De Schakelsdeschakelsthomassen.nl/wp-content/uploads/2018/02/Nieuwsbrief-1… · De De Schakels...
28
De Schakels Nieuwsbrief no. 103 Voor de gepensioneerden van Thomassen - Rheden Uitgave: Stichting “De Schakels” 26e jaargang, maart 2016 Een voorspelling van het komende voorjaar. Foto Ab Boersma
Transcript of De Schakelsdeschakelsthomassen.nl/wp-content/uploads/2018/02/Nieuwsbrief-1… · De De Schakels...
De
De Schakels
Nieuwsbrief no. 103
Voor de gepensioneerden van Thomassen - Rheden
Uit
ga
ve
: S
tic
hti
ng
“D
e S
ch
ak
els
”
2
6e
ja
arg
an
g,
ma
art
20
16
Een voorspelling van het komende voorjaar.
Foto
Ab B
oers
ma
Informatiepagina Stichting “De Schakels”
Secretariaat: Smitsweide 19, 6983 EH Doesburg telefoon: 0313 – 47 45 13, e-mail: [email protected]
Bankrekening: NL19 ABNA 0566971232 t.n.v. Stichting “De Schakels”, Zelhem
Bestuur: Voorzitter: Henk J. Stoelwinder Röntgenlaan 26 6711 GJ Ede 0318 - 65 13 55 Vice-Voorz./ Henk W. Jansen Vinc.v.Goghstraat 55 7021 EC Zelhem 0314 - 78 95 84 Penningm.: Secretaris: Marion Jansen-Neervoort Smitsweide 19 6983 EH Doesburg 0313 - 47 45 13 2e Secr.: Jan Saalmink Stekelzegge 5 6922 GJ Duiven 0316 - 84 22 43 2e Penningm./ Notuliste: Jenny Surenbroek-Rueck Weth.Winterinkstr. 52 6991 BL Rheden 026 - 495 32 21 Bestuurslid: Wim K. Boersma Molenlaan 26 6931 BP Westervoort 026 - 311 81 78 Bestuurslid: Cor D. van Geest Meidoornlaan 113 6951 LS Dieren 0313 - 42 71 40 Bezoekcommissie: Rheden: Annie+Herman Wieggers Steenbakkersweg 23 6991 EK Rheden 026 - 495 23 63 Annie Daams-Hammink Massenweg 21 6991 CL Rheden 026 - 495 18 93 Redactie Nieuwsbrief: Jan Huisman Waardweg 5 6991 VA Rheden 026 - 495 27 68 E-mail adres: [email protected]
Jan Weeda Potsmaat 6 6983 AV Doesburg 0313 - 47 45 19 E-mail adres: [email protected]
Wim K. Boersma Molenlaan 26 6931 BP Westervoort 026 - 311 81 78 E-mail adres: [email protected]
Adam Versteeg Amerstraat 121 6826 BN Arnhem 026 - 443 65 94 E-mail adres: [email protected]
Edu Wilten Croydonplein 112 6831 LD Arnhem 06 – 33 10 56 27 E-mail adres: [email protected]
Ab Boersma Taxuslaan 45 6951NW Dieren 0313 - 43 84 85 E-mailadres: [email protected]
pagina 2
Inhoudsopgave: Pagina Foto voorpagina: een lentevoorspelling Van de bestuurstafel 4 Kroonjarigen 5 In gesprek met Frits Jurriëns (3) 7 Windows 10: durft u het aan? 10 Hotelervaringen 11 Opschalen en afschalen van machines 14 Uit de oude doos: transport van machines 16 Thomassen en gasfabrieken 17 Ter herinnering aan George Westinghouse 19 Vakantie in Marijenkamp 22 Alarm! Giftverschijnselen!! 23 Nieuws van en over de bedrijven: landbouwdrone is vliegende tractor 25 Nieuws van en over de bedrijven: Howden Thomassen Compressors 26 Schakelwoord 103 27 Foto achterpagina: de eerste MS9001HA gasturbine 28
De Schakels
Nieuwsbrief no. 103
Schakelleden, overleden in oktober en november 2015
Helaas is ons wederom een aantal Schakelleden ontvallen. Hun namen vermelden wij met eerbied in onze nieuwsbrief. Dat zij rusten in vrede. Geboren Overleden De heer J. C. Wilten 18-06-1933 19-12-2015
De heer Th. W. H. de Ruyter 19-08-1926 08-01-2016
De heer H. van Amerongen 11-02-1945 30-01-2016
De heer J. T. Smeltink 23-10-1929 31-01-2016
De heer J. de Jager 10-03-1945 27-02-2016
Onze oprechte deelneming gaat uit naar de nabestaanden. Wij wensen hun sterkte en berusting
bij het verwerken van dit voor hen zo zware verlies.
De Nieuwsbrief verschijnt eind maart, juni, september en december. Kopij kan worden aangeleverd bij de leden van de redactie tot uiterlijk de 10e
van deze maanden. Teksten zo mogelijk aanleveren in Word en beeldmateriaal in JPG (bestandsgrootte minstens 500 kB). Origineel beeldmateriaal
kan desgewenst door de opmaakredactie worden gedigitaliseerd. De redactie heeft het recht redactionele wijzigingen of bekortingen aan te brengen
in de aangeleverde kopij. Bijdragen moeten voorzien zijn van de naam van de auteur of de commissie, die de bijdrage aanlevert. Het accepteren
van een bijdrage is geen garantie voor plaatsing in een bepaald nummer. Van geweigerde bijdragen zal de inzender op de hoogte worden gebracht.
De schrijver is verantwoordelijk voor de mening die in de bijdrage wordt weergegeven. Deze mening is niet noodzakelijkerwijs de mening van de
redactie of het bestuur van Stichting De Schakels, of daarmee in overeenstemming. Mochten personen, instanties of bedrijven van mening zijn
schade te hebben geleden ten gevolgen van een publicatie, dan zal Stichting De Schakels geen vergoedingen verstrekken. Aangeboden bijdragen
en beeldmateriaal moeten vrij zijn van auteursrecht. Stichting De Schakels zal geen auteursrecht vergoeden.
Nieuwe leden:
De heer en mevouw H. van Erdelen-Klein Nagelvoort Dieren
De heer en mevrouw A. Pol-Teunissen Dieren
De heer en mevrouw W. Heuveling-van Maanen Arnhem
De heer T. Bredius Dieren
De heer P. de Kunder Doesburg
pagina 3
Van de bestuurstafel
Beste donateurs,
Als u deze Nieuwsbrief leest is het bijna eind maart en dus lente. De winter, als je dat vandaag de dag nog zo mag noemen, is achter de rug en hopelijk wordt het een beetje warmer en droger. Van het jaar 2016 hebben we alweer 3 maanden achter ons. Ik hoop dat al uw wensen mogen uitkomen. Zoals u eerder hebt kunnen lezen wordt onze contactmiddag gehouden op 20 april a.s. op het inmiddels vertrouwde adres n.l. “Ons Huis” te Rheden. Voor meer informatie verwijs ik u naar de uitnodigingsbrief. Ik hoop dat wij u wederom in groten getale van harte welkom mogen heten. Wij hebben gemeend dit jaar de contactmiddag een iets andere opzet te geven dan u gewend bent en hopen u met een heerlijk broodje een plezier te kunnen doen. Let u even op de gewijzigde tijden van aanvang en sluiting van de contactmiddag. Vergeet vooral niet uw antwoordkaart of een e-mail met uw opgave en mogelijke wensen vóór 13 april a.s. te sturen naar het secretariaat.
Boek over Thomassen
N.a.v. onze donateursactie met betrekking tot het boekwerk “De geschiedenis van de N.V. Machine- en Motorenfabriek v/h Thomassen & Co De Steeg” kunnen wij u meedelen dat onze speciale actie om, tegen een gereduceerd tarief, in bezit te komen van dit bijzondere boekwerk, zeer geslaagd is. Er zijn door onze stichting “De Schakels” meer dan 25 boekwerken aan de liefhebbers uitgeleverd.
Wij willen u er op attent maken dat de actie voor onze donateurs nog tot 1 april 2016 doorloopt.
Dus, als u, als donateur van de stichting “De Schakels”, nog gebruik wilt maken van deze speciale aanbieding (Euro 25,00 excl. Euro 2,95 bijdrage in de verzendkosten) dan kunt u dit tot uiterlijk 1 april 2016 kenbaar maken aan het secretariaat. (Noot: maximaal 1 exemplaar per donateur).
Contributiebetaling 2016
Tezamen met nieuwsbrief no. 102 van december 2015 stuurden wij u een brief met het verzoek om de contributie voor het jaar 2016 te voldoen. Helaas hebben wij moeten constateren dat een kwart van onze leden dit nog niet heeft gedaan. Wij verzoeken u vriendelijk om uw contributie per omgaande over te maken op bankrekening : NL 19 ABNA 0566971232 t.n.v. Stichting “De Schakels”. De (verplichte) contributie bedraagt onveranderd 6 euro per persoon (echtpaar 12 euro).
