(( (4~ for

complex learning t.asks;

(5) org~nl~~tio~~l ~t~~tc9'ies for basic le~rninq tasks and (5~ for

ooOrt'L-plc:x la~rning f;..,~k~ ~

(7) C~p~eheD8ion monitoring strBtegiea~

(8) Affective strategies (to be able to fO~~$ ~tt¢nt.~. ~~.nt~.n

~oI'lc:!~ntr~t;i.on, m."notlg-e performance anxiety, eat..!:blie;h and bI.!r.lr.t.t.a.irt

motivation. ~~cl m;:.,g",9'~ their stu.dy environmont. and study sche'"

d\1.1e). PI

De huid.l~~ tQcp",.s;s;1,nqen v~n ruimt:.el! jke leerat.rat.e9ieen t.en behoeve

~t1,1QoIEIpten valll!n onder cat.egorie 4 en 6.. VI!l19~!'.t!; W~in!lte!n kuI'lI'l:cr..

r\1;i.;mtelijke leerst.rateqiee:n e..:.nter iI'l elk v~n de ~,,;,h1; ~."tegQ;r;;i,e.an een

belanqr-ijke- rol sp~11!~. "It.i~ t.hq; no\!lt'I,J~1E' of these rQle.l3. the nJecha­

rli~f1 by whic::!'n th'0Y op~~~te, the instructional proeedures needed t.o

teach studen~8 to ua~ s~~ti~l. ~tr~t.egi~~ fQr th~~e Q,i~folEl~e~t t~8k~

and -ro~1~ .•• ", .t:h.at nii:~(1 to l;;.e~ome the foci for applied researc:h In

Het ontwikkelen van onderwijskundige in$trurne!'.tt~n k.!.:t'.t vi8. ver­

schillende lijnen en stadia verlopen. Aan de ontwlkk.eli:nq van de

s.:;!hern~tia:aemethode kunnen vier stadia worden onderBcheiden-:; hat s'ta. ....

diuro wa~rin ~et als on~erzoe~~~n~tru~~nt werd qebr~ikt, ~l~ inatrument

voer d/;H~entt!:n, ala instrument vQor ~tu~enten ten b9h~GVC v'b:rl speci­

flek~ Btudiet~k~n en ~l~ instrument VOQ~ ~tudenten ten behosve van

~itsen1QPcnde ~tudietaken.

In de volqenQE p.,~"qral!l.f '\o,\o~dt. de rnet~oQe ".zui. he:t echeroatiserGn

beachr.even ,,15'1 Qcrt V'oot'beelo: van 9o!'"n mult.i-functionsel i,n~tr1Jinerd:.

~~rd~r vcr~chee~ ae~e par~qr~"f ~l~ een boofoBtU~ in h~t. boek van

Holley & Dan8ere~u (1994), te~amen met twe~ andere biidraqen ov~r het

:liC'hl:mD.ti~eren. De eerste ben~Uld~lt d-e tl'leoretisc/"ltal i'H'~ht~rgt'orH~len van

het schematise~an rBr~uk~r, 1984'. de twe9~Q h~t e~piriach ond~r~oek

ni:l~r hct. :!iche1't'L8.tiseren ala st1)di~=rotrb.tegie (camstr'.J:! (t V~n Brugqen r

1ge4). De bijdrage v"n deze a~teur behandelt d~ met~o6e van hat ~che~

ma~iseren en een ~~~t~l toep~~~ingen erv&o.

:tn ho~ve:rr-e het z3.CheMEl.tiEl€l:l7e~ q;~n dtu~Hnatiqe stun~CJrmcthode ls.

we~a in twee studies ondorzocht. carostra. ~~ttcn & Miranoe (1~7q~

QndeT.~o~ht~n hct eff~ct van een curs~~ waar ~~ Bcheroatiseermcthode een

belanqrijk onda~d~~l vi:ln uitroaakte. 29 v~~jwi11iqerB, eer8tej~i:lr~ ~t~~

del"J.te-n 09vo~dkunoe. n~rn~n d~~1 ilan deze cursu!'; die beetQn~ u:Lt llcht.

bijccnkom~ten. In ver-;:Jelijk.i.ng m~t d~ overiqe ee:r8t~j~~r~ z:=rtudenteo

opvoEdkun(3e, d~.~ 211~ C'ontt'Ole-groep fung~lE!rdc:I'l, betlden d-e ~~~Rn 'Van de

experimentele groep vQQr d~ aanvang van cl~ ~ur~~~ gemid~el~ 1.7

!l-tudiepuli.t I'I'lin(ler behaald (-eEtn :;tudiepunt is. geJ.,\jk ai:ln 40 Btueie­

uren)~ Aan he-to e:l.n<! v~n h~t ~tLHliej8ar had de exp~rirnentele qroep d~!7.~

achters.tanQ Qrnge~et in ~en voorsprong v~n g~middeld 2,4 at~~iApunt op

ae contrQlc:gro~p. Vb:rlwege oe niet g~r~ndoM!Beerde qroep~n in ~eze

ondar!:':Qck~opze-t zi,n (]e-ze re:sult;::J.t;.-e-n echt~r moeilijk tc:: il'lt~r'Prete:r.l3n~

V~n ~~le'I'l ~ Hetten (l985} dEl'd~n cc-I'l ~oort(f'elijk ¢nd~rzoek, maar nVFtr

een Innqtalr.e t;.~rmijn cn bov~ndien cont~Qlccrden zi1 een groet 8B~ta)

variabelen ~~t v~I'l irt~loea kan zfjn op ~tudiere8ult~ten~ lee£ti)~,

vooropleidJ.ng, w~rk9tudent~cl"lap eTd~ 5t.<,1c3~nte:n opvoedkl,mdc k~r..~en :t. n

h~n eeT9t~ j~~r twcc ~tu~iev8ardigh9id~~~r~ueBen volgen_ De ~tuaenten

die uitsluitend ee 'b~l3-:l.,=,~l.]r:!;I"!"~ volgden, beh~vI:J.d~n na arle ;laar g~mid ...

d~ld ?~l ~tudiep~nt meer d&n de 8t~d~nten die qe~~ ~nk~le eU~SU9

volgaen. Studenten d~e ~Qwcl de b8~i8cureuB ala d~ ~~hematiseerc~r~Ug

voV;Jdenr beha~la:1e:n J"L'" c3ric jaar zelt's gemidoeld 17,9 st:udiepuntert :me~k'

dan de contrQleg:rQBP~ V.an idle o-nderzQcht0 ui:lri8hel~n bleek dGeltl.8me

"~n b~id~ c~r~I.]=ro~e~ h~t meest posit~~v~ verben~ met Btudi8Tcndement te

hebben. Een verklaring voer ait ef£eet k~n wordcn ~e-vonden in de

lccr~C'tivitQitcn die de schematiBe~r.~~thod~ her..ad~uk~ en w~~rv~n wordt

~~ngenQmen d~t ~ij hct verwer~en van tek~t~n vergema~kelijken.

(I)

3.2 Schematizing: Technique and Applications

MARCEL J. A. MIRANDE

SCHEMATIZING: BACKGROUND

It is seldom ,hat great renewals arc made in the fidd of study skills_ The greatest discovery in this area is perhaps that of silent reading_ In 1960, Sorges ascribed this discovery to Ambrosius (Bishop of Milan, ca_ A_D_ 384). basing this on a remark of Augustine's_ In The Confessions (Part VI) Angl,lstinc describes something that made a great impr<::ssion On him: Am­brosil,l$ was rcading a book without saying the words aloud, As Borges des<:ribcd it, "the man made one direct jump from the written symbol to the understanding of it, omi~ting the sounds in between_" If we arc to believe Augustine, what led to this new method of reading was something quite astounding. "What I actually rl)hlk," says Augustine, "is that he read in this mannCr in order to save his voiec,"

Morc recently, new developments have tried to find methods of casing "the jump from the written symbol to the abstract idea_" A distinction can be made between tcxtual aids and aids that depend on the studcnt. Examples of textual aids are advance organizers and questions in the text, Examples of aids that depend on the swdcnt (i.e" student-bound) arc underlining in the tcxt and making notcs_ Scncmath;ing, considered as a spadallcarning strategy, is

SrATll&.1,. lEAI\'''lr~C SHIP,HC,(!i Y~hnlqt,Je~. AppaCt:l1.ons.. al'1I1 Rel~to!d t55ue~

Co pyrlght ~ 191:14 by A~;'IQI! m ~c Pr'o1!SS. 11'1<',;

All right.:; ot rtprodJ"l..;t1on m any form feose~il. ISeN Q-lnneZO-,

([) :Met to'l,},st~ing van de uit:.Revc:r overgenoflletJ. uit:! Holley, C.P. & Dansereau. 1'.D. (Ed~.) (1964). Spatial learning $trat4::.gies. Tech.n~qv.eB. applic.ations ~nd rela.ted issue$+ OrLando,. Florfda.: Academfc: Pre~$ ..

a student-bound aid in th<.: study of scle<.:ted texts. It is a tcchniquc th:1( enables a comrollcd representation of information to knowkdgc. As lIsed here, the rerm ktww/edge is considered to comprise concepts and dw rej3ri(ln­ships heTWeen the!)). These m~mjalJy depclldcm eonccp~s c:lr~ be;: re;:prc$elH'ed via a rwo"dimen$ion~1 I~etwork Or $chcm~ti%:\6on.

Schcm,\tizing h:1> Varioll~ edu(ational appli(-atioM. 0[\<.' of these is :\~ .\ IcMning te(hniquc when studying selected tt,xts. In this regard, s"hematizillg is useful in making the distinction between central and Sllbcomponents in the texts studied. In order to do this, the student sdects the most important concepts from a text and their mutual rdations, and represents them in the fOrm of a diagram.

The t<.:chniquc of schcmatizing consists of a few rules and .. ,:\utiOfh\ry words. We state these first. Then, we describe a course in which stud~llts who have ditticulty in studying: their texts arc taught the technique of scht,mati;-;­ing. Then a few applications of schematizing arc described; th .. ,se arc part of the courses of instruction for both teachers and students at the Omtcr tlX Research into Higher Education at the University of Amsterdam (COWO).

THE TECHNIQUE OF SCHEMATIZING

The technique of schematizing consists of a heuristic method for (reat­ing a graphic representation of a study text. A text in this sense b wnsidc:r<,;d to b~ connected discourse regarding a group of concepts. The aim of the heuristic is to clarify how these kcy-concepts and their intcrrelations Can be idc:ntitied in the text, and how they can be presented in a clear manner by using a diagram or schematization.

A schematization consists oflabcls (words in boxes) and symbols denot­ing relationships (lines and arrows). Labels point out the key terms in a text and symbols indicate the relationships between these concepts. A schcmatiza­rion is a two-dimensional representation of the essence of the text. Sec Figure 1 for an example.

The schematizing process comprises three primary activities: (l) tht· selection of labels, (2) rhe establishment of relationships into an ordered sc:hcmatization. Each of these activities is subsequently described.

THE LABEL AND SPECIFICATIDN RULES

For the selection of labels from texts, the labd yuh is imrQct\H;cd. This rule is based 0\\ th<.: distinction between topic and wmme;:nt ill [OT\. A topic is

44

concepts

~ 1'---",-h-.-m-.t-iz-.-ti-on-'

a subject about which something is said in the text. The comment is what is said about the topic. The aim of the rule is to create a sharp distinction between labels and what is said about them-the specification. Labels are placed in the schematizarion; specifka~ions are either not included or noted in a spe,ifications list. -the label rule reads as follows:

Thos.;: concepts become labels that Me either; (1) introduced as new and explained in the text, Or (2) already familiar but ;\re f\ll'thc!' c1~boratcd. Labels arc represented by enclosing the identified concepts in boxes.

PUt briefly, the student asks himself 0(" hersdf Whar concept is discussed in this se\~tcncc, thiS paragraph, this secrioni Whatever is said concerning that concept is [c("mcd its spccification. In ordcr to deal with thcse specifications, the specification rule is introduced:

A specitlcation list consists of a list of labels. Attached to each label is a summary of the infurmation given in the text about that label-such as characteristics Or defining traits, exa.mples, descriptions, and so on.

A specification list is thus a list containing condensed notes about one or more of the labels from the schcmatization. lt is not always necessary to make a specifications list. If a student envisages that at a later poim she or he will not be able to verbalize a schcmatization effectively, then making a spec­ifications listS is well advised. I should Stress here that not ollly des<:dptioos Or definitions of conc<:pts are termed spcdficarlolls, but also inform~tion about concepts. Furthcr rdinemcnt on this rule is concerned with limiting, as much as possible, the number of specifu.;ations identified,

As an illustration of the two rules, consider the fullowing:

An _,mal iJ ttrlntd omni,'OnJU! if it cats both l'tgerable and animal iNd.

45

The word omniV(ff(J/# is int(odu.:;ed as a new COllCCpt, and that concept is defin~d, In this SentenCe, omnivorous is the bbd, and the ~pccitication is "animal that cats both vegetable and animal food,"

The church, for generations the bome of God, is now 141m U$ed as a tea-room {.md a pllUc in lI'hich to hold meetings.

In connection with the:: concept church, which we assume to be familiar, a new piece of information is given. This new information is the specification,

Tt-tl< RELATION RULE

The second schematizing activity consists of identifying rd.ltions b~· tween the labels that have been selected, Here the relation ruh is introduced. This is a pragmatic rule, concerned with the construction ofschcmatizati()lls.

From one label, at least one relationship should connect with another label or another relationship. It should be apparent from the text which label or which relationship is involved. Relationships arc represented by lines or arrows.

The rdation rule is not based on a classification of relationships bel'wccil con~epts. but simply identifies that a relationship <:,ists bcr:ween rwo labels. The preci:;e nature of this relationship should either b~ r~mcrnbcrcd or in· fc[r<:d from th<: s(hematization. It should be $1,.lfficicm &imply to show lines where fhere is some rd,\t!ollship; however, we have discovered in practice that in order w rcad back a schemati7.3tion it is usefiJl to add some other relationship symbols.

As shown in Table I, lines per se represent static relations slich a, classifications, charactcristies, time-space, comparisons, and so forth, Arrow,

TABLE 1

Rli:lAT~QNSHIP SVM~OL~

svmboJ d~~ription

--,------.;a. dynamic relationships - ...... -------------1

_ ........ _---------...., --~ ... " ............ similarlt", ---,._._-----(, :;. Interaction

~~'.";-; ..•. -~.~~-; ... ; ... -;, .. -~.~ .. --~~~~~---,-._--

46

represent dynamic rdarionships such as eondi~ion(ll ~nd C(lI,.\$(O-and-~eso,llt, It is possible to conceive of further relationship symbols, for example, using plus and minus signs to indicate positive or negative influences. The individual using ~hc: symbol syst~m is free to expand and personalize it.

THE ONLY ONCE RULE

The third schematizing activity consists in the construction of dearly organized schemati7.ations. A number of practical (ips arc given in rhis con­nection and the last rule is introduced, the only once rule;

One specific label may only appear oncc in a schcmatization.

This rule implics that when a key concept appears more than once in a text, a further label should not be made. The application of this rule contributes to rhe cohen:nce in the construction of schematizations and the integrated knowledge of a tc:<:t, l'r;\~ti<.:al tips for thc o;;onstruction of dcar schematiza­tions include ~

). Directiom The ~Khematization should direct the reader from left to righI, from lOp 10 bottom, or from (\ central point outwards.

2. Owing lims Avoid as much as possible lines and arrOwS that crOSS one another.

3. L()ng linu Avoid long lines and arrOws, especially if outside the schcmatization.

4, Summarizing Define labels as succinctly as possible, but do not use alternative terminology.

5, Trimming "Side shoots" can be trimmed, unless they form an es­~cntial part of the schcmatization.

6. Shrinking Knowledge that is already familiar docs nor necessarily need to be included in the schematization.

7, Composite Labels A composite label consists ofrwo or more inrcrre· lated labels and is represented by enclosing the label combination in a box,

A TEACHING EXAMPLE

To better illustrate the appli.;:adon of the technique, a teaching example, based on a short passage of {ext, follows:

Memory usually implies the retention ofa prcvious event, but a large number ofproce$ses arc involved in thi~ retention. We can define three logical ea!ego-

47

Fjc;.URE 2. A $..:bc;:mj.tizadol1 ofa tr.:::xt ~bO_H r'l1cmory.

ries of operations, First, rhere is acquisition, when the outside StiillUlu.~ is perceived, and a representation (code) is made of it in a storage systc::m. Second, thue is storage, in which the representation is fctaincd. Third, there is retrieval, in which the rcquir<:d information is sO\lght and recalled from the Storage system.

Thc$pccitications list is:

1, M<:OIory: thc rctention of events 2. Operations: three logical c~tegories 3. Acquisition: olltsidc; stimulus perceived, n:prc$entation (code) ofthis

input into >to(~gc 4, Storag<;; the feprcsentation is retained 5. Retrieval; desired information sought and produced f>:om storage.

Nl example of the sdlcm"li~ation is presented in Figure 2. Thi.$ [caching exampk: is from our course in which studC::IHS learn to

apply tho:: procedure of schemati7,ing. The rules and fccomm{'.ndations are explained, lIfter which students arc able to make a schcmarizJtion ofthis reX(, similar to that given in Figure 2, They a,c also able to employ a wmposit<.: label in this s,hcn:wizatiol1, as rcpr.:scm.;d in figure .3,

THE STUDY SKILLS COURSE: STUDYING VIA SCHEMATIZING

Initially, IC~rI1ing to schcmatizc was a problem for students who had preexisting study difficulties, According to Daaldcr (1976), after half"a-day's

operations:

~§]

I !!torage I

~!D

48

instruction in schcmatizing, the students were not suffi<:iently able to apply the technique to their own field of study. Mirande and Camstra (1978) made the assumption thac, although the principle of schematizing (ould be under­stood relatively quickly and easily, learning to apply the strategy required a carefully devised program, in which the eomponent~ of schematizing were dealt with in a structured and sequential manner. With this premise, they developcd a course that could be used either for individual·study or tor group-study.

The program of the group-study course consisted of six sessions, each approximately 2 hours in length. for each session ~hcre was also some home­work. AlmOSt a\l of the studcnt~ in the group-study program learned the system of sthematizing. On the other b.'U'ld, ~ho.5e ~tudcnts who took the individual-study progran1, although they had c)(,lctly the same exercises and the same amount of time-but without a teacher and not in a group situa­{ion-by and large did nOt learn the system of schemati<:ing. These students, as well as the members of the group-study program, had enrolled in the course because they were having dijflcultic~ with their studies; an individual­study program was apparently inappropriate tor this type of student:

Using the foregoing experiences, the COurse was rc~tructured into its present format, which includes detailed specifications rcg;..rding the enroll­ment, the "imake," the exercises to be dOlle, and the homework to be given (Mirande & van Bruggen, 1981). This ~tandardizcd format is employed w carry out a longitudinal rese3rch program in which the course is presented in the same way many times. The enrollment attractS students who experience ditliculties in distingl.lishil~g beIWcen major and subsidiary themes in teXts. The "intake" comi~ts of a lecture in which: (I) information is given about the content and method of the course, (2) an attempt is made w clarity the study difficultics ofthe student, and (3) arrangements are made regarding student participation in the course. The course, whid1 consists of ~ix 2-hour sessions, is presented as a rigidly organized exercise. Sections of sessions la~t from 10 {o 20 minutes and, in thcs~ s~ssions, an explanation or example is given, an assignm~nt is cxel;urcd, or an executed assignment is discu~sed. The time required tor learning schcmarizing includes the six 2-ho\lr sc~sions plus 10 hours of homework assignments; a toul of 22 hours.

Within thi~ cOursc, {he technique of schematizing is embedded in a kind of SQ3R procedure. At the end ofrhe course the participants should be able to apply this procedure to their own study texts. The components of the procedure are

1. Surveying books and articles 2. Skimming chapters 3. Sdecting labels and relationships

49

4. Arranging schematizations and subschematizadons 5, Evalua{ing the SChematizations, and if ne(cssary, 6, Spedfying labels,

Surveying and skim.ming can be considered top-down stra{cgics (0 dis­cover the main arguments in a text. These strategies use the Ollter chara~t~ris" tics of a text. In contrast, the selection of labels and relatiomhips Can be seen as a bottom-up stratcgy for finding the main themes in a t~'xt, in whkh ~hi,s themc has to be constrllcted piece-by-piccc by tbe reader.

Each of the si.x componcnts of the procedure is giv~n ;\ four-parr rrcar­mcm consisting of presentation, demonstration, excrci.~c, and fecdback. Spe­cifically, fcxtual ideas arc presented, on which II sdlcmatizarion rule is based. The application of the rule is demonstrated, After each demonstration, stu­dems do exercises in connection with the level demonsrrated. Then, the stlldent.~ discuss their results with a peer, providing each other with int()lmal feedback, Finally, the teacher also provides feedback, including the sollltions and cOmmentS On the Students' solution~. Initially, the rules for ~,hematil,illg arc applied to short passages of text, then to 1011gcr passages, and finally to passages trom the students' own material.

It should be cmphasizcd that this course is on<=ntcd toward students who have c:)(i$~il1g Hudy difficulties. Most participants have onc or more of (he following symptoms of unproductive study behavior: slow reading speed, difficulty in concentration, tlxating on difficult passagl,;s, becoming swamped in details, making precis that arc too 'long and wmplic:lrI;d, memory prob­lems, and a ditlidcnt attitude toward studying t~Xt.~. The.se arc the symptoms that arc exposed to the f\mdam~nt~1 ~S$\lmpdOt1S of the course, and in partk­\lIar, to the idea ofsd\~matizing, Nonetheless, by the end ofthl,; course most students are able to make a good schematization of a text consisting of about 2000 words.

While we have experienced success with schcmati;.;ing it) rhis context, the strategy docs have somc limitations, particularly with the type of srudents previously described, Specifically, these students have difficulty identifYing relationships between concepts, and application ofthe technique is vicwcd liS

tOO time consuming. future improvements in the course will be orientt,d toward solving these and other problems.

ADDITIONAL EDUCATIONAL APPLICATIONS Of SCHEMATIZING

Schcmatizing can be used to achieve many ends (Brcukcr, 1980). In this section I discuss two general applications that have been invc$tigared at the

50

COWO. These applications are schcrnatizing as a srudy strategy (excluding the previously described application) and as an instructional strategy.

STUDY STF(ATE:CY

As a srudy strategy, 5chematizing is introduced to various types of Stu­

dents, in various ways, with a scnsitivity for different study goals. First, there is a "do-it-yourself" course for individual students who do not have specific study problems (Mirande, 1981). Second, there is an c1ective course, which is provided for various difl'Crent types of study (Mirande & van Bruggcn, 1981). Third, schematizing is embedded in a regular course in Modern His­tory in which it is used as an aid to the study of texts and also as a means of provoking group discussion ovcr texts that have been studied (van Driesuffi et ai., 1978). Fourth, it is used as a writing strategy in another elective course, "How to Solve your Thcsis-Writing Problems" (Mirande and Wardcnaar, 1983). Fifth, schcmati"ing is used in a course for secondary-school pupils on how to do homework (Mirande & Broerse, 1984).

An interesting obscr'I'ation from these varied offerings of sehematizing is that secondary students fmd the technique easy to learn and apply, whereas university students still experience difficulties in schematizing after a course that consists of 22 hours of training. Secondary-school pupils appear to have less difficulty in applying the strategy with their shorter and simpler tC)(~S. SpeCifically, they can limit themselves to passages of text that arc short units; identifYing and extracting macrostructures from such passages is nOt rc­quired. In contrast, univcrsiry students have to extract the macrostructures from the texts, and for such a bottom-up process, schematizing docs not work adequately.

INSTRUCTIONAL STRATEGY

As an instructional strategy, schematizing is presented in various train­ing courses for university teachers at the University of Amsterdam. These instructional developm~nt courses are planned and devdopcd by the COWO and generally cmploy a self· study approach to learning, using a courSe book as a starting pOint. Four of these course books employ schematizing as a strategy.

In the course book Outlining Subject Matter, sc;hcmatizing is pr\:sclltcd as a technique for formulating study goals (Breukcr, 1980). Using as a Start­ing point the fact that students havc to study certain texts, the diagrams (schcmatizations) of these texts arc used to rcprcscnr the content of the study goals. In the CQurse hook Lecturing, schematizing is used in twO ways (van Hout, Mirande, & Smulling, 1981). First, it is used for the selection and

51

org;miz<ltion of /ll~(crial, .~o as to establish a certain order for dealing with the sl.bjccr 111a[rCr_ Second, it is used to present inform;ltion dllring lectures, usually vi~ an ovcrhead projector. In the course book OWM'lizin.fJ Practical Work, sdKmati7:ing is used as a means of rea~hillg ;Igrccment ovcr the con­tent of a practimm tlut is to be pcrf()rmc:d by th~ S(lldem (Tromp, 1978). Specifically, teachers involved with a parti<,;u!.\r pocticum make individual schcmatizations of its proposed content. Th~!\, gmup discussions arc held and consensus is obtained regarding the actual (ontet)( of the practicum. In contrast to [hc f()rmulation of study goals from .>tlldy tiOX,S, [he application of schcmati~.ing tor practicums and lectures does not r~quire complicated in­structions and «In be more quickly and fkxibly applied.

THE EFFECTIVENESS OF SCHEMATIZATION: A DEMONSTRATION

In 1982> Breukcr constructed a simple c~pcrimel1[ intended to convin<;~ lIniv(.'rsity tc<lchers of the lIsd'ulncs> of s.;hcma[iza[iolls. This miniexp<.:riITlc'H is ,,,rrkd Ollt in "boIl( I U lIlil1\-1t:c., and usually with great 'll"':~'$$. P~nicjpa1lts ~~<.: divid~d into "11 cxpcrimcnral gl'Oup (E) and a control grollp (0)_ fQr the dll<;\tion <.)f 2 minut(s bNh groups arc given the subsequent teXt. The experi­mct1!al group i~ !he,) shown a schematization of the text for 1 minute (sec Figlm: 4), whik [h.; cont(()l gl'Oup uses this extra minute t<J wmimJ(; n:ading the text. After this, tlk' participams M)Swcr two multiple choice questions 011

the text, without references t<J the text or the schcmatizatiol1_ The text is (based on a passage tj-om fry, 1 Y6'»:

k-;~·~~graph-']

[Tn~~;tig.~~x:// ~~ --------------~ :air-now m~1;or;r I

52

Three main muscle systems arc employed in producing speech. The breathing muscles provide the outgoing stream of air, which is the power supply for speech. The laryngeal muscles generate the eaHier sound waYe of sp~"Cch, and the muscles of the head and ned, perform the mOvements of articulation, These three functions constiNtc variations in speech. Aspects of breathing may be investigated by using: it pneumograph to measure changes in the circumtCrcnee of the thorax and the abdomen, a spiromct('r for showing the volume of air inspired or expired, and an air-flow meter to register variations in air-flow durilig a speech sequence.

The two questions arc

I. What charaeteristks of speech can be investigated by using a com­bination of pneumograph, spirometer, and air-flow meter? a. Carrier sound wave b, Power supply L Articulation d, I have to make a guess.

2, Which muscles control articulation1 a. Head-neck b, Laryngeal c Breathing muscles d. I have to make a guess,

Two predictions apply ro this 'experiment, The first prediction is that no differences will be observed between the two groups on Question 2. This question is eonecmcd with an explicit picce of information in the text, and the schematization docs nOt add anything to this; it is, therefore, a control question. The second prediction is that thc two groups will differ on Ques­tion L This question is concerned with relationships between rhe two main

TABLE 2

F!=::6:QUENCY OF AL,TI;;RNATIVES CHOSEN e..,.. THE

EXP£RIM~N~AL (El AND CONTROL (C) GROUPS

Question, 1 Question .2

Group E

Alternati'V'e$

0

6

:2

d

53

c

6

3

E C

10 10

0 0

0 0

2

parts of the text; the description of speech (muscles used, characteristics) and the method of investigation. The link between these two main parts is the concept breathing, which is made explicit in the schematization.

On the last occasion when the experiment was carried out, there were 23 participants and the results were as showll in Table 2. The correct answers arc respectively "b" and "a" and rhe results were as predicted. Specifically, tile answers of the two groups (0 Quesriqn I arc significantly difkrent, whereas the answcrs to Qucstion 2 arc not signitieaLlt1y differcnt. Perhaps Ambrosius, the first to usc silent rcading, would be surprised at this result. Perhaps h(' would even develop a pL'\:fcrencc f(lr texts with lots of schcmatizJtions, so that he could .lave not only his voice, but also his memory.

DISCUSSION

In this chapter, the technique of $(;hcm'ltil.llig 1",\$ ~kscribcd In irs most typic,11 application, as a study stratcgy for students with study probkms, irs training is embedded in a study skills course that generally employs a modi­fied SQ3R approach Tn gencral, the .~tratq.,'Y has been c!lcctivc in thi~ con­text, although there are many re.~earch guestions that have not been inw'sti­gated as yet.

In a wider vein, the tcchnigue has beem employed as a study ~tratcgy and an instructional strategy in a variety of applications at the UniverSity of Amsterdam. In this regard, little empirical evidcnce has bccn (olkctcd to support its efficacy; however, experiential data ~uggcst that it i.~ ;In df"rivc, gcneral-purpose educational strategy.

54

Hoofdstuk 4. Het ont~rpen v~n QPder~ij~kund!qe In8~rurnente~ VQO~

Qoc;!entcI'i en ~t1,1dent.el"J

O~~~~Wij~k~di~~ i~~t~~en~~n zl~ft ~~ ond~rscheiden in instru­

men ten voor oncerwij&kunQi~e onQ~~~Q~~e~~ (b+v_ p$yeho~etr!8ehe

~nstrurnentenl~ voor opleioers v~n l~~~~~~ (bf~~ mi~~o-tea~hing} en

vQor dQ~~nt~rt ~n ~t~d~I'It~~. Hct ao~l van de2e laa~Bte instrumenten ~~

om onderwije- en Btu~ietaken doelmatiger te laten verlopen.

Xn oe voo~~fq~~no~ hoofost1,1kk¢D ~s 9~blek~n~ ~at voor het ontwik­

kelen van onderwljskundige instrumenten verschillence rnQdel~~n wQrd~~

qevo1gd e~ wordt U.tg~qdd~ vb~ Ve~S¢~;llG~~e leqiti~atieB. In dit

hoofdstuk wordt. nSgeqaan welke heuristische func~ies de besch~evep

legitimaties en ontwikkelin~gmorlellen kunnen varvullGn vOO~ het. 6nt~

wikkelen van onderwijskundiqe instrumenten. Cndc~~~h~id wo~t. gemaakt

t~ssen Q~ie ~~8~&~~n~t~~~~ h~t fund~re~ van on~erwijBkundige instru­

~~~t.e~ (pA~a~~8af 4.1); h~~ on~we~~n van onderwijskundige inst~~cn­

ten~ de didactische vormgev1n~ of 'inst~~ct~~' d~~rQnd~r heqrepen

{p~~~g~~~f 4+2f}: ~p h~t b~p~l~rt ~~~ d~ ~a~rde van onderwijakundiqe

instrumenten (para9raat 4.l.).

4.1. Ret fungeren van ~~erwij.~un~iqe instrumenten

Voor het Qnt~rpen v~n Q~d~~~j$kundi9¢ !~~trumen~en voor docenten

en atudenten k~n qeb.uik wQ~Q¢n q~m~~kt V~~ ve~~~h!11~nde funde­

rin9sbronnen. Wanneer men uitqaat van Qe ~~sc~~ev~rt ~¢9itim8~ies en

Q~tw~~~G~ing~Qd~~l~I'I k~nrten ~r ~ier worden onderscheiden:

~ het Bchep~nd vermogen v~n Q~ Qnt~~~pe~:

-!n de ~~~kt~j~ v~p ~~t Qnd~r~ij$ t~ id~nt.i£ice~en problemen;

- r~~dS besc~ik~are ins~rurnenten voor docenten en/of 8tUQent0~:

- onderwijskunQi~e theorieln. p~in~ipe& en c~~¢pte~ ~l$M~d~ de re8ul-

~aten van empirisch onderzoek op onderwijskundi9 qebied.

De2e funderln~sb~onnen worden hierander kortweq aanqeduid al~ r~~p_

'handelen t, 'praktijk'. 'techniek' en 'theQ~ie'f

55

{I) get ~~heppend vermogen van de ontwerper

Elk mod~l veer hct ont.wikkcl~n v~n o~aerwijekUndi~e Inetrurnenten

veronderstelt een ontwerper die ieta nle~ws 6chept vQor de op~o~~ing

van ~en onderwi~aprobleem. Naar dit vermogen v~n d~ ontwerper verw~j­

z~n 1'!;L;Lt;!~n :Mcttc~ & Pilot (2<ie p.36) i ale. eerste st'l'D voo~ net ~ort ...

ISItrueren van een geWe115t. h~r.\Q~;Ling~"Ut:rloop spreken zij van €len intuf­

tieve l!!b.tlpak of' b-!u!.i~ van dl!: nelJt"'iBtieken van poly;:t.. I)~.t dit. vQQrb~~ld

hJ,i jkt ~.tI,t oe or,.t"IIGe,="pe~ n;'et. ::i.n hlE"=t 1 ~~htl~dige ep~reert, maar voort­

bouwt Op reed~ ~&n~e~ige kl!:nnis. Voor het ontwerpen v~n nieuwlE"=

J;11."l:ttige instrumenten is (Ian ook kennj. a no~~.g d~ pr~ktijk~ d~

Van ,je ik':! hoofo!lstUk ~ en 2 gene-erode leqi t~.roat:l.E:~ "tTOOT" h~t ondcr­

wi ;jskundig professionaliseren van docent-en en voor hp.t. ontwikkclcn v..sn

at.uo!tieva.ardlqheden van stlJdenten, verwi 1:-::en e-:r et::J:n dri~t~l rta.!ir -do!!

on~erwij!praktijk. Ten eerste ae ~ehoetten van univer.~jt~i~~ QQ~~nt~n

Ba~ O~~~r~ij5kundi~e ke~~l~ en vaa~diqheden vanwege- prohlamon di~ zij

~T"U"."~e,,, t.;i,j~ens ~e I..1jt1Toertng v..,,,, Qnd~rwij~t~k~l'L T~n twee~e .-1e nieuwe

leert.!lken ~i.!!: beginne.nde studenten moe'ten kunnen ui tvoeren. p.~ t-l;n

Q4!r:r:-or:1e ~-e ."J.qe~e:ne ~C~~E:roJ lSche 0"3"1"1; v~k~p~!:'ifi~kc v88.rdigheden die zi j

rnoeten leren t.oepaBsen.. Behoeften" problemen ~ takcrt en doelen van

doc~nten ~n ~~~dent~n f~ng~r~n hi~rbij al~ u1tgangspunten voor in­

atrumen'tontwikketing.

Ontwikkcl.:i.l'L9'!"lmodcllt'.:n cUe e5c.pl.ie!~t uitgaan van een gel!ienti­

ficee:ro probleem in de onderwi jspr.!lik.ti jk. -,;i jn die vart Mirande & Van

Bruq~en (1982~ en van Mettes & pIlot (1geO). Voor. as ople~~irtg V&fl

zoln proble-em wot"'l'jt. in ~-eze modelien echt.er 00'" ge-QT1Jik g~mllllkt v..!ll"!

a~der~ f~ndering~bronnen_ N~~st de praktijk ~o-emen Miran~e V~n

Brl.199'l!:-n al~eer'l. de t.h~orie a~!5 .een bron voor de instrulllentcon3t~\,Jct.ic.

Mattes pilot maken geb:ruik van ~owel {prQhlccmeplo~-'th~orle als

techniek {c"le al qenoElUlde heuri atie)::'EIID V.\!In ~Q).Y~) ~

D~ m~"te w."",:-;in voor da problol!!ett'Lanalyse qebruik wcrdt. g~m".;lkt v.!1n

theorie ~n t~chniek, is meoe afh~n~~~~jk "U"8~ w~t de posi~ie van d~

onder~ij~kundigc ont~~rper op dft punt toelaat. 6Qm~ kan hij all~en

g~hr~ik maken v~n d~ k~nni~ ~~arover hij a1 beschikt. Sems ogk i~ hi)

in de geleqenheiCl en/of. genood:i!:aakt om op b..,!;h: van literatuut"'studie

n~~r. ~~n P~8S~~d ~h~cT.~ti~~h ~~d~r tc zecken& Creemers ~ Hoeben (J994)

me~k~~ cc=ht~r op dllt bnd~rw.:i. j!okt.mdigen l'l.og nauweli jxa "llGoTdc"!n 9'ctr.aind

:i.n ~e v.aardighe:l..a om problemen 11Iat hehuJ.p van een t.heot"'ie te amtly-

56

aeren en om theore~iBcne k~nn1~ om te zetten in handQli~gs&dvie2e~.

(3) Ret benutten V~q ~eeQB beBchikbar~ techniek

twee leg!timat~e3 voor het ontwix~~len van onderwijskund!qe in­

~t~um~nten verwijzen n~Q~ de funderingBbr¢n ~techn1ek'. Indien qe~t~la

wordt dbt ~lle onderwij$gcvenden, behalve ~e meeate univers!t~!re

dQ~enten, onder~>j.kundig .ijn 9¢.~~oold (.ie ~.18) d~n wordt impli­

ciet verw~~cn n~~r de techniek di~ ~n lerarenopleidi~gcn voorhanden

1~. OQK univerBitaire ~o~snten zouden 2i~h de~e techniek, eventu~cl n~

bijstel1in9~ ~ig~n moeten maken. Rrt ~nQien ~ordt geet~ld d~t in het

kaaer v~n onderwij~~¢~nieuwinq docenten ~n nieuwe onderwijsvaardig­

heden ~Qeten worden ~~~ra~n~ {~ie p.lS), a~fi wordt verwezen near

t .. "hniek /'lie;ln vernieuwingsproje<;t(m werd on1:wikkeld. OQl< <locenten

die hier ni~t h~j betrokken W4~en zg~den van deze teehni~k e~~ n~ttig

qebruik kun~~~ maken. Op ae2e boida vormen van ~echn1ek kan VQO~

veroere inBtr~cntQntwlkkelin9 worden ~an9~~loten.

Het ontw1kkelinq~odel dat he~ hand¢~9n v«n de aocent ~racht to

optimali~~rcn Qoor ~echn!ekv~rhet¢~ing en techniekv~~q~~ijking 18 hat

tQQl-based experime~t~tiemodel van G~9~ C7.ie p. 16 e.vA). In The

Clini¢ (~ie par. l.i) en QOk in de Dia~etra!~in9 (~ie par. 1.3) worden

.elgiQImeell ge.acc;ept~erde i:nstrument.en '!..lit d~ :;I,;f,.t.eratuur gese1e-c:!tel!!rd ~n

in m~¢r Qf mindere mate b~w¢~kt. Minicourses VOOr ~rt!v9~sitaire docen­

ten en ¢Qx rnicro-teachin9 ~l~ ~~er~eel van The L~bDr~to~y ~ijn recht­

s~reeks Qntleend aan te~h~iek Qntwlkkeld ten h~hoeve v~p leraren­

opleidingen {~~e par.I.21. Teehni@k ontleend aan ond~rwij~v~~n~~~­

wjngsprojecten ten~1ottg vorm~ de bas!~ v~n Q~ modulnire zelfstudi~­

pakk~tt~n (zie par. 1.J).

warries (199~) pleit voor overzi~htcn v~n bestaande onderwij~t~n­

ai~ ~ploBBingen, alf~bet1.ch gerangBchikt n~~, probleem. ValgenB hem

is niet het uitb~eiden van kennie h~t ~e~st noodzakelijk~ Om tQt

b~1;.c~e oplo8aingen van ongerwi japroblem!!n t~ );omen, ma.ar he~ vind(l:n

van b~te~e methoden om ~Qr~~rnelQe kenni~ tc g~b~~~ken. Hij noemt ~i~r

method¢rt om deze kenni~ t* Q~~enen~ op 9rond van ver&chijningBvorm in

de buit;:¢nwoE:r:eld.. al:t'abeti.$¢l'I QP trefwoorden.. di$o!;!ipl,j,n.').ir en naar

to~P"~~'ng8sebied. Met beh~lp v~n dergetij~e ~eS'BterB .DU de pro­

ble~rn8.nb.lyse vereenvcud.i~ w¢~t!e:n en zou voortq-e-bQ~M;f kunnen worden -op

reeds be~chikbare ~ecnniek~ VQlgens deze aut~ur i~ cit aIleen dan een

zinnlg voorstel, !~d~9n de geordende t~chtl1ek Gok wcrdt voo~ien ~~n Qe

erbij behorenge theore~ie~n~ a~hte~grond. Voor hct bewar.ken van reeds

be8eh!kb~~e bechniek t~n Q~hoeve van e~n $p~~ifieke on~erw.ij~5it~~ti~

57

::i,lEI d(!l!Z~ t.hl!:ol:'e'tiache )I:e:nni G Qt.lOl'It.beerli ik..

( r!l) De functias van t.heorie

He~ verhogan v~t.I de doelmatighei~ v~n h~t universitalre Qnd~rwije

is de legitirntlti(:; 'V'oor h~t ontwikJo.::e).t;tp vb.t'.! onderwljs.kunCl:i.gt!': ir':l!>t.rumen­

t~n. die vl!:rwijst na~r ~G~ult5tefi van on~erwjj~kundiq onderzoek en

thcori~vorminq. Empirisch va~tge8telde en th~Qrqti~~h vercn~ers~~lde

ve.rbsr.td-en tU8sen onderrw.{j~kC'nmerkeI'l. 8t:u(la."tJ,~nm~rk-eI'l en onder-wi j~­

regolt.,t.~n b,lt.lnc:1'I hierbij tungeren ~l~ uitganqspunten 'V't;':Ior il'l.9trument­

on~wikkelinq .

~et ontwikkclin~~model dat e~p~~~~~t uitqaa~ van een h~p~~l~e

t.heorie Is dat van Holley & ~~n5ereau (1984) VOOT- h~t o~twerpen 'V'~n

n,l~mt~lijkc leere.trategie~n •

werkinqst.heorie~n en van concept~1'I ale seroantisch e~ ~pi~o~£Beh qeheu­

gen en top-eO~/hQttum-up v-e~werkin9 (zie p. ~l}. Daarnnaat mnk~~

vrijwel aIle beachreven f~3enmgdcllcn ~ebru!k v~n I~it~r~t~urr. In de

pT.~ktijk il5 ~ehter moeilijk te {lC'ht~rhb.len o( het beg;i.npllnt van de

ontwerparbeid l,igt bij I!:e~ probleem~ een t.h-eo:t'~ti8Ch~ notie of bij

rr.:~d$ besehikbare techniek. Vll30lGcr is eprake van e:~n cy~li8Ch ver­

lopendo ontwikk~l£ng. waarbij 't~~oric' tijdens verschill~nde stBci~

versch~ll~pd~ furtctie~ kan vervullen. ~~~rbij ksn wo~den g~cl~c~t aan

het ontdekken v~n Q~n probll!e-m en ook ailTi ht::t vc:::rhelderen en .,n1!ly.!oe­

re~ van een gegeven ~roblee:1TI. :E:~n theor.ie ken bover,ldi,m ri(:btin9 gevoIE"n

b.an de int.u!t:lea van Cle QTItW'crp~r. vervolgens i:; een theoret~.r;;cl'li!:

ori~ntatie nuttig VOQr het ~electeren of 'V'~~d~r o~twikkelen v~n r~~~8

beataanda te~hniek. En tenalotte ~s ~ert theorie nuttig voor het

hypoth~tiBeren van de conditi~~ w~~.ronder ~et ~n~trum~nt effect ~~l

sorteT.():n_

In de~e paragraaf w~~d~n vier fUll~ering8h;t;'onnc;n onderBchej.d~n.

kortweg b.a~~ed~ia alB het h~nCle~en~ de praktijk~ Q~ t.ech~iek en ~~

t..heorle. AJ.leen ~,J1. h~t o1'ltwik.kel!ngsmodel v.,.n M~tte8 5; Pilot wQ;r.dt blJ.l"I

elk van deze bronnen exp),;]"~;f..ct aandacht. beBtGed. hlle Clverige ont..,;i..k­

k~l~ng~mcdcllcn beeteden aand~cnt ~an c~n beperktar ~~nt.~l bronnen. om

eehter te kunnen v~s;;t~t:~lle;n of' een ont'Worpcn il"ll!strument n;i..~\1W en

nuttig ~s~ ~~~nen p~axt.1j~, technie~ ~n tbeorie ala fund~ringebron in

b~~~hQ~wing t.c worden genomen~

Genoemde funder~ng~b~Q~fie~ vormen geen vQlle~ige opaomm~n9. 20

schrijft gccn ~~n de ont~ikk~1~n9s~Od~11en voor d8t de normen ~n

w~8rdcn w~~~v~rt wordt uitqe9aan~ gC~xpliciteerd dic~~rt te worden. w~l

58

kan voor een aantal curSUBcon~epten worden aangegeven op welke pay­

chologische s~raMingen 2ij 2!jn g~ba8~e~a~ D~2e en ande~e waa~~en­

Qbi~nt~tie3 kunnen ~rden d~n9emerkt nle een vijfQe funderingsbrQD.

Legitima~ies hiervocr kunn~n wo~den ofttlee~~ ~a~ ~o~tieve opyattin~

~en v~n diver~e ~~~d. ~1~3sieke 'ped~90~ische ont~rpera'. zoals

cameniu9, F~~b~l~ P¢$t~lQ~~i. t~llp~trick. M~k~~Enko en ~onte~~o~~,

putten hun i"upi~Qt~G uit ean ex~liciete mens- of wereldbeachouwinq.

A~rt het ontwerp~n v~rt ond~rwij~kgndige in3t~um~ntcn kunnen clri~

act1v1t~ite~ W¢~8e~ ortd~r~~~¢id¢~~ h¢t fQrm~J~~qn v~n crit~ria wa~ra~n

h~t in8trurnent dient te voldoen. hat on~werpen van het instrument in

~nqe~~ ~i~, ~e~ult~~~~8 i~ h~t IprQtQ-tYPQI ~n h~t Qnt~~rpe~ ~~~ B~

d~~~~ti8~~e vormgeving. resulterend in de 'inatruc~!e'.

(1) Bet. £ol"mulerel'l van eri t.eri~

Aan de fW1dei!:riJi9~b;t"(!I';ItJoJi kT"I'trnen C;!J:i te:r.i.., wo~d~tI ont.1Q:[j'!nd ~.:!I~ra.:!ln

h~t. t.e ontwerpen ifi~trumeJit dlent te vQ~dQ~p+ VQor h~t. fQrmtll~ren vsn

dergelijke crl~eria is nle~a 20 prak~18ch als ~e beschikken oyer een

g~s~Mikte theo.ie (Mi.~nae ~ V~n ~rQggen. 19S2). V~ns~~e~~ ~r~T b~­

schouwen informa~i~verwerk1nqs~heorfe~n ale qeschik~e bronnen, waaraan

h~~r~~t~e~en ~~nnen wQx~en ontleend voor het ont~ikkelen van lee~~tr~­

t~g1~~n. D~ d~O~ h~n ~£¢~~~¢¢~~C ~e~.i~t1~ke" [~.e p. 3~) £~ng~.¢~

als criteria ~aaraan t~ ontwerpen instrumen~en ~ienen te voldoen.

(2) B~t QntWG~pen v~n het ~~otQtYp'e

Voor he~ on~werpen van onderwij$kundlqe Instrument~n in enqere

zin ~even de besohreven ontwikk~li~9~odel1~~ aan ~an ~lke fu~de­

rings'bronnen zi j ui tgaan en of er epra.ke is van selectie dan wel van

eon~tr~~t~~T H~t Qnt~~pe~ wQ~~t o.ro~ beschreven als~

- n~t e~pal~~ ~a~ dQ¢"$t¢ll~ng~~ op bas,. von l,teratuQ •• tQ~;G en

ob~~rv~tl~ (m~nt~Q~~5G);

- het iaGntifi~e~en~

t!~le vaa~d!ghed~~

(diad~t.raining) 1

con~~ati3e~en en heschrijven Vdn de ~ee5t a3~en­

QP b$$i$ ~.:!Irt ~ite.~t~~~~t~~i~ en Qb$¢r~ati~

~ het ontwerpen van een moduul op baBi~ van uitqevoerde

ve~~i~~w!ng$p~Qj~¢t~~ (~~~l~'.¢ .~lf.tu~;ep~kk¢tto~);

onderwijs-

59

- het ~Qnntrtleren van een instrument op b~~is van pr.o~l~~m-iacrtti[i­

catle, theQ~i~k~uz~ (Mi~ande & Van E~U9g~n, 1982) en ~en bes~hrij~

vi 1"1"9' van hat feitelijk hatlde:1ingsverloop O.'I!C!'ttc!J & pilot, 1'3-801.

- h~t h~werken van reeds beso;;ohikb,zue instrurnoentEtn (p8r8graar 3.1. ~.

Op grond hieTv~n k8n het ontwerpen vap Qnderwijekundiq9 in~tru­

~entan wO~Q~n b~~chrcven alB hat aelecteT~n, bewerken of ~Qn~tr~~ren

v~n in~tr~enten die bepaaloe fgnqties moe ten verv~11en, ala ~en

probleemo~lo8Pr.oce~ of ~1~ een procea van hct opcr5tionalisere~ van

8o~l!lt.ellin9'et"l.

(~) Act ontwerpen van de ~~~tr~~tie

Ben protQ~ypi~ch in~t.rument dient mae~t81 t~ worden VOOT.~~~n

een inst~ucti~ voor het qebru!i::. Dit j,,fI r:lc didact.ll2lche vo:r.tngeving, die

kan v~;I;"i~r~n vZ!tI eetJ: kort.e r schr:l£tl9"~j jke: in!ltruetie ~ot een 'lit.ge­

breid trainin~sprogr~mm~.

Ret 6:f1tw~.t'pen van de in8trl.1.~t-;i.lJ wQrdt in de beachreven or..twikker­

ling.modellen aanqeouiQ ~".,

- he~ ontwikkelen v~n sen vQor1o~ig produkt. ~~~t~ande ult mode-lIen ~n

n~~dboeken ~minicourse'~

... h~t sChrijven van een t:;'Qn~~pt.-h8n.11elding (di..adc-t.rElininq);

"het uitwe~~~n het ontwerp tot e~n co~cept-mQ~u~~ ~moaul&ire

zelfstudiep~~~e~~~n);

- het maken va.n een 1l1t9E'1wQ~n iI'uJ-truetie voor het leren bantereT!

het in~tr.gm~nt (Mirande & Van ~~~99cn, 1982),

- n~t- re:kcning ho~den met leerth~or~ti~~he overwE'l9ing~n bi~ ~e con­

~t.ructie v~n een pre8cript~~f mQd~l (Mettes & ~i1ot, 1980).

Dc in~tructie heeft in h~t bovcn~t.aElnde de vor.m va~ modellen~

handle:l.~.i:.11genl ~nnt.r\.J~tiemet.hoden, '7.Q1f!.:tucliepakketteJ1. ~n tr8ininqs­

~ro9r&rnma IS. Vege in,flt:J:"1,l~tic~ hebben tot oocl het inatrume:nt 7::Q goed

mogelijk toeg~n~¢1ij~ t~ maken voor deg¢nen voor wie h~t i~ bedoelo_

P~artoc oiQnt de: i.netructie ann t~ ~lu.it.~n blj de opv~ttingen over h~t:.

op t.e loasen probleem~ zQal~ deze bij potcnti~1e gebrui~e~~ leven.

Verder dient oe in~tru~tie ertoe b~j ~c dragen dat potcnti~le gebr~j­

ker~ het instrument ~Q vJ¢t Mcgelijk kunnen (1eren) tcep~~~~n. Een en

~nder kem bet'@kcnen dat welis...,a.o!\~ fr~~ie, maar nj,ct nOOdzakeli j~e

k~nmerk~n va~ het ~rototype wQ~dcn gesehrapt of dat ~e oo~~prQnkclijk~

BY8temat!ek van het prototype wordt verv~nqen dOQr ~~n ayste~~tick die

b~tl;l:r .,~n!9l,l.Jit_ bi:r l1e opvattingen v~n de: g~bt'ui.k.er. f.l"E'r~ prot.otype kan

d~n ook vanw8ge ae ~i~~n die 9~laen voor de ~n~truetie verq~~nn woraen

gewi jzigd.

60

H~t ontW~r~~ ~a~ ~d~~wi~~k~~i~~ f~~t~umen~~n werd in deze

para~raaf in drie activiteiten onderscheiden. QP g~onQ V~n 9~~~~d­

pleeqde funderingsbronnen wordt geformuleerd aan welke criteri~ het t~

ontwerpen in8trumen~ dient te voldoen. Vervol9SDs krijqt viQ ~en

prooes van sel~etie, bewerkin9, cQn~tructie, probleemoploasinq of

doelBtellin9soper~tlonaliserlnq het prototype qestalte. MeeBt~l !s het

nQQdzakclijk om h~t P~gtQtYP9 te vgg~~ien vnn een inst~~qti~, vQo~dat

hat voo~lop1ge antwerp in oe praktijk kan worden beproefd.

4.3 kat bop~lan vnn ae W3arge van onderwijekunoi9a instrumente"

Vr!jwel alle evalua~ie-set!u!teiten ~ie sis onderdeel van de

beBeh~even on~wikkelingsmodellen worden qenoemd, 2ijn qerich~ op de

~r~ere ontwikkel!nq van protQ~ype en instructie. Teqelijkertljd ver­

tag-enwoordigen deze evaluat.ia-a.ctiviteit.en aan indicatie VOQr ge w~b~­

de van de Qftderw!j~k~n~ige instrumenten. De waarde van onderwijakun­

di~e inB~~umen~en kan worden onderscheiden in de volqende factoren die

e1k ~oor beoorde1ing in a~nmerk1rt~ k¢men.

{;I,) De "e:levol:I.ct1e van hat 01' te loa-sen problea:m

In noeverre is e~ sprak~ van ~en in de onderwijspraktijk voorko~

mend probleem, dat voldoende de ~oe!te waard is om via iD8trument­

ontwikkelin~ te woraen aangep~kt? Hoewel elk inst~umeDt ~an WQx~~n

g~gGV~t ~15 sen oplGssinq voor een bep~ald probleem, g~~rt b11~~~ ~e

ontwikkalin9smodellen van Mettes & p110t (1980) en van M1r~n~a ~ V~n

Brugg~n (l~S~) e~li~iet u~t V~n eep 9c~~ept;fieee~ prQh1eem,

RelevEI.!"lt.ie

van k~$t=n/b8t~n,

be~rokken 9roeP.

kaft op t~l van man!~r~~ WO~~~tl ui~~~druk~~ in ~ermeD

Wabrde-oora=le~~ de omV~~9 va~ de bi; het probl~em

maa~schappelijk nu~. en •• Zo stellen De Jonq ~ Pilot

(1982) voor om studievaardi9heidaontwikkelin9 te richten QP ~i~ $t~­

die-onderdelen die voo~ Qa maQ~derh~id d~r ~tud~nten probl~men op­

leveren. Dcusma 5 Wcl~era (197S} rich~~en hun prcfesaionali8erlngs~~­

tivi~ei~en op de behoeften van de door hen qe~nqueteerde ~oeenten (.ie

p. 20). Tereeht willen beide aut.eursparen enige zekerheid vooraf ove;r­

de v~aa~ in welke re~le behoef~e de ~e ontwerpen inst~~enton kunnen

voorzien ..

in~trw'nent

Irt hoeverre kan de verklaring r w~~rQm c~rt ontwikkela instrument

een oplossing ZOtl ~ijn VQQ;r. r.:c1'l probleem" wetensch.;::l.pelijk worden

onaer8tel.lnd? Zowol de clini.:: a16 de Diade-t:t"O);'.n;in9 be-roe pen :idch met

b~t.rek.king tot. hun Ingtrumen:t~;r;;i,l,lm lOp iI"J. de literat.uur algetl'1€I'I!t"n ge~c::··

ocpteerd~ opvattingen. smul1ng (1978) h~n~arukt dat de doceerva~T~ig­

h~!;l~n di~ in de Diadetraining worden overgedr.;::l.goE::n hct produkt z1 jn van

~en gO~gv~~d~g~ afl~idirt~ op ba8is van liter~tuuT~~l,ldic. op grond

hie-rvan i~ hi j va.n meninq I-Idr'lt Met ~1.:;I plalJ.:::libel I'I'I&.9 worden aangell{Jrnt;:n

dat ~~rt verbe~erin9 in het han~eren van deze easentiele do~eervaaroi9-

hedcn door ~~ do~e-nt zal leiden tot bet ere studi~prc~taties biJ stu­

denten p (pag. 42). Hoe plausibel ~e~g~l~jk~ a~nnarnen werkelijk ~;jn.

:k.an echter aIleen vi.." ongerv.Qij:k v~n de on<.'lerwi1spril,J.::t:l.jJc wOT.den

v~atgc~'I;.eld.

(3) De h~nteer~a~~he;i~ v~n h~t in~trttMent

Hoc g-e:mi!l.kkelijk 8lsgen docenten :J:"iI~p. !'ltuCet.tten erin om 0~T"l

in~trumcnt" eYerttueel. na tre.ining~ in hi1,t"t_ k~d~r 'Van hun onileJ:wi. j~.

resp. ~t~dietaken te han~eren7 vo~g~n' het ontwikkel!nqamonel V~n

Mi~an~~ en Van Brugq~n (198~) dient ~~ QndQr%oek te worden g~Q~~n

de ~raa9 of gebruikers het instrument binn€n ~an r~del~jke tiid ~un~~n

].eren hantaren. C.:,ge (197"1 plcit voer instrmnenten d;i.c ~rt~l ~n gemak­

kelijk door doc~nt~~ 7.~jn te h~nteren. Eij voorkeur. di~n~n deze in­

St~UMe~ten zOdanig ~e worden vorrn gagev~n~ dat docenten er ~Qnd~r

cursug of training gebruik van kunn~n mi!l.ken.

(1) net juiste gebruik van het ,~~t.~~~t

In hoeve~re WOk"'dt he"t instrmlllrt::J)t in velde.ituat.ies qebru_i.Jet "7.Q~l~

hQt i~ bcdoeld? De evaluatie-activiteitan v~n h~t antwik~elingamo~e)

van de Minicotl1:":I:h9" (:r,i.;t p. 13) zi jrt vri jwel geheel geJ:j f;'~t- QP hct v.!~t.,.

8t:elle:n van het. 1uiste gebruik van hat j.nst;nJIIlt;mt. l\l~ la-!.tl!st~ evalua­

~iecriterium voor dit model ~eldt of de dQcenten het ~~QQgd~ doceerq~­

o~~g va~tonen. ~en j~i3t g~br~i~ van ce~ ln~t~ume-nt wordt niet ~'l~~n

bevorderd door een antwerp dat ~ubbelzlnn1g~eQen ~itgluit, maar vooral

door een adequate in8truct~e.

(5 ~ D~ :;I~t;, 9£~ct;i~ 'Van de qebrlliker

1:Xl hoeverre vir,ld~n dQ(:~ntcn rc.::sp.. stllaen~en g-enr\l;ik v~n het

in~trum~~t ~evA~digend? vrijwe1 aile ontwikkelinq5mod¢llen ~chenke~

a.l!l.nda~ht ~~11 .;;le ","ppr¢ci.atic door de gebrlliker. COIllIIlent<:H"r van gcbrlJ.l-

kerB, maar oak van onderwija~undigen, VQ~en ~c h~J~n9rijk~t~ ~v41ua­

tieve gegeveno in het ontwikkelingsmodel van oe modulaire zelfstudie­

pakke~~en. Deze becordelingsfactor s1uit aan bij het norm~tfef ~~Od~­

~~tieve ve~~nde~ing5roodel, ~~~~bij ee~ i~~t~um~nt ~~~ b~hoefte van

~~n ~¢~~nt Qf ~t~d~pt dient te bevr~di9~n. Hoe tevredener gebruikers

over ~~n !ngtrum~nt ~~jn, hoe beter het aana1ui~ bij hun wensen of

behoeften.

(6) De empirische effecten van het instrument

~D h~ve~~~ k~n~¢~ ~¢¢r ~idd¢l van ~piri3eh onderzoek effecten

v.an het inst.rument:. worden aacget.oond1 Ten eerste kan ""oro en n~geg'l:li~n

of hat inat~~~Gnt bet~~ $$rt bep~ald~ ~riteria vGldoet dan een verge-

11jkbaar al~ernstlef. Di~ is het deel van het tool-baaed expe~iment~­

tiemodel van Gaga (1972). 7er illu8tr~tiG v~n dit model be~chrljft

G~ge ~~n ond~~~oek naar een instrument dat tct doel heef~ ul~eenzet­

tingen van doeenten te verbe~eren (zie pag. 17).

Ten ~weede kan worden nagegaan onder welke COOOQ;' tj,e~ hct itJ:$b:'u­

~e~t ~~t ~ee~t ~f~Q~t~cf ~$~ ~n h~t Dntwikkelinq~modet van Mirande

Van Br~9ge~ (1982) worat ait onaerzo~k explieiet verroeld. onderzocht

werd of stu~enten die laag scoorden op een teat voor talgeroeen .cdene­

ren' meer profiteerden van de schematlae~rroet~oQe Q~n ~t~d~nt¢n di~

hOQq QP ~czc test .¢oo<d~n. Blj ~~n r~l~tief la.tige tekst bleek oat

het g~val t~ ~fjn, bij ~~n r~lati~f eenvoud!ge ~ekst nlet (CamBtra &

v~~ e~Q99$~, 19$4)_ ~aq~ (1972) bep1elt inBtrumen~en die differen­

ti~r~~ n~~r V~r$chi11~~a~ typen l~re~, 20ale het leren van motorischa

va8~aigheaen, verbsle kennis. in~el1ectuele vaardigh@~an, COgn~t~~ve

~t.~teqie~n en ~tt~t~d~n+ 2~k v~n d~z~ kc~nisdom~i~en vereist ~en

andere onderwijsaanpak. bet ~erk v~n Sv~n~$Qn, Pa~k e~ Janssen c.s.

(zie p. 34~l5) kan worden QPgevat als e@n p~~~dQOi ~oo~ het on~werpen

v~n ~~~t~~eot~n d~e diff~~e~ti~~en nRBr lee~s~ljl@n, z~ls sa~i~li~me

Vl!!-r$U~ h¢li~e.

Ten derde kan worden nagegaan of studenten ~l.::; qcvQlg 'Va~ e:en

instrument beter atude~en an ~l5 9~vQlg ~~~~ w¢cr van ~~tere studi@­

~esultaten behalen. sommige inst~urnentcn hcbbc~ ~1, ~naere niet de

pretentie van invloed te zijn op &tudieres~lt~t~~. Yet TEleme~tensy­

otocm St~di~~$ardi9~~den· (.ie p. 33-34) bijvoorbeeld heeft oe.e p.~­

tentie niet. Het ev~l~~tiec~it~~i~ VQQ~ dit !ns~rument ia niet ~~t

~~udcnt~rt b~tere 8tu~ievoort~8nq boeken, maar dat ~ij ~elf go¢dc

redenen zien voor hat inve3te~en v~n in$p~nn!n9 in he~ leren hanter~n

van nieuwe inB~rumenten tEIBhout-MGh~ & V~n D~~lGn-gapt~ijn~, 19S5,.

63

De: -do(::~-et'vaBrdi9heden van smulinq (],978) p1;~tend~ren weI effect te

hebben op studieresultaten r ma~r Qnd~rzoek hiernaer maakt ge@n ~eeJ

uit V~n h~t qevolgde ontwikkelingsmodel (oie p. 22). Oit g¢ldt ~v~ri­

genB ook voor de ~twikkeljU9~mQdc1len ~~n The Minicourse en v~n d~

~elf~tudiepakketten~ A1~ reden h1ervoor wordt geg~ven a~t clit type

on~erzo~k cit~r~t gecompllceerd is om uit te voaren. VQor het aantonen

vo!!l.n ~Cn cau5~1!!.1 'Verbb.±'J.d tUI!!;B.en het qebr~ik van €len in:;;trumcnt en een

bepBal~ 1eerresult&at d!ent een groot ~~nt~~ u~riabelert onder control€

te worden gehouden. Dan nog is hat d~ vr~~g of het effect van een no~r

ee~ dOc~~t ~eha~teera l~strument aantoonb~~~ v~n inv1o~d i8 op atudie­

r.elJult~te:n. Vier l;t"'JJ,c:lDl,lnt-~n di~ wordek"J. itlgenol'l'len in een deh"t.

het beoordelen va.n ~oct9nten (M:l.llm.,,, ~ 19B1) kurtI'len dH: punt veJ"duidc""

ll.jk~".

Een eerste standpunt is dat dQGGntcn bcoOrdeeld moet~n wor~~n

aan de hand van de door hun studGnten beh~~ldr. ~tudleresult~ten.

Mckenna '1981) brengt hier tegen in Q~t h~t g~cr~q van ~ocenten

~lc~ht~ VDOr er.rt klein d~~l van invloed is op de st-uoj~p~¢~tati~g van

studenten. Vo19@ns hem d1ent bij het ~eQQrdcl~n van dDcenten de

context in aanmerking te worden gonQm~n, ~~~r1n zij hun ~~rk Qoe~.

Dit hQudt in dat ~ict al1e~n kenmerken van de onQe~wjj~OTgani~atier

l"Iet funct.icneren ervan, de beschikbare m.i.d{3el.,:m en de a12tonornie v~~

de doc~nt bij de beoorcle1in-g betrokk.en dlenen te 1.~ j:n., 60k

kenmerken van de B~udenten. Een de~de qpv~tting be~cbouwt onderwii~~I'1

als een activiteit ~ie in een aant~l ~ekw~~mh~d~n kan wor~en onder­

~cheicle~. Beoord~eld wordt in hoeverre een ooc~nt ov~r dc~~ bek~~amp

h~d~n b~~Ghi~tT H~~ ~pr~k~nd~tc voorbeeld v~n ~e~e cpvatting is Th~

Min1course. v01gens het ontwik~eling~o~eA v~n The Mini~our~e wordt

~~n ook ~ll~~n ond~rzo~bt of d~ aGc~nten de overgeoraqen hekwa~mheden

i'rt ~oldc::II!:l'1de mate ten toon spreiden. Een vieroEl taln l~~blt~ opvatting

worot vertclkt -door Travers (19SJ.}~ VQ].~ntl hem klln geen enkel ov~r­

zicht h~kw1!..,.mhcdf::m a~I'I.!'i;p:t'~ak ffiaken op een volc1ot9noe e7T1piri~che

~~~iB~ VQor ~over er weI ve~t~~~~n v.ijn va~tgesteld tUBBen dccent~taln­

merken ~k"J. ~t~di~ree~ltaten I ~i)n d@z@ niet 9~g ~t~rk. D~ belang­

r~jk~t~ GQ~q~V~~~ ~i~ dit ond~rzock i~ dat er in he~ a1geme~n e~n

ve:t'bal'1d is tU5~en ~tudiere&ult~ten en de door stu~~nten ~e~t~de tijd.

