De ontwikkeling van digitale burgers...10 De burger in het digitale tijdperk Beschouw jij jezelf als...

2016

De ontwikkeling vandigitale burgers

Met eTwinning naaractief burgerschap

22

eTwinning is een levendige gemeenschap die dit jaar 11 kaarsjes mag uitblazen, samen met maar liefst 400.000 leerkrachten uit 162.589* verschillende scholen die lid zijn van het platform. In deze 11 jaar werden meer dan 50.000* projecten op touw gezet waaraan zo’n 2.000.000 leerlingen uit heel Europa hebben deelgenomen (*juli 2016)

eTwinning – De Gemeenschap voor Scholen in Europa – is een actie voor scholen die door de Europese Commissie wordt gefi nancierd in het kader van het Erasmus+ programma.

eTwinning biedt zijn gebruikers heel wat ondersteuning. In elk van de deelnemende landen (momenteel 38) is er een National Support Service (NSS) die de actie promoot, die advies en begeleiding verleent aan eindgebruikers en die op nationaal niveau een scala aan activiteiten en mogelijkheden tot professionele ontwikkeling organiseert. Op Europees niveau wordt eTwinning gecoördineerd door de Central Support Service (CSS) onder het beheer van European Schoolnet, een consortium van 30 Ministeries van Onderwijs. Deze instantie onderhoudt geregelde contacten met de NSS en staat in voor de ontwikkeling van het eTwinning-platform. Daarnaast organiseert ze eve-nementen voor professionele ontwikkeling en nog heel wat andere activiteiten zoals een jaarlijkse Europese Confe-rentie en de eTwinning-prijzen, een internationale erkenning voor leerkrachten en leerlingen die betrokken zijn bij uitstekende projecten.

eTwinning beschikt over een geavanceerd digitaal platform met een openbaar en een besloten gedeelte, dat beschikbaar is in 28 talen. In het openbare gedeelte (www.eTwinning.net) vinden bezoekers heel wat informatie over hoe ze zelf kunnen deelnemen aan eTwinning: er wordt uitgelegd wat de voordelen van de actie zijn en wie een samenwerkingsproject wil opzetten, kan hier de nodige inspiratie opdoen. Het besloten gedeelte, eTwinning Live, is de plek waar leerkrachten met de rest van de gemeenschap kunnen communiceren: hier kunnen ze collega’s vinden, kennis en ervaringen delen, samenwerken aan projecten en deelnemen aan activiteiten op het vlak van professionele ontwikkeling op nationaal en Europees niveau. Leerkrachten die samen aan projecten werken, krijgen trouwens exclusief toegang tot een zone die uitsluitend voor hun project is voorbehouden: de TwinSpace.

Gepubliceerd in december 2016. De opvattingen verwoord in deze publicatie zijn die van de auteurs en niet noodzakelijkerwijsdie van European Schoolnet of van de Centrale Ondersteuningsdienst van eTwinning. Dit boek wordtuitgegeven onder de algemene voorwaarden van de Attribution-Non Commercial-Share Alike 3.0 Unported CreatieveCommons licence (CC BY-NC-SA 3.0) (https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.nl). Deze uitgave isgecreëerd met de fi nanciële steun van het Erasmus+ programma van de Europese Unie. Deze uitgave geeft uitsluitendde opvattingen van de auteurs weer en de Europese Commissie kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor eniggebruik dat gemaakt kan worden van de informatie hierin vervat.

UitgeverCentrale Ondersteuningsdiensten eTwinningwww.etwinning.netEuropean Schoolnet (EUN Partnership AISBL)Rue de Trèves 61 – 1040 Brussel – Belgiëwww.europeanschoolnet.org

RedactieDorothy CassellsAnne GilleranClaire MorvanSanti Scimeca

Coördinatie ontwerpClaire Morvan

Coördinatie talenDanosh Nasrollahi

Oorspronkelijk ontwerpDIGITAL iNK

DTP en drukwerkHofi Studio

ISBN number9789492414618

5

De digitale ontwikkeling verandert nagenoeg elk aspect van ons leven, en die verandering gebeurt zo snel dat het moeilijk is om gelijke tred te houden. Iedereen - werknemers, studenten, burgers - moet de vaardigheden en capaciteiten ontwikkelen die nodig zijn om de nieuwe mogelijkheden en kansen die ons worden geboden, ten volle te benutten. Niet alleen vereist zowat elke baan tegenwoordig digitale vaardigheden. Iedereen heeft op zijn minst een aantal basis digitale vaardigheden nodig om te leven, leren, communiceren en participeren in de samenleving.