Op 20 april a.s. organiseren wij weer een contactmiddag. Het bestuur hecht er zeer aan om dit een jaarlijks gebeuren te doen zijn. Voor een tegemoetkoming in de kosten hiervan vragen wij u zo mogelijk iets extra’s over te maken. Mocht u vragen hebben met betrekking tot uw contributiebetaling of anderszins, schroom dan niet te bellen met Henk Jansen, tel: 0314-789584. Wij danken u alvast voor uw medewerking. Henk Jansen, penningmeester Stichting “De Schakels”
pagina 4
Onze 70 – 75-jarigen en ouder, die in april, mei en juni 2016 jarig zijn
Naam Woonplaats Geboren Leeftijd Mevrouw H.J.W. Hulleman-Hendriksen Steenderen 1 4 1927 89
Mevrouw C Hagedoorn-Kop Dieren 5 4 1931 85
De heer K. Kremer Dieren 12 4 1940 76 Mevrouw M. Bloem-Westerkamp Den Haag 13 4 1933 83
De heer A. van der Velden Leuvenheim 13 4 1940 76
De heer W.C. Grauwen Arnhem 14 4 1937 79
Mevrouw M. Boomstra-van Raak Den Bosch 17 4 1946 70
Mevrouw E.C. Braaksma-Gerritsen Rheden 17 4 1930 86 De heer H.P.A. Janszen Doetinchem 18 4 1937 79
Mevrouw C. Paardekooper-Soontiens Loenen 21 4 1936 80
De heer H. Remak Wijchen 21 4 1946 70
De heer G.J. van Veldhuizen Zoelen 21 4 1941 75
De heer M. Noothoven van Goor Den Haag 22 4 1936 80 De heer L. Bolte Rheden 26 4 1928 88
De heer L. Nieuwenhuis Rheden 27 4 1930 86
Mevrouw R. Brouwer-Schut Rheden 28 4 1930 86
Mevrouw G.E. Heil-Tamboer Velp 29 4 1929 87
Mevrouw G. van Ommen-Stunnenberg Velp 1 5 1936 80
Mevrouw F. Radstake-Suichies Dieren 2 5 1946 70
Mevrouw R. Haverkamp Velp 4 5 1935 81
De heer J.L. Mekking Arnhem 5 5 1930 86
Mevrouw P.C.J. Veldman-v.d.Wiel Velp 5 5 1931 85
De heer J.H. de Wild Rheden 7 5 1934 82
Mevrouw N.J. de Bruin-Noordam Rheden 8 5 1939 77
De heer J. Heekelaar Velp 9 5 1940 76
De heer P.M. Hoogerbrugge Rotterdam 9 5 1929 87
De heer Th.J.H. Spronk Zevenaar 9 5 1939 77 De heer R. Jensma Kortgene 10 5 1931 85
De heer C.M. Heijn Rheden 11 5 1933 83
Mevrouw F. Plenk-Bloemendaal Rheden 11 5 1933 83
De heer W. Pelgrim Dieren 12 5 1946 70
De heer B. Schriefer Dieren 12 5 1935 81 Mevrouw M. van der Zon Dongen (N.B.) 13 5 1946 70
De heer J. Vedelaar Angerlo 14 5 1946 70
Mevrouw G. Timmerman-Eeltink Rheden 15 5 1937 79
Mevrouw L. Walda-Verkerk Rheden 15 5 1931 85
De heer W. Grootherder Nieuwdijk 16 5 1941 75
Mevrouw J. Grootherder-Adding Nieuwdijk 16 5 1946 70
Mevrouw G.A. Riemsdijk-Beumer Rheden 19 5 1934 82
De heer J. Eggink Dieren 23 5 1946 70
Mevrouw G.J. Nieuwenhuis-Arends Rheden 24 5 1936 80
De heer C.A. van Leeuwen Epse 26 5 1916 100
De heer J. Braaksma Rheden 26 5 1928 88
De heer P.W. Eeltink Rheden 26 5 1931 85
De heer H. Aalders Arnhem 27 5 1931 85
De heer T. van Ingen Dieren 27 5 1946 70
De heer H.J.H. Post Lichtenvoorde 27 5 1933 83
De heer H.J.M. Uijen Brummen 28 5 1939 77
De heer A.R. Geudeke Velp 29 5 1928 88
De heer G.A. Velsink Dieren 30 5 1939 77
De heer K. Vogelaar Duiven 30 5 1946 70 De heer J. ten Seldam Ede 30 5 1934 82
Mevrouw T. Haak-Friedericy Ruurlo 30 5 1931 85
pagina 5
Onze 70 – 75-jarigen en ouder, die in april, mei en juni 2016 jarig zijn
Naam Woonplaats Geboren Leeftijd Mevrouw J.E. Jongeneel-Redegeld Westervoort 1 6 1933 83
De heer J.J.C. Snik Zevenaar 2 6 1946 70
Mevrouw Y.W. van Olden-Croes Rheden 3 6 1930 86
Mevrouw J.H. van der Velden-Versteeg Leuvenheim 5 6 1946 70
Mw G. Tas-van Gelder Hummelo 6 6 1930 86
Mevrouw B. Brands-Jager Brummen 7 6 1930 86
Mevrouw G. Grosman-Versteeg Oosterbeek 8 6 1924 92
De heer N.M. Riemsdijk Rheden 8 6 1930 86
Mevrouw M.C. van Dam-Emperpol Leuvenheim 11 6 1941 75
Mevrouw J. Eeltink-Zaaijer Rheden 14 6 1934 82
De heer F. Mosterd Dieren 18 6 1923 93
Mevrouw A.J.A.M. Kempe-Duijvesteijn Rheden 18 6 1940 76
De heer C. Strijp Dordrecht 20 6 1923 93 De heer A.H.P. Ruiten Arnhem 23 6 1941 75
Mevrouw M.J.H. Ivangh-Paulus Rheden 25 6 1931 85
Mevrouw J.M.A. Post-Hubers Lichtenvoorde 26 6 1937 79
De heer F.J. Berenbroek Arnhem 28 6 1933 83
De heer P. Som Doetinchem 28 6 1936 80
Mevrouw G.J. Jensma-van Zeeland Kortgene 28 6 1931 85
De heer G. Kip Ruurlo 29 6 1936 80
De heer J.J.G. Gosselink Arnhem 30 6 1933 83
Mevrouw P.H.C. Gosselink-Jonker Arnhem 30 6 1934 82
Mevrouw J.H. Kruijt-Hellenberg Brummen 30 6 1933 83
FILOSOPHIE
Vroeger werd op ’t werk naar de duimstok gekeken En werd daar dan mee je leeftijd vergeleken Zat je op de helft, betekende dat je had dan het meeste wel gehad vijfentwintig cm, of tweeënzestig dan was je al bijna vijfenzestig Maar niemand wist, waar de duimstok zou breken helderziend, is niemand gebleken zelf ben ik nu, ver over het midden gezond naar de tachtig mag ik wel bidden Zo gaat het nog steeds in een mensen leven de één leeft lang, de ander maar even maar hoe je het wendt of keert ’t is geen kwestie van verdienste, maar van geluk dat heb ik al jaren lang beweerd.
C.de Corte
pagina 6
In gesprek met Frits Jurriӫns (3) door Adam Versteeg Als je een service engineer interviewt dan komt al gauw de vraag boven “wat was je moeilijkste klus”. Had ik beter niet kunnen vragen. Het werd een verhaal zo lang, niet te geloven. Maar om met Johan Cruijf te spreken: elk nadeel heeft z’n voordeel. We hebben voor een paar uitgaven tekst voor de Nieuwsbrief. Wat was mijn moeilijkste klus. In de periode van 1967 tot en met 2009 heb ik servicewerkzaamheden voor Thomassen uitgevoerd in zowel binnen- als buitenland. In deze periode heb ik zowel moeilijke als mooie projecten uitgevoerd. Mijn moeilijkste klus was niet lang na mijn allereerste avontuur bij de Shell raffinaderij in Pernis, zoals ik beschreef in Nieuwsbrief 102. Ik kwam na het Shell avontuur weer terug in de tweeploegendienst. De hele fabriekshal 3 was gevuld met centrifugaalcompressorhuizen en onderdelen, gereed om te worden samengesteld. Snel werd duidelijk, dat er vaak te weinig mankracht beschikbaar was in deze afdeling. Het tekort aan mankracht werd ook mede veroorzaakt doordat de Serviceafdeling voortdurend een beroep moest doen op de groep buitenmonteurs, die dan vaak voor langere tijd niet beschikbaar waren voor het montageproces in de fabriek. Zo ook was Leo van Unen uitgezonden naar Sicilië, maar volgens de planning zou hij direct na het gereedkomen van zijn werkzaamheden daar naar Engeland gaan voor zijn volgende klus. De werkzaamheden in Sicilië liepen vertraging op en er ontstond dus een probleem voor de Serviceafdeling. Er werd maar weer bij baas Teunissen gelobbyd om een buitenmonteur beschikbaar te stellen, die Leo zou aflossen op Sicilië. Daar alle buitenmonteurs op montage waren, moest baas Teunissen samen met de bedrijfsleiding beslissen wie. Ik kwam uiteindelijk uit de hoge hoed om Leo af te lossen. Ik was en voelde mij verheerlijkt met als vooruitzicht mijn eerste buitenlandse reis en klus voor Thomassen te gaan uitvoeren. Bij de briefing werd verteld, dat Leo had gemeld, dat de klus niet lang zou hoeven te duren, omdat het meeste van de uit te voeren werkzaamheden al waren verricht. Dus Frits, het is maar hooguit voor een paar dagen of 1 week, werd mij verteld. Ik kreeg te horen, dat het vliegticket aan het eind van de middag kon worden opgehaald bij Mevrouw Dalmeijer, de toenmalige Thomassen directiesecretaresse. Verder vertelde men mij, dat ik zou worden
opgehaald door een chauffeur van de raffinaderij op de luchthaven van Catania, en mijn hotelkamer was geboekt in het Jolly hotel in Siracusa. Nadat ik mijn reisgeld had opgehaald bij de kassier en de werkkleding had uitgedaan, ging ik naar de directievleugel van het kantoorgebouw om mijn vliegticket in ontvangst te nemen. Mevrouw Dalmeijer overhandigde mij het ticket en vertelde dat ik de volgende morgen om 7.00 uur thuis zou worden opgehaald met een directieauto, bestuurd door Mijnheer Jan ter Heege. Later werd ik op de afdeling verkoop voorgesteld aan Mijnheer ter Heege. Hij vertelde, dat wij beiden op dezelfde tijd zouden vertrekken met een vliegtuig vanaf Schiphol. Alleen Mijnheer Jan zou naar London gaan en ik naar Catania, met een overstap in Rome. Laat in de middag thuis gekomen, vertelde ik mijn moeder dat ik de volgende ochtend naar Italië vertrok. Maar hoe moet dat, jongen, we hebben geen koffer (ja reizen was er bij ons thuis niet bij, hooguit driedaagse schoolreis met de fiets naar Putten). Dus ik moest het dorp in om een koffertje te kopen. Een niet te duur koffertje gekocht en deze ‘s avonds gevuld met benodigdheden, die ik dacht nodig te hebben voor een paar dagen Sicilië. De nacht slecht of bijna niet geslapen, denkende aan wat ik allemaal zou gaan beleven. Maar ook een fijn gevoel, dat mijn doelstelling, om buiten-monteur te worden, weer een stukje dichterbij was gekomen. Om 6.00 uur stond ik gepakt en gezakt gereed, in mijn beste deftige pak met stropdas gekleed, te wachten op Mijnheer Jan. Iets voor de afgesproken tijd staat er dan een Citroën DS Pallas (snoekenbek) geparkeerd voor ons huis. Koffertje ingeladen en ingestapt, motor wordt gestart en dan dat bijzondere gevoel van de DS bij het omhoog drukken van de carrosserie door het voor die tijd vernuftige hydraulische systeem van die auto. Mijn moeder zwaaide ons uit en de neus van de "snoek" werd richting Schiphol gestuurd. Ik was zeer onder de indruk van het comfort en het gevoel in een directieauto naar Schiphol gereden te worden. Met Mijnheer Jan
Frits in zijn kantoor
pagina 7
onderweg wat gebabbeld en voor ik er erg in had stonden we al op het parkeerterrein van Schiphol. In het luchthavengebouw afscheid genomen van Mijnheer Jan en daarna de KLM balie opgezocht om mij te laten inchecken voor de vlucht naar Rome. Bij de incheckbalie werd mij door een mooie KLM-dame verteld, dat de vlucht naar Rome een vertraging zou hebben van ongeveer 1 uur. Ik dacht, nou dat is dan zo, ik zie wel wat er gebeurt met de overstap in Rome naar Catania. Na de paspoortcontrole, overal heb ik met veel verbazing rondgekeken, uiteindelijk besloten maar naar de plek te lopen waar ik aan boord zou gaan van het vliegtuig. Verrassing: vertraging, het bericht werd omgeroepen voor de vlucht naar Rome zijnde 2 uur. Nou lekker dan, dacht ik, zeg maar dag met je handje met de aansluiting voor de vlucht naar Catania. Nou niet gelijk in paniek geraakt maar een lekker gevoel had ik er niet bij. Op kosten van KLM een versnapering in de vorm van een glas frisdrank naar binnen gewerkt en dan maar wachten. Er werden verder geen vertragingen meer afgeroepen en met een vertraging van ongeveer 2 uur werd de eerste motor van de Lockheed Electra 4-motorige turbopropeller gestart. Ik had een raamplaats en keek uit op een van de vleugels van het vliegtuig en zag bij het starten van de motoren een enorme zwart/blauw gekleurde rookpluim uit de uitlaat van de turbinemotor komen. Gedeelte van de vleugel zwart geblakerd, nou dacht ik, misschien wel een slechte verbranding, wie weet? De vlucht was prachtig, met mooi uitzicht op het gedeeltelijk besneeuwde Alpen. Aankomst in Rome en natuurlijk was mijn vogel naar Catania al vertrokken. Ik was toch wel zeer onder de indruk van de voor mijn wat chaotische toestanden op het vliegveld van Rome. Ik werd na enkele pogingen bij verschillende balies van Alitalia geholpen en op de eerstvolgende vlucht naar Catania geboekt, die mij de tijd gaf om ruim 2 uur rond te hangen in het luchthavengebouw. Ik had trek in wat eten gekregen en ben dus een restaurantje binnengestapt en een bord spaghetti met tomatensaus besteld. Ik had geen of nauwelijks ervaring met die lange slierten om die naar binnen te krijgen, maar mijn bestek bestond bij deze maaltijd alleen uit een vork en een papieren servet. Zag aan een tafel naast mij een man, waarschijnlijk een Italiaan, de spaghetti rond de vork rollen en deze rol daarna succesvol in zijn mond stoppen. Nou dacht ik, wat hij kan dat kan ik ook. Dus de vork aangezet en ik dacht vooruit met de geit, dit moet mij ook gaan lukken. Het
resultaat was niet best, het viel erg tegen en was bij nader inzien geen succes. Mijn witte overhemd zag er, in de gedeeltes naast de stropdas, uit als een bleek pubergezicht met rode puistjes. Mijn buik was gevuld, mijn vlucht werd omgeroepen, dus op naar de poort en aan boord en mijn plaats gevonden aan het gangpad. De vlucht was erg onrustig, met veel turbulentie, enkele mensen kregen last van een terugstroom van de maaginhoud. Ik had zelf nergens last van, dus bleef mijn spaghetti lekker zitten, maar ik zat wel met mijn besmeurde overhemd in de maag, van mijn moeder wel eens gehoord, dat tomatenvlekken moeilijk waren te verwijderen in de was. Nou ja, jammer dan van mijn nieuwe enige witte overhemd.