Daar -de te:t'm doceergedra~ V~rwi~Bt na~r e~n ~~~r brcde k1aese van

activiteiten, is h~t ~o19~n~ Travers nlet gewenst ~ ~~~ v~n d~te

~ctiviteiten QP aezelfde ID~n~e~ ~e beQQr-cl~le~.

Bet boven~t~~nd~ i~ ook van toepassiD9 op het b~QQrd~l~n van

onoG;t'w.i.jakundige instrurnGnte:n. .A~Il!J;llJite~de bij de opv~tt:f.ngen van

64

M(;1'i:enn;, en Travers, kan niet van elk instrument worden geeist g;"t hat

effect. heeft op at.udleresult.aten. De crit.eria voor de beoordelinq val"!

can onga;rwi jskundig inst;rwnent .aienen gntleella te WQ;I;"d~tl ~.t1t'1 dt!:

theQretiache claims van hat ins.trwnent en "-,an ~e conte:xt w",;.,;t;;i,J1 het

dient te funct.lone~en.

(7) De versp:reid.in9 van het. inst.rument.

Xn hQ~vljjl:~n~: heeft het ins.t:rwnent reeds inq~ng ~eVQnd0n in pet

onderwijs? ve~schil1end~ ont:wikkelingsmode-l1e::n t1O~Il\e:n ale laat.ste .t'ase

de ve:;t"B~reic:1in9 van het ins.trument. op de verspreidinq V-D.r1 het instl'lJ­

m~nt di~nt ~Ii"n f..,!;~ van impJ.'imentl;ltJ,~ ~p ~dQPt.~~ t~ volgert I :r~:!i!H"

tol3;t:;"efl.d ;in het gE'lQT."'I)H:; v~n 'hat instrument ~o~l.a J::;.eQQoI3")Q.,. '7.;1. j hoe-1;. mq:t

e'yeI'J.tu~le ';!(1!r.l"J.pol!l!!ri5ingert ..,.J!I.I'l d~ pIllat5cl.ijk~ 5ituol!l.t~e. Dab:rbij d.i~nt. te

wQrdo@n l1ecQntrQl~4J";rd VQQ~ he-t QPt:r:eot9"fI Vol:\fI eVl1nt~ele ;n."dl;:l"l;igqJ nnv~'I'l:­

eftlJl3:ctell.

In deze li'aragra,&.f werd een Bantal factoren behi2nQeld VQo;t;" het

beoordelen van onderwijs.kundige ins.t.rUInen'ten~ die werden ontleen.:;1 ;'f.\rt

e~n bcperkt aaI'l:t.1!r.l ontwikkelirtg5rnoo:cl1en. Zi j '(rot'n'L~r.. q~el"l. \l'Oll.e~!ge

epsommin'1 • Een belangri jke teeter die bui ten beschouwin'l is 'lebleven , ~

de kostertHI.[~t6r ~ In5t.rUrt'Lent.e:n die 9"Oedkop.e-l" 2:i jn in bert gebruik da.n aen

v~r9'e:L;Ljkl;!.,,~;r altern.atief 'Verdienen de voorkeur. Instrumenten die af­

f~~t;ievfiI;r- ~i jn do\!ln ~11:1'I ol!Il tcrnati-e£ tI'I.a.a~ weI duurder f verc11enen niet.

'?,:Qnde;J;" maG;!;" a~ vOQ;t"k~ur. fn gc~n v~n de be5Chre\'"oen ontwH:kelingsmooel­

l=n i~ .tp.rbk~ 'IT.at'l O(lk 1'!'I&.e.:r l1:-et 9'erin9'ste: kO&tenb~se!.

Samenvatt.end kan worden ges.tela. dat:. oe w.aarde v~n ell3:n ,i,.:nl;t~1,lm~I'lt

bep.!..aHl. WQrdt door de wijte waa.rop aandllcht is best.ee:d aan een of rneer

van de volg-ende factoren.

(1) Ret J.:n5t,,"'I.1.mC:nt l;!j,cot 'l:::G'rJ QplQ3:;.;ing vQQr e~n r~h::v~rtt probleem ..

(2) Hat inetrl,lrnent i6 gab.:'l:!;4J"II3:;r-d QP wQtlZn:!;~h",ppalijkc kcl"J.ni:!i:.

<.3) Ret irt.$t.rumel\t .!~ (9'~l'I'Iakk~li jk) toe (le.ren) h.anteren.

{4) De condities waaronder hat il1,stJ:'l,lmant van tQepa:!9:!!!:in9 is. zijn

~spe~d.f! eeerd.

(5) Met in.!;tJ;'ument wordt op de ju! &te wij2ie in onder-wi jssitu.&ties

g-ebrui.kt.

(6' De toepass.inq van het instrument etEmt Qe gat~~~~qr tQt tevred~I'l­

h"id.

{7) Bet instrument is aantoonbaar goedkoper en/of beter dan een

beschik:ballT al te:rnatief.

(8) Bet instrument 80rteert effe~t op studiegedragingen, reap. op

65

studieresultaten.

(9) HQt 1n9trument vin~t in9~ng in het OnderW~j~.

!IO) Ret inatrument Ieidt niet tot onacceptabele neveneffect6P.

'V~rwijll!and

instrwnent bij vOQrkeur multi-funct:l.oneel vt'in ;:I~;J;"c:'3 ~,~"

In ~it hoof~stuk ie een strategie beschreven voor bet ontwikk~­

l~n V&n ~ne~ijeku~di~~ itl~t~~~~ten voo~ d~ce~t~D en studenten.

gebaseerd op een aan~al o~twikkelingsmodellen oie weroen ~es~h~~v~n

in ~0 hQQf~stu~~~n ~.2 en 3T ~~ d~~~ b~~i~fu~~t~e~ ~A~ ~e~e st~a­

't-egie zi:ln het :tunderen.. het ont.werpen en het bep.alen '1.1"-11- d'E'! w~.lp·d~

van inst::t:lll"I'!el"ltetl. Ee~ vi jft9.I .runderinqsbronnen ~i ,1n 'h-et !<l.chr.:ppc:ma

vermo9~n u~rt d~ Qntw~~p~r~ d~ w~~rd~nQr~~nt~tie. problemen van de

on~e~wijspraktijk. ~eed9 beechikbare techniak an Qndcrwij~kundige

theorie~n. G~~n van de be~chr~Ven ontwikkelin9BMo~eIlen bea~eedt ex­

plici~t ~~ndneht Q~n elk vnn da~e hr.onnen. Nor.m~n an w~~rdcn bl!jven

veelal impliciet. In de meeBte model1en wordt voorbij geg~~n ~~n Qr

de: pr~ktijk, of!;3e: theo~ia of de tEtcht'li~k_ Voor hct bepalen van de

waarde van een instrument is het echter noodzakelijk om ~~n dR~~

l~~tste drie bronnen weI .aandacht te besteden.

Bet ont~rpQn v~n ~~t'l in~trum~nt be~t~~t uit het fermuleren van

c;:'ri teria. voor hat instrument. hat ontwerpe-n V;:In hlElt prototype en het.

ontwerpen van de il"l8truet.i~. D~ e~iter!8 worden ont.leend aan aen of

me.er fundering!lbrQnrtcn ~ AIleen die QI'ttwikk.e:1in9!:irnodellen ~ie expl1ciet.

\11b~'.J!L~:n. V~D CGn theQriG~ be:3teden ;:I"'f.ld.,~ht ~oI!n h¢:t forttl:1.l1el'l!-n van

criteria. Bij de over!ge modellen hlijven daze criteria impliciet~ 6Crt

gevolg hi~v~n i~ ~~t OQk de t~ av~l~er.Qn claim~ V~~ het instrument

im~liGie~ blijven. He~ ontwerpen van hat prototype is ~cn proce~ van

aeIectie. beWerkin9 uf con~tru~ti~. Het ontwerpen van d~ ~n~t~~~tic

st&at hier niet gehe~l los van da~T p~otQtyp~ Qn ~n~truct.ie te&ame~

~!el"len I!t.~n tc ~ltJitct'l bij d~ kcnmerkert 'VAt'! ae potenti~le gebruiker.

Voor h~t b~p,e;lel'!. van de waarde van een onderwijskundig in:stJ:"1.lmc(lt

warden tien aand.achtspunten onderscheioen. ~tati~ti~ch~ effe~ten van

inBtrum~nt~n op ~tudi~~e~~ltl!t.tcn is e~ hier slechta een van. Baoo~­

delnara oienan na te gaan in hoeverre er aa~ de o~der.~ch~iden punten

aanQ~cht ward be8teeo~ De per punt veI"z~1;ll~ll;3~ gegt::.:ve'I'l~ dien~n vervol-

gO:;rl..5 J.(J: hat l;Lcht V'I:I.J'l Q,G ge5~ec;i.f;i.cl3erde clc:liIlls v~n eeI1 ;Lnst;r;umer;lt, te

wQI".e:3en gewaar(!eera (cf. Scriven, 1974). Geen van de beschreven ontwik.­

k~1.il'l9.$moQcllGf,I bc~teeat l'i~ndftcht lI.an aIle tien onderBcheiden pUI1ten.

SOIIUllige punt.en worden onvolaoen(]e qe!xpli4::iteertl (pr8.kt.isch~ relevan­

tic, woetenachillppelijke fundering, beachikbare slt.e:rnBtieven), i!tndere

ontbreken; in bet. bij2ondel" (e~ b.ij a11e model1~r.t) doe ko~t.enfaet.ot"~

Dc C'QncllJ~iG V;:I,f,I ~it lloofdatuk: is dat de beschreven rnodellen voor

het ontwikkelen van onderwi jakundige instrument.en tekortkom.,ingen ver­

tonen, zi j het. in vel"s..:thilll!tnde n'l8.tc. Ceprcb~il:rd is;! om de trl'.8santiAla:

be!st.4~da~lefi v..sn dez= mQC~llc:n 5~rnen te voegen tot €len strateqie. De

bedoe1inq van deze st.rategioe is: n.1et. Oi.l'l. or.tderwij.sk'l,1:n13igG ontW9J;pG'~~

9'ed~tl!!.111eerd vQQr tG 5~'h;r;;i. jven hoe ~;l j te werk d.1enen t.e g~an. 'flat

bcd~r;tJc~n V"~n nieuwe vonnen ia immers Bsn geen regel .gebonden. Wel is

l':t¢t coo b~I;1QGlj,ng VoI:IiD daze Btz-ategle de on~werper toe ori~n'heren op een

aant.al essenti!le onde:rdclQr'I vzm hat gehele p:r::-ocas v~n instrwnant­

ontwikkeling-. In de volg-enrle hoordatukken :f!unqeren deze onderdelen alB

referent,iepunten voor bet. ontwikkell!:r.t van in.!!ltrumeI'l:t~t.I 'Voor bcgin­

nende onder20e~e~s.

67

Bet scnrijv~n van een script~e h~eft ~Qt dn~1 hc~ z~1fs~an~lq

1crcn v~rrichtert vall wetenscbappe11ik onoe~~oe~ t~ h~v~rderen~ Aen de

aoctoraalsC'ri~tie ~l,8 at1)d;il;l-ond~rd~c1 ku:f.ll"Je:rl tw~e soort:en probJ,fI'mcn

~orden onder~~h~id~n~ onder~ij~prO~1effien en stUQieprO~'~~nT ~~gcqaan

wQrdt wat de a~rd i~ van dez~ p~Ob1e~en en in hoever.re dev.Q prob1emen

dQqr midd~~ v~n ond~~wij~m~atre~e1~n kunnen worden betnvloaQ r voor~1

me~ n~t. oog op de dool' studenten aao de s(:!riptie ~I!!! beateden t i id

(par~qra~f 5_1)_ S~ripticprob1~~en kunnen ook worden hesGh~evcn ~1~

p~ob1eMen van beqinnend~ onderzoekers. In v~rb~nd met het ontwikk~J~n

v~n Qn~erw~j~k~pd~g~ ~n~trumcntert ten behoeve van de ~t~dcnt ~1e

beginnend~ onClcrzoeker, 'Wot'd t: e.an de han(l vnn hat. 'noviee-expert '

ptl.:r.~~igma nag@g~;;J;" ""~D we1k~ ~ritcria derge1i ike instrl.1mentcn dienet'l

tc vo1doen (paragr~Hf 5.2).

5~1 Prob1em~n vafi de doctoraa1scriptie als atl.1dic-ondcrdeel

De doctoraalscriptie ~~~ ~t~dic-oDd~rdee~ is vooral i~ ~e ~~­

cla~l-wet~n~eh~pp~lijke studierichtingen v~n cl~ N~d~~1ands~ univeraj­

t~~t~n en nQge~t:'hQ1~n onderW'~rf' van onderzoek geWf1!(!~t. fl!~:l.I'It.:)eBr

1978 J Van P.ll.5~e1 e.a., 1980; Sonnevel~, 19130; WZ!rdl!-l"Iaat', 19130 ~ J,agElr­

waard & Mul, 1982). n";'rnl'-l.I:80t wcrd. over doctor.a.als~rj pt".i~51 q~rep'Por.­

te~rCi bij 9bJCiierichtil"lgen ala Sociale Geogr""f.i.~ (Wil9'~t't'IB.k~rs 8: wil­

lems, 19i4)r Biologie (RQgcr~ ~_~_, 1980), Neaerland~ (CONOG, 1977i

Reisin9~~, 1984), Planoloqie (H~kkenQ~Tg~ 1990), Eeol"lomie (Lubher~,

19S3}, Spaana (Le~hner; 1990) en e.io~h~mi~ (Dot'lting r 1990)_ Ook in

bet. hog-aT beroep8-ondcrwij!l kr~eg de !!;(;ri-ptie publi~:lt.~:I.r(:! ~~ndac::l"lt

(LI!'-:~nhEll?l:rr ],9S~)-

pt'obl~Me~ in rela~ie tot oe ~fs~~dAer~crip~!e vormen een ond~r­

dc~1 de ~19'~l'nene 8t.ur:lievertraginqaproblematick binflel"l het:: hoger

ond~;rwij:s tn Neder1~nd CBui~, 1979). Ee-n In(3:1.~~t:ie voor de o:tt'1ven.g van

de bijdraqe die 8cr:I,pt;l.eprob~cmcn ~~n de algemene ~t;:t:ldi~vertra9"ing

66

leveren.. kan worden afqeleid uit. een onder~oek van de WG;I;"kg;r-oop T!';tu_

dievertraqinq ~ van het Sociolo9isch InBt.! tuut Vdn de K .U.N. rV~n

Bussel e.a ... 1960). Ten eerste stelt de werkgroep op grona van ad-mini­

~tr~tievc g!:;g~vcn~ VZl:5It d~t ~v~r de inschrijviI':tg'!I.j~rcn 1964 tIm 197'

dOet da3r macr dart vi~r j3ar cv~r. 7t ~ta~kt de ~tudie en 14% ZWRB1t

em naar een andere 8t.udiericht.inq. De f'ormele atudieduur van ai t

dOC'tor.aalproqramrna is m .. ,ur:lrn.aal 3 j.aa)l". 'l'an tWRG-CI;t wordt op b8!!1:!:9. van

818a9P~t'eenta~~8 van ~~ 8tudi~-o-nderdelen tn het. doctoraalproqr~mm.!l

q'EH'!onC'lodae:rd ~ dat niet de~e st:udia-on~'3!:,delt:!n mh.1.IIr Cl'e ~criptle het.

belBnqrijkst:e knelpunt voor 'Vert.raaqde studen~el'l in de doC'tor.nalf."s-c

vormt. Voor de ~tu~e~ten die meer d3~ vi~r J~~r over het doetoraa1pro-

9'r.!l!'t'!m;!: dOer.. i~ de !lcriptic v~c1al t'lct. 1.a~t~te ol"Jd~rdeel dat noq ruoet

wQrQ:en gedaan ~ Eenmaal in deze faae aangekomen komt. de st.udie bi 1 rufrn

de h~lf't v."n CIa- v~J:"tr~~gnen j~1'enl"I1g :at~n t:e li.qgBn.

Wa,qemakera .& Willems (1974) enqueteer~en .alle vier~e- en Q1,.J,~'2I:l';"'2I:­

i.a.ars studenten &lSrnelle aIle seriptiebe-gele!ders van sociale Geogr.a­

!i~.. o!:v~tlccI'ls .!I~n Clc K .. U.N., ove.r cge kb.ndidb.b.ts~c.riptie. nun :be1anq­

r:t jkste conclusies zi jn ~~t de doelstelU.nq v~p Q:e ~t":;:r.ipti~ Qndl.]irl~­

l~.j):; :i.:s: e:n o~t (Ie '):;legelej,~:l.ng probl-e-mati9ch iEir N;t~r. .;J..;I:n~~;i.d:in9 hi~r­

VBl'l wer-d ee!"J ha!"Jdl.!!.idi!"J~ ~eBt:h~e'U'~n 'J'06~ ~tu(j~!"Jte!"J ove-r het sehri jven

van de script.ie. Op qrond V8.!"J et!:!"J -eV'al\l&ti~ "",,n h~t ~~hruik V8!"J de:lie

handl"iilinq MMlu(i"""n will",,. & X",,,ot,,,, (1977} dH ,,~ .. "iniq verl>,,­

t~T:l,ng :i.l; Qpget:r:e~en en ~~t" .-:Ie han(llei~ing eoor stude-Pt,en QQk w~inig

lrI'ordt. g'cbruikt.

Heintje8 (1978) int.ervie'Wde 6 ~ocenten en 3 oroep1ea van ~ Btu­

d~nt~n 'TJ~n da s;,ubf~~l.]lt.cit.e:r'1 Politi~Oloqi~.r SO~i010qte ~i\ Nlet:-Wes­

te I'" !lC $Qc:!iQ1Qg;i~/CI,lIt.tlr~1~ Antr~J;lQ1QqiQ; v~n de 'U'~U~ Cok hij conc11.1'"

deert d&t ~e dO~lgt~llinqen van de script.ie Chier de docto~aa19C'rip­

tie) 0l'I"'o1do~~d~ zij~ \.]it.~~irl'erkt~ "De .alq-em.ene o...,8u!Oe1! 1k"e!d die

hierv~n hat qevolg i:; lic;:rt ten qrondslilg 03J,l',n "lie mee:o;t~ i:lI'Idere ~ro­

bleme:n" (p. 2S). ne~e andere problemen ~ijn;

- de ver:sehi1lende op'V~tt.in9~I':! o\l"t:r de 'trra39 of het ~ehri jven van Ije

doct.o.raalBcriptie een leerp.rooeB dart wel een toetainqsproces behoort

te zijn;

- de onvoltjoende ui tqewerktheid van het beoor{lelingsprQc13s:

- het tekort ann kalmia bi j de stude-nt-en over. w~t cr v~n h~n wordt

verwachti

69

rne~ het schrijvcn ~8n de aoetora~~8~~iptie~

- de mQejt~ die aQ~enten hebben met h~~ b~~e~~iaen van doctor~~l~~rip­

t:ie;:l~.

W~rden~~r {19BD) analyse~rd~ ae ondui~elijk~e~~n die met bet~~k­

k~ng 1;.1;)1;. h~t. do~l vat! d~ ~~ripti~ wero1e:n qeconatateero ~..,n ne h~nd

van een aldactisch model. Volgens h~~~ k~n d~ doctorA81~criptle

worae~ op~~vat ofwel ala een toets ofwel ~18 ~~n 1~~rproee8. Indien

d~ ~QGt-Q~~~ls~T~ptj~ wQrdt op~ev~t ~la e~n proeve van bekw~~mh~id, af

t~ l~ggen aan het ein~ v~n ae op1~idin9, ~et u!talultend b~QQr­

do~~ng~QQgm~rk~ dnn fungc~rt de scriptie ala een tQ~\.~~ Aan de ~crlp~

tie ala toets moqen eisen worden ge~t~ld va~ va1!diteit, betrQuwb~~r­

he~a "3'D b'["I,J;i.k:hn~rhcid. Ind~en de aoc-toraal.acriptie (!~~T~ntcger'1 wot.'cH

opg~'<f.!t.t ale eel"! st::udie-,onoeroeel O~t. t:~ vcr~~lijke:n ie met ee:n cur-

5;01,108; dZlln fung.ccrt het .2I~hrijven van de 8C:r:~,pti~ ~l~ een leerproces.

Aan de ecriPtie .,l.~ ~u:r!lu.l!l tnoqen onderwi jsko.,mdigc eisen worQ"=,l1 g...,­

steH'I, zoals vel:':'~u:i..(le:Jj.jking ~li. l1'Iotlverinq- van Qocl e:fi inhou<:! V.Qfl. no"';:

~U~BUB, net verschaffen v~n lccr~tof, oefening. to~t~i~9 en teruqkop­

pelinq. Na genoemde Griterl~ te hebbe~ toe~epaat op d~ ~~riptlereqe­

lingen van E!-en vijftal BtuQ::le:r.i,~ht;i.ngeI'l, cot'lclu(1eert:. w"'r.'dC"n~i:lr aat. ~-e

~G::riptje :J,n d6' pr~kt.i jk :no~n een goede toet.:l; nQch een qoede cur~u;,

i~. Doordat beide functie=s ni@t goed worden onder~chciden 1a er

ap.t"llke van een onduideli jke QJlQerwijl!l!iitue.tie (lie Q'D t.wee manieren

~an worden veTbatard~ of de ~t.udenten wcr~en t~jdcn~ ~~ studie heter

V"oorhereid op een Bcriptie met e~n tDet.~funct1e~ of at;- ~C'riptie ale

studie-onderdeel k;r.ijgt. de "1orrn van een vQJ.;r,~dige cursua. De !='i~r.."ite

mo~~li jkheid werd door haar uj tgew'f\'rkt i n a~ vorrn va:rl ~~n leerpian

voor de acriptie dat ~ich over verachl11enae i~r~n van de stu~ic

uit~tr~kt ~W~:rd~li.aar, 19S1)L

~en ~nd~r ~~pc~t van de acriptie ~1~ ~tucl~e-o~derdeel w~~d q~~n~­

lyseerd door Buis (]91'9), n.!' de a.r.:r!pti.e:Oege;L~idin~L Op baa:l."" vl'ln

c'l!tn vi jft~l gccitc:crde stutHea CQnQlt;Ld~crt Bu!g oat ~~';r;'"ipt.i~b~qelei­

der~ n.iet zo zeal' gi jn ge;ri.cht op net proces v:,n h~t 8chrljven v.."n cen

9criptie ~J.:; wc;:l op -c;]e produkten eI"Vi:ln. Me~r- .a..anQ:~t;ht: vOOr de proce:;­

m~ti9a kante:n Ie vol gens h~m ~odlg omdat ~e ~~~ip~ie een VOQr de

8t~d@nt r~l~t.ief nieuwe taa~ v~rt~genwoor6igt en nmd8t de student

ti jdens de afBtudeet:"f~!Se geme.kkelijk in -e-~n i~otel'l1ent gel:":'!.."kt. In(Ue:n

d.e aamenwerkinq t.l,Js!Wcn etu.aent en OOCE'Pt ~l~ een teedbacl<:proce!l wor";'!:

opgevat~ dan zijn hieTv~n po~it.ie~e etfecte~ t~ v~rwachten ~l~ de

i~for~~tie Op ~let vrijbli1venoe w~j7,~ ~ordt verstrekt ~n ~aa~mate ~e

informatie frequenter 'E':U .\n m~~r ge:det~illeerde vcr-m wor(3t aan9'ebQo.-en .

70

~rijblijv~ndhGia wo~dt hie~bij qetypeerd Hals een saroenwerkln~ waarhij

gedurende ae $'~l'ItH!!: p~r.:i.Qclt;l v,tln tot5t~nt'lkoroin.g vc.n (Ie BCl"iptie ( ••••• )

de vrZllBg Qf ~n ~n we:t~ tempo ein(J ... en s'Ilbdoelen zul1en worden bereikt.

vOlle~l~ in a~ l~cht blijft h~ngenH (p. ~). Aan oe hand van de door

ham g"?l~;ltee;rQe ODQerzoeks.rapport:en over de ,",oet:.oraalscri:ptie eOllclu'"

deert B~i~ vc~volg~ns d~t oe 8itu~tie wa~rin aan Bcripties wordt

gewerkt inderdaad gekenrtll!:rkt wordt dOOr aan 'J;"l;Iime mnta' V.<In vri jbli j­

vc-ndheid. Wat de frequent.ie van de feedback betreft. spreekt hi 1 het.

ve:rmoeQen uit dat c.'!:eze tendeert. naar e:enm.alig-e {eitl.d-)beoordeling~tJ.

en w~t ae ged~t~ille~rdheid vZlIn dQ vorm wa~rin de feaab~~k worrlt

qe~evetl. betrc-ft, wi,j.st hij oJ) in(licaties van 'armoe<'ige ' feedback ..

N~~r c.anleidin~ ~iervan stelt ~i, VOOr ~tancl~~rdccntr~ctan in tc

voeren bij wi1:2<e vatl. 'Vb.!'!;telf!!l:prekcI'lcle rQl,Jti1}oeJ:J:r;-ocG'~tu-e" 7.0'Jl .c;'Qn­

tr~ct zou rninimaal de volgende elementen mo~t~~ be~b.tt~n~ WV1jf ~ %~s

V'erplich-t;:c we'{kb~8"Prekinqenr die voore.:f9'aan~ Elan de eirH3beoordelir:J~

op gezett~ tijdcn plBBt~vind~rt_ D~~~n~~~t in.stelling v~n een v~~t

'~c:'rip'ti"35P~'t'Ie-kl,;l.~r!r W~:.H':H· :stuQenten bij tus8ent.f~d8e problemen or probleempjes tel"eel"1t :Runl'len" (p. 7).

Sonne\reld ~1979J dc:)t:;tt V9r!;ll;:.g v~n een Jl.IJf1t~J. 1JI..,,~ndl3'l.:ljJ-;~ qehQ~­

~en interviews met negen stuaenten in de &ocioloqi~ di~ aa~ hun

lScript,ie werkten. voor- l".I~t ft!!it d.!.t dR5Z:~ ~t.~a~nt~n v~;j!k ~~n jal.llr Qf

&an2i~~lijk l~nger met hun ~c~~pti~ b~~ig ~ijn, noernt hij ~rie OOT.~~­

k~!'J.. Il'en ~~r~t;.qJ ;i.!; .J:If~t1,'lQ:eren voor v-eel studenten een 'Ztr.iart qat:.·~

afstuderen betekel\t afeOh~id r:J~m~tI. 'Vart eel'l bep.a.z!lce l~vcI'l!.O!>tijl, op

2;o~k g~~71 iI;;:I;':';X' een b~.o.n die er rnisschien niet is. en onzekerheid over

d~ hoC:!:tak"lni!9 vnn de opq{ll.(j;;l,ne vakkennis. lJIen tweede betekent de doc't:o­

raalscript.ie een 1nieuwe atart' binnen e~n bijl'l8 ,",oltooid-e ~t.1.1di~~

voor het. eerst clienen stu~ent.l!!n 2ic:lf inhoud t.1i/I q¢'V(!:n a,a'J'J: d~ .stl,Jdic~

terwijl zij w~t b~t~eft sen ~ant~l ba~i:svaal"dlgheden daar onvolrloende

op zi jn voorbere!{J. Ten .aerde lopen de s!:::riptiewc:rk:%:a.i!ltnhed~i'J :C8.rallel

aan, ~cm~ ingrijpcnd~, ontw;l.kkalingen in de per800nlijke sfeer.

vOQ~"~ in verbaond' met ait laatste relb.tive~rt SOtl.J'le'V-c:ld voor9c~t:eld<::

oploB8ingen als ~trakk~r~ boqclaiding en s~T~ptiacont~a~ten. In~~ke

Qe 1;Iegeleidinq B!qnaleert hi:1 aan de kant V8.n ~tude'J'J:te1't c:-en zeker~

onmael'l:t. 01'1'1. l'IllI'! b¢hQt3:fte ~"'Il beqeleiding vorrn te geven en ac.n de kant

van ~ocenten ~en ~ekere Onm~cht Om hun ber~idhcid tot bcq~leidin~

Vorm te gCVCIl. Tenslotte roel"Kt Sonneveld op dat ook 8tu~enten die

a-rin :!;IL,gen fll,1,ll script.ie af t.e ronden, meeetal door diepe d8.len %i jn

~cg"',;:IrI ~ "(>evQ€llElns. van echt.e wanhoop. achsamt.e, an9'~t en \I'~rvr~eTIl­

ding van eigen kunnen, produktr medeatudenten en student.(e) zijn

J.::oo¢en ;in r'l,2ill'le mate worden gereg;i~treer.t!( .. (fl. 120).

Meer n09 dan bij 50nneve~~ h~t qeval Ie worden door Gelens (19~2)

script:ieproblemen bGli.cht l!l.J.!!I .!r.f~tu~eerprob)q:mQ,n, 'Welke samenh~ng~n.

met de lIJfrondinq v~n de verlen9de .adolesc~nt:L~periode van (le stuocnt.

up grQnd v.art :tijn kont.llkt.-en ala :3t'Udcnb!~:n'P:5YC"'ho1ooq me't vijftiq st.u'"

dent~n die kamp~~n met e~n~tiq¢ af8tudeerprobl~m~~, on~erschei~t

Gelena Identiteit~pr~blcmen~ motiv.atie- en 8t~clicke~ze proble~~n ~n

'lol'lmakiI'l:~~p:t'obl~ma~ie:k·. 1t.~n het eind van (le !;tndie vr..!r.qen veeJ

I9tullenten zich af wa't :?:~ nu ci9"c:n.ll~k kunnen -en willol!!:n. Door hen kZ!lI"l

de sc:riptie wor(Jell ;:I~ng~qrcpen. al:a: ..::3~ laats-te mQgcli jkheid. om {"tp d~

studie een eigen ate'JT1J;1oC;L t.e c3rtlkken. Ze stelhm hoge eisen aoLH1 ~d~h­

.... e1f en aan het:: te vervoLl.iI,::r;-d;iq~n produkt en t.egenovcr de begeleioe:r:­

gq:dr~g~n :Z~ :z..:ieh ambivalent: -ene:t"OI';;ijd!J willen ze alIas 5!~lf uit.20eRen

en anderzijds voe~en ~~ ~i~h onzeker en hebban ~e bchoefte aan steun r

Deze atudenten lo~en q:r:-ot:~ kan..!. 0«1 vast: te lopeJ] m'l;de -!i:OOl:' de w:i. j7.~

w~~rQP ~~ ~~~t~d~~rfa~~ i~ ingericht~ zonQ~r. veel begeleidinq~ 7.Qncler

eel1 ~uidel1jke dOE!lstell.i.:nq an :z.on.84!:~ auicj,eli ike t.~, jds:litnieten. An(leT.c

~t~denten k~mp~n m~t ~rn~t1ge twijfels ov~~ hun 3tud!emotiv~tic_ Twij­

f~le die vaak terugg~vQ~rcl kunn~n wo~den op de QQr~pronke1i1ke etvdiR~

kC~~G w~~r :z.e niet cf niet meer ~~ht~r ~t~8n. Omdat he~ verv~ardiqen

van oe :8~:t:.{pt:i~ R:cr'I l\!I.t.e~ke int.rinsieJ.::a m~ti'i)'atie vereist t::J;l ~~tJ 2:ekere

identific~ti~ m~t cl~ ~tudie kOMen deze 'twjjfcl~ ~u ~an ~e oPp~Tvl~kte.

Teqe:nover de- omqevinq en in hct bijzonder teqenQvcr de ouders~ m"'~r

ook tegenov~~ ~~~h%qlf i~ het Moeilijk om in ait 5t.~dium v~p d~ ~tDdie

n.b~ t~ Jdezen vocr een alt(!-rn.!r.t.ie:f. Omd.at :t'!@ ~oi;hter oot=: niet i),~htcr

het ~fm~ken v~n d~ ~cript.ie staan, is ~r 5prake van ee~ 'ni~t-willen'

waarvan z-e ~~~h v~~k ~i~t ~ewust zijn. ~ij weer an~e~~ ~tDcl~nten kan

~~r'I ern~tige en lang~urjg~ af~t.udeerproblem~t.i~k een min of meer

gc~toorile l'elatie met (le O'Jdc=rs ten qron(laJ.~g li9gen. Ene:r:-z::I. jd~ ken

~ege Qe vQ~m aann.emen van een niet wille~ afatuder~n ~l~ e~n vorrn v~n

protest tegen d~ ritcrk-e pl'eatatiege~icht.h~l.a en qe~~ ng~ ~m.ot.ionela

aandaeht van de ouders ~n t~~e~ een t.aboe op h~t openlijk tQnen V~r'I

agreasie tegenov~r h~n. An~erzijd~ k4n. deze problemnti~k ~e vor~

aannemen van €len niet mogen. afatuderen. W~l ~f~tud~~en zou vQor de~e

stu~en~en tot een lOYQlit~itBconfllct leicl~n., gepaar~ q~~nd~ ~et

-8chuld- of o!\,;) g!5lt:g~vo~len8 tegeJJQver thui:s. In bei~~ q-~v;!(lJ.4!::I"'i h~hhBn

z~wcl de ~tDden.t e.la ziin Ql,ld~r~ 4!:r rnoeite mea ~m ~aar de vo)g~:nde

raSE! in blm leve-n ov~r t~ 911an.

D~ h1-erboven ge~:i..teli"rCl~ empirische StUd'i(~51 .... 1jn ""I"at het. obj~ct

v"'u or,.oerzoeJ.':: b~tr~ft qericht op de lok~lc ~crif'tie'Si t;.1]~tic v'lln een of

JI1.eal" stud!eri cht!ngen. Bovend!en zl jn 2:e I!3terk e~plor8t.ief ~r"l !n'tYl~r'l.t.a'­

x-iserend van op-z:et.. In mindere mat.e zi jn dC:'Ji:e bcpa:rkir'l.qc;:r'J \l'b.r'J t.oa-pa~­

sing op de .I!!Itudie v.e:r:t L..s9'e.rw,a~rd " .M1,l1 (l9A:;n. t.ij deaen een onderzoek:

naaI" aIle doct.oraalscripties 9'esehreven b1 j d~ Nildarlands:l0 UniVArl=ii­

t.~irlC! QPl~j<1inqt9n in de cult.ur.ele- ;!.nt:t'opolo~ic~ de PQliticQloq-ic en de

SOC!OlO<;;tle il'l -de peri¢dc ~cptemb-er J978 - september 1980. De vraacr­

~te11!n9 bestaat: uit tw~e- d~len~ l!l.) welke is; d.c kw~lib:;dt v.sn d~ tc

ond~rT.gG}:;:en s-cripties en hoe verhouden z!ch tje :koBten tot de baten? b~

b~8t~~t ar een verband tuseen de t.ijd die studenten in de ecript.ie

inve~ter~n ~:n QEt ):W'~U.teit v~n oe scriptie en boestaat er aen verbaI'd

tussen de aard ya~ de be~ele1d!nq en d~ kw~litcit van d~ 5~riptie?

Veor de b~antwQQ-r;-Qil1g h;j,e;rv~n we:r(!en oria Boorten gegevens verZoi;I.l;T'le~Q.

T~Ji e~r!;ta we:r(! aan Qe hand van studiaqidsen n81Je-gaan wa't oer over de

coctoraalscriptie for~e~l gereqeld i~. Ten tw~~d~ w~rd ~~n ~t.c~kproet

van SO .2icriptics gQt.rokk~n nit een onoenloekspopulatie van q76. Daze

~.criptia:s; w9-,;dan door- twee perEicnen van een andere inet.e11ing dan waar

d~ :8oc:r:i.ptie was geschreven herbeoor<leeld. Ten dert3e werden de bi:i de

~esele~teel'Cl~ ,!;criptie~ betrokkcn ~tud.cnt.cn .en dOl:'cnt~n gcintcrvicwd

m~t CoS beooe1ing een beelQ te kri 1qen van de fei tel! 1ke qanq van z.ak.en

ti jden:s. h-et vervaardigel'l van. d~ ~c.ript.ie.

l\.an dl/j! h;;l,nd v~n de- 8t1;\Qiegi~sen wordt Clt3 volqenoe !JefjD~ tj eo V'i,'I;;n

een doct.oraalseript:!e gegeve:n;: "Een sC"hriftl!-l! jR wl!:rkstuk. van ongeveer.

50 pEtgina''!;, ter vervl!l.l!I.rdl.gil'lg w.s~rv~n in h~t ~t'OtdiQprQgr.smm.s Qngcv~~T

4 maanden is uitqetrOx,ken en dat beoot'CleeHl k.an worCl~r'I. al!l.l'I de h.J!ll"ld 'Q'l!I.n

Crit,.~riZ! Qrnt,-r;-oe"'t p~o!:;l;t,~ew~t6'l;U,nq, de lQ9"ische o~bQlJw ... ~e verwerkinq

van l!t.eratuur. het tI"JI!:or~ti!-:::h= 9ch$lt~~ ~~;mcll,lsie-s~ 'b:rQnveJ"melding~

1.lit4jllrlijke v-eI":;!!orginq, ta~lqebr1J.!k en 8t:!~1" fp. 2'7). Op basis van (Ie

~fqenomen interviews onaerg4et dl!:2e 6efinit!e I!-n}:;:~le wi j'2;9il"l<:(enz .. Een

scnr1ftelfjk We~k~tuk ~~~ DnqavR~r 100 png~n~'~ t.~r v~rvl!l.~rdiginq

waarvan onq=v~~r a m~~n~~n nQd~q ~~jn ~n Q~t ~~oo~de4~d wo~dt ~~n de

hand v~r:t een ~~nt.t'l.l critera, wlIarvan niet du!del11k is. hoe ze gehan­

teerd word"n' (p. 7:;). D" h".b""".d"H"q " .. " ~" .".l.pH". l"l.dt <I"",l.d­

deld t:ot. een l.~.9'er re~1.21tl!l...e:t~ d~ a.e:n"(t.e:nk~li jke 7 gem.id8eld voer de

bctrQkk~n s~ripties wo~dt n~ ~8rbeoordeling 5~90. Naar ~~nlejdinq

hiervan eoncluderen de ..e:uteu~!s dat. de kOl!!itl!:r"l die voor -e~t'I doctora..e:l­

SCYip!.i~ worden gemaaJct. te nooq 2i ~r1. e:Y.I de: h.!!tten te 1911g.

Woilt hat doel van de doctoraalscrlpt!e betre.t't. wordt geconcluoeer<1

d.st d~ ~t~d~~g~~8en g~~n ujt811J.it~el g~ven over ~E vr~~g of er ~p~~ke

~B van het leveren van een pt'OdUkt of h-et ~ich vo~t:t'l!:kken van een

J~~~p~QceSr Uit ce interviews kornt n~ar voren d~t oe ~e~!;t~ ~tuCl~nm

ten vinrlen ~an de docenten vinden dat oo~1 ~~t 7.ij ~llerlei voor het

scbri ~ven V~l1 d~ ~crifltie nooozakeli ike v~~;r::'di9hc:den mieteIl r VQQr.sl

in verb~nd Met het we~~~~ m~e ~~n probleemBtelling ~n het ~chriiven.

De m~e.st8 ~l;'riptie!5 "V.i~rli1en op €len vrijblijvenCl/8,dvisereIl(Je r Qfwel op

c@n n~~t dwingend!eturende manier b~9~1~i~. Bet qeij~t~ bCgelei­

oinqspdtroon wordt al:; 'Volgt beschreven;: "N", enkc:le or1~ter@n.a-:: ge­

~pl"ekkell wordt dOQr de !Student een scriptie-or,lt:w~.rp q'el'l'laakt, wti.llri'n

zak~n al~ ~robleem6telliIlgr hoofoat~~~n~~li~~ en te behandele~ litera­

tuur worden va5tgelcgd. W.sI'lneer -!Ie docent (en ErVe~t~c~l een 'rt14!Etlezer '

of 'Q~ v~kg.rQ~p" d~t g-oedkeurt., gaat de student .s.sl'l de slag .. O;:l.t w~ 1

2i:~gg~n~ lezen .. Ti.jdene deze 'leesfase' on~~:rhQudt hi ~ geen ~ont~kt met.

zijI'l begel~iderl ~e atspraak lui~t ~mm~.r~ d~t hij weer v~n 7.1ch last

hQr~n, w.s!"!r'l:cr.:r h~t e~t'8te hoofdatuk op p~picr ~ta.&:t- en (I."t k..,n l~r'lg

op :z:ich laten w~c"teTlI" (p_ 41}. Hoewel 80% van de !;Itude:rtteI"J tevl:e~o'3In

i~ over d~ p~r~oonlijk~ verhoudinq met ~e ~o'3Ig~J~idcr, ~ift~t 55% V~n ca

Btudenten de kw~ltteit v~n de bcgel~id1ng matiq tQt ~l~cht. SeriptieR

waarvan de beqeleiding !;t:r:-~k gRorgo05y'li1!lel!:rd WEIIB Cparti jan noudeI"J :i!dC:h

~~n van t~ voren dulaelijk ~emaakte ~f~praken over tijdspl~nnin9 en

cont.actf'requentie) werden ;l,et~ mirtd~t'" goed boordeelo d~I'I :!:Ieriptiea roet

een 'lOBsere" begele:tding_ st=riptie.e w&ar lang-e:f ~.,n 9~werkt Is wOT.d!':n

door QC h~rb~oordelaar8 gem1daeld ~~t~ bet~r qevonden d.sn ~criptie8

waaraan korter is qewe~ktp E~n ~turende!dwinge~Q~ m~~!er van begelcir

d~n blijkt volqene dit onderzoek n~ct tot betere Bcripti¢~ te leioen.

Wel blijken niet of vrijbl!jvend begeleioe s~~iptfes qem1ddelrl ~n~ll~r

te zijn g6schreven d~~ ~criptle:s: waarvan de beq.r:::l-ei.aing een );T1~n of

M-eer dwlngend k-D,rD.):::te~ dro~q .. Op qrond hiervan kolln worden geco1"l<,:!lu­

deerd dat vOQ~~te~~en vQor 5tr8kkere begeleidi1"l9 ~n ~cripti~contr~~te!"!

m~t het oog ep Bn~ller en beter tEl: Silchrijven scriptie~ vQQr.sl.e:n.oc;r gee!"!

~mp~r~~ch~ b~~i~ hebbe~.

Het hierbO~en aanqehaalee Qrld~rzoek leidt tot ~G t=Qncl~sie dat a~

doctora~lscriptj~ c~n ~t~~!e-onderdeGl i~, dat in t~l v~n ~tud1~­

ri~htinc;ren verschillenQe prQbl~m~t!Be:he kanten ve~tDo~t. De on~e~wij~­

p~oblemen van dit stUQ~~-¢~d~rde~l hebheu voQral betrekkjng D~ de

dQel~te~~Jng, de begeleidinq en de beoQ~d¢ling van de BGrlptle. De

3t\1di~problem~n hebben zowel betrekJ.c:j,ng op lie l'I'Iotivaties (af:!:ltu~eer­

of adoleecentlepr()hlcmati~k', al!EI op de k:el'lp:l.~ ~!"! v.aardi9heilen die

:t'Iodig zi jn voor het zelf'st.anO:ig u:l tVQIS"r"l1n 'IJ'~t'1 Onder2oek: Ctckort aal1

vOQrbereiding) p Sc:Jvcnd ic:n .d. jn vri jwel alJ.e .,otIing~hb.a~de aut.eurs hat

~rover eens dat h-et .t:Ichr.'- jvan van c~:r'I ~crl'P~ie in weJ"k~li jktleid aan-

74

;'.:ienli jk mee.r t.ij(I koa:t. d.l!.~ ""~t. ~d;.udi~q;l..d~en QP d~t p1.:l:nt ~:r:melQ:en. De

vr~~g ~~ ~u welke van de genoernde la~tor~n door ~i~d¢l v~n QndGr~ij~­

ma.at:re:~eler'l kUI'nl~n wQrden l:J.e~nvloe(! met het O'og op sneller en beter te

schri~ven scripties.

Met betr~kk:ing tQt; de dQG"!;telling en Qe beoordelinq,scriteria van

d~ ~c;T.;i.Ptie-ol?dracht., wordt:. geconcluaeer(I o:lat <3e-2:e: ont:3Ult:3e1ijk 2ijn.

(W8.9'eWl.!l.k:~r!l .& Will~m~1 ;1974: H.t3intjes, 1978: warQen8.8.r, 19~O; Lager'"

w~ard &: Mul, 1982). Ee~ floqi1'l9 om hiGr;iI'l v;l,~ sch;{";!'ftel;f. jke jnfoTm~t.;i.!!:

verbe~ering san t~ brcnq¢~, b1~q~ weinig 8uccesvol te zijn.

M.f!:t bctr~kk;i~g tot ce begeleidin'iJ wordt. (Jeconcludeer~ de.t ~eze

niet :;:;0 zeer gericht is op ?'Jet pro~~~ 'J';!'~ ~c.r!pt.ic~rv;!!.;ardiging .. ~I~

weI op de beoot'~e1i:n9' v.an 9'elc-vcrd~ p~ol;3'1,'lJc:tenT v-eel ~tuQ"enten vinden

de kwalite!t. van de beg-eIciding m~t~'9' tot slecht en V'o:-al eocen'ten

Ii jken er mo~ite m~e te hebben {waq-emakers &- Willems, 19747 B'efnt:~e8,

1978, Buis, 1979:; W8.t"~er.ta8r, Ig90~ L~9'e;rwZl;:t;r;-a I)i M\lJ" ),98i.")T 1.Tan po­

gingen O~ d~ f~edb~~kf~n~ti~ v~n ge begeleidinq te verbeteren doo~

~~dd~l v;:tn str.~kkere, meer sturende be~elelding en door te wet'ken met

contracten, mogen &lthans VOOr de snelh~id w~~rrn~e de 5c~iptiG worct

.g'cs;;C'hreVGfI en voor de kW8.1!te!t van d~ ~~ripti~., 9'¢~rt b~l~rt9'r,i jk~

invlocdC!n worden verwacht.. wellicnt ~at tlOO:l:" ~irld~l ir~r'1. dit. .sOort:

tri;!..&.t.r~q~;I,-enl w.no!'.r~~n studenten meer bel'lo~ft.f!: bli1k~r.t te l'I~bb~fi d;!!.I'l:

docenten, weI .... Wllt Sonr'l.~Vt1l;I.a (1,979) noerot- enige Iscriptie-ellen-cte'

kan word~rJ. ~oQrkQmcn );:.;1 j (tie stud.ent.en die een u! tgesproken beno-e!t-e

hcbb~n ",an ean helde:t" qeat.ructut"~e:t"lfe 'l,l'Ot'm 'Van he-;rel~idi~9'~ Ook ii!!:

net a~~rtcmclijk dDt de kwali~eit. van de begel~idinq ka~ worden ver­

hoogC (loor daze niet. alleen t.e' r!eht.en QP de p;J;"QC!uktef) v~n :st.ude;nta-n

m~~~ ook op bet ~rocee van s~ripti~~~r~a~rdiginq_

Met betrekking tot d~ bi!:QOrd~~;ing v"n QE:' :s;cr;i.ptie rn-erken I,.nqe;r­

waard • Hul (1982) op, Q~t n,et ~uidelijk i. ~ welke wljze de beoor­

d~ling~criteria worden toe9~pa~t. In de pr~ktijk ~ijk~ h~t QQT~Gel

ove~ d.f!: kw~lit~~t v~n oe eoor hen onderzocht.e Bcr!pties voo~ ae ~e­

tt'ok..k:o!:~ ~t!JacI'lt.en nQg~;I. m;l,;!.(l ~;l.t te vallen", indien d1t ooraeel verge'"

leken worat. ruet d~ re$Dlt~tc~ v~n een herbsoo~~ellng. Oe l~ger.e

Tesult~ten van de herbeoordeling zijn eehter vanwege ~e qevo19~e

proce.aure ai&cut.abel. J\~nqebQden WI;.H-g: cG"n steekp:r-oaf V-I;II1 .;IIleen vol­

doenda b4:u:;\'ord~,=,"1g:€'1 8CI";I,.pt~,e80. Do,:~r {.Ie llerbeool"rJelasrs 8.9.n (Ie l"1anll van

Mil.!l.r li~f!il't;. n.t:l'9'4!nt:l.eE"l tEll beoordal.en critet"ia o-ok onvol~oo!:nl!le~ tl'IOchten

geven, i~ b~t. ip50 f~cto t.e v~rw~~~ten dat hat qemiddeld.e oQrdeel

laqer ~~I ~itv;al1cn_ HQ~w~~ a~ v~lioiteit en betro~wbaarhe1d van ae

scriptiebeooraelin.g k4r: W"¢:t'de-n ~1;beterdr zi jn de qevolgen van derqe-

7S

lijke verbe~erinqan VGor de ~w~lit~it van ae sc~ipti~ en voor de

t.ijdsbeeteding V~D ~t1,l-.1~l"):tqn :niet goed te voorEipellenT

Op gI"ond v.ar'l h~t voor9&.ande )l;:an wQ;r:!;l-en ~eeo~eludeerd n;)t w~li~­

'W~lJ,r h0t dQ~l 'Van de scriptie kan wQ;I;"o~n v~rhel<lerd, de bE:OG:t'.:;r~liI'lg

v.an de 5~ript.i~ doorzichtiger k~n pl052!t~'t)"inaen en eat Q~ b~ge1eidinq

beter kan worden gereqeld, mp~~ d~t hiervan geen 8ub~~~pti~~ e~tecten

V~rw~~ht. kGnI'l~n worden op de kwalitait v~n de Bcriptie en op d~

tijaBbeBte~inq van Qe st1,ld~nten.

Ve~r zover teko;l;"ten m~t b~trekk!n9 tot de rnot~v05tie v~n studen­

t~n ~amenhBngen met ont.w!kkelingB-p5y~hologi~cbe ractore~~ ~ijkt de~e

brQn v;m ~~riptieproblel't'Le:n door micldel v.r,.n Dp d~ !?;(:;t'ipt:.ie qer;l ~htc

maatregelen niet goed helnvlocd te ~unnen wor~enT ~~rder i8 het njet

duide1!jk hoe groot deze groep i~ ~n w~t ~~ omvang is v~n hun atu~ie­

vertraging.

TeKQ:t'ten met betrekking tot oe kenn~~ cn ~~a~diqhaden die nodig

~~jn VOQ~ h¢t ze1fatandig verrichten v$~ onderzoek te~~~Qtt.e, worden

qeaignalee~d in de ~t.udies van Heintj~~ (1978', warden~~r (198Q),

Sonneveld (1979) en van r ... ;)9'~rw.!t.al"cj & Mul (19132). De2e tekortell worder.

toeqe8chreven aan sen onvol~o~nd¢ voot'bereiaing i~ h~t. aan de Bcrip­

tie voorafq<'\~jJrle ~tl,laiepro9!.ralYtma. Rennel~, jk vormt. de 8CLtptic voor

veel Btudent~rl et31n ni~u....., ty~e Btudietaak ~ w~"rvoor zi:l zich de be­

nodigd~ kennis en vaa~oig~~Qen nog moeten eiqen m~k~n_ 01t zou zowel

vQQrafgB~nd aBr'i .ala t1jaena het vervai:lrdiqen van de !;Icripti~ klJnnen

);Haatavinden. De:-::e beid~ m09'~lijkheaen -sen kw;alit.~tief' beter~ voorhe­

.t'~idlt19 en €len kwalit~ti~f bet.ere be-geleid:.lng van de atu";ent- v~r­

w!ji:Et~ n~05r va05rdi~he.aen die nodiq ~ijn Om een Bcript:~ . .q; met gUCCe8 t~

~oltoo1en. Aan welke soorten vaardi9heden de 8t"~~nt behoette heeft ~n

op welke behoefte V","P d¢ ~tudent. de 8cZ"ipt.icbegelei~ing 7.j~h .ai~nt t.e

i'icht~I"!, :d jn vrageD die n.,,(I~r~ aatl:.a.acht. verdienen.