Onderwijs speelt hierin een fundamentele rol. Het is cruciaal dat jonge Europeanen over de juiste competenties beschikken om op de arbeidsmarkt een positie te verwerven en behouden, maar daarnaast moeten ze ook uitgroeien tot actieve, onafhankelijke burgers. Dit betekent dat het niet onze taak is om hen enkel de nodige digitale geletterdheid bij te brengen, maar dat we hen ook een moreel kompas aanreiken waarop ze kunnen vertrouwen wanneer ze door de online wereld navigeren. We moeten hen fundamentele waarden zoals vrijheid, democratie, menselijke waardigheid en respect bijbrengen zodat ze zich hun leven lang op een veilige, gepaste en verantwoordelijke manier kunnen gedragen. Dit zal er mede voor zorgen dat ze op een productieve manier met de overheid, het bedrijfsleven en de ruimere gemeenschap in dialoog kunnen treden, iets waar alle partijen uiteraard enkel baat bij hebben.

Als de digitale technologie op een dergelijke solide basis kan steunen, kan dit onze democratie ingrijpend veranderen. In een tijd waarin legitimiteit op alle niveaus wankelt en de betrokkenheid van de burger bij de traditionele democratische processen steeds kleiner wordt, kan weldoordacht gebruik van digitale technologie de relatie van de burgers met hun buren en overheden nieuw leven inblazen. Het is dan ook belangrijk dat jongeren het nodige digitale burgerschap ontwikkelen zodat ze online aan onze samenleving kunnen deelnemen, digitale media kunnen gebruiken om hun burgerplicht te vervullen en hun zelfbeschikking ten volle kunnen ontplooien met behulp van de beschikbare technologie.

Dat brengt me bij eTwinning en bij de belangrijke rol die voor het platform is weggelegd, niet alleen om jongeren te helpen digitale vaardigheden te ontwikkelen maar ook om fundamentele waarden en burgerschap in de klas te bevorderen. In de agenda voor veiligheid waarmee de Europese Commissie eerder dit jaar de strijd tegen radicalisering opvoerde, werd eTwinning aangehaald als één van de belangrijkste instrumenten om inclusief onderwijs en gemeenschappelijke waarden te stimuleren. Rechtstreeks contact tussen mensen is cruciaal om wederzijds respect en intercultureel begrip te ontwikkelen. En leraren hebben een uitstekende positie om vroege tekenen van radicalisering bij hun leerlingen te detecteren en aan te pakken. Via eTwinning-projecten kunnen leraren en leerlingen die met vergelijkbare uitdagingen worden geconfronteerd hun ervaringen delen en van elkaar leren.

Door leerlingen de mogelijkheid te bieden om deel te nemen aan educatieve samenwerkingsprojecten, creëert eTwinning duurzame, waardevolle leerervaringen. Het doet me dan ook veel plezier dat ik het voorwoord mag schrijven in het eTwinning-boek 2016, waarin meer dan 30 eTwinning-projecten rond het thema van dit jaar, “Digitaal Burgerschap”, in de kijker worden gezet.

Mijn uitdrukkelijke dank gaat uit naar alle leraren en leerlingen die bij deze projecten betrokken waren. Daarnaast wil ik ook de hele eTwinning-gemeenschap van harte bedanken. Eens te meer heeft de eTwinning-gemeenschap een tastbare en waardevolle bijdrage geleverd die jongeren zal helpen om hun plaats in de samenleving te vinden en om hun leven in eigen handen te nemen.

Tibor NavracsicsCommissaris voor Onderwijs, Cultuur, Jeugd en Sport

Voorwoord

Voorwoord Inhoud1. Digitaal Burgerschap onder de loep

De burger in het digitale tijdperkIk behoor hierIk ben betrokkenIk ben beschermd – en ik beschermIk ben digitaal vaardig

2. Actief Burgerschap dankzij eTwinning 2.1 Vaardigheden en capaciteiten van digitale burgers

Projecten die openheid en samenwerking stimuleren2.2 Actieve Betrokkenheid en Participatie

Projecten rond - WaardenProjecten rond - VredeProjecten rond – Democratie en Maatschappelijke BetrokkenheidProjecten rond - MigratieProjecten rond - Milieu

2.3 Veilig en verantwoord gebruikProjecten rond - eSafety

3. Conclusie

567

101111121316182330323337

4042474953

Inhoud

Digitaal Burgerschap onder de loep

10

De burger in het digitale tijdperk

Beschouw jij jezelf als een digitale burger? In een eerste refl ex is het antwoord hierop voor sommigen onmiddellijk ‘nee’. Maar als je dan even gaat nadenken over je dagelijkse deel-name aan de digitale wereld: dagelijks online tijd spenderen, verbonden zijn met meer-dere apparaten tegelijk en contact hebben met familie, vrienden of collega’s vooral door digitale middelen. Velen zouden waarschijnlijk het antwoord heroverwegen en beseffen dat zij inderdaad digitale burgers zijn.