Aangekomen in Catania stonden bij het verlaten van het vliegtuig kleine containers om daar de gevulde braakselzakjes in te deponeren. Bij de bagageband zag ik tot mijn schrik, dat mijn koffertje de reis niet onbeschadigd had overleefd. De koffer zag er uit als niet meer bruikbaar voor de terugreis, wat eigenlijk ook te verwachten was na dat gooi- en smijtwerk met een zo goedkope koffer, gefabriceerd van samengeperst hardkarton en zonder veiligheidssloten. Na de paspoortcontrole uitgekeken naar de beloofde chauffeur met auto, die mij naar het hotel in Siracusa zou rijden. Maar geen chauffeur in de verste verte te bekennen. Dan maar een taxi, maar eerst geld wisselen om de rit ook te kunnen betalen met Italiaanse Lires. Ik kreeg voor 60 Gulden 10.000 Lires en ik voelde mij met die grote flappen met opgedrukte grote getallen in een sprookjesland van rijkdom. Een taxi was snel gevonden, de chauffeur vertelde mij in zeer gebrekkig Engels, dat de autorit een klein uurtje in beslag zou nemen. Na vertrek zag ik op een verkeersbord Siracusa 65 kilometer, toch wel geschrokken van de afstand en wat dat wel niet
Sicilië
pagina 8
zou gaan kosten, maar ja, ik zag ook geen mogelijkheid in een weg terug. Aangekomen bij het hotel moest ik de taxi betalen, wat een flink bedrag was en ik liep met mijn half vernielde koffer het hotel binnen.
Bij de receptie stond mijn naam in het reserveringssysteem en na mij ingeschreven te hebben, werd mij de kamersleutel overhandigd. Ik vroeg aan de dienstdoende receptionist naar Mijnheer van Unen. “Mijnheer van Unen is niet op zijn kamer, waarschijnlijk een stukje wandelen, wat hij eigenlijk iedere avond na de maaltijd doet.” De kamer was echt luxe te noemen met een echte douche en wat opviel: 2 toiletten. Wat vreemd, dacht ik, maar na de potten te hebben bekeken, bleek één pot geen spoeling te hebben en leek ook meer op een wasbak, dus dacht ik misschien is die om je bibs te wassen na een grote boodschap. Het uitpakken van het koffertje was heel snel gebeurd, want veel zat er ook niet in. Het gevoel van trek in eten bracht mij naar het hotelrestaurant, alwaar ik door een ober in wit colbert, zwarte broek en zwarte vlinderdas naar een tafeltje werd begeleid. Ik vroeg om een menukaart, maar de man had het uitsluitend in de Italiaanse taal over heel andere dingen, ik begreep er helemaal niets van. De ober sprak geen Engels, dus werd de hulp ingeroepen van een collega ober die heel gebrekkig Engels sprak. Ik zelf had mij de Engelse taal aangeleerd in verschillende cursussen, maar dat hielp niet erg veel om de man duidelijk te maken dat ik geen voorgerecht wilde eten, maar alleen een hoofdgerecht. De menukaart was in de Italiaanse taal, geen Engelse kaart, dus heb ik maar iets aangewezen waarvan ik dacht dat zou best eens een hoofdgerecht kunnen zijn. De ober beantwoordde mijn aanwijzing volgend op de kaart met: “this, this is e biefesteka wief een eg upstares!”. Ik moest me inhouden om niet in de lach te schieten, maar ik ging over tot bestelling van wat waarschijnlijk een biefstuk met daar
bovenop een spiegelei zou zijn. Bij het opdienen bleek het meer een hamburger te zijn dan een biefstuk, maar goed, ik heb mijn eetlust ermee kunnen bevredigen. Na het avontuur in het restaurant ben ik aan de bar gaan zitten en een biertje besteld, wat taaltechnisch gezien geen probleem opleverde. Ik zag op een gegeven moment in mijn ooghoeken Leo de hotelreceptie binnen lopen, dus ik er naar toe. “Hallo Fritsie, toch vandaag nog op de plaats van bestemming aangekomen, ik had van Thomassen gehoord dat je vertraging had op Schiphol. Goed dat je er bent, want ik vertrek morgenmiddag naar Nederland, nadat ik jou heb geïntroduceerd bij de klant”. Ik zei even niks maar was geschrokken, dat Leo mij al zo snel alleen zou laten, ik dacht gelijk gewoon een grote kerel blijven en vooral niet teleurgesteld reageren. Ik vertelde Leo wel over mijn koffer, die onbruikbaar was voor mijn latere terugvlucht naar Nederland en over de toch in mijn beleving gemaakte hoge kosten met de taxirit van Catania naar Siracusa. “Geen enkel probleem, taxirit gewoon declareren en als ze een probleem hebben bij Thomassen dan moet je mij het maar t.z.t. laten weten”. Leo keek op zijn horloge en zei: “kom op, er is nog tijd, voordat de winkels sluiten om een mooie stevige koffer voor jou te kopen, want de winkels zijn hier tot 9 uur ‘s avonds open. We gaan nog even naar de grote winkelstraat hier om de hoek van het hotel”. Er werd een stevige echte reiskoffer gekocht, vele male groter dan ik eigenlijk nodig dacht te hebben,. Maar Leo zei: “ik denk, dat je die je in de toekomst beslist nog wel nodig zal hebben”.
Daarna gingen we terug naar het hotel. Tot de volgende Nieuwsbrief.
pagina 9
Windows 10: durft u het aan? door Jan Huisman
De meeste trotse bezitters van een computer werken met Windows. Volgens deskundigen niet het beste besturingsprogramma, maar je hoeft niet de beste te zijn om de grootste te worden. In de loop der jaren hebben we vele versies gezien van Windows, de ene beter dan de andere. Met Windows 8 maakte Microsoft geen beste beurt. Het programma wordt algemeen gezien als een verslechtering ten opzichte van Windows 7, reden voor mij om het maar niet te installeren. Mijn wettige echtgenote heeft het wel op haar laptop, en ik heb grote moeite om in dat programma te vinden wat ik zoek. Onnodige modernisatie, waarschijnlijk om aan te sluiten bij de heersende tablet- en Iphone cultuur (“veegschermen”, waar is dat goed voor, denk ik dan). Kort geleden kwam Windows met de aankon-diging van Windows 10 (9 hebben ze maar overgeslagen). Men zou geluisterd hebben naar de klachten van de W8 gebruikers, zodat het bedieningsgemak van nummer 7 hersteld werd. Aangezien ik niet de eerste wil zijn die een nieuw systeem installeert (bang voor niet meer werkende programma’s) heb ik de aanbiedingen die vanzelf op je scherm verschijnen voor een gratis upgrade naar Windows 10 maar een tijdje weggeklikt. Inmiddels zijn er diverse beoordelingen in de pers geweest van nummer 10 en die waren allemaal positief. Daarom heb ik de stoute schoenen maar aangetrokken en heb ik Windows 10 geïnstalleerd. Dat gaat heel gemakkelijk, al duurt het wel een uurtje voordat het programma en al je toepassingen weer geladen zijn. Je wordt tijden de installatie op de hoogte gehouden met duidelijke mededelingen op het scherm. Zodra de installatie compleet is krijg je het vertrouwde opstartscherm weer terug met alle programma’s die je gewend bent te gebruiken. Dan ga je met enige schroom de diverse programma’s proberen en o wonder: ze werken
allemaal weer! Wel moet je sommige programma’s ook even updaten, maar dat ging bij mij ook probleemloos. Tot op heden heb ik de volgende programma’s onder Windows 10 weer gebruikt: - Verkenner - Firefox internet browser - Word 2007 - Outlook 2007 - Adobe Acrobat 9 - Excel 2007 - Power Point 2007 - Media Player - Knipprogramma - Rekenmachine (is verbeterd) - Kaspersky anti-virus Bij de meeste programma’s lijkt er niets veranderd, alleen is de lay-out van het scherm hier en daar iets strakker uitgevoerd. Je hebt met een muisklik ook het scherm met de “apps”, zoals dat bij W8 getoond wordt. Ik ben niet zo van de apps, dus dat heb ik nog niet gebruikt. Wat zijn nu de voordelen van W10 ten opzichte van W7? Goede vraag, waarop ik het antwoord niet direct weet. Je bent met dit besturings-systeem weer bij de tijd, zodat je voorlopig niet hoeft te vrezen voor een voldongen feit zoals met Windows XP: upgraden of niet meer veilig internetten. Ik heb ook wel vertrouwen in een firma als Microsoft die voortdurend automatisch updates installeert, zodat je misschien gevrij-waard blijft van de ergste virussen en ander ongerief. Verdere voor- of nadelen moeten bij mij in de praktijk nog blijken. Voorlopig lijkt deze missie geslaagd en kan ik hem aanbevelen. Het is nog gratis ook, als upgrade vanaf Windows 7 of 8.