5. 2 D~ b~h6efb!!~:1"J. van de beqinnendtJ Qnd~rzoeker

5criptiep~o~~~m¢n kunnen worden be~~hQuwd ala onderzoBk~p~obl~Men

van beginnende on(i43l~~o~kQ-r!!:l .. V-o.or de 8tudent als beqinne1ing In het

i3:oen van weten.s~h~ppelijk onder'Zoek is het ~ehr1jVen van 'Et.;l"n ~~I'"ipt.ie

rel,atief nieuwr groat v..,n omvang en com:Dle~T tic probl~,"en die hi.~ruit

voortvloeien weten 8~CGe3Vol1c ~tud~nten (al Q~n ni~t Me~ behulp v~n

stimuJ,a::renda G!n kriti!;~hc: 1:':1I!!geleidin-g) tot ~~n oplo8sinq te b:r:-¢'ligen,

76

7.ij ~ct QQ~ ~~t ~~ ~w~~itqit v~n h~t ~i~dpr~ukt Mis8chien niet hooq

i!lO, dol!l.t 'Z~j ~r mi~~~hieI'l twee keer zo lanq over hebben qe(!aan dan de

bq;doo-ling i~ ot,:I:n zc :mi:S;,s;~hicn ook door 'Cli~p~ ~&.~en' zijn gegaan. Nie't

sllGceavolle atuden~en daaren~egen alaqen er niet in ge~e p~Qbl~~~n

to~ ~~n oplos;~in9 t~ bre~9~n, h~t~ij v8nw~ge een ~ekort aan prob­

leemoploa vaardi9hedan, hetzij v~nWGge e~n t~kort aan motivat!e ala

91;lvQ;L9 'U."!In. cL;;l_ ontwikkelingspgyehologische factoren. op qrQncl vi'!!.n

het hier geschet.ste gezicht.spunt. zou (met uitzoIJoe;ring v~n de l.!t..!t.tBt.e

~~t~9Qri~ !IOttld~ntc;I'I) zow~l de voorbereilling ala de begeleirling van de

!;tl~dcnt gcric;:!ht kunnt;!:n worden op het ler~n oplos8en van ~E' pX-Qb~~m~n

die kenmerkend zi)n voor de beqinnende ondeJ:"zoekcX"_

Voor hat lcren oplo~~en van dl!!:%i!!!! problerne:n kan worden 1)j. tgeq~~n

van twee aldactische rnodellen. In hat Ge~~t~ mQcl~1 WOrdt een gewenat

~~ndalinqsve~loop {~f. Mntt~~ , Pilot. 19~O) onderwezen voor het

uitvo~ren van d~ 8eri~tieta8k. Ret leren ~oepaa8en aaarv~n heeft tQt

~oel OM v~~l v~orko~ende prcblemen tijdans de uitvoering van ~e teak

t~ voo-rkomenT O;itwerkinqcn v~n dit. model tr~ft. m~I'1 a.a:r"l. in handlei ...

dinqen voor het. schriftel i jk T.~ppo;!:"tarGn ~n voor het 8ehri jven van

acriptiea en verslagen (cf. De aoe~, 19?~~ O~QP ~ Cc Vrie~. 1977r

Lamers, 1979, Mal t:.h.a , 197"9, Ste€lholJoer e • .o.., ).979, ~~nk~m.a~ 1982,

JJeo. 19(05), Kenmer);end vooy:- .;le~e i:l;::tn~le:t~;:.rtgl"Etn ;i.!;. d~t :zc m~er ge ...

rieht 2:ijn. op de eia.en w.&al:'aan (tusa.entijdse) schri.ifproQ\llctoS"rt dit;!:ncn

t.e voldoen, dar.. op het proces van Bc.ript.ievervaardiging en de d.".,~m~G

gep" .. rd 9 .... nde "'0,,11 i jkhed, .. "

Een tweede rnoQel dat Mierop ~~~ ~~n'U~lliI'l~ ka~ dienen, qaat nlet

~it V~D e~~e~ w~~~~~n vQld~~n mQct worden, ~a~r van moeilijkbeden di~

~tl.Jl;3enten t-egenkom~n ti jd!2I'1~ h¢t verv.!.ard1qen van een scriptie. On­

d~rwc~t;!:n wQrdt ho~ ~~riptiemoeilijkheden ~e eignaleren, te jn~~rprc­

ter~n en ~~n t~ pakken. Ret cloel ~.!.rt dit ~odel is niet zo ze~r O~

problemen te voo:r:koJllen, mll~r vaQIQoC?r Om ~t\ldentel"! toe leren om ~"1Jn

-eiqen. vaetk onontwarbs:.ar lijken~e roQe~l;l,jkho6!:d~n t~ ~naly!];eZ'et'J in. ter­

m~~ V~~ op t~ los~e~ pro~lernen.

voo~ ~et sp8eifiee~~~ va~ cri~e~ia waaraan de ta onc~rwij2cn

~nho~n v~n h~t l~~t~t-~ mQdt;!:l client te voldo~I'I, kan te .rade worden

qeqsB.1'\ bij h~t. onder2oek naar het qedrag van nov;i.~Q:!; ~n expert.!!!. Bet

OplO~~en. van problemen wor~t door beqinner~ ~n~e~~ a~ngep~kt d~n door

exp~rt!!l. Expert!: zijn sterk gericht op he~ .a1J.alyserefl v~n ccn op t~

losse~ probleem~ zij herformuleren, schematissren of tr~~~formeren

~en prohleem 7.od~niq, dat h¢t ~oor hen oplosbaar worQt en ~~ ~Gn

eplo8sinqsplan voor ont:worpen k~n worden. l3cgJ..;nr'lers d8aren~e9'en 11j-

77

ken dir~ct op (Ie oplQs.s~ng ~:e t~ willen koereen ~~n d.c hl!!.:nd van het

~~r~1;.1;l: hct b~~te d.a.t:. ~en invalt (F;:J.!'!IhDUt., 1983r 1985'. In -e-en ~;am~n­

vt!ltting van het. ooc3~:r:z:o~k op dit terreln door Mctte~ (l9~-1), worden

c3~ v~r~~hillcn i~ qearaq tussen expe~t~ ~n bcqinners ale volqt QP9~-

8omd~

"] T VeJ:"lS~h~'.;t~n in m~thod~ 'Vfll'I. pt'obleem..-interpJ:'-L3t",tie en -analyse. De

be9inl'l.cr ont.b~~~kt he~ aan:

~. ~~nonie~~ mQa~ll~n of probleemechernat~ W55:rnaer sDecif~e~~

probl~mert he~leid kunnen worden~

b. een categOriBering~- Qf analy~e8y8teem voo~ probleme~.

2~ ve~~~~il1en in declaratiav0 kcnni~!

aT De v~~k~nni~ van de expert ia vollediger en roeer coheT~nt

qeorqaniseerrdr hij de be-ginner beBt~;:I,t k!:~!'J.ni8 vaak uit 11Q::;:::I1:1

b~9'r.ippen en reqels, ook ontbrcckt h.e.nd.ige, nj.~t. ~t..rikt. beno ...

di"de kenni s.

b. D~ beginner vult ontbrekanclG v~kkenni~ aan met ~~~v~ kenni8,

i)d hoC' th~orie~ of id1osyncr.tl.t~,8Cht:" voor!!stellin9t3"n vnn pr.o""

ceBsen of toeatil.fldeJ].

3. v~rschillen in proeeaurele ~~nn~~~

a. De expert beschik~ over b~t.er geOrqan~8e~rc3~, m~er omvangr.ijk~

.s~hemat.5 van prOc1uctieB verbQnii~n ~an roee r exp', ;l.l;'i ~te voor­

waarden van tQep~!;I~::lin9 en ~ategorie~n prob1eem8it.uatiI88. Dc

kct.tni:i 'V.e.-n de expert :t a 5>:') g~~t.r\j~tureerd O;;\'t ot:':zclfde (decltl­

re.~ieve en pJ.:'ocedl,:lI:-clc} inforroatie lOp 'U~r!.:[c}'d.llende :nivnau~

van aet&111erin~ a~nwez~g i~.

b. De beginnsr Qnthrcekt h~t. Ban een sy:!;,t.aml!!.ti8Ch oplospl:,n c~

V(l;~j.c QQk 5ar'l. methoaen om tot ~"n plan t-e x.oroen.

c. De beginner heaft proble~en met:. het {lI~~w~nde~ van kenn~ ~ v:!n

al9'~met'J.e a8t'1i in BpeG:lf;i.0k~ ~ituaties."

Mctt.e~ tekent h!erbi1 ~~n ~~t deze sam~nvatting hQofa~ake1i1k j;

geba.!5eerd op ol'ld-erzoek na~r h!;"t;. OplOB.8en van l1;Jtllurwctel'le.chappeli jJ.:c

VT.~~g!;l~~kk~n van ~~la~ief eenvoudig niveau. Indien echter wordt uitqe­

g~an v~n ne v~rondcrstell!nq dat de g£noemde v~rBchil~~n Qok van toe­

pB,BBinq zijn op de verschillC!::o tU:2Iflen onerv.are~ ~IJ erveren onderzoe­

kers in andere discjpl;l.n~~ {cf. Tromp, 1985; 't'eJ"lou~ & Met.tes., J.9:R5)

dan kunnen voor stuoanten "J.~ b~q:irJ.nelinqen tn h~t dC)en van ondel:'~Qe-k

een dr-letal behoeften WQX'!;Ien ge1'loel'l'l!!l.

Ten eerate h~hb~n zij behoefte a~n q.cn a~alyseBysteem ~an de

hand W'aarvaI'l :zi j (Ie moeil! jkhed-en clie zi J ontmoeten ~ kunl'len interpre ....

teren. E~n overzjeht v~n vQQr de beq1nDe:nd~ ond~rzoeker qeld~nCl.-t:

78

I5tandaa:r:dproblernen zou die :f!unctie: k:1.mn~t'J v~r'J'u11~n. Aal"J ~~ hand van

:1:G'n over2:1eht" beatae.nlle uit be8ehri.~v.i.n9'eI'l v.aI'l ve~l '\roo.rkomeI'l.d~ en

voor d~ b~ginnen~e on~erzoeker typlsche problemen, kunnen gesigna­

leerde moe!l! jk.hed~n worden 9c!ntcrpr~tq;~I;'Q oI!;t~ ;i.~~t~ntJ.~~ v~r:t ~en Qf

mee~ ~ta~da~rdpIobl~m~n_

'rG'n tweeds hebben de beginnende or.!derzo~k~.r~ b~ho~fte a.an in-

8trum~nten w~~rm~~ ~Qe te p~8sen declaratleve ~ennis op overzichte­

Ii jk:e "Wi jze kan worilen wee.t"g'~9't!;"J'~n ... :DQQI hen goe:lEIelecteer(le ).;ennie.

dlent ~odan!9 t~ wQrd~n geat:r:uctureerd in cognitieve schemata" a&t

delen ervan voor l'I.~t d~nk~n ~n ~~h;r;:',i. jV09n e:tover op het "jui ate moment

be$~h:O::bi\Rr kunnen worden gel'l\&&kt in b~t ~ehc1Jg~n_ ~n vQQ;rb~~;Ld v.,n

zo'n it1st~tlrn~nt. i.5; h~t ~~hl"3lm~t,.is:eren volin inform.atie (zie par.agraa.t

4.2). Bovendi~n h~bb~n ~~j Qe~oefte aan een externe inatantie die

na!cvc ke~nisr ad hoc ~heori~~n ~~ ialo~y~~r~ti~~h~ vOQr~t~ll~ng~n

~j,gn;)l0gert en Gorriqeert. nit la.at:5b;~ ;i.~ ~~n VQQ,r !;ir; h~na )'.:J.gg~J;"1de

taak voor de b~gel~id~I. W~3~mee inhoud k~n worden gegeven aan de

ter1l9kOppclingsfl,mGtie (Buia, 1978).

Ten derde hebben b~9!:nnende QndeJ:"~oek:era behoefte aan instrumen­

t~n die hat qehruik: van procedurele kenniB be-vo.rder~n, in h~t. hi j:z:on­

Qer ter bevord~riI'l9' v"n €;!Cpliciet plmnrnat:ig handelen. Hiervoor k.an

worden gedacht aan ee~ pro~~durc vQQr h~e QP;Los~~n v~n ~~r~Ptie~

problcmcn, w~~~bij Qandacht wordt qe8~honk~n .aan h~t Op~t~ll~fi, uit­

'V'"oeran en beoordelen van plannl/!!tJ..

Welke- eon:!icqucntic$ kunnc;:n nu ver.bonden worden Ran de verondel""""T

stelde benoeft~n V~fi d~ be~inncnd~ onclGr~oeke~ met betrekking tot hat

ontwikkelt!n V4n c~n QI1d~;I;"w;l.j!3):unQ:iq inatrument? Indian ervan wordt.

uit.qeg~~n d"t te~o~ten a~n vakk@nnia van de ~t~~ent dOOr de beqe~

l~,idf?:l"" Kunnen worden aangevula, dan rea;tt!:t'~r.. er tW'¢a- b(j:hQ~ft~n d;i~

niet van v.a.k:inhO\l8.elijk~ .I!!~rd zijn, m"'.l;!::;f;" bq;tJ:"<9I)I;k~nq hebl:;.en op alq-a­

l"T1l3:ne v,",aroig-heden in het oplO~!ie:n van prOblcm¢t'1.~ het ~n.,.lY!3e1"l3n en

hq;t pl~nm~tiq ~~npakken van problemen. Zoals a1 werd gea;teld ~che~ken

E!Xpe-.t"t~ 'Uit'V¢e";t"ig ,,";:md~cht ;,.an de amtlya8 van een probleero en daarbi 1

kunnen zij putten uit een a~Benaal van analo9e- p~obl~~e:n waarvoor

oploe~in9~n b~$chikb~Q~ ~ijn {21shogt~ 1983t. Bovsndien bestede~

experts niet alleen meer t:.ij.,j aan het analyse-re-.n V3n een probleeM~

ma~r oak ~~n h~t m~~~~ v~n plannen om een probleem aan te pakken.

geg~~nelingen werken weliawaar ook met pl&nnen. maar in mindere: mate,

rninder ~xpliciet en op Minder fl~xibele w~j2e. tij p~1EI5en hun plan~en

in mind~r~ rn~t~ ~~~ ~~n ~ich wijz!gende omst.andigheden. hanteren ze

mcq:r ~).l; .;;!oJ3"l op ziC'hz@lt en l'"IUfI pl.a1'lnenrep~rtoiIc i~ b~perkter (eL

79

Plower fii Hay-es p 1990.). Ook vOo.r hee m~~~n van planneD gr.:ldt ... (fat de

expert k~n putten uit ~~n v~~l rijker re3a~voir van vrQced~rcle

kenn18 dan de b~ginnen~e onderzoe~eTT

citgaanae van de~e in~icht~n en hat re~d~ gekozen ~l~~cti~e~e

model ku.JH1~m er W1et betrekk:l.ng t.ot een instrument "foor hat opJo~!'Pen

van acriptiep~oblcrn~n aria criteri~ worden ge£ormuleerd!

- Bet moet aansluitlal"n hi j \1e moeil! jk:h-lr)dcn :;/;0818 oazl6 dQoT. i91:.u~eYlten

wQ1;'"I;3~n crVb.ren.

- Dt:l .!.I'l:ud~r'lt. moet deze rnoeilj,jkhcden ki.mnen ver~h,td~lijk:en.

- Da e:tuQ:-ent mQI;"t. plannen }{unnen o'P5t~11en 01'1'1 vey(lIJi.dQ;1ijkt.e moei-

lijkheden san te pakken.

(Met opzet ...,o:r:~t hir.:r gegproken vlJ.n 'mo~i1i .iki'"!eoen'. "t_C oI'Hle.r-

8chei~en v",n 'problemen'& Een 'rooei.1ijkheia' verw:l..i~t hi~r nal'lY ee:1"J

g:~vQCl vi!t'I: onmacht. van (Ie ~1;.l:ll3~nt. Een Iproblccm' -VE!r~ero~ I~d:~rt ....

daardprobleero' g~nocmd- is een !nter.prct~tie daarv~n. di~ ~oqelijkh~­

den bleat. voor een op).Q5iI~in9 ... Pllit zit v~,;t", i~ een VOOX-hq;cld van aen

1!lQelJ.:i, jkh~id. "Ik. moet het ondcr'Werp bepe:fk~n", i!l een voor-bG:el~ van

een ~robleemr o~~~t i5il ~a~gegeven in welkc riebtinq een Oplo~8inq k~n

worden ge7.Q~l'Lt.}.

Een inst.rument vQQr l'L~t verdu!delijken van acripti~rnQeilijkheden

d:l.ent het t~ko~t san canoniek~ modellen t~ ~ompenseren, wa~rl"Ja~r

specifieke rnQe~lijkheden herleld ~unn~D woroen. ~~ng~~o~en wordt cl~t

~~~ Qvorzi~ht van voor de b~gin~ende onoe~7.Qcker kenrne~k~nd~ pro­

Qleme~ d~%~ ~bmpen88tori8che fun~ti~ tot op ~ek~r~ hoogte k~n vcrvul~

len. Een inet~~m~Dt Yoor het ~~k~n van plannen om verduideJ.ijkte

moei1ijkheden a~n te p~kken aient te~ ~omp~~satie v~n ~crt tekort ~~n

proc:cdurele kennis V~D ~I;! be:9innende ond~rz[]eker. IH1[1g~nott'!en wor0:9.t

d~t sen Qvcrzicht van per et~pd~~rdp~obleem te vo1gen plann~D ~n ta~­

tieken deze fun~ti~ tot op ze~ere hQQgte kan vervull~n_

In dit. l100fdatuk wGrdet.t aan (Ie s~;riptie ala st.udiconderdeel '7,Qwcl

QPdcrwij~problemen nl~ ~tudieproble~~n ond~racbei~~n_ Ter bevordcrin9

V",n d~ kWl!!.litelt van -c::!e ~~riptie en JtI¢t he:t oog op het verkorten ven

oe ~~n (1013 5~[""ipt.ie te bestet1en t:.i jd wer(l n~g~99.e.n welJce ~tutl.ent.- Eln

onoe:r:wijsv-..,riahelen door middcl van onderw~.j~n'le.atreqal(!:n in <;l'unst.~g~

~.t:,n kUl"J.p~n worden be:1nvlQed. Geconeludeel::""Q wcrd lJat vOQ[""Bl de voor h.::!t

ve~v~~~diqan v~n een 8c~iptie h~nodi~ae v~ardiqhcden hiervQQr in aan­

merkinq komeD. ~ncr:zijd~ aienen ~t\H'al'lten zich ae~0 'Va.ardiqhe(l:en voor­

a!9.ae.nd san het verv~~rdigcn van d~ scrJptic te verwervcn, ander~jjd~

ao

di~nt de door de begeleidinq te vervullen teru9kopp~1i.t'lI!~f1.1li.~ti~ ;!i~h

Op bet to.cp~~!=W'I;m v;r.tn {30~e v8.l'trdl9"hed-en te ri~ht.oe'I'l. W~lk~ d~ v~~:;rd;igh~­

den zijn waarsan de ~tude~t ~ls baginnende onderzoeker behoefte

heeftp werd a!geleid uit ond~rzQek o~~r hat ge~rag van novices en

expl!!rt~ .. 't.rQQr twae van deze behoe-ftel\ wot"'dt. i~ hct vQlgcncQ: hQQ:t"Q~t;.l,]k

~e~ tweetal 8ame~hangend~ instrcm~nt~n oPtwikkelQ~ een analyaeByst~ern

voor het lnt::e.rpretl!!ren vat! sC,!:fiptiemoailijkhed'en en een pYo.e:e-lHn"e

vOQr h~t planrnati~ ~anpakken van ~eripti~probl¢mcn.

Sl

Hoofd~tuk 6. De constru~~ie V~n ortderwij3kv~dige iD8tr~~enten voor

de a~np.ak van sc:r:-:Lpt.i~pt"o:blerol'ln

In (I:!,t hoof'dstuk wordt versJ.;tg ger1aan V~n clc wi ~z€'o w~arop (le

~Qn5ltrt1(:;t.ie p1."Zlt.svonCl v~n twee onderl5.ng :u;lInentl~l1gr.nae inst:r:-I]mcnten

voor het C)plo~~t:!n van ljI~ri pt.ieprobl am~n. Elet -e~T.~t.~ in Btn~m~n~ i e: eeTi

.,nalysesysteem voor het vcrd'l.Ii<lel11J-::~n val':! e:cript;.i~m.oeili 1k:h~cle.t'i van

~tudenten Cp~r. 6.1). Het twccd~ instT.vm~nt. be8t~~t ui~ ee~ ~trat.eq1~

voor. hct planrnatig aa~pakken v.,n ~t.andail.r~problemen, Zll!smede nit:

qeseJ.er-tr.:crde tactieken die in M-Elt kacJer vaJJ de e:tr~t~gie: kunnen

wor~l3n t.oege~1!8t (p~r. 6.2). 'De hicrbij be:norende inst:ructio!-, t.w. c1e

cur~U~ TO?lOS8~P van 8criptieprOblem-en' i~ i~ par. 7.1 Ran ~e o~de.

6 • .1 Ben eysteeVi waar e:cript:i.l3mo~ill1kheilp.n l"Iaar ner1eitl kunne.n worden

St~ldc:t'1tel':! die drcieren vast t.c: lopen m~t :he~ Bchri jven V;:ln hlln

QQc;'torb.&'lscript'~ lijken ver~~riKt te zi jn qer.jl;:tkt in een voor h·e'ln

onQntwb.:tbaar k1.l.)wC!:n. De vr.,.,g W'b.Elrvoor' :r.ij 2ich ~:i.cI".t gepl~;;l.t:~t: is;

waar te :t,~ginrten? Oi t ~oort moei~;i jkheo1en w.,~rop 8tl.'1"ent.~tl tl i~cn8

h~~ vet"vaardiqen va~ een scr~ptie B~uiten, vormen bet. uitg~n~gpunt

vocr tle constT.I,H:::!'tie van een analys.e8y~t~em. 7.0 Tn !systee~ hc~ft. t.ot.

ooe1. hlE':t; ve:tduidelijken van scrjpti~ll'I.oeilijkhe-c]en HH,3'i'H'Iig t.e i,t,:'.:vcrde­

re~, dat Q~~~ planroatig k~nnen worn~n aanqep~kt. Daart~e dient t.~n

ee:rlSte een ove~2icht. van '8tan(3aar(lp~(Jbletnen' tG worden g~!6ent:l.fi­

oee:rd, PX"ohlG<:mcn die kenme:tkend zij)':l veoy beginnenae otll:'5'erzosker,t.. Ten

tw~~d~ die~t. ee~ model van d~ ~crlptiet~~k te ~OT.clcn qekO~~n, san d~

h~l"Id waarv~n h~t. qehee] vb.:t'J :stano;:\.,rdproblemct.l em Qv~r~lchtelijke

Wijze kan wo~d~n 9~or~enrl. Vcrv¢lgen~ k~I".tnen p~r ~tan~~~rdprobleem

student €len ni:l.ar een e:tarJca,srdprobleem hcr1eide 1llQ~il:ifkhejB p1~nmat:lg

a.e.npakkenT

82

Een overliieht 'Van :::;ti:lnd.:a..:..rdproblcmc::-n dicnt .:Ian dri~ ~i:;c:n te

voldoen~

het dient. bru.ikhaar te zijn vQQr ~tl,]d~TltcTl \I,;it ~:;I;'~t;hillen!;3;e stu­

ilier icht.1l"Jgen ~

- de b~~ch;r';!, jving -v;:m elk stelndaaroproblElern dient voor stullent:en vol­

doet.lCiI!: herkr:mning..o;;mQge1 ~ jk:heoen toe }:;l1e~oen ~

- »"t ov"rzicht dient volledig te 2ijn, .odst elke s<ori.,ti,,!\\oeiHjk­

heid erin J(al"J. worden o1'l:dcrg~br"l;'ht_

VOOr c~n mQd~;I, v",n ~t8 scriptiet:aak gelden ooR: arie ei.ael':i:J

- hat model dient van. toe}.'laee:it'l~ t.e zi jr'l op d~ !:c::;ript:i~tl!.i:lk in 'U'~r­

ach111eI'lde !OtI..H:Hq-ri~ht:inq-en:

- ~l..o;; eem syst.eem voer l'loet o:tde~IH!~r'l "ill'l. 5tZlndi:ll!.rd'Probl~cn di~nt. het;".

eenvoud!g en overzichteli jk t.e :id jn met het 009 op hct. '1~m~k waar­

mee het kan ~ord~n q~b~uikt:

- ne benaminqen van de cornpenenten val"! het model dic-r'le:n a8r.J tc ~lui­

ten bij hC!-t ti:li:llqc:;::b;E'"l,]ik v.,n de toakomstige gahrlJikara.

Op g;l;"f:mo van hat voorafgllande ia de vraaq-atellinq voor de con­

struet:.ie van een analy~!!-!::y~;tc-cm tw[!:~~rlt;!i. Wc;l:lk~ zi jn da pr.Qbl~cn

Van b~gj.nncn~e onrlerzoekers en hoe kunnen deze prohlemen ha.ndig worden

geordend?

'1'a~ be~ntwoordinfr van de:ile vraqen werd een invent.ari8e:rend Ol"l­

der:iloe:k. u! tgevoerd. Via doc::;ent.or.n 'U'~n oa F.,(:'ul tai t ner t.etteren en

Soci~l~ W'e:t-enschappen van de Universteit van Ame;t.e:rdam werd c::ont.,act.

gelegll met. tien :::;t.udcntcn di~ 'l;"~c;:~ntEblijk h~n scriptie met 8ucca~

ha<:ideI'l ..:..fqcrQna _ Ce hedoeling hiervan was om zowel asn 8tuden~en met.

r~l.,ti~~ lwog ~ls met:. een relat.ie:t' laa~ ci~fer voo:t hun scriptie

eel'! OI'lq~ulR~r ar:;i,-e t,lI,.'lT du:r:end interview at te nemen over "'e "oor hen

onc1ervonden sC.l:""ipt.i~m~il.:ijkheat;:n. .l\i:l.ng!;"PQPI-C-T} W(I:'{"Q. !;3~t Q:0ZI3 qrol3p

st!J~l!:nt.ert ~~n vQl),e-(1;lger en 00)1;: een ob1ectiever h-eela van hun seri\;' ...

tie:moeilijh~d~I':I kort gt;v~n d~n ~t~cl6nt0n d;is nog met hun scriptie

beziq zi:ln~ een object-iever be:l!:ld o:n'ldat. d~zc 9'ror.-p cr ~~r d(!:fit'litic

jn gealaaqa is om de moeilijkheden die zij tegenkwamen u!t de wee; te

rulroen. 2;00'&t. 2ii j hun :5criptiemQt:'-:ilijkhedl;n boc~t~r irt ee:r'l: oor:z;:.'!I.ak- el"l

gavolg- parspectief kunnen plaat8en.

VQo:r QISI constrllctie va.n de ti jdena de interviell's te 9"ebruikt9n

vragenl:1 jet werde-n cn.~erwerpen ontleen6' aan het !Set:.rl jfmOdel van HElyea

Flower (1980) ~ Dit mOdel 1.50 qqbl!I:l;~~rd QP protQC;:-Ql-an~ly~l2:~ v~rt

tijdens de ui~voerin9 van ~en ~~hrijft~~k hardOp d~~ke~de proefpereo­

nen en gee-it e~n be~chrijving v~:n h~t ~chrijfprQe~~ ~n d~ ci:l.armcc

gepolloElrO qa.a.nde rnoe!lijheaen. De naa.rtJk in. ait tI'lOdel ~i9"t of! de- ea1'l'len-

hang t.U5~~r1 h~t inteqrar.en v~n kl!!:nnis r het ~1;.rlJct.'drer~n van t'.akJilt'. eli

net vero~id~lijk~n van doele~. HierU!t voor pro~fper~on~n VGort­

vlo~i~~d~ moeiltjkh~dcrt kunn~n volqen~ d¢ ~~t~urs met ~~h~lp van

~lannen worQen ~~n9cpakt (Flower G Hays~~ 19RO).

n~ oor~fJronk~lijke vri.'tqenlJ.j!'lt. beat-aat uit J.Q+) vi'!.gen, verde<3J.d

over tlegen sect:les ~:i(l: b~t.r~kklng hehben op ~

- pr.~lirninair~ vragen over be3t~d~ tijd, eindbeQo~clcling, ond@~werpr

p:rol)J.~~rn~t~llin~ I b~lanqri ike e:rv.aringe:tl. en moei11. jkh~dct'l, beqeled­

ainq en tevreaen~eid ove~ P~Q~~~ en prcaukt,

- .vr~qcn Ove~ de ~eraadpleego~ jnfQrm~tie ~et betrekking tot de QO~J­

.-=;;t~llingen van d~ 'E;r.:;riptie-op,,~.,~h't.:

- vr~ge:t'l r.:.vel" de .:\;:J;Tll3-J.\l.j.ting v'~n .c1~ ecriptie-opdr~C!ht op het vQQT1!f-

9aande onderw! is /' - vragen over de begeleidir,lg v,"" d" ~eriptie;

- vra9'e:i'l ov-el' de planning von do> eltudent i

- ",rag-en over net (lQ~l v~" en met de geBchr~v'l!!:n ecriptie~

- vragen .over het werken .. " d~ inhoutl van de a~l"ipt.ie;

- vragen over h~t". ~chrijven van teksti

- slotvril.ge~ Qv~r d~ b-elangrijkste rnccilijkhe~en, ~~(:!rerV'arinqefl. en

aanbevelingan en d~ vraag o~ er nog ~~~~rt onb~aproken ~ijn geb1even,

De kern van oe vr~g~nlij~t bestaat uit Q0 ~~ctieB betreffcnd~ pla~~inqr

dc~len~ werken a~D ~~ inhoud ~~ ~et 8chrijven v~rt tekst.

'VQor het cat-egoriser.ep. v.lI:n de door de st.ud~nt.cI'l: toe- fOI1!l'l)ll;:r"Nl

~eriptiemoeil!jkheQen werd e~n ~envoudi9 model voor de ~n~~y~c van de

bewerkinq V~r,I cert ~odel qeb~s~~rd op de

;:ID"'~Yl3-~ v.an info.rml!ltiev~ t.eksten C,jord,an, 1960). V'clgeI'l.:5 dit moClel V'a~

.Jorda.n kEl:t! voor elke ~:rIfQnnatieve t.ekst wordGn tlagegB.an ""'l;lt hct. onder­

WISt;'p ~ h~t probl~em, de oplos:::Iing ct'J de beoor(3eJ ~.:ng daEirvan is, onk ~l

blijft in s~mig~ t.~k~ten een of m~~r v~n aeze comPQn~nte~ implici~t.

Bcwei'k~i'lg hiervan res~~~0~rde in een model v~n d~ bcriptieta~k h~~taan~

~e uit vjjf ~ubtak~lij

(1) h-et kiezen van het ond~rwerpi

(2~ het fo~uJer~n van ~e probleem~t~11in9'

()) het t~~~nken/uitwerken v~n ~~ Qplo~5ingi

(4) hat r~pport~renJ

(5) h~t beOordl!!:len van de e~qen wcrk~a~~he~en.

De uitvQcring van het on~er.~Q~k vo~a atg voIgt pl~~te. Ten eeT.-=;;te

werQ n~ e:J,k: v"n d~ e~rst:.e t.wee inte:tv;I,~w!,; de vra-genli 1st bijgeste1-c!.

Ten t~eede werden ~~ ~lk i~tel'vi~w de door de ~tudent qenoemo~ rnoel~

11 jJ.l.:heden aa:n de han~ V",r,I d~ vi jf I!5tlbt.aken Viln hct. scr!pt.!-eJ:T1od~l

R4

geC"~'teqor!seerd. Ten derde wer-d nb. elk. Interview geprObeercl om de per

subt.aaJ< qec£lteg-ori!let!:rde mOeilijkhor;d~n t.~ hl6f1Q~t9/1. O."."r TI;:II het 2:t9Ven­

de int.ervi~w I~H±iB~lijk \o,\'b.~, dllt m'EtEt~ ;i.ntervieWlS qeen nieull'e inzichten

~ouden opleVerer'l, Werd v~r'I verd~r~ in~~~v~~w~ ~fq~~~~n~

~et resulta.at van dit inventarise-re.nde onde1'""70oek bestaat uit een

9'eor~en..:J. over20i<:::l"It V~1"i: !;tb.nd.!:b.:tClproblt;III¢n en ui t bc~chri jvingcn

dQQr l;t;:I,1Qent~n on(Jervonden scril;'tierno.ei 11 jkheden. In f1 quur 2 is het

per 8ubtaak .geordende 9!!heel V.!J.n ~tb.r'lclb.~rdprQblemeI'l. wecrgegev'en.. C Het

OV~r!Z'icht; dat in figl,11,lr ~ ;I.!; weer.gegeven betreft Qe uitejndelj jke ve;!';'­

sie. Aan de aanvank.elijke v~r~i~ ~t~rb.k~r'I d= $=lf-m~n.!J.~~~entpro­

b:lemen~ zie par. '.3). Volgens deze figuur dienen stand.a.ardproblE'men

tc wOrQ~J1 gezj.c:n ~15 P;f;"Q'blSPlGll met esn bep~lIlde subt;:llak. 'aoewel c;3.;i.t

VOQ:f het rnerendeel van de st.andaardproblemen juist ls.r ].o;:an dit voor

bijvoorbee1d arnbitieprob1emen worden .e.an9'!!!V6chtcn.. y~t i!; aan ook

n~uwk~<,lrigG;r- t:;nn t~ 7,t:lqqen~ l)lj elk van de subtaken tbelloren I enk@le

et.&nd&.e..raprOb~~l'n.er'l.r db.t 'W"il %cggcI'l prl;Jbl'l;mO~n di~ zich in d~ praktijk

me"?l'l;t;:J.J. bi j oeze aubtaak: voorc1oen en meeste.l niet bi~ €len van (IE'

overige su.bta].o;:en.

De t~ee(l.e constructietaa.J< bea.tol'lolj 'uit l'I~t fO.rD'l't.ll~rer. var. ':'1'11-

:;ch't"ijvingen voor elk vnn de standaardprobleme-n , die de t.oekomat:iqe

qeb.ruiker voldot!:t'Jde h~rkenlii1iq~mQg~;I, ~ jt-:;ht:lQen moeten bj,eoefl. HoeWeJ. 1;\5. i

diEI: 1J;i. tvoeX"i~q van deze ta.ak het Bcheppend vel'mogen van (Je ontwerper

(,;'e par. 4.2) "en be1an\l"ri jke ro1 .pee1 t. werd hierbi j ui t.eraard

gebruik 9'~tn~;!!.kt V~n de cloer cl'il' ge!ntqrvi~wd4;l :l;tl,ld'ilnt~n gRgqv~n be­

:;chri.,v!ngen van hun acriptiel'l.'loeli;J<:he~.en. Het re!lultaat hie.rv&n VOlgt

hieronc1er. In hoeverre dit overzicht van a.tan<laal'~problemen en <.'ie

daal"bl j behoroe:n.de Om!;chri jv:i.ngen voldl;Jenoe bruikbol!l!.r.r herkenbZ!ar en

vollediq z! jn, worat in het VOlqel'l.dl!! h06fCl.!;ttJk OrJ:der'2:0cl'lt_

(1) Proble:m~n met. h~t. kiez~n ",an een l;J;nd~;rw~;r"p

De qemoti'Vt!:!!!:rdC!: kc:!uzc van eal'l !:c::rripti~-ondl1!rw~rp vormt het. !i:t~rtpunt

voor h~t ;!:chr:i. j've:t'.l. v;!!'r'I ~cn ~c::rriptie. !(~nni:;. V.Q:n het QJ1d'C:;I;"wG~p en ]lIQti.c­

ven of bedoelingen m.et l1et. on~erwerp spe~l!!n hicrbij t!:en bt!:~anqrijkt!­

rol.

zijn. is het zaak te ver~uidelijken wauOfll een b"l"'ald ",nd"r"" .. p de

voor1<.eur ~l"()ier'lt bO'ven ~el'l b.ndt;r. Die redcn~n mo~t=n eniqe 'stevig­

heicl' h~bb~n~ w~nt 2:t9 U"OI1l1l3n oe l)~sis vOJ.n w~OJ.X"I,;lit ge!;l1J.rem;l~ L;:t,;Q~r~

as

1_ Onde~werp ~ieze~: de scr1ptie;~r~. z~~mheden worden beggnn~n ~et de gemot1ve~rQ~ keU2e van een 5~r1p­

t~e-ol1(1e ... werp.

2. Probleem~tel11~g fo~muleren; het onderwerp VQ~ de s{rtptie wordt a1geb~kc~Q QP grQnd van gen h~~­

t~erb~~r tt1ter1um of do~l.

3. Oplo:;s1J'1Q bedenken/llit .... er":'n~ ~e

gegevens voor d~ ~c"'1pt1e word~n

yerz~m,ld ~tl ~er~erkt tot c~n

g~Tnte9reerd geheel V~n ~~nnis_

4_ R~pp-o-rte.,.en; de JH'eSElnt,.,.ti~ van de script~e vQrmt een gestructu~e€~d

gehee1 van. hoo-fd5t.ukk~n, 21nnen en WQQrden l dat voldoet ~~n de e~nr

vent1es ~ie gelden v¢6t gesChreve~ t. k' t,

~;d;len van wvtk2aamh;den: doel~ inhQ~d en ~~esentatie Vdn d~

s~riptfe wO~de~ onderli~g afge­stemd tot een consfsttnt geheel~

dat VQl~o~t aan de daarvoor 9~1-d~ndt -::. ... 1 ter-1a.

St~ndbbtdprob'emen

motiver1ng;;rgbTemen VQ~r~enn1sprob1em9~

.e:l'l'lb1t1eoprob;emlSn 1nperking~probT~~en

onderzo~~b~~rhe1dsproblem9~

':---,--:----------5ele~tfepr~blemeon

Qr~en1n~5problemc~

overz1chtelijkhe1dsproblem€~

CQ~P05it.1eproblemen-------­~c.l'lt1jfprob1e-'JIIen

h~rz1en1ngsprobl~m~~

~eTf-mana9;;ent5pr~blemen kwa'1teit5pr~bl~Men

afstemm1nssproblemen

Fig. 2_ De standaardproblem~n ~an de begfnn8nd~ ~nderzoeker gtbrdend .aan d-e h.,nd v.!l~ ",fjf i!lliln de sc;:rfptfe onders!;h~'ch~1'I subta:kefl.

ti jd W'oI"dt. g(,:QP~reerd. stuClenterl di~ ~l t.e voortvO(!rct.td van 9t.art:· 7,~ in

ge9&&n, ve~volgen~ d~ zirt ~an hun onderwerp niet meer inzi~n en ~ch~

teT",t; l;i.~vcr een e.ndoer ondeJ:""W<:t;l!"p h~dden ge.kogen~ k~n'L"pen Met mQtive ....

rin~~~roblemen. Ben ~nd~r qeval is de at~dent die al~ motiverinq vQar

het onderwerp "~grn~~ic ~8n ~onge~~nl farmuleerrle: "ik !ta rnacht~lnc~

tegenovt-r het agressieve g~Clra(t van jonger-en it.! een p~~rthui e'. Fh~)t

Itjkte deze student". ma.sr r..iet het ofl.-:1e;r~rp bevredigend uit te weT.k.en ~

aIle PQgingen daartoe resulteerden niet in w~t hij ~igenl1j~ b~doclder

n.l. minder. macht~lao~ te etaan teg~~~v~r. ~q~eaBie. ~ommi~e be~o~­

lingen met een onderwe~p kunne:n b~ter nJet. door mi-c:ldel V;;J,!J: ~an :!crip­

tie worden naqa8tT~~fd_

bl voorl<emliaproblem .. n

D~ J(eU2e van een gcriptie-onderwerp moet. oak. gebaseerd 2:i jn op vol­

doende kennis over het onderwa~Pr w~nt hat rnoet Q~jdQlijk ~ijn ~~t ~en

zi.eh e!9e:n~i jk op de hale heal t.. Onvoldoende voorkenn!a van het. onder­

werp kan ie'!land lelijk opbreken ,,10 hij of .1j er b,j"ocrb",el<l "let

van op lie hooqt.e is dat de qekozen Invalshoek &1 Ianq aGhte;[h'l:l.~ld i~_

In zein geval is oar ti jdenB de start onvQleoct'lQc i:nformatie ingewonnen

O\l'er d~ ~t~nd V;;In ~~kr;;:I1 b~troCff~l1d~ hoei;: I;Iondcrw-erp. O:mdat een t.ekort

aan VQO~kcn~i~ m¢~st~l mQeilijk t.c ~oQ~k~m~~ i~ ~a8t net er voor~l om

Qeze tekorten te on<lerkennen en ze 010' hun omvang te t~~tB:~~nT D~ 5;1::IJ­

d~nt moet ~~ r~~~p~ng m~~ ~Qud~n d~~ ni~~~~ inform~tie ~o9 va~ invloed

k;::J.rt 7:;i.jn O))!;l'Et 1J;\te-~ndlEl).f.jke 'j(;e1,l:~e en. ~:fl,olJiJ.:;'€In~nq van h~t ond~rw~rp ..

studen~en die volhouden dat er over hun onderwerp niet~ q~p~bliccerd

iSr kunnen waarschijnlijk beter een ~nder ondGrwe~p k~~~~n_ Wel mo~tert

~ij er rekeninq mee houden dat het onderwerp in ~e v~~~~~~~~tuur

mis-sehien wordt aangeduid met vaktermen die zi j niet l\enn~p of ni~t

'V'l!!:rwa~htt!:n •

(2) PrQblemen met het fQ~~uleren va~ ~~ prQbl~~rn~t~ll~~g

Ret onderwBrp moat wQ~aen ~fg~bakcnd op 9rond van een hanteerbaar

c1:"ittElril;lrn of do..;l .. Ambities met het onderwerp". de afbakeningSIDQge­

l!jkheden en de onderzoekb~~~~cia v~n het onderwerp ~pelt!:n hie~bij een

ro1.

011.] A..bitieprDble.~

Sb.ldet'lten ait!: het ·de:r1nit.::ieve werk! over een onde:r:'Werp wj,:U.crJ !ill;hrij­

vcn, kunncn wcli~w~~~ o~ O~2e BYM~at~!~ ~eken~n, maar de kana js g~oot

dat z1:5 erop atuk ~ullen lopeno Een andere manier oro in ~mbj,t:1G"pro­

blemen verst~ikt ta ~~ken, is hct will~n uitleven van een te qrote

ver~ch~idenh~id aan weneen i~ een onderwerp. Bet karik~tuT~l~ vQQr­

beeld hiervan is de s~uden~ die 20wel een g:r:oep men~~n ~il helpen l als

een bijdr.age aan het vak: wil leveren". "t,!o"ePQ~er,t d~ .5O~m~nl~vinq wil

veranderen l ell QQk nog ee)'l b¢$t~¢:ll~r wil !!:ctlrijven .. Hoewel lI.a.n net

b~9!n van elke interessante ondernerninq @nx~~~ prikkel~n~e 8mb!tiea

zl,l).l~I'l. ~t.!t.a~, moet (3e 2iaaJc: daarop natuurl1 jk niet Vl'.$t~QPt::n .. Voor te

hoog mikkende Btudenten "t.ete:kI!lPt dit, d.at 2;!.j onrnogelijke arnbities

~oet~n ond~r~ennen en da~ zij- hoe p1jnlijk het Qok k~n zijrt- die

m~t@n zi~n in t~ ~¢rncn .. Dit 1a8tgte kan w~er ~e aanleiding zijn tot

he-t. vcl9"ende probleem.

"b) IIlp.!!:rk.iDg-sprob1eme!l.

Ben tW09E1Q.9 p:r;-Q"I;!:r.~em mla't het fQrmul~r~n van de prohleemst.ellin'7J is

(l7

qeieg'en j,n de l'i"IeerdlJid:l.g"~;i.d v.e.n een neg onl,Jitg~wl!:rkt: on<3tST"w~rp", Met

e:en onui"tg~werkt onder ..... arp kr.l.n men no,!, aIle k~l'Itl!:n OPf hat ;l~ voor

v~~~chil1ende ~~t~rpr~ta~ie8 vatb~~r. Onbevangen ~tud~nten die zich

danrv.,;n niet:. bew-uat zi jn ~ lopen het rj ~;ico Met wia.8elertd~ betekenissen

van de ~Qor hen qebrulkte bC9~ipp~n te werken of ~~qer. te vQ~drinken

in de oeverloze vl,3re)'~;i.jd.i9'heid van het oI'lder-werp. <'!OQrdat zlj steedS.

n1euwe fa~~tten ontdekken. ~a~k blijkt het QPde:~werp-zoals-b~doeld te

veelomvatte~d ~~ ~ij~ voor een scriptie. Ret oil~mm~ daarbij is dat

men moet kie:i\:CD voer het een .of nEtt. ~nde:t, te-rw:l. jJ. m~n zowei het -e"~n

~J~ het an~er zou willGn behoUden. De 99wert8te Ivolhaid' v&n ~e~

onderwerp mQet worden ~~ijegege~~n voor de h~n~~9.rba~rheid e~v~n.

~) lMder:toekbaarbeid8p;rQb1~

OO.k wa.nneer het onderwerp g.oe(l j,~ iI'l.gef'erkt tot ~c;:I'l. eendui(tj g~ vrailq ..

~tQll!I'l.g, hoer~ dat "09 rtict te beteke~ep dat ~e vra~g3t~1~in9 oo~ uoor

onderzoek v~tbaar is. Vooral 'm~at~cn&ppeli1k€' vr8a9Btell~nge~ en

vr~~g~te11ingen die eeo v~r~chijna.el op zi~h~eif proble~atiseren ~Dnaer

ve~qeiijkend pa~~p~~tief. moe ten va~k nog onder~oe~baar worden g~m~~kt.

Dergelijkc vraagstellinqen moeten eerst nQg in een v~km~t1g ja9je

we~den gestokan r worden geoperatiQD~li~~~rdr qetr~~~formeerd of gc~pe­

~ifi~e~rd to~ feta. hantGGrb~are. Dit bete~~nt dat de oo~~pronkeli1~c

vri!l~gstelliI'l9 aanz1enlijke W;1.jsr.:i.git.Lqe:n Ran ondtElrg~an, z:oiang dcz~ nog

~~et v&n een uitVQGrb.e.re onde~zoeksop~~t ie voorzien.

(3) f'roblemcI'l. met het: bedepkc;tn ~l'l uitwerken v",n de oplo8sing

DQ gcg'e\rens voor de acr;i.ptie m:oe~en wo:t"dGn ver-werkt. tQ~ c~n qe!Ilte­

g~eer.Q geh~e1 van kennis. S~1e~tle en ord~pil'lq van infQrmat!e, het

9~I'It;rl!:ren van idee311 ~n het. overzichtel.ijk weergeve-p da.arvan 8pelct"J

h:l.e-,;-b;i.. j ~C!l'l rot.

a, selectieprobl .. ",,,,,

~8n 00r3t~ probleern vorrnt Q~ ~~lec~ie van 9Cgevens en :l.Qe~~ di~ in de

~C"ript.ie t!'!oeten wor(!erl v~rWcrkt. onde-r~Q~kere moeten w~t~n wear :r..i j

naar zoeken, hoe 'Zij dat kunnen v~nd~l'I: en hoe ~tj dat. va8tlegg~n. AlB

~ij dat allem~~l niet 20 precies w~ten. rn~~r ~r wei IU8tig op los

w~rk(:!nl "Zllllen zij snel in eeI"l etortvlo('.:c van nauwelijk.!J bt'uikbQr~ en

Moeil1jk to@: voElr.wt:!rk~n Banteken;l..ng~r'I omkomen. 7.i j kampen rn-et e~n eelec­

ti~probleern en op de ~eI'l o£ ande~e- manie~ zullen 2ij seiectie~r.it~r1a

mO~ten toepa8~en om betcr t~ .kuIln~n ~~hiften.

bl OX"t;I'IIi!l~:i.nq5p~Oblelfl~1II

Ben twee,de probl.ee:m ;i.,~ het. integreren v~n ge9'evens ell i.dc~~n tot een

samenhD.Dgend 9Chee:l, orwel tot kGPni~. Kennis wQ~at geke-nrnerJ.::'t door

88

coherentie~ ~oor 9~menh~P9 t~ssen begrippen~ Oit hetek~nt d~t e~k

qegeven met:. -t.enl'l'tit"J.Bt.~ ~~n 1!I.Dd~~ gegeven moet worden verboI'ld~!'I:. Ge~vr.li:.!l:

die al~ lo~ ~~nd ~~n @lkaar nangen. kunn~~ nu c~nm~~l mQeil!jk worden

qelnterpre~eer~~ D~ $t~dqnt ~ie over vee1 van der~elijk~ gaq~vQns

be.5!l~hi)l;t of vera.trikt zit. in een I'I'Ioeil.ijk tlj\' QfItWoll~:n"'n kluwenp kampt

~et aen ordeni~9~prDbl.~~m. p~ ~e~n Q~arvan is dat gegeven~ op zichzr.lf

weit'li9 z~qg~n. l:'~s wanneer ze vanuit e~n .of ~nd~r 911t1:;'!iC'ht8P~Dt worden

~Q~.;IenQ: kri jgen ze b~teke:k"J.iI!;.

c) OV"rziehb!o1ij ...... ;ld~p""ble .. ""

Een d~rd~ prQb~~~~ is bij uitstek van tOcp~~9iDg 9P ~Qm~~~xe materia.

Inqawikkelde kenn18 be~~a~t ~~t ~en veelh~id van relat.ie~ tU$~¢n d~

begripp~n ift kwe~ti9 met het gevclg dat d~ kcnni~ mQe~,l~j~ in een

QQgopsl.!lg kan worden over2iie:t'I.. VQor h~t uitwerken. overdenkan en be­

sehrijvcn v;:tn der.:;relijke kenni~ 2<&.1 I'n¢I'I Cl~n QQJc: behoefte hebben aan

~~¥1 O'V~rzif;!htel;i. jke 'Voorst:e11ing van zake!'.t. W;!Lt'l.t bi j ~fwc7,igheia d",..,,;(­

v~n 8chiet het mense1ijk reQcn~e~- en vooratellin98vermogen a1 gauw

t~ko~t. Pick~r~~~~ ~je ~ich uit het blote hoofd ~iet 90cd ccn voor-

st.el1ing" kl,lnnen maken van de gegevene 1!:31e i:i j on..:ler

J.:;~mpen met ean overzicnt.el..ijk1'lcid~p.robl~am+

(4) ~rohlemen m9~ het rappo~t~~c~

Dc pr~8ent~tie van de 8c~ipti~ mo~t ~~n gest~Q~t~reero geheel van

hoof~.stukken~ z~nnen @:I"l woordan vormen .. dat voldo~t. ';!(.!Ik'l d~ cQr'lv¢nt.illi!'~

die qelden voor 9~!!I~hr~ven tt;:k~t. Ret rooP.ken van een o~:z:et.~ h-et s~hrij ..

van en het herzien van de t.ej( ~t :8;p~l~1"J hi~1;'"'b,l. j t:aet,! 1:01-.. ) c __ ;:U"pl[<>I>l .... ""

5tudenten die t.ijdens het 8(;n.rij'\i~n lr¢~J.vl,l,:LQig !"l,I.m gevoel voor richting

verliezen, qemakkelijk uitw~id~nr d¢nk~t~pp~n ove~sl~an. verschillande

onderwerpen t.egelijk ~~n~nijQ0n of met de jui8~e volgorde worBtel~n,

kal'npeI'l ~~mQ8delijk met cornpositieproblemen. z!j onth~ren ~~~ 9cd~9~~

r~~mwe~k waarrnee zij hun schrij£eruptiC3 binnen de per~en k~nnen

houden. Mi88chie~ vi~d¢D ~ij OGt ook moei1ij~ om uit ve~sehille~de

compositori!;~b(!: mOgclijkhl;;l:dGD een standvast.i9'e keuze te do~n. Ook !:Ot.u­

a~nt~n Q~@ niet met schrijvet'l ku~nen b~9innGn, ~Qgden ~8n sen deuqde­

l1jkc QP2~t ateun kunnen ontlenen, m~~r hclcma~l ~~kc~ ~~ Q~t niet.

Niet iedel"eet'l. 9'eeft oer dG" vool"kaur aan om t.e Bch~t jven aan d.;: h~nd v~n

e¢n VOQTlopi99 inhourlsopgave. Sommiqcn $l~q~~ ~r j~j~t ~QO~ te 8chrij­

vQn in te bepalen wat. zij preeies willen zc-9'9cn en !;Ot.~ll~I'l d,,~ QQk P-~S;

achteraf eer'l inhOQ.;I'Qpgave sarnen.

bl S",h;o-.i.jfl>Z"obl_

Een tweede probl~em is het schrijvGn V&~ beg~ijpelij~~ tek~t& rnhoude-

11 jl< 90~d 'Voorbereide 3tu,QG'pten ~ie t1 jdens ~et- 3 c::!'h ri j'Ven verkraIDpt

raken of ~~lf9 q~bIokkeerd~ zijn e~ tn g~~I~agd om al hun cr~Dt!eve

verI't'lo9'ens aan bander:! tc le9'gen. Twee te Qndor~c::!'heiaen processen die

~lk~Br &Ieoht verdragen -althan~ bij r~lati~r onervnren ~utcur~- epelen

h~n parten; lets bedenken en i~t~ b~xr1t1serenr ~~nne~r ~ij a1 Bchrij­

vend probe-ren om hUrl qcd~C'ht.en te verhelcteI"0TI zQl,ldeI'r zi j hun qediJchtcm

~~ vrij~ loop moeten laten en hun ge~acntengang ni~t ~teedB moeten

onde~breken of ..Jf=:-ammcn met. kritlek. De );r.;iti~k wor~t uiten'Hu-d nic:t

~fg~~c::!'haft, maar uitqesteld n~~~ hct ~oment waarop ~~n ~erBte verBie i~

ultqeachreven. Ran ~ndcrc oor~aak van s~~r~jfprobl~~en kan geleg~n zijn

in een ~ekortBchietende inhQu~elijke voorbe:r:e;id;ing:. 06k dan vlQcitel::'

\l"1!I.:ak 'W.::iniq uit ae pen. Inctien ecnt-cr het verzamelen v.:'I.n 91;!"9'~'V~n8 als

atqerond ma9 worden bes~h~uwd. i& e~ niet rro zc~r sprake van e~n

Ach;r,,1, jfp;r;-Qblr.:cm boll!:! weI van een oye;t'"7.;icht.elijk1':te!aaproble~7!l~ Nog een

oor~a.:ak va~ 8c~rlj!problemen is ~~nv6u~i9 een tekort ~an ~rvarinq in

het ~chrijven van zakelijke teKatep. Enkele symptomen ~~~r.v~n z!jn het

onk~ttia~h g~bruik v~n ste~eotypen~ j~r9on en e1iches, hat gcbrUik van

vage form1).J.er-;i.ngcn, ecn r.!Lm~elenae aline~9tt:'1,lt:"1:1..]Ur en kromrne, hQutcrige

zinnen. Dit tlQeft. .fZ;o:;hte::r ~eei'! bel~tsel tEl !1-1.jn am 'Qoor een eers'tC?l, ruwe

versie iets op pote~ t~ krijgcn.

~) ~r%~IHi~f1q~rob1e!l..en

Een derde probl~e~ bet~e~t h~t her8ehrijven vap ~n ~ch~ven aan oe

eer-st.e~ tweede of der(!e: ver.~,ir.: V'~I"I. een stuk .. Voo~ :!;tu~enten (tie nQg~l

tevreden zijn over. ~G indruk die een uitges~hr~V'~n gedachtenqang QP h~fi

m~~kt~ in het v~~k moeilijk om VO)~Q~nde af~tand van hun ~tuk te nemen.

~Qnd~r d~ hulp va~ an~eren is d~t QQk vrij lastiq. A~3 ~ij ~chter niet

van de nood:1:CI..I).k dQordrongert 2;ijn dat er :if/. i~d~r 9'eval ae.n aen (':cr!lte

V'er~de t'J.og ve:el moet lifebeureJl r zullet'J. '2iij de leze~ wl'lDr~eh! jnl1 jk een

Qnvortocrbare teket voorschota~~n~

(S~ Problemen met het baoord~len va~ ~~ eiqen werkz.:aamhe~en

Doel. inhoud en p1:"'~~.r:':nt.at.ie van een Bcript::i.c moeten op elka~J: wQ:t"den

af~eHt~ma tot e~n conBi8te~t 9~h~cl. Doelger!cht we~k~n~ het onderlinq

afste\\'t:metl van scriptie-ondl'El:r..;l~lc:n en het van ti jd tot t! jd beoo:r:~0lcfi

v~n de stand Y.::l11 :;::..,k¢rt zi jn hie-rbi j Vtm h{:lanq.

;n,) SGlf~~I')'eIIICI~:t.p.r0b1emen

Ala managers van hun eiliJen I!Ic;r;;i,pti~-ondernerniJ1g dienen studenten 7,:elf

de nodige v~..,:rt te 7:sttcn ~chter hun Wt9J:Ji;!7..al!l.mheden. Dat betek~l'It dat

zij moeten bepalen wel~e ~ct~vite1ten wanneer wQ~~~n uitgevoerd en dat

90

z:i~ l'Doeten oOont:r01C!l;"CiUJ Qf /lat. ock goebenrt:. Elke ~t;~11?tie moet. binnen

ze):ere tijd W'WQ,gn VGltooid, a1 was het aIleen maar om. de int~r~$.$~

~QQr het onderwerp ni~t te verliezen of om btnn9n zes jaar a£ t~

st.ud~.r~~t A.Ia zi.j weI wet.en w~t hen te doen s'taa-t, mallt' ~;J;" toch niet

toe kunnen kOll'lel'l ~ t)~'I:IaD te beginnen, de: ;:;c!;:k;en 1l1tstellen, ge-en re:r:g¢l­

~bbt k~nen vinden of &n4~ .,jn ~f~eleid. kamp~n ~~j w~~~.chijnlijk met

mana9'efl'lentp;l;"Qblogmen. verklaringen l oor-;;:~ken en redene:n vooz' d~~'G Pl"O­

ble~en, die het: leven d~nig kunnen ver9al1en~ ~~l16n z1j in overvloed

kunnen b~denken. Hoe zii het QQk wenden c! keren, als zij de klus

willen klaren :ztlJ.len ;:;i,j m««tregelen rnol!:t~I'I t~{I;t"~en om de voor'iJenonaen

aet.iv.:it-=iten ook nit t.e VOel;"~~, I;1Q~rvoor tij(! moet~1"I roserveren, die

t,i j-d beW.Q);;l9n teqen 'inllringers' 9~ lT10eten cont:.role-r~n .0£ dh, 1;,i, jd gQ-ec

wor(]t bt!!r.I.1;It ..

b) "'11te1tsprabl~

Impulsieve ~t~¥nten ~ie niet regelm.Qtiq reflec~e~~~ OV~~ hQn w.~kwijze

~n 49 resultaten ~~~~vQn, lopen de kana op kl~~nighe~en uit te glij~en.

dcor t.~ d~.I!!vlitJJ of 9'ence9'en t:e nl!!:me:e met he~ -eerstl!' bet: he~t:.e WZl:1; ~;1, j

tegenkom6n of bvdenken. Bet werk moet vQ1Qoen aan zekere normen en BJ.B

zij zich daarvan .o~vqJ.doenae beWU8t ~ij~~ lQPcn ~ij h~t ~eV6~r dat het

werk on~l!tr d-t: ~.Q~t blijft. Op de ~en Of oC!In4ST manier zouden 2:ij zi~h

1"<l".-,, <1a~ moet.en afvra9'on w .. t .ij "ig-""lijk .... " h .. t <lo.m "jn. hoe dato

in verhOuding stA~t tot het:. aanv~~k~lijke doel en of dat ao~l n¢9

I!ItfJeQ;s de moei-te waara is ..

e) At_ .. 9*PJ;obl_

Genomen beo~l~&i.nqen~ verrichte aetivite1t8n~ verkre9EIn reaUl~~tQ~ 9~

aanqebr8~htq V9K~nderingen hebbl!tn dQQ~ya~n8 con8equent!~~ VQQ~ h9t

g-"heool vlln a ... "ripH~. Stl.\<hmten 'Ue derg-elijl<e eon~"qu .. ntieB niet.

onderkennen ~n ~~t~e~ken. zullen een one~nwl~hti~ en incoh~r~~t: wcrk­

stuk af1~ver-=~ .. ~~81uiten zij bij~Qo~~Qeld tijdeos het her~ien von de

qesoCbraven '!.ekst: ilat; b"p~.a.1Qe onderdelen moll!tt.en wo;t4el'l ui tqebreid r dan

k.an d.a!lt b.a:tl3kenen dst 00]( (Ie vroll~q~t~11in9 meet. wo.rde1'l hQrzicn .. fin een

qawljziq(!e v~8aq$tolling vereist wellicht e~~ Rie~we inform~tieronde

waar~~ ~~n de hand van nieuw~ 5ele~t!ecrlteria ni~uw~ ~9~~~~ woroen

ver~am~ld. Ter bc~t~ijdin9 van d!t ao¢rt ~f~temminq8problemen zon~en

zi11'1:.t;I, oelke act.ivte-it:. 1:Dotb:t.VII na9aan wat: ~~ ~on.$e~"!,leJ'\t.t.e3 ervan zijn

VQQ~ ~eed8 verri~ht~ ~ noy tog verrichte~ werkz~~~h~~n.

In de~. ~A~a~raat werd ~~ eonstructie beschreven Vlln ~~n ~n~lY8e­

~yBt.~~ VQO~ het verduidelijken van .c~ipt1Gmoeilijkh~~en h~~tBBnd~

91

~it een vee~tientBl Bt~nd~~rdproblemen en uit ornBchr.ijvingen da~~v~n_

Gezien d~ veelomv~ttenahe1d van het w-e1iswaar g-~orc9.ende SYBt".G~m 119: bet

~utt!g om VQQr h~t gebruik Grv~fi een Bt~p~gcw!;2e procedure te volg@n T

5Qvendi~n dienen atudenten, na~~t ~ij nun scrjptiemoeilijkhedcrt hebbeD

herlejrl tOt een of maar ~tandaardp~Qhlemen, daze problemen op te

lo=:sEs12-n. voo:r ~Qwti!'1 het verduldalijken van Bcriptiemoeilj jh~d~n aljj;

voor het. pl8.nmatiq .,l!I.rtpakken van 9t.~ndl1.ar.aproblem~n is een str"tc­

qische ~",;npak gewenst.

6.2T ~en strateqie VQor de aanpak V~~ ~~riptieproblcmcn

Voor l;31!f: I;QI'I!ltrl1ct,ie van G~I1 e.trate9'ie vQor tie aanp;lk 'tI'an script.;oe;-­

p~obleJnen we:rd 9'ebrulk gem'");:Ikt van €len VCi;:c:::l in de U t.f?r.!.tlH.lr voor)l:Q­

Mende faae~lng van net ~rop~~emoplosprocG~. VOlgens M~tt~8 ~ pilot

(19130) k,JJn de volgende CYC~Il~ 'Van vie[, f.D.l3E:;n ala a:ll:fewe~n geacceptlS"er~

wQ~~4n beBehollwd;

(1) het vastatellen van het p['obl~cm;

(2} het zoe~~n n~ar een tr~n~form.atie v~n h~t p~obleeIDi

(3) h~t uit~o~~en van d~ tran8ror.m~~~~~

(4) h~t ~v81u8ren van n~t re8ulta~t Q~~rVani

Het e-0;r~te: punt: van cje ~trl!J.teqiE VQor de aanpak v~I'l l!:;.C'ript~ 'E"pra­

blemen is het ~i9n.aleren en Qmg~hrijv8n v~n de moe-;ilijk}'u:~den l;3ie: de

student ontwQ~~, het.geen ov~r~~n komt wet het vastBt~lle:n van het pro­

blecm in bovenst~an~~ ~ye1uB. Het zoeken n~~r ~crt t~ansfor.m;:ltie van ~c

~Q~ilijkh~ia beBt~~t uit het kiezen v~rt een of ~e~T. ~tanda8rdp~obl~~en

waartoe ~~ moei1ijkheid k~n worden herlQid. He~ uitvQ~ren van l;3~ trans­

fQrm8.tie beata.at '!,lit he:t 0pBtel~~I\ en volql3:'P van een pl~1'l .en uit. het:.

toepassen v~n t.&l:!tieken VOO;t' het oploa:s;~rt Van de geko2ien at~:na;:sard­

problemeD~ Hc;t t'esulta.t'J.t daarvan wot'dt tenBlott~ b~oordeeld. Een en

ande~ rc~~lteert ~n ~crt ~yclus besta~nde uit vijf !asen:

(1) .iqnaleer .ll~ ~oeilijk~e~~n,

(2) ve,duidelijk de ~~fl!jkheden'

(3) ~tel een pl~n op voor de Qplo89inQi

(4' Pl.IS de 9'~kozen t.-il(;'tiek tee ~

'S) beoordeel de 'WerK:zn~mhcdeI':l i

Elk van ~~~e f~~e~ worct hieronder van e~n n8~er~ toelichtin~ VOQ~~ie:n.

ad. (1) H-et bq;ginp'O.nt va.n de !';tr.ategie ~.~ het siql1..,l~rc:l'I van

moe~11jkhRd~rt_ Aang-enornen wordt ~8t elke ~tud~~t tij~en~ h~t w-erken ~I!I.~

92

de d¢ctQ~~~lscriptie in meerd~re of m~nQere m~te een aanta~ v~n de VQO~

ge beqinnen~e onderzo~k~~ ~~nmerkende etanaaarapEDbl¢m~~ ~~l Qnt~

rnoet.eI:! .. [)c wijze waa~cp en de 'lJ'orm w~"'l"in deze zich aandienen ver­

schilt. van st.udent tQt ~tll.:tent~ datqene- wat de fi;i;:l,ld9f1t ervan 81'~rna­

leert. wordt 'mQcilijkheid' genoell'ld. oit ~ign;::t;leren van moel11:1kheaek"J

ken al~ e~n ~h~ci~al aBpec~ van ~e~ ~I"~c~tbarer wetenschappelijke

i"~t"lling worden g<>den. Sommige moeilljkh .. <'l .. " k~">Ie" g""akkelijk uH

(Ie we9' word~n 9'-=;t;~j,md, voor anilere m.~t ~e%'st een ~l.an woraen gem.!.bkt.

v¢Q~ weer andere moeilijkheden, meea~al e~~ ~¢m~lex v~n moellijkheden l

Ie b~t noodzakelijk om ~erst n~~~ verduide11jkinq t~ ~trGven voord~t

ze vol9'~n= plan kunne-~ wor-d~i"J ~;:lnge~akt. Vooral stu(3~nt-=n diG w ill of

meer met. hun l!5er.:ipt,.ie zi ~n vast.:9'elo~~l'I k~mpen met zoin complex van

rnoel11jkhsden.

~d (2) Voor b~t v~~d~iQelijken van rnoeilLj~beden kan gebrulk

worden gem~akt v~n het reeds bea:~hr~'\tC:r'I. ~y~tl8'ero van stantlaardproblemen.

De aannaM~ i~ cat elke Bcript.:iemoeilijkheiQ ~~n worden herlei~ ~o~ een

o£ rne~r ~t~n~"'~I'dproblemen; de rtloeili jk:heia word't in de- V'orm. va.n een o.f

meel' t..e k1e2i¢n ~to::\noaardproblemen 9'~tr..sr'l=tOfQ;t;"II1eeX'd. De tweede aallnam~ i~

dat d~rga11jke tran.!or~ati¢$ tot verduldelijkin~ leiden. VQo~~l in hat

geval waari~ ~tud¢nt~n halverwege- de ~~riptie stevi~ in de kncop ~it­

t~nl ~n niet meer we-ten bO~ VQ;t;"~9r te Vdan, is het b~~Gik8n v~n ver­

duldelljRi"g nQQ~.~kelijk. Ten e~r.t~ dia"en .ij .leb sf te vragert

welke moeilij:k.!.t~d=n z-ij a;ignaleren. Ten tw~ed~ QP welke subti!lken deze

mO~.!l;ij~heden b-etreJckin9' hebbl;m. Ten deI'de ,jienen zlj :dc=h ~f 'l;:oIiI v;t'"otIIgen

met: ""e1ke- bij tI¢z~ :5~'bt""kell bellorende 8tilnd.;II~.~Qproblemen de moe!lij:t ...

hede~ ov~r~~n~ornen en daarbij di~nGn ~ij bovendien de moe11ijkhed~n in

d~ t:~;t'"men van ~eze sta.rH!ia~rdp;r;oblemeD t.e besehri jveI'l~ T~n v;i,t3;;r:'.:;fe ,oiene'11

zi j p in het g~"J'~l Z.l, j meer dan een sta.nd$;/!raprobleem hebben qeko2iel'.! I

va~1;. t.6 stelle~ weB: prObl¢~m hat eerst; moet: worden a.a:n.~p;:l,kt. OOQI' het

volq-en VA:t'J. d~2:~ p;r;ocedure wcrdt el!:tJ C'QI!lple;ll; vl!In rnoeilijkhellel"J tH .. t~~I'l~e­

leg(!: in onders~beidel'l e~nhedan die gemak:k.eH. jk~r wQrd4il Q'U'IC'IX":l:ien en die

vervolge-n!o i.n Ci:~n bepaalde volgorde: een VQO;l; een kunnen worde.n aanq-e:­

p;::t;kt. De verwacht.in9 15 !!i~t tOG~~B8inq van deze pro~e~ur~ l~idt;. tQt

verduldelijkin~ v~" d~ mo~.lijkhe~en.

~d {3J vervolgens dient b~t ~t~nd~~rdprobleem me~ de hoogst toeqe­

kende prioriteit via e~~ pl~p te wQ~~en aangepakt. Zoals in figuur 3 is

weer~egeven kal"J h~t vervaard1gen van een $¢r!ptie worden beschouwd a1s

het ~itvoeren van ee~ ~~m~nh~ngend ~eheel van plan~cn_ De forma Ie

~tructuur van ~lk 'U'~n oeze plannen 1& !!i~2i~lf~e. In een plan voor de

oploasinq van eel! ~t.!.nQ"~;t'"Q:Drobleem worden cle vQlgen.;!e punten qespeci-

fl"""rd: - bet ~Qel~ of weI de reG~lt~tc~ aie ~et plan ~Q~t opleveren, n~d~t

:h.et is uitgevoerd1

- Q.~ t.~ct.ieken die gevolgd iRoe:ten worden O~ h~t 9-e!stelde doel, t@ bcre:i..,

Ren;

- de p~Qdukten die elke tactiek mOet opleveren:

- e~n ~ijdspl~nning die a8ngeef~ wann~e~ w*t zal worden qeaa~n&

Dergelijke k.ei~$~halige plannen .ijn een middel om q~cep te krijgen op

C~n O~ervloed aan Inforrn~ti¢ en ~euzemogelijkhcden.

Dn.d~I'W~"p ki~:un:

fig. 3 De Planne~kn~rt_

94

Ret punt, W~Q;{"op elk van de plannen u.it f.iquur ::3 vl!J.n elk.;:t;oCI.," vlJ:,"s.chillen

i s ~13 inhoud van de doelen, t.actieken =:I'I: p;I;'odukten. De Q:oeleTl v",t'l c::~.n

ploCl.n kunn-en worden af9'-eII!:.1~ \li.t a~ 9Iil:tJ;~J)sfoX'meerde en geprior!t.eerd~

mOl!:ilijkh~iQ Q~~ moet WQrOeD aangepakt. ProbleMat.ie~her i$ ~it wat de

keuze van tactieken 'bet.reft. Ol'l'ldat ~lk plan :d jn eiqen t:actieken ver­

e~.tIt.

;;IoQ (4} Evenals de expert. zan de ~tudent. m.o~t~n kl,lnnljl:n pl,Itte;rt T"I,it

een over:?iieht.elijk r~~er'VQir V.;l:Q to& te p~8:3en tnctieken. Ala onder­

de.el '\1'.ar'l fl!l.=:OG 4 v"m de strateqia "pas de qekozen t.aet.!elt t.oe" wordt. d~

!.tudcnt '2:Q'n ;t;'e:3ervQ;ir 9'ebQden in de vorm van een b,andlc1ding w.aarin

per $t~nd~Q~QProbleem enkele tactleken wG~den ~e~~h~~~~~ d1~ d~Q~op

van t..ol!;pI!I$~1T1;g ~~jn. De ver'i'lachting is dat toep.al2l!;inq "lllr.. ec:t'i tb.cf;,l.l!:-J(.

lcidt tot een produk~ dat d~ oplc~~ing VQn een standaardprobleem

dicht.erbij ~~~n9t.

ad (5' ~l·lI!sl(lot.t~ di.t;r.ll;:l1 zowel het planningspro<:oes al& de prod Ilk­

ten die ervan het. gevolg 2:.ijl":c t~ 1,o,ro:r;-Q9n beoordeeld in het licht. van

het. ti!- ber~.1kan dQ~l QP kQ;rte term! jn. Bovend!en m.o~t. wl!lrden n,sge'9',I!I.,sI':l

wat de conseque.nti~$ \1'$1'1: een plan :d jn voor de reed B verrich't.e en de

I'J.Dg t~ voe:~,;-;l.chten scr1'P't.ie-werk28a:mh~den.

~~SQ~erend beata~t het !nst.ru~~.nt ~cor h~t oplos.tl9P vn~ s~~iptie­

probl~m~n ~it d~ vQ~genQe onoer~elen •

... de: 7.0 juist beschreven Bt.ra-t.egiej'

- het 9~heel v~n p~~ ~~bt~~k qeordende standaardprl!lbl~~en voor h~t.

v~"d"idelij1<en van moeilijkhe(len (f8~", 2 ~~" d~ .t+ot"g;l,~);

- het per 8t8.ndaar~prl!lhlet!;m 9'I;:QrdIi1,lQ:e ;J:'e6lervoi r van t.actieken voor h-et

planma~iq oplossen van qek~z~n ~t~~Q~~~~p~oblemen (f~8e 4 van d~

strat.eg.ie) •

De vr~4g di= ~~Q~ ~~nleidin9 v~n het 18a~ste onder~eel nag moet wora~~

be~ntwoord, is= hoe werd. het reservoir van tb.~f;,i.Qk¢n. $b.m.(I~9~~t.~;td?

Ook al hebben otud .. nt<:n hun ~<=dpU .. "o"'Ujl<he<len verd,,1delijkt,

dan n09 ~~t~n ~c niet altijd op welke wljze zij aan hun Opio8sinq

kuI'l;nt3n werkl3n. De handleidingen op het. '9'ebi~,,;r ,,~rt h-ct ~C'h;r;';i, jven v~n

~apporten ~n ~C'~iFtie5 bBvatten op dlt punt ~al van nutt!ge aan­

wi jzingen. Vele hiervan J(.'l2nn¢~ W'Q;t;'QI3:XJ: beschouwd als een tactiek 0ITl een

bepaald standaardprobteem op t~ lO~$~n. lrtdicn ¢~ ~~n ~f~~~t~~v-c

kQPp~~~nq wordt selegd tussen elk van ae 8tan~aardprobl~m~~ ~n ~~

d~arop vap tQ~p~~~~ng zijn~e tactieken, d~n zou de student de be­

schikkinq hebben ove.r eer.. 9~ord¢nd ~1iI$~r'vQ;i,~ vo;I;n QPlo88inq5rnQgelj,j~­

l'ted~n ...

95

fiet So!li1:l'l~p~t.oll~i1: V'a:n dit. reservoir begon met. hct. verzamelen van

ruim 'twintig l"J.ederlanda- , duits- en engc;l,~t~l;iq~ l'I&ndleidingEn '1.1oo:r

het 8cl1rijven v~n acripties" ;r..;lppor-t~n en versla9'e:o. HoISt ~~l~ct.~t"efl

van tactiek0:n uit dit. be:stand verliep in tW9-e rQnQ.~~. VOor al! eEt:t"ste

8e1~ct!eronde golden twee criteria: ~) de be~chrijving van de t~cti~k

moet de ~Oh~ h~bh~n van ~en procedure en bl oe toapa~sLng v~n de

procedure- rtloe:t leide:n t.ot. een concreet p;t"l;Idl,lkt.. l\.8.i'I l1e hend hieJ:'1.1~:n

werden tactie)l;ert q~~~l~~t.cerd ~n -gecet.egorise-erd per !IIl,Jbt~~k ~ onder­

scheid werd qemaakt tua~an t~ctieken voor het kiezen V""n h~t ona~r­

w~rp, het. afbakenen van he~ onderwe~p, hGt ~e1ecteren @n verwe~kqn van

gegevens, het achri jven v~n tekst. ~:n voor het booroelen '1.1~n d~ ei~erl

~~rk%8.amhe~en. Voor de tweede ronoe gold ~1~ criterium Q~t ~) het

p~odukt een {qcdeeltelijke) oplo8s1ng dient te VQrm~rt voor net deabe­

trettende Btandaardp~obleem. N~d~t de gese1ecteerae t~~~icken per

£:t~nd.$.Z!rdp.rob1ee!'n waren geordend .. vona .aolJ.n d€t h1!t.tJd van dit: critertum

ver~ere selectie en bewerking c~v~n p1~~t8.

~OQ~ twec c~t~9Qric!n van tactieken boden de gcr~adpleegde hand-

1eid.inqe:n welnig hOllV8St r n.!. het ."fbak~tJ.en van het onQerweJ;'"p in de

'IlQrm v.Z!n 1\!~I'l prebl!!!el'l'l.s.telling en hat beoQrQe;t~I'l van lie: eigen werk­