En hoe zit het dan met leerlingen? We weten allemaal dat kinderen en jongeren vandaag de dag in toenemende mate opgroeien met technologie. Sommigen onder ons hebben ook al wel gehoord van het controversiële concept ‘digital natives’ of ‘digitale inboorlin-gen’ waarmee Marc Prensky1 verwijst naar het aangeboren gemak waarmee jongeren omgaan met technologie, in tegenstelling tot oudere generaties die hij ‘digitale immi-granten’ noemt, mensen die pas op latere leeftijd kennis hebben gemaakt met technolo-gie en altijd een ‘accent’ zullen hebben wanneer ze ermee werken. Er is al heel wat inkt gevloeid over deze metafoor en over hoe ze de werkelijkheid vertekent. De EU Kids on-line-enquête, die werd uitgevoerd bij Europese kinderen van 9 tot 16 jaar, waarschuwt dat “termen zoals ‘digitale inboorlingen’ doen vergeten dat kinderen ondersteuning nodig hebben bij het ontwikkelen van digitale vaardigheden.”2 Ondertussen gaan kinderen wel online: In 2013 gebruikte 93% van alle 5-15-jarigen in het Verenigd Koninkrijk het internet, en maar liefst vier op de vijf kinderen van 5-7 jaar oud (82%). Ongeacht hun (gebrek aan) digitale vaardigheden.

Dat doet echter geen afbreuk aan de kracht van de metafoor van Prensky: de digitale tech-nologie is het land, en de gebruikers ervan zijn de burgers van dit land. Eén van de meest relevante aspecten van deze ‘nieuwe wereld’ blijft in de metafoor echter onderbelicht: het feit dat er geen – of weinig – grenzen zijn, dat je geen paspoort nodig hebt, en dat de concepten ‘inboorling’ en ‘immigrant’ dus eigenlijk niet van toepassing zijn. Wat blijft er dan van dat land over, als het geen grenzen heeft?

1 Prensky, M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants. On the Horizon, 9(5)2 Livingstone, S., Haddon, L., Görzig, A., & Ólafsson, K. (2011) EU Kids Online II fi nal report. p. 42.

“Ons dagelijkse leven wordt tegenwoordig grotendeels gedicteerd door digitale technologie. Het is dus van het grootste belang dat de jongere generatie zich bewust is van de positieve, nuttige en goede aspecten ervan.”Maja Abramič, NSS Slovenië

1. Digitaal Burgerschap onder de loep

11

We kunnen digitaal burgerschap defi niëren aan de hand van drie grote pijlers: het gevoel ergens toe te behoren, betrokkenheid en bescherming. Digitale burgers behoren tot de digitale samenleving. Ze gebruiken technologie om actief in dialoog te treden met die samenleving. Digitaal burgerschap reikt mensen de middelen aan om op een veilige en effectieve manier gebruik te maken van digitale technologie.

Ik behoor hier

De digitale samenleving biedt ongekende mogelijkheden om met anderen in interactie te treden, om te leren, te werken, te zijn. We kunnen stellen dat burgers zowel ‘werken voor’ als ‘voordeel halen uit’ hun deelname aan de samenleving, en dat geldt ook voor digitale burgers. Heel wat van onze interacties gebeuren online3. We maken dus net zozeer deel uit van de digitale samenleving als van de (tastbare) samenleving waarin we leven. Iedereen heeft het gevoel er toe te behoren, net zoals iedereen behoefte heeft om ergens toe te behoren. Dat geldt vooral voor jongeren die hun persoonlijkheid vormgeven in aanpassing van de groep (en samenleving) waartoe ze behoren. Een element dat zeker niet mag worden vergeten in de afweging van rechten en plichten die onlosmakelijk verbonden zijn met het concept van burgerschap, is ‘genieten’, misschien wel de essentie van het gevoel ergens toe te behoren. We genieten ervan deel uit te maken van de digitale samenleving en onze verplichtingen jegens die samenleving mogen dit gevoel niet in de weg staan.