pagina 10
Hotelervaringen Ab Boersma Inleiding Tijdens mijn werkzame leven bij Thomassen heb ik veel gereisd. Eerst in de hoedanigheid van service engineer en daarna als trainer. Bij de door de afdeling training georganiseerde cursussen bestelden wij zelf onze accommodatie via het reisbureau. De dames die de reizen voor ons boekten waren de secretaresses van de afdeling service. Soms werd de accommodatie door de klant verzorgd. Cursus bij de DSM te Geleen Zoals u wellicht wel weet, heeft de DSM vele Thomassen compressoren. In meerderheid betreft het centrifugaalcompressoren. Dit zijn dynamische machines die hun werking ontlenen aan het omzetten van snelheid naar druk. Voorwaar een moeilijke machine om te bedienen. Omdat dat de laatste tijd niet zo goed ging heeft de DSM besloten zijn operators een specifieke cursus te laten genieten die voorbe-reid en uitgevoerd moest worden door de afd. training van Thomassen. Wij (Thomassen) hadden tenslotte die machines ontworpen en gemaakt. We hebben er veel werk in gestoken om de cursisten zo correct mogelijk te informe-ren. Het ging om ethyleen en propyleen compressortreinen. De cursussen werden niet op het bedrijf gegeven maar in een hotel dat vlakbij aan de snelweg gelegen was. De cursisten waren dan weg van hun werk en konden dus niet gestoord worden. Ik houd wel van die aanpak. Het hotel is van een bekende firma die zo’n grote rare vogel als embleem heeft. Het was dichtbij Geleen en wel in Stein-Urmond. Ik zal het nooit vergeten die zondagavond dat ik aankwam. Goede avond mijn naam is Boersma en ik heb een reservering. Goedenavond, wilt u a.u.b. dit formulier invullen, dan pak ik alvast de sleutel van uw kamer. Het is kamer 7, rechtdoor en dan 2e deur links. Dank u. Ik op weg met mijn bagage naar kamer 7. Toen de deur eenmaal open was en ik mijn bagage naar binnen wilde rollen, viel mij op dat het bed beslapen was en dat het er rommelig uitzag. De kamer was dus niet schoongemaakt en in een reeds gebruikt bed wens ik niet te slapen. Dus terug naar de receptie.
Kunt u het niet vinden? Jawel, maar de kamer is niet schoongemaakt. Oh nee? Neen. Mijn excuses en ik geef u nu kamer 8, die naast 7 ligt. De logica was mij duidelijk. Na de deur van kamer 8 geopend te hebben vond ik een nog grotere rotzooi dan in kamer 7; hier lag nl. het matras naast het bed op de grond. Bent u daar weer? Licht geërgerd vertelde ik hem de situatie in kamer 8. Dan proberen we kamer 9, die naast 8 ligt. Dezelfde logica. Neen mijnheer deze keer loopt u met mij mee naar 9 en mag u de deur zelf open doen. Hij had de deur nog niet half open of hij deed hem meteen weer dicht. De tv ontbrak hier. Op mijn vraag of het altijd hier zo ging kreeg ik geen antwoord omdat hij als een speer de sleutel van kamer 10 aan het halen was. Voorzichtig opende hij de deur van kamer 10 en zowaar alles scheen in orde te zijn. Het bed was opgemaakt, de toiletruimte was schoon en er was een tv. Ik wens u een goede nachtrust. Zover zou het echter niet komen. Het was 2 uur in de ochtend toen de deur van mijn kamer met enig kabaal werd opengegooid en twee jonge lieden met enige haast zich richting bed spoedden. HO, kon ik nog net op tijd uitroepen waarop het verbaasde stel zich uit de voeten maakte. Verhit liep ik naar de receptie met alleen mijn broek aan. Wat een bende is dat hier, uw administratie is niet op orde en ik eis excuses. Hij zocht er duizend en zou er voor zorgen dat er een rapport werd opgemaakt enzo. De volgende ochtend verwachtte ik een excuus van de een of andere manager; niet dus. Op mijn vraag aan de balie wat er met het klachtenrapport van de nachtwacht was gedaan werd onwetend gereageerd. Ik heb het hele verhaal aan de dienstdoend manager verteld en wacht na 25 jaar nog steeds… De cursussen en mijn verdere verblijf aldaar zijn naar volle tevredenheid verlopen.
De hotelkamer
pagina 11
Cursus voor Shell te Warri, Nigeria Het was de tweede keer dat ik een cursus zuigercompressoren en gasmotoren mocht geven op de compressorlocatie van Shell te Warri, Nigeria. Warri is een plaatsje ten oosten van Lagos en is met een vliegtuig te bereiken. De vorige keer was ik de gast van Shell, die dus ook de accommodatie verzorgde. Alles prima in orde. Deze keer echter had Shell de cursus gekocht van de afd. training en in dat geval word je gezien als contractor. Een contractor moet van Shell zichzelf bedruipen. Dat betekent dat je zelf je hotel, vervoer, veiligheid en eten dient te verzorgen. Volgens contract was Shell wel verantwoordelijk voor de cursuslocatie en ruimte. Ik zie nog de deur van een 20-voets container open gaan. Deze was tot de nok toe gevuld met overheadprojectoren. Er stond nl. altijd in een Shell contract dat er een overheadprojector meegeleverd moest worden.
Warri, Nigeria Gelukkig hadden we in Nigeria een agent. Een vriendelijke man wiens naam ik niet meer weet. Hij zorgde voor vervoer. Iedere dag van mijn onderkomen in Warri naar de cursuslocatie op zo’n 2 uur rijden midden in de bush. Zowel op de heen- als op de terugweg was de weg versperd door een dikke boomstam die pas na betalen werd weggehaald. Ook dit was voor de agent. Mijn veiligheid tijdens de ritten werd gegarandeerd door de grootste Nigeriaan die er te vinden was. Een 2 meter grote, gespierde en zeer vriendelijke man zorgde tijdens het vervoer er voor dat mij niets overkwam. Ter plekke hield een Shell engineer de eerste dag een praatje en ik heb hem daarna nog een keer gezien bij de evaluatie van de cursus. Mijn onderkomen was dus een huis in Warri met een heel hoog hek er omheen. Het bevatte
meerdere kamers zodat er tegelijkertijd 3 mensen in konden verblijven. Deze keer echter was ik de enige. Niet alleen een hoog hek maar ook 3 of 4 gewapende wachten bewaakten het huis. Ze waren voorzien van, in mijn ogen, antieke geweren en katapulten. Stuk voor stuk aardige mensen met wie je altijd een praatje kon maken. De maaltijden en de schoonmaak werden gedaan door een wel zeer aardig persoon die mr. Louis heette. Ik had een goede band met hem en het avondeten werd iedere ochtend na het ontbijt in samenspraak samengesteld. Let wel, alle etenswaren moesten lokaal worden gekocht en als u de lokale slager hebt gezien en zijn onderkomen, dan zou u direct vegetariër worden. Er was een huiskamer, een keukentje, een douche en een 3-tal slaapkamertjes. Erg klein met een 1-persoons bed, een nachtkastje en een kaarsenhouder met verse kaars. Ook was er een lawaaierige airconditioning. Het is even wennen, maar daarna gaat het wel. Waarom die kaars? In de tuin stond een noodaggregaat. U weet wel, zo’n diesel gedreven generator die moet aanspringen wanneer het openbare nut het begeeft. Welnu, dat gebeurde meerdere keren daags. Alles stopte er dan mee en vanaf dat moment sprong het aggregaat aan en was er op beperkte plaatsen elektriciteit. De capaciteit was te klein om ook de airconditioning te bedienen. Er was dan weer licht en een beetje elektra voor tv en koelkast.
Straatbeeld in Warri
pagina 12
De kaars kwam nu goed van pas. In de slaapkamer was helemaal geen elektra. Dus als je naar de wc moest, dan eerst de kaars aansteken en zeer voorzichtig je richting bepalen, naar de wc en weer terug. Aan het volgende moest ik echt wel wennen. Op het plafond liepen hele grote spinnen. Ik bedoel grote. Ongerveer 5 tot wel 10 cm met van die harige poten. En vooral bij kaarslicht had dat een heel speciaal effect. Maar ach, alles went (mijn vrouw zegt dan altijd “zelfs een vent”). Overigens, spinnen moet je niet verjagen; zij eten de insecten op. Er valt nog heel wat te vertellen over mijn ver-blijf daar zoals een ontmoeting met de lokale koning en het zwemmen in een rivier met mijn oppas die bleek niet te kunnen zwemmen, enz. Nigerianen zijn vrolijke en aardige mensen en mijn verblijf in die villa zal mij altijd bijblijven en zeker mijn vriendschap met Mr. Louis. Jopetrol, Amman, Jordanië Jopetrol is een Jordaans olie- en gasbedrijf met het hoofdkantoor in Amman. In de buurt van Amman staat een Thomassen zuiger-compressor waaraan ik als service engineer gewerkt heb. Het was in de woestijn en het verblijf ter plaatse was niets anders dan een portakabin, geschikt voor 2 personen met een badruimte als scheiding tussen de twee woongedeelten. De ex service engineers die dit lezen, weten precies waar ik het over heb. Je kwam dit soort onderkomens overal tegen. In Iran, Oman, Algerije en dus ook in de Jordaanse woestenij. Vele van deze kabins stonden op een kamp met als centrale plaats de kantine en het kantoor van de kampkommandant. Vanuit het kamp vertrokken dan vroeg in de ochtend bussen naar de compressorlocatie. Misschien dat er een lezer is die veel ervaringen heeft met dit soort leven en er een stukje over wil schrijven. De gebeurtenissen zijn als volgt: na de reis naar Schiphol vloog ik met een KLM toestel naar Amman. Ter plekke stond er een hulpje van de klant die mij naar een hotel bracht en mij vertelde dat ik de volgende morgen vroeg opgehaald werd voor een tocht naar de compressorlocatie. Dus 1 avond in een
fatsoenlijk hotel en daarna de portakabin in voor de rest van het verblijf (3 maanden). Het was een ogenschijnlijk mooi hotel. Nette balie, mooie koele kamer en apart slaap-gedeelte. Dat laatste bleek mijn redding te zijn. Eerst even douchen, dan wat eten en dan naar bed. Het was zeer vroeg in de ochtend toen ik wakker werd van een donderende herrie die uit de aangelegen kamer scheen te komen. Tot mijn stomme verbazing zag ik dat het hele plafond naar beneden was komen zetten. Een enorme ravage. De hulptroepen waren snel ter plaatse en verzamelden mijn spullen, die overigens nog grotendeels in mijn koffer zaten, en brachten alles naar een andere kamer. Dat vond ik niet nodig omdat ik toch opgehaald zou worden. Weer een ervaring rijker. De reis naar de werklocatie alsmede mijn verblijf daar verliepen zonder problemen. Het is waard te vermelden dat Jopetrol een sociaal bedrijf was. Het werd ons (collega service engineers en mijzelf) verboden om op vrijdag te werken. Jopetrol verzorgde dan een dagje uit. Het was fantastisch om de antieke stad Petra te mogen zien (je komt daar alleen op de rug van een paard want het ravijn is maar 1,5 meter breed), de berg Nebo waarop Mozes stond en uitkijk had op Israel (volgens de Joodse traditie is hij daar ook begraven), een bezoek aan een Bedoeïenkamp, alsmede een uitgebreid bezoek aan antiek Amman. Alles zeer de moeite waard om eens te bezoeken.
Petra
Hier wil ik het voorlopig maar bij laten en vriendelijke groeten. Ab Boersma
pagina 13
Opschalen en afschalen van machines door Jan Huisman
In het dagelijkse spraakgebruik klinkt weleens de uitdrukking “schaalvergroting”. Hiermee wordt bedoeld dat een organisatie of een bedrijf groter groeit en “op grotere schaal” gaat werken. Bij de brandweer spreekt men van het “opschalen” van een brand als die ernstiger blijkt te zijn dan er aanvankelijk gedacht werd. In de machinebouw kennen wij het begrip “opschalen” of “afschalen”, waarmee dan bedoeld wordt dat een bestaande machine in een grotere of kleinere uitvoering ontworpen wordt. Bij Thomassen hebben we met dit verschijnsel te maken gehad bij de gasturbines van General Electric, met name de MS6001 en de MS9001. Het ontwikkelen van een gasturbine is een kostbare zaak, ook voor een groot bedrijf als GE. Door het werken met opschaling en afschaling heeft men veel kosten kunnen besparen. De truc werkt als volgt. Voor de Amerikaanse markt wordt een nieuwe gasturbine ontwikkeld, MS7001 genaamd. Aangezien men in Amerika met 60 Hertz werkt is het handig om die machine 3600 omwen-telingen per minuut te laten draaien, dan kun je met een generator 60 Hertz maken, zonder een
tandwielkast tussen de gasturbine en de generator nodig te hebben. De machine wordt ontworpen en gebouwd, waarna het prototype langdurig getest kan worden op een centrale niet ver van de fabriek. Als alle kinderziektes overwonnen zijn heeft men een MS7001 gasturbine die rijp is voor productie. Vermogen: 73 Megawatt. Er zijn echter niet veel landen in de wereld waar men 60 Hz heeft. Dus voor de “rest” van de wereld moet er ook een machine komen. Men ontwerpt nu een opgeschaalde machine die precies gelijk is qua vormgeving als de MS7001, maar hij wordt 1,2 x zo groot. Men noemt die machine een MS9001. Het toerental wordt 1,2 x zo laag, dus 3600 / 1,2 = 3000 omw./min. Nu kan men 50 Hz elektriciteit opwekken, weer zonder tandwielkast. Die grotere machine werkt precies gelijk aan de kleinere, want door het lagere toerental en de grotere diameter zijn alle schoepsnelheden weer hetzelfde, en de trek-krachten op de schoepen ook. De compressor levert dezelfde druk, de temperaturen worden overal hetzelfde als bij de MS7001, kortom, de machine gedraagt zich aerodynamisch, thermodynamisch en mechanisch gelijk aan zijn kleinere broer.
MS7001 Schaalfactor 1 3600 omw/min 73 MW
MS6001 Schaalfactor 0,7 5100 omw/min 36 MW
MS9001 Schaalfactor 1,2 3000 omw/min 105 MW
pagina 14
Ik sla gemakshalve een paar details over van onderdelen die niet echt geschaald kunnen worden, zoals de verbrandingskamers, maar daar is de truc om er gewoon in verhouding meer stuks op te zetten. Aangezien het bij een stromingsmachine zoals een gasturbine gaat om de ringvormige kanalen waar de lucht doorheen stroomt, worden die kanalen niet 1,2 maal zo groot, maar 1,22 = 1,44. Er gaat dan 1,44 keer zo veel lucht door de machine en daarmee wordt het vermogen ook 1,44 maal zo groot. Dat wordt 73 x 1,44 = 105 MW. Diep gelukkig met deze grote machine komt de vraag uit de markt naar voren of er ook een kleinere versie van de MS7001 gemaakt kan worden. Niet iedere gebruiker heeft dat grote vermogen van een MS7001 of een MS9001 nodig. Als de vraag er is komt ook het aanbod: een machine die afgeschaald wordt met een schaalfactor 0,7, gezien vanaf de MS7001.
We noemen het “kleintje” een MS6001. De afmetingen zijn 0,7 maal de MS7001 en het toerental is 1 / 0,7 maal zo hoog, ca. 5100 omw./min. Aan dat toerental heeft niemand iets, dus moet er een tandwielkast tussen de gasturbine en de generator komen om het gewenste toerental te bereiken (3000 of 3600). Weer is het resultaat een machine met gelijke werking als de MS7001, maar veel kleiner. Het vermogen wordt 73 / 0,72 = 36 MW. De truc met het op- en afschalen is door GE een aantal keren toegepast. Ook bij de nieuwste gasturbines, de MS7001HA en de MS9001HA. Hier volgen de gegevens van deze machines:
MS7001HA.02 337 MW Simple cycle Rendement 41% 468 MW Comb. cycle Rendement 61%
MS9001HA.02 510 MW Simple cycle Rendement 41% 755 MW Comb. cycle. Rendement 61%
Plaatjes van de eerste MS9001HA gasturbine. Deze machine werd in juni 2015 verscheept van Belfort in Frankrijk naar de centrale van Électricité de France (EDF) in Bouchain, in het noordwesten van Frankrijk. Het transport over de weg en per schip van deze machine (400 ton) duurde twee weken en is een van de grootste wegtransporten in de geschiedenis van Europa.
pagina 15
Uit de oude doos:
Dit keer foto’s van het transport van Thomassen motoren, turbines,enz. door Jan Weeda
1949 - Diamond T (fa. Melis) met motor type 5VaSD
1950 - Motor nr.3034, type 6Vbd verlaat de fabriek
1960 - Vervoer per spoor van compressordelen
voor Roemenië
1980 – CHS-2 package op weg naar de NAM
1954 – De 2000ste
Jaknikker op rongenwagen
1961 – Westinghouse gasturbine komt aan in Tripoli
1989(?) GE turbine wordt in de hal van EZH gereden
1926 – Spoorwagons bij de nieuwe fabriek
pagina 16
Thomassen en gasfabrieken door Jan Weeda
Inleiding: In een gasfabriek wordt door middel van droge destillatie van steenkool (verhitting zonder toetreden van zuurstof) lichtgas (of cokesoven-gas) en cokes verkregen. Lichtgasfabrieken hebben gasbereiding als hoofddoel en cokes zijn een bijproduct. Bij een cokesfabriek is het andersom, de cokes worden dan voornamelijk geproduceerd voor het smelten van ijzer en het fabriceren van staal. Door de ontdekking en toepassing van grote aardgasvelden zijn gasfabrieken tegen het einde van de twintigste eeuw overbodig geworden. De eerste gasfabriek in Nederland werd in 1826 door een Engels bedrijf in Rotterdam in gebruik genomen. Gaslicht: Het gas werd in de 19e eeuw voornamelijk gebruikt voor verlichting. In februari 1816 was in Amsterdam voor het eerst gaslicht te zien in het oudeliedenhuis Amstelhof. Gasverlichting werd binnenshuis toegepast, maar ook straatverlichting gebeurde met gas. Wellicht dat er nog leden zijn die het beroep (bijbaan) lantaarnopsteker gekend hebben.
Elke avond moesten deze mensen, meestal met behulp van een lange stok, de straatverlichting aansteken. In sommige gemeenten was straatverlichting aanwezig in de vorm van een gespannen koord tussen tegenover elkaar staande gevels. Aan één gevel was een katrol bevestigd. Hiermee kon de lantaarnopsteker de straatverlichting op straat laten zakken om die aan te steken. De lantaarnopsteker had in veel dorpen ook de rol van bewaker, omdat hij 's avonds door de dorpen of steden heen liep. Doordat steeds meer plaatsen van gaslicht
overgingen op het elektriciteitsnet is het beroep lantaarnopsteker geleidelijk uitgestorven. Gasmeters: Langzamerhand kwam er meer vraag naar gas om te koken. Toen werden begin 20e eeuw overal in het land gasfabrieken opgericht. Dat gas moest natuurlijk betaald worden en daar-voor werden gasmeters geplaatst. Deze waren in die tijd niet altijd betrouwbaar. Vooral in de crisistijd merkte men soms dat er een flinke betalingsachterstand ontstond als het economisch even niet meezat. Dan was afsluiting het gevolg en moest het gasbedrijf achter de centjes aan. Daarom werden er toen gasmeters geplaatst, waar men zinken muntjes in moest werpen. Voor een muntje kreeg je een bepaalde hoeveelheid gas. Om fraude te voorkomen waren deze muntjes voorzien van een half ronde uitsparing in de rand en in de meter zat een pennetje dat precies in die uitsparing viel.
Gasmuntje van gemeente Arnhem
Gasmeter van gemeente Rheden
pagina 17
Thomassen motoren in gasfabrieken: In de jaren 1906 tot 1912 leverde Thomassen ruim dertig gasmotoren aan de verschillende gasfabrieken in het land. Aan de fabriek in Arnhem zelfs vier stuks. In die tijd was het gebruikelijk dat de gasfabrieken in particuliere handen waren. Er werden fraaie bouwwerken neergezet met natuurlijk een grote woning voor de directeur, zoals hieronder in Culemborg.
Soms waren er buitenlandse investeerders, zoals de Noorse Gasmaatschappij, die concessies kreeg in Nederland. Hieraan leverde Thomassen in 1908 één motor van het type S=6pk aan Loosduinen (bij Den Haag) en in 1913 nog eens 2 motoren van het type S1=7pk. Onlangs kwam ik op internet een foto tegen van motor nr.150 van het type F=2 pk, op gesteld in het laboratorium van de gasfabriek in Rijswijk (ZH). Van het gemeentearchief aldaar kreeg ik ook nog kopie van een tekening uit 1922, waarop de verbindingsleiding staat die lag tussen de gasfabrieken van Den Haag en Rijswijk. Opmerkelijk zijn de las- en of
mofverbindingen tussen de pijpstukken. Iets wat tegenwoordig niet meer kan.
In 1945 werd de laatste motor, nr. 3545 type S3= 15pk, aan de gasfabriek in Katwijk geleverd. Totaal zijn er ruim zeventig gasmotoren geleverd aan gasfabrieken. Na de ontdekking van het aardgas in Slochteren heeft Thomassen in ruime mate bijgedragen aan het opbouwen en uitbreiden van het aardgasnet in Nederland. Er zijn o.a. gasturbines geleverd aan de compressorstations van de Gasunie in Ommen en Zweekhorst (bij Zevenaar). Daarnaast een grote hoeveelheid zuigercompressoren en gasmotorcompressorunits aan pompstations van de NAM.
pagina 18
Als vervolg op het verhaal over Thomas Alva Edison in een eerdere uitgave van de Nieuwsbrief volgt hier een verhaal over George Westinghouse. Thomassen heeft in een ver verleden een klein aantal Westinghouse gasturbines gebouwd, tot deze licentie in verband met het aangaan van andere samenwerkingsverbanden ophield en Thomassen General Electric gasturbines ging bouwen.
George Westinghouse was een merkwaardig man, die voor de mensheid veel heeft gedaan. Hij bezat een zeldzaam vernuft en een onmete-lijke werkkracht. Hij was in vele opzichten een ziener. Jeugd
Zijn ouders waren George Westinghouse senior en Emiline Vedder, (vroeger Veder en afkomstig uit Nederland). De voorouders van Westing-house kwamen waarschijnlijk uit Duitsland en zij heetten Westernhausen of zoiets. George was de 4e zoon in een gezin van 7 jongens en 3 meisjes. De oude Westinghouse was fabrikant van landbouwwerktuigen in Schenectady, zodat de jonge George goede gelegenheid had zijn aanleg voor werktuigkunde te oefenen en te ontwikkelen. Nog slechts 15 jaren oud, constru-eerde hij een roterende motor van eigen vinding en het daarop volgende jaar maakte hij een inrichting om ontspoorde wagons weer gemak-kelijk in de rails te plaatsen. Dit bracht hem in contact met de spoorwegen, voor welke hij later zo veel deed. Schoolopleiding Zijn schoolopvoeding was de gewone middelbare van die tijden. Hogere technische inrichtingen heeft hij niet bezocht; aan hogere theoretische studies heeft hij zich dan ook niet gewijd. Bij het uitleggen van een berekening waarin een paar sinussen en tangensen voor-kwamen, vroeg hij: "wat is eigenlijk een sinus". Maar, hij kwam er zonder sinussen ook, en dikwijls heel snel. De luchtrem
Zijn eerste voorname werk was de luchtrem die zijn naam wereldberoemd heeft gemaakt. Het eerste Amerikaanse patent dateert van 13 april 1869, betreffende de welbekende niet-automatische of direct werkende luchtrem. Het idee kreeg hij van de pneumatische boorma-chines die de Mont-Cenistunnel boorden. Zoals
die boormachines op grote afstand bediend werden konden ook de remmen van elke wagon in de trein aangedrukt worden met lucht, die op de locomotief kon worden samengeperst. Eenvoudig als die gedachte ons nu toeschijnt, was de uitvoering met mechanische vraag-stukken omgeven. Alles moest van meet af aan worden opgezet en geconstrueerd, zonder naar voorbeelden te kunnen werken. Westinghouse was zo’n pionier. Hij moest een stoompomp hebben om lucht samen te persen, zonder dood punt, en ging niet zoeken hoe anderen dat deden, doch maakte zijn eigen ontwerp en voerde het uit. De koppelingen van de slangen tussen de wagens was zijn geniale zelf-dichtende koppeling, die nu overal wordt gebruikt. Alles droeg de stempel van oorspronkelijkheid en bijzondere beheersing van werktuigkundige vormen. Westinghouse bezat zo’n gemak in het construeren, zo’n praktische blik, dat men dikwijls met het patent-schrift in de hand terstond aan het uitvoeren kon gaan. Er is een anekdote in omloop dat Westing-house veel tegenstand ontmoette bij de invoe-ring van zijn eerste luchtrem en dat commodore Van der Bilt, aan wie hij de uitvinding voorlegde, hem gevraagd zou hebben: -Wil je beweren dat je een trein kan stoppen met lucht of wind? -Zeker, meneer, mag ik het aan u voordoen? Daarop zou Van der Bilt hem hebben toege-voegd: -Ik kan geen tijd verspillen aan dwazen. Anderen hadden meer vertrouwen. De Pennsylvania Railroad Co. gaf hem terstond
Ter herinnering aan George Westinghouse (6 oktober 1846 - 12 maart 1914)
pagina 19
een trein van 4 wagons, en bij de eerste proefrit voorkwam hij een ongeluk door tijdig te stoppen voor een kar en paard, dat, bij het uitrijden van een tunnel, op de rails bleek te staan. Terstond werd een trein van 6 wagons uitgerust en werden tal van spoorwegingenieurs uitgenodigd om afdoende proeven met die wonderremmen bij te wonen, die zo uitstekend voldeden en de trein in een (voor die tijd) zo ongelofelijk korte afstand stopten, dat hij terstond overstelpt werd met tal van bestellingen, die hij niet kon uit-voeren. Onmiddellijk werd daarop in Pittsburgh "The Westinghouse Air Brake Co." opgericht. In zo verre dus was Westinghouse een gelukskind. Hij zei eens: -Het is niet moeilijk om iets uit te vinden, maar het introduceren, dat is de moeilijkheid. De eerste vorm van luchtrem was direct werkend (niet automatisch) en het bleek al spoedig dat het gevaarlijk was een zo grote stopkracht ter beschikking van de machinist te stellen, wanneer die kracht, bij het onklaar geraken of breuk van sommige delen, op een kritiek ogenblik kon falen. Reeds in het begin van de zeventiger (1870) jaren maakte Westinghouse daarom de rem automatisch (zelfwerkend) door de opzienbarende uitvinding van de tripleklep. Er was echter grote tegen-stand bij de spoorwegen om zoiets delicaats en samengestelds aan te brengen onder elk spoorwegrijtuig; men sprak van horlogewerk, men vond het bespottelijk. Toch kwam die tweede vorm geleidelijk in gebruik en verspreid-de zich alom. Daarop is een derde periode gevolgd bij de invoering van de luchtrem op de Amerikaanse goederentreinen, voor welke Westinghouse de snelwerkende rem construeerde.
Signalen
Ook op velerlei ander gebied was Westing-house een groot man, en het is interessant na te gaan op welke wijze hij er toe kwam andere banen dan het remgebied in te slaan. Treinen stoppen met luchtremmen, nu goed! maar waar moet men stoppen en wanneer? Hij kwam met die vraag terstond op het gebied van signalen en hij zette zich aan het werk om de samen-gestelde signalen van de grote stations ook met samengeperste lucht te bedienen. De afstan-den van die signalen waren echter dikwijls zeer groot en met lucht alleen gingen een groot aantal kostbare seconden verloren om het
signaal van stand te doen veranderen. Hij nam nu de elektriciteit te hulp om, om zo te zeggen, het bevel instantaan (meteen) over te brengen naar de seinpaal, doch hij liet de lucht, die bij de seinpaal in een reservoir was opgehoopt, het stellen van het signaal uitvoeren. Hieruit ontstond zijn elektropneumatisch seinsysteem, dat zulke voortreffelijke resultaten opleverde. Dit was zijn eerste contact met het gebied der elektriciteit.
Oorlog van de stromen
Hij was een der eersten, die de mogelijkheid inzag van het praktische gebruik van wissel-stroom (AC) en men herinnert zich nog de grote campagne en de bittere strijd tegen de toepassing daarvan, waaraan Edison zo heftig deelnam (“oorlog van de stromen”, zie het artikel over Edison in Nieuwsbrief no. 95). Edison pleitte zelfs voor het geheel verbieden van alle toepassingen van wisselstroom.
Des te meer doet het Edison eer aan dat hij naderhand zijn dwaling erkende, zoals bleek op 27 juni 1912, toen op de jaarvergadering van "The Institute of Electrical Engineers" Elihu Thomson aan George Westinghouse de Edison-medaille uitreikte voor zijn verdiensten op het gebied van wisselstroom.
De elektrische industrie, die hij op die gegevens opbouwde: "The Westinghouse Electric Co. of Pittsburgh", is een enorme corporatie en Westinghouse spreidde zijn werkzaamheid uit over allerlei nieuwe vindingen, waarop hij tal van maatschappijen en industrieën grondvestte. Westinghouse was van dat grote aantal corpo-raties niet alleen het bezielende technische hoofd, doch tevens de commerciële organisator en financiële samensteller.
Edward Dean Adams waterkrachtcentrale Niagara, met
tien 5000 pk Tesla/Westinghouse AC generators, 1896.
pagina 20
Westinghouse’s werkdag
Nadat hij 's morgens de lopende zaken van zijn verschillende maatschappijen had afgedaan, gaf hij, ná de lunch, een andere richting aan zijn gedachten en ging hij een gehele reeks werk-plaatsen in en om Pittsburgh bezoeken. Hij ging zich dan altijd, met een zeker genot, in de techniek vermeien om wat uit te rusten van al die cijfers en contracten en beslommeringen van de voormiddag. In zijn private werkplaats had hij tal van bekwa-me mannen aan het werk, die zijn nieuwste vindingen uitvoerden en beproefden. In het eerste lokaal werd een nieuwe roterende motor in elkaar gezet en in zijn tegenwoordigheid beproefd, uit elkaar gehaald, bekeken, en werd terstond een schets gemaakt van de nodige wijzigingen, met bevel dat het "morgen" klaar moest zijn. Vandaar ging hij naar een lokaal, waar aan een nieuwe wrijvingsbuffer werd gewerkt; dan naar een kamer, waar een nieuw systeem gloeilamp gemaakt werd, waarmede hij kort daarop de Chicago Tentoonstelling heeft verlicht voor een miljoen dollar minder dan de laagste inschrijver. Zo ging het als een stormwind verder door enige andere lokalen, om daarna ten spoedig-ste te gaan naar de Machine Company, de Watermeter Company en de Electric Company, of op een andere dag naar de Union Switch and Signal Company of naar de reusachtige fabriek van de Air Brake Co. Hij kwam dan gewoonlijk om half acht thuis om even toilet te maken en welvoldaan neer te zitten aan een diner met een zestal afdelings-hoofden, om toch geen ogenblik te verliezen voor het bespreken en uitwerken van dit, dat en nog wat. Na het diner verzamelde men zich dan in de hal om de gezichtspunten nog eens verder toe te lichten en algemene technische politiek te bespreken. En wanneer dan de gasten, tegen elf uur, waren opgestapt, trok Westinghouse gewoonlijk een bundeltje brieven uit zijn rokzak om nog even een paar zaken wat nauwkeuriger na te lezen en in zich op te nemen, want hij zag de dingen scherper in de late avonduren. Patenten In het eerste deel van zijn persoonlijke Amerikaanse rem-, signaal- en bufferpatenten, lopende over de dertig jaren van april 1869 tot augustus 1899, staan 115 verschillende
patenten, 744 bladzijden! Alleen enkele "Hoofden" worden hier vermeld.:
Distributie van aardgas over grote afstanden.
Gasmachines en gasgeneratoren.
70 patenten voor elektrische werktuigen.
16 patenten voor metaaldraadlampen.
Watermeters.
Roterende motoren.
Gecombineerde wagon- en buiskoppelingen.
Drijvende ophanging van de overbrenging bij stoomturbines.
Luchtveren voor automobielen en spoorweg-rijtuigen.
Financieel
De moeilijkheden die Westinghouse financieel heeft ondervonden moeten niet worden toegeschreven aan gebrek aan inzicht, doch veel meer aan de autocratische trek in zijn gehele wezen. In het algemeen blijft de uitvinder arm en de toepasser wordt rijk, doch Westinghouse was een uitzondering en verzette zich tegen dat dictum: hij was zelf de promotor van zijn uitvindingen. Hij schreef aan de financiers de wet voor en was daarom geen “persona grata” bij die heren. Het natuurlijke gevolg daarvan was dat zij hem in moeilijke dagen niet altijd goedgezind waren en hem soms niet wilden helpen. De buitengewone omstandigheden van de grote Amerikaanse paniek van 1907 brachten verschillende van die grote Westinghouse Corporaties in tijdelijke moeilijkheden, en de financiers misbruikten toen hun kracht en dreven hem opzettelijk in het nauw. Ze slaagden er in om hem de financiële heer-schappij van sommige maatschappijen uit de hand te rukken. Dit was een grote slag voor hem, hij die nooit gebukt had voor iemand. De valse zetten die er toen, door sommigen zijner tegenstanders, op het financiële schaakbord gespeeld zijn, hebben hem een knak gegeven, die later ontaardde in een hartkwaal die hem te vroeg heeft weggerukt. Hij stierf te New York, nog geen 68 jaren oud, veel te vroeg voor een reuzenconstitutie als de zijne. Met hem is een voortreffelijk type van mannelijke kracht, geniale aanleg, ontembare wilskracht en zeldzaam talent ten grave gedaald.
Bron : De Ingenieur, april 1914 Auteur : Alb. Ph. Kapteijn Bewerking : Jan Huisman
pagina 21
“Vakantie in Marijenkamp” (vrij vertaald door Eddy Krabbenbos uit het oer Twentse dialect). Oorspronkelijk geschreven in het Twentse dialect door Johan Kwast uit Borne voor het Gepensioneerdenblad van STORK “De Nieuwsbrief” Bent u wel eens een weekend op de grens van Overijssel en Drente, in de Kop van Overijssel geweest? Je kijkt je daar je ogen uit….., aldus Hr. Kwast. Naast me (Ekr.) ligt een Bosatlas uit 1934, de 27e druk van P. Noordhof, gevestigd te Groningen en in Batavia. En wat zie je dan? De vissersstadjes Kuinre, Vollenhove en Blokzijl lagen toen nog direct aan de Zuiderzeekust; nu midden in het land onder de rook van “d’ Olde Veste” Steenwijk. Om deze historische stadjes eens te bezichtigen is zeer de moeite waard. Schokland (dichtbij) was nog een eiland, bewoond door een paar mensen. In de “Kop van Overijssel”, waar de bekende Weerribben zijn, waar het riet van de strooien villadaken vandaan komt; de Beulakkerwiede waar gezwommen en gevaren wordt en waar het pontje “Jaanen en Muggenbeet” je overzet naar “de Moespot”, waar de koffie smaakt. Het is een prachtig fietsland, met Zuid-Friesland en Zuid-Drente op fietsafstand. In Blokzijl vinden we een prachtige oude kerk, in Paasloo ligt het graf van onze beroemde dichter J.C. Bloem (1887 – 1966), voor de liefhebbers van poëzie zeker de moeite waard, en in het dorpje Kalenberg kun je een mooi tochtje met een fluisterboot ondernemen en luisteren naar de verhalen van de stuurman. In de zomer worden er nog bloemencorso’s gehouden. Oude, maar ook moderne scheepswerven kom je er tegen. Zo ben je in Zuid-Friesland, waar nog gekaatst wordt en waar de gemoderniseerde Thialf schaatsbaan in Heerenveen je welkom heet. Oude klokkenstoelen van weleer vind je bij bosjes in het Stellingwerverland, waar nog een eigen taal wordt gesproken: het Stellingwerfs. Voor het “Mirdummer klif” en het kleinste haventje van Friesland Laaxum moet je naar het mooie Gaasterland tussen Lemmer en
Stavoren. Ze noemen het “de Parel van Friesland”. Stavoren of Staveren, mag ik het even zeggen hier? Als jongetje van 8 jaar mocht ik – Eddy – in 1936 mee met de vader en moeder van een vriendje (de vader was machinist) met de trein van Hengelo (O) naar Enkhuizen en daar met de boot naar Stavoren over de Zuiderzee, met Ameland als bestem-ming voor een weekje vakantie. Toen al! Zij hadden vrij reizen, daarom mocht ik mee. Een belevenis voor mij! Ben je in de mooie provincie Drente, in het “oude land van Bartje”, dan vind je er hune-bedden en bossen overal, wijd en zijd. En de Balloërkuil met het rechtsgeding uit vroeger jaren, voor liefhebbers van geschiede-nis. De schitterende brinkdorpen met altijd wel een hotel of overnachtingsplaats, of ga naar Diever als de Shakespearespelen daar worden gehouden, naar Dwingelo, mooier natuur met zijn schitterende vennen en heide is er in ons land haast niet te vinden. Hebt u ’t oude stadje Steenwijk al eens bezocht? Bij Rouveen en Staphorst ligt het “slagenland”, je vindt er ontelbare, smalle en zeer lange weidestroken. En zoek je kraggen, wielen of punter dan kom je in het “beuzenland”, waar men Nedersaksisch spreekt, een taal als het Twents, weer een beetje anders, voor een ABN-er haast niet te verstaan. Maar ze spreken er zeker nu ook onze mooie Nederlands taal, met Engels doorspekt wellicht. Kraggen zijn kleine drijvende rieteilandjes in poelen en wielen, die drijven in overgebleven waterkuilen (wielen) van vroegere over-stromingen. Punters zijn kleine boten waarmee o.m. goederen en van alles wordt vervoerd, kijk naar Giethoorn. Er op uit te voet, met de fiets of auto in deze streek, er is nog zo veel meer waar het getrainde oog van de toerist graag naar kijkt. Heer Kwast was met zijn gezin als betalend gast bij de Familie Gieskes in het gehuchtje “Marijenkamp” zeer goed te spreken. NB. Klikt u “Blokzijl”, of “Vollenhove”, maar eens aan op uw computer, ook het haventje Laaxum staat er op met zelfs een filmpje en veel informatie. Groeten, Eddy.
pagina 22
ALARM!
GIFTVERSCHIJNSELEN!!
Een echtgebeurd historietje uit Algerije,
door Oscar Ceulemans.
Zomer 1979,. ik ben tolk bij een groots
opgezette bouwplaats. Bouwen van twee
fabrieken voor de bewaring van aardgas
door Japanners. Wij zijn onderaannemer
maar het zijn onze jongens die alles doen
moeten en wel onder de leiding van, laat ik
hem Koos noemen, een kundig ingenieur,
van alle markten thuis, werkzaam, sluw, taai
en wantrouwig. Wij werken 7 dagen per
week en mogen om de drie maanden naar
huis! Plaats: Hassi-R-Mel, godvergeten oord
midden in de steenwoestijn, 50 graden,
slangen, schorpioenen, zandstormen,
barakken, kakkerlakken, uitgedroogde
rivierbeddingen. Luchtspiegelingen vol
wuivende palmen, vergeet het maar! Ik heb
de ganse voormiddag moeten tolken en daar
de vertaler der Japanners wegens diarree
leeggelopen en uitgevallen is, ben ik alleen
van dienst tijdens een werkvergadering met
Arabieren, Aziaten en een enkele Neder-
lander, voornoemde Koos, ongeduldig bij de
volgens hem nutteloze samenkomsten
waarbij veel gepraat doch weinig gezegd
wordt. Koos luistert, knikt, stemt in, kijkt
begrijpend naar de anderen, vergeet
daardoor alles en bouwt lustig verder!. Maar
ditmaal is hij ongeduldig. Hij weet dat ik na
de vergadering naar de 100 km afgelegen
woestijnstad Ghardaia moet voor een
kwestie van werkvergunningen. Als ik voor
de zoveelste maal, de zoveelste flauwekul
vertaald heb wordt hij woest! Loopt rood aan,
lost een krakende Hollandse vloek en
snauwt mij toe' "Dat het gezeik nu lang
genoeg geduurd heeft en de hele bende
klere… beter zou opkrassen, want dat wij
wel wat anders te doen hebben dan naar
hun idiote opmerkingen te luisteren!" Vertaal
dit eventjes in beschaafd Frans en puriteins
Engels! Ik brabbel zoiets van "Baas heeft
weinig tijd, wil aanwezig zijn bij het beton-
gieten, moet spijtig onderbreken alhoewel
uiterst geïnteresseerd,en hoopt volgende
week op voortzetting dezer ongemeen
interessante bespreking!" Koos rommelt nog
iets van "Klootzakken, kom Oscar,
wegwezen!" Ik kruip in mijn Renaultje en ben
anderhalf uur later in Ghardaia, onvergetelijk
Oosters getinte stad, onmogelijk hier in
enkele lijnen te omschrijven, met onder
andere een missiepost der witte paters die
telkens voor mij een extra mis celebreren die
ik godvruchtig onderga, omdat ik weet dat er
daarna biefstuk-friet met Belgisch bier op het
menu staat! Schande, maar begrijpelijk na
de vele couscous en het slijmerig-zoete
gebak, braakverwekkend voor een Vlaamse
maag! De arbeidsinspecteur is afwezig en ik
kan mij veroorloven de "bar-kelder" van het
plaatselijk toen nog 5-sterrenhotel "Les
Rostemides” (Oud koningsgeslacht) te
bezoeken waar ik trouwens een onzer
werktuigkundigen moet ophalen, net terug uit
Holland. In de bar-kelder is het heerlijk koel
en in een der rondom gelegen nissen vind ik
onze man, blij mij te zien en tot aan de hals
gevuld met whisky-soda, zodat hij alleen nog
gorgelende geluiden uitstoot. Nauwelijks
gezeten komen er twee koppels druk en
bezorgd pratend aan ons voorbij en gaan
Oscar Ceulemans
pagina 23
plaatsnemen in de nis naast ons. Aan hun
platte kaaskleurige gezichten te zien
waarschijnlijk net aangekomen vreemde
toeristen, een zeldzaamheid in dit woestijn-
gebied. Aan hun taal en dialect hoor ik
onmiddellijk dat het Oost-Vlamingen zijn,
waarschijnlijk uit de omgeving van Sint
Niklaas. Ik krijg onwillekeurig het onderwerp
van het gesprek mee, het gaat over een der
jonge vrouwen die bij het verlaten van een
halfdonkere souvenirwinkel op de staart van
een kat getrapt heeft, waarna deze briesend
haar tanden in de linkerkuit van het vrouwtje
geplant heeft, twee diepe blauw aangelopen
merktekens achterlatend. Buiten de licht
brandende pijn vreest zij voor een
vergiftiging en daar gaat het nu over. Zij
hebben tevergeefs een dokter gezocht, niet
gevonden en zoeken hulp in ons hotel. Na
een korte beraadslaging komen zij naar mij
toe in de hoop dat ik misschien "de dokter"
ben. Zij spreken mij aan in een soort Frans
waarbij je sokken afzakken. Ik zeg hen dat ik
geen dokter ben en schakel over op
"Vlaams", tot grote opluchting van het
gebeten vrouwtje, dat alreeds een oplossing
in het verschiet ziet! ……. Ja, toen is de
duivel in mij gevaren, oordeel zelf:
Ik vertel met een stalen smoelwerk dat ik
terzake tamelijk veel ervaring heb en aan
bepaalde verschijnselen met zekerheid kan
vaststellen of er al dan niet
vergiftigingsgevaar bestaat! Het valt mij
evenwel pijnlijk en uiterst delicaat een
precieze diagnose te stellen en ik heb
ernstige bezwaren hierover een voorstel te
formuleren. Maar de schrik zit er in en het
vrouwtje mitsgaders haar brave echtgenoot
wuiven alle bezwaren bij voorbaat weg! Ja,
dan moet het maar, zeg ik zuchtend. Zie
hier, en op de achterzijde van een bierviltje
schets ik grofweg het menselijk lichaam. Ik
verklaar al tekenend "Kijk, hier is het hart, de
bloedpomp die een hoofdader bevoorraadt
die verticaal naar beneden naar de
onderbuik loopt, zich in twee splitst als een
vork en dan langs de liesstreken doorloopt in
beide benen tot de tenen toe!" Welnu, het is
aan de kleur dezer vlak onder de huid
liggende aders in de liesstreek van het
“gebeten been" dat ik kan vaststellen of er
eventueel vergiftigingsverschijnselen te
bespeuren vallen! Het vrouwtje wordt er stil
van, kijkt mij verslagen aan en stottert tot
haar echtgenoot: "Wat doen we, Louis?"