~~~~heQ0n. V~or de oI'ld~r de~e cate90rie~ vo~l~ndc 5tandaardprohlem~n

~e~~~n of t~~t~~k~n q~~e1ect~~r~ uit anderSBoortige h~ndl~idingen (QP

het geb.ied van de onderzoEkBmethoQ:;i,~k r-n d~ st.udfeplanning) gf we:!-rden

door Q:e:;;e ~ute1J.:r;- ~eJ,!; 1;.~C't.i~kl;m cl'lt.worpen. T@r fll\'l!9~;r~ti~ vo1gen hier

tw~e voorbeelden. a) een zelf ontWQ~p~rt t&etiek veer hat oplosne~ van

amb:i.tieprOblem~nr b) een geselect.eerde tactj,ek vQQr het oploBsen van

.schrijtproblemen. Voor een beschrijv:l.719' v~r'I: h~t geheel van t~cti~k~n

z;i.j v-e;l;"We~'I3=1i1 n~.,r. A\11"bQ~k 813 'scriptieproblemen+ (Mir~ndc: & W~rr.1e­

naar( 1983).

a) Een tactiek voor het QP1Q~~en v~n ~mb.iti~problemen

DOG'entCiln ~n ~tudcnt.cn 2<i jrl van meninq, Q~t :;t.udc;~t.l!-fl 11"1 ot1vol­

aoende mate beBchikken over V~~~dighqQ~~ in het ~ormulere~ ~~n de

~roblee1fLste11ing en het schrj,jve:n v;,;n tek~t (c~. La",erW.!HI;~d .1jj Mul.

1982). ~cn v~n d~ ge~~rlti£iceerde problemen ~p ~Qlati~ to~ het formu­

l@ren van de probleem~te)~~nq i~ he~ ~rnbitieprobleem. Het in toom

hOude~ van L~t~llectuele ambitie is mi~s~hicn weI ~e moeilijkata

opgave van de vrije acriptie-QP~~~~ht voer de studen~ ala beginncling

in ha-t dQ<en v~n ~J'lldcr~Qek. Indien bepa.alde <El.7Tlbiti~:8 crtoe bi jdragen

dat het werken san de acr~pti€ v~~tlcoP~r dan di-enen Q.eze aan een

n~derc hcschQu~irtg t~ worden onaerworpen.

Voor h-et op:;po~Eln v~n I");i~t te :realiseren wenssri 'W'l::rd een check-

96

list ontworp¢rt, bG~t~~llde u;i.t twea maal zestien vraqen (zie fiquur 4L

D~ Wl!!rkwijz~ hilCtJ;"vQOl;" ;2..!; ;:I,:Ls volgt. Om te be9innan ~ient (Ie aerate

V;t;~~g v~n elk. numrner beant:.woord te worden met jll o£ ne:-e:. Ten tWI!:e:de:

wordt voor elke beveBt:.igend bean~woord~ v~aa9 ook de: twe:~d~ v~aa9 van

elk nurnme:r zo e~pli~iet n'lQ9'e~;i.jk ~eh~j,ft~;I,;i.jk b~antwoo~Q .. 'ten t:;3",,;r;Qe

..... ordi;. VQQ;t; el~ 1;1,;{. tge3~hreven antwoord vaatgesteld of het. qemakkeli jk:

gf moeili;lk t.e realiseren valt. T-e:n vi~~~~ wordt 'Voor Cle n'lo~ilijk t.oe

realiseren ant.woor8e~ ~~~i;.qe~tc~Q Qf ~e verwerkelijkin9 ervan mogelijk

da~ weI onmogelijk is. Ten vijf~e wordt n~9c9a~n in h~~V9~~~ h~t

g~neel van reaterende wensen ve~~er meet ~¢l;"cl~n ~~tge~~nd. ~¢Q~ clcz~

proc::;~dlJ.;r;-"=,, t-e volgen wordt het koest.eren van atnbi ti~.e.. di~ vb.ak t'109'!: 1

qlobaal. word~:t'I ~fermul~~rcl, Q~ e:rpli.ciete wijze uit€len 9"E'le9d, w.aarnott

%tS: 9'ern«kkeli~k.er beoordeeld en 9'epriorita~rd kl,lnI'l~n wQ-rd"m.

bJ Ben t.act:lek voor het oploe.l!;~fi vzm ~~hrijfp:Z;-Qb;t~m~n

fret. ech:t:'ijv~l'!. VAt'!. t~k5t hlijk;t Gen ;:I,ndere fl.e8sehals voor veel studen­

t.el'!. t.~ :Z:i.jrt .. rn dolEl li1::"=,r.,,tl,.lu:r: wor~t het schrij:l!proces op twe-e m.;!t.n1t!:~en

beechr~vcn. Schrijfadviaeura 20818 D-e: Boe~ {1976), D~Op & De Vr1~~

C197') en Renkema. (1979) stellol!:n h~t ~C'hrijvaIi: vZln infQ;t;'ml!t;l.~~ t~1c~t"'!i:

vOQr .!Jl!5 een gefaseero procea, meest.lll ifl9-e:d~ela i~ dt'ie h¢Ofafl!l~t!:~1

t .. w.~ d~r').).(;~n~ !;chrijven en herzien vafl geschreven t.ekst.. z1j besehri;­

ven een ideaal V~~lO~~ftd p~oce~ g~ri~ht QP e~n ~~od~~t, ~~t v~~ ee~

reeks tU8sen~ijd.se produkten wo~dt. 9'er~,ftl.,i.$¢q;'!;"~. O~ 9~QPI;1. V""n p;r:Qt;Qt::;Ql,­

analyses V~t'I het ~chrijfp~o~~s wijzen Hayes & Flower (1990) op hat

~e~u~aleve karnkter van het schrij!proces, d.w.z. ~8t het schrijven

wordt vek:enrnerkt. !Soor ~Cft zekcro l!I.fWi:;i!(lQ;ling v;::an alkill.or be!nvloeQ9rtQ'I8"

b.ctivit~it~n, 2o~13 hat maken van plannen, hat. voor o9"en stellen van

:b~5chi.).(;b~;J;"t;I ;!'nfQrmatie, het formuleren en verbet.ere:n van z!nne::n en het

gene;r;-er.en van nieuwe idee~n. B~ven~it!:n mOet. at!: ~uteur tijdcrt~ hct

3chrijven reXen!n9 houde.t'l l'I'I.et \l'erl;'-;:h;il:;t.t;:J)Q-c t;:;i,.,sGj:J Wot'.OCl;:;-~~n Q6 te ;;;chrij­

van t4k~t mQ~t voJ~oen. Oe tekst moet een ge!nte9reer~ geheel van

kennia W~~1'~~V~:t'It PI; tt;):;:Jt~t,"\'lct1il.u;r moet begrijpelijk en a..anvd~r!jb~ar

~i~n en moet voldoen aan conventies van q-e:8chreven tasl. 8ovend!en

die~e~ ~ll~ ¢na~rd~len v~n de t~k~t ~~nvQ~ 3~mcn te hQngen met h~t

Qoe1besef van de auteur (Flo",er & Hayes, 1980).

VQlqg:Jl:a CQl11ns s. ¢"ntJ1e~(197a} dienen hat prooucere[1 v~n idee~

en het produceren van structuur ala twee ve~s~hillen~e ~roeeB8e:n te

worden q~~J.en, waarvoor ook verschille.t'l(re .&,(1v;i,e~q;n m~toEtn WOX"Q:6'T.\ qo9"ge­

V'C'r;I. Voor I idea production' hebben deze advie2en een vri j k:arakter

zoal~ bijvoorb~~ld b~j b~~~pstor~ing het geval is, voor t~ext produc­

tion' 'Zijn Q0!Zoe oI';(rviel(':en maar gebonden aan reg-els ..

97

t{r T VRAGEN

l. o. Wllt " dot de scripti. bfj to.· ko,.stlge <0111<1tati .. oni9 9.· .H~t in do soh .. l Togt1

b. Wlilt ml).gt I,.\'W ~¢ri'P'Hi: f~ 2.0 1'11 sol­

l1cltotte duidolijk makon?

2. o. NiTt u met <I. Hrlptle leer gOOde kw.Tft.it Tc ••• on?

b. W"e!t"~ft n'lQ~t !!1"~ fgoede kwlt11· toH' bT1Jken1

3T ~. WiT t u met r'l-et maken va" de scr1vt1e heel V'8i13:1 H:r-~I'l?

b. Wat wflt u t1jdens het mi:4~en v;:w,n de script1e ~11~m~31 leren1

4. ~. Wl1 t u met fie :s.cr1pt1e il3:tn per,... ~!)6nTfj"ke 1t'1teress-e d1t13pg(l~nd

u1twer~en?

b. Wet 1s pre~tes de kern v~n d1e 'J;I¢r~O()r'lT fJlt:e interesse?

5. a. 1111 t u dot uw script!_ .tfok. en1g pract1sch nut vert'8~enW~Or­

oigt? b, W'Of.!t bO$t •• t ~.t practisch nut

~8n d1e ser1pt1e en voor wf0 ¢f w~t I. dat nut b_do_To?

6. a. Wilt u dat uw 'S-criptie mi\lb.ts.c:h.ap­peTfjk relevant is?

b. wa~J'"u1t bestaat die m~~tsth$ppe-,..

lfjke ~elev~nt1e en voor wi~ Qf

w~t gelctt deze?'

,.. it. Wilt ~ ~{\t I,IW ~n;r~Jltfe ... oor het va~ en1ge relev~"ti, Ycrt()ont?

b. W~ar~1t be5t~~t ~1c ¥ak~~t1ge re­l~v~~tie pre~1es7

ST aT Wflt u met uw s~r1ptie v~grtbou~

wen ap een onderwerp wa~rV~n u al vee' weet?

b. Wat weet u allemafJ.l Q ... er dat DD­d~rwe.,..p?

98

"9. a. Wl1t u met IJW sct"ipt1e vDortbor­duren op een stig~?

b. Op 'ddt in de 5t~ge wilt lJ precies 'VQ-Qrt.t;I(l!"'/;fl,fren?

10. ~. Wilt u in de s-criptie een sterke ~mI;l1t.i~ \lit;.1~v~n1

b. Waaru1t bestaat C!1e amb1t1e'i'

11. ~. Wnt IJ met uw scr1pt1e l.IW e1get'l werk v~rhelderen of iets wat met uw weri:: ve-el t~ m&k~*, h~t'Ht?

1:1. Wbt ,.,i1 t t,I in uw werj.; pe-cies 'Ierhe~tle,..en en 'llllI,elrQr'II?

12. ;!I. Wilt I,f met u.w sGr1ptie een b1j­dra9€ levet"en aan ~e~ ~Qt~t1ek

doel? b. W;,tlr best .. ut die bijdrage prec1es.

• iti

13. ;!I. Wf1 t. \I nl'Ed I,IW 'Scrfptie een bopaaldo 50<lalo g.oep h.lp •• of .eel'! rqf;;$t.':.n,1 yit .::Ie w~9 ru~men1

b. Waar.lt be,taat uw bjJd .. ge pre­(lUI

14. L B~t'lt u yl)~r~l In f1et onderwerp ~an UW str1pt.'~ ge'nterij~seerd

v~nwage de 1nhoud en aa~~ van dat Ond~rw~rp'i'

b. Waaruit bestaat tJw 1,.tr1~s1ek.e

belan9stell1ng voor uw onderwer~ prec1es?

1,. a. WIlt u I. kort. tljd een ~ehoor-1,jk produkt levHe.'

b. W ... Moet het b".ootl Ijk ~rOd"kt .aan vQldoen?

16. ~~ \'lilt u nolJ. onndere wensen met de script1e real !ser-en?

b. Wolke we.,en z1j. dot prec1e.?

Fig.4. Chec:lo!:lt:s.t yoor net opsporen ViiI'! Qn'tealf~e.el'"b&'re W¢n~t.!n I'll vt;?r­band M~t d~ ~~rfPtf~,

En~ele sc~rJjfprD~e~uree van Elbow {19Bl) ~ijn op e~t Qnder~e~eid

~~h&sEterd. Een ~C'hrijfblckkB.de WOI"dt ~~.i~n a.lB het at~l:;clmatig ver­

wQ~pen vsn opgekornen !~e~tn. Schr1jven ~oet eep b~roep op twas v~nrdi9-

heden: c;!;"c~~rt en kritiseren. Het crc~~n best.aat uit het. genereren V~n

ide:el!n en hat ach:z;-j.ft~lijk verwoorden dl;\~:r:-'Ul!n~ Bet. k.ritisG;foaI1 lJit h~t

beoQrdclen van wat man canl':t crt ~(:l'.iri j£'t::. Voor~ ~ d~ ol'l.ervaren L!.utf31,Jr

mlaaqt er vaak niet in Qm ~owel hat een aJ~ hct ander tegelijkcrtijd te

volbrC:.t.I9'en. Door het sch:z;-;i. jvcI'l t~ verdelen j,1'I tw~~ "J'el"Bc-hfllendc ;acti­

vitc~ten. kunnen beide P~Qc~~~~I'I heter uit ce v~rf k~men. De ~ne ~~ti­

vitcit i& nEtt vrij 8chr:i.jvlitn. de anaere hat he~.den van het ge~~hre­

vene.

Een voorbeelQ v~n ~r-I'I taetlek voor hat vrij ~~hr!jven is ~~ 'wat­

w!l-ik-eigenl'jk-~~gge~·~tac~!ek. De in~tru~tie daarv~n IlJi~t ala

vQJ.gt (Mirande" W£lrtlenaar, 19133, PT 12-0) ..

"Ai'S u ,.,ilt 3ch:r::l.j'Vt;;n DV~t' ~~n onderwer.-p. maar u weet

not;=J niet p:r:ec;i ea W~t, kunt u ))roberert d..:tt ~l achri jvencl tc

vGr.ch;dde1i jk~t.I.