Een volwaardige deelname aan de digitale samenleving vereist toegang. Toegang was het eerste criterium dat werd aangehaald in de verklaring van de digitale kloof, een concept dat in de jaren ‘90 werd geïntroduceerd om te wijzen op de verschillen in digitale inclusie.4 Het voorbije decennium is de digitale inclusie er sterk op vooruitgegaan; in Europa hebben we het verzadigingspunt zelfs bijna bereikt. Er zijn echter nog steeds een aantal obstakels die toegang voor kansarmen, of het gebruik van technologieën in het gezin, bemoeilijken. Zo zijn vrouwen, en in het bijzonder moeders, veelal de laatsten in een gezin die toegang krijgen tot een gedeeld digitaal apparaat. Een eeuw geleden eiste Virginia Woolf voor elke vrouw “een kamer voor zichzelf” om te studeren en toegang te krijgen tot onderwijs. Vandaag willen we voor iedereen een kamer en een eigen digitaal apparaat.

De manier waarop individuen zich gedragen als leden van een digitale maatschappij, zal de vorm bepalen van de digitale omgeving waartoe wij allemaal behoren.

Ik ben betrokken

In Europa is 77% van de burgers5 en 75% van de kinderen6 betrokken bij online activiteiten. Deelname aan het digitale domein is niet langer een kwestie van ‘hebben’ of ‘niet hebben’, zoals we eerder zagen, maar wel van ‘kunnen’ of ‘niet kunnen’. Digitale deelname mag dan wel afhankelijk zijn van toegang en gebruik, ze hangt in nog grotere mate af van attitudes. Deelnemen kan in verschillende gradaties: sommigen zijn eerder terughoudend, anderen zijn enthousiaste pleitbezorgers van de nieuwe mogelijkheden. Je kunt deelnemen door gewoon op het net te surfen, of je kan je stem (duidelijk) laten horen.

3 https://www.iste.org/explore/articleDetail?articleid=2424 Irving, L., et al. (1999). Falling through the Net. Washington, DC, US Deps of Commerce.5 Eurostat Data for 2013.6 Livingstone, S., Haddon, L., Görzig, A., & Ólafsson, K. (2009) EU Kids Online fi nal report.

12

Digitale burgers werden lange tijd beschouwd als gebruikers van technologieën (louter ontvangers, consumenten). We zien nu dat digitale burgers ook kunnen uitgroeien tot actieve deelnemers. Hun betrokkenheid vertaalt zich niet enkel in de consumptie van digitale goederen en content, maar komt ook tot uiting in de creatie van digitale content, tools, apps, codes.

Jongeren produceren massaal digitale content: ze nemen en delen foto’s, creëren video’s, multimedia, tekstberichten, en meningen. Door te produceren en niet enkel te consumeren, geven digitale burgers het landschap van de digitale samenleving mede vorm en leren ze die samenleving beter begrijpen. Wanneer we het bijvoorbeeld hebben over coderen, wijzen we er altijd op dat coderen leerlingen de mogelijkheid biedt om te creëren en niet alleen te gebruiken. Dat klopt ook. Maar door zich te verdiepen in coderen en programmeren, leren ze ook hoe de digitale samenleving waarin ze zich elke dag bewegen, werkt.

We kunnen digitale participatie zien als een proces in vier stappen. Eerst zijn er de mensen die afwachten, die toekijken en de digitale wereld gebruiken als consument en kijker. Dan zijn er degenen die deelnemen door informatie en inhoud te delen, door mensen te verbinden, door interessante ideeën te verspreiden. Ten derde zijn er de mensen die nieuwe content, nieuwe praktijken, nieuwe tools creëren en zo een nieuwe manier tot stand brengen om met andere digitale burgers om te gaan en om deel te nemen aan de digitale samenleving. Helemaal bovenaan de ladder staan de mensen die de mogelijkheden van de technologie voor een betere samenleving verankeren. Dit zijn de mensen die willen bijdragen om de toekomst van het web vorm te geven, en degenen die de toekomst van de samenleving in haar geheel vormgeven via digitale middelen. We moeten inzien dat het belangrijk is om jongeren op een meer consistente en regelmatige basis te betrekken bij discussies over internet-governance,7door de juiste kennis en vaardigheden te verwerven om eenvoudiger persoonlijke meningen te begrijpen en te vormen over hoe het ecosysteem van het internet werkt. We kunnen jongeren de nodige invloed geven om een beter internet te creëren of, als ze niet helemaal bovenaan de ladder willen staan, om mee te bouwen aan een betere digitale omgeving door positieve waarden en gedrag te tonen. Tegelijk moeten we leren begrijpen op welke manieren jongeren als digitale burgers omgaan in en met de samenleving. We merken bijvoorbeeld hoe processen zoals online petities ruimte claimen voor maatschappelijke betrokkenheid. Digitale tools en middelen bieden burgers ook mogelijkheden om zich op nieuwe manieren te verenigen en dragen zo bij tot een ‘transparantere’ beleidsvorming.

