De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende kwetsbare ouderen · Samenvatting pagina 2 1....

De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende

kwetsbare ouderen

Visie van beleidsmakers en adviseurs in de ouderenzorg op de kansen en

bedreigingen voor de fysiotherapie

Hogeschool Utrecht, Faculteit Gezondheidszorg

Verkorte opleiding master fysiotherapie, mei 2013

Irene Leermakers

Rien van Manen

Fenna Morrenhof

Anieta Slagmolen

Lieane Strating

Begeleider: Mariëlle Jans

De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende kwetsbare ouderen Pagina 1

Inhoudsopgave

Samenvatting pagina 2 1. Inleiding pagina 3

2. Methode pagina 3

3. Resultaten pagina 6

4. Discussie pagina 11

5. Aanbevelingen pagina 11

Literatuur pagina 13 Bijlage 1 projectplan pagina 14 Bijlage 2 topiclijst interview pagina 19


Samenvatting

In deze notitie is de visie van een aantal beleidsmakers en adviseurs op de rol van de fysiotherapeut bij thuiswonende kwetsbare ouderen beschreven. Dit is onderzocht door middel van zeven half gestructureerde interviews bij vertegenwoordigers van verschillende organisaties. Uit het resultaat van het onderzoek blijkt dat men de (geriatrie) fysiotherapeut een rol toebedeeld, maar dat deze divers van aard is. De fysiotherapeut moet werken aan meer inhoudelijke ontwikkeling en wetenschappelijke onderbouwing, duidelijke afbakening van het domein en aantonen wat de meerwaarde is van de fysiotherapeut zodat hij een goed onderhandelaar is op de zorgmarkt en de begeerde partij voor organisaties wordt om mee in zee te gaan. De fysiotherapeut kan eraan bijdragen dat de zorg en het welzijn van de thuiswonende kwetsbare oudere van een hoge kwaliteit is, waardoor mogelijk zorgkosten beheersbaar blijven. Om hier goed invulling aan te kunnen geven moet multidisciplinair samenwerken het uitgangspunt zijn. Op het gebied van preventie is ook een rol weggelegd voor de fysiotherapeut, echter vanwege nog onduidelijke financiële gevolgen is nog niet helder hoe hier invulling aan gegeven moet worden. In de visie van beleidsmakers en adviseurs moet er ter ondersteuning van de behandeling door de fysiotherapeut ook gebruik gemaakt worden van technologische ontwikkelingen zoals e-health. Wat betreft domotica en begeleiding op afstand is het één en ander nog in ontwikkeling. Samenvattend zal de fysiotherapeut proactief moeten zijn, zelfinitiatief moeten ontplooien en innovatief moeten zijn bij de behandeling van thuiswonende kwetsbare ouderen.


1. Inleiding

Door het toenemend aantal ouderen en de stijgende levensverwachting van de groep

ouderen ontstaan er in de toekomst een aantal problemen in de ouderenzorg. Eén van deze

problemen ligt op het gebied van de zorgvoorzieningen. Er is sprake van een dubbele

vergrijzing en er komen steeds meer kwetsbare ouderen (1). Dit zijn ouderen die zowel

lichamelijk als geestelijk minder vitaal zijn. Zij zijn vaak afhankelijk van zorg, maar willen zo

lang mogelijk thuis blijven wonen en stellen de gang naar het verpleeg- of verzorgingshuis

uit. Hierdoor verschuift een deel van de huidige intramurale zorg naar extramurale zorg.

Extramurale zorg kenmerkt zich door een groot aantal zorgaanbieders. Dit betekent dat er

veel verschillende hulpverleners bij de ouderen thuiskomen en dat maakt de coördinatie van

zorg en behandeling complex. De extramurale zorg is hier niet goed op voorbereid en kan

niet altijd goed in spelen op de zorgvraag van de kwetsbare oudere in de thuissituatie (2).

Een oplossing voor het hier bovengenoemde probleem is het bieden van multidisciplinaire

zorg en behandeling aan huis, waarbij de zelfredzaamheid en het welbevinden van de

oudere centraal staat (3). Door de verschuiving van het accent op medische zorg naar

welbevinden (4) zijn zorgprofessionals genoodzaakt om over de muren van hun eigen

discipline heen te kijken en te gaan samenwerken met anderen. Daarnaast is het van belang

dat formele en informele zorg en maatschappelijke voorzieningen goed op elkaar aansluiten.

Om de kosten van de zorg beheersbaar te houden zal er namelijk een verschuiving plaats

vinden van formele naar informele zorg. Beleidsorganisaties, adviseurs in de ouderenzorg en

patiëntenorganisaties erkennen dat bij de verandering van de zorg voor ouderen, een rol is

weggelegd voor de (geriatrie) fysiotherapeut. Medici hebben inmiddels een visiedocument

opgesteld ter bevordering van sterke medische zorg aan kwetsbare ouderen thuis (5).

Binnen de fysiotherapie is er echter nog veel onduidelijkheid over deze rol.

Om hier meer duidelijkheid over te krijgen en om beter in te kunnen spelen op de kansen en

bedreigingen voor de fysiotherapie is deze notitie geschreven. Door middel van kwalitatief

onderzoek, in de vorm van interviews, is getracht een beeld te krijgen van de visie van

beleidsmakers en adviseurs in de ouderenzorg over de rol van de fysiotherapie bij de

behandeling van een groeiende groep thuiswonende ouderen. De probleemstelling van dit

onderzoek luidt: `Wat is de visie van beleidsmakers en adviseurs op het gebied van

ouderenzorg op de rol van de fysiotherapeut bij een groeiende groep thuiswonende

kwetsbare ouderen?’Als subdoel is daarbij gesteld: `Welke kansen en bedreigingen zijn er

voor de fysiotherapie?’

2. Methode Door het afnemen van interviews is onderzoek gedaan naar de visie van beleidsmakers en

adviseurs over de rol van de fysiotherapeut in een veranderende ouderenzorg. Interviews

zijn een goed middel om ideeën en overwegingen van personen te horen en te vergelijken


en een vooraf geformuleerde probleemstelling te beantwoorden (6) Voorafgaand aan het

onderzoek is een projectplan geschreven (zie bijlage 1). Er zijn in dit onderzoek zeven

interviews afgenomen met een half gestructureerd karakter, waarbij gewerkt is met een

topiclijst (zie bijlage 2). Per topic is gevraagd welke kansen en bedreigingen de geïnterviewde

zag voor de fysiotherapie. Drie geïnterviewden hebben op eigen verzoek de topiclijst

toegestuurd gekregen vóór het interview. De projectgroep bestaat uit vijf leden. Drie leden

hebben de interviews afgenomen, waarbij de rol van interviewer en notulist wisselde per

interview. De interviews zijn afgenomen op de werkplek van de geïnterviewde en de

tijdsduur per interview was 45 minuten. De interviewverslagen zijn opgesteld aan de hand

van geluidsopnames en aantekeningen, die tijdens het interview gemaakt zijn. Deze

geluidsopnames zijn vernietigd na het maken van het verslag. Het interviewverslag is ter

goedkeuring opgestuurd naar de geïnterviewden, zodat zij naar eigen wens het verslag

konden wijzigen. Twee andere projectleden hebben de interviewverslagen per topic

beoordeeld op overeenkomsten en verschillen. De geïnterviewden hebben allen

goedkeuring verleend aan het verspreiden van de notitie binnen de groep verkorte master

fysiotherapie 2012-2013 en de andere geïnterviewden van het onderzoek. Er zijn voor het

onderzoek interviews afgenomen bij beleidsmakers en adviseurs, die op verschillende

niveaus in de ouderenzorg actief zijn (zie figuur 1).

Figuur 1. Niveaus adviseurs en beleidsmakers ouderenzorg ten opzichte van kwetsbare

oudere in de thuissituatie.

Op microniveau is er een goede multidisciplinaire samenwerking tussen zorgaanbieders van

belang. Op mesoniveau spelen gemeenten en welzijns- en zorgorganisaties een belangrijke

rol voor de kwetsbare oudere. Op macroniveau speelt het Koninklijk Genootschap voor


Fysiotherapie een belangrijke rol in het maken van het beleid voor de fysiotherapie. Op

macroniveau heeft de zorgverzekeraar een steeds groter wordende rol in de financiering van

de (geriatrie)fysiotherapie. In tabel 1 staan de geïnterviewden en hun organisatie vermeld.

Tabel 1 Overzicht van organisaties en functies

Organisatie Doel organisatie Microniveau

1. ProGez o Adviseur

Adviesorganisatie voor multidisciplinaire samenwerking en vernieuwing in de eerste lijns zorg

Mesoniveau

2. Gemeente Borger- Odoorn o Adviseur Wmo

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

3. Interzorg Noord Nederland o Directeur Uitvoering en Innovatie en o Coordinator medische zaken

Interzorg biedt wonen, zorg en dienstverlening aan ouderen vanuit negen locaties in Noord en Midden-Drenthe.

Macroniveau

4. Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)

o Relatiemanager KNGF

De beroepsvereniging die de belangen behartigt van aangesloten fysiotherapeuten

5. Nederlandse Vereniging voor Geriatriefysiotherapie (NVFG)

o Bestuurslid (tevens lector Healthy Lifestyle Ageing and Health Care aan de Hanzehogeschool te Groningen)

Een door het KNGF erkende specialistenvereniging met als doel de ontwikkeling en de toepassing van gespecialiseerde fysiotherapie ten behoeve van de gezondheid en het welzijn voor ouderen

6. Zorgverzekeraar

o beleidsadviseur Kwaliteit en

Innovatie van Achmea

Landelijk opererende zorgverzekeraar

Andere belangrijke landelijke organisaties in de ouderenzorg op macroniveau zijn Actiz en

Vilans. Actiz is een organisatie voor zorgondernemers en Vilans is een kenniscentrum voor

langdurige zorg. De vertegenwoordiger van Actiz die benaderd is voor een interview gaf aan

te weinig kennis over het onderwerp te hebben om een bijdrage te kunnen leveren aan het

onderzoek. Door miscommunicatie is het niet gelukt binnen de gestelde tijd van dit project

de visie van Vilans te vragen en te verwerken. Alle andere geïnterviewden waren

enthousiast en bereidwillig tot het geven van een interview over dit onderwerp.


3. Resultaten De resultaten zijn per topic weergegeven

Kernbegrippen voor de toekomst van de ouderenzorg Het resultaat van de vraag wat de kernbegrippen voor de toekomst van de ouderenzorg zijn is verwerkt in tabel 2.

Tabel 2. Kernbegrippen voor de toekomst in de ouderenzorg

Organisatie Genoemde items KNGF Betaalbaarheid, doelmatigheid en thuissituatie Achmea Zo lang mogelijk vitaal en zelfredzaam Interzorg, med. zaken Kwaliteit en kostenbeheersing ProGez Kwaliteit van leven Interzorg,uitvoering en innovatie

Betaalbaarheid en duurzaamheid

Wmo Eigen kracht ouderen, zelf regie voeren over welzijn/ gezondheid

NVGF Zelfmanagement en zelfregie.

Gevolgen fysiotherapie

Wat betreft de gevolgen voor de fysiotherapie in de 1ste lijns ouderenzorg (tabel 3) ziet het

KNGF met name een bedreiging, een kaalslag, door een terugtredende overheid, een

calculerende klant en zorgverzekeraar. Zorg wordt in de toekomst alleen ingekocht als het

niet anders kan. Men ziet voor de fysiotherapeut een preventieve rol weggelegd om

gezondheidsproblemen en kosten beheersbaar te houden. Het advies is afbakening van het

domein van de fysiotherapie en samenwerking zoeken met collega’s. Dan kan men kennis en

kunde bundelen en is het mogelijk je te onderscheiden op kwaliteit en inhoud. Men ziet de

(geriatrie) fysiotherapeut als coach en casemanager op het gebied van gezondheid en

bewegen, die door het in bewegen krijgen en houden van ouderen gezondheid bevordert.

Tabel 3. Gevolgen voor de fysiotherapie in de 1ste lijns ouderenzorg

Organisatie Genoemde items KNGF Bedreiging, preventieve rol Achmea Grotere preventieve rol Interzorg, med. zaken Afbakenen domein, onderscheiden belangrijk, samenwerken ProGez Meer huisbezoeken, aan huis behandelen en ondersteunen Interzorg,uitvoering en innovatie

Grotere preventieve rol

Wmo Curatieve en preventieve rol NVGF Coachende rol, casemanager gezondheid en bewegen


Multidisciplinaire samenwerking

Voor de multidisciplinaire samenwerking in de eerste lijn (tabel 4), wordt een coördinerende

en signalerende rol toebedeeld aan de fysiotherapeut op het gebied van gezondheid en

bewegen. Het KNGF geeft als enige aan dat de fysiotherapeut bij uitstek de rol van

zorgregisseur op zich kan nemen. Voor een kwetsbare oudere is het van belang dat

zorgprofessionals problemen signaleren en elkaar weten in te schakelen middels korte

lijnen. Lokale samenwerkingsverbanden met huisartsen, GGZ, paramedici en thuiszorg

kunnen door een gestructureerd aanbod gezondheidswinst boeken, volgens ProGez.

Volgens het NVFG dient er zo min mogelijk hiërarchie in een team zijn. De zorg wordt

gevormd om de oudere. Hiervoor zal men indien nodig de wijk in moeten en men moet af

van het denken in kolommen of hokjes. Multidisciplinaire zorg wordt door allen als

belangrijk gezien, hoewel Achmea aangeeft dat met multidisciplinaire samenwerking de

kosten niet per definitie omlaaggaan.

Tabel 4. Multidisciplinaire samenwerking in de eerste lijn

Organisatie Genoemde items KNGF Fysiotherapeut als zorgregisseur Achmea Belangrijk, niet altijd goedkoper Interzorg, med. zaken Belangrijk ProGez Lokale samenwerkingsverbanden geven gezondheidswinst Interzorg,uitvoering en innovatie

Belangrijk, wel focus houden op hulpvraag oudere

Wmo Buiten hokjes leren denken is belangrijk NVGF Zo min mogelijk hiërarchie in wijkteam

Specialisatie geriatriefysiotherapie

Heeft de geriatriefysiotherapeut een toegevoegde waarde ten opzichte van een algemeen

fysiotherapeut? (tabel 5)Wanneer er sprake is van een complexe hulpvraag ten gevolge van

multimorbiditeit bij ouderen en van multidisciplinaire zorgverlening , kan de

geriatriefysiotherapeut een belangrijke bijdrage leveren. Volgens het KNGF is diagnostiek en

screening de meerwaarde van een geriatriefysiotherapeut. “De kennis bestaat in de

geriatriefysiotherapie met name uit kennis van pathologie, het interfereren van

pathologieën met elkaar en de problematiek die dat veroorzaakt en de medicatie, die daarbij

wordt gebruikt. Dat is de grootste kracht van de geriatriefysiotherapie, die daarmee zijn

positie alleen maar sterker ziet worden.” aldus de Nederlandse Vereniging voor

Geriatriefysiotherapie. Kennis, expertise en het wetenschappelijk valideren van deze kennis

is belangrijk. De geriatriefysiotherapeut moet aansluiting zoeken bij universiteiten en

hogescholen en zich hiermee op de kaart zetten om op inhoudsniveau te weten wat de

behandeling toevoegt aan de kwaliteit van leven. Daarnaast is het van belang je te profileren

in de maatschappij. De master geriatriefysiotherapeut kan hier een actieve rol in spelen door


mee te denken op wijk- of gemeenteniveau. De zorgverzekeraar zet hier een kanttekening

bij. Zolang het KNGF geen duidelijke taakomschrijving binnen de multidisciplinaire

ontwikkelingen heeft, wordt de geriatriefysiotherapie wordt wel ingekocht als

verbijzondering, maar worden er geen andere afspraken gemaakt en blijft de huisarts de

poortwachter.

Tabel 5. Toegevoegde waarde specialisatie geriatriefysiotherapie

Organisatie Genoemde items KNGF Diagnostiek en screening Achmea Duidelijke taakomschrijving ontbreekt Interzorg, med. zaken Niet alleen richten op inhoudsniveau, ook richten op

positionering in maatschappij ProGez Specialismen zijn er niet voor niets Interzorg,uitvoering en innovatie

Kennis en expertise belangrijk, wel wetenschappelijk valideren

Wmo Te weinig kennis van deze specialisatie NVGF Meerwaarde bij complexiteit

Van zorg naar welzijn

Over de rol van de fysiotherapeut bij de verschuiving van het geven van zorg naar focus op

welzijn zijn de visies wat meer divers(tabel 6). De rol van de fysiotherapeut is volgens het

KNGF een coachende rol. Achmea ziet de fysiotherapeut meer ziet als spelverdeler bij de

interactie tussen zorg en welzijn, en overal een leidende rol voor de huisarts en thuiszorg.

Men ziet de rol van de fysiotherapeut met name inhoudelijk in consultering, diagnosticering

en beoordelen van de thuissituatie, terwijl de directeur uitvoering en innovatie stelt dat de

oudere wel ondersteuning nodig heeft in zelfredzaamheid, maar dat dat niet moet worden

overgenomen. ProGez ziet een verschuiving van zorg naar welzijn, maar benoemt hier niet

specifiek een rol voor de fysiotherapeut.

Tabel 6. Rol van fysiotherapeut bij verschuiving geven van zorg naar focus op welzijn

Organisatie Genoemde items KNGF Coachende rol Achmea Spelverdeler bij interactie zorg en welzijn Interzorg, med. zaken Consulterend, diagnosticerend, beoordeling thuissituatie ProGez Geen specifieke rol voor de fysiotherapeut Interzorg,uitvoering en innovatie

Coördinerende rol niet overnemen van oudere

Wmo Te weinig kennis over deze rol NVGF Meer kijken naar participatie

Technologische ontwikkelingen

Op de vraag of technologische ontwikkelingen een rol kunnen spelen bij kwetsbare ouderen


thuis (tabel 7), wordt unaniem geantwoord dat een elektronisch cliëntendossier(ECD) veel

mogelijkheden biedt in de multidisciplinaire verslaglegging, monitoring en doorkoppeling

van gegevens naar derden. De ontwikkeling van domotica, ter ondersteuning van de

zelfredzaamheid, is niet meer te stoppen. De vraag is of de fysiotherapeut niet de kennis

moet laten bij de deskundigen op dit gebied. Een andere ontwikkeling is e-health en het

begeleiden op afstand. Het oefenen van een cliënt met behulp van een interactief

beeldscherm is een interessante ontwikkeling. Hier zijn nog geen betaaltitels voor bij de

zorgverzekeraar. De kracht van de fysiotherapeut blijft echter het contact van mens tot

mens, aldus de directeur innovatie en uitvoering van Interzorg.

Tabel 7. Technologische ontwikkelingen.

Organisatie Genoemde items KNGF ECD, domotica geeft ondersteuning oudere Achmea ECD, steeds meer zorg vanuit ICT georganiseerd, nog geen

betaaltitels voor e-health Interzorg, med. zaken ECD, mogelijk in toekomst web-based behandelen ProGez ECD, domotica niet weg te denken, niet voor iedere oudere Interzorg,uitvoering en innovatie

ECD, E-health als ondersteuning

Wmo ECD, stimuleert multidisciplinair overleg NVGF ECD, wetenschappelijke evidentie belangrijk

Vergoedingen Over de beweegredenen om beslissingen te nemen ten aanzien van vergoedingen voor

fysiotherapie in de 1e lijn bij kwetsbare ouderen geven de meeste geïnterviewden aan dat

het gebied van preventie belangrijk is (tabel 8). Er zijn hiervoor nog geen betaaltitels

ontwikkeld door de Nederlandse Zorg autoriteit (NZa) en het is nog niet bekend of het

directe schadelastvermindering op langere termijn geeft. Het wordt wel als belangrijk gezien

(“kosten aan de achterkant terugverdienen”), doordat mogelijk op lange termijn zorgkosten

in de tweede en derde lijn bespaard kunnen worden. De fysiotherapeut wordt gezien als een

gebrekkige onderhandelaar met zorgverzekeraars en andere financiers, omdat ze hun

krachten niet bundelen. De NVGF en Interzorg (medische zaken) zien extra

betaalmogelijkheden voor het multidisciplinair werken, als dat leidt tot meer kwaliteit en het

optimaliseren van het zorgen behandeltraject. Door het KNGF worden aangetoonde

doelmatigheid, transparantie en een afgebakend domein genoemd voor vergoeding van de

(geriatrie) fysiotherapie.

Tabel 8. Vergoedingen fysiotherapie

Organisatie Genoemde items KNGF Doelmatigheid aantonen, afbakenen domein


Achmea Nog geen betaaltitels voor preventie Interzorg, med. zaken Krachten meer bundelen in onderhandelingen ProGez Overleg verschillende partijen(WMO/zorgverz) belangrijk Interzorg,uitvoering en innovatie

Bij preventie aantonen dat schadelast vermindert

Wmo Samenwerken en overleggen met zorgverzekeraar NVGF Multidisciplinair werken vergoeden bij aantonen van meer

kwaliteit

Toekomst ouderenzorg

Hoe ziet de fysiotherapie bij kwetsbare thuiswonende ouderen er over 10 jaar uit? Langer

thuis blijven wonen houdt in dat kwetsbare ouderen gezonder en mobieler moeten blijven.

Naast de zorg zal er preventie van zorg zijn. De fysiotherapie heeft zijn plek veroverd op het

gebied van preventie. Zorgverzekeraars zullen daar steeds meer in gaan investeren om te

voorkomen dat de kosten hoger worden, als iemand in de tweede of derde lijns voorziening

wordt opgenomen. Er zal dan wel bewijs moeten zijn dat de behandeling effect heeft op de

gezondheid en welzijn van mensen. Multidisciplinair handelen en thuis behandelen zijn een

vanzelfsprekendheid (zie tabel 9).

Tabel 9. Fysiotherapie bij kwetsbare thuiswonende ouderen over 10 jaar.

Organisatie Genoemde items KNGF Specialisten met ondersteuning van algemeen

fysiotherapeuten Achmea Preventie belangrijk om zorg of toename zorgvraag te

voorkomen Interzorg, med. zaken Mensen kiezen voor deskundigheid, specialisaties ProGez Naamsbekendheid belangrijk, onderscheidend vermogen Interzorg,uitvoering en innovatie

Belangrijke plek op gebied van preventie

Wmo Meer thuisbezoeken, belangrijke rol bij bewegen van ouderen NVGF Casemanager, samen met oudere op zoek naar het beste

Kort samengevat ziet men kansen voor de fysiotherapeut, met een duidelijke

taakomschrijving, die in overleg gaat met collega's en andere zorgprofessionals en proactief

is in het zoeken naar financiering van programma's ter preventie van zorg. Voor een

geriatriefysiotherapeut liggen de kansen in het gezond en mobiel houden van de kwetsbare

oudere met een complexe hulpvraag ten gevolge van multimorbiditeit. Bedreigingen zijn er

voor de fysiotherapeut, die in zijn eigen comfortzone blijft van de reguliere behandeling en

zijn krachten niet gaat bundelen op zowel lokaal niveau als in de onderhandeling met de

zorgverzekeraar en de gemeente.


4. Discussie

In het resultaat van het onderzoek wordt geadviseerd om als fysiotherapeut samen te

werken met lokale zorgprofessionals en collega’s om zo kennis en kunde te bundelen. Vanuit

de eigen beroepsgroep zijn de grote kaders voor multidisciplinaire samenwerkingsverbanden

bekend, maar de invulling blijft een vorm van lokaal pionieren. Ervaringen van goed lopende

pilots worden nog maar mondjesmaat gedeeld. Verder is het de vraag of goed lopende

projecten in een regio ook toe te passen zijn in stedelijke gebieden met bv. meer allochtone

ouderen. Mogelijk had een interview met een vertegenwoordiger van Actiz of Vilans hier

informatie over kunnen geven.

Verschuiving van intramurale naar extramurale zorg betekent verschuiving in de financiële

budgetten van AWBZ, zorgverzekeraars en Wmo. De financiering zal meer regionale

verschillen vertonen, als het gaat om financiering door de gemeenten. Financiering door de

zorgverzekeraar zal landelijk bepaald worden en hangt af van de keuze van een cliënt voor

een pakket vaneen bepaalde zorgverzekeraar. De verschuiving van financiële budgetten zal

de komende jaren actueel blijven op de politieke agenda en ligt daarmee allerminst vast.

Het zal de ondernemende fysiotherapeut moeite kosten om zicht te houden op deze

complexe financiering bij het vinden van de juiste financiering voor behandelingen en

andere beweeginterventies.

Er zijn op dit moment veel lopende onderzoeksprojecten in Nederland, gericht op kwetsbare

ouderen thuis. Op de website van het Nationaal Programma Ouderenzorg(NPO) zijn een

aantal projecten te vinden. ZonMw coördineert o.a. een project, waarin 75-plussers gevolgd

worden tijdens en na het volgen van een functioneel oefenprogramma thuis om te zien wat

het effect is op zelfredzaamheid (7). De uitkomsten van dit project en ander projecten

kunnen een grote invloed hebben op de toekomst van de fysiotherapie bij kwetsbare

ouderen.

5. Aanbevelingen

Er moet geïnvesteerd worden in de wetenschappelijke onderbouwing van het effect van de

interventie fysiotherapie bij de kwetsbare oudere in de thuissituatie wat betreft de kwaliteit

van leven, de beperking van gezondheidsproblemen en de mogelijke kostenreductie op

langere termijn.

De fysiotherapeut werkzaam in de thuissituatie moet proactief op zoek gaan naar

samenwerking met collega’s en andere zorgprofessionals. Dit levert bundeling van kennis en

kunde op. Hierbij moet geïnvesteerd worden in multidisciplinaire samenwerking en het

aantonen van de toegevoegde waarde hiervan. De aanbeveling om meer samen te werken


geldt ook voor de verschillende organisaties die er in Nederland zijn op het gebied van

ouderenzorg.

Voor de geriatriefysiotherapeut is een heldere taakomschrijving en een duidelijke

afbakening van het domein, vanuit de beroepsgroep van belang. De geriatriefysiotherapeut

kan zich onderscheiden van de algemeen fysiotherapeut door te profileren in screening en

diagnostiek bij ouderen met multimorbiditeit.

Bij het ontwikkelen van preventieprogramma’s voor ouderen in de thuissituatie zal

nadrukkelijk aangetoond dienen te worden dat ze leiden tot kostenreductie in de zorg.

Om zijn bestaansrecht te houden in de behandeling van de kwetsbare oudere thuis dient de

fysiotherapeut op zoek te gaan naar innovatieve behandelmogelijkheden al of niet met

behulp van ICT. Hierbij is het noodzakelijk om uit de eigen comfortzone van de reguliere

behandeling te stappen en op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen en

financieringsmogelijkheden in de ouderenzorg. Het is raadzaam hiervoor deskundig advies in

te winnen bij adviseurs op dit terrein.

Literatuur

1. Campen van C. Kwetsbare ouderen. Publicatie Sociaal en Cultureel Planbureau

2011


2. CSO, de koepel voor ouderenorganisaties, Nederlandse Federatie van Universitair

medische centra(NFU) en ZonMw. Toekomstige ouderenzorg; kernwaarden,

opbrengsten en perspectief. Januari 2012

3. Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Redzaam ouder Zorg voor niet-redzame

ouderen vraag om voorzorg door iedereen. Den Haag,2012

4. Actiz,organisatie voor zorgondernemers. Deltaplan ouderenzorg. Utrecht,

september 2012

5. Koninklijke Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst(KNMG).

Sterke medische zorg voor kwetsbare ouderen. KNMG, maart 2010

6. Baarda DB, de Goede MPM en Teunissen J. Basisboek Kwalitatief Onderzoek.

Groningen,Wolters-Noordhoff 2005.

7. www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl

http://www.nationaalprogrammaouderenzorg.nl/


Bijlage 1 Projectplan

De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende kwetsbare ouderen

Datum opgesteld: 01-04-2013

Projectgroepleden: Irene Leermakers, Rien van Manen, Fenna Morrenhof, Anieta Slagmolen

en Lieane Strating

1. Inleiding: Vraagstelling, achtergrond en aanleiding project

Door de toenemende vergrijzing, de economische crisis en het feit dat ouderen meer

zeggenschap willen over de zorg en behandeling die zij krijgen is het niet mogelijk om de

organisatie van de zorg op de huidige manier voort te zetten. De zorg wordt onbetaalbaar en

de kwaliteit van leven van leven van de oudere moet meer het uitgangspunt vormen voor

het geven van zorg en behandeling.

Hiervoor is het wenselijk dat er een verschuiving komt van het medische model, wat in de

huidige langdurige zorg nog vaak het uitgangspunt is, naar het vergroten van de

zelfredzaamheid van ouderen door alleen professionele zorg in te zetten als dat echt nodig

is. Het accent komt zo meer te liggen op welzijn in plaats van zorg; hierdoor zal de kwaliteit

van leven van de oudere verbeteren.

Ook is het de wens van veel ouderen met een zorgvraag om zo lang mogelijk thuis te blijven

wonen. De fysiotherapeut zal als professional vaak betrokken zijn bij deze ouderen en speelt

een belangrijke rol bij het stimuleren van de zelfredzaamheid. Om een kwalitatief goede

invulling te kunnen geven aan deze rol is het wenselijk dat de fysiotherapeut op de hoogte is

van wat er van hem verwacht wordt door beleidsmakers en adviseurs op het gebied van zorg

en behandeling van ouderen in de thuissituatie. Wat zijn de ideeën van de beleidsmakers

over de vormgeving hiervan in de praktijk? En waar liggen de kansen en bedreigingen voor

de fysiotherapie?

In dit onderzoek wordt door middel van interviews onderzocht wat de visie van

beleidsmakers is over de rol van de fysiotherapeut bij de groeiende groep kwetsbare

ouderen in de thuissituatie. Het resultaat wordt verwerkt in een notitie en een presentatie.

2. Doelstelling

De doelstelling van het onderzoek is een beter beeld te krijgen van de positionering van de

fysiotherapie bij kwetsbare ouderen in de thuissituatie. Om dit te bereiken wordt

onderzocht wat er verwacht wordt door beleidsmakers en adviseurs in de ouderenzorg van

de fysiotherapeut die de oudere thuis behandelt.

Het resultaat en de aanbevelingen van het onderzoek worden gecommuniceerd binnen de

groep verkorte master fysiotherapie 2012-2013 en de geïnterviewden voor het onderzoek.

3. Resultaten

Voor het resultaat van het onderzoek worden interviews gehouden met beleidsmakers en


adviseurs in de ouderenzorg. Het resultaat hiervan wordt verwerkt in een notitie en een

presentatie.

4. Afbakening

Er is gekozen voor het interviewen van beleidsmakers en adviseurs omdat zij

verantwoordelijk zijn en/of inspraak hebben voor het uitzetten van het beleid in de

ouderenzorg. In de verschillende beleidsstukken zijn de grote lijnen wel beschreven, maar is

weinig terug te vinden over de uitvoering van het beleid en de consequenties voor de

fysiotherapie. Dit is het aspect wat wij willen onderzoeken. De consequenties van dit beleid

voor andere disciplines worden niet meegenomen in dit onderzoek.

5. Programma van Eisen

Het schrijven van een notitie, uiterste inleverdatum 15 mei 2013, en een presentatie over

het onderzoek op 15 mei 2013 voor de doelgroep fysiotherapeuten. De notitie en de

presentatie moeten voldoen aan de eisen en op pagina 86 van de klapper verkorte opleiding

Master fysiotherapie module 4 van de Hogeschool Utrecht. De beoordelingscriteria staan op

pagina 92 en 93 van dezelfde klapper. De notitie telt voor 75% mee in het eindcijfer van de

module en de presentatie voor 25%. De totale beoordeling moet voldoende zijn. Uitkomst

onderzoek moet helder en bruikbaar zijn voor collega fysiotherapeuten en beleidsmakers en

adviseurs in de ouderenzorg.

6. Risicoanalyse

Risico Maatregel Verantwoordelijk

Uitval projectgroeplid Taken opnieuw verdelen allen

Onvoldoende tijd Doelen bijstellen allen

Probleem en doelstelling zijn

niet helder genoeg

verduidelijking allen

Plannen interviews lukt niet

afgesproken tijdspad

Minder interviews

Andere personen

interviewen

allen

Projectgroepleden houden

zich niet aan gemaakte

afspraken

Elkaar hier op aanspreken allen

Te weinig bruikbare

informatie uit interviews

Evalueren en bijstellen

interview vragen

allen


7. Fasering en planning van tussenresultaten

Fase (Tussen)resultaten/

producten

Startdatum Einddatum Wie?