Deze zegt; "Ja Anneke, ga maar even apart
met mijnheer, bij den dokter moet ge u toch
ook ontbloten, ge zult er niet van sterven en
alles is beter dan die onzekerheid, niet?"
Vooraleer weg te gaan wil ik toch even een
blik werpen op het kuitje, niks aan de hand
hoor! Ja, dan is de maat vol! Ik kan niet
langer ernstig blijven en barst in een onbe-
daarlijk lachen uit! Tranen rollen over mijn
wangen, een ware explosie met gierende
lachsalvo’s met tussenin toch
geruststellende woorden "Kinderen, niks aan
de hand en zeker niet aan de kuit, laat ons
hierop drinken, joepie! Het gezellig
samenzijn duurde tot laat in de nacht,
jongens, jongens, leve de slagader, bron van
bloed en pret! Het toeval wilde dat wij later in
hetzelfde Sabenatoestel richting Brussel
zaten! Nieuwe lachsalvo’s, Champagne,
lekker eten, geen kattebeten. Oscar, wat
denkt ge, even controleren, men weet nooit!
FOEI!! .
De in het artikel genoemde plaatsen en de
twee grote Thomassenprojecten in Algerije
Ghardaia Hassi-R-Mel
pagina 24
Nieuws van en over de bedrijven Landbouwdrone is vliegende tractor Bron: Dagblad Tubantia
Aangeleverd door Eddy Krabbenbos De Osse Groep, eigenaar van onder meer de machinefabrieken Thomassen Machining in Rheden en Boessenkool in Almelo, heeft een “vliegende tractor” ontwikkeld. Terwijl de boer in geen velden of wegen is te bekennen, besproeit of bemest een landbouwdrone de gewassen op de akker. Onlangs slaagde een proefvlucht, over een jaartje moet de drone op de markt komen. De drone meet 2,5 bij 2,5 meter met daaronder een sproei-installatie, heeft acht rotoren, vliegt op elektriciteit en kan maximaal 150 kilogram tillen. “Daarmee kun je twee hectare besproeien”, vertelt directeur-eigenaar Eelco Osse van de Osse Groep uit Almelo. “De drone zal straks zelf de lading kunnen bijvullen en zich bij het basisstation zelf kunnen opladen. Net zoals je robotmaaier thuis. Het betekent dat je met onze drone in totaal 80 hectare achter elkaar kunt bewerken, zonder dat de boer erbij hoeft te zijn. De patronen voor de vluchten kun je vooraf met coördinaten invoeren en de vliegende trekker kan dag en nacht zijn werk blijven doen”, aldus Osse. Geestelijk vader van de landbouwdrone is Winfried Rijssenbeek uit Voorthuizen. De vliegende trekker is vervolgens samen met Osse en onder meer de universiteiten in Twente en Wageningen verder ontwikkeld. Met het eerste prototype is onlangs een geslaagde proefvlucht gemaakt op een vliegveldje. “We gaan de komende tijd wat verbeteringen aanbrengen. We doen iets aan het design en willen toe naar onder andere een kleinere generator, gebruik van lichtere materialen en een robuustere uitvoering”, zegt Osse, die samen met Rijssenbeek speciaal het bedrijf Drone4Agro heeft opgericht. Osse verwacht de eerste vliegende trekker over een jaar op de markt te kunnen aanbieden voor 60.000 euro. “We zullen in ieder geval de eerste productie hier bij Boessenkool in Almelo doen. Uiteindelijk kan het echt om grote aantallen gaan, denken we. Al snel om vele duizenden in Europa. Dat betekent dat we de komende jaren tientallen mensen extra nodig hebben”. De aanleiding
Een groep van zeven Nederlandse biologische boeren klopte 3 jaar geleden aan bij Boessenkool, onderdeel van de Osse Groep. “Bij het traditionele boeren wordt het materiaal alsmaar groter, waardoor je steeds meer grond dicht rijdt. Vervolgens moet er nog dieper worden geploegd om weer losse grond te krijgen. De ultieme wens van de boeren was geen sporen op het land”, vertelt de 41-jarige Osse uit Hoge Hexel. Met de vliegende trekker als resultaat. “Zover we weten uniek in de wereld. In China schijnt iemand er eentje te hebben ontwikkeld, maar die kan slechts 5 kilogram tillen. Onze drone kan 150 kilogram meenemen. Daarmee is het commercieel aantrekkelijk. Octrooien en regels Gezien de ontwikkelingen op het gebied van drones rekent hij erop dat concurrenten snel aan de slag gaan met een vergelijkbare, vliegende trekker. De technologie van verschillende onderdelen van zijn landbouwdrone zijn dan ook met octrooien veiliggesteld. Het vliegen met onbemande vliegtuigjes is nu in Nederland aan strikte regelgeving gebonden. “Je hebt momenteel zelfs nog een vliegbrevet nodig. Een van de betrokkenen bij ons project is dan ook een piloot. We gaan er echter van uit dat de regelgeving gaat veranderen voor vliegen boven eigen land. Dat biedt boeren en fruittelers de mogelijkheid onze drone in te zetten”.
Boven: directeur Osse in de bedrijfshal bij een drone. Onder: Model van de vliegende trekker.
pagina 25
Nieuws van en over de bedrijven Howden Thomassen Compressors (Opgetekend door Ab Boersma) Volgens mijn contact binnen Howden is er deze keer niet veel nieuws te melden. Alleen vind er binnenkort een interne verhuizing plaats. De afdeling training heeft dan onderhand wel alle hoeken en gaten van het terrein gezien. Ook hun website laat geen nieuws zien. Wat mij wel opviel is een foto die in de fabriek genomen is van de jonge lieden Theo en Steven die een zuiger aan het monteren zijn.
zuigermontage
Zie toch eens hoe anders het er aan toe gaat dan, pakweg, 5 jaar geleden. Er worden witte helmen gedragen en ze hebben een veiligheidsbril op. Verder dragen ze vers gestreken grijze overalls (met naam!) en werkhandschoenen. In mijn tijd was het alleen verplicht om veiligheidsschoenen aan te hebben en met handschoenen aan heb ik nooit makkelijk kunnen werken. Verder weet ik dat Theo deze klus alleen wel aankan.
De onderhavige compressor laat wat laatste ontwerpen zien. Zo is daar een plastic stuk gereedschap, met gleuf aan de bovenkant, voor het makkelijk inbrengen van de zuiger in de cilindervoering. Vroeger was deze bus van staal (zonder gleuf) en lastig te tillen. Zonder een geleidebus wil het niet lukken vanwege de uitstekende zuigerveren. De zuiger heeft de draagbanden in het midden en daaraan is te zien dat het hier om een zwevende zuiger gaat. Uit de kleur van de compressor is op te maken dat hier waarschijnlijk om een NAM (Nederlandse Aardolie Maatschappij) levering gaat. De flexibele slangen op de achtergrond verraden dat het aandrijvende werktuig een hydraulisch motor is. Een volgende keer hopelijk wat meer nieuws.
pagina 26
OPLOSSING PUZZEL 102 Het woord dat we zochten is: BUITENKANTOREN . Hopelijk was het niet te moeilijk.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
1 a u t o b a n d
2 d e u r
3 d i t
4 g a s m o t o r
5 n e e
6 g a r n a a l
7 b a k k e r
8 h a l l o
9 h o l l a n d
10 o n t b ij t
11 k o u d
12 v l e e r m u i s
13 s n e l w e g
14 m o r g e n
1 car tyre (Engels) 2 Tür (Duits) 3 hierdie (Zuid-Afrikaans) 4 gas engine (Engels) 5 njet (Russisch) 6 udang (Indo) 7 boulanger (Frans) 8 ni hao (Chinees) 9 belanda (Indo) 10 petit dejeuner (Frans) 11 froid (Frans) 12 bat (Engels) 13 Autobahn (Duits)
14 mañana (Spaans)
SCHAKELWOORD103 Door Ab Boersma Bij welk land hoort de geldeenheid? In het grijze vlak ontstaat een woord.
1 Frank 2 Roepie 3 Ringgit 4 Levi 5 Dong 6 Baht 7 Won 8 Zloti 9 Bolivar 10 Rand 11 Roepia 12 Naira
13 yen
Bladvulling. Winterkost, zoals
gepresenteerd in het
Openluchtmuseum
pagina 27
Indien onbestelbaar retour: Smitsweide 19, 6983 EH Doesburg
De eerste MS9001HA
gasturbine. Lees het artikel
over deze gigant op de
pagina’s 14 en 15.