- Schri)f qedurendc 15-20 min. non~8top Qv~r het onderwe~p.

~~~t u door ~!~ts beperken. W~~r u ~1 schrijvende ook op

komt~ ~ ~~hrijft het OPT ~ls ~ g~cn be9in kunt h~acnke~.

Vt;';;l~9t u ~ich af wa.,a.t"over u ~,n it;::dcr geva1 niet wilt ~chri i­vena

- Ala u bent ultgeachreve~, 1~~~t ~ terug w~t u hebt ge­

schrsvGn ~rt zo~kt u naar Qe ke~n daarV8n. Die ke~n i~ ~en

bepaala woord of bete~ n¢9~ ~en bepa~lQe ~in~ Deze zin

~C!h.r!jft U op en omli jnt I.l ..

- Nu gebruikt u d~ 9~ko~en kernzln vQor een n!euwe ~it­

b~~$t~n9 .~n non-atop sch:r:ijv¢n. Weer achrijft u ~lles op

~l!t in uw noofd opkomt. ~fd~alen is toeqe~t~~rt.

- Weer p~~7.~~rt u en weer ga~t u QP ~o~k na een kQrrtzin •

• G~ hi~r ne~ zo lang m~c door totdat ~~~d~li,jk is ~at u

w;['J,t ~~hrijven"'.

Tn dit hDOfd~tUk werd ~e Gonstru~tie beschrev~n v~rt o~~~rwi1akun­

~ige Instrurnent~~ vOOr de aanpak van s~riptiep.t"Oblernen. R~f~r~ren~ aan

p~:t:". 4.1. w~rd h.:l..ert.oe van vieJ" fl.md~ri~9sbronne[l g~bruik ~~1"l'I8B:k~. 'T~n

QC~~t~ v~fi theor~t!sche inz~~ht~n ov~r ver8chill~I1 tu~~en beginner; ~n

experts in h~t QploB8en van problemen. T'I!:H. tweedl9 u-."" vi.z!l il'lt~~views

verz8lUelde gegeve~$ O'\1~r de aar'l1 van de !S~riptiemoe11ij;kh~d~n 'W'.s.srop

doc't:.oraal stude-ntan stuitetl. Ten aerde va.n re~Q~ b~Bch1kbnre te<::hnieken

lOO

.... oor h~t. oplQ!;!lI~p V..:I.n seri ptieproblemen r welke wt!l::'!len g.e~~d~C't-=t;rd.

bewerkt I!!:n aang(i!vl;Ild. F.n tan vierde van het: Bctn~·pp~Mi v~l:"l'I\o~et'J. val'!. de

ontwerper, da~ vool"al van be1an9 wa!o VQQJ;" d~ vQ;f1;ngeving van de s~an'"

daardproble.m.en.

Hat "J;"eaultaat van deze oonBtruet.i~-w¢rk;r.,~mhe;Q~n ='-5 ~en t'i'JeelediqEt

~trat¢qi~1 waarbij voor het verduidelij~en van ~~rlpticrno~ilijkh~d~n

gebruik wOl"d~ qemsakt v~n ecrt ov~rzi~h~ v~n v~el voorkomenoe problemen

en waarbij voor de ~ogp~k v~n deze problemen qebruik wor!lt gema~kt ~an

per pr.obleem g-eselect.eel"de ta~til!!:kctJ. ... H~t do~1 v~n dq:!ZlE! ~tT~teg;i.oe ;i.~

het:. oploesen van flc:::riptieprQblcII"Icn ooor :student.en en docent.en t:e bevor­

der~I'I. lrt hoeverr.e di t aoel door student.en !lie tI'Iet hut'! $cript;i.~ !Z;L jn

v",atgelopen 00):: wordt bereikt., wordt in de: volgcnc;!c hQofQ:!iItukken onder­

l=ocht.

Boofdstu~ 10 D~ cv~1uatie van de proefve~si~ v~n d~ cureus loplo~~~n

van Bcr1ptieproblcmcn'

Oc cur~~~ "oploa~en van scripti~prQblem~n' is bedoeld voor ~tudenten

Q:j,e mQoei1ijkheden ondoE!-.rvinden met Q..;. coctoraalscriptJe. !1e op:i!;et.

l.1.itvoering 0n t:=v~lu~t.i~ "an de proefverl3i,e v.J!l.n de::!:e cursus. 'llGQ'l;"'dt in

dit hoofaetuk beschr~veno

7.1 Het CUrs.u8proqTamrn~

D~ euraUB 'Oplo8sen van scr1ptieproblemen l is be~o~ld voor 8tU­

denten die moa!lijkh~den onderv1nden met h~t ~chrijven van de ~octo­

raal~~riptie of die met hun 8cript~G zij~ vastqelopen. ~~t doc1 van

~~ ~U~9UB 19 het overwinnen v~n ~cr!pt!emoe11i1k~edan of h~t weer op

gang komen m~t ~criptiewerkzaamheden. O~5rto~ wera een prog~~~m~

qeconB'trueerd, best~o!I;nd0 uit vi:lf wekelijkse bij'0cnkometen van elk

t.wee uur. Drie soortan gti1l'ltll,;~m~~n zoud~n van ait prog:r:;l;)'nm~ mQ~te:n

1l1tgaan;

begripsmat1ge Bt1mulansen~ ~~tg~~nd~ v~n de aan te bieden 8tT~tngic

voor hat aanp~~k~n van script!eprOblemen~ ~n h~t- hijzonder de

prQC~aurc~ voor het verduideli~~en v~n ~criptiemoeilf1kheden en

voo~ het mak~n V5n klein~ebalige pl~nne~~

- pr8kti~~he ~t!mulanBenp uit9~o!I;nde van ae aan te bieden t~~~iek~rt,

op tc V5t.tcn alfl aanwijzig!nqen p 8Ug9oe~t:i~ .. en tips voor het: :m~kor-n,

uitvoaren en beoo~dclcn van klein~chalige pl~nnen~

- ::;;oci,a1e: ~timulanBen:i op qroncl van ej~ I !'Oo<:.ial :Cacili ta'tiof'll th~[']rie

(~~jonG~ lq65~ 199n} werd aangenoroen ~at ~OGi~l~ ~ti~ul&nBen 2oud~n

u!t9aan van de confront~t:i.e met d~ s;;qriptieU'loe11ijkheden v~n ;,'lInc3~ren.

102

Een over2i~ht Vl!!.I'1 h~t ~"u:;f;:s'UsprGgramma is weerg-e9'even in fi9'uur 5_

Hieruit blijl:;t d."t oeelnemers vooraf9aand aan elk¢'· bij~enkOJl'1st {Iran

vraq~nlijat or formUlier 1~~u11cn. ~Qr.volgens vindt tijdens elke b!i~

~~t'J.kOm5t eqn ges;p;r;eKsronde plaa.ts over wat. de d~eln~l;!:rJ; hebben ge­

~ntwoord T De eerste vier bi j~enkQm5tGn wcroen besloten met. een ui teen­

:liettin9 'Jl!!.I't d~ ;;;:'l,l~~1il:!;tle;iQl3"r over de syllabus die ",oor dl;: volql;"nc3e

b1j~~~xQm~t rnoet worden beBtua~era.

L Vord"id.lijken von moenij,heden - Aart doe 1'I&l1d V-bn ds inga .... ulde vragen~1Jst IW&ll;'I" bel'l j~ m~~ be-zf~

{geweest}?1 vert.elt <:13r1 iedE"r over de aard ViiI'! 2:iJn Of he.br ;< ri pt iemoeili j 'heoe"_

.. Een lJiteenzett1ng ave\"" ~4 $.t"I"IQ;:Io\~rdprobTEmjHI i .v.m. met net 'I.Ier-Y(I:.,rdigen van ee-n sc .... i pt1e.

- HtJ1swer-k: 'r;.:;;~1"1 V;:In de syllabl.Js I~en -str&t.e9'fe VOC,lr !'let .!I:anp~l::kl;n

van s.~r1:pt'feprob1em()n· ~n beantwoordE"n van de vragenl1jst 'WBt lijn je moen1jkheden?'

2. foi!-n $tr.:ll1;:~siol3' VQor het aanpakk.ert van sc't'f)Jt1e:ptobl~I'I'II!~n

- Bespr-.e1:~1'19 von d-.;:- ing<:vuTde vra~jII;!'n'ijst 1'Wllt Zijfl je moei'iJkhe­den?'

- Ee:tt u'ft.e~:r'I::2;"~t.ti1'19 Qyt&r hEt ai\npat.:ken van stal1da.a'tdpr<lbleme-n el1 !let maken van plannel'l.

- Huh,wert.: opsteneP'l van ~i!-I'I ~la:r'r ... oOr dllt ;,'I.,npflf.!; v~n t?~n :;taP'l-~:ua"'dl>T'Qbl a'3"QI.

J. Plannen el'l teeUckcfI - Be-s.prek.ing van op~es;teld¢ ~l"'Hlefl.

- Een lJiteeP'lzetting over de 1t'1 de:!:c tl"l'rsl.ls besthfkbare- tllctieken.

- Hu1:s:werk: toe-passen van eel'l of m~er tr,.tt1e~li!fI op dE" eigen scrip-t fe-we r k:J; ;I'IImll"3"!;fe 11,

4. Uft"loeren .... nn pla:nnen en to-epassel'l \I~l'l. t~,II:;:tfekefi BE:sprelo:fng van op de- scr1pt1e tQege'P&~te pl~nn.o;n ~n t.,c;:ti~~l3"n,

EEn u1te-enzettfl'lg Clv~r b¢$.l;::llik.b'tl.ra tllic:tieken {vervol-g).

- Hufs.wer'k: a'l'werken van plal'llH~1'I ~r'I b~~ntw(J(>.,..!;It;l11 .... ;:In de- i:lfosluitEn.oe Vr~9¢·lij.t.

5. aespre-r.:en val'l de 9t;!:\I(llg!;l'¢ werklq'ijre en de bere1kte- resultaten.

F1gulJr 5. Het prOgraMme- lI~r'I de (;I.lrs\.l:s. ·OplQs.sen van -scr1pt1ePfoblemen'.

l03

Hat ~eh~~l v~n o~drachten tung~~rt ~l~ ~e~ Bysteero V~n ~f~prske~

tU~5@n ~ursusleider en ~eel~~~~~- Act n8komen van de~e ~f~pr~kc~

wordt tijae~~ ~e qc~pr~k~rond~B gecontroleerd. Tijdcn~ ~en gespreks­

rQnd~ k~~n de ~eelnemers een ~QQr cen ~~~ de beurt en hehban zij

teven~ de gQlcg~nh~id Om hvn ei~~n ~o~ilijkheden te T.el~tcr~n san die

van ~nde~an. Op de ccr~te bijeenkomst woret ~~t~an9~zet dat de curBU~

niet ZQ zeer is qericn~ QP ~Qci~~l-P~Y~hologische ~chte~grortd~~ van

5cri~ti~moeilijknedenl maar v~e~e~T. QP ~en tecnnische ~anp~k d~~rv~n.

'Dc rQI van Cie ~ursuBleicrer tijdena de b'i, jec::nkomsten is twee~rle:i.

QP 06 eer.stc twe~ bij~enkoms~en functioneqrt hij of !!j ti~~Ens ce

inv~ntAriBerende rondes alB een nQ~-direetieve gesprek~~ejd~r omaat

hct ~crduidelijke~ van doelen VOOXQP 5ta~t ref. Flanders. 1967'. Op ~~

d~~~QP ~o~g~nd~ twc~ bij~~rtko~8ten tUDctioneert ~e ~ur~u~leider ti1-

dens de Inventariaerende rQndes vcclcer ale e~n Desl~8sjng~g~ri~hte

~QQ~~i~t~r_ D~ t~ bcreike~ doelen van de indiv1dg~lc deel~effiere liqqen

~8n in principe vast; bewaakt dient tc ~or~en dat O~ v~~tgcle~~e

doelen ook worden n~ge8t~€~fd ~n -althans niet impl1~ict- ~oor andere

Ui t het ~o jl.'l::',.~t hli~~~hrcv~rt in~trl.1C'tievoorschd, ft_ bl i jkt I Os. t

net de bedoel1nq van de cur~~s i~ dat deelneroere oe ~~ng~hoden in­

strumenten ~!rect cp hun eiqen ac~!pti~mocilijkheaen to~p~~SRn_ Yn

hOI!!~erre zij d.aartoe bereld en in 8t'!t~t ~ijn ~I'l tot welke resu].tr.ltcn

d;i.t. leidt., wG't:'d g"H~v~luccrd.

7 .. 2 De op.ze~ van de evalt1:,.ti~

De ev~l~atie VAn een cursus kan wgr.a~n beschouwd ~ls ~0n ve1don~

derzoek, w~~~bij de curSUB worat aange~Qd~n onder de tvpia~he ~o~di~

ties voor het qebruik. In eGr~te ~n~tantie ~er~ Q~ bruikhaarheid v~n

d~ cursus onderzQcht ~lsm~~~ d~ ~~tisfact1e van ~~ 9~bruiker. In

tweedc in~t~nti~ werden de re9~'t~t~n v~n de curaus ge%nv~nt5rige~rd

en wera aandacht ge9chQnk~n ~~n eventuele onqewenste bij-cffe~ten van

~e curaus.

VOOT. de e~81uatie van de curB~~ wcrd uitg~q8an v~n ~e v~lgcnde

vier vr~~~~teilinqen •.

(1) W~t i~ vo1gens ae ~e~lnemer8 het QQ~l v~n de ~ur~u~?

Meningen van noselnemer!; hierover kunnen v.n:r::i.e:;t;"en v~t'J 'w~.er op qang

kQm~I'l' tot aan 'het voltooien van de ~criFtie·.

104

(2) ROe w.al!rd~!;'~n ~~ oeelnemers de verSCl't11lenotle ond~:rch!:l~:t'!. van de

cur-sus? Er worclt ondc:r!i:e:'h~id qamoOl;~kt. 'tluesen de opzet ~ de w.er-k.­

wi jze el'l de ;i.nhot.J.Q V'ln 08 GUrSUB. Met de op2et. 'Van d~ ~l,lr~u:8

W¢rc9¢n QI8 vi jt stal?pen bedoela die- ti jdcnt:: dQ' (:!\IT!;\'lS door de

deelnel'l'ler~ b.~htcr-C'-Cl1volgen8 moet-en worden qezet! h~t ~i9I'l~1~Z"-eI'l

van aC'ript.iemo~ili ikheden, het verduideli jken erv.!'In r net rnak~n

vall. een plan" ht!:t kic!Z~TI ~n t;.oepil.ssen van I:a.ctieken en net vert::1er

ui tvoeren van het pll!ltJ. vQQr h~t ~~np~kken van het gekozen stan­

~o:;J.;I,r:Qprobleern. Met: de wt!rk~ij2;e worcll;m clc VGX"5chillende proce­

durea. bedo!!:ld clic tijd~n!; ~e cursus wor(len ~evo19d: oparaeht.en.

p1-ep."jX-'6 gespreksrondes en uit~~n'tetting(:m. Met de inhoud V9.rl d~

CurSUB wordt datgene bedo~lcl w~t ;t.Tl QIS vorrn van syllabi en t'orl1'lu"

lieren t1 jden8 bi j~er"lkotn!::t.~n 'WQrd1; ~:I. tgeX"eikt en ti 1dens ui t­

Benzet.tingen wot'c9t t.o~9'clic::ht: de atandaardproblemen, de a:trete­

gia en de tuctieken.

(3) in hQeve:t"x"1I3 wordt het 8ooial~ ccOnt.~ct m~t. m~doS:~tl,1d0nt'l!ln en roEl't. "18

cureusleidt!:r al~ cl=nQtivG.;!;~nl;3 of rnotiverend erva.ren?

(4} Tot welke reBultat.en leldt de ~ur~U~f

~e5ult"tGn v~n de curSUB kunnen z1jn!

- verdu!t::1eli jking "J'~t1 ~¢ript;i.ellloe::l.li j}l::heeen:

- gplQ!3sinq vun de script.lemoetl!jkhet::1el'l w8.arm~~ d~ dll::elI'l~m~r:; l!~n

h~t begin van de curBue t.e kampen hebben ~

- het. weer op qanq komG'n met e:39 scrip'tiewerk2sal1'lhedel'l;

- to~genornen oz:elfvert.rouwen in verbaru] met. h~t.

schrijven van de ~C!riptie en toaqanornen motivat.ie om d.~ eCl"ipti.e:

"f te maken,

enige tijd!::bt!:!!:p.arinq in ve~h9;nd rne'e het wer~en aarl doE!- 8e~i~til!!.

Voor clG bG",ntwQO'rding van deze vier v:raat;;~t~1IiI'lgeI'l ..... l!Z'~n d~

lTQJ.gende geqevens beschikbaar:

(J) Beschrijvin.g-en van i!scr.ipticmo~ilijk:heden vi~ de vragenlij8t. 'Waar­

b"" j" me .. »".ig (geW"eBt)?' (zie l>i jla\le 1).

(2) Beschrijvingen van z:.:~ri'PtiI!:I'nO~il.ijkh~d.:;m in t.~rTI1:I;;m V",n :3t~H)cl~~H-d­

FrObl~m~n v,i,." d~ v:t"~genJ.ij9t 'wat zljn :Ie moeilijkheaen?' (zie

bijl~g~ ~).

':3} Beachri jvingen V6.n tl!!: b,,*;r~i:k;c~ d.oelen en pl'lnnen via dE vra"Jen'"

lijst 'wat ga je nu doen' (zic b~jl~qG 31.

{4J Ses~hrijvingen van toe9'epa~te t",ctieken en c;l<;: J:"c:;'Jlta.ten dll~rv.i1n

v.i.oI:I. g~~rtoe ui tgereikte formulieren.

105

(5) Me~1I'1qen van OEr~,ln~mer:B over doe~1 op~et::.. ;'nhQud, werkw;Ljzc ~n

re~ultaten van de cursua via d~ ~f&luitend0 ~ragenlij8~ (~ie

b;l,juge 4).

7.~ De uitvoering van oe ¢urgus

VQQr de evaluatie van ae proefver8ic van de GUr.~u~ werd de ~~r.~~~

t~e ~~~r geqeven aan 15 reap. 16 st~d~nten. vi~ er.n advertentie in

het universite~t~b~ad van de Un~v~r~ite!~ van Am~t~rdam weTo onaer hat

kopj~ 'Oplossen van scriptieproblernep' de eursus ~~ngekondi9~. Stud~n­

tel"1 die zich voo~ cerl: curaUB in8chr~V'e:n waren .,fkoI'I'H3t.ig ui t. ~cr'l. bretge

scala v~~ ~tuaie~ichtinga~. Allen vo1~ed~rt ~an twe~ criteri~; ~ii

W~r~n ~l enige tijo hezig met hun ~~riptie en ~~j waren ~elf van

mening dat ~~j daA~bij met moeilijkheaen k~~~t~n.

:In botaa1. namen 2J. v~n de 31 deelI1em~r.! tenminst¢ aan de ee:z:-~te

~wee bijeenkQm~ten en aan ~~ laAtSte bije~nkom2t deel. Een uitq~nqs­

punt van Qe ~ur5U~ was, d~t dce~neMers niet werden veTpli~ht om d~

curSU9 OQk af t~ maken. ~cn vi~ttal QG~I~emers be~indiqde de c~r~us

vQ~rtijdi9 omd~t ~ij ~ieh voldooncc wisten g~holpen om ~clfB~andig

~4n de scripti~ ve~6er te we~ken. De overi~e 5 deelncmera d~G ~e

curaus VOQrtijdig be~ino~gden. zeiden zLch niet v~ij te kunn~n maken

VQor de bijeenk~~t~~ en de opd~achten vaDwcg~ ~en ba~n_

V~rt de 21 deGln~m~r8 van wie de genoemQe q~gevenB b~~~hikba~~

k~~~en, was ongav~~r de helft reeds gecu~~ndc een half jaar me~ de

doctQ~~~~~cri~t!e bezig. ~nderen waren w~t korter. qe~eden met d~

~~riptie begonnen r tcrwijl voor we~r 8n~eren de ~ursus e~n a~nlei~i~g

w.a~ om de BG:J:"i,pti~werkZaal[lheQen n,a een r twe'¢ of zelf~ TI~ ~es jaar te

he:z:-v~tb~Yl.

Bij de .a{l.nV~ng v.an de CUI"S~~ ~b.ten al)'~ d~elnemeT'3 in een irn­

p~~~c.. Oat. blijJ<t uit d.e antwQorden OJ;) (Ie vr~b.g;: .... wil jc 2;0 duioe1iik

mogelijk uitlcggcn wat oe ~~rd v~n de mo~~lijkheden ~~j~. die je met

het werken ~~n de ecrip~i~ o~~~rvindt~W (zie bijlagc 1). F.~n van n~

a~twoorden op d~ze vra~g i~~ "Begonnen met te groots opgezette $~rlp~

tie voor tw€:~ !:ptudieri.chtin9"t:!n. Nu is hr.t (t.e) ItIoeilijk het th~ma te

vet"kle~,D"3n en duidel:f jk ~f te bakenen (g'een qoe(!e probleero'3t.~llin9'~.

Daardoor te cngericht en wijdlopig ~~n het W0~k. vo~i~ j~~r (mede QODr

slechte begeJ,~iding) voor ~~n onderdeel v~n de Bcriptic ve~zand ,i,n ~en

hoop d~taile zcnde~ d~tqen~ duidalijk te kunn~n ~ak~n W~~T.Qm het in

feite dra;aide. GCUQC'l niets 'niauws ' te kunnen biedE!l! en steeds minde.t"

in staat ·qeri~ht· toe w¢rk~I'I {il; dltlel:s 'PJ:ohleero van goed verwerken van

litet'stuut')." Ni.ct ~11'l;'l' s;;tvQe"nten ei'imaleren acriptiemoeili jkhedc::1"J oop

zoveel v~r~chillend~ frQnten. Ben andere student volstaa~ met de

volgGrlde JT1ededel!mJi "Produeeren van dO" t,:Iiteindelijke tekst (hat, voor­

on(!erz¢ek i;e; .!.f9"e~lotcn, er zijn gcgevens in voldoende mate oro ermeti:

toe ku.I'I:I'I~n wcrk~n)"_ W!;Il;lr een ~nQere 8tu~ent scl"lri jft (1st 2ie no~ niet.

~ch1; :l.l; be-gonnen~ H ... W'eet:: .a.l sin~s rne:er "'81"'1 eoer.. :Jaar waar h~t "6'1ler

mQ~t g~~n. vraaqstellinq ona~iaelijk. Wil licvcr nog veel mecr kcnni~

~n il"J2it:ht optlocrt d~n ~f~1;.1,]~~;r(!:n·'+

De qeqeven voorbeelden ~i1rt ilI~5tratiRf vQQr d~ wij7.~ w~~roF de

eeoetneWler~ 6vcr hun !:-,=,ripti.;-mQ~~lij:k;h-e.;:1en ;;chriiven: fli.at vak-8P-e~i­

~i~k, m~ot\I" qebrulkmakend van begt'.il=t~el"J al~ .l!!fb.{2kenent v:{"'!HII;n.tellinq~

"fB:~"o!Hc~m~t.~ll:i,ng, :i.fI net~.i.ls v-erz8.nden~ t.:!!'ka:t "pro.:'.l~O!!!'::t'en ~.d.

Ti jden~ de c:n,Jr~1,J5 wen'3 ~.aIl het ~eheel van atan<l'eardproblemel"J ~~t.I

stan,j'aar"pl"obleem: t.O~9'e",o~gd~ n.l. de !=IE"lf-mOll;n<J:qementprohlemen, een

prQbleero d~t via de !n~ervlew8 met d~ meer ~u~r.~5vQIIC ~tl,Jd~nt~n nict

was qe!aentifi~eerd. m~~r cat w~l n~~r ~~nleiding v~n de ee-rste v~~­

gcn1.ij=.;;t n~..,;{" voren kwam. Voor het: overhre elaaqd!!'l"J. aIle deelI'l.~I'rIer~

erin om hun scri'f:)tiemoeili jkhedl!-n in h~t ovt;:rll!ie;!'ht v:"n !';t.\!nd..,..,l;"dprQ ....

b:L'S~en onoer te brengen. In v~~q~lijkil'l:g met de b~~c;:'hl;"~vGn :!'Ocr;i.ptie­

rnoeilijk.heaen in de ecr!';tc vr",gen~j.j!St C''ti"aar ben ie rnee beziq (qe­

weest?') le'\i'~rd~t.I de bc!;~hrij"in9'-t:ln in oe t';\l'ee~e v);.'"ageTlli1st ('wat::

zijn de problemen?'} een gel1iffer~nti~rd~r bt;C";l.1;'3 uan Qe ~c;r.;i;pt;i;emQe;i,.'"

Ii jkheaen~ d~ d:~~ll'!q:m~r.s:; k~7:"3ln -t_'3'lSI;::"Tlh"P J 1./2 kear zoveel stano.aaro"",

problemen, lila op qror.J.d 'II'.!t.~ d~ bf;~$ch;rijv;i."P9r:::rl ;i.p, QC e'C~~tG v~o:tge;nli j::;.t

w.as gescoord. F-E!D voorbeel-l van dit gt:!:diff~r~ntiO~rd~:I; baoald g.,f de

r~ed.5 gecit~crdc ~tl,Jd'Clln"t. Qi~ QP verschl11ende frontal") scriptiemoe!­

Ii jkh~den :z:~q_ De h0"~~h:t:i jv~nq v~m z1 jn ecr1p~lemoejli j~.r1e(len kwam er

in ~weede ina.tanti!!- ale VOI"9't uit te z.i.cI'l~

- ambit.ieproblem~l'!! "overs~hZlltt.inq v~n m~ in ~~p~c:l.te~teJ:'l t.oe-geT'Q-u-e:r­

on.;:"!e-rschatting van de hoeveelheio:1 werk (te hooq qe.!:tel!!lo!- doeIel'l)'"

- rnperkin9BprobIemer'l! "Cpzet in e~rs;t.e inl;t(!n1;~e t~ v~tSl O,:nv"'"t1;".l3:nd

~onQer cui.;:"!-elijke probleemstE!111nqi na poqinq to~ beknotten, ree-

.alle-s or-niet.a-prObleeitl)".

- Sel~~t.i~pr.Ql:;-:.lEtm.::tn: n(!l;:i.e poU"en), m.,l),Q"x" oo}l; -Cloor ]TI1Jltj-rl:l.:9~j,p11n~ire

aanpax l~kt bet Me niet goea om keu~e~ te ~~k~l"J V~l"J rel~vante lite-

l"~tuur_ ...

- o:r:~en.i.ng~problsrnen ~ Ifvloeien bi t -m i j voort lJi t inperJ.c:inq;;- en 3ell,S"~-

107

t;i~problemen (if.! bijkOom09nd .;;!e-rtk ik)."

- ove:r;ziC'ht.e1ijkheid~prOb).emen: ""Sen 2:0 laniilzame;r-hb.Yld a11e OV/ilr:deht:

kw~jt ~n weet niet meer wat 1~ ~et eerB~ of het laatst ~Qet ~~~pak-

k4jl;rl. n

- schri jfprobl~m.en.i' "Ik heb d~ neiqinq t4EJ: fIIII'1~l tOot: sch;d j'\l'~n over te

g~I!tI"J., zod:at €len gcdec:lte t.e we:;!.nig ok"Jd.erbo1,.1wd eruit kornt'r Qok weI

eens kx-,a,mp."

OQk h~t toepaBBen van de procedu~9 voor het op9t~11en en ui~voG­

ran v~n kle!nschalj~ plannen stui.tt¢ niet. op be:7;'W;!(rBn of lTIoeilijkhe­

d£n. Voor de der~e bijt!-enkomst wt:l:t:'c~n doelen en plannen be~~hreven.

Een drietal vQorbeelden v~;n coor ~eelne~Gr$ qe!ormulq~rde ~oelen ~ijn!

- 'vraagstel11ng herforrnuleten en een opzet ~Bken'i

- 'g~v~den reBult~tcn overzicbte~;!.jk weer~even':

- 'ordenen van mnteriaal en de te~~t in rUW6 VQrM schrijven'.

Voo~ d~ vier~~ bljeenkQrn~t w~rden t~~ti~ken qeko~en e~ toe~ep~~t

en VQ(H de 'V'i :tf'de bi jElC3'nkolTl:!lt werd t3-6'n p:rOdUkt ing~ le:verd. Doo;r- de

drie zo 1uist g~~it~~rde deeln~mer~ weroen d~ c:iqen pronukten Ql~

vol~t be~~hrcv~n!

- HTwee op~ett~n ge~aakt. Voo~ de: ~ne opzet h~b ik een sch~m~ qemaakt,

waarna ik hl!!b ingezien d~t !;l~t te ingew;!.kk~ld en te hoot!( qeqrepl?IIn

i~. Voor de andere opz~t neb ik e-en ~eriptievoo~~tel ger0ge~ Qm ~et

de baqal~idc:r t.e beBpre)l;~n".

- wnoor met. de KiHJ.rt j¢!! van het 'k~~rt.gyst:eem b~ ~ .. pelen hab ik d4! 50

resultaten in vijf C'at.egorie~ tte.rdeeld; (foe t~ aehrijvell t~kst heb

ik it'.! d~ 'et.eiqers' gez¢t".

- "Ik bl!:sahik nu over ~¢n b! jgestel..;lt) ~roblee:mst¢llin~, eeu ~itqe ..

werkte i~hQud~opgave, een uit~e~~hreven ~~l~idinq en ik heb ge~ex~t

vo:r.g:'¢r1.~ een weekrooaterl'l.

De vijfde en l~~~~t~ bi1eenkomat werd beBlot~n ~et een di~~U5aie

over de cur6~~ ~~n de hand v~p d~ ingevulde 8f~luiten~e ~r~qenlijBt.

7.~ De reault~t~n van de ev~l~~tic

Meningen ~n d~ 4eelneme~~

De result~ten v~n d~ ~valuatja kunnen wcr~e~ Qnderschei~en in

men!n~en van de clccln~~er8 over ~~ curSU8 en ~s3ult;!(ten van Qe ~~~sus.

Po.lln de h~nd V;!(I"! de qeqeven .,ntw¢,or()en op c:lt:t .,fsluitenrlc vragenlJj5:;t:

108

kunnen d~ :rrl.e.t'.tin~en oV'tn" de curSUB ale voIgt wort:3oEkTl ~;;inIlElngQ:voL'!t..

'1) Ret doel van oe kursus

Cng~v~cr ~/4 ~~n de reSpon6~nt~n is van meninq da~ de curBUB een

tweelet:3ig Qo.s-l r:t;:i!ljlt.I"{:"~ft! .a, d~ dc~lI'l~merl!!! e~n we.rkwijze t.e lerenl"

bestaande ui teen algemene strat.eqie vOOJ:'5';;i.or:rn Vi'!n ::;pec:i fieke taetie-

te-n die met:. hun Bcriptie vaB'tzitten of in een irop.asse zitten WesI' OP

~an9 te brenqen. slechta t~ee Qeelnemers zi1n van rneninq Q~t h~t d~l

'If~r'1 Qe ~l):J:"S\lS ~!; ile c.3ee-:t.f1sme;t;"s 1;".13' J.e·x-en hQt:t 7.i j hl,lr'l $~riptll! tot e-l!n

(2) De onderdele-n van de curl3:u:s

De op:1:et v~n de cursua wo:r;ilt 'du;l.del;ijk' en 'doeltTt:':ff~ncl' gcvortclcr'l_

plena i roe qes.preksrondEon en voor het ui tvoeren van op(l:r;:J.(!h'te:n~ LJR: door

de curauslei{'Jer plenair qehouden ui t.eenzet.tinqen vindt de roee:n:'lerheie:3

van de deelne1'l'lera niet nodig. De syllabi over de st.andaardprobJ,ElJIlsn,

de atrategie en de tactieken vin!3en (Is deelni3ml3'~~ in valdoet.tde l'I'Ib.tt!:

h~ldcr ~rt rclcv~nt" E~:n. ~tud.ent maakt be2Waa.l" te9'en de term ':I3t~r:t-

daar!9?t"obl~rn-en I "

(3) De sociale interactiEo ti jQen.t; QEI ~1,.1.;t'~~::;

De steel' ti jQeTl~ cl~ h;i je~:!'tkQm~t.~1"J W'ot"dt ~o~.1 of. !I'Io'e.ivel'end qenoG'ftId •

.altijd ,evel'1 inspire-rend l, via 'motivElJ:'em3' tot 1!Zt;!(!:r moti'\l't!:r~nd·.

keBul~~eD van de CQTSQS

Voor de weerliJave van de ;I;'C'~':j\,Jltl;!tcn vb.n de C::\Jr~us wor6t qebruik:

gemaakt van ~oor de o~elne~e~~ ~ngev~lclA vr~qRnlij~tc~, inqe-lever~e

produktcn en V05n hun m~r'Iil'l...;r~I'I over de eftecten Vlln .;:1e C1J.:t'SI.1.!9.

(1. J De verduiCt:eli jklnfJ van ije ac:t~pt::I.t;"moe~.li jkhRd~n

Uit cle inqevulde vr~geT11j,j~tcn 'W"t 'Zi:ijI'l je problemen?' blijkt .;1,f1t

deelnemer!9 h~n mQRilijkhedetJ in ~et overzicht van ~t~D~~~~dprobleMen

zon~er be2weren kunnen onderhrcngen. Cit a~ ~ntwoorden op de ev~l~~­

tievJ.:'aqenlij!;t bli:ikt dat op een na alie <:1eelne]tl.e:f~ vO\tn m~n.:i.~g ~i1n,

dat de curaus tot vEl'rd~;I.~alijking v..sn hun e'l!'.riptiernoelijkho!'d~n haq:ft

bijq~dr.:l~eI'l. De meeste <1eelnemer-s 8c~I'ijven Q;it to~ ~..sn de I2-tandaard­

problcmen en de ~e~prek!E;:ronae:s. Sommi9'en leqqen h~e~h;i. j cl~ nadruk o~

de tran8!ormatie van de acriptiernQeill1Jo:ne(len .;J,n cl~ vo:tm v,an atan­

dor;l~:;-apJ:'oble]J1en; IIVoor.,l tijdens de t..:.l'cede bijeenkomst ~erd ~e (3.001:' h~t

::i..nvulJ.en. van .:;:Ie v:r-';'9.t;nli j~t 9e-dwongen om na te denken en 1;3'[' clG ti ~d

109

voor te- tt~m~n om j~ problemeI'l te 'on1:~ekkenIH. AndeT~n ~C'hri jven de

verduidel,- jk;;I."g v~n ~:I[::!'r.:ipticmo~ili :tkheden meer toe '11:111) d~ ~\Jr~n1~ it'!.

zi:ln geheel: ·~et n.,m~ d~ 'rQI'la je~' (2:ie"n van over0~nkQm :!:It.en ~ en (Ie

syllabu8 'tactiekeJl' = m.:i jn =peci!ieke probleem du:id~).ijk~r voor og-en

moet.en zlen en er conclusiea uit ~~~v~n trekken (i~ 8~elde onh~~lb~re

eiBen a~n rnij~elf~. In c¢zc for~ulerinq worden zowel ~~ $Q~iale ala de

praktiache atimulansen benadruKt.

(2) De oplo88in~ van de 8cx;ptie~O~i~ijkheden

Op 9~Qnd ~an vergelijking ~UBaen de qeleverQ~ p~Qdukten en ~e gestel~e

do~len, kan worden geeonatateerd oat dG~~ do~let'l op enkele uitzonde­

ringen rt~ ook werden bereik~. Resteert de v~~~g in hoeverre het ber~i­

ken van d.eze doelen ook bete)::~rtt .. Q:~t;. d~ aanvank-eli jke sCI"iptiem00i­

J.:i.j~he~ert w(llrd~n opgelo~t. uit l1e an~woorden op d~ evaluatievraqen­

lij~t bli,kt l dat 3/4 van ~e deel~e~e~~ van m~ntng ia ~at oe ~c~iptie­

moeilijkheden cUe bi j oe ;:I~nv~;r'Ig Vb.n de euraua werde-n g-c;::;iqnaleerQ,

aan het eind van de cur3U~ ~ljn OPgelO~t.

()) Rat wee~ QP g~nq kOMen Met de acriptiew~r~z5amheden

Aile deelnemers bevonden zi ch VOQ;t" cle .!t..!.r.tvang van de ~UTlSI1,]!; tn~t. be­

trekking tot hun !;'cJ:"ipt..!c in een impaaae. A~n het ~ind van de Cl1rsu~

!~ ong~v~~r 3/4 van de de~1r.J~mer8 van mening r d~t ~ij ~15 gevo1q van

Q~ C1,]r~u~ g-qcc qp 9b.ng ~ijn gekomen. sornmigen wijzen in dit verband OF

w~t ze ~1 heb~~H bereikt. *NU heb ik 3/4 v~n de reeente literatuu~ in

mijn bEizit. waarvan :I.):: d~ 'tll;:l:lft heb doot'genomen " : " ..... w~rk nu san

ean .o!Iifgeb~k'6lnd p;r.oj~c;'t~. Ar..det'.en wijzen op tlun n;i.f;:uwe werkwijze~ ":1:]<:

kan de hele :Z:.Il~Ji; ve~J, m~cr !Iy15t~:tn.!t.tiech ga&n .Dglrtp.{!kkenn~ nIn ije \l:I!-l;tn

dat:. iJo:: Moet werken. werk iJ\ n1,1". :en 'W'e~r anderen wijzen ~I;"0l? hoe hun

hQuding t~n oplZi.i~ht~ van .tie ecr1ptiewerJ\~~~:mhed~n is veranoaro= nIk

kon het. niet. meer opbrengen e:r;(i;:!n tf;: 'Werken .. Heb er nu weer ~ir.J in.

kan zien hoe het v~;{"~~:r; m¢ei;: q;!lan to •

(4) Zelfvertrouwen en mot!v.,tie

2ev~ntien deelnemers zijn vnn mening dat. hun ~elfvertr~~wcn in ~erban~

met de 5criptie is toegenomen. ~G overi~e vier deelnemer~ vi~6en dat

hun ~alfv9~trQ~wen aoor de cursus nfet i~ beinvloed. Ruim d~ helft van

~~ Q~~l,,~m~r5 is van meninq dat de ~ur~u~ et'aan heeft hijgedrsgen dat

zij hu:I"J. ${!k'iptie- binnen aen afzienb$re- tet'm.i1n zull~rJ ~fmaken .. Drie

decln¢mcr~ ~ijn h1erover pe9sj~i~ti~~h, terwi11 de overigen an~woor~~~

t't'1~t e~tJ. vX'".,~gtt;k~n of me't ~miSBChieJ'l', 'wie weet~ of 'a~t. i~ teo ho-

pent.

(5) Tijd~bc~parin9

Ott~veer de helft V~~ ~e d~clnemcr~ is van mening d~t d~ ~u~eua enige

110

ti jd;!:b~5p.'!!.ring h!:;~ft opgelaverd. De schat.t11'19'et'J hiervart lopen ui te:cn

van eni~~ weil:~n tQt enigG m~l;O!mden. Ben aantal aeeln-em~:r~ '1fiI'ldt: f)t';'n1;.lSX'

to'rt 5Och.::t."t;.t;l,ng niet op '.i!!jn plaats, omdat.!Zc v-2!In mr;!T1:inq ~ijn dat ze

gander- d'!!: cur=;;u~ qeen nieuw beqin zouden h~bb~r'! g-~m~~kt_ ~:r.eC'ht~ sen

oeelnemer is van mening dat. da cur~~s gaen tijdsbesparing opl~Vert,

maar- 1'Iij VQcqt g~aI"a'l.n t.oe dst. hii nu n'l'!!:t plezi~r .,,;,n 7.;I,jn :s;cri'Pt~e

we;rkt.

7.5 conclueiee en ~i.!;!!::u~~.:i.c

Na~at lien het Qvc~l!:i.cht vi!ln st.andaardprcblel'nen t.ijden!lii d~ c;'\U-:;US.

e~n ~~tr~ standaardproblee~ wa~ tORq~v08gd, bleak dit systeem te

vo1~oe~ ~an d~ g~:;telde eisi een By8t~ern a~I'l d~ h~nd W~~~VGn stu­

~ent.el'l nun .!;;!!::ripti~moe;i,.J,l jkheden kunnen herle1den tot ~ta.nc3allrdpro'"

blemeI"J W,s.'!!.rvQQr t"ctje)o.;en besc111kbaar zi jn. Gebt'uiker~ blijkct.i dit

~Y!!l1;.,€:~'rn t-e kunnEin h.anteren. zij kTj,rtI'l~I'I er hun ~C'ripticmQci1i jkh~dC'rt

ir'! ono~~ Qrenqen f ze vinden net ook re1~v~nt om C~t: te clQen Bn ~e

zijn van Me~i~~ ~,st hct a~n d~ v~~Quioeli1k1nq van hun acriptie­

mQe:lli jkheden hi j~r-B8.qt. Ee-n et'l and~r g~l,~t ook voor het oplossen van

atand8.ardproblcm~n~ qgbruiker:EI bl1 1ken tre plltl\nen e~ tl1t'ti~k~t'J t~

kunnc:n hnnteren en ze vinden net: 00'11: rele'V'~r'!t. en do~lt'I'"eff~nd om d~'t

te docr'J. f '!2:i j hat ook dat nie~ al1~ deelne-~~:r8 V91"J l'rten1r'1q t::l in d;!tt hut'!.

scriptiept'ohl~m¢n n~ QQ~ ~jj~ opqeloat~ De instructie kan ~or~en

verbetEird op het pu~~ vs~ 8'!!: uitcOI'lzcttiI'lq~n~ ~~ ~Qmhin~t~~ v~1"I

pl~n~i~~ g~~p~e~srOPQe3f opdrachten en besprekingen in BUb~roepen

1i jk't ef.fec~ief t.e zi~~. Me~r i~EO:l"1'I'I.ec1 i!;. g~b1ckcn d~t .c~n ,s,sntal

toe~epB8t~ tacti~kcn krach~tgq h~~pm~QQ~)en ~jjn en d~t de pre~en­

t.atie 'Van de:: st;rl;!te9ia k",n worden verduideli jk't.

Xn ve~band met. de reBul'baten VB.~ de eu.r:sul!! kan W'order'! 9'e~oI'lc::11J­

fjeerd .,jat. de doelen van de cur8U~ in r-c:d.:lijkc rn~tc wo;rdcn b~~~jkt:

~criptiemoei1iJk~e~en worden Vcrduidalijkt~ ~t~nc~~Tdp~Qhlam~n wo~den

vaDr h~1; m-el'"t3ndeel Qpqelost en acriptiewerkzaamheden komen voor het

rnerendeel 9'oea op 991"19. Voor,sl di t 9QG'd op g.."ng komen wQ;r-dt vQlgena de

meeate aeelnel'l'ler~ g-~:l:iicI'l ~lJil hl3:1;. b~l;::lng:ci jkste doe] van os c~r::;"::;.

Nadelige neveneft~eten lijk~n zich ni~t vQQr t~ dQen~ w~l k~n ~Qt

toeqenomen zelfvertrouwen en t.oegenom~n l'I'Iotivstie worden qe~on~1U­

cleerd.

Dez¢ ~on~lIJ3ies zi jn qebaseerd op de qeq~vel"!~ V.!.r'J. 21 declncm(3:J;"~

ale de cursus niet voortijdi9 be~~O~gQeD. Ti~n dcelne~erB haakten w~l

voortijdig at en hoewel sommigen daQrv~n v~n m~n~pg W8rcn dat z{j hun

aanvankelijk~ ~C~1pti~mQ~ilijkh~d~~ h4~~en oPgelos~, zijn de beweeqre­

denen d~~~vOQr v~n ~fiaeren mirtder dui~elijk. Het is moqeli~k Q~t Q~z~

laat~te studenten a!haakten om~at in de cureus onvQJdQ~nd~ Op hun

script:iemoeill jkheden werd lI.lI.ngealotan. De~,I~dI':liette!'1'I'Iin Ran worden

qCC:QI'lc::ludeerd dat de CU.rSlIiS lijk.t te voldoen voor a:tuc:len1;~m die ::dcl'1

me~ hun scriptie in een impasse bevinden~ en die ~~n v~ijwel alle

onderdelan vlI.n de cnh3~3 dcclnernen.

m~ning~n ~Bn deelfi~m~r~ b~Btaan~ zijn deze moeilijk te intcrpreteren.

In het bij~o~dcr i~ ~it het gevai ~et betrekkin9 tot oe mening~n ov~r ti joabesparing r het zelfvertrouwen en ~e mQt.iv.!ttie 01'1'1 de scrip'tie

l::.il'll"l=:r'.t ¢en r.-0c:'3el~, jke b:':;f;'"m:i, jn bf te ronClen. Deze poe! t.iev<E! meninqen

Kunnen echter w~l wQrden bes~houwd ala indicat!ee voor de s~ti~~~ct~~

van d~ d~~ln~mer~ m~t b~tr~kkin9 tQt d~ qeboden cursus.

Andere meninqen van de deelnemers kunnen word&J'I Qndc:r:!iteund met.

g~~av~n~ Qn~l~~nd ~an d~ ~~Qr h~n in901~v~rde produk~en, zoals de

qesignaleerde Bcriptiemoeil!jheden r de qeko~en 0n om~chreven stan­

daardprobl~men, d~ 0pge~teld~ plannen ~e~icht op €len doe1, de t~~p55-

sing vlI.n tltctieken en de ove:r:ige inqelev~rdc 5chrifteli jke stukken,.

Aan het eind v~n d~ car~UB b~~tonden de pro~ukten van de individuele

deelnemera uit een script.ievoorst.el r een uitqewerkte IronCJ: draa(]' of

uit reeds ges~nreven tekBt. a1 naar 9~lan9 het stadium w~~~~p dr­

scriptiewerkzaamheden per student verkeerden. Deze produkten ~ijn niet

via vastgelegd~ proc~durf;" ~n criter!8. beoordeeldi ze werden voo:r; CI3'

~eQen v~n ~e ~etrokken e~bg~Q~p g~fQtQcQpi~~rd ~n vervolqens door

grOGp~le~Gn eD c~~~~31e1de~ v~n ~ommcntbbr voorzien. De criteria w~~r

deze produkt.en san voldoen zl in t.en eerste ai1t e:r r,:tt;:r'I: prO~ukt is en

ten twc~dQ d~t de m~k~r ~rv~n vindt dbt h~t vOl~oende kwaliteit h~~ft

om het aan de vakkund1ge, de scriptiebeg~J~ider, ~oor te leqqen.

Wclke 9cwichtcn moctcn worden toe9~k~nd aen enerzi~as de h~OQqCR

~DC2~1~ ~timQl~n~cn t~~n OQgm~rk v~n d~ in~tructie' ~n anderzijds aan

de b~gT,!p~m~t1ge en pr~kti3~he ~tim~lb~~en (¢ogmerken van de instru­

mentenJ is op grond van dit onderzoek niat te bcpalen. Mede omdat het

voor de hand ligt. dat. deze 4;;fewichten per :5It.udel'lt z~ll~n vel:"9chillen,

l~j~t het een plauaibele veronder8t~11t~g c~t ~oor Btu~~nten rlie

ka~pen mat aelf-m~n~gement~prQblamGn de ~oci~l~ ~timulansen belanqrij­

ker zijn dan voor stlldenten die- niet met: self-J!1an;."q@rncI'lt5problemen

k4mp~n.

112

In~ien de mo~ilijkhaden van s~uden~~n m~t 8elf-~~rt~~¢m~nt~pr.oh~e­

~l3'n 'Woroen '9'eB.n.e.ly~eerd vanlJit de .. ;mtw!k.kellnq8'P8yeholo9i~c::;h~ ~e"

zichtB~unten ?-9~~~ ~esc~reven door Gelen~ (~ic hoofdst~k 5)~ dan

~allen hier en d~~r zinnen QP zoals alk tw1ilel ~a~ h~t n~t v~n ~e

stlJcic" en ~Ik heb er eigenlijk 9~~n zi~ maar inN. Daar de curSU8

del'"9'oe~i.jkc ;a~hte~gTQnaeI1 van Bcriptiepr-obl~men ni~t b-eh.,.m~e"tr is e..e ve~w~chtlng aat ~tudcntcn 7.onder self-manaqementprobl~Mefi ~e~r b~at

h~bben hi j de curaU8 dan 8tud~.t'Itcn m~i- ~el;f-'rno!1;m,~qEmEn~probleTnen. In

een ondc:rzQek n~i)x" de effect.e-n van de (:\lr~u!; op 11!l.l'!g~rc tQrm;i. jn I di';l1;.

in het vo19~rtdq h~Qf~~t~K ~an dE orde 18, werd in bet bijzond~E aBn

deze verOndel"Bteol1.:irtg .1!I.lIIr'ld~cht gesc1l0[JkEn.

113

De eurSU:8 'Oplo8Ben V'L'.n 'S~;r.,ipi;..i~~roblemen' were;:! in een periDoe

van een jaar vie~ k~cr gegeven. onderzoc~t w~rd in hoeve~~c cud~

deel't1Qmer=o aan de curSUB met 8uc~e$ .!L4l"1 nun script:i.e we.rken. Daarbi j

werd onderscheid qema~kt t~~5e~ ~eelnemere met ~n zonder Belf-m~n~g~­

mentproblemen. Bet hoofdstuk WQ~~t b~~loten met een b~apr~kin9 van de

verdienSiten v.."n d~ curl!!iu!li.

B.1 De opzet van het o~d~rzoek

Op%et en uitvoerlng v~n d~ euraussen 'OplQs~~~ van Bcriptiep~o-

blemen1 ver6c'h:lJ~'I;'ln nict """e'ZenIij~ van ~e pro~feUr:BtJB .. zo..-,ls dez.e in

hoofdstuk 7 i=" b!!:!lehreven. ook: 019 vo¢rwa.arden VOOI" tQelatil"lg tot CIa

CU~Su3S~n w~ren dezel£de ala die w~~k~ gOl~en voor ~e pr9~feurau8.

Ongeveer een jaar nadat de l~~t~te ~ursus w~~ 9C9~ven, werd een

vr~g¢nli j!!lt (::de bi jlaqe 51 ge:.::ondc:n ~tJ.n aIle deeJ,n~mcr2 van de v; ~r

curSUBBen. met het Qo~l Qm qegevenB te ve~~~m~len over ~e m~t~ ~~8rin

oU~-Qee~n~m~r~ met ~ucee8 aan hun ~~riptie werken. T~rwiil in h~t

voriqe h~otdBtuk ~er~ n~g~g~~n in hoeverre deelnc:m~re aire~t n~ aflo6p

van ae c~r8~S 9¢¢d op gang waren gekQmen met hun scriptiewerk:z~~mhe­

Qen. worc1t :J.n dit. ortd.er2ioek naqega~n hQC oud-deeln€"1Tt(,:r!:i ~t" een ja.ar

~~t~r ~oorBtaan in verbano roet hun seriptie.

De twee centr~l~ v~~a9~tel1ingen v~n h¢t onderzoek 7.ij~~

(1) In hoeverre wQ;I;"l;1t door oud-deelneme::r~ aaI'! de curSU!3 ·Oplosa.en v~n

scriptieprobl~men' met succee ~~~ d~ ~eriptie gewerkt?

{2) op welke manie:ren kart de doeltreffen~h~id van de C'ur;.'I,l~ worden

verhoogd7

.Ala c;r;-itcriurt'l voer het Imet !3l,lCC~~ werken ~~n de st'riptie" 'ki'!n 'fji~t

worden "J'o~ataan met 043' mcdeCle1in9' van <loeo oud-deelnemer:s d;'!t 2<i:1 noq

altijd met hun scrlptie oe7.~g zijn e~ 6at ~ij van plan ~~jn om de

scr!p~ie binnen ~Gkere tijd af te ropd~n. Indicn het aoel V~n oe

c~~sus is om de deelnemers ~o goeo mogelijk met hv~ ~criptie weer op

114

gang te help<>n dan b"t"kcnt o;.t <lot .'j goad op ganll blijven ~M aan

Met moment waarcp de gcr!pti~ M~t ~ucc~~ wQrdt afgerond. Ook al zjjn

~r bi j h~t ~.;hr;ijvC'n v~n e;cn a~,"iptie tal van onbe1nvloedbare fact.oren

~n hat geding • n~ tF.nmin~tG asn j~~~ mag worden verwacht. r dat deelne­

l'tI.e~!I die de cur~u=:;. mq1;. !;I\H;"Q'-e8 hebben (loorlo'!?"en, hun Z!lt'ript.ie hc:bben

voltoo1d. In verb~ncl mGt de~e overwegingen werd de hieronder vo19~n~e

C~T.~"f;.e hypothese ':feforml:leerd. De twcc:dc: en d~'l;.a6 hypothese werden

qeformuleera in verb~ncl met de tweede vraaqstellinq naar ~e verhe~e­

ri~q v~n d~ dQeltreffendheid van de eursus. De~e hypothe~en ~ijn

qebaeeerd op d~ verond~r!;lt!;:'lling d.."t 8t~deIl"benr die zlch herke1'lnen in

Qe omBchrijving van h-et flielf-n'l.!!:r':Iaqom(i:ntprQbleem, met rnoEd.l i 1khed~i'J

kamp~~ die in de C~~~~~ niet worden aanqepakt. Xenmerken~ voor aelf­

managementprool~~~n lijkt tc zijn cat ~tuc~~tan g~e hlsrmae k~mp~~

nie~ tkuflfl~n w.ill~r'I' of ni~t 'wi)')'eTl J.c:unnen' werJ.;en aan hun scriptie~

het:9'eer'l vol~~n~ (;~l~~~ ells ISI-en ont""ik:kel!n~8pBYChologi8cn probleel'l'l k.an

worde-n q-e1nt.e.t'pr~t~e1"d. Indi~n Cl~z~ "e;f;"QnQer~traJ.linq juist ia. o.::ln kiJ:r1

wQr~en overwogen de ~oelating'B;voorw!.iI.:rdeI"J. tot d-= cur$l,l~ tc pr-el;::i~er~:tJ.

of ~e de curSU8 s.terker te l"i(;hten op ~~ ont\Vikkelin9.5p~ychologi5che

~c~ter~ronaen van aelf~m&n~geme~tproblern~n_

De dric hypoth~~~n 'lT1;I,n hat Qnderzoek. luiden ala. vclgt:

(1) L1c~ln-em~~~ Q;i.e O-Et cur9UB met succes doorlopen hebben een qrot.ere

kr.lns om hun scriptie met SGccea te voltooien Clan ae~lneroerB ~ie de

CtlrSU9 niet met succes volt:ooien ..

(2) Deelnemere die tijde~~ de cursu~ kampcn m~t ~~lf-m~n~qemeotp~oble­

men bebbefl e-en ~1e-1nere k.!.r.I:.I!l Om de c=ur!'Ou~ m~t ~u~c~~ toG dOQrlDpcn

da~ d~cln~mc~~ Q~e tij~eDs de curSUB niet me-t aelf-manaqementpro~

blemen kaml='et'.!.

(3) Peelnemera. die tijdens de cur:2iU~ met ~c;:lf-m='lii:lqij:mc:ntpX"ob10I11en

kampen hebhen een kleinere kana om hun Bcriptie- Met gucees te

voltoQi~n d~p Qeelnemers oie tijdens Qe curaua n1~t met sel~­

manaqemen~problemen kat't'l.p~n.

OM te kunnen b~palcp ~~ hQ~verre e@n ou~-deelnemer oe curSUB met

~I.H~ce~ hl;t;ft dQorlQPC'Jl is! gebruik gern~OD.kt van hat antwoord op de vraaq

in de vr.aganlijs.t in hoevoa:r;J:"e d,43 oud ... deelnemer direct na a:lloop van de

cursus 9'oed op gang was. Ond~r!!;~heid b,1~~~n dG!;.:tlneI\1I3'J:"~ met en ~OPdGr

S~lf-m~Jl~qarnentproblemen werd eveneens gemaakt aan de hand van de

daarQI;' bet:.rekking hebb~ncle vra!..g' i:tJ. ~t!! vraqenli j~t ...

llS

B.2 De resultaten van hQt ~n~er2oek

C 1) II<> resp<ms

II'I tot:aal wer~en 50 vrZ!9-el'lli:jeten verzonden. V~n de:'Z~ 50 bleken r:-X" 5

onbe8t~lba~r t~ ~ijn en dat betekent d~t ~leohtB 15 oeelnem~r~ ~e

vr~genlij8t ook werkeljj~ h~bb~n on~v4nqen. A~ngeDOmGn werdt aat de 5

deelne~e~~ d~~ ni~t weraen berelkt een ~-3el~cte groep vormen die n1~t

op ~ystematlBche wi~2e ~fw"j~t van ~e respondentan. Op de 4S weI

~~ngekomen vrsgenlijsten kw~rn een ~¢$pO~8 van ~7 of weI v~p R2%~ We1-

1i~ht dat een dee1 van de acht lloo-rC5pondenten weI oOf) !;y~t;.~n'l~tj 8che

wlj2e afwijkt van de re3PQn~enten Cb1jvoorbeeld cm~~~ ~~ gc~n succes­

sell heb'ben te lft~ld¢n' ..

f?:' A;,"!p hQev~~l bi jel!:nkoMst.en van de C1"l;r;-:;U.::I hc:bbe:n de resPoflc:l~nb;~n

dee1genomen7

De meeste respondenten f34 V~D d~ ,37) hl!!bben san tenlTljn:ste vier bi j­

eeIlkomsten deeJ.ger'l:Qmcn. V,e,n de l'esterenQe orie ;::,ijn 4!!:r twee voorti jdig

ge~topt omdat de curSU8 hen niet booQ w~t z~ 20chten en ee~ Qmd~t ae

~ur~tl~ he~ of haar al voldoende op q~~9 h~d geno1pen.

(3) Wat waren ~ljden8 de curS~8 dG bcl~~9rijkBte 8CX"~pticproble~en van

de deelneme::r:s(

Veer d~ ~erw~rk1n9 van de ~ntwoordc:n op deze vr~~g i~ o~~er8chei~

9'E1"m;:t2l;kt;. tl,l!J.!O~1'I 'l!I~lf""'m:ana"9"ementproblemG"n" waaronder v.allen p;rQblemen

met h~t ~lannen en ui~voeren von w~rk%aamheden en ~n~~~~ ~criptiepro­

hlemen waaronder v."J."~n prohll!:men m.et. het a~nb;l;Qngen vean at'bakeni11g en

structuur. Antwoorden die tenminste een ~e1f~managementp~Qb~~~~ ~evat­

ten werden qescQQr.<1 .,.1.~ '!!Ielf-~8n8.qementproble0m' en l!Lntwooroen die

9CQrt ~Qlf-m~na~~~~~tprobleem bevatten wergen qe~coord als "an~er-~ prO­

blem .. "', Uit to.bel 2 bli jkt dat de ver<t .. Ung vd jwel 'fifty-fHty' is,

'rB:be~ 2_ AB:l'lta"en respondenten per CLlI'"SLIS met self-fll"f1~!3~l'I)et'ltprob'e­

men en met an~trt ~r~bT~men.

1;J,j r$1,I $ self-manBgementproblemen an<lere "prob'¢I1I~r'I totil ~ T

apr11 1982 5 A

september 1982 7 13 november 1982 3 9 ftbri,j~rf 1953 3

--totalerl 19 16 1)

ll~

Otigcvc~r ~e helft van ~e re~po~dcnt~n ~~~~even hun na&~ Op de vr~g~n­

lij~t. Voor deze groep ken wQrOe~ va8tqeBte~a d~t hun qpg~v~ vnn

bel~ngrljkgte scripticprebl~man overeenko~t met h~n Qpq~ve ti~~ena de

cu.r!!!IJ~. VOOl:" de qehele qroep van 5Q d~~ln<:"11'\IIEI:t:"S geldt dat cnqeveet' 60%

t.ijd!2r'!!; ~e cur-sus met self-manaqcmcntproblernen kamp~e.

(4) W'iI,ren de deelno!:l'1'!.(!::t'"=.:o c):;i;{"S'ct na afloop van cje C!lr~ll$ ¢bl g.J;l;;t"Ig g'eko-

men?

Van d~ 31 ~esponden~en ~cgg~n er 29 qoed o£ eni95zirt~ w~~r op gang

qckomen te zijn, terwfj1 I? ~espondenten zeggen nic~ QP 9~~9 gekornen

te z:t jn (.i~ t~h .. 1 3).

Tabel J. A;!Il'lhllell l"lS'spondenten d1e .l;~gge!"l WE]. en~gsz1ns. of rJfl!!t Op

gang gelcc.mel"l te J;fjn direct nil anoop 1Ia.1't de t;;lJr5I.1S.

.prj 1-198~ septemb .. Inl !"Iovember 1982 februal"'1 198~

toh l"n ! ~

t!:nf 9 5;: i!"lS

II

n1et

12

tot-a 111

8 13

9

r~' Z;i.jn de 12 deelnemers di~ dir¢~t. n~ ",fl,oop V\l.n (Ie cursua niet op

qanq gekornen war~tl 1~t~r w'i?ll ;"~rJ de 8criptie qaan we:rken'?

Van ae~~ 12 zi jn Gr ~ l<1.ter n09 we1 aan de ~~ripti~ g-~~n 'W~l;').:;ol!tn en 6-

l"Ii~t:.

(6) H~bbcn d~ I;ltalelnernera. hun scrip-tie ..sf?

Vnn de 37 reapondent~fi h~bben cr 15 h~~ ~criptie af en hehben er 22

hun Bcript.ie niet ~f (7.i~ t~'bel 4).

Tbl;lel 4. A~nt.anen d-eelnemel"s die I'II,II't '$~riptie we-l of niet ~f hEbben.

Cursu :;

.prfl 1982 !'iept~r.I'Ibr.t 19S2 november 1~82

f.brv.ri 1983

total er. ! 5

117

S~i"f"th: ; $

3

a 6

22

ni .t .f tot •• l

13

9

------J7

(7, 2i~n de 22 %"sapocdenten die hun lit;'ript.i,e niet af hebben nog weI van

plan oro dG ~cripti~ at te m~Kqn?

Van de 22 ~~~pcndenten zijn ~~ 19 van plan om hun ~criptie at te

maken; 3 ~~.jn dat nlet. van plO!in. Ee:n v1jftal re.t;p¢:ndenten oeeJ,t met

~nige stelligh~id m~~ dat hun Bc~iptie binnenkort ~fkomtL

(8) Zi jn €I;!;" QQt:-:ll'l~I't'Le.r8 die met hun ~~r!pt.ie of met hun stuoie ~i jI'l

qel3tQpt?

De dri~ respondenten t:1:1,~ h'l,ln &criptle niet ~f 2iullen maken -z:ijn .allen

met. de studic qe~d:.opt. Vier re&Po;nd~cte~ 21 jn ti 1delijk I'Iiet hun B~::r~.p­

tie g~stopt, ~lt i~V'~L overBpannenh~ia, gebrek ~~n mQtivatie, hat

voorr~nq v~r~~ne~ aan anoere atudi~-odaerde1en en h~t zOeken naar e~n

nieuw ac~~ptic-o~aerwerp.

(9' W~t hebben de deelne~e~~ ~~n d~ eurSU8 qeh~d?

Voor de ve~w~~~ing v~I'l de antwoorQen QP de2e vraag is Qnaerschei~

gemaakt t\l:3~¢n arie BoortEin stirnI.11an:8en~ socialc, b~9'.ripBm~tig~ ~n

praktifJche stimulanaen. (~;i.~ pll!:". 7.1). Fer ;:t:n+'o,.;Ioord kon meGr dan een

Boort stirnul,~n~ worden gescoor<t. U;[.t tabel 5 blijkt dat de drie- 8Qor"­

ten etimulansen vri~wel ev~n v~ek werden genQemd.

Ta~el s~ Aant~llen gc~¢Oo~de st1mulansen.

n1ets aan ~~nt~l

c u r!l. us so~f~le b~gt1psmat1ge pr~ktf$~he geha-d t~:!:.pon-

denten

a J)ri 1 1982 3 B

september- 1982 7 ) 3

I'Il)vt;l'I'Ib~r 1982 3 feb'l'":tJflr1 1983 4

- --tQtalen t 7 19 18 Z 37

-------(~O) HQ~ i~ d~ ~urSUB volgens de a~~l~eMerB te ~e~beter-en?

uit tEibel 6 blij);:t Oe\1;: t5 de~lnemers de ..,~nbe'V~~ing (Ioen Qm tijdens ne

cursua meEir a.nnQ."..;ht. allI'l peraoonli ike O(t.~hter9'ronden v~n de problemen

te s~n~D~~n. Oit ta~el 6 blijkt QQk dat slechts e~n aeelnemer v~I'l

~enin9 is d.at de cursus bet¢~ a.an de studie k$~ worden qekopp~ld.

118

label 6. Aanbeve11n9'en 'Joot' \/t:t'betcrin-g "IotIn de cursus: freqtlenties.

frequefl t ~ a

1. Meel" ilandac bt YOOr' pet"~ool'll i j kl; ~l;hter9ron.::len

V~I'J de ~rQbl eP'll3"n.

Z. Na afio(lp van de cuI""$us. =1':Ik,cle teru:gkomdagefl Org~n~5:I3('en.

j. M'eel'" t1Jd ttJ:!il~er'l de bije~Ilk.Qm~tl!n pro9rammeren. -4 T HQ!ilQg~ne !bI roe pen Yormen. 5. Verl~r'lg~n vnn de GLirsusdlJur. 6. [1'1 kTcfllC! grQepen w~l"keon.

7. De (;urs.us d1refteot" en fl'll'liJUdelfjk('.:r "'~fI de ~tlJtl1e koppe1en_

<11) H~t. v~rb,and 1;'.u!5Isen self ..... managementproblt!:!'I\I!:1"! ~n h!!!:t r'lict OF' g05nq

qeko-men zi jn met d~ !scripti~ d;i.rect n.o ~floQP van de cursus.

D~ hypothe;e l~i~t aat de groep ai~ k~mpt mGt self-wanaqementproblemen

e~n kl~in~r~ k~n~ heeft om direct na efloop van de cu~~~; op 9~nq

gekomen t.e- %1 jn d~n de "g":{"oep die niet met Belf-m8n89~mentprobl~rn~tl

kampt_ VQQ:{" c.3e t-oetaing van dezoe! hypot.he!!l~ wcrdon dt;! t;:l:b~llen :2 en J

gecombineertl tot t;!.b~l 7.

Tabe1 7. De 1~mt;:nh"'llg tl,l~:st6"n :;13'1 f ... man~geme.ntprob~-emek'l -en /'let oOp 9~r'l9

gekomen zijn direct na de Cl.Jr$.u$.

d'f'r"ec t "" d. se~ f-l'IIB.i'I~g~l'II~ntpI"Qbl ~m~n

c:: ur~l,I:S op 9·Ht g j. n •• toOt aa 1 ~ekOtlte r'I

j. 16 25

n.,.. lD lZ

tot,,] 19 1& H

xl . 5.5 (H-l) p< 0.05

Uit deze tabel valt at ~e lezen ~8t ~tttd~~tcn m~t ~~lf-man,a9~m~ntp~Q­

blemen Min<3l!:t v";!Ii.!l:k direct. tl05 d~ C''Urt,l!51 met hUrl scriptie op qanq qekomen

zi~n den ~t.uClent~n ~onclG;r; 5elf"-manacreIllentprcblemell. Student ell Met

a~1f-man05gcrn~nt~~Qb~ernen ~oorlopen de euraU8 dUB mindl!r v,aak met suc~

~es dan student.en ~cnd~r $~lf-m~n~geroentproblemen.

(1.2] Ret verband t12S8l!!l':I I!';~lf-mar'l"qemc:ntproblemen en het al dan niet

vol tooio hebben van de scrip-tie.

De hypoth~~e luidt, d05t do grOQP die ka~pt me~ self-manaqemen~proble­

mtO;n ean kleinere kana heet't. om. d.e 8~ripti~ met $I,l~c;!e~ t~ vQ;t. tQoif3:o Q;:I;]1

de ~roep di~ ni~t m~t aelf-m~naqernan~problemen kamp~. Voor de ~eeteing

van deze hypoth~~e WerdcI'l d~ to'5bGllall 2 en 4 qecombineerd tot. tabel 9.

Ujt Q~Z~ tabel v~lt ~f te lezen dat nl¢t ken wor~en ~anqenornen d~r.

beide groep~n van elkaar ver3~hillen~

label S. O~ ~~M~~han9 tussen mon~gementprobl~~~n ~n h~t ~ebb,~ vortooi~

'Volin de scr1pt1e.

scriptie 'tiD 1 tOOHI

J.

nee

tota~l

self~Manageme;tproblemen tfjdens de CIH''SI)$

"i!I riee

10

14

19 19

tota a 1

15

22

37

(I)) H~t. verband tussen hl!:t directe ef'fq;et van de cur$;u!; t:!n het voJ,­

tooien v~n dt!! I!!Icriptie.

Het directe dosl v.an doe c;lJrsus is J"!~1';. op 98nq komen met tie script.;i~­

we~k2aamheden. Wi~ direet na de C~T~U~ met de sc~iptiewwerkz~~~h¢a~~

luillt 'flU:! lndien deal;n~mcr9 de cursus m-:::t. !!l;\.J.Cce8 doorlo-pen, voltQCicl'"l

zij d~n ~ok hun ecrip~ie7

Tabel 9, De 5~me~h~~g tussen net YQlt~01d hebben V~n de scriptfe r.~ ~et

op gan9 ge~Qm~n 11jn m~t de sGrfpt1e direct n~ de cursuS.

--------,.".----_ ....... -.. -----direct n. d. ~ct"1ptle voltoo'fd t;tI rSIA"!i op g3~g j. nE. t{) taa 1 ge k.om¢n

--~---_ .. .-----

j. 15 10 25

"ee \2 IZ

totaal 15 22 37

F',ehe' E .. ct Prob.bflHy, p' 0,00035:---------

Omdat de kle:iDl;t¢, verwachte f:t"~guent1e in t.,h~l 9 ~inoe:r: i~ d.al'l 5,

kan niet 06 x2-toeta worQen gcbruikt, maur w~l a~ Fischer Ex~et prob~­

hility toct~_ De waar8chjjnlijkh~ld dnt de in tabel 9 wo.rqeqeven

f:r:eqt;l~nt.ie~ zieh voordoen Q"nder- ae 9.ann;",m~ v.al'l: geen verh~no!1. is p :o"'T

0,00035. VOQ"]; ~1;.I,H1I!:nt:en die 08 C"1.lr:;l.1:3 fliet:: roet ~ueceB ooo:r;LI;)"f'l~n~ ie

het. mindel:" wQ...,,:;t"=r;~hi )(.I1i fl( ~~t:: 5l'.:i j na or"lqeveet" e~n jaer "!;t"n ~~r:i.ptie

zullen voltooi~nl i~ verqeljjk~ng met studenten die de C1.lr~u~ wel ~et.

~ue~e~ doorlopen.

120

a.3 t>i&cussi..,

St~dent~n zQnd¢r ~elf~managementproblemen blijken vaker de c~raU9

met !Jucccs toe doorlop!!:k"J. dan ~tude:nte:n Wlet self!-m.an8.9'ernent~roQbloe-mc:a:n­

Bcvendien bl! jken st.udent-en die de Guraus met succes hebben cloQ;t"lQPe:n

vb:kcr hun s;C':ripti~ tc hebb~n v¢ltooid (IS 'V~rt t;::;!t!: 251 dan. Btudenten oie

de cursua niet met 8uecea hebben doorlopen (0 van de 1:2). Ben direct

~rb~nd t~~sen hat k~mpan ~et aQlf-m~n~gGmGntprQblcmc~ ~n h~t vol~

t.eo.i~n 'Van de !5e::dpt.i~ w~rd e~ht.er ni~t. ge"J'ot'lden.

Sommiqe Btude~ten me~ gel'-maneqementproblemen slaqen er weI in

O~ zo~el ~e cursus met succes te doorlopen ~18 Q~ hvn ~~~~p~i~ tc vol­

~oolen. Een verklarlng hiervoor zou kunnen 2ijn d~t h~n ~clf-mana~e~

mentproblemen niet zo zaer de corzaak zijn van hun ac~iptiep~ob19rn~n.

maar veeleer het gevolq ervan: zodra zij erin ~~~g~Q h~n ~criptiepro­

blemen o~ te lossen~ verdwijnen als een gevolg daar~~" ~~ ~~lf-m~n~qe­

mentproblemen.

v£lin 06 &t'UQG'ntol3"n Q.ie Q4J ~1:,1;\';"~I,].s ~j.~t met. $\1ee-ee: doorlopen, is er

ni~t ~~n di~ zijIl: ~criptie h~e:ft voltooid. Dit 2;OU er op kurmen wij~Etli

dat net met succ:e:a dooJ::"l.Open van de Cllraua. een voorw.a.arde is VOO;l: h~t

voltooien van Qe scriptie, ~lth~p~ VQQ~ d~~1Il:crncr5 ~~n d~ ~ur8UB.

Zeker i~ dit niet. OMaat niet be~end is ~at het effect ;QI,:I 2ijn(

wanlleer een CUE'"8U.fI e1:" we;t, ;i.p ?,:Ol,J ~;I,~gen Qrn BIle ~ttld~nten {!'irect. na (!:e

Cl,lr!!iIl,J~ QP q."ng te kJ;"i j9e:Il. m~t 01;: 5criptie.

De e~r~te vr~~q5telliHq V&n het onderzoe~ lui~de~ in hoev@~~~

WEt~~en oU~-Q@eln@mers ~~t ~~c~~s ~~n hu~ sc~~peiq~ VOQ~ be~nt~oordin9

niervan wordt. ui t.gegaan van de volqende qegevena;- van ae 25 deeln'2=rne1:"$

die dir~~~ na d~ ~ur~u~ qo~~ of ~ni9~~!n8 Met hu~ scriptie op qanq

w.,,~ep ge~Q~q~ h~ef~ ~Qt z~jn ~~ripti~ n~ t~nmin5te ee~ jaar voltooid

~ 40% ~iet. D~ze l~~t~t~n~ ~Y~n~l~ ~e me~B~e deel~emerB die niet n~

de cursus met nan scriptie op gang waren qeko~en, ~ij~ nog we~ doende

Qf 'V~n plan om J:';.1.1:i!: So~~;i,pt;j.~ tf'ir 'V'Qlt¢¢it!:f.!. T~~ie!"J. voor 'h.:!:t. werken met

!!riuc~~~ b:.e:n de .!s~r!ptie' het:. volt:.ooien van de scriPtie ~13 .;"~;i.t~r.:tum

wordt genomen~ Q~n i~ ~9 ~Qn~l~~~¢t c~t d~ ~~t~ W8&r!n oud-deelnemers

a~~~i~ .ij~ ~~.l.agd. weinig indrukwekkend is. Ter ~.~~~rirtq van dit

~e8ult~at kan gewe~en wQ~Qen op 9~~~rn~ £~¢tor~~, ~~ o~ ~e toe Ia­

tj.ng8vQo;rw~."rdQn il'l: rclatic tot de ~ur~U.l!l;op:2:et.

Externe facto-ren zi:ln factoren die het voltooien ~~n "'9 scr~pt;1,~

be!nvloeden en die niet door (let cursus. kurmen worden )),ablvloed. VOQ;r: ....

beeold~n l':ti~r~~n ktlr.tI"l.~l'J: otltl~en~ 'Wordl!n aan ui tBpr&ken wa.armee cu~-

1~1

do~ln~mcr~ verklaren waarom zij Dun sc~~ptio nag n!~t ~ebben voltooiQ:

"Ik n~cm er aile t,1 Jd voor.r "I'lant 1);: w:I,J, 1"i¢9 i'l:i.~t a£8tuderen iol j "Ik rooet.

het werken san ~e SQ~ipt~~ cQmbin~ren met werkH~ uI~ h¢b voorranq

gegeven aall ;r.tnderc mtudie-or..derael..en". Externe t';r.t~tor~:n die het. vol­

too!en van de 8criptie in PQe;i.t;i,-ev~ 2:il"l: be1nvloeden wQ;rd~n :n.iet ge­

noemd. tn dit verbana zij er op gewezen ~~e J~ ~e~ van de gag-even

Cl"lr!llJri::sen de helft van de Qeelnem~;q. m!t. .!t.flOop van de C'1.l;t;"~\:u; van hun

oorspronkelijka ortdcr~¢rp waren afgest,apt. Ook ~~t i~ een nuttig

resultaat van de curSUB~ he~ v~rw~rpen ~ar.. het aanvankelijke Qcdcrw~rp

"IB zi jnde onge~~HJhikt. "VQor he:t schr1 jven van een :sC';r;l..p1;.i~.

De toelatinq8voorwaarcen if! ;rfi:~.I;l1;.ic tot de o!"ursu;S.opzoet ~~jn v.e.r'I

bQl~ng in ycrband met de tweede vraaqatel11ng v~n h~t ond~~zO~k, dioe

luidde; op welke m~nier@n k.e.n de do~~treftendheio u~n d~ ~~r~u& worden

V'1!!t.rhoo9a? O-mdat het met S1.'lcces (loox-J.OPliin v~n dl!l ~'tH~I9.US mog-eLI jk !.=t~n

voo:t"wO!ll~l'"de ia vQor hct v'cltooien van de ;S.cr!pt;l,.":tJ zouden mll.atregeJ,el"l

kunnen worden overwoqen oie ~Q~~~~volle ~ureuadeeln~ma hcvQrd~re~.

Geda~ht k.e.n worden ~an a~ verp11chtinq orn ,,~p ~ll~ curBu8b11ee~kom~ten

~eel te nemen en om aIle op~~~~h~~n lJit t~ vo~~en. ~an d~ ~ndcre k8~t

ziet het ern~~~ ~!t d5t de studenten zonder 8e~f-m~n5gementproblernen

(di~ ecn gEctere kans hebben om de cursus ~~t ~ucce~ te doorlopen d~"

de studenten met 801f-m~na9Qm~ntprOb~eMen), degenen ~~jn die alle eur-

8u!:>opdra~hten 9'ettlot!veerd uitvoeren. ZQ(I'~t VQQ;I;" dc~~ groep genoernde

maatregelen niet noclig ~!jn_ Dc cursu~ 1ijxt met ande~e wQQrden beter

toegesneden op studenten zonder selt-~~~~g¢mentprobl~Men en veel min­

aer op atud~nten roet self-man~gem~ntprob~cmert. Indien de selt-man5gc­

~~ntprobl~men van ~ezoe studenten mee~ g~volq d~rt oorzaa~ zijn v~n hun

8eripti~prohlemen, ~an is de geboden CUTSQ8 voor h~n Minder aaeq~~~t_

Naar aaD~eldin9 hlervan Xunnen er twee weqqp wQrden or..~erechei~en

w~.";r.l.,,ng8 de doel treffl;lndhl;dd V5rt de cul'sus ksn worden v~rhQD9d. Ten

eermte door da to~~atin9~~oorw88raen van de curBU~ 7.gd~nig te formu­

leren d;;.t;. .;tlleQt.I ~tu(!enten ~onder aelf-m.,.n-'lqGrn~ntprobll!:men ala (!eeJ.­

ncm~r wQJ:"dc:n inq~~chreV't!n. De verwe.chting v~~ c:kz~ 1'I'Iaatregel is (I'~t

01id-a~~ln~me:r~ ail:l'I deze curSU8 met !;"edQ~ijk Bu-cceB aan hun scripti-e

zullen werken. 51 i 1nvQer:f,.nq van d~2:-e l'I'I.!!ll.tregel Q~,'EI:~t: ~chtcr e~~ vcrro

'tl"l!!.n !'I~lect1e pl.!l.il.t~ te v1nden~ bovep~;I.~n d.ient e.r een cursu:s he3~hik­

b~~r te ~iiD w~~~n~~~ ~t~d~ntcn met Belf~manag~mentproblt!men kunne~

worden ver~oezen. Een twoeede moq~~~jkhcid om de ~o~ltreffendhaid van de

I!rU1"ilIJ.S te vertJ0gen 1~ ~e cursuBopzet tIEl v~rruimeI'l in verband met". hct

fe~t ~~t o~~~veer ~O tot QD~ v~n de aeel..nemers rose ~~lf-man.!!gementpro­

blemen kamPt. r.r:f..erbj, j v.Q)t het t.~ Qver'Weqen om a) VOQ:t".,,~ de socib.~e

122

st.imulan~~:n vat.! dt: ~~,r~.'I~~ te- ve:r:!lterken .. b> in begripsmati9'e en prak­

tische z!n Meer 8~nda~ht a~n ~~~f-ro~n~qementproblemen te beeteden en

~~n tac~ieken om d~ze problem~~ ~~~ t~ p~k~~n ~~ ~) dQ Q~~~ v~n Q~

re-l~ti~f kQ;!;"t~ cursus te verlenqen. De verwacl"rt.ing van d.e~e t'nb..I!I:t:t'egel

is ech~~~ ~b.t ~lc~ht~ ¢~n ~l~in Q~el van de ae~lnemer8 Met sel£­

m~n~gGmentproblemen hlerbij bl!tllt !!:OU~ef1 'vil':!d~IJp Vl;lor ~O~T m~IJ~ge­

rnentproblemen hepaal~ wo~ae~ door ~~ht9~q~Qnde~ zo~ls bESchreven ~oo~

Gelena (1982) ~ijkt !;10k; ..;:~n uitge'breidere curSU8 geen 9'e&<!"!'Jikt 1'I'I.!t1de~

voor de oplo2sinq d~arv~n_

In hoeverre ae ~ur~u~ de oor~~~~ ja van het gevonden verband

tUBa-en cursUS8UC;Ce8. ~r.t i!scripti~!;I,l~~'G:; of; juist be~aa:lde kenmerken van

d~ d~~}ne~ers {in het b1jzonder de d~~1rt¢m~~~ ~ODQe~ s81f-manageroent~

problel'tl.en. 'tJ'.!dt op grQIld v"n (jj,t. Qnderzoek niet vast t.e stellen. WeI

i~ h~t w~~rschijnli:tk dat stu(]e-nter.! dj.~ l!:i..-h VQO~ de ~;:n"l:t"sus met hun

~t;~;i.pt;i.e ;i;n een impasse bevinden, t.ijden~ de etir'$U:'!- uit hl!";:t g~hccl v""n

st.ana.!.b.rdproblemen s-een aslf"'manaqement.probleMen kie~en.r a~1"J all~

b~jeenkomsten deelnemen en aIle opd~"~hten v~n Qe cursus zodanig

uitvoe.ren d~t l!:e:=" bet gevoel krijqen weer -goe(] op gang t:e komen, hun

~~;r;-;i,Pt1.e binnen een redelijk.e terl'l'l.ijn 'il::ullc;:n voltooicn_

B~ 4 Conclusies.

Voor het trek~en van ~Onelu$i~5 Qve~ ~e instrgrnenten voor het

a.l!l.:t.r.p.l!l.kk~n VoCIrI :sr~;c-iptieproblemen kan worden 9'ere£~r-=-=:t'd 6.b,:)'J: de ;;,;iteJ;"i.!l

'voor het ontwikkelen van onderwi j!lkUndigQ: ;l.nst;f;"l,1;I1H;l::r;ItI3'Jl u;l, t hGofdstuk

4. o~ te he.;t.irtrtcrt i~ h~t Qe v;r;~.J.g welke gegevena over de inst.rumenten

per erite~~~rn ~eschikba8.r zijn. vervolgens is net (]e vraag wat de

beschikbare geqevens waa~d ~j.jh_ Op gJ;"OP~ hj~;r;v~n k~n een oor~ee~

worden 9'e9'~ve:n oVQ;f;" QQ" h~1'I;,Uge status van de 1n&trlll'l're:~ten.

(I) Biedt het:. !nBt.ru:m.ent ~~rt oplQ~~;lnq VOQ~ eer.l relevant probleeM1

De releva.nt..ie .... I!r.n !O~riptiQ:p.;t;'o~leP1en in het h09'el:' onderwi ja. i~ uiteen

9~~0t in p~r. 5.1 aan de han~ van 8~ be5chikb~rq ~~t0~~~l,1;Q~ QP ~it

gebicd... $~';f;',i,.Ptjt9problemen {toen zio!'l':t voor in t.r!l.l v;,.n !jIb.,1d;i.q;t;'j,~ht;l.l1geo.

Voor~l de VOQ.rb~r~idj,ng v~n stu~enten op het vervaardigen van een

~~rip.tie .. de 'ti jda.best.et9!ng Vo!Irt ~t\JdG'rtt0n en ge beqaleidin9' laten te

wensen ov~r ..

{2) I$ het instrument geb.aBee.ro!! op w¢tctts~h..,ppel;l,jke kennis?

De cri ter1a vO¢r do'; ¢'QI'):structie van de instrument.en wer(!len ont.leend

123

.san W"et.enschap~eli ::Ike inzichteD QVfjilr h~t O~~oa:8e-n van problemen door

'be:9'inne11ngen' (&113 'Par. 5.2). eQver'ld!~n We~a voor de Gonstructie

q~b~~1k ~emaakt van de resultaten v~n 0en inv~ntari~ereDd onderzoek

near BC'riptieTr1Q"",;l,.lijh~~en (zi~ pllr~ 6~1).

(3' Is het inetruM~nt (gemakke11jk) te (l~Ten) hant~ren?

tat de l!:'Valuat1e ven <Je proetvereie va~ 1;3:"", ~Qr~u5 (':tie hoofdstuk ')

blijkt, det de deelnemers in Bt~~t ~~jn Qrn d~ aengebo~en instru~e~~~n

met v~~~ht tc gebruiken. Z15 kiezen en prior~ter~n st~ndaardprob1emenr

etellen p~~nnQn DP, kie~en t~ctieken en passen ~i~ tQ~_ Het re8ultaat

hlervan is een produ~t ~~t ~~~ d~ ~~ripti~h~~eteider kan wOTd~n voor­

ge;L~gd_

(41 Zijn de condities. W~~7-:"QTIl3qr hct ifl~t.~t.liDel'lt van toepaElsing i'!':;.

qei!lpe~ificeerd?

De jn~trgment~n VOOT. h~t ~~r'lp~kke:~ V&n scriptjeprohlerne~ zijn van

t~~p~~~ing op student~fi aie me~ het verva~~Q~g~n v~n cen seriptie

b~~i9 ~ijn~ daar~ee a18 beglnnende onQ~~~o~k~r~ per defiftitie moei­

lijkheQen ond9~v;l,.nd0n ~n die cl~b.r Op e:i.gen kr.acht n:l.et I].ftkom~n (2:ie

par. 7.1). Op grond. van het onde::r::z:oek gqr~pporteer.(3 in dit hoofQstuk

i:l'O het w~~r50~hijnlijk d.at d~ ine!trumenten in '\T1~,nQ~rc: mate van toepas­

~ing :z:ijn op Bcript~emQ~~lijkhcden di~ eamenhangen met ~do1e~~cntie­

~n af~~uda~rproblemlltiek.

{5) 'Worat hc:::t :in.:;tr1,lment op de juiet.e Wi)&6 in on(Jerwij!O!:Iitu.!t.ies

gel;IJ;·~;i. kt?

op qrond van de ev~lt1~~ie v~n de proefveraie van de ~l,lr!;lU~ """er~en de

syJ~ab~ w~~~in d~ in~trumenten en hun qebruik wor.den be~cnreven~

hr.:rziert en gep\lblic:-~,erd ~Mil'ande & w8rdenn~r" 1983)~ Bet programrn.a v"n

d(!: ~ur!'ilu5 cti het. funetionel'en daarvan W09:t"d be!!,e:hreven in tWBe d;r~$im

QQekeJ10 VQOx" he:t g~v~n v~n de curl!ltlB (V"an DaaIErn-K~ptei jns iii MiranC!e,

1984, Van Daalen~Kaptei~ns, Elsho~t-M~hr 5 Mirande, 19A51.

(6) $t~mt d~ t¢ep~~s!n9 v~n net instrument ~e g~bruiker tot tevredeD-

h",-d~

uit Qe ev~l~~t~e v",:n Q.c::: pr.Q~fv~r~ie van de cur sue hU.jkt dat de e-EIti.s­

factie v~n de deeln~m~r~ ~owel t~n aa~zien van de ~~r~us in ~i)n

qeheel ala ten aanzien van de inho~d ~rv~~ hOGg ie.

(?;;!:) ::i!;l hct iI:L~t.rurl'lent aantoonbaar beter cl~n ~~1'1 beeC-"hikbaar &1 ter-

natief?

Ge~l'! "J'lIfL li,e bestaande handleidinqen vOQr ttet schri1ven v.,n ~c~iptie8

beate-edt 01> 8y;l3tem""'t.i:!;o~he wi jz,e aandacll t: aa,n het vcrduic:3e1 i jken VQ.n

s~~ipti~~oei1i1kheden en nan hat p;L.,nm~ti9 aanpakken v~n ~t~naaar~pro­

blemen. Het hier ontwjkk~1dc proe~9qeriehte inatr~m~nt i~ niet zo zeer

124

bet~r d.-5n aen .."lternatief alB weI sen aanvulling op de vgelill pJ:"Qdukt­

geric:::htc ~;anwij'7o,ing~n v~:n h"na;J,it;l,d:f,;ng9n 'il'n V,;;IIn .liI~rip~i~b~gclcidcrs;.

Sc:::'ripti~b~~;I.~l,Q.l,:ng (I;f.~Tlt n;f.~t ;;I.l:r.eo;:r.I p;r;QQ.1J,;k;t- m.J;l~;r; QQk pl;'I;U;!¢~~~r~c:::'ht

t~ '70;1. jnT Voor 13"i t laatste ont.brak een ui tgewerkt inst.rument.

l7b) Is het in8trum~nt aan~oonb8~~ goedkop~~ da~ e~~ b~~~hi~baar

&.l tt:!r:n~tilif?

In ve:t"q'el! jldn~ l'I'I.~t:. de il"Jd:iyiduele ~c.r.ipt..iebe~I~J.d.ing- 'V1!1.I'1. do-c::!~t'J.t.er'l. 115

d~ ~\I,l"~~:Ei een goecU;:oop instrument. oitgaande van een cursus ~a«r~~TI

~lechts tien studenten deelnemen ~n van ~~~ tijd~hes~edin9 van de

CU~8U8leider v~n m~xim~~l 30 ~~~, ~~ ~e ;f.nv~~te~~ng pel" $t~d~nt 9~mid~

delQ: 3 uur. De door de studen-ten -t~ it'Jvi!il:tet'el'1 ti 1d ~i(::ht r.:ieh dit'"~G-t.

op de e.i9~n :~u::!ript.it:w~;J;"k:z~.,.m"cQ~1"I~ O'r"-e ~llr proou):t9@riC'ht~ b~g~~t;:i"

din9 door d~ v~kdQcent ~an ean student die me~ de scriptie in een

impasse 2:1 t, it jkt. .in 'V~rgeli jking hi~~mQ~ mind~;r: eff-e~t-;l.o/C'Jf t~ ~i jn.

(9) Sort~~~t het in~trum~nt eff6~t op stua1eged~~qinge~~ ~egp. op

~tudicra~ul. ta~fi;lIni'

Oit dq ~v;Q;r.u~t;Le v~n de proet'veraie! van de CiUt'BUS bli jJo:.t dat <le cut'ellS

tot Xort~ te~~ij~ ef£~ctcI'l lcidt op ~t~di~ged£~91ngan: 3/4 v~n de

deeln~Mer~ ~5 ~aI'l het cind v;an d~ ~~~~~~ wec~ qQe~ op g~~g ge~QroQ1"I mqt

d6 sc~iptie. In het onderzoek naar ettecten van de cursus o~ d~

l~pgere termi jn wEll'a geen oO~2;&.keli jk 'Verbb.l"J.d ~~t.J.getoo~d tui!l;!!i~n (;Ie

curs us ~n het volt.ooi~~ vaft d~ $~~ipti~i w~J i$ ¢~ gr¢rta V~~ dit

on~~r~o~k t~ ~rw~~ht~n Q~t deelne~e~s ~ie oe ~uraug ~et sucees door~

lopen vaker hun sc.riptie vol tcoien dan de:~lneWlet'1!l; ate tl~ cut' sus !'J.l~t

met aUCC8S vol tcoien.

(9) Vindt het instrument ing~ng in het on~erw1js7

U.it b.~nvJ;"",gGn om ;l.nforrnatie over de CUI'BUB en uit de vel"koop~ijfer8

V~l'I h~t clJrsusboek b11 jkt~ dat. de i:nstruMent.en in "I)t:!rsc:::'hill.al'lda in­

atelling-en VOOl" h09'et'" onde~wt ja WOrClen gebruikt.

C1o~ Le1dt l"Jo!:t iI'lstrumcl'lt t.ot QnZl:C'~ftI'pt;,'!b-€'le JleveDeffe~ten7

Uit d~ ev~).w't;i,e "U"~n ee proefversle van de G-ursus blijkt der.t de cl.:lreul2:

geen ne98tieve inv!oea ~eeft op het :zelfvertrDuw~n ~n d~ mQtivn~;I.~ v~n

d~ deelncm~r~_

(11) Is het. 1nst.l"u1'l'l~nt Wlulti. .... fli~cticil:~~~?

Dc .i~~trum~nt~n k~nnen in principe door zowel studenten a18 do~~nt:.en

wQ:J;"Q.cn gebruikt. Poaitieve indrukk.et'J over de: a(::l;ept"t;f.e V;Ul de instru­

menteD door docent-en werden verkreqe:n ti ~d~nB workshop~ er.J ~l1r~u~~er.J,

wa8ril'l doccnt@n Q.Qor middel van gevalsbeschrijv1n9~n ~n ~imulb.tie5 de

inBt.rument.en lee~d:~n to~~a~$~n_

125

HoewGl VOQr ~ll~ bcvertqenDe~de punten eniqe gegeVGn~ b~~~hikbaar

~ijn, 2ijn deze gegevena niat voo~ ~lle purttert o6k in volaoende ~~te

b~m~hikb~ar. Voldoenae gegevena zjjn ~el tG~~hikb~~r 1ft v~~band met oe

c'I;'it.et'ia 1 tIm 6 en 9; bovendien kunnen dcze qe9'.evens alB vol<1o€pde

positief worden b..aI'l~t!!t:Mel"kt. Onvoldoel'lO:e g~g~v~ns z.ijt'1 beac:h1kb.a.ar in

verb~nd ~et de c~ltGri~ B en 11~ na~er onderzoek ~ou ~itg~uo~rd d~enen

te worden naar de effecten van de in8tru~ent~rt op ~t~~1.er~Bultaten en

n~~~ hat n~t v~n de in~trurnenten voor acr!pt!ebe~ele~Qa~~. A~nv~lling

van de gegevena in verband met de cri te:r:j,~ 7 ~n 10 i.!l wegens de sard

en de preten~ie van de instrumenten rn~ndc~ QPpo~tu~n.

N~~r aanlaidinq v~n QC~C ~onclD~ie~ st.aat de in8trurneDtontw~~kc-

1aar voor de keuze eera~ de effecten v~n d~ in~trume~t~~ nader t~

onder%oeken of eer9t. het. nlJt. van de instrumenteD U"QQ'I;' ~criptiebeg~­

~.e1d~r~ ~~&t te ~t~llenA sij aeze 1nstrumentontw~kk~laar ~tond eehter

een andere k~uze voorop. qebrulk lk de ve~l.~m~ld~ gcgevene ee~8t voor

h~t QP%o@tt.lS:rt v~n q:t;!:n nad~:r ~ff~ct-onder2ioek o~ earst voo:z:- het n~d~r

u~,twtal;r:'k'El~ V'ln O:e :l.r!:;'t:r:'I,;r~~talDtEl~r ~Q~l~ h~t Dit.breiden or preciaeren v;:In

Ht8nd~ardp~ohlemen en ta~tieken? Geqeven de veelQ~v~ttGndhe!~ van de

inst.ruMen~Eln en dE' daaruit voortvloe~e;J;"lde- mQ~il! jkhe!a om eventuele

effecten te kunnen ~nte~p~e~~~~n, v~rdi~n~e ~e laatst genoemde moge-

1~j~he~Q Qe vQQ~k~~r_ N~d~t ~cb1ek.en was dat. proble~e~ ~et h~t forruu­

l~r~:n V4n ~~I'I. p:rob1eern.ete11ing door deelneJ;lllEl:;r~ h.;-t. 'It.aakgt worden

qekozen, leek het de moeite wd~r~ Q~ Q~r~t dieper in t.e ga~n op Q~z~

problemen.

126

H06fd~t.l,lk ~ T P;r;-o~ltSmErn m.at .ae I?robleemstellin9'

Het tormuleren van een p~6bleem~tcllin9 hl:Ljkt VOOl" stu~enten een

balangri jk stt'ui k~.tb1ok t~ :l!d jn ~ In Cii t. hoofd~tt;lk wQrClt ~'11;!;'!I;t, n,;:lg.sgotlio!'J,TI

w8.arui t. prQbl~Ill~:n v;,.n stlloenten met de probleernst.elJ.ing bestaar... Ve:r­

V'oIg9I)!5 wordt een cursue bescnl"eVel"J. 6ie tot. do~l he~ft. p~Qblam~n

met de probleem.8t:~11in9 te voorkomert. T~n~;Lotte wo;t;'Q-en .,,~nbevelingen

geda.an voor on(]~l"2oek .nasr de:! wcrk'W'ijv.(t at) bagelaidinq van (Ie ~s:;::l­

~t~~t in opl~iCi~ng cae ~io).

9.1 E>ro-blor:mcn v~n beginnende onderzoe-kers met. net. form.l..l:l~rel'l Vb.:I"J. ~¢r'I.

probleamstellinq

In hat Kader van de- 9-egeven GUr!S1J:5~~n • Oplo50!:i~n v~n !5c:r;-;ipt.;I.eprQ­

blernen' beantwoordden 51 studI!!;I'It.~r'I. doCi' 'U'r.,g9n;l,~ j'Slt 'W~t z:l jn 1e moei­

lijk:heQ:-en71 (zie bijla~e 2~. E~n avc;r:r,1cht vo.n de door de atuaenten

gekozen stdondb.-!l.rdproblemcn i!5 weer-gagevan in tabel 10. 01 t. deze t.abel

:bli jkt ';'at ~r6bICrnc1':t m~t httlt f"ormuleren van de ~t'oble~!5t.ell.:i..n9 Cle

hoogste frequentie h.ebbeI'J.. Te~b.m~(! kie:r..:.sn de st.udenten tiC keer een of

meer van dR dril8 prohlemen met. net. florm.ul.erel"J 'Ilan ~~I"J. pt"obl~~rn~t.el­

ling:; a.rnbit.ieprobl~m~r':t wQ;J;"den 21 keer gekozen, inperJdngsproblernen 3~

kl!:~r en C;r1Q-Etl'"zoekb;:;\arheidsproblemen 27 ke~r~ VQQr in tQt~.,1 40 V",n Q~

51 atucent:.-en blijker.. de .!!;cripticnlQe-ilijkhcden vl3'rb~nd toe houden met

hl8t formuleren van ~e proble(!!:tn~t.cllin9_ In tot~~l worden problernen met

d~ prQblee~!I;tellin~ ~ijna t.wee keet' zo v.aak 9~koten al~ problemen met

h~t :r:~pporteren. Gezien het. ft!it db.t. de QVGrgrc:>te me~1;"de:I:"hlCl;ld vaQ de

de~ll"l~~r~ b,i j de aanvang van de cu:rsus l"eed!i geruiml!! ti jd met. d~

jj;l;riPtie bez!g ib. kilrt dit rG!I;'Ilt~"'t niet worden toegeschreven aan in

€len begiI'l~t~d;i.I,l/;ll ve-,;-kerende groep van st.ucler.cten met de voor dit !!:I:t.a­

di1,1~ kenrnerkende- m-oei1.i :ik.hed~n. l<~nI1~l:Lj'k; vg;r,Tl1t hct f"Qnnuleren van de

prob;t~~JIl!;t-elling voor de beginnende onderzoe:!-ker eCI'1: wa.!!llr Qb!;tl.llkcl.

Naar aanl~ia.it'l9 Ih~rvan ;l':"G'G!I; de 'V'"l"'IH~9 of niet: enige st.udiet:i jd zou

kuI'lne~ wQ;t;"cen besl;).aard. door 8tudel"J.t.~1"J. bij de :!I~nvan9 v~n hl,m !;c:r;-iptie

werkzBlamheden t.e onderwij~~n ¢v¢r d~ VQQ;r hen typische moeilijkheden

127

~r;;·--------------~S~t-.-"~d-.-.-r~d-p-ro~b~l~.-m-'-"----~f~t~.~q~ue~.~t~i~e~,--~

K • 51

1. Ol'lderwerp ~f.eze":

1. ProI>1o'~$t.ll1"9 f-orml,lleren:

~oor~enD1sprobl~men 15

amb,ftfeprob'emen

f.p.rking,problem.n

Dnderzoekba~rh~1d$~

problemen

32

27

3. OpTossfng b.d.nk.n! ,el.,tl¢prQbl ••• n l.dt .. ~rkl!:l'I:

4. Rl:lpporteren:

~;;;delerj v,l'I e-1gen werkzaam ... "'e~l3"l'1;

orden1I'1g~prableme~ 24

over~1~htcl1jK~e1ds-

problemen 17

16

oondJfproblemen 21

32

kwa11teftsprObleM~n 11

af~temrnfnQspr¢bleMen

-_ .. _ .... --:;.ub .. tota 1 eon

BO

46

52

met de probleemetellinq. HGt doel van zoln cur.~~~ 7.0U het schrjjven

van e~n ~~riptievoorBtel zijn. ~.1:' 'V~~ l1it.qaB.nde d"",t hot formuleren

van een probleemstBlU,ng d~Brbij d~ t'I'Ioeil! Jk.ste t;::l~k '(formt.. werd 8RI'I:

nadera ~n~ly~~ ~itqevoerd naar de ~~~d van de problemen met de pro­

bleemst.elling van studenten die hadden deelgetH,m¢~ aan de ~m-~u~

'oplQs!l~n ~criptleproblemen'r

'Voor dQ'Zc .!LtI~~yi!!e werden geg16VIglIiJ; q~hru!k't. van J,2 cur~ul!aeelne­

mers. voor w~e h~t formul~ren van een p~oblccm~tellin9 ~et bc~ang­

rljkste probleern vorrnQer fi~ ~gevena werden ontlccn~ aan de dco~ d~ze

deeln~~~s inge~~1ae vraqenlijsten die vooratgaand ~~n de cu~aus en

aan ae -aerate en tw~~d~ enrauBbijeenkom~t w~ren afgenQm~n_ Oeze

vraqenli j~tcn b~'lJatten vraqen OVe'lX" het onderwerp v"!',n de ~(:riptie r (I..;

dcelen, het vak. de vQorlopige pr.Qble~m8~el1in9 ~n d~ Moe!lijkhe~~n

met het formuleren van een prQ~~eem~t~lling (zie bij~~gen 1, 2, en 3).

A,IHl.genomen we-rd d~t ~tlJQ.enten voor net. forJ::II.I.ilereI'l vbn er.n PJ:o­

bleemst:e11ing- ov~r ./it.;:lP Q:r:ietal vert..rekpunt~I'I b~sochikk'2ln~ kennis van

h~t. vakgebiet.'t, van het aOO;E" hen gekozen ond€!~~~p ~n 'Van d~ dQ~l~n (lie

!7;ij met dit:. Ondel'W~.rp ~;i.llan :r;-eal!seren. De taak waar ~t.I,]!;3.ente:n zic]1

'iJ'oO'I" geplaatBt. zien, blI'I wQ;r;Qen omschreven ale h-:t afb~IJc:;oncn van hat.

onrlerwel'p in doe vorm v.nn een inbi!!~:re$$bnte probleematelling ~ d.ie doer

hen op. v;:Ikkunc:Ug-e wijze ~n binrtl/Cllll zekere t.!:td kan \oJord~:g ongez;zoch't.

Aa.n de h"~Q v~n de bes.t:;bikbborc gegevens ward naqe98s.n, of prQ­

bl=mall met het .formUll!:rC:(i vonn een probleern!!:t.ellinq ~i jn 'toe te scht"i 1-ven ~~n Q~n VoQll de volgenolje pUIJt~n;

1. onvold.oende l,I! t~werktheid van bet ond~;!;'we~p.

~~ onvoldoende b'l!:p~rking VQI1 het uitge~rkt~ Qnd~J;'w~:;rp~

:3:_ O~volctoende re,ali~~~~);l""!.u=heid van de do~l=-n_

4. Onvo1doend~ ~~nsl~it1n9 van het Qnde~we~p bij he~ vak.

s. CnvQ~doQenee bee.ntwoordbol!~~nei{3 van de voorlopige vr~~g~t(i:lling.

~. Onvo1doet!d~ QI:lQer:z:oekbaarheid V~Il: de be'lntwoordbare vraa9~t'l!:11in9_

7. Onvoldo¢nde ~i tvoerbaarheic voZ!In c:le onderzoek.sop~et.

o3Id 1. II!!; hct ~~1;",i,ptie-ii:maerwerp uitqc:::-we;t'kt"(

Eel"! Ql'.Ii!;Ie;r;-W@l'P dat niet. llitet!!:n g~leg,j is in t.e oncler:!l;~h~.idcn de.J.en is

voor ve:l~rlci \1.;it;J.Gg v~tbaar. Voor het fQ;rnI~l~l'en van een probl~~I'1'1.'"

!st~l;l,.i.rlg kan di~ een be1emm¢ring ~ijn. EeD voorbee1(j van ~er'l onQitge­

~rk"t;. QnQ:erwerp wor~t 9'~lc'vcrd COOl'" de a~udent die: op d~ vrol!~9 w.at bet

p,,"obleern is met. de prQbJ,e@[Il:stel11ng, antwoordt ~ I I.k k",n niet aang-even

wat mijn onderwerp ;£,Sl. Het onult.gewerk.t~ Ondcrwq.rp ;i,s 'o"lgressie en

jongeren I .. PQginqan van de I!!;tudcnt oro hat onde~rp ui t. te w~J;"lc;.Gn ~

~tr.;lni;lden op het. gevoel d.,t ceze gean recht de.:'len a;!l.n da ke;fU van het

~iganli jke ondc:::-rwfi:~p. 8-eeedB wal\n~~r h.i j het onderwer~ een bepaalde

uitwerking q",f, was het: nie:t me~r hli!tt onder",erp 2oa1s bl!:doelcl, QP

grond waarvsn de: poging werd vel"WOt'"pe1'l~ T~n5l]Qtt-e verwierr;> deze ~t.1J­

dent het on.aerwerp en koo.5 ~f1:!J I'l;l.atlw. zi;1n on~el"w-e~p w.i!jl ni~t 20 ;;r,ee..::­

ta9re~~ie Gn jong-eren i maar Ve~1e~r~ 'Mi;tn eigen oDvermogen Om toe

;r;e~qeren op hl!:t a9'r~r.~.:i,~~ qeeroQg van de :lon9"el'~n it! ha-t bl,:H,l;l;"th-uis

waar ik werk'.

bod 2. :rs het; uitqewe~kte onc~rw~~p ingeparkt7

De meeJ:itc ~tl,ldenten })eschi.k.k.en WeI ~I;" ee:n enigazins lJi tgeW'I!:rkt

ongarwerp. VOOr h~n heeft het probleet't'l l'I'I.et Cf3' problearnstel1inq betrek ....

king op ae veelO1'1'1.",attcndfJ~;:LQ van het on<lerwerp en op h~t doen van €len

juiate keu2il!:. ~;!.t tyPe proble-ern wok-at al:3 volg-t onder wo()~den qe­

b:r8~ht; I Ik kan niet. t¢t ocer,l ka'Uze komen VOOl' welke ~spG:.;:ten ik ~i-es.

~~ t~ ~o veel da~ mij boeit'. Oe%e 8tu~ente~ zittcn qoed in hun

O~Q~r~rpl Maar kunnen of. willc~ ~let ~esluite~ eQt wetk onderdeel

~rvan ~ij zich zullen bcperken. Hoewel ~e v~rt ~e noodz~~~ Q8BrtOe weI

aoordrongen ~ijp, vr¢z~n ~e ~at sen kG~ze tot ~evoJg h~cf~ dat het

onder~rp n~Qt m~~r intereBsant gertoeg zal ~ijn.

~tI 3. Zijn de Oo-e:r.(l.:n :r~~1!Beerbaa.r1

De tQ verw~~bten resultaten v~n ~en Bcriptie ~o~t~n i~ eniqe V~T.hQD­

ding staan tot ~e g~~telde doelen. Een VOQrb~el~ van zeIn ~Q~l i5! 'De

5cr~ptie moat een bijd~~qe leveren aan het v~k, ~~&r buiten M~t nor­

~~~l ~~~v~arde di~eourB om r en moat ¢¢n bijdrage zijn ~~~ maa~schappe-

11.jkl!! di!!scu~J!!IieB.r en most bijdragen aan mijn e~,g~I':I o:!"!.twikkeling :f.n hct.

do~~~n~ Vcrder wi1 ik kritiak lGv~r~n op de manieT. ~a~rop tot nu toe

over dit on~~r.w~rp i9 geBchreven en n1c~we wegen QanQ~id~~I. Volqen~

dez~ ~n andere uitlatingcn 95at een wetensch~ppelijk preBtati~ buiten

het aanv&arQ~ d~~coura om, duidt niG~We ~gen aan r ~~ oriq!neel of

brengt i~t8 volkomen niegws. be~~ Btudenten ~~jn ~terk qeorl~nt~crd op

Qe 'Qfficial mythology of 8clancc r • Deze rnytne ~omt er op neer ~at er

consensus beatBat o~er de vraaq w~t w~ten~~nap is. Tn werkelijkhe~~

be8taan er al na~~ g~lan9 bet vakgebi~o ~at iemand heoefent ~~kere

ve;r;-8(:'hil.l~n tUI!I!!I:el'l d:e t.heorie en Qe p;raktijk van de wete:n:lchapsbeoefe­

ning (of. Saris 1982}. Studcrtte~ die derg~A~jkc ~ergchillen ~nvol~

~oende onderkennen en de 'off!e!al mytho~Qgy' eiqenlijk t~ ser!eus

opvoCttt~n, lope-n het. geva~u o~t 2<!j aafl onmogeJ.ijk~ eie:en prob~;r~n te

vo1~o~fI. Poqinqen tot het formuleren van ~~n ~robleernst~11i~9 werden

~QQr de ond~rvraa9~e B~udenten v~r~orpen.r omeat d~2<~ nlet volded~n ~8n

de rel~tief hQQ9 qeStemde doelen.

ad 4. Slujt h0t onderwerp aan bij net vak?

Een onderwerp ddt n;i~t a;aI'.! het va.k wor~t Qntl~end moet. ~Q mogclijk noq

in net vak worden on~~;r9'cbraeht. Da.t geldt vooral voor tm.J:i.at~!:'h.appe­

J.:I,j"e' Qndcrlo.l'erf'en ot onderwe:t:p~:n die voor cle st1;ldcnt een leven.:SI't.h~tl

ver-te9'enwoordigen. J:')'en '\tQorhee1a van een QPderwerp d~t O'r.It;.l~e!'!.d wer-d

~~n 'd~ volh~1a des levens' i~ 'kindermishandeling'. Pogingen Qm dit

gnderwer~ in het vak OD~~;r t~ brengen st~~pddcn.r om~at d~arrne~ aan dE

• ..... o1heid· van het onderw'cl"p werd qetQ;rnd ~1'I dat. vanwege I'll!:t treduct;'Q­

nisme' v.nn de wat¢n2-!:'hap.

~d 5. I~ de voorlopige p;r¢bl~~~2t.elllnq te be5ntWoorden?

O~e~ een vGerlopig~ probleemstelling kDrt~e~ twee vT~gcn worden g~­

~t&ld= i~ de probleemstelling 9cfDrm~leer~ in Q~ vorm van een v~~ag en

Is die vraag te he~ntwoor~en? De vo).g~nde fortll:ulerj,tlq voldoet ~~n

b~idQ ~:rit~ria! 'We1ke ar~umG~tcn 2<ij~ door de p~Qvin~ie ••• qebruikt

130

l:;Iij o!;1e b~QQrd~~i.t"J.~ van v!jf gekozen bestemm1nqspl..;ann'l;rtl ~.. H.et biedt.

voordelen om een probleerostelling l!.ls f3en v;l;\!I.~9' t~ form.uler~n (cf.

~UypG;I;6, 1982)~ Cc ~tua~nt ai~ ~ijt"J. voorlopige probleern8t~~~in~ fo~u­

lae;z;-t oIIl!S eon stellirtq, i:!,l hiervan een illustratie-: 'Het VOQ';-QPt~rp

v~n de W~t G~lijk~ B~han~el!n9' sluit te veel aan bij de mOi'!~ts;l¢hllPP!!-""

11 jke werkel1 ::tkheld en lll.at te v6'3"1 o!;1i:;c;:'~imirtat.ie onqemoeid·. Deze

bewerinq is te be schouwen ~15 ee-n mgtiv~ril'l9' om ~1en Met c!!eze wet t~

vaan bezi'9' houd:en. een ~robleemBtl3'll;l.ng mQ~t nQg worden ~formuleerd.

E'en b.nder voordee:1 van ~e vraagV'orm is dat qem.aJc~'2l':r.;l.jk~r kb.n worden

beoordeeld of be.!t.ntwOGro!l1t".1.9 in pr!no!pe mogeli j).:: is. De volgende v~~~g

18 in princoipe niet 90~.;r te be.,,:ntwQQrdr;tI.~ 'Wat we.ren de opV'att.inqen

ov~r Zl:r1RQ¢dc in de 17e. en de. 181!t ~'I!!uw? ~ De student. van w:l.e Q:e~tjI

fomule-r!n; &.fJ::omst.iq 1s, precisserde <leze vr~."g~teJJ_it'u~· .l!I.l!!s 'l}olqt:

'Welke opvattinsen hul<lio;ren "''''-''WB'' ,,~t .. u.-. "it Mt tijav"~ 17M-1eiO

over hat ,,",;r;moeoGP~QblcOml'

ad. 6. Is de beant.woordbare probleemstel11og V~rt een onderzoe:J.::sop-

1i~t voorzi.en?

MGt dt; ~a:r-d "".!an de onaerzoeksopzet d!ent het vrailgtype v..;a~ d~ pro­

bl,~q;m$t~lJ,;lt'19' t.~ ~or~eBpoO:ndet"en.. Van der Zouwen (1971) o:no!lar:s:~heidt

het explort9'rendoe~ hoet btl3:3~I;t~;i,j~nde., h~t V'~rk~b.rende en het t.oetsenge

vraaqt.ype. Indi~n WOJl"Qt lJ:it9'~g""o\!In Vo\!In d~ door o!le st.uderlten ge!ormu­

leerc!e voorlcpiqe probleemstellinqerJ" d"n rit:;:hte1l. zij ~ietJ op beTT

:l;ichrijvendf;" Qf vcrkl~r~nde I1tera.tuurst.ullies al dan niet in CQll!~;l.n;l1;.j,~

met een em.piri.8ehe e~plorat.ie. Daarvoor lTloe\:. een QOQ~J;zQ-=k~opzet wor­

den bedacht en dat is VQo;r Qlltj::n r;::a:I1 probleem. Sommigen achrijvelil Q:;i.t

PI'QPleern too ~.;:tn hii:t Qiltbr~k-er'l vb.t'I. e~n van de punt.en die 1111 ."..,rJ da

or~~ ~ljn 9~weeB~! "omdat. er geen duidelijke vr~~g~t~llinq ia, kan 1~

Pfii::t QO); SoJ.e~ht Qno!;1~r~Q¢kb~ar I'Ii8k~r..". Voor ander-en is de o[l~e;l;~Q~k.s­

opze-t. pr-oblemat.isch vanweqe de te geb;,;-'Uiken gC::9'='v~n~I "'omdat. het el3:n

litl2'rlllt.uur~t1ldj,c: betr~£t, beetB.a~ het; probleern vG.gJ;'nilm~lijk uit cen

gebrek aan relevant.eo- if teratuur ll• Gegevc:;:n de aartl "ian hun on(!erzQek

(1;tte;t;'o!:Iitu1,:!~!9t1,1a;ior:t) ~ 2:i¢-n d~~~ ~tl.}d~nt.e:n z1c'h geconfronteerd met hat

dilemma om of te volst~,,",n rollCl:t w~j,p;t9' l~t;.eratlltlr (maar dan kan eigen­

li jk l\i~t :tIi~er worden qeBproken van een 11 teratutlrst'Uo!;1ic) r of het

onderwerp aan te passen d~n literotl.t~l.1:~ o;i.t:' wel '\Yoorhanden is (manr a..,tI.

9'!!I;!!'1;. d~ $i;.udie ni~t. meer over he't. geambieerde OI1de:rwsr;p} ...

.ad t. Is !;leo onl;l(l:~~Qi;jIkQP!Z~t. b~nl':!c:n. ~ck~re tijll \lit. t.e voerenr

DIj!' p.;r'Qble~!I;.t~llin9 n'loe:t hinnen 2ekere tijd kunnen woriJe:n Qnd~rzcC'ht ..

OQQX" t;1.e o;n..:;14?);t;':!f:Q~k~QPz~t uit t.e werken toOt een werkplan }:;:~n ellitn 5~h~t­

tino;r worden o;remaakt van de b"noo!qde t1 j<l. Sl .. "ht; twee .tu~enten

131

WQrk~n ~~t ~en globale pl~nni~g ~oorzien van Qat~T D~ av~riq~ studen­

ten ;;::;[. jn llan het. plannen van tj jd noq n1-et t.oe. Ret vQll!en '\Tal'! een

t-ijd~plenninq bij hat fo~~l~ren van een onQer~Qe~~opzet komt bij ~0~e

student en ~i~t op, omdat 211 zich in sun imp~~~e bevinden.

In net bovenst~~~da kart voor el~ v~n ~~ zcven punten voo~b~~1d~n

wQrd~n qegeven van probleman m~t de pro~leem9tell~ng~ De kern van dez~

p~oblemen bleek v~~k minder eenvoudiq te zijrt dan veronde~s~~ld~ N~

verduidelijkinq van de mQ~ilijkhe~en war~n Qe ~tDdent.en zich ervan

bewuBt a~t zij hun onderwerv ~QQ~t~n ~itwerken of irtperken, dat ze

be~ere aansluitinq bij h~t vakgebied ro06st~n ~oeken of d~t ze hun

doele~ 1~ger mo-esten stellen. ~Q~h ko~den zij e. va~k moeilijk toe

b~~luiten om ~at ook te doen, gmdst tij kampten m~~ een dilernro~T In

~Qmmi9~ 9~vall~n wag dit een dilGmrna tu~Ben de volhe~~ o£ vol1erliqhGid

val'! het qekozen onrlerwe~p en het r~duetionisme v~~ d~ wetenschap. ~n

andere qevallen W~!5I het l!en ~ilemma tU8sen ljI:en 9'e.tae81iee6rd~ Wet.en­

~Ch~P~QPv~tting en d~ ei8en van de p~~kti~~he wetensch~pRb~¢efeHinq,

c.q. 5cr!~tlevervaar~i9~"gT ~Q9irtgen om een h~nteerb~re prop~~qm~tel­

l~nq t~ fQrmtller~n mislukten omd~t d~ze ~i~t vol~ed~n aan d~ beoefte

0l\'I. aan het onoe:J.:"W't9"J.:"P ~~n bep.aa~d.e zin te v~r1e:1'Ien. om (Ie wG':rkalijkheid

ale to~a1itei~ te erva~on of om ~e 9renzep van het ~ense11jk kennl!n te

"it~rle9"gen.

De oplossing van d~t SOQrt d11~mm&'8 had tijdcn~ ae curaus ro~~~~~I

de VO~ V&~ een compromis ~~t al~ re8ul~aat eeD ~inde~ ideasl r m~~r

weI beter t.e hanteren onQt;j!;f;"w~rp& Voor aommigen overheerate een ge!:voel

van oplu~htinq, c~dat ze nu met h~t on~erwerp uit ~~ Voeten konoen~

VQor anderen overheerate ~ep geV~~l van telG~r~te11in9' omQ~t b~~

~er1p-t..ie{}nderwerv J1,T"J mi.ndl!!!:t" interess~pt ~rtl qevonden a~t'l voorheen ~

Rant~orbaarh~id werd bet~~l~ rn~t het afzien V~" iets boejePQ~. Ret

Op1Q9~ert van ait dl1emm~ in de VOrM van asp cornpromis. ~~n W6rOen

qezi~n ~15 een 'funaam~nte16 l~mrervaringi (De C~Qct, 1974). r~l~~~ra~

ties ~a~rv~~ k~nn~n ontleend wor~~n aa~ ae ant~oOTd~n a~ ~e 8fal~i­

t~nd~ vragenlijet~ TIk heb qe~~e~d d~t ik mi~n arnbltie ~ iets gehe~l

nieuw8 te be~e~k~n ni.~t kan realiae~en gn oak dat d~t ni~t.. perse

,nQet' ,.

Op 9r6na van he~ vOQr~f9~.a~de werd een cheoklist s~m~rt~eBteld

voor he~ analyseren v~n prob1ernen met p~Qbll!e~stellinqen. Van de~~

chec~liat ward qsbruik gemaakt i11 ~q;n cur BUB voor st~dent.en die xne:t Cle

QQ~t.Qra~lccriptie ginqBn bq9i~nen.

U2

'9. 2 E~n cUr~u~ voo~ 8t;udent~n di~ II1lit de acriptie gb..!I:n hegirmen

Tijaen.!5 d~ at~rt.!a.6e v,an de 5cript:ie moet~n

sing-en fle.t'tl.~I'.! QUt:.Il" (Ie aar~ V&l"I het. ongerwerp r ov~r doelt;r,I en w@l1sen die

zij m~t. dt31 scripti'\! Wi~l~n l"ealiaeren, Qvq:r de afb!lkeninq V~l"I h~t

ondc:r:werp en OVf!r de wi j'ZEi waarop :ti j d~ te fOTInuleren vra.a9's;tqll,i nq~n

qaan ondlliirzoeken. VOoral wanneer student-en 1'il).n script.ie-onderW"~rp ~clf

kie2e~, k~rmen daze .bel9;l:l.5~i(,t9'eD hen voor dilemma' ~ pl.aatsen .. waarvan

d9 oplosain9' ~cl t;i jd kan kost.en.. ~en I script.ie-sta:rtc:'l,Jr~1;Is· zou er

aan Jm.n.n¢;n bijdra9'en om d¢-=ltreffender en sn~ll~;r::' !;ie voor de acriptie

cru~io\!lle- bes11Bsin9'~n te nemen, d.oor ao\!l.na.,l;J"Lt te achenken al;ll') Q.fl:

ailemm~'~ v~n de b~qinn~fid~ onQerzoeker in v~~b~nd met het fo~~ler~ft

van eell probleem.~t~llinqT

Aan de sUbfac:;:ulteit soeiale GqQlg;t'~;t'i@ van de Univ~r!5iteit van

Amstero::1am d~~1;1 zich de 9'ele~enh~1.Q voor om n'Jet 2ic'n C-g~13US ervarinq op

t:.e tjC:II:!m. De qegeven eurs;u:,::; best.ond nit ~ier w(:!k~l.;i.jka@ bi~-eenkom!Sten

'U~11 '2 a 3: uur. VOQrwaarden \l'OOr d~!s;!.r1~rne waren aat mt;;:n Qve;r een

seript~~-onderwe:rp besc::hikte r dat men op h~t p1J.nt stom! met de I!!:crip­

tie -I:.-=: b8"a'innen of er r¢t;enteli J); al I't'i.ee b~~gn;nen was en dat. men

~ijdenB de ~~~!5US aan de 8~ripti~ ~QU werken. Ret lq~~QQel van de

cur~l,J8 was. het ler~n h':;:1:kennen en &anpb.kkc-n v~n scr!pt:.iemoe1~ijkh~den

met ~e n.ad;l;'1,:l~ op moeilijkh~d~I'I di~ io:enrnerkend :zijn "oor ..:;31:1 8tartfa8~.

Ret r~l3l"ll taat. dat met. dlit ~~rsus weril i'lage!;ltrcsfo was een dOOr de

deeln~tn.=;r;~ te achri jve):'l :s;criptievoors'tel. De werkwijze en ~e inhoud

van de cursus \r~;t;'5childen niet "Ir¢".;.;L votln oie vlIn..sf! c:'1Jr~~3 'Oplossen

var.. i!o~riptJ.a:r:robleme:t.I. I • V'oor dEl eel:'ste d~;i.c l;li jeenl-i:omst.en vuldoc;:n de

~er&lne:mers vraqenlijsten in. Tij~t!;n$ dl3l bijeenkor!'i:et.~i'I ~rdcn de ant­

'W'QQ.;I;'odt9'n daarop b~:sp:;l;Qken en hield do 1;!1;I:t':sualeider een uit~enzettin9

over d~ t.~ b~~t1.loeren syllabi. DC? c'hecklj at voo~ i'J.;;:t ~J':I~lYBeren V&n

prohlcm.l;:n :met. p:t'ob~~crnstellinge:n f'ut\9'~erdc voor de cur!sUJ!i:l.eid~r ""ls

een leidr.,~1;1 ti ~d.enB de q~.!:prek:6ronden. V()O~ d~ ui.t3Irae hi jeenkol'rll!.t

leverden Qilii oeelnerners ~¢n ~c~ip~ievoor8tel ~n~

A&n de hl;!,nQ v;",n door d.e deelnamers in9'eVu.ld~ v;l;~gen11 jBten en

l11g~l~v-e:rde st.uk~~n MiII~Q na9'e9'aan!

in hoeverre de deelnemers 'Q'hu!~n d.l;!:t zi j op het schri j~n wm de

Bcriptie :z.ijn ~oQ;r:bt31reid:

in h04;!:v{I;e;-n;, de de~ll'l~mor;;t;':EI ~~n de i.n.el!:'hri jvingsvoorwaarden vold(lEtP ~

wat. de de~lT1013f[1er:s van (Joel. i:nhg'Qd t werkwij:ze en r¢$!,1;!.t~ten van de

~1Jr':;U8 vinden'j

133

in hoeverr.a deelname aan de CVr.~U5 ~lB een tijdsb~~parende inv~s­

terinq wordt ge2ien,

in hoeverre ~~ c~r~US leidt tot Q¢ beoogde prorlu~ten t.w. scripti~­

voor~te~ll!:n.

p~ re5ultaten, con~J~~ie~ ~n aanbev~lingeD van ~~~~ eval~atie

kgnnen ale voIgt wQrd~~ samenqevat. 13 ~tudenten v~~$~h~nen op de

eerate b~j~~nkom~t van de curg~~- De over!~e bijeGnk~sten ~~d~n

bezocht doo~ 6 ~tudenten. De ~e~~t~ aee1nemera a~D de ~erBte C~T,~U~~

hije~nkom~t vonden dat zjj Qnvo1~oende op ~et ~chrijven van een 3f~t~­

d~e~scrip~!e waren vQQrbe~~id. Niet ~l~~ d~el~ernerB vold~den aa~ ~~

!n8chrijving~voQrwa~rden van oe ~~rsus. Somrnigen h~dd~n snel een Qn­

d~rwerp qekozen am aan ~e ~ur~u~ te kunneD d~~lneMen, en mO~9ten zich

nog h~l~m~~l in het ond~~w~rp lnwerken. A~~e~~n beachlkten Qver te

weinig tijd om tijdens ~e cv~~u~ 8~~ bet Boripti~-onderwerp t~ werk~n.

D~t verkl~a~t waarom 7 v~rt d~ 13 deelnerners de cureus voortijdig

btE''';['~Q;l.gdlfl:n_ n~ 6 ~tllden'ten d~a da cursus weI vo:r.tQoid~n.r waren o::k1 met

hun Q~~0~~~rp b~~i9 en harlden tijd~n& ~e cur9~~ wa1 tijd om ~~n hun

~criptie-on~~~werp ta ~~k~n. Deze stude~tc~ waren over inhoud ert

~rkwlJ~e v~n Q~ c~r~tl~ ~eer te 8p~eken. Voor vijf v~n hen resulte~rde

de cursus 1D ~~n ~oo~lopig Bcriptie-voorstel en n~~r de mening van

Vi0~ v~n h~n OOk in een t~jd~b~~parinq. Voor ce zesde ~ee~n~mer die

qeen scriptievoorBte1 formnleerae, h~d de cursua een ander qevo1q;

v@rwQrping van het aanv~nk~~ijke onderwerp. Allen waren v~n m~nin9 dat

de enreus een ~o~~tr~ff~nde voorbereidinq bood ov Q~ afstu~eer9~Tip~

ti",.

Op b,a:e;lEi van deze qe:gevl:u'Il:I kunnen twe~ qDnc:::lueiee word~n goetro){-

ken::

1. onder doctordal atu~enta~ van de b~trokk~~ ~tudierichtin9 b~~t8at

h~~anq8~elling VGor l!:~t~8 voorbe~~idi~~ op het s~hrijven v~n de

afBtuoee~8~~ipti~~

2. voo.,; ~tud~nten d:ie a.ltn dO' i~!!'Ichr!jving:gvQorwaarden vQ~do(!n. l1j)c1;.

cl~ ~ur~u~ aan zijn ~o~l te voldoen.

Extr~ VOQ~b~reidin9 op hGt ~chrijven v~p de ~£studeerscriptie kan

op v~rgchillende manie~~n worden vorm ge9~ven, n.l~ door deze op te

nemen in het ~~9u1iere studiep~Q9ramma. ooo~ de begelei~in9 van de

soriptie uit ~~ breiden {denk ~~rt q~oepsqewijz~ intervi~i~ onder

leidi~9 van een docent) of door een fac~ltati~ve acripti~-startcur8V~

te ve.rzQ:r:g~n+

Oo~ voor een s~riptie-startcursu~ kan aan vera~hi11ende vorw~n

woX'"oo5ln g~db.~ht. Indien de n.."druk 1i9t op net g~v~I'1 van voorlichtin9

134

over hat 8ehr.ijv~n v~n (109 a!Btudee.rEs~ript.ie ~ d~n :Z:OlJ kunnen worden

vQIstaan met. eC!:n of twas introductie:ttijeen.k¢m$1;:e;\lT Indien de nadruk

li9t op het. u.!t.w-e;r;);en vnn een pas 9'eko~l!:n Qrtclc;/:;"WG;[p~ dan zouden de

eUl"s\l.s-bijeenitO!l:'l.Bten a",I'I: kt:l:er in de veert.ien da9e:l'l ku:I1I'1.e:n p1o!!~t:svin­

den, ~odat de deelnemerJ!; 1'IIQQ,1;" tijd kri1gen Ol'l\ 2:i~h in t~ l~:Z:G:n. XndiGn

C!:~hteJ;" de nadruk l.i9t QP bet schri jven van e-er.. ;.qr;1,~t;i,'l3:V(lQI"Btel en op

het fOrMuleren v~n een probleemst.e11ifiq QV¢;r; een onderwerp waarover

men 2i~1"I b.l 9Q:O;{;i.~n~eerd h~eft, d~fI lijkt de huidiq-e Y'QrlR v~n Q:'6

et1~I!Hl!!l de voorkeur t.e verdi~"C!:I'I. ...

N~Q.er onderzoek il!;; V'r;;I;e;i.at om de e.tfeot.ivitQ;i.t v~:n (le curBUB vast:.

te s~ellC!:;n& wr;J. is duideli:lk d.!l.t. d~ .$~;J;"iptie"'Btartcur8U:B een :.!ic-t!:r

9'ce~ko¢p ;l.nstrument ieo. U:itg.,,~nge van 6 8t.Ua~nt.~n t;"~ een ti jdsbe­

stedinq van de ~I,l;rsuBleider van ong'I!:'lJe(!:r 1S uur, betre-f't t'let. el!!-J'I.

irl:'\rt!:~tljl:l;'~ng van ongeveer J 1,:n"l~ p-ar student.. Voor n~dt;".;r- QrldeX"zoek naar

d~ vC!:rw~~hting dat de2~ in"e~tc:rinq voor de rneet"de~t1~:id v;!!.rt dq; lSt'I,Jn-en­

ten leidt t.ot ~} een ti jdBbeflparin~ v~;r;i~rend van een week tot ¢rtkG'll;3

m~~nQen en tot b) het voc;r;):::omen van ti jth·oV'I!!;~~~ imp~~!;'Ell; voor een

!T<inderheid.. 1.1 jkt voldoende reden alr.l'Iw~:dg te ~i jn" In verband m..et.

het. prObl¢¢m ~"t studenten "'''Ht.;l n;\"t geli jl<~i jdi'l Mn """ ~"r'I>t;,,,,

h~g;f,nnen, )::an q.ed.!t.cht "Wo:x;-ilen aan een aanhioC!:d.1ngl;o'Ucrn met behul~ van

de ~ornpIit~;r- T Sociale Bt.irtlu1an.s;:~n k:unnen daal:"bfj ~l..!t,.!I.t~vinacn QOQr

8t.udent~n in t~eetal1~n ~",I'l h~t beeldscherm. t.oe later'l ~3';J,c;~J1. T

In do¢: vocrafgaande pa.t'll9';LoI!I;fen ward een be~in 9l=~"'kt met het. ver'"

kenn'l;II v;:m de problemat.,iek vt;~bonQen met het fOril'l1.Jlcr~n v~n €len pro­

bleemat.ell1J:1g' dQQr baqinnende Onlle~:fiO~k~;rS;T Dii:lger onder2oek hierl"l,:l.;ll;l;

~6b. '2:.;i~h rnoeten richt.en op bet J.eren formule.ren V~l'I ~~I't p:tQbleemstel­

linq in een bepaald va:.Jo::qebiC!:d en op een nieuwe en .t"~lev;!'n.t.c popI,110llt;ie;

de afl~i$t:.er,t in cpleiding. VOOl' enkele 'U.1twerkin9"en van deze voo~8t.el­

len word't h1.eronBC!:r df2t" l5I'Ystemat.iek. .;Jevol.g'd 'V"~n da in par. 4. besehre­

ve:n fund~r:ing~bl"onnen voo~ het. oI'ltWerp~im VQn onderwijakund'ige i1"l~t.ru­

menteJl.

{I) De wensel! jkh$Q:(ltl: van de prakt.i jk ~ .in viGr j;:l~l" promoveren

Zoals beken~ w¢~t 1n hat cursusjaar 19B~/l~a7 hat instituut van

de ~~$i$tent in Op10~din9 {~~ aio) ingovQcrd. De taak v~p de aeBiatent

ia hat v~rr1cht.en van €t~11 p;r-Qmot.ie"onoex-zoGk e1l. het. s.chr:i. jv~r'! 'Van een

proef8ch~~ft irt cen periode von on~eveer vier j~~~.

Ov~~ de wijze w~~rQP proefschriftan ~n N~~erland tot ~t~na komen

is receDtQ1ijk e~ig onderzoek q~daan. Buia (1983) ~nqueteerd~ ~l~

qcprortLoveerden oveJ: d~ Dm~t8.ndI9heden w.."o\!Iron'iS.el" z1:1 ]1\u") pro~f:schri ft

vQOrbe~¢1dden~ D~ belangr1jkstc knelpunten b~~d~rt b~trekkinq QP tij~­

gcbrek.r tin.ancie;ring, t.~-chn!:Bche fac;i.11teiten.r het 9'@zin.l!l;leven en de

begelet~~ngT Over de ontvangen bC9~1eidinq l~~t 20% van Qe ~o~ponaen­

tc:n zi~l'I. in negatiev4Eb 5!in l.:lit, meeBtal, omdat. o!!eze ita JQ~I .....,,~t'll 9'evon­

cen. Bet ~eG~t ~tevreden is m0n oqer de syatematiek van oe b~gelei­

ding C27~). ov-e-r de ~~tieve inbr-enq v~r.t de prorootQr (26%) en ov~r de

stlrn1,.1,l'3l;t"~nd~ invloel:l In wetenschappelijke ziTI (~~"tI).

Van Rout {],984} cr'lqu~t.eerde eeT! 1,1l1'.!de:li jke Btgekproe! van '(lQQr­

~t:;r'Qm~rl!O I werk2;8.s.nl. aan de f" c:ulteit wi skunce:-:N'at.t:I\uowetensoh..,ppel1.r

so-cililc Wet~nBehap'Pen en 1,ett~ren. Onder e:en doo~st.roruu;" wordt. een

t.i jde1i jk un! ver8! t~ ~ -,: med~werker verst~;'5:!,!: die i s a~:ng~!!;.telll oro te

promoveren en om eEtn ond~rwijBtaak !"lit t~ voeranr o~ om9~andigh(!:den

waaron~er ~~ d~ dri~ £acu1tei~~n all~ premotje-ondcr~oek ~or~~ q~~erkt

blijken on,rj:erling- ~"'";it;:rtli1ke ver8chill~n t.e vertor'J.¢rt. Bij Wi,skuI'Ide

en Natuurvaten~~h~ppen maak~ het p~¢motie-on~arZQ0k meeB~al deGl uit

van €len ond~rzoeksprogram~~, terwijl de p~oblcemBtel~ing van het

onderzoek a~mert ~et of door 0~n snder wordt beaacht. B~j Sociale

Wote:n.schappen m.a,=,kt hct promotie-ODder:;::ock. mln~ex vaak. deel u:l. t 'V'l.In

G'oI'l. QI'Id~rzoek!progral!11Jl~, t.erw1 j1 de pJ;"obleel'l\stelling vllker d.oor de

promovend~s ~91f~taI'l.di9 wordt uitg~werkt. BiJ L~tt~ren st.aat het pro­

mQt1e-Onal2l"Zoek. gElheEJ), QP zie:hzelt'. Vernt;;lT. is de helft vat'l ELlle res­

pondenten ontev~~d~rt over de beqe10id1nq& Evenale ~p h~t ondarzoe~ van

Buls riGht ~e kritiek van oe ~~~pondenten ~j,-ch op een te~o~t ~~~

Btructgr0~ir'!9 van de werkz~~~h~d~~ en op €len w~in!g 8~lmulerende w!Jze

van bel3'eleid0J1.

verri jt ,.. Va:n. Bout (1985) !;le!;l~n ~~n exploX"~,,-ief orlderzoek n.sar

vert-raging en 1,Jitv~l b1, l:loor9t:roml;lr~ 'Van Soci~lG Wet~n8chA'PP4S'n en

Ll!tt~re:n aan de KUN. t:~J1 vZ!:r'I hun ccnclul:I:t-e-~ luidt., dat vertr-b.qing in

de meeste gev",ll¢:rt Qnt.!!!Itaat. in de f~~¢ van de oncls:J;werpkeuze en h~t

voo~berciden van hat proIDot~~-o:n.der~oek, ~.WT7,. tij~ens het GGr~t~ I2n

t.weede jaar v",n dt;;! "'z!J.t'l.ste11ing. Hat Qtltbl"€!Jcen van stimOlerende beqr;:!-

1~1din9 wordt het vaaKst ~l~ Oorz~~k van v~~tr~9ing genoemd.

Tcrugkerend naar d~ invoering v~rt de aeslstent in ople1Q~ng~

b11jken e~ voo~~~ door. vcrt~genwoordiger-s ~an de Soc:l.~~~ WetenBchapPGTI

1%

e~ vart L~tt.~rq;:;n in! t"~tie:ven te worden gelloWien ter beVO:rderln9 'van het

promotie-onde~~oek via postdoctorale inet!tuten. Ret ~~nt~) Phomo~ie8

in daze studieriehtingen Cm~ar ook in ~nd~~~) ~~l ~oet~n stijsen en de

vraa9 i8 hoe dit kliP wordeD bereikt. Le.n(lelijk.~ bek~tJ.dheid kr~eg h~t

voorstel va~ ~~n ~~nt~l hoo91eraren om een pOBtdQ~tor~~l in$tituut

Veer da soeJolo9'ie QP t.~ richt.oe-nr Ret .;3oel van dlt inst.ituut iel voor

QQctoranai in de ~o~i~l~ w~te~5chappen sen opteidinq t.e ver2o~gen die

n~ v~er jaar met ~en pr6mot~G giant ~e worden a£9~81oten. H~t VOQ~q4-

stelde stUdieprQg~~~mR is ala voigt gefa~eerd (V¢or~t~l voo~ een

PO$tdo~torQal Inatituut voor ~e SQ~lo1oqier Amsterdam, 19B4)r

- he1:. ~et"$t¢ jP.:li~;r;-: het schriJven van het. di~~~:ttbtiti: VQo;z;-stGl,

- het tweede jaa1'"~ bet vO¢J;bl3'rei.rlen van het onderzoeki

.. h~t d~;rQe j.~~r: het: u!tveeren van het ot!de:r:zoek voor de dlsl3ertatie~

- het v!erde ja.a:t'~ het ~~h;r;;i jven van de d!aserta1:.ie.

Veer h~t Welsl~g~n v~n net Qjsgertatie-onder~o~k i~ h~t e~r~te

j~ar dOQr~lnggevend. Tijden~ ~it j~~~ ~o~ dan ook moet worden nageqaa~

ho~ beginnelingen in h~1:. ~Oen v~n Qnd~T.~Qek al ~an niet met bulp van

i'.nderen ~er.t 'W'eten~~h.;l,ppe)'ijke probleeMstt!lliI'.t9' fQrrnule:r~n d;ioc :;::;Lj ~elf

q~~n onderzoeken.

(2, De f!.lr.tcti~s; V;:;J.fI tneorie: typerin.gen van d4!!: t~ak

~rQb~~eroformulerin~ is een aetiviteit d~c v~n~jt verschillende

ge~jchtshoeken kan wo~de~ b~$chr~ven~ Orie daarvan worden hier kort

a8n9'~duid... Om tQ Qeginnen ka.n probleeM£orWlu~o!:.r.in9" 'wordt;n b~~~hor,;J:wcl

818 ee:ll ~r~.;I,t;f,ef pro-cas. volqens Mackwo.rth {19~~} i~ h~t fQ~rnl,.l;lel"-er.l

van nieuwe onder.zo~kbar~ id~e~n e43"n "f'etensch.appe:lijk:~ fl~!:=eh.l!!.l~,

omdat ~.9. 'prQble;rn fin~ers' Bchaars 'Zijn ~rt ¢md~t. QottI :ene;5,heid wa.arme-e

ontc;3ekkingen worden qel1aan jtli~t. ;!(fh~nkel;J,jk is van het. aantal mens.en

d~t bl8l~n'iJri jke ondi9r~o~k!!;.prob~~m~n )c;oll[l formuleren. In dit vet'b.and

wor<.'lt mee.r dan eens: d~ vQlgande uitspr.a.a):: va.n Einstein qe~H:.e~I:'Ci! "'l'he

!ormulatiol'l of ~ probleTii i8 oft.en more -es8ential th8.r.! itJ5 ~oltltienr

wh;il!;'n moay be merely .a mat.ter of matbt!mat.ical c;lr cxpc:t'iJllental skill. 'l"o

r~i~~ new Questions, new po~~ibilit1c~, tQ ~~g~~g Qld que9~ions from a

new a.ngle, requil"e.l!l; c:r~~t,iv'C ,in.l;pi;ro.tion and makes real advance in

acien".," (Ei~.t .. h, & In£e1d. 1938. 1'.92).

V¢19q~~ een onderzoekatraditie die 9~~t3~t w~~d dQo~ Get~-els

(1964, 1979), M~akt p~oble9mforroulerin9 de kern uit van h~t ~~e~~~@ve

p;t;ocea (Csik-z:entmihalyi ~ G-etzels, 1970; Ge:-1:2~li!l l;r C$ik;:cl1tm;!,h~lY~1

1975, A~hn. 1975, Dillo,,-, 198?: $",;I.l~n.ky. 19a4/. De bel .. n9"i jk~t"

conelu~i4!!:S v~n de~e auteurs ~ijn dat h~t. tQ~~~leren van problemen en

137

hat oplossen v~n prohlemen twae t~ onderscheidep proc~8Ben zijn~ voor

h~t forl'l'llJleJ;I;:1'l 'V8.n problemen zi jn zowel ~Qnvcrgent.e als diV'ergent.e

~en~p~Qce~B~n n09d7.~k~lijk~ ofwel n~~~t voldoenQ~ ~nt~11igentie dient

ole 'probl~q:mo:!'lt.'WikkelaaI"· anige creat1 v.f..t~it ten too;n te I!ripreiOenT

J?roefpl!!r~on-en die ex-irt !'ilaqen om o:J:";i.qit.teel werk t-@ l~'\Terenr b],ijker.J. de

f~8e V~~ ~e probleemformulering diepgaand te explQreren.

Een twe€ld,;::- 9-C:Ziichtspunt Jc~n 'Hor..1en ontJ~cn~ san OI1dcrZiOek ni\-!'Ir

het cenlu~n ~n hanrlelen v~I'l inaividuen ge~on:trontee;l;'"d met compl'ix~

prohlemen (ol!irl'ler, 1992>. Desz:c f'rob1.emen word~11 gekenmel'"l<:t door vag~

en meervou~iqe doelGPT De~e beide ke~m~~k~~ l1jken QOk van toep~~~in9

t~ zijn op probleme~ met het formule~~~ van een proble~ms~elling (zie

p05r. 9.1). Om te verdt:lid~1.i1ken of tG Q~tdek:k:en w",,,;rop lie Opl09!;itl.9B­

act.ivite;i.t~n moe-ten worden g~ric=htr Is hat I'loOd2:lIkeU.jk aIT1~ de vngc

doe~en te prect~~r~n, ~xtra info~m~ti~ in te w~nn~~, de ve~~chillende

doelen OF ~~k4ar at te st~mm~n, de hoofd%~ke~ vast t~ ~t~11en w~~~t~e

de ;inf:ilpannir.tlJen zich zu.lhm bep~.rkenr <ijln Qm c()ntrolo uit. te oefenRI'l

QP Oi!! 9i!.I'I9 van zak.en. Wi~ ~r niet ill ~laaqt. om a~n de~e verEt;i~tcrJ te

voldQcI'I. il!!i gedoflPld 11liI'l. of meer rn~.c:!ht.e~oze geQ:t"~gir'H1en te vGrtotlen.

Voox-bI3:Glde:l'I: ~aElrvan z:l. jn~

- het heriDt~rpret~ren van vaq~ doe~enj

- het uit het 009 verl~~z~I'I van hat e1ndd~1, het e~nddoel verv~ng~n

door een interiro.-dQel of een interim-doel g~o;I;Jl aanzien vQQr het

~;inddoeli

- "ilarnnodderen": be-9i:n.nen aan bet ¢~rBte hat be~te dat :Ie t~g~t"Jkomt

zonder jc ~erf!t. op het gGh~~l te ori~ter~ni

- ''thematisch ron:.!:w~rveni: be~)l,litelo08 o:msl;:hi:l.kelen va.n h~t ene on­

d~rwerp naar bet ~nder~,

- :L"k~p!!llcl'!!!l'd~ je op rig;L~~ -w.ijze v8Btkl"mpen a8n e~fl. bijZB.ak Ploe-t.

varont~cht~aminq va~ h~t 9~heeli

- dogm~tj~~hc opv4ttinqen h~ldigen over hat 9cbi~~ van Qnd~r~o~kr wat

lcidt tot het z~~h af~1uit.en VQO~ n~9~t!eve f~ad h6~ki

- je niet b~wu!t zijn van t~q~~8trijdiqe dQ~1~n en V~~ a~ noodzaak

de~6 ¢p elkaar af t~ ~t~mmen.

B~n ~erde gezjQht~punt betrext de ~isen w~~r8an een p~¢hleemBtel­

ling dient t~ vo1.doen. Ee~ w~tenBchappelljke vraag ~Q¢t een kenni~be~

l..,ng dienen (l1:':UYPGrs., 19'82') ofwel ~erl rat.ion"le impllce;t;"~n .. Met de

rationale wQrdt aan~egev~n wet, ala gevQ19 van het bo~ntwoorden v~n de

vrsa9 ... de CQn.~~qu~l'ltieB z-u;J..;J.en ozi jn voor bG'p~41de kenl"li$; of kunde.

'In this w.\\y', !!:egt Me1:"tQl'I. (1951)r lit hc-lp8 to d!l;ti.:I'l9Uish betwcen

the scientifically conseqlJenti'!!!.). ~T'J.d the 8cient.ifio triv;f..;:'il qU~8t..ion!T

DB

M.a.w. e~n wetensehappeli jJ<e vr.a.ag nlO<et verqez:elQ: g~{\n ,,~n I;"crt mot..:L­

vering waD-rom be..J.ntwooreinq ervan de ;ntQeite 'W;::I.~1:"Q: ;i~. Bc.,ntwQording i~

d~ !\1o~it.e waa~d.r wannee-l" ~e verwach~en valt. dat b9l3ta~ndoa kellni~ z.-sl

worden be-ve:stigd, u:l.tgeb:t'eiQr vC7:f;i, j;o!;3 of pC~Q;rdoend ...

Mel"ton (1957) on(ie1"8eh~idt ~l"le compcne-nt.~n aan het ontwikkelen

'\ran ~~l'l prQble~m!;:t~11in9~ T~I'1 ce:r!;t.~ d~ 'or.i9'inat.i1"!9 quest.lons' die

voortkornen uit €len alqemene theoretische or:lk,itati~ en !;3ic de aanloop

vor:tt'len tot het. fOrI'l'lt.:l1e.t"e-n van e~n prohleeMst.ellinq. Ten tweec1e r de

qCnOC111QC :f",tiQn",leJ-.,. di-o in vor~c::!I"dllendc I!::Oortel'l onderachei!3en kunnen

worden. Mert.on no~mt. er dl'iey

~) VQoJ:"stcllen om best~~mlc idcel!r.t to qcb;r:;''I,likcn VOQr het belichte:n van

v~r~chijr'l.50clcl'l die n09 niet. .eerder m.et. deze idee~ zijn onderzocht;

b) voorstellen om ~~n te ton en d~t incon~i~tcntic~ tu~~ert geacce-p­

te~rdc id~e~ of geqeve1"l~ op Bchijn herust.enj

c) voor~t~111!:1"I. Om li!:~!t'It.en in b~BtEl.ilnd~ Idel.!~ op 'te vullen r o'lT1d~t dc::z~

Idee@fl onvoldoende van toep~ssinq ~:l jTl lOp .,~pqC'tan van 'lrer8~hl jnee­

lek"J 'Wall..rvoo1" ~e in pt'in~ip~ we-l be-doeld zi jn.

Tq;n dl;:r!;3.e dq; '!ljIp~o::;:f,fying quoe!jlot;.iQn~' die vQor bea:ntweor(liJl9 onderzoek

'Ver.;i~l1:;n na;:tr ~mpiri:;;.c:::h materiaaL Dezl:; moeten zodan19 get'ol"lIluleeI"Q

zijn dat de antwoorden srop zowel tegemoet komen ~~n de 'ori~inat.inq

queBtion r ale aan de rationale.

(~) Bet benutten v~:n be8-ci1:lkb;:.,:r:~ t-e~hn:i.e):~ h~t. b~vord~ron i!~n ereatie.f

qed:rsg

De 'r}erschill~n(]e ge2ichtspunten met be~rek.k!n9 't.-ot ~robleernforTI1ulel";Lng

8u"a"se~e~en ve~B~hillGnQ.G ~QQ;t;'"toen iI'l:!OItr1,lmct.tt.er..~

- vakspec!fieke inatrumenten voor het verduidelj jketl vbI'! CI~ ei.sen

W~br~~~ ~en pr6bl~e~~tel1ing dlent te voldoent

- in!5trulIu;1'I.i:ert ter be!!!tr.ij...:'ilit.t.9 Vbon h~t be9innerssyndroorn:

- instrwnenten ter 'b-evordering uar,l cn"~tilt:lf gqnnlg ..

Voorbel!:ld.eI"J. van doe lb-!r.te.t.e ~4te~orie 21:1n in ruime rn'lte be3-ch;l,k­

baar en daarbij ligt <!e nadruk. vooral op het genereren V~R id~c~ (cf ..

VanGunrly, 1981). Ban jnQ011ng VQn dG~G m~th~den is ~e~r9~geven in

figuur 6. Daarin i!; onda;r.!I;o!;'heid .g--e-m.-sakt t.1..1s.scn het principe van idee~

genot;r~;f;"oen r;n doe woerkwij'Zc. n~ 'W'erkW'i1z~ kan s},et:.ematisch-analytiacl1

zijn of lntu.!~ief. In teiQe geV"~l)oIEII" k;~n 7:Qw4E'I1 ~.s:;~oc:::i~t.ief &.la (:on­

front.erend word.en ~e w<!!Irk ge9"lIan. In c1e uit vo.~g:9 (1933) Qv~rge1'lomen

figmll:: zijn slecht.s enkele van de besta.nnde methoden Q:ndCJ;g'oebrl!tl!!ht ter

illustratie. Wicker (l99S1 gel3ft een oveI":zicht v~n ta~hniGk~n .om .r.t1eu'W

l~,;;h,t te wer~oen QP oud-e ooQa:r;-zoe);;:s;pl"Ql;Ile:men. D¢ v~¢:( aoor hem onder ...

l39

PRINel PE VAN GENERE REN VA~ lDEE~N

Werkwijze

versterldng van de 1ntll,t1-c

Sy'SteTll.,tf~c:.h­

-analyt1sc h

~~So~i~t1elverande;1"~

Methode~ vi; 1nt~T~1~V~ 1I:!l.:!l.()c1atie­

-bra1nstor~i~g~r ~~

bra1nwrftingte~hn1e~en

Methoden Vi"''! cJ~

system~ti$ehe assoc1'lth: Of verandor1T1g -PT~9te~~1eve abstr~tt1e

con1'rofltlltf(!'

Methodcn vEIn f;tu'ti~vc CQnfroOI1tat1e

!';.,YTiectfcs: - $~mantfsche int~'t1e

Methoden Vt'lin de $ystemat1sche canfront~t1~ - morfolog1$che matr1~

flg" 6 Ind.ling •• n methOden om id •• ~n to g~"erere" (Bron; v;i.g., 1983).

sch~iden categori@e~ ~~j~~ ~pel~n Met Idea~1 beschouwen V~n conte~tr

'prutse;n' ~;an de voor()nderstelJ.:l.nq~n ~:n verduideli jic:l3'n v;!!.n het conCI9lP­

t:u-e:le raamwerk. J::~n .!tatlt.J!l.l van d.eze methQdcr'l 'i.OUaen OQQ:t;" uitvo.eraers

en beqale;Lcle:r~ vol!u"l (leer .... )onde:r:z:oek m~t. profi jt kl,J,onct.l worden tQ'3:g~­

p.a~t..

(4) ~.aard~nori!ntatle: Hth~ fr!cnd~ of discove~y~

Is hat ~gg31ijk O~ ingtrurnente~ t~ ont.wikkelen V~Q~ h~t. formuleren van

pr.Qnt~~~~t~11!fiqen, ale hat fQ~m~leren van €len prQbl~e~~t.el1ing wQ~dt.

bC~I-I:~hC:lIlW~ .e.ls het <1oen 'U'/;!;rt een ontdekking? :tn de weten9chI!lP!\ltl'l.~o~!e

hebben ~e Popperi.aan~e posltiviaten ~ich met uitBl~itin9 van de '~~­

text Of discovery' .. ;U.~c:n met de tcontext of just.ific-"tiot'l' l:1eozig­

qelJQl.,ld~n_ De door Nickles (l9a:O) 9'~noemde ~fr~J.I3l'td!!ri of dia-co'U'~:r;-y' z!jn

echtel:' van meniog d.,t. ~r VOOI' wetens-:;:hapfilosofen wt;;:l deqelijk i!C:!:ts

a~n '~~ienti!ic diB-cove~y' t.~ onderzoeken v~lt. DaarvoQ~ moe~t echte~

eerst hat Qrtdc:r~~l'"l~id 'disC'Qv-ery/just.ifiC.{;I.t;l.Qn' van Reichenbach

(1938), opgevat ~~~ ~~n e~nvoudl~ aeaGriptie£/norrn~ti~f onderscheid,

werden gen~~rt~~e~a. Nickles con~tateert dat ~~ t~nMinste van een

driedelinot;J kan word~I'I ge~pl"oken; ·qenG;I;".I!l.t~on. purstl~,t, ,ae~ept.ance· .. 'bc

rni~Qenf~ge he~ft be~rekking QP de Bituatle w~~rin een theQrie a1

gegenereer~ i~1 ma~:r: PQg niet ~o ver ontw;l.kkeld dat hij ~l aan 'finaJ

testing' kan WO~Q~n ondel"Worpen. rp deze fase rno~t~n b.esllsBinqcn

wO:I;"d~n g~nom~n ovet' d"-e t-e vQ1gcn b~n8derl D'9" en de vr-aag ho~ d~:zt! te

140

ontwikkelen. Omd~t de b~5i3idee~n al beschikbaar zijn, is er geen

$lj:Ir."ke van ~diacovery' in d-e :dn "ir.e,n, '9~~G • .tIt;i.on', m;"ar in de zin van

preciBering, v~ran~l!!:t'ln9' q:rt v9;t;"hel~erin9T 'Buria.n (1980) 8U9'9'ereert e:e:n

'pr~pa~~tion' fase, voora£9aand a~n en tc onderschelden van 'gene­

rat.ion'. 'J'Ql9'EtD:S Finacchiaro (1980) i$ t!~ QQk oehoefte .aan een 'clari ..

fication 8n~ urtd~r~t~nd~ng+ f&se. ole 108 ~~~i~~ mQ=t wo~~c~ VQn

'.ac:c::ept~'J'Jce+ of van rjust!:r.i(:atfol'l.'_ J:1;ij on(iersteunt dit met voorbeel ....

den 'Waarui t. b;t.1. j~t dont het de wet.enl!l:C::hap n~ c~n ontl;1ekkinq noot;1 veel

tijd en inspanning k~n kQ~t~n om uit te maken wat nu preeie~ fa

<Q:r'Itdt:ll~t.

De t~I"1d~I'l~ Qm Q'e eenvoudlge TaiBc:ove.ry/ju~tifit:;!.:"tion· inda1in9 t.e

verV'angen door n.!:uwkC:uri~~ termen, betekent eeht.er n!~t d.at. m¢:r'I m~~:nt

een nieuwe Methodo10~i~ t~ ~~nnen ontwlkkelen voor h~t do~n van Qnt­

deJ.c;J.:;it,l9E-n oJ;! hoo9' niveau. Iwe C&'1"I Only p.t"¢'t,rid,.. he'U;c:-;i!9tics to point in

C!e:t't~in directions t.hat l'I'I.~kt;:=t' ~~ pex-form more -efficiently and more

e£f"''''t,,''dy' (su~J;>es, 198:), p. BB).

A.ol!I.nq.;nQlJler;l moll~ word-en dat. op z3:ya.t.e:tl'lb.ti.5~hc wijlO!"G' 'le;!;"j"ng' k",n

worc:len verzameld em e£f!!oient.er ~:n ¢ff¢'I;'1;;I;lt!'veJ;" te Wt;ll;"K te q~an bi j het

fo:rmuleI;'~n tr~iJ: eel) p.l'obleernstellin9'. Empirische explo.ratitE!iI: van dit

prQ~~~ ,;!J.enen te 'IoQ'orden gericht: op de aetivfteit~.t':! Vall ~5!Oi~b~nb~n in

oJ;>leiding toij.leM hH ""'r.t~ j".~ van hun ",,"stelling. Daarbi ~ kan bet

ontwi.kk~l~ 1J'~1:1 1Cl09:rl probleeIIl8telling worden beac~reven a1.1! ~en ~r~..!J.­

tief proces, ale ~~n ~~~¢~~ v~p ~oelverou!delijk!n9 en als een vakin­

houBelijk prQ~~~ w~arQij op basis van een th~or~t1~ch~ ori~ntati~

vro'!l:l!!q!!iltollingen an onde.l'Zo.e:kB.rl!!.t!onal~~ wQ~QlCln gElg'o9"nereerO:. Instl'umen­

ten ter b~'Vord~:;t"inq v~n creatief sredrag zijn in ruitt'L~ tn.;!lte bc~chik­

baar. wel~e ~~t.~o8¢n QP welke wiJze kunnen worden b~~tit ~6or het

Qnt'll'ik:keien van pl'"O:bl~ern~t~llin9'~n, dlant te worrlen onc1erzocht.

toe Groot (19S':') maakt onderscheid t1,;l.55Gn drie soorten collectieve

publieke le.er~ffectert van w~t4;l'P:l;c):1.appeli ~k onderzoek: nieuwe k~nt'd.!!::,

ni~uw kt;l!H1.efl (instrument-en in ni-euwo!: 2<in) ¢I'J. nit:;!t;lwG 'lG;f;i,nq'. "Daze

lantste, vaak ve:r9'~t.~n, c:.at.t;:gQ;t;,:[,G heeft betrekkin9' op wat. onderzoeker.!!i

van (hun) on"erzoek tier-en" Btee~15:I in de ru;l.m~ b~tl;\';k;eDJ.s dJ.e psycholo­

gen aan dit b"c;rip l'>lol'9o;.n t .. g"v"", Z"mler da1: ait in pubHcstieB of

141

8.l"u1.e~~ p:t:oducten WQ;E'dt. 91!:!neorporee:t:d tl (PT ~.33)~

De hernieuwdc ~~nd~~ht voor en de n~euwc vorMqeving van hGt

prornovcr~rt in Nederland b1e~t de moqelijkheid O~ QP ~y~temati8ch~

wijze ler1ng tc ver~ame~en over Q~ w~jzQ wasrop beqinnend@ onccrzoe­

kers het fo~m~~~Tr~n v~n de p~o~leem8tell~ng voorbereiden.

Twee vraagstellingen v¢¢r het. ver2amelen v~n d~rqelij~e gegeven~

.J.j~ ,

a) welke activiteiten van p~QmQvendi tl~den8 de VOQ~bQreidingsfase v~n

hun cnderzoe"- Q;I;'.,.g~n bij tot een hoog gew;:a~rd~l!:rd-e p:robleemstel­

lj,pq?

b) Welke ~ctivit.e!ten van beqe\e~d~r~ tijdene de voorp~r~idin9Bfaee

d.r.a~er'l bi1 t.ot een effsctievc en effiei~te w:£. j~c:, vl!!.1'1 w~rk.en door

p.rOmove~di'?

Voor he~ in kaart prenq~n van de exploratieve ~ct~vitl!:it.en van promo­

vendi kan gehrni:k. worden qem..".,,:k;t vOlIn tJ.jda.cnr! :lft'or7TI1,.'l;Jicr~I'I~ Uet weKa­

li jk3 !nvlJllcI'l van ti jaechrljfform1).l;t:er~n .i~ ik"J verschillendc oI'l.de~'"

~oekflinet!tut.en sen qevelJt::l,gd~ ~rak.t!jk. Voor het d.oel van dit onder ....

~oek dient voor hct tijdl!!lahrijt'formul;l.lEtr eel"- (!.!.·b~9'orie~1I3Yl9tl!:etl'l te

wor~en 9~m~~k~ van exploratieve ~~ti~it~!ten. voo~ hct in kaart

b~e~~en van de qidsfunctic~ ale d~ begelei~e~ vervul~ kan gebr~ik

word~n. gemae.kt van verslo.gen v~n. de beBpre'k:ing~n die promcvend;i. met

hun beqGlaidor voeren. Ook deze wij~~ van verelaq mdken betekent ~een

inbrenk op eep ~ff~~t!ev~ orgaDisat~~ van h~t overleq c~l!:r lopen~

onder:z:oek. Voor het ver:sJ~gfQrtnUlier dient I3V4jl;ne~n9 een cateq!;Jr.ie;en ..

~y~te~m te worden qema~k~, nu ~oor de interactfc tuaeen promovendtl8 en

b"'l""l"i~"r .

Een dergelijk ~p~ntarieerend onderzo0k a.ient bij voorke~r plaatB

te vind~n iI'!. po~tdoctorale instituten waarin prQ~Qv~ndi 2elt8t~n~;i.g

hun pro~le0m3t~11i~9 ontwikkelen. Tn o~n ~e~volgond@~~Q~k ku~nen hypo­

th~~~n worden 9~toetst die b~trckk!n9 hebben op de re1atie t~~~en

b~ge1eia1ngsactiv1teit~n ~n voorbereidings~ctiviteiten en t~~~crt voor­

berelQ::lng~;:sctiviteite~ en de kl"(I.};l.teit. van de p~obl~~m!Stellinq m'Ln~x

het o.t'.ulerzoeksvoOX'l;1;.(}:L ~~t~r inzicht in dc~e verb.9.p~~n pe~ onder-

2oeksgebie~ is nQOd2<a:k.elijk voor h~t. Of.!t.wi,kkelen van Mooellen~ W'aar

~owcl onder~O~k~rs ~ls h~n b~q~l~i~era zich bij hun werkz~~~h¢de~ 6p

kunnen orl~terll3'n.

In d~t nOQ~Q8t~k w~rclen enkele ~ogelijkh~den geachetst voor ver~

dere 1n9trum~ntQn~wikkel~nq qericht op h~t formuleren v~n probleem­

btellingon. Op 9r0t1d van een empi:r;;r,~~he e;~plora't.ie v~1\ problemen v.."n

142

~tud~nt~n rnet het formuleren va~ een probl~~m~t~~~~ng wer~ een check~

list QP9E1stelQ r die in een GUrSUB over het Op!'oltlj!lllCln V~rJ een scriptie­

opzet wer~ gebruikt. V~~vQlgen8 werden aan de ~&~d van vi~r f~nu

derin9sbronnen enkel~ 9'ez;i.C!ht;,~p1,;mten '9'enoemd die voor vl2rdere i~~t:(u­

rnentontwU:.k.e1in9 van bgl,lllnq !;Il:ijn. voorqest.el.a w~:td Om al:'tiviteib;~n van

prQmQV~n~i die ~erlch~ zij~ QP het Q~twikkelen van een probieeMstel­

ling in kaart tc bronqanr alsrnede de dSBrop o~trckking h~hbende beqe­

le.id.in9~;:I,l;tJ.viteit;en van promot.or~t.I. ~'" .:mo;ierEin. Voor het categori!5er~n

v~~ Qe~e ~ctiviteit.en dienen de qos-cl1a'te:te gezichtspunt.en t.e wo~~~n

\1;1.tgewerkt.

143

SUMMlIR1

In thig 8~udy two th¢mcs take a centr~J pOBition. Firstly, the

m~nn~~ in which educ~t~Qn~l tools are ~ev~JQP~d for ~eacheT~ ~nd ~tu­

dent8 in hi9h~r ~du~ation. s@cOndly, the developm~nt of eauc~tjon~l

tool~ for ta~kllnq prob~~m~ of novice re~~~r~h-workerB.

Education~l tool~ are intenq~d to ligh~en the ta~ks of ~oth

teach~r9 and 8tu~~nt~_ On th~ level of higher education thc~e tool~

are ~ostly spre~Q t~~~ugh ~OUrBeB. For t~5~hcr~ these ~~~ cour~es

m~4rtt to advance educ«t~on~l professionalism, for student~ th~y con­

cern the i~prQvcmcrtt of B~udy skills. The legiti~~tio~ of these

coursc-~~tivities is to ~n~r~ase the adequ~cy of higher e~uc~~ion. To

be able to rnl;:~t thi~ ~e~ull'eroent it is nccel!!;:ss.ry th.at t.he cont~nt:8 of

the COU~~C8 be d~ve~oped systern~t~~al~y~

Th~ way in which CQ~t~rt~~ of courses ~r~ developeo in pr~cti~e

has been examinee in e~~ven c-ourse--C'Qnc~ptei ~ Concept:a that eru.an~te

from need~ of in~ivi~u~l te~che~8r respectively ind1vidu~1 ~tud~fltgr

follQw to 5 mu~h lesser e~t~nt ~~ elabor~ted developmental mQdcl than

t.hose that or~g;l,nl.ltc frQn'L ea shortaqe of t.e:Cihnical sk;l.;!,l~.. practic~J.ly

ali eduC'ati on I;! 1 too15 are either po;Lnt1ng at te-9.chi~q t..e.f;ks or 8t.udy

tHskB. A ~hird pOBsih11ity is aeveloping ~clucational tooJ~ thHt can he

~~~d by ~~aeher8 and students as well. An e~ampl~ or such ~ multi­

functional tool i~ 'sebematiz1ng', a t.e:~bnique for th~ outlininq of

informat.ion.

From the su~v~y of deve~opmental mQd~l~ a 6tr~tegy W~5 derivea

tor developi~g ~d~c8t.ional tools. The three compone~t~ of tnis str~­

tegy ~~~: e~tabli~hi~~r aesiqninq ~no ~valttatin9 eouc~tiQn~l tools. TO

e~ta~lisn a tool one ~~n draw from five 60~rc~~~ a) th~ ~re6tive

~bi~itie~ of the desiqner, b) prQbl~~8 in educ~ticrt&l practi~~f ~,

tools alre~~y ~v~i18bler d, educatio~~l theories anQ ~~~ults of rc­

~c5r~h, e' v~lueg and etandaro8. PQr ~he designing- Of tools it 1:5 Qf

importance to dr~w 1.lp ~r:lte.d.8 with which t.h~ tool to be !;3e"1.1cloped has

to camp~y. Deginninq with ~~it~ria and the BOU~~C~ fr~ which they

ha'\re d~:riv~d, th4 protot.ype is aesigned al'ld afterwardS! th~ i:r'L!lt~uc­

t10nT FQ~ ehe ~v~)~~t~on Qf too~s, data aho~t the fGIIO~ing PQjnt~ 8re

esse:nt:iB.l~ ~h~ relevance of the prQblcm to be t:ackle!;lf the acientifi.~

144

Q~Si8 of the tOOl~ lts mana~eabili~y, ~ha con~ition8 to W~!~h th~ teol

appli~!;, the proper USe of the tool, the 8a~i~~"'t::;tion of the user. a

compari$Ql1 with alternatives,. ef~~C'tSo .and possible si!!lt!:-¢ffaG'ta of the

tool .;!and ~c~ept.a.nce in the!: ¢dut;!'~tioJ:1a.l wo~ld.

In compa~iiso.rt wi. th this strategy for the !;levelopment o:t educ8t.10-

nal tOOlS • .!r.l], Q,escribed developm.c::nt~l models display I!;.hOr~cQIJ;l;i1lgs. be

i~ be ., ~ifferent exte.I:l~. Xn moat mode18 one ~ith.;:t;r: overlooks 'the

pract.i~~ ~ the t.heory Q;r tt"Le already 8vailabl.c:,: tool B.. St:andaJ:'d!o .!.I'J.d

v41uc~ mostly remai~ impli~~eT only tho~e clcv~lopmental rnodelis th~t

em~n~te expl1eit.~y from. ~ ttleory, 'Pay ~tt~nt,;i..Qn to the criteria with

whil;'h the tool to h~ dcv",,;l.op.ae has to C:::Omply. Not one of the d~vc,lQP­

ment:al modf;'.:),l; pays attentiQn to .0.11 ten Ii:H:-.ting1,J:i.:;hed evs..luat.1orL

c:dteria. sOm¢ Qf them .are in~n~ff.iciently exp1,tc:.atf;"d (!'r~c'tical re­

lev~nce-, scientific :f;'Q1.1.nQ'atiQn, avail.able ~lternative~) ~ oth~r!; ~;r:e

siWlpl}r miSo!;.j,ng. especially- (in ",11 models) the CO!;t. ~!;J;leC't.

Th@ second. I!!!ubject cleals with t.he d~v~lQpmeJ"lt of tools. for tack­

linq ~~Obl.~m!; of novice res;e,a~ch-wl;l;t"keT8. In numeroul!!. linc5;- of 13t\1QY

in hi9'h@X" -education. ~tuacnt.8 st.rut;gle wit.h th~!;o;i:l;-problems. Lite1"a­

ture Ol'l t.hi~ 8ubjECt:. point:5 out problema relat.in9 to t.h~ p'l),rp08-et

aS8i5t.~n~lEI with .and rn,a.rkiI':l9' Qf the thesis al"Jd thQ!;-(': ';!;"el;:;t.tinq to moti­

vation, knOWl~t19'e ana :S.kills. ne.eded to m.sk~ ra!;earches indepenc::lently.

MOX"i30Ver, i.t. 1;..sk~~ .students t.wic-e b.vc.rZl:goe the time than ie liablc to

prepare their aOC'toral t.heeiis of whii;'h th~ quality leave!:; much to be

desireil. To ~ffect improvem.ent. in thi13. student.s ought to b~ QQ'.,1,i,pped:

"'it'tl better study ::;kill:s. On 'the one ~id¢ !;tuoents have to acquire

these 8kill:!'; p;I;;ior to writing thcdr thesis and on the oth4!!:r s;id~ the

::feed-b.;!l':;:'/-: to '9ive through assist.ance ouqht t-Q bQ 'l!.imea at put.ting

t.:h.-o.se skills int¢ p;I;"""~t;lce. Besides t.hi!6 the pur~oBe of t!"le tho¢~i.8 .."nd

also th~ ~v~;l\1;:1jt;Lon criteria c:::.;.n be made more ~l~tar+

Theei$-p,;-oblerns can be r¢9'.otI.roeo as those of nOvi C'J reaearch­

worker!!i... W'hat ner~ds !ltudeI'lt.8 lJ.ave RS novice res~~J;"qh-woI'kere was

derived from li1;.e1:~ture in tl':le fielCl Qf !601vinq probleMs by l'1o'Vic~~

.l!I.nd ~xpe:t"ts. 'l'Wc of thc!l;~ n~edl;l f' which ~o not prol;'(!!cd from the

prQfession itsel.f but. rc;l,~te to general !ik.:l..~l=, in S101ving problems.

are ana~ysil'J:9 .,nd systematically tta~klinq the problems. Startin9 ft"ol'n

hcr~ two tools were d~~1QP~ for t.ac~1!n9 th~.e;i!!p-problt:m5. 'firstly, a

system t.O poii'lt O\1t ~nd elucidate tl:le5;i.~-pJ;'"ol)leros. On t.he basis of

intervicw~ with st.udent.e whQ h.,,-d finished their the:s.;i.!5;::' survey was

:rni!tde for that purpose, showing :5tarLd~J;"1;3 problems to whieh the!:ii$ ....

probl.ems (;:!Q1;!]Q: he l'eduee.1. SecoI'ld:;!,y i tacti.:;! were: .l!;l!:l¢'ct.~d fQ-:; to1lck ...

145

ling each st1!ndZ!lra prob~em, Fo:t' th~ U~~ of both tool~ by !Students

~tr~tc9Y WRB ~Qn~~ructed ~xisting of. f~v~ ~tage8; a) PQint out all

~heBi8-p~obl~m~, b) expl~ln th~ diffi~ultie8p 0) ~ompo~e « pl~n fQr ~

~olution, dl ~pply th~ ~hos~tl tactics, e) ~valu8te own ~ctivitie~,

Thi8 strategy W~3 t~u9ht in the course '~c~vinq thesi~-problemsl.

oon~~~tin9 of two hO~T ~~s5iane fo~ five week~_ ¥h~ purpose of thi~

course to help ~tudents whQ £ourtB t~emselveG in ~ th~Bis ~ead~o~k

to find their way out,

The expi!'riroental ver.-siQn of the course W;:l:~ eV.J!I.lljat:ed ac.c:::o;rdin9 to

p~rpo~~. eonten~s, rnethQa ~nd re~ults, From thZ!lt it was app~~cnt that

the 9~ary of stan~ard-protl~~ (~£t~r aadinq an ~xtra problem) w~~

sati~f~~tQry a~ a 8ys~em to whl~h students couJd r~la~e their thc~is­

prQbl~~. Furthermore the parti~ipants sh~r~d the opinion th~t ~18gai­

fication of thesis-proQ~ems in the Bumm~~y of stand~rd-p~qblems, con­

tributed to their e~~ci~at!on, Applic~tion of the 3y~tematic appro~~h

and th~ t~~tic~ inc1uded wer.~ al~o thou9ht to be protit~b~~_ B~sed on

this and on the qrOUDd of th~ results collected. during and at. the e1"lc:3

~t th9 b~ginrtinq of the courae~ fin~ themselv~~ ~t 8 deaQXo~k ~ith

th~!r thesis h~VR hc~n able to elu~!date their t~~~i~-p~oblern9 ~t the

en~ of the cour~c~ th~ majority o~ ~hcir ohosen st~nd~rd-problem6 h~vc

been Botved and they h.J!l.v~ ~n~qed to ~ontinu~ aqai1"l with th~ir thR~i~,

Long ter.m ~ff~~ts of the co~r9~ were ex~~in~d one year ~fte~ it9

terminatjoYJ by ~ quel9t.ionnab:e sent. to 50 eX-'P~rti{:!!pants, 'the!: eent.r~l

qtie~tion was to wh~~ ~xtent ex-p~rt1~ipants of t~~ course were 8UC~

ce88fu~AY wQrki~q on their·th¢~i~. Distinctj¢n was made hetween part~­

cip.J!l.~ts with and w~thQut ~elf-manaqem¢nt problems. ~tudent8 w!thout

self~~pa~ent poblems fini~hed t.he CO~r~~ Bucceesfully, more oft~n

than those w~~h 8el~-managem0nt problems, ~oreoverp it js ¢vicrent th~t

~t~~ent8 who follow the course ~~~ce~~fu11y m~nDge to fini~h their

th~t;:Ii!l more often than thoe.e who pnS9 ~hrou9:h the C01,lr~o!!: wit bout S1,]~­

case, r.t i~ coneluded th~t th~ ~ourse 13 not ~uitab1e tQ~ th~ stu~en~

with Belt~man~9Gm~nt problemsT ThQm~ ~tudenta whD £ina the~8~lve~ at a

deadlock with th~ir t.hesis befQrc tl':t~ course, and. are not. f~o!'ed by

pro~~~~ Qf 8el~-manaqemGnt. seem to f~niBh their thG~i~ within ~

r~~~onable time p provided th~t th~y p~rticip~t9 in ~ll se8siQo~ ~n~

c~rry out thei~ 8ssiqnmants in ~uc~ a w~y th~t it qive~ th~ a re­

newed feal.ing of confidence and ~pplic;!t1oD,

Evaluating developed toO~~ for tac~~ing problems on the basis ot

above rnent;f.onQ!C! critt;:;ria ~ead9 to' th~ conclusion that f"ur't.her J";"cGe!:!.rch

on 'the I!!;ff~~t:~ of the t.ool~ i~ necessBry. Pu:r;-ther developm~IJtal work

J.s ~'!!;.s;.'mt;i,al to ex.aminQ 'the b-et'J.efit of these tool!:. .a~ IJsed by ~tud~nt

thc~iB advisor~.

01'1 the g-round!l; Qf <"OO1Piled aa.t.a ,it was p08.8ibl~ t·Q give .a ~U.rthcr

refinement of ~ne de\f~loped tools. Ap~IJ;-Q;.v.;ima.te1y 801. Qf the ~l'ti~l­

p~nt~ had t.h~~i!i"-p:t"o};lleMe relating -eo the probl~m stat.ement of the:~ J:

thc~i!;l. Fut't:.her .an",lys!s or thcs~ pT.oblems l"e!lUlt:t;1d :i.n a cne!!k-li!'Ot

that. had b~en used in ~ ;;;,ouJ:se for ,!l;t.ud~nt.9 who were About to start

with their (]octorl!). thesis. FOr pZl:J:"t.icipant.8 who 5;.,t:~~fied the admit­

tance conditions .. the re~l,Jlt of thiB e)cpe;r;[.mental cour:sc w.,~ ~ TATorked­

out th~5i~-propoaal. In I;!onnectlon with fl)rther tool-d~vGlopment at

this PQ.:i,nt it i3 prQposed t.o do r~~~.p;~Gh into the ~ctiv!t.ies ol 9r~­

d't,:!"tes who lire ~;irning at dev[Jlopinq .a tJ"I.e~i!;-proPoB81 lind th~ ;(elating

a8s1I!3t~li.~Q;-.acti vi t.1e~_

LITERATUUR

Aga8ai~ ~_ {1981}. science and ~oc1ety. DQTdre~~t. D. R~idcl Pub11-.hinq Cy.

Allen, D., ~ ~y~n, x. {1969). M1crote~chin~ Lon~on; Addison~WeB)ey_ P",llan. D.W" AI Meln:l.Jc: r M_A. (1972). 'l'he d(:velopment of Z!: clinic toO ~m­

gove univa'l;"3ity teaching by th~ S~hool. of /i'ilh,1c=ation at the UI'Li­ver8-;ity of Massachusetts CAn'LheretJ. ~JTlh~T.~t~ univerl;jty of Massachu­setts r School of Edll~ation.

Arlin, ~.~_ (1975). Coqnitive clc~~lopment in ~d~lthood; a fifth ~taqe7 D~~.lo~mental psychQ1oqy. 11. 602-605.

Augustine (19Bl). CQnf~~eions. Ha~onclswQrth, Enqlanc; Pe~quln Book~_ hU5Ub~1, D.F. (1963)_ The pBvcholoqy Qf me~~inqful v~~b~l leaYnin9~ ~n

int17Qduet.ion to school l~~rrdnq. New YOJ;'k: Grune .& St::r:~"t;:ton.

'Balen, ,.. v~I'1, [" Met-ten, A. (1985). Help€ln st\1.'Hcv~5ra1ghe:l.05;r.'ur~tl8Sen

en studi~beg~leldinq; Univcr~iteit en Hoq~5ehool, 11, 2RO-~99.

BD.x • .Il.~., croiaet van Uoe:::hc;:-lc:n-Brouwer. Po., Hauber""Ve],l~koop, A. r

J'ont;'epier. P'. to: Meer.um Tl!:rwoqt""'Kouw€lnhovC::Ji, K. f J.QA5). CurA;u!3inv~rt­tar:l. s,I)tio St.udieva.arcHqheQi;:In 1984"'1985. Den t1l1l1q: Cent.r-~~l B ... a"eet,1..I voor onder2oek v.,n hct Wet.en8ch~pp~li jk on<'l'erw, j~1 Academi 3~h~ Raad.

Berkel, II.J .. M. Vf\D {197?,. StlJ{liever1;.r-~ging en voortf jdi'iJ'e e;t1J(lie~<s:­

~indigin9' .. Ben literD.t'l)1,Jr~tudi~ (Tec~. R"'p. No. 77-01-c'H). ~ste:r.

d~ffi; universiteit van AroBter~~m, Centr1J~ voor Ond~r2oek v~n hct Weten~chllppelijk on~e~wij~.

Bevers. J.~.A.M .• [" Wolters, L.~.M.M. ~1975~. Ver~l~q van ee~ inv~nta­~~8~tic:: van prob1emen Pon be~oef.tes ~~n on~erwi1sk1,Jndi~e inform~~i~

en/of tr&ininq bij doe~rend person~~l a&n ~e K~tholi~ke Unive~~iteit Nijmegen r K.atholiek~ UI'IiVe:t'stei t N:i jmcgen, Inat .. i hJut voor Qnt'1:~r:toek

van net ~et~n~chappeli)k QndGrwijs. ~~rQmI S.J.M. (l~na). nQ~~ntentrainingen a..s!"i. de R~jJ.::~universiteit. Lei-

den. Voorstellen voor een bele~Q, (Memoranoum 45~-78). L~iden~

Riiksuni~~~~.i.teit Leioen. Buresu onder~o~k vsn Onaerwii5. BQ~r, H. ~e (Redr) (1976,. Schrlftaljjk ra2~orter-~n (twaalfrle druk).

UtreGht/Antwerp~n;: Bet :::poe;C'trUil'l. BQ9cr~, J., LuycKa r J. ( 5 Theunisa.en, B. ~ 1980). F!"pport.e.geprol)).t;mcrt

•••• w~t zijn da~ voor p~Qbleffien1 een ~na1yae van r~pportase~pro~ b1e~en ~innen Q~ ~ubfaeu1telt blo1Qgie. (Wer~~tuk', Utrecht; Rijk~­uJ1;lv~r~it~it utrecht. On.derwi18kcmlIn,i,~~ic sUbtac'1JJt-r-it BioloqiR .& ..,fdel;i.ng c'Jncler~oek en Ontw,f.kkelin9 van Ondcrwi,e.

Bontin9, S.L. (19~O). Reactiee V~~ lcz~r8. Onder-~ock van Onner.wij8, 2. 1. 1<>-17.

Borq, W.R. r K~llYI M.L •• ~,~:ng..;r, P., 6. G~ll. M. (J.970, . .l.h~ course: ., mi~rot~8.chlnq ;:J.ppro.!.t::h t.o te,l)c;'hcr er.lucation. I.onoon: (:01-lie:r:-Ma')cMi 11.sn.

Borqes. "L!... ~ 1960), Ot;r""so inguisicion~!'O~ Bueno!3 Aires; EIfle~~ ElJi-tores.

Brants. Jr' & BeEnaert i 6.F. '1979), ~r~in!n~en t~n be~oev~ van docen­lSn en stu~entcn! een aaD~et tot belei~, I. Docententrainingen (Me­moranQmll 7.79). AmsteJ:"~;o)m! Vrije UnJ.vcr~iteit, "fd~1inq OndeI:'w:ljsre­ge~rC'hr

Breuker. J. CJ9?S,. Evalu~tie V~~ COWO""DQc~ntencursu~ nr. 4. In k~~rt brenQ'(.m 'CYan leerstC)f (lJ'ech. rap. ~o. 7804 OJ.}. lI.m!Sterd~m~ tlniversi­teit wm A.m!'Ote:!r(.larn, Cent:.'I7i~m 'i)'oer Onde'("~o~k v.an het Wetensch;]pp~li :rk Onderwi js L

Breuker. ;;,~, (19S(,)). In k~"'rt brensen V'lD l~cr!::ltot (A'L,Jl~ J:Jo-e!ken ~Ol). Utre~ht/~ntwerpen~ H~t S~ectrum.

Breuker r J.A. (1982). G~~n waar a~ woorrlen gaan. ~QJlctin Leren voor Vo1wa.!5~enen, 1, ~-~4.

148

S;t"91lker, J .A~ C 1984). A t.heOl'~t.i.cl!l.l f;r;l:Iirnework for apat..i8l 1t!:,arI'l;i!")g 5t.I;'~tegies. In C.D. Hol1'1;Y'& i).F .. Dansereau fEd$_), $p,rt.ial le.ar­nik"J.g Htr~tegie8. Technigne-!:I, ~pplj,l;"."tiona anod related i!5l31,1,G5. Or­.t.e.k"J.do, P).o;r:i~l;\: Acadt&m!e; Pt"o!:!!U!I.

Bru99'e:n. J .. M. V~J1 (1990). vaard.f..g le.r~n l;.t;.v,Q-e:ren. Een lit:.eratunt":!;t'tldic naar de e:ffcke~n v~n studiev&ardighci~~~~r~~ssen. (Tech. R~p.

779'1). i\m8t.-erd.!l'n~ lJrliv8J;'aiteit van Am~t-e.rc~m, Centruro voor onder-2;oek V411 hct wetenBchappe:l! jk Or,tdcrwijs..

Brugg~n, J .. M. van C 1982). Rarl,pen studieV'aar~i9'l'I:e:id5I:'UrSU.l;l~l;!:n? :In ~. r. Vroe!jenatijn (J:!I1.:;1.) T Ret unive1".!;it~ir Qndt,;t;t'w;i.js. Een veld van on­derzQ~lI;. Eliidragen tot d'l:; ondarwi1BreBearehd~9~n 19S1. (svo ..... reekB 56). Harlingen; Flevodruk ..

~h~i5t' P. (1978) T ~-et funct:.ionere:n 'V'b:n te;l:'u,qkoppel!nq if:! het 'WCto!:fI-

~~'h~ppe1ijk onde1"Wij~: twee vooral9allnd~ vQQ;I;'W~a'I'den (Academiech Proe:fach;r;ift). Han~elauft9b:v~, ~ia8e~ Swets , zeitlingQr.

IIgi:;; P. (1979). W.anr'l~~;r; moiiak je die l!!I~riptie nQU eens at? Onder:l!oek va" Q~<l.,,,,,:l.i8. £!. 4. 3-8.

!lui,. P. (1981). St"d:l.em;lalukk!"9 "''' "t"d:l.evertr~~in9". In A.I. VroeijCrlstijn (Re~.', KWol!l.lit.~;i.taverbetering E09~.r Qnderwijs. V'er­.§..!M van het. "J'.1~.rd.~ n~tionaal cor..Sll'l!!:~ Qnda~:i1:oek van hat we:t.enl!lchap­'Pl!:lij:k; onderwi1a. Voorburg: ~tichtin'!r Nat.,ion.a.al (!QI'I9;r;~:EI.

Buia. P. (19S3). Het. sehr.i.jve:rt va~ een proefBchrift.. V~r~l.ag vl.In aan onder2:oek qo!:ba~e:~.rd 9p een enquet.e Ok"J.d~r ::H5 gemromoveerden. Den Haaql A~ad~m~5che ~aad.

BU!;'Qin, J .L.. Ii Mathieson r M. B .. (19'7~) .. A review of t.he reae:arch ok"J. perform.:,.nce-baaed t:et!.~her ~..;f~c;~t1<m. In R.W. E!urI'l.s & J.L .. R1inq­:!;tedt:. (E~B.), CQIIlP-etency-baae-c9. edu~~tion (pp. 155-169). Hrt9'l~WQQd

~l~t;ts. New Yersey~ Prentice Hall Ine .. Bu,ia", R. (19aO). Why ph~lQ~QPhera should not d~.p.i~ of unders~a,,­

di~g .cjentif!c diseov~ry. Tn T. NiokI"" (ed_I. Sc:l.entifie diseo­very, logiC' .and l'a~!oM.al.ity'T (t~os.ton Bt.udi~1!ri itl the philosophy of 8cienee Vol~ 5~)'T DordrachtI D. ~~idel ..

BU~5~~, F. van. R~rmb:ns, 0 .. , Loon, J. V~~, VQ~~~npe~q~ M. van de, & Wit., !t. de {19aO). Stll~icvcrt;.~~qinq in de Doct.Dr2l~lople1d1nq socio­lo~ie. NijmcgQn' Katholieke Univcrs.te.t Nijmeqen. soe!o~Qg:l.s~b t:n.~tituutr

CamBt.ra. B. (19ii}. ori~ntt!:rehdfi: !nformatia ove:r onderwij.!;ev~lu.l!ltie. Onderzoek van O~dC;I;'WijBf 2, 3. 6-12.

C~m8tra, B. (1";177) t Evi.'tluatie van COWO-Oocen'tencUrSllB nr. t I BOll'W'­st.ek"J.en vOQr Onderwi1s' (Teeh .. Itap_ NO. 7705-01) .. .Aln8t.erd.am~:r;­sitl!:i:t;, 'V"~n Amsterdam... Cent~'I.ml voor ond~.r~Oek Vl!:n h€=t tfetenschappe'" HJk Onderwij ••

Cam.st.ra .. :8+ ()'9S1). BOUW'!!rit~m;m VOQr onderwi11!!1 (Aula 60eken 802'. Ut..re:Cht/Antw€t;(pen: Het Spe:et1"tlm_

C~~stra, B. & Brug~Pi J. van (1984)+ S~hematiBing. the empiric~l evidence. In C+D t ilQlley & D.F. Da:n~e:r;c,Q'U: (Bds.),. spat.ial 1~oI!I.rr'lin9

~tra~e9iea .. Teehniq~~~r ~pp11catior..s a~d rQl~te~ lsaues. Orlan~o,

PlI::;lori,dol:ll: Academic Pr~.!I.5 .. caml!!iti";!J., S. Me't'hen,. A., Ii Mirand~, M.J .A. (1979). EffectOlld~I;'~Qek. van

een :!3tn:di~1r;;l,.J:I.X"diqheidBCursus (T-e~h_ ~"'P. 77-01-01). Mt;.tcrdllm~ On;!, versi 'tei t van 1\l'D~t~rd~qJ t' Centrwn voor Ondcrzocdc: v.an het Wet.t&n­."'h"p~~l i j< Onderw1Ja.

Centra, J.A. {197-6). Facult.v de:V~l¢psent in the Unit.ed St.ate::9~ prac­t.iCtEtJ; and prosrams.. I:f'.tViteQ address presented 1!It. thq $~~onQ Inter national Co:t'!.f3:1;enC09 on Improv!n~ Unive:;r;-~ity Te.a.chin9, Heid.elb~:r9.

C:cJlt~ar J.A. (197,), + 'l\ho8 effectlvenes~ of ,!;;1;1,1,-;3ent feedback in modi-EyiI'.!g" ~Qllege instruction.. JQl,l~Tl~l of Educational P!IIychQlQgy, ~,.

39';-402.

colline. A., & Gentner D. (1990). ~ framework .for.! ~¢9Ditjve thcg~y of writ.~n9. 't.n~ 1o.W. Gre9'9 Ii E.R. Steinberg (Eda.), Co<mitiv~

pro~e~~~$ in writing. Hil~da19~ Wew Jersey! L~wrenc~ ~r~b~~m~

149

Corpora",l, A.H. (1979l. Miero-ondeJ;wiJ.s. In F~1(_ Kieviat. (~cr.l.).

Nieuwo m~thoden in ~0 QP1~!d!nq v~p QnderwiiBqev~ndcn (pp. 17-61). GrQnfnqen~ Wolte~~-Noordhoff.

C.O.W.O.G. (1~77)L DoorstromirtgsQroblemeD b~~nen de Afdc1inq Neder­~8nd8 v~n de Rijk!9W'1ivers;f.tcit t.e Groningcn. (RapPQ~t.) _ Gl:'oninqen: Rij~~ universiteit G~¢nfngen, Centr.~ voor ond~r~oek van hct W~t~~~chappel~j~ Onderw1j •.

ere-emera, B.P.M' I "HoeJ::n'j!;n W.Tn.J.G. (1.911:4). Onder~Q~k tul!!lBeon ondr.r.­w,i,j5oY.ltwikkelinq an we-t.enschap30ntwikk!!ling ($VO-reeks. fl3-) _ Har­lingen~ ~~QvQdr~k.

csi\~cntmihalyi, M., ~ Cctz~lSr J.W. (19?O}. Concern for ~iBcovery: a~

8ttitudinal compQne~t. Or cre~tive prGduction_ Journal of ~~r~oY.la11-n, E, 91-105.

baalde.r. M. (1976) ~ t.cr~t'J. door ffle;r-enL Een CUraI,J.8 in het hantl;irc:rt van een ~DolJ,lY!=lIj!:t.C:li:!hr..iek voor h.~t b~gri1pen 811 onthouden v"n ~.eerBtof: th@QT.i~ ~~ ~onBtruct.i9 (~octoraal wer.k~tuk). Amat.Grdam. Onjv~r~i­

teit van Amsterdaro. Centrum voor ondcr~o!!~ van h~t wetens.ch~ppeli1k OnQ.~rwij:!!l.

VanaQrcau~ D.P. (1978)_ Th~ developm0nt of a le~~ni~q strat~gic~ cUr­r~li:!ul~. In H.F. O'Neil (E~.ll Le8rninq s.t~~tegies (pp_ 1-29). N~w YQrk~ Ac~demic Presa_

~illon. J.T. (198Z)_ PrGblem finding and eolv~~~. The Jou~rta1 ot Cre~­ti~~ Bdhavior, 16, 97-111.

oor~~l:', D. (1ge3)~~curist.lca an~ ~¢~nition9 in complex syste~s, In R_ Grone~, M~ Groner ~ ~.F. Bischof (F.d~.). MethodB or heu~i~tics~ Hillsdale, New J~~~e1~ Lawrence Er1baum.

nOUBma, T., & wolter~, L. (1979)tOnderwl1sk~ndiqe train~rtg van doc~rt­tEn ~~~ d~ K.U. Ni1megcn~ UitgangBR~pt.~n en op~~t ~Memorand~rn 34-?S). Nijme~en~ Xatholieke un~v~r~itei~ N~jrn~qen, Ip~tituut voor. Onderzoek van het Weten$chappel1jk opderwija.

Dousma, ~., & Wo1ters l L. (~~79). onderwij~kund!qe prof~~~ionaliser.in9

van doeent~n a~~ d~ XUN. ProieGtvGr~laq (Te~~- ~ap.). Nijmegen. Kat.holieke Unlvar~iteit Nijmeg~Pr Ins~itu~t ~oor ono~~~o~k van het Wete"~~happel!jk Onderw~jD.

D~~~~~m, R. van r QU~9t, J., Schuppen, G. van, C~m~tra, B., & Miran~e. M_~~h. i197S). R~ndbo~kb~gel~~~inq met Bchama'9. Ev~l~ati~ van een ~~r~te1a8rs ~~k~o~~ege nieuw0 ge~~hiedeni~ w~arbi1 gebruik gerna~kt wer~ v~n d~ ~~hemat18~e;r-mcthode (COWO-r~pport). ~8terdam; Pniver Hitei~ van ~mst.erdam~ Cept~~ voor Onaa~~6e~ van n~~ Wetenach~ppe~ lijk on~ .. rwij~_

Drop, W •• & vries r JrR.L~ de (1977). Taal~h¢erslnq. ~~ndboek voor ~aalhante~in~ ~tweede Q~~k). GroningGn~ Wolter~ Noordhoff_

Eble l ~.g_1 & McKe~chi~, W.J. {19SS). Imerovin9 underq~~dtlate eou~a­tion through f~~c1ty-devBlopm~nt. An ~n~~y~is of eff~~t!ve p~Qgrams and practi~e!; San P~~nciBco: Jos~~y-Bass puQlishers.

ECO, U~ (1985). Boe s~hrij£ lk eeTI ~~rip~ie? Am~t~r~am: B~rt Bak~eTr ~irtst.ein, A •• & tpf~ld, L. (19381L The evolut~o~ of phys~~~. New Yor.k!

SiMon .& schu:::;tcr ~ Elbow, p~ (1981). writing with Ro~e~+ Technique~ for m&at~ri~q ~he

writ~n9 process. oxford~ Oxford University ~~e~s. ~lShQut, J.J. (1983l. E~n be~lnn~r ie meer o~n i~an~ o~~ he~ n09 nict

kan. In: P~J.D. Drenth, W. ROOP:9, .J'.P, Orleb~k~. " R •. J"~ Tl!!.kens CRBQ.J, PsychQlQgie ~n Nede~land. Enkel~ ontwikkeling~n in 1982r (NIP-uit9~ve}. Lisse. sw~t~ s Zeitljng~r.

~~~hout, J.J. {1995'. problem SQlvinq Bnd EQ.uc~tion. state of tha ~rt ~ E~rli C~nre~ence, Le~~en.

E1.bout-Mohr, M. (1981). Studiava~rdiqh~id'o"twikkeli~9 in het nQger ondcrwij~. In A~~_ vroeijenatijn· (Red.)~ K~A~i~eit~vcrb!!teri~q Eoger Onde~wijs~ versl~q v~~ het vieroe n~tionaQl ~Qng~eB onderzo~k van het. we~enschappc~ijk onderw~j~r vocrbu~9~ Stichting Natlon~~l Con.gres.

150

~lshQut-Mohr, M. (~~dr~k), $tirnuleren tot etuder~n (Aul~ So~ken).

Utre~ht/ADtwerpen;- fret. spe-~trUl'rl.

~18hout-Mohrl M.~ ~ ~~~len-Kapteijns, Mt v~n (~9S5). Van vol~en van ondarwljs naar 2el£!;tandig st'!Jceren. In J.G.L.C. LOd~Wijk~ ~ P.bI:.J. S~moI'l.s; (~fiIIQ.}.. zel:l!standig ~ercn (On~G1;w;i.j8 Research Daogen 1984) L

Lisee. S~t;e. & 2~itl;i.I1ge;{.

ElshQut-Hohr, M., & M~~~~de, M.J.A. (1979). Effe~ti~f ~tud~r~n. Tip~ VQQ;I;" .,.."nkomende stuaenten {Br¢~!'t1,l~9). Amst.erdam; lJn.iversit.eit. v.a:n Arnl!terQ.Qm, Centrum voor Onder2iQek v~n net M'etenscho/lp~eli flc onder­wija.

:e:r.~hout"'Mohr, M" " Mi.r~r.J.det M • .::t.A. (1991). Over h~t. QntWl.:k;:k;t::L-c-P ""'~n ~tudi~v;:uuaiqheden. (Teoh .. Rap+ No. 9.547). Amsterda:td. univera.iteit van Am:Bterd~m.. Centrum voor ond.erzoek Vb.r.J. hat Wetenschappeli jk onderwij ••

E.nt.wi.ale, D.R. (HI60) .. E'lr.a~I,l~tion of study ekil1i!1: ~OUr$-=~; ;:t J"cvicw. Journal of Bdu~.,.t;i,on,,=,l Researchr.il.. 243-251.

EI!s, M+ v,",n (1980) Ik be"g1'"ijp rn.l'p~s wat. er qe'beurt .. Ben ~v~I,t;I,.,,1;i~ v.an de COWQ-D¢¢iiJntenkursussen 1978/1~79 (Tee-h. Rar;>. e021). Al'rI~terd,J!lm:

Uni verst t.ei t. 'V~n .1!.1nsterdam r CentrUm VOQZ'" Ond'er2:Gek: van het. Wet..en .... • "happell. jl< ond¢rw;'js.

Fb.i~b~nk8... H .. M.. (1975) T Relationship b~twcon rlila9~;r;ch control Bnd r¢PQ:r;-teQ results of co11c9G ;t"e~din'f improvement: prQ~~~~$T tn G.Ff. M~Ninch ~ w.c. Miller {Ed~.~, ~e~ding~ convent.ion ana in9u~ry, 24th Yearbook of t.h~ ~~tional Reading Confcrc~~c rpp.RO ~3). cl~MBon~ NC~ ln~.

Fil'l.oc~hi~J;'Q, Mr (1990). S~i¢ntific di8coveries as qrowt.h Qf t,1nc3rs:;r:-~t",,~­

dinq! th~ c~se of New'ton':s; ~1'"b.'V.it~t;.;iQn. In: T. Nicil:~es (Ed .. ), Seientific diseo~~~y, l¢qic an~ rationality. (~o~ton ~t~dieB in the philQ!;Qp.hy of science. VQl. 56}. Dordrecht.. D. Refllel.

Fl~naers. N.A. {1967). Teachet" i1\f~\J¢~r'H~~ in tr.e classroom. In E.J. Amidol'l. ~ 3.s. Hough (Edg.) rrtt~~~ction analysis! t.heor¥, r~~~~r~h and ~ppli"a<:ion. (10~-Ua). Re"di"~/I Addbon-Wesley publi .hinq cy.

FI" .... .-, L.S., • Flay"., ';.R. (19S0). TM 1lY""m,,,. 'Of oOl11l>osin~' makinq prans an~ juqqlin<j ''''!I~t''''ints. In: L.W. Gr"',Ig' E.R. $"\o"'nb<>r9 {Eds. ~, C09T1.f.ti'V~ p;r;-ocesses in writing. 9illsClale, New J~ree:y~

L~~ence Erlbaum .. Fox, O. (1977). Staff 1I"""IQP1ll'mt-~<>li"y, praet:l.",., and p ... U"'pation.

In L. EltQl1, K. simmon~" (Ells.), Staff d"vel0W'l~"t in high.,r ¢du­c-ation. P.ape.t'!; presen'ted a~ t.he tW~J.fth annual conference of t.hll!: So",;'ety for Research intQ High~r Education. (pp. 2S-7,7). G~jldford, surrey.

Fry, D.G. (1969). Phonetic., "xperi .... "t"l, In A.II. Meethan • R.A. flud::;ol"l C:Sds.), Ency~loeedia Qf linquistics, infortnb.tioI'l, ~nd con­trol. Londot'J ~ Pcrg."J;qon Fress.

Gaff~ J.~. (1976). Tow~rd f~c~lty renewal. S4~ Fr~nc~~~o: Joasey-Ba;e.s Ine. PubliC'~tions.

Gaqe, N.L .. {J,.9'J''2). Teacher eff~(:tivfi:I'Ie9.s and teacher ed.ueation. Tha search for a ~~icntific basis. Pal-o Alt.o, C.,.lif.: P~cific Books PubH.he" •.

G~',In", R.M, r 1373). The <:ondiUons of l" .. rning (.,,"Ond ¢d;iUQ,,). LondOI'! ~ Sol t., Rinehart. & wirJ !!It.on_

Gelena, A. (198~), Ontwikkelin<jBpBy"'ho1o',li~"he ~spekten van de .. f8~U­deerproblemati!;k. Onderzoek van On~~.r'W;i,.j~, il, 1. 9-13.

Catzels, J. w. {~9E>4'. C:;r;-ICI:p.tlve t.hlnkin9. prQblqm solving, and inst.t'u{:'u. t;ioo. In E.R. Hil .... rd (Eg.), 'rheoriH of l .. ~" .. .i"q "nd in~t"".,tion, The .I.xty-third yearbook ot tM N"UQnal Society for the Study Qf E~U".ti.,m, Put 1. Chicago: IInhm,s:lty of chica<jo Pre •••

""hel., J.W. (1979). Problem finding: .. th¢¢ • .,h""~ not". Cognitive sei"""" , 1., 167-171.

lSI

GetzelEl. .TaW. ~ t. CSik:Z911tmihb.lyi, M. O,9?~) _ Ft"ort'I probl'IJm ~olv1nq to p~oblem £lnding~ rn L~h. Tavlor & 3.W. Getzels (Ed~~)~ perspec­tiveB in ~re~tivity, Chi~~go~· Alaine publishing Cy.

Gibb~, G. '1978)_ rnt~rveninq in 9t~d~nt ~earning- ~ practic~l ~~~5te­

~ p~p~~ pre~~~t~d at th~ fQurth intern~tionb.l conf.erence in Bigh~r Education~ t~nc~~te~.

GibbS, G. (1979l. Understanding why ~tndents oon't learn. r~pcr ~re-5~nt~~ ~t Improving university Te&c~~~g C~ferencer ~Qndon.

GolGschmid, ~,' ~ Gold.ohmid, M.L. (1~74). Indivi~~~li'ing instr~~tion

in hiqher ~ducatiOn! a review. RL9h~r Education, 1, 1-24~

Groot, A.D~ d~ {1974,. Over fundamentele erv~~i~~~n. ped~909i~che

StudH1n, ~, 129-349. C~QQt, ~.n. d~ (1983)~ KwaliteitBve~hQgin9 ~oor va~beterin9 v~n de

l~~romgeving. In $TE~ de Bier F.L. Leeuw ~ E.E. Ma~n (Red.), Onder­zoeksJMnagetnent in de soc;;f..~1c wetenechappen" Den HD.~g: VUGA-ui'tge­"1ierij.

GroQt~ J_C~ de (19al). Koustruktie en ev~l~atie van O~ kursu8 r 'Het qeven V~n hbor~o11eges' (lnt.crne memo 40 61). EindhQv~~~ TechniBchc H0geschool Ejndh~n, Groep CnQ~~wLj8reaearch.

ffakkenber.g~ ~. (1980). K~~7.¢rt bij net m~~@p van een 8c~lptie. onde~-2:0etk: van onde:r:wijR, ~, 2, l2-l€i.

Hayes, J.R .. , .& Flower, 1"ST {1980). Ident;['fyillg the o:t:"gani::!;8tion of writing processes. Xn~ L.W. Gregg ~ E.R. Stein~crg ~E~e.)~ CQgni­tive proce9s~3 irt ~r~tin9' ·Hill~cl~1er New veT.~~Y~ Lawrence Erl~aum.

Heath, ~.~r, & Nielson, MT~_ (1974). The ~~~e4rch bas~~ for perioT­mance-b;:l!;Qd teacher educ.,.t;.ion. Revie", 0015 2dl1eat.ion.,,1 :Re:~earchr ~.

463-4B4. Beintjes, R. (~~79'. De doctQr~~l~krietie in de 5ubfaculteit ~oeiaal­

kU1turele weten~chapEen Een enventarisatie V~~ d~ problernen ~n en~qc ~uggest.ies VOQ~ verheterinqen (Techn. Rap.), Amsterd~~~ Vrije

univQr~iteit, afd~l~ng ODderwijsre8~~r~h.

Hendrik~, ~TI Neve, H. de r O"ilyne, N. van~ fw Sl'I'let r H. (] .. S-S5). St"1Jni~­

~ijdenr atudieQe~~vi~gen en 8t~~iestrateqie~n bi~ eerBtGj~ars Bu~­ge1ijk lngQnieur. Ti1dsch~if~ voer Onde~ij~reseQ~~h, lQ, 21-36.

He:r:1fl.,.n~, K.A.H., &. Be;rg~r"1oet~ J~HTM, (l9IHL Nieuwe opget "1i~n de docente~t~~inlngen aan de ~.,.tho~ie~e B09!~~hool Tilb~~g (Tech.~~p_

Sl.02}. Tilburg: ~~tholieke Hoqescbool Tilburg. ~nderwijB~G~e~rc~ Centrum.

Holley. C+D., Dansereau, O,F., Me Donald, B.A., Garl~nd, J.C. & Cq1-lins, K.W. ~1979). ~va~uatfon of ~ hi~r8rchic~~ mappin9 technique 8~ an aid to pr05~ procesain~. CQ~t~mporary ~~~ca~ional psy~holoqy, .1,. ~27-237.

Holley, C.D., 'Dan3e~~5U, D.F. (19S4~'. The dev~lopmen~ of sp~tial l~~rnfnq Btr~tegie~. In C.D~ Holley' D.F. Dansere~~ (Eds.l f

Spat~~1 l~arn!nq Btrateqie~. Techniq~~~r aRplicatiQrt5 and rel~t~d ~ Qrl~nd¢, Florida: ~c;:ld~ic Pres~.

Holley, C.D .. 'DanS9';Gau l D.F. (Bds.). (19S4'):;.L .spatial le",rnin,g strateqies, ~~chH19uea. apR~i~atlons and ~~l~ted i9S~~~_ Orlando, F~Qridb.! Academic '~e~~.

HQ~t, J.F.M.J. v~n (1984). Doo~atr~erB en ~~~1~tenten-in-QP1e!dinq. Veralag van ~~n lartde111k onde;rzoek over door~troMer.~ en ~~n aan~Qt tet discU8~ic over inrichtlng vb.n net Aio ~t~18el {Tech. Rap.)~

Nijma9Sn! Katnolieke o~iver~iteit Nijm~g~~, In9ti~~u~ voor ono~r­~oek v~n h~t WetenschapPG~ijk Onderwij~+

Hou~r J.F.M.J. v&n~ Mirun~~, M.J.A~, & $m~lin9, E.B. {lgSl). Geven van hooTcolleqe9 [~u~~ Soeken e07)T Utre~ht/Antwe~p~nJ Het Sp~~t~um.

~out Wolters, BT~.A_M_ van [1975'_ Studiev~~~Qtghe!d. A~nd~cht san methoden VQor ~elfstudie in h~t onderwij~ (CDO-rap~o~t'. Ensch~dc~

Technj8~h~ Roqeschool ~wG~te, Centru~ ~Qor Didaktick en Ond~rzoek

va:n. !"let onderw.i, j ~ +

152

Rout Wolters, B~ v~p~ Jongepier r P. r S Pilot, A~ {1983,. Stlldicm~~hQ­

d"" (J>~~" Boeken a12). utre"ht/lI"tw"rp .. ". !I .. t SI>"ct<Wll. rsrd18, fl. (1983). Studi. .. J,,,q,,l,,.ding, worden men.en wijzer? mliv<:r'i­

tci t eIl Rogeschool, llr 161-168.

J8:.n~$~!'I., 'tJ .. J. (1985) .. studer-en en ilocereI'l in Q:~~~!;l;l;,menBj.on.aal per spec­tief. L¢~-~9Dt~ct. Inforrnatiebulletin Landelijk OVcrleq Studi@vaar-disheden ... nr. 12, 5-.1,9.. I

J¢"q, G.J.J. de, & pilot, II. (19B~I. O"<l .. ~wi~a in st1ldievaardl",heden. In A.I 4 VJ;"oei~enBti:tn (Red.), Ret. ur.d'J'~r$it.J:!,;i,;I;" oni!;lerwijs.. ;!!ien veld van ondenQek (a;'jdr~qen tot de onderwij. RQ$¢~."h D • .;Im> 198". Harlingen'!: FieV'o!!I:t"uk ..

JO~daI'l, M.P .. {19aO). S'hQrt tt:;:x;t:; to explain probleWl-soll:ltiot'!. .!!!t.rUI:'-t.u.r~~ ;;!inQ vice versa. An &k':I.!.1ytit:;:;;':1 ~tlol.~Y of english prose to show t.he r-~lb.t;i.QJl:ship bet.ween clear writing ;:!:nd ~le,l);r thinking. ~ tional se.i~ne~, 9, 2~1-253 ..

Kievict l f' .. f\. (1972). Mi.crot~~~h;(,n:g ilIa. methOCIe in (],e opleiding V~n leerkra-:::-hteI'l. V..;I;:2,rsen:: Van wal raven.

Kuype.r,!;.. G. (1982). ABC van een onil~rzoek:s;QP!Z~t... M"1J,~~erberq:; Dick Co-utlnho.

Lac-ey, P.A. (~df)T Cl9a~). New direction.!!! for b~;:!:ching am;! learnin9":' !;"~v;f.talizinq teaenin5( through f.a~l,l,lty development. San Fral'loisoo:; Jossey-sa.!;!; PUb1:i.shers ..

L~9""'hw~ard, 8' .. , &- Mul, :J f (,1,91321. scripties onaer::soeht. Eert ;5nBIY:s;;e

van d~ kw~l~t~~t van doctoraalseriptics in da culturele antropolo­q;i,e I de poli ticologie en. da ~gcioloqie en de t.! jd r d!~ hct. !oIchri jVQlP

=rV~;rJ kQB't:. Met. aanbevelingt:I'I t~;I;" VE:~beterinq Cuit,gave 9). L-eiden~

R,i.::jk;.!IUDiversiteit Leiden, c::entrt,:QTI "1/000:.:- Onderzoek van Maat.schappe­l.i jl<:e T".;1(>"tten ingen.

Lamer~r R~~~J~Mr (1979). Hoe schri1£ !k ~~n ~~te~8~h~DP01ijke tekst? Een hand.leiai:dq (1m :!jc~i.pti.es t verala9!7n. 111 BBert.8.t.!~~, rllEPl)rt.q,n $n

baleidsnota's t.e Behrijven~ M~~Qerber~~ Dick cout.lnho. Lechn¢:I;'" I :Yo (1980). Re8cti~1!!! vat'!. 1~z~r~4 OnQe;n~;gek van Onderwi1sr !r

l, Ii. Le~nbeer, P. C15S2'. Getob met 8cripties. R~O-~ourna~~f nov~pe~ pp ..

16-18. LinaqQi~t.. j. (Ed .. ). (1979) ~ Del!lignirtg tG~~h;Lr.lg improvement; proqrams.

wt!.l!!Ihin9'tOz'l, :0.':. ~ C:our,lc;11 tor the AdvaJlcement. of Smlr.ll Ccllq~:S:I.

L01,Jwex-se r C. (1980). Stud~rn:n k,:m 1e 1eren; .een werkboek: vOoOr stU()I!­r~n()en. ~i jk~x-~ ~ Intro.

'(.~b;;;;;:- M., .& Nevt;:nzGGl, G.H. r 1983 ~. VerBlag ~t=ripti~w~r'kq'2;'"O'Elperl Eccnc;mlische facult.ei't. janullri ..... juni 19S2 eo ianuari-luni 1983. Rot­terdamr Er.e.~mt1~ U:n.j.V9r$;I,teit. Rotterdam, Fal:'ulteit;. dqr E:~OJ)orn;l8che

W~toCn!8c'·."tliPpen • Hackworth, N.!!. 09651. Ori'i/inalfty. Amed""n Poy"hQ1QQht, aQ, 51-66. Maltha r D.J. (1979). I1.;.nl;3.).4JiQinq voor het. maken van l!I;~riptic~ r.2~

".,,)Ol. Loche"" De Tijd.tro¢tn ~.1I. M.artQI'I., 't.&- s~ljr., R. (1976). On qUlllitb.ti'\T~ di;ff(l;t;"ences: in learninq.

l-outcomeg and ~r¢¢~$&6S.. British Journal of Edueati~al P~y~hQ1Q­jly, .1§., 4-11.

McKenna, B..H. (l981'4 CQIJte;Jl;'t/environment effects in t.eEr.Cne~ ~'Q'llll.l.!..u. tiQn. Xn J. Millman (Ed.), Handboek of t~a~~~~ ~V~l~~tiOn. ton~on, saqe publi~atio~~~

Mc.tQn, ~.K. (1959). Note$ Qn p.o~lem fincin", in sociology. In R.K. Mc~tonr L. Broom, & L.S. Rott~¢,1,)1 Jr .. (Ects.) .. Sociology today. P~oblems and pro8Re~ts~ NCk YQ~k: Basic Books Inc.

Helot"., C.t.C.jo). (1994). P~Ol>le_Qp~¢''' .. n en on(\e"",ijs. In L.F.W. ae Kl~~k ~ ~.~ .. P.. Knoers (Red), O~d=~ij5p5ychQlogisch onderzcek. Bi1dragen tot d" Ond~""j.jsresea"ch Da"en 1984 (Pl>. B1-1~4l. "!.s." , Swats & zei tlill9'~r.

Mett.es., C.T~C.W~( oil P1lot, A. (1980). OVer het It:;rc-n QploBsen van nat.uurwet.en~~happ~lijka problemen. Een M~th~~ voo~ ~twikk~~inq ~n

153

ev~luati~ van o~d~rwij~ toesepas~ oR een kura~~ Th~rmodyn~mika (A~ad~mlsch proefsehrift). ~rts~hede: 'J"achni:!!!C'he Hoq-e=sch001 'l'1oC'ente, Onderwij.ku~a!~ Centrum COO/Ave.

Millrn.ln pi .1. (Ed. ~. (1981) ~ Handbook of teacher ev~lu~tion. :r,Qndon! Sage pupli-<,,,H,,ns.

M!nisterie v~~ onderwijs ep WetenBch~pp¢n (1980). Memoria V~~ Toe-lichtln9 inz~k@ h~t we~Bantwer.p twee-faaen~truktuur. Den H~~g~

St33t.u!tgeverij. Mirande, ~.J.A. (197~a~. ~pp~¢~~hes to i~prOv!n9 unlve~5it~teach~pg.

~ report on the second internat~~~~ ~onferen~~ on Improving univer­sity Teaching. ~e~delber9, 1976. Amsterdam: Onive~alte~t van Am­Bterd~m, Centrum VOQr Opd~r~oek van het WetenBch~ppe~ijk onderwij~.

Mirande, M.J.A. (1976b). De ontw~Kk~~i~q van een modu1aire ku~~u~ voor un~ver.~~tair~ docenten ~an de Univer8~tcit van Amst~rde~. ~~tcr~

da.s:nI UniverB;:I,t~it va.n Amsterd~m, Centrum voor O~<lerzo-=-lc v.a:n. het Wetenschappe1ijk Ooderwij8.

Mi~~~Q~, M.~.A. (1977). principles underlying un1ve~s~ty teacher CDUr­

I;CIiI. In L. Elton N 'lC Sirnmon<!s {'~d~.', St:aff d~vc~oproent ;in higher.

edueat!on. P~pe~~ presented at the twelfth ~~nu~l confe~cnce of the Societ.y fo'1: ~~S:;C8.rc:h into High~r Education (:Pp. 14-J.9'. Guildfo;rcl • .suJ;;r;~y.

Mj,;z;-;and~, M.J.A. (1931.)" Studeren dGQ;t" ~chemat:l.8er~r:. (1\u1a BockeU $(5). Utrecht./Antw-erp~n~ Bet spectX't;[m.

Miran~e, M.J.A. (1963). onaerwi1skun~iqe nascbolj~q van ~o~~nten in ~~t ho~er onderwijs+ I:n. E. de ~~art (Redr) W.O_-H.B.O.-s~m~~werklnq~ biidraqen tot de onderwiis R~~earch Dagert ~9al. Den g~ag. Sturlie­ce::otrl,lm OTO.

Mirande r MrJ.~" & Broerse, P.H. t~9a4). Al doende. BGn cur~us ~~i~­werk m~};;'€m 'V'oor leerlinqe:n van het. voox-tge:;r;:.et onde1:wij!!l. Gronj,ngc:n. WQ1ter8-Noor~hoffr

Miranae, M.J.Ar~ s Bruggen r J.M~ van (19SllT De schem~ti~e~rxursU~r draaiboek vo~r het qeven V~~ de kursus 'Studeren ooo~ ~~hemati8erc~' 'TecM~ ~ap.) • .AmBte:r;Q.~m~ universitlSit va.n Amste;r.db.tt'!. Centr1,1m ..toor

OI'Ider~cek van h~~ W~ten8chappl!jk onaerwij9. Mirande, ~.~.A., & Bru9gep, J.M. van (19B2). Meni~g~n van 8tu~c:~ten

ove~ d~ ~tua!evaardigh~idBeursuB ·St~deren door s~hematis~rcn'. In A.I. V~Qe~j~n5tijn (Red.), Yet univers~ta~r onderwij~. Een v~~d van ortderzoek. Biid~~q~n tot de Onde;z;-Wi,sresear~hdagen 1981 {gVO-ree~s

5~). Bar11~gen. FlevQQ~~k.

Mir~ttde, M.J.A. & C~m$tr8., B. (197a~. Sehematisar~~ ala ~~~~~trategie~ een eXRlo~~ti~f onderzoek nb&r de curs~$ 'Leren dg¢~ schemati8¢~en'. P~p~r qepreeenteerQ QP de Onderwija Re~earch D~gcn 1978, Utr.echt.

M:i,:t',;lnd~r M.J .. A., &- Ooe~berg. C. (197a~. Evalu..,ti~ van COWO-Doeenten­eurSUB n~. 7 'M~ervorrniq CQll~g.e geven' (Te~hn.Rap. No. 7904-02'. Am8terd~m~ un!verslte~t ~4n Amsterd~rn, Centrum VQO~ onder~ock vav h~t Wet~~8chappelij~ Ond~rwijs.

Mi~~nde. M.J.A' r & K~rd~naar, E. (1983). scripti~EroblemGn (Aula Bo~­ken 8131. Utr6Ght/~ntwerpen; Ret Spectr~m.

N~ve, H.M.F. t ~~, & Janssen, P.J. (1992), Validity of etu~ent ~va1ua­tion of in8tI"u~tion. Higher ~dueat.ionpl g, 543-55~.

Neve, fl.M.P. de {19851 .. Doceerstr~t~gi~~.n. Los-conta.ct.. In~Qo~at:iehl1J-

1etirt Lana.eli1k ove~leg Studievaa~di9nedenr nr. 12, 22-24. ~~ck1e~, T. (1980). Introductory ~~saYL 8Gi~ntific dis~ove~y and the

futu~e Qf philosophy of ~~i~~ce. In T. Nicklas (Ea.), Scietltific di~coverYr logi~ and rat.ionality. (Bostop ~tudieB in the philo~Qphy of. ~c~~ne~. vol. 56), Dor~recht= D. ~ei~el PubJi~hinq cy.

Pask, G. {1972J. Lc~rnin9 str~t~g~~~ and individ~al corop~t~~~e. Int~r­

n~tional Journal of M~p-Machine StUQ~c~, 4, 217-253. Pt!lrlberg. ~. (l9'76l. The use of l;!1.boratory'" :S.y~t.erns in improving UrJi­

versity teaching. ffiqh~r Bdncation. ~ 135-151.

154

piper. W.D. (1976). Univeraity ~t8ff d¢~loproent: practical impliea­ticrt$;... l!'i1oper presented .at thQ Society for Researeh intI) Higher Edu~.;It;£,QD: Annual con£eren~!!: 'Sto{!ff Development. in Ri'9'her Bd'Qc~­

tion', Guildford .. Surrey. Plas... P.L r v~n (ler (1979). De- k'I'I.l:n:i.¢1"1~5T,,l5. In F.R. Kieviet. (Red.),

N!euw~ rn~thode:n in de opleiding v.an Qndq;r;wi iagevenden. Groningen ~ Wol1oe"~-NQQ~~h"ff •

P18~1 P.L. van ~~r, & Roo~{ W.~.M. de (1975). Ontwikkeling ~n Cv~~~~­t.ie v~:n ge rninicursua d:enkvra~rt !Stollen. pedaqogische stuaii!n. g, 3~5-~53.

Rei8inqer ... RT (1984). ~ aoetora;!J.1Slcripti'ill. ?orop;lrisG'he studie naar mQqeli1ke verbeteri~$en in het sc~ip~1e-cnderw!18 hinnen h~t In5ti~ tuut voor Neer18ndi~tiek aan de Untver81te:i.~ van ~~te~~~m. ~ster dam = universi~ei~ va~ ~~t~~dam, Xustituut voor Neerlan~iatiek.

Renkema, J. (19?9} S~h1:ijf"irV'11zer. Hs.ndbo~k 't>'oor duidGlijk taalgebruik. Den Hn.ag! St:aatz!:uit.9'~'qerij.

Roest, W. van der, Br~u~~~ ... J f , ~ R~m~~er. C. (197~). Fen onderzoek­naar d~ 't"tllf.ditl3":i.t van beoordelingen van i!!:~$;b:y v;r;-.... gen ~an de hand van een eoncept\Icel reprasen~at.ie schl!!-ma (COWQ-r$.ppo:tt 75-03-01}. Amsterda.m~ univ~reit..!:!t 1r~~ )l.;nt5te-rd.am, Centrum voor On~e:~~o~k V.!r.J'J

h,,~ wHe'''''MpP'>li;lk Onderwij •• Saris. F.W. (1981). I:>~qboek van e,,~ f'y.i~"$, D., Ci.oI., 144. 429-436. S"hool "j> Edu", .. ti¢~ (lIroh"rst). (1974). The Cl~'I'M~h;ng rmprove­

mr;ut Process: some working materials. Amherst.t UtI!v~r~!t.y of Mb:$$lI chU.!Iet.t.!;, School of Educa:!.!on.

Scriven, M~ (19?4}. Evaluation perBpe~tiv~$ ~n~ procedures. In N.J. PQPh~m (Ed.). Evaluat.ion in ~[:h.1C'lIItion. Curren"t. apolicatiofts. Berke­;ley: Mr. Cut.shan Publishing COl"por'8t.ion.

Seldin, :f". (1976). Te-ae~in9 Erofc!ilJilQ-;t;.ij; how to teach. Paper pre8ent.e~ at the SeconD ;:I;:nt.t:lrnationa1 Confe:r~n~e: Qn lmprovinq unive!"eit.y Teach,ipg. Heidel:ber9".

Smilsrt5kYJ J. (1984). Pr6bl~m Solving and the qu~lity of invention. an ernp1ri~al i:I'I.'I"~~tig~t;i.Ql1. Journal of Ed.ueatioI'l..al P!il.ychQlQgyt ~~

377-~8~.

5muling, E.B. (1977~. Dia~etrainil'l9" "G~~n V~r.I :\1oQrcolleq@8~: een rap;'flort ~e.r de: QP~tJt van een t.raining itl dDcc~rv':"~l"di9'heden (1ech.R.ap. No.35) ~ Et.I.:;c;:h/1;lde: 'l'@chniache Hoq~Sicr.tOOl TWer'tt.~ ... Cqntrl,lm

voor Didnktiek. en onderzoek van or'td~;r;wi j.s. S~~~~n~, E.B. (197B). ~Q~0~~v~drdiqhedeni proj~ctv~r~lag OVO~ QG ont­

~lk;kelj,ng van een do~ent.entraitd,T1g gericht op het qeven van hoor­~olleqeB (Teehn.Rap. No. 37). En""M/I", T¢~h"~s,,~e l!oqescho"l Twente, Centrum van Didaktie-k: en QrJ:d'¢;r~Qek vltn Onderwija.

S~~lin~, E.B. (1979). 2~pl~citerin9 uitqang8~unten t~.;IfV. dQ~enten­~.r.air",in9 flntarne Memo). Ens-chede: 'X'l6chniache HOijieschool TWente .. Cc-ntn.lm voor Didaktiek eu or,u;3erzoek van onae:rlYi j~.

Smuling, E.!L, {ao Rout, J .F.M.J. ~l!!.l"I (l'Sl77) or ~even van booricollesee:.­c~:n h"ndleiding bij tr~;i,.n;i,nq in doceerv8.ardi9'hed~n ('l'ech. ~o.p. No. 3J}. :!nschede: Techni!/'~he :R:QglCt~:5u;:~}:lool '!'Wente, Cen.trUm v¢¢;J; D;I,.Q~);;",;ie"k

en Onder~oek v~n Qnder~1js. S!;mn.e-vel<!r H. (1980). S~riptJ.eqesC'hiedeni8Ben. E~n ondcr~QQk; n~~;{ t31;r­

vZ!r.i:ngen betre.ttende ~e doktQI;"."",latudie in de 8oc1ologi~ !!or", in hQt. b!tzond~r d4 Qoktoraa1scr!pti~ (~ch. R~p.'. Amsterdam: Oniv~r8!te!t val"! Am~b;rdamp SQciolo9isch In8tituu~",

~t..,.;nton, C.M. (1976). 1I. perception b.aaed. mO(;l~l !!If teachnl;" aVlIIlu",tion. P~p~r pT:~8ented at. t.he 9.!:cot'ld inte;t;n"tional conference on I~pro\."!r.J9

U±'!.iv'cr=;ity 'l'eQchin9r Bei~elber9".

Steehouder ... M~P., St~ak. J.L.C. van der, J~n5e~1 C.J.M. & woudstra, E. T. (1979). Le:r~:n !;'QIJIDluniceren. Prccedures voor I'no:nda1;[.n9'~ 1!iI'l:

5d't~;f,fteli ike commur.d.eat.ie. CT:QfI;l.Il9'en: wolters Noor~hoff.

155

$~pp~5, P. (1983). BGu~i&ticB and t~¢ 8xloma~ic mathQd. In R. GrQn~r, ~. Groner, .& W.r". B;i.,tc;hO£ {Eds.), ;MQthoda .of' heurj,sti~e;. ffil1sd~J.c(

New Je~~ey! Lawrence Erlb~~ A~fI. SV0n~~O~. L. (19i;). On q~alitat!ve diff~r~n~e~ in lea~nin9! 3~study

~k!ll and le~~nlng. British Jou~n~l of E~ucation~l Psyeholoqy, 12, 233-240.

Te~lQD~, c., , Mettes, C.~.c.w. ~19B5~. Een 3yste~&tische pr~bleemBan­~&k voor hat ontwerEen van be1~~Q~ valider!n9 bij expcrt~ ~ Q~nt~n. Paper ~epresentcr.rd op ae Onderwij~ Re8earch n~gcn 1985, ~n~che(1e.

Tinto, v. (1~?5). Drop-out from hi~her education: ~ theoretic~l ~yn­

the~i~ o£ recant ~G~r.~r~h. Review of Edu~a~ional Ro~~~r~h. 12. ~9-

127. Travers, :R..M..W. (19al). Cr:ltiZ)T.ia of good te",~hi1'l9. In .:r. Millman

(~~.), ~~ndbook of teachGr evaluation. tQ~dO~I Saqe publi¢&tions. ~romp, Th.J.M. (1978). a~t oe~e~~en van E~~cti~a (Tech. Rap). Amster­

daM j Uni verst tGJ. t V'~n Amate.rd~lI1. C~ntrum voor Ondet'zoek vi:tn h~t

~Qt~n~ch8ppelijk Onderw~j~.

Tr~p. Th.J.MT (l~as'. Redeneert G¢r qij codae~~! on~wikkaling en doorvoe~in9 V~~ een werkwijze vQor methodisch programmerep. paper qepresenteerd op de On~~rwijB Research ~agen 19a~; ~p~ch~de.

vaaqs. D.W. (1983). Cre~t!viteit en innova~1e. I~ n.w. vaaqs ~ J. Wemelsfelde~ (a~d.), Techniek, ~nnovati8 en ma~tachappi; (~UlB

p~perb~~k 87). Utrecht/Antwe~p~n~ Ret Spect~vm~ veenman, S, (19751. Ontwikkelin9 an eval~~tie van de m~nictlrSUB effc~­

t;l.cf vrb.9'eh .a.tellen. J?e:(I",qogi.l!lehe st.udi.~Jlt ~. 296-315~

Vermunt p J.P.~.M. (1985). Lee~st111i~B~rumenten ten behoev~ ~an d~ Op~n Univeraiteit (lnterimrapport 1'. He~r-le:n; opG:n Liniveraite:lt., OIlder:i!:oil3lk t::!n e:valu3ti.e.

V"errijt. A.H.M • .& ~QQt, .r.P.M.J. vnn (198S). Rnelpt.:mt.~n bij het pro:rno­veren van doorstr~e~~! ~~n explorati~f onderzoek n~~r vertraqing en uitv~l bij doorstromers V~~ SD~iale wetenachappen en Lett~rcn. Nijm~gen! Ka~holiaka univar~iteit Nijroeg~n, Instituut VOQr Onder.­zoek van het Wet~n~ch~pp~l!jk onderwij5~

w~qeMakersp J. r & Wil1ems r J. (1974). s~riptie in ~c K~11 fase SQ~i~le Geogrnfie. ~~n ~a~~zoekBvoorstcl (Rapport). ~~jm~gen; K~tholicke

univereit-eit ~ijrnc:ge:n. Inst.ituut vQor onderzoek "'-.!In het Wetsn.r;;chap­!;>",lijk Onderw,js_

werdenaar p !. (1980). Scr!~t~~~roblematiek= oen denkk~~~Tr (Tech. Rap.). ~>jmcg~~, Katholia~e Univera1te1, Nij~",gen. ~~~~1teit ~e,

socinlc Wct~nflchappen. 1~~kg~6ep Onderwij~dienstverle~jng. w~rdenaar, 8. {19S1). Naar een l~~rpten voo~ de Bcriptie. W1jm~gen;

KathQJ~~k~ unfversiteit Nijrnegen. In8t.~tuut voor ond~rQoek v~n n~t Weten8chappe11j~ Ond~rwij •.

w~~kicR, E. (19831. Re~~~rcners en hu~ kenni8best~nd_ In G. oe ~~~uwp

W. Hofstee & J. VastenhQ~w (Rea." ~~nder~nd onQe~~oek van h~t ondcrwije en ond6rwij~le~rprocess~~ (onaer~ij~ R~Bearch Dag~~

1983). Lisse~ $wetH & Zeitlinqer. Weinstein, C.E. (1984). Sp~t~~l s~rateg~~~! implication9 for applied

~~~~arch. In C.D. kolly & D.F. D~n~¢reau (Eds.l 1 Spatial le~~ni~g strateq~q~~ Techniques. npplications an~ r~lated issu~$+ Orlanrlo, Flo~id~~ Aeademic Fri1318~.

Wi~ker, A.W. (1985). Getting out o~ ~ur concept~~l rUt8. Str~t~gie~ for ex~anding ~o~ceptual fr~me~Qrka. Amerl~an psycholog~$t, iQp l094-lJ.03.

Wi~b~1nk, B. (1960). OitV81 en vertr~ging in het WQ~ een over~~h~t probleem. Onderzo~k ~an ond~rwij8, ~r 4, 14-16.

wil1ems p J. ~ ~OT$ten, G. (1977). Een evalu~tie van de h~~dleiding Soci~l~ Geosra£ie (~~pport). Nijrneqen~ Katholie~@ Universiteit, In~~it~ut ~oor Onaerzoex V~n h~t Wetensch~ppeli5k onde~wij~.

156

Wolt:er~, I.+~ .. M.M .. (1977). E'v.!t.ll,l~tiever81a9 doeent:~'l'.d:.rain;ing 'het seven ~~~ hoorcolleqes' (~~mQr~~dum 12-77). N£jmag~n; Katholieke uniVcrsi­teit Nljrdeg.!:n.. lr'lstltuut voor Ond~r~Qf:;:):; van het. Weten.l!l;ch..!l.ppclijk Or'ldl3';I;w;i. ja.

Wijnen, W.l!+~.W.. {1983). Oncerwijsk:unde van het: Rcg~;I;" ondervijs? Naarom e1.gen11jk1 :tn C..W.H. R~ij~~n of; 1'.R. Joost-ens (R~cl.), F-l~~t8

van hat a'oqer OnderwljSl ;i,n de onderwi1~kut.ad'C;; versl0!l9 va.n een ~ posium. G.ron;r,ngl:m:; Rijk.a.univl!r$itc;i.t Groninqen, Cen.t.rum VQor Onder­zQI;l:)!; van het. Web~n~l;hol:l;"ppelijk Onderw.ij!l ...

zajonoO, R.e. (1965). Social f .. ~iHt"ti"n. ~, 149, 269-274. tajonc,. R.B., (l980). Feelin9 .!I.l'ld thinking::: pre:t!el"enc~~ n-e¢d I'lo infe­

rences. AM.e:ric.z!m P:sycholol;{ist., ~,. lSl-~~6 2 Ql,lWeI1, J. van der (197l) .. De pl"oble-~m!,it¢ll;i.I1g ;\ls probleem (Ope~b.ar~

Ie!;). Alphen aan de Rijr'l; S~mSQn Uit.geverij.

l57

BfJl..AGE I

Vragenlijst I, Wasr ben jc ro~e bezig (gcw~e$t)?

Naam: Adr~.s;

St:utlie:ric.hting:

1. Wii je zo duidcl:ijk. t1\ogelijk I.d t:leggen wat d~ ,;lard van de; m(u~ilijkhcd~~!l zijn~ die j~ nll=t be.t werkcn ;~aII de acript:L.t! ondervindt? Al~ je me(~~ uat1 een moeil ijkheid he.bt ~ w:O je. ze dan nurnm=t"en?

2. Wanneer ben j...:=. illet de~e. st.<'ld.i.~ begonnen':

4. Hoeveel tijd at.t\~l;. e~ \/'oor bet m~.1ken van de .scd,ptie?

5. Waar {l;olo::..'C de. acriptic {]V~t"?

6.. Wat voor S(lC'lrt.: £;c:riptl€ is ht~ [ (e~\pirisch nnuerzoek ~ 1 j,1,:t:!.t'.3.tuurstl,)(l ~<.!)?

7 .. Wat is de vraag- of pI"oblccm~t:~llit.1.g,?

8. Zijn de bed012:1 {nK~n \/'an de scripL ie duidelij~ l,lLL:.eenge:;:;l!t l b-Ljvoor.bscd d in {~cn ,t.;t:.udiegids of :L.D t!~l'!. apa.rte: h.tlndleiditlg1

9. Vind je dat je in dt:. voeorafgaemdo!!= ~t.:udiejaren op b~c mako::n V;:J.n ~el1 ~c.riptie voldoC!I'lde bent vQo-rb(~reid? Zo noSe, wac heb j8 f,(,.~mif;t?

IO_Kut'l j~ voor jl!': ::;(":I'i.ptie-onde'[w~rp kiezen uit '.~(.~rt aanbod van ~lIldrE!lVlerpe'!"l':

11 T lnlj.l.(~~l j~ zeif een ondc;~rw~rp hebt bed~lc'i~C, op grond v~'ln "Welke QvuI'wegingE:n kOQS je: dat Clndc(w~~?

12. Moe_".it je je nog hcl~lIlaai in dat o.":Jnd~rwe:rp inwerkC'n?

! 3. Beb j 6 cen S'-'1:":i.pt.iebegeleiQr,::'["?

14. ZQ j.:a, \ICIer je regelm~t.:i.s overle.g met jot:? ~cripti€'bl,.~3tde.ider7

15. Hoe waardeer je. he:t k6n.t¢l~t met je sc.riptj . .ebGgcl~ider? M.otiveel' j~~ TIle:t'1.iilS·

16. Voel j-l!:. jc vriJ genoeg: ~esc;Jl~vcr de begeleid~r om -eventuele problem.eo me-t de sc:.ript;i.e tc beapre:ken?

l7. Hoevee.l [ijd besteed je: geln{dd~ld per week .::r.an Of..) 5criptie?

13, W.a.t heb je ~cht~X"ccnvolgena. tot nl) tQ~ .a.an de.. sc.ript.:i l~ gedaan? Graag een bcknopt antwoo~d.

19. VQlg je ee..n h,::,p~i].lde planning~ f~':SIZ:ring of ~tratugie7 Zo js, l..I'e.lkc?

BIJLAGE 2

Vr':lgenlijat 2. Wat :djJ:1. de moei.lijk.beden'?

1, H.eb je m.oeil ijkh€d.t,;:n Illet het k;i..e.zen V~tl. h~t onde:n."~t'p? t. I Kamp je met €:B[I, t)f Il\e:er V~fi. de volgend~ problem~Il?

a) m~tiv~rin3~problemen b) voork.cI'lIli.l3;l?roblt{'.)nt~TI

1.2 NoteCL" de precic7.(! aard v.a.'1'1 de door jOIl aangekrl).;l$te probJ~~nlea.. ,,)

b)

ja/nee j./n~o

1.3 Indi~n je geen wm deE! problcme.1l hebt at:Lnge.kruist~ maar wei U'lQeilijk.h~d~i'I. he!-;.t met het:. kie.zen VaTI het Qnd~r-werp~ wa. .. : ... r.~Iit be.ata.o.m die mo.::::U.ijkhedcn dan'/

2. Reb ju. n'I."eilijkhe<ll,~n illet het forlllllleren vat) de pTC)bieemsteJ."i i'L')'g,"? 2.] j(;).m-p je. met c~r\ af meer V.::n\ de volt:~tlde prQbl~n'Le.1.1?

a) ambiticpt"ohlemen b) inpctkiagsprobl€m~n c.) Cl1"lde~~oekba.a.Th~~ iclsproblr~IJU~11

2.2 Notc::.er de pre,=.':i,~~e. aard V:iu de doot jOll asnf,ekruiste pt.Clble.mer1. d)

b)

0)

j a/nG(~ i~!/rI(~e

jah'J.e.e

2..3 Indie:n jr.; ge.e:n van de problemcn hebt iH.I-TI,8t;!k..ruiat l m.:iar weI JIlQeilijkh~d.en hebt 1'I'Ie:t het fQTITl'L,lle.ren V~D de problc~m.~telliDS~ \OI'aaruit be.sta.a.n d,ie mOeilijkheden U.a.1'J.?

3. Heb j e: r'llCJeil ijkh[.:cien ll'l.e t ];J,~ t be.denkcrt e.n ui twct"ken V-C1.D ~le oplo~.ing'

3 T I K.:iillfl' je met een of meet' V;3.n dE: VOlgende probleme:n'r ;3.) selcc~~eproble:m~~ b) Ql;'deningsprob:~¢t1le.n

0) MHZichtdi jkheid,ptQ\>lemen 3.2 Noteer de pt"ec:iez:e iL~rt.l van de: door jot). Llangekru:i,~t.e probJ..~II'l.en.

a)

b)

0)

ja/n£c

j ;1/1'J.e.e. ja/nee j aj,,,,e

3.J Inci;i..ea je gl!'=(~n van de pnyblemen he.ht aang'.:.~k.ruist,. m~.o.r weI moe~,lijkhed.~1'J. ht~bt met bet. bt?clenken en ~dtwe:rkcn >Jan de. o:;pIossing l waaruit begtaan die '!TIc)eilijkhed(~n dan?

". Heb je Ino~03jkhcdcn m-et het rapporteren? 4.1 Kamp je met !§:~n of mee:r van d~ vOLgcnde problernen7

.:l) .;ompQsitieprobleme.n b) schrijiprobl"",en Ci-) h~X':.:;ieningsproblemen

4.2 Note.er de. prc!cicz~ ;;L;,ll;d V{ln de door jO\l aangekrui8te problem~n", .)

b)

c)

ja/noe j~/,,~e ja/nee.

4.3 Indien Je geen van de ~roble.I't'I.e.il h~bt. "";;!.ngekruist, maar weI moeilijkhedet'l. hehe met. het r.apporterenjo was.ruit h~8t;);:ln die Inoeilijkheden dan?

5. Reb j~ 1;II(lcilijkheden met het beoordelert v~n j~ cigen "WETk.z.aam­he.den?

5.1 Kamp je met "-"-n van d~ "o'8~M" problemen? ;1) m.::..n.1.Scmcntproblemen b) kwaliteitsproble.nen t::.) m.":J.mJ.~cmcntproblemen

5.2 Moteer de pr~c::i(2;(c ~1~rQ. v~n do€; door jQU aangekl"uiste:! pr.oblcmcn ,)

0)

c)

ja/nee

j a/nee j ~~/n~c ja/nee

5.3 Indien je geen V3.n Q.<;!: pt¢blemen hebt aangekrui$t p rnil .. ;:U: wei moeilijkheden hcbt met het beoardelen van je cigoen we:rkzaamh.eden. waal'"~,r:j,!; bt.st~~n die:­ruoeilijl<h~d"n dan?

6. Krunp je ook met andere InCt;=.;,l.ijt.heden dan die in de vragen I elm .5 clan de arde z~jp, et-'W-eeiSt7 Zo ja~ we.lke zijn Qic mo€ilijkheden en waar be$ta.al'l: :i!:e uit?

BlJLAGE 3

V"L"sgenlijst 3. Wat ga je nu dveI~?

HET DOE)"

I. Not~er d~ geko~en 8tandaardp~obleroen.

2. welk problet:.m Inoet het ec"~t: worden aangc'Pakc?

.3. Vat 8amen Wil~'1rl,liz::: de kern V~Jl. b~t flrobleem b{~~: . .;Laat.

4 +- F.ormuleer het probleelll in de vorm. van een t.~ "t;lereiken dQI':~"l.

HET PLAN

5. J;;'o:t"ruule.er glob5liJ.l W.::IL: je rooet docrt UT.ll het gestold~ Joel te b(:~rt!.i.ker'l .•

6. Specif'ic~er ac.tiviteit~t\~ producten C~l een tijdspl;.1ntl.:il"J.,g op de vtl1gende wij ze:

.;Lctiviteiten: tij dsp ;Lal~lJ.it'1.g:

DE ~EOORDELrNG

7. B€OQ'/;'deel de. kwaliteit. zijn het g~.stot;.Jde doel en de bt:!oogde PI'Q';'llt:.'Ci!n relevant? Zijn de seplande activi~eiten opPQrt~l,ld?

8. l}~o.ordeel de uitvoc-t'haarheid. Is di.~ tijdspl.annins 1"ealistiach? Zijn ondeTsteuncnde pro~edures nod~s?

9. :6e.Qordeel de consequ-IJ{\ties. Welke g~volgen hCGft de Liitvoerinif; vat'\. dit plan voor re~d~ ve:rric::.hte en n~~g toe verrichct!r1 ac::.tivitedt(!n?

BIJLAGE ~

Af.:::;luiter'ldc vrap'enlij~t Qve):' de kursui; TOplO$S€D W'sn scriptieproblemen'

Doel van Q€ze vl".ag~nlijst in in2~cht te verkl:"ij,gen in de doelm:.atigheid 'Van dl; ve.r.':ichil1.ende kursusonderdel€ln. Dolartce wordt gE:vr.:l~gd n.::J..;!r je men,ingen ove~ doell opzet,. we1;"kwij.ze. inhoud, 8o~iale 6mgang cn reSl,ll­tate.n van de kuraua. Besl:i..'5singen over eve.nt1)~le 'J"-erbete.ringen van de kursu!Ei kUImen op dcrgelijke Sl.:.~geveg!:i W'ol;'ctcn gebaseerd.

J. Her:: doel van de kll~.sUS

Met' he!: doel van de ku:r.sU8 W'o["dt bedoeld w-==lke effec.[~n of ('(~sult3t:en

in de kursus worden nage.s.:~J;"eefd. Opv."1ttingell daarover kunnen per dt?-=l­fl~er vers(;hillen; hovc!n.dien k.:lIl. h~t kuI'suadoel, in I:Ilot::!:~~r e.n ITIlnder ;:Imbi­t ieu:;:;E termen worden geformuleerd. W~lke van de 'vQIge:nd~ formuh~ringerl vind j~ eet'J. reeJe om.:3c.hrijV'iog vart hlat kursusdQel (nog evel1 ilfge~:.I,~n

of jij c1at deel op dit IIlQment ook ten. volle. hebt b-ereikt)? Orrl(:~rkel een of meer van de alt:f,,~rnat:lcven ~), tim c. a) Set doel van de kursl,l::; i.s om studenten die I'n~t hUrl script.ie vase:dtten

of in ~€n irq~as.:3e ~itten weet" op gang te krijgr.;nT b) Het doel van de kt.lk:'"SUB ll::i de ~r.;ripti(':-moe~lijkhet;lcn wa..a:r.m:e:e d~ deel-

11emers bi.nne:nk.omen tot ee:n oplossing te br~l1gen. c) !.let doci Vyn de kursu.$ is de dee~nemers ee.n t!1~rkwijzG te l~renf waar­

mee zij hun $(;rij)t;icproblernefl. kunnen aB.n~~lkken. d) Het doel van dc.~ kut'$uS i..::; dat de deelr"temers hun 8<,-X'iptie binne.n een

redelijke tijd afmake'tl '3n met:. een b€vredigend 're::;uh.T:'Iat. e) Het doel van de kur~~s is (ook)!

2. De opz;et van d~ kUl"SU8

Met: de op~et 'iJ',fLn de kU1"StlS worQ~n de V'ersC:hilleI'l.Qc ofldt;;rde.len be.doeld d i(': p~r bijeenl.:;ornst aan de ordt! kwamen. De bedoeling i$ dat jC'! pel" bijeeI'lI!;oms[ .a.s.ngeeft in h08ver're je I:.evre.dcn b~I'I.t. oveI:' de Si:1ng V.3n gak~n tEl"! Over de d-oelrno.ti,gheid dPlarv.3.n.. Omc,\'/:'ke.l daartoe e~l'I. van dt!. dril! .altel;'n.:ltieven (tevredGn,. m."ti,g tev1"edcn~ OntevreQlZn) en: voo~jI';ie j~ keL1ze zo ru¢~elijk V.an t.QIDID.enta.a:rT

Dt:? IZ'erstl3 bij€enkomst De vrage.nlijEir;:, 'Wa.;:a')::' ben je me€! bezif.~' werd iI1g~vuld cn ifl ~l3n r.:Jodje vcrtelc::i:c e.em ieder ov.e.r zij'IJ sCl":i.ptiemo-eilijk.heden. a) ~evr"den b) m,itig [~vredc:n c::) ol"ltevre.dcn TClo!lichtend c-omnel"ltaar:

- 2 -

De. tweede b ij !E!:E!:t1korns t '\loar de twr::eue. bijeenkoTIl~t werd d .. ~ v~.9.g€!nlij8t 'W.'1.t zlJn Q'.'. ptoblemen?' ing~vuld. AaL). d~ h."1nd van de veer-t.icl). sc.riptj,~pl"oblemen pr'oheerde €81J.

ie.der~ wederom in eel1. rcndj€. zijn/haar sc:riptiemoej.lijkhe.deL1. te vcrdui­dolijken. a) tevreden b) matig te-,vI'"4:'.dert c) ontC!vrede.tl TCl~l ic.b.te.nd COJ:II:Il:l:el.ltaar:

De de't."de. bijeenkomst Voor tIe derde: bijc~nkcl1\tBt mocst men Ban d~ hatl.d van l2"~n fClrTIlulicr ~~!:.!i"l.

plan opetallon v~)ar de ail.np~k. vall het beJ.?tl.grijkst,~ . .;;c.ripti'..~pT'c,lbleem. Over o;:..~ pi3l1. werd ee.n 'tondje gehou{lcI1 • • -:J.) tevreclel1 b) matig tcvredcn c:) ont~v:r~der"l. Tnelic.b.tend comm~nt;.i::1;1'r;

D~ vieYde bijeenkomst V .... H)r tIe vierde bij¢¢.nkamst was het de bedQ~l:i.ll.,g dB.t m .. ~t:'1 voor de 1.1,i.t.:wer­king v~m her; plan ook geb'tui.k zou m~ll~~n. van de in de syll~b1.t~ be.sc.hrcv.c;n ~i~(;t;.ieken. Vcor do?:;::(! bijeenkomBt w~rd de groep in twraet~n gesplitst; per :;;ubgroep werden c:l¢ $c.riptiewe'tK-:-.aamheden pel' deelncmcr hesproken. a) tE"vr~di:n l;l) I,'Ilatig tevrede:n c) onte.vreden Ioelicht~~c:l c.CJtt!ftI.entaaT~

De vijf~e. l:d.j~(":.I'l.kc,m~t

VOOl: dez~ b ij t:!:enko()\s t moes teEn schrif tc:.J. ij k ~; tuk worden ingc 1 e.v~~I:'d (eel""). 0p7.t:.d,: VOOJ:" de st..~ripti.(~, il!en ·uit;'!;e:werkte inhoudaopg.avE', (!.lL). Voor dB be­Bprek.ing, dnarv."ln w.e.rde1l. de subgroepen in twc..~e~n gedee:ld. ;:I.) to!vI"eden b) ru..at.::i,;;;; l:¢v~~~d~~ll c) onte.vredel1 'roc'.icht-end cornme",t~~r:

- 3 -

J. be 'Wc;rkwij ze vat'), !;i€ kurSUB Met de w.erkwij ~e wordt bedoeJ.d de versc.h:i.l h:ndc procedures die tijdens d~ ~ursus werd-en gevolgd. Deze kun joe met het QO~ op de doel~c¢\J.ing€n al dan nit:.t Effe.c::tief vinden en met h,!-f: oog op de wer~$f;c¢!" a1 dan niet:. plez:ieri,g of $t.imulerend. G~C!f van elk V~n de volgende punteJ;1 ~.a.n in hoeverre je. de we.rkwi.:l;o;~ effec.tief 'lo'{1d en in hoevel"re. plcr..:i.t!rig of scimulerend.

a) De indelit:r.g v;:m de kUTau8 in ~erst drie: ~len~dI"C bijeenkomscen l

d;)..;lrna twee bijc.~t:'1komBten in $t.lb~,{"ol2,pl2n en tell!':lc1ttoC!' nog een plenaire bijeenkomst te.r <J.:tsllJiting.

b) Het houden v~n l;"ondjes op de p'J.~naire hijee.nkj)l;'q$tcn,

c) De thuia uit te voe'['~n opdrachtert voor de volgende hijr.~a::nkomBt.

0) Ret z~lf b.st"deretl van O€ syllabi.

e) D¢ besprekingc.n in subg,roe.p~n,_

4. De inhol,ld van de kul"~US Ue inhoud van de kurSU8 1.'3- da tgcnE wat in de Sy llabi i8 neerge 1 r.:\~~. De vraag is of joe. d~~ inhoud met het (Jog op je sc.riptioCf.lTlOI . .'ilijkhedet'). l'"~l~­vant vono. Probeer deze v):"aag yo-or elk v.:ln Q.c volgende und=l;'dclen te be­BL)t'W"oorden.

a) Het over;o;icht van veert.i-en 8criptie.p:t"o'bl(!men.

b) De a.tri3.tesi(~ voor het oplo!S-'!'cn va.n scriptit!problemen be8ti3.;1ndl..:" uit vij f stappea.

c) Het milken van planI'l¢IL

- 4 -

5. G[!i;.ruik van t8~.t:ieke:n

Gee£" een zo nav.wkt!urig moge..lijke OPSOIIl!!lirtf!, v.:in dE! in d~ ;syllabus be-8chr€ven t~ctieken waarv~n je georuik hebt gemaakt (ook wanneeT je er alleen ee,n he:.l!l klein beetj.~~ gebruik van h!..!ht ge.maakt)_

W'n)r~ie elke tacti~k, van een '+' ~ll$ de toep.assing ervan jc (lc)k iets heeft QP~'.;~J..evet'<J (ook wann~~L dar: maar C'i,~t'l heel klo.E'in hc.~tje is).

6. De t"~~~llt.ate.Il van de kursu~ Met !;ie r~~'\lltaten V~I'11 Qt:!: kursu8 wo"'(dt bedoeld ~1J.:.~.~ wat de l<;uJ'"~;uS de: dl!l!J. ..... neme.rB he.eft op,gcl~vercl in rels:tie r:ot het v~n:-v~a1."digen \1~ltl tIe 8criptie. BeBchd.jf r(~t' PUt"l.t tot w€'.J.ke re~t.l.ltaten !;k kursus he(~ft bijg6d.r.)~t~n .

a) Heeft de kUTSU=:; "~(;.lan. bijg:edril:8!"~n dat de 5cri-ptie.rnoeil:i.jkheden wa;~mee je de kursut' binll€'llkwam~ jc duidelijker ;-::ijn ge'Worden? Zo j<J. 1 W').;:lt" kCn'D.t die vcr(luidelijking op 1"1.eer en wt.~lk kur8u~onde.rdeel heeft daaraan bijf,(!.dr,1.ge.n1

b) Hecft dc ku't'sus era~n bijgedragen dat je Inet de sr.:riptiewerk2;ai'l1l1heJel1. gocc:l np gang b(?nt gcb.:nne.n? 2.0 ja~ W5s.rl)',t hlijkt dat'i K'JIl je iets fIl de. kursu;:; ;:l;:.mwijzen Ij.o!lt- claars.s.r spl2:ci .. ~.:].l l)eeft bijg(,,~dt;'.;l8efl?

~) HAeft d~ kur~us eraa~ b~isedragen dat j~ ~ffectiev~T aal1. je Bcrjptie bent gaan 'Werke,n? 7.0 jJ.~ in WElkl:" ;::iil.?

- 5 -

(I.) Heeft de. kl,.lTSUa eraan bijSe.Qt;'.ag~n dat de gc.r~pt:iemoeilijkheden waarme:e. j~ (!(;~ kursus bir'l.nenk"'am~ zijl'l. opg~lQ~t of opgelosc be~inne:n te. worden? Zo ja, ~121.k kurst.lsonde;t'dccl heeft daaraan 'bijgedr.age.rJ.?

'2) Re.efr; de kursus e~;\i.ln bijgedr.asen dat je je. sc.ript).t;! binneD een af.zien­bare te.t'mijn zult afmaken? Graag toelic':.hting.

f) Heeft d!.!" kurBu::; je ~ ... ~lfv!3TtrQuwerl ~rt h~.t 8chrijve.1). v.lon c€n scriptie vc!'groot~ vcrk.leind. of it1. het;: f,€heel l).iet b~invlQcd':'

7. De. fJr(Jblemen die 2:,ijn blijven ligg¢n

it) Welke van de :scriptieproblem.en t.l'a.annee je. de kl,l'fsus binnenstapt(!: • .;;.ijn tot n~1 toe onoP&elc~t gebleven1

Denk jc. die problemen ais!log toe kt.lnn.cl] oplossen?

h) WE:lke. sc-riptieproblemen :;::ijn er als een gcvolg van de ku~.s1J:;' bij g'~komen1

Dc:.n.k j e die:! flt'Oblemso te kLifil"l.en oplossen?

B. De soci~le omgang tijdens de 1"\1I;'~1.l.'::; Met de socials omg;)ng r.:i.jdeng de kUTaU5 worden twee dingen bc(k'JI~J.d. ~ de Bfeer tijdcn.$ de bije:enkomsten (,~n h(~C 6ptreden VBn d~~ l~'.IT~u!::gever.

a) Hoe zou jo/!' de s~ccr- :t:.ijde;lts de bijeenkom:st~TI otl'l~c.hrijven·'

b) Hoe ~Ol,.l .i~ het 0ptretlen van de k\.lrsu~3ever ort'lschrijvoI!'n?

9. De kursusben~~dcrin!r': In dczo kllr~u~ 8tonden p:s;ycholQ~j:;c..:he .1~ht~rgrond~n van :;c.riptieproblcrocn ilie.t cE!1"ltra.:ll. Scri.pt.ie-problemen werden benade.rd sIs min of m(~~r' tec.hnisc:h€ prohl~tl:~n ... Wat viI-'ld je van d€':7.1..! be.nadering1

10. Ben j €' van m-eu.ing i;l~lt dC!;~hL.am.e aan de hlT..!JlI:,.i je iets heBft C,)}'x~l.everd in tcnnc;n van ti.jd,";ht::~rparing'i' Ben jc met .. 'I.t'1dere woorden sr.\~~J l~r opgeac.hotBn me.t j~ ~~riptie dan wanneer j~ niet aan deze kursu~ ~ad deelgencm€n? Zo j; I op hQev€,-~J i;l~~NI of weken schat je, die l:ijd8beaparin?~

II. Welk€ Bugge.sties hel;. .lC~ v6ot' tIe verbetering van de kL1raus.'i'

Met dank voor je medcwerkJn~, Marc.el MirflnQI!

ElJLAGE 5

Vragenlijst voor ol)c:i-deeineme:rs ;3.o1rt !;i.e kursus 'Oplo::isen van st.t'~~ticprQblement

O. Jc:. hebt deelg~nomen aan de k ... n:·~u;s die &e:S~'v(m werd OP!

1 _ Aan hoeveel bijsemkamstetl. V;).n de Cll'l"SU$ hOb je deelgenorn.en'? a) aan cen bijeenkomst b) aan twc~ bij@enko~stcn (~) ilan drie bijc.cnkornsten d) aoan vier bijeenk6msten e) Ban vij £ bijee:nkol:U.5;ten

2. Indien je de ku't"~l)s vQQrtijdig ho:,!bt verlateIljo wat;: WiJ,.S daarv,s,t'J. dan de re:det'l. of 1;J9rg~ak?

3. Wat waren ~ijdens de k,,~;uS j. belanSl"ijkste Beripti01'~<lblem.n?

4. Wa~.; j€ dire:kt n.;J. ;;Lt'loop van. de:: l~lJrsua goed up gimg met je .t:c"I:'iptie1 a) ja (1:~ door naar vr"'g 6) b) en:l.~S~in5 (g.i.l ooor naar \rra.;.tg 6) ~) nee

5. It'ldil:3n je na a£~QOp van de k\lJl,sUS niet goed op gang w.a~ rn.et je scrip!:i~1 ben je Q...:ID op eel1 l.:::I.t.~r tijdstip weI of niet .loln je BcriptiC:! 8"J.:.ID werken? .. ) wei b) rtiet

6. Heb je je seriptie sf? ;I) js. (s.a <I"or naar vrMg 10) b) nee

7. Indicn je je $r;riptie ni~'C. ~£ he:bt~ wat is daarvan dart de reden of oorzaak1

8. Indien je je ~<;riptie uiel:. <.).f hebt p ~eTJ, je dan 1108 w~l van plal1 .om hem af te make.n? ,,) js. (S; door naar "~""g l 0) b) nee

9. Indien jc nie.t van plan b€nt:. om je acript.ic a£ te mako!n~ wat i!J d.aaI'v';l.n dan de red-en of oorzaak'r

]0. Vind je. dat je weI of. n~et 'Wat san de kursus. hebt e.l,~I;L.ad ill verband mi!t het .a.c.hrijvGD van je. s":'1."iptic1 a) wel W..:H" aan gehad b) l1ieta -san geh.;I.;1. (ga door n;:J.":J."t vl:'aag 12)

1 i. Ws.t heb je ;l."l.n ele kt.J.raus. geh;)d'?

i2. Hoe :i.~ volse:ns jou de kl,ll"_~uS te verbctc:-ren?

Curriculum v;i,t.n.e

Ma.r~~l Mirande (1946) oegon it':! ~96? mat de 8tljdi~ in 1;3'3: opvoed­

kunde 8,.!J.:n de O'nive:rait.eit van Anl.8t~rd;'!J;J;I. In 1972 1(!:9da hi j he't:. do~t.o­

r~.a1~xi:'.men at :M.~t ,=ls hootdvak diS ;J,lgemen.e en ve~qeli fk~ndc onoer-w11a.­

~un~e. Tijcl,~ma 2:1 jn .:;t.udie vervu1de h;i, j k8.n(]idaat-"ssiatente(:happ~n

bij prof_ d,_ Ph_J_ rd~nburq en bij prof_ dr. A_ Nijk.

Van 1972 tot 1976 WlI.B; hi j cursua:leidf;!:I" van de Doc=~nt~nopl.eidin('.f

VO(.lr 'iTerp1ee~kundj,qen aan ()e .J!Ifdelinq Ge2'ondhe-j,r:ls:z:org v.!J.n CC 50cia1e

academia CICSA t~ Ams;t'C::;t;"~~m. Van 1976 tot 1986 W~~ hi j verbondel".i ~;;!II1

het Centrum VQor onderzOek v..,n het Wet.en5~hllpt'eli ~k On~erwi j:!'W (COliC)

va.n (.'le UnivaJ:"aiteit V~I"l lun5;t.~~(lam. Mtlv~nkt;:li jk hJeld i'Lij :zi~h vooral

be~ig mGt het. otltwikk;t'3'l<9r1 van \:30centeflC'urSUSBen 'l.rQQr univt9rsitaire

do.:;:'cnten, later QQlo;: met het ont.~ik'k:-elef1 v.an I!!Itudicv;:tol':l:f-d;tgheida.cu.r!!!u~"

:S~n voor studcnt.~n. Van 19S0 tot 19132 W;!!~ hj,j tevens doc~nt ~t'Uoie"""T

prncticum ae~ het Nuta8e~irt~~iurn voor ped~qQgiek verbonden ~~n de

un1ver~it.t;Jit v.an ~et.~rdBm.

Van 1976 tot 1991 we$ h;i,j bestuura1ia v""n ~e sociale bc~c:3emie

CICSA, 'V'2!l.n 1979 tot. 199:6 W«8 hij redacti-ctl:lt:3 van de '!\ul~-~8eks 'Onder­

wij8ku~diq~ InforM.!J.t.ie VQor het H0ger Onoerwija T , V6~ ~9BO tot 198~

van 1983

t.ot 1,996 waarrtemcng hoold van h'C::t C'owo. S.iI'ld~ ;;av;c;l,l 1966 is hij ;,;1.:;

aeniol' ¢nQC3'rwijskundiqe werkzaall'l hij COI,l;rl;<eWare Europe b.v. op het

t~rr~:i.n van de keI1n;l8techno1ogi~.,.

Hij pub;l,;J:ceerde o.a. $tuoeren dco.t" Sch~ti$e-ren fHc;tt spectrum,

19B1) '; j. s .m. R~n~ van Rout e:n Erik smul.i.ng a=v~n van hoorcalleg.t;!.=

(Sat Sp~Gtrum, 1991), i.~.m. Ela W~rd~n~~~ S~rlptiep~oblcm~n rH~t

Speet.rum, 1983): i.s.m. Peter ~rQ-e~ae Al doe:nde. Een ~Ur$1l8 hui.swerk

.makcn voor le~.r.lingtSn van het voor't{!Te2€!'t {)ndt!!rwij!.F (Wolt~rSl N'oordhotf,

19841.

DrukJ QulcJ.:: S-er.'U'i~~ Dl"llkkerijen NI!-derlano brv ...

omsJ~g~ ni~k Mirande

Stellingen hij het proefschrift 'De student al. b.~im\e"o;\ ""d~r­

zoeker t van M .. J .A. Mirand8

I. Onden.-ij.kundig.n seven onvolo:\oCnQ. bll.jk ""n ko$tellbesd.

(Ilit proefschriftl

2. Een "",oier om de !iodmatishcid v .. n het weton.eh"Ppelijk QndcX'Wi,js

te bevorderen is het verruimen van de keuze-vrijheid gecombineerd

"";'-~ 11et ",,,perk.,, """ de "djbHjve<\~hei.d.

(cf. Ken GonvGI"gsnt model VQQI" het hogst" ond~~i.js (1933). D~~ Haag; Aeadelllisehe 1\""0:1.)

3. }Ie~ is ni"t ~;)ns.tQQnd d~t mQd"l>itirc Qndcrwij.prQsnllllll~·' dQel­

matiger zijn dan de meer gangbare onderwij sprogramma.' 8 in het

wet,,"s~bappeH.ik Qnderw~.is.

(Cf. Ondeuoek w).n OndeX'Wih. 14. 2. )965.)

4. Teoh~ieken voor het op over~iehtelijk.:. wih" in .<;¢hema brons""

v .... n in£o'tmatie kunnen behBlve VQor het leran bestuderen van

.tudietek.ten ook voor bet 1,,>."en sehrijve.n v"n ~akdijke. teks ten

word8n gebruikt, evenals voo:t het leren houden van vgordrachten.

(Cf. Holley, C.Il., & Dansereau, n.r. (Ed •. ) (1984). Spatial learning strategies. reebn;:que~. 3pplie"tions ~n<!. rc.13tco:\ iG~"e$. O:d"ndo. Florida.: Academic ~re8a.)

s. Bij het beoordelen van de kl.7aliteit van ee.n Btudieric.ht.ing dient

aandacht te word"n geschonk." a"" de door :;tud.ne .. " seseh ... .:."."

doceOraa16criptisB en -werkatukken.

(Cf. lIeleid .. "ot .. HOM.)

6. be wijze wa,3:ro~ doe.e1'ltetJ. hun onderw:i.js inrieht~n ¢on uitv,u~t~n i:s

van invlged op de wijze waarop atude.nten leren studeren.

(Cf. El.bout-Mohr, M., Stimuleren tot ~tuderen (1986). "ula Boek 818. TJtr"cht/Anew .. rl'~D; lie. Spe¢l'rum.)

7, Oe bevoegdheid toOt. het ge.ven v~i"I, l,mive.r8it~ite. (:.ollegea d.i~il.t

te worden 84;:.hol'lden aan het ~fle.g&en van ~c:p. :rneesterproef. Voor

hc~ beoordelen van ~u'rt proef kan S~bruik worden s~akt van

criteria. zoo.l.s· geformuleerd doo'l" Van Hout e~ a. (! 981) •

(Hout, J.F.M.J. v~n. Mirande, M.J.~ .• & Smulins, E.B. (1981), Goven van .ooreollege •• A~la Book 807. Ut~ec't/Antwcrp~n: aet Spedrum.)

B. i30st-doctoral,=, :i,n$tittlten :i!:Qndf;r oilderzoek.:lilprogramma'a zijn V'oor

h~t b~v~rderen van pr~o~ie~onderzoek niet geschikt.

(Cf. V~Q~&tel voor een ?~$~-doetoraal In9tituut VQQ~ d~ Socio­logie. Amsterd=, 1984.)

9. se~qi~riehtingen die hun 8tudi€rcpd~~nt willen ve'l"hogen~ diGR~n

er om te bt.s:irt'Il~n voor te ~O'l:'sed dat de wet van Poathum1..l$ niet

Op b~a van toepassing is.

'0. comptiterondctste~tld onderwij6 ~al 2ieh ontwikkelen in de ~~¢hting

van ex~~~t-~y~te~n; d€ 5tudeat stelt d~arbij de vra&~np ~iet het

.c:Q1l1puterpro~['~:nv:na.

It. 8eginnende onder2oekerB Bt~~n voer de 0p8~~e een oplossins te be­

denketl VOOI de p~~~dox van MenQ.

(,'YOu argue that ~ rntln .c:annot enquit.c: either abou.t t.hat. which he knows or ~b¢ut that which h~ doe8 not know, for if he kncw$, he h.a$ 'flO need to enquirci and if not,. he .c:annot; for hI:! d.oes not know the very 5ubJe~t about which he is to enqu;i,'('e." Plato. Meno, Jonctt vc..:t:alirtg,.)