De St. Janskapel Maltezer ridders Roerige tijden Opgravingen...onder de naam ‘Commanderie van Sint...
1
De St. Janskapel Onder dit plein liggen de resten van de St. Jans- kapel. Het was het eerste stenen kerkje van Nij- megen dat buiten het gebied van de Valkhofpalts werd gebouwd. Burggraaf Alardus en zijn vrouw Uda waren de opdrachtgevers en weldoeners die in 1196 „op eigen kosten en met eigen middelen” de kapel met een hospitium (een soort gastenverblijf voor pelgrims en reizigers) stichtten en opdroegen aan St. Jan. Om in het onderhoud te voorzien, schonk het echtpaar ook nog een aantal boerde- rijen, waaronder Het Laauwik in Lent. De kapel, die uit tufsteen was opgetrokken, tel- de zes altaren. Het bijbehorende gebouw waarin het hospitium was gevestigd, bestaat nog steeds onder de naam ‘Commanderie van Sint Jan’ aan de overkant van de straat. Maltezer ridders In 1214 werden kapel en hospitium toegewezen aan de Johannieters, later bekend als de Malte- zer Orde. Deze militaire kloosterorde bestond uit ridders, priesters en broeders. Zij wijdden zich al vóór de kruistochten aan de verzorging van pelgrims in Jerusalem. In het hospitium ver- leenden zij zorg aan lieden van stand, zoals rei- zende ridders. Roerige tijden Ten noorden van het kerkhof om de kapel ont- stond een markt, de Appelmarkt, waar zoge- naamde appelwijven hun appels en brandewijn verkochten. In 1566, tijdens de Reformatie, ging de kapel over in protestantse handen. Later in datzelfde jaar werd de kapel door Nijmeegs volk weer heroverd. Aan deze roerige tijden kwam pas een eind in 1581, toen het stadsbestuur bepaalde dat de kapel een vleeshuis zou worden. Eerst al- leen voor gekeurd vlees, later ook voor vlees dat door burgers, na huisslacht, ongekeurd werd aan- gebracht. Deze functie behield de kapel tot 1638. De St. Janskapel raakte in verval en stonk vrese- lijk door het gebruik als vleeshal. In 1650 werd hij gesloopt en kwam de appelmarkt terug. Van- af 1653 werd er ook koren verkocht. Daaraan heeft het huidige plein zijn naam Korenmarkt te danken. Opgravingen Tijdens archeologisch onderzoek in 2011 is een deel van de fundering van de kapel blootgelegd, evenals een tiental van de graven die eeuwenlang in en rond het kerkje zijn gedolven. Een groot deel van de fundering ligt nog in de bodem, om- ringd door graven van generaties Nijmegenaren. Commanderie van St. Jan Korenmarkt St. Stevenskerk www.nijmegen.nl / QR / Archeologie / Korenmarkt 1649 ca. 1600 2011 2011 muren van de siertuin grafkelders teruggevonden fundering van de kapel vermoedelijke contouren van de kapel ARCHEOLOGIE EN MONUMENTEN
Transcript of De St. Janskapel Maltezer ridders Roerige tijden Opgravingen...onder de naam ‘Commanderie van Sint...
De St. JanskapelOnder dit plein liggen de resten van de St. Jans-kapel. Het was het eerste stenen kerkje van Nij-megen dat buiten het gebied van de Valkhofpalts werd gebouwd.
Burggraaf Alardus en zijn vrouw Uda waren de opdrachtgevers en weldoeners die in 1196 „op eigen kosten en met eigen middelen” de kapel met een hospitium (een soort gastenverblijf voor pelgrims en reizigers) stichtten en opdroegen aan St. Jan. Om in het onderhoud te voorzien, schonk het echtpaar ook nog een aantal boerde-rijen, waaronder Het Laauwik in Lent.
De kapel, die uit tufsteen was opgetrokken, tel-de zes altaren. Het bijbehorende gebouw waarin het hospitium was gevestigd, bestaat nog steeds onder de naam ‘Commanderie van Sint Jan’ aan de overkant van de straat.
Maltezer riddersIn 1214 werden kapel en hospitium toegewezen aan de Johannieters, later bekend als de Malte-zer Orde. Deze militaire kloosterorde bestond uit ridders, priesters en broeders. Zij wijdden zich al vóór de kruistochten aan de verzorging van pelgrims in Jerusalem. In het hospitium ver-leenden zij zorg aan lieden van stand, zoals rei-zende ridders.
Roerige tijdenTen noorden van het kerkhof om de kapel ont-stond een markt, de Appelmarkt, waar zoge-naamde appelwijven hun appels en brandewijn verkochten. In 1566, tijdens de Reformatie, ging de kapel over in protestantse handen. Later in datzelfde jaar werd de kapel door Nijmeegs volk weer heroverd. Aan deze roerige tijden kwam pas een eind in 1581, toen het stadsbestuur bepaalde dat de kapel een vleeshuis zou worden. Eerst al-leen voor gekeurd vlees, later ook voor vlees dat door burgers, na huisslacht, ongekeurd werd aan-gebracht. Deze functie behield de kapel tot 1638.
De St. Janskapel raakte in verval en stonk vrese-lijk door het gebruik als vleeshal. In 1650 werd hij gesloopt en kwam de appelmarkt terug. Van-af 1653 werd er ook koren verkocht. Daaraan heeft het huidige plein zijn naam Korenmarkt te danken.
OpgravingenTijdens archeologisch onderzoek in 2011 is een deel van de fundering van de kapel blootgelegd, evenals een tiental van de graven die eeuwenlang in en rond het kerkje zijn gedolven. Een groot deel van de fundering ligt nog in de bodem, om-ringd door graven van generaties Nijmegenaren.
Commanderie van St. Jan
Korenmarkt
St. Stevenskerk
www.nijmegen.nl / QR / Archeologie / Korenmarkt
1649 ca. 1600 2011 2011
muren van de siertuin
grafkelders
teruggevonden funderingvan de kapel
vermoedelijke contourenvan de kapel
A R C H E O L O G I E E N M O N U M E N T E N