1. Initiatieffase Projectplan schrijven 24-03-2013 03-04-2013 Anieta

Opstellen actielijsten 13-03-2013 Einde

project

Anieta

Bespreken projectplan 03-04-2103 allen

Doelstelling formuleren

(SMART)

13-03-2013 03-04-2013 allen

Indeling taken 13-03-2013 03-04-2013 allen

2. Definitiefase State of the art(oriënteren

op literatuur, experts,

protocollen)

13-03-2013 03-04-2013 allen

Oriënteren op IMRaD

model voor project

13-03-2013 25-03-2013 allen

Opstellen interview

vragen

28-03-2013 03-04-2013 allen

Selectie te interviewen

personen

28-03-2013 03-04-2013 allen

Bespreken methodiek

interviews

03-04-2013 Rien Lieane Anieta

Plannen interviews 04-04-2013 16-04-2013 Rien Lieane

Anieta

Uitvoeren interviews 08-04-2013 25-04-2013 Rien Lieane

Anieta


Maken verslagen

interviews

na elk

interview

27-04-2013 Rien Lieane

Anieta

Evalueren interviews 24-04-2013 27-04-2013 allen

3. Ontwerpfase Schrijven inleiding

onderzoek/notitie

(concept)

24-03-2013 10-04-2013 Lieane

Schrijven methode

(concept)

27-03-2013 12-04-2013 Fenna

Lezen verslagen

interviews

16-04-2013 03-05-2013 Irene

Fenna

Schrijven resultaat

(concept)

24-04-2013 03-05-2013 Irene

Fenna

4. Voorbereidingsfase Schrijven discussie

(concept)

24-04-2013 03-05-2013 Irene

Fenna

Schrijven

samenvatting(concept)

08-05-2013 12-05-2013 Lieane

Anieta

Voorbereiden presentatie 24-04-2013 12-05-2013 Irene

Fenna

Feedback geven notitie 03-05-2013 10-05-2013 Rien Lieane

Anieta

5. Realisatiefase Opstellen definitieve

notitie

11-05-2013 14-05-2013 Irene

Fenna

Uitvoeren presentatie 15-05-2014 Irene

6. Implementatie/

nazorg/evaluatie

Afronden notitie 14-05-2013 allen

Verspreiden notitie Vanaf

15-05-2013

Rien Lieane

Anieta

IMRaD= Inleiding Methode Resultaat and Discussie SMART=Specifiek Meetbaar Acceptabel

Realistisch Tijdsgebonden


8. Projectbeheersing

8.1 Tijd

De tijd wordt bewaakt door het actueel houden van een actielijst en deze te mailen naar de

projectgroepleden door Anieta. Bij vertragingen wordt overlegd met elkaar over de

maatregelen om dit op te vangen.

8.2 Kwaliteit

De kwaliteit wordt beheerst door tijdens onderwijsdagen (03-04 en 24-04) de voortgang van

het onderzoek te evalueren en indien nodig maatregelen te nemen om aan te zorgen dat het

aan de eisen en beoordelingscriteria voldoet. Daarnaast regelmatig contact van de leden

telefonisch, via mail, skype en Dropbox.


Bijlage 2 Topiclijst interviewvragen

1. Wat zijn voor u de kernbegrippen voor de toekomst van de ouderenzorg in

Nederland op dit moment? Welke onderdelen zijn voor u van belang?

2. Wat zijn de gevolgen voor de fysiotherapie?

3. Hoe ziet u de rol van de fysiotherapie in samenwerkingsverbanden in de eerste lijn,

zoals een multidisciplinair wijkteam? Wie heeft welke rol/ kan welke rol invullen?

4. Wat is uw mening over de specialisatie binnen de fysiotherapie voor deze groep

ouderen(geriatriefysiotherapie)? Heeft dit een toegevoegde waarde?

5. Verschuiving van geven van zorg naar focus op welzijn, wat kan de rol van de

fysiotherapeut zijn bij de zelfredzaamheid van ouderen thuis?

6. Welke rol kunnen technologische ontwikkelingen en ICT spelen op het gebied van

fysiotherapie bij ouderen in de thuissituatie?

7. Wat zijn beweegredenen om beslissingen te nemen ten aanzien van vergoeding

fysiotherapie in de eerste lijn voor deze doelgroep?

8. Hoe ziet de fysiotherapie in Nederland bij de groep thuiswonende ouderen er over

tien jaar uit?

www.geriavitaalfysiotherapie.nl

http://www.gerivitaalfysiotherapie.nl/

De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende kwetsbare ouderen · Samenvatting pagina 2 1....

Documents

Transcript of De rol van de fysiotherapie bij thuiswonende kwetsbare ouderen · Samenvatting pagina 2 1....