Ik ben beschermd – en ik bescherm

Burgers worden per defi nitie beschermd door het land waartoe ze behoren. Bescherming maakt ook deel uit van de rechten die mensen hebben in de online wereld. Technologieën bieden kansen – en risico’s. Hoewel een risico niet noodzakelijk nadelig hoeft te zijn, kan het wel tot gevolg hebben dat mensen minder van hun digitale burgerschap gaan genieten.

Toegang tot de digitale wereld stelt jongeren niet alleen bloot aan mogelijke risico’s, maar verbetert ook hun digitale geletterdheid en vaardigheden op het gebied van digitale veiligheid. Actieve gebruikers zullen dus een grotere weerbaarheid ontwikkelen in hun omgang met de digitale technologie. Beleidsmakers, leerkrachten, ouders en andere betrokkenen moeten dus specifi eke strategieën inzetten om te zorgen dat het recht op bescherming van de kinderen wordt gerespecteerd zonder dat hun recht op participatie

7 https://webwewant.org/

13

wordt ingeperkt.8

Jongeren kunnen hun ouders meestal heel goed uitleggen hoe ze zich moeten beschermen in de online wereld, maar of dit zich ook vertaalt in veranderingen in hun eigen gedrag is minder zeker. Een verstandige en effectieve strategie is om kinderen en jongeren aan te moedigen om niet alleen verantwoordelijk te zijn als ze zelf online actief zijn, maar ook als ze anderen daarin begeleiden. Als je een groep mensen (niet alleen jongeren) vraagt of ze ooit iets ongepasts hebben gezien online, zullen de meesten daar bevestigend op antwoorden. Vraag aan diezelfde groep of ze dit ook aan de serviceprovider of aan een volwassene hebben gemeld, en je zal al veel minder bevestigende antwoorden krijgen. Zo kunnen we ons ook afvragen of scholen en ouders wel voldoende zijn voorbereid om preventieve of corrigerende maatregelen te treffen als er iets fout gaat.

Kinderen en jongeren hebben specifi eke behoeften en verdienen bescherming en beveiliging. Net zoals in de echte wereld, moeten er bepaalde beschermende maatregelen worden getroffen.9 Kinderen en jongeren moeten ook ruimte krijgen om te experimenteren en te leren van hun fouten, zonder dat elke klik wordt bijgehouden of getraceerd. Ze moeten worden aangemoedigd om de rechten van anderen te respecteren en beschermen. Dat is een enorme verantwoordelijkheid die we allemaal delen.

Ik ben digitaal vaardig

Doorslaggevend voor digitaal burgerschap zijn de digitale vaardigheden die de toegangspoort tot dit virtuele land vormen. In een samenleving die in toenemende mate digitaliseert, kunnen we digitaal burgerschap in feite als een recht beschouwen. Digitale vaardigheden stellen ons in staat om dit recht uit te oefenen. Echter, digitale vaardigheden zijn veel meer dan louter het vermogen om een apparaat te bedienen. Bewustzijn, tolerantie, democratische waarden en verantwoordelijkheid maken stuk voor stuk deel uit van de vaardigheden die nodig zijn om een digitale burger te worden en te zijn. Onderwijs speelt daarbij een essentiële rol, omdat de toekomst van de ‘verbonden generatie’ hier al in een heel vroeg stadium kan worden vormgegeven. We moeten de digitale vaardigheden van alle leerlingen ontwikkelen, hen de handvatten aanreiken die hen in staat stellen om met een veilig, verantwoordelijk en creatief gevoel van betrokkenheid tot de digitale samenleving te behoren.

Anusca Ferrari en Hans MartensDigital Citizenship Programme Team, European Schoolnet

8 https://www.betterinternetforkids.eu/web/portal/practice/awareness/detail?articleId=6873529 http://www.enacso.eu/wp-content/uploads/2015/12/free-isnt.pdf

16

Actief Burgerschap dankzij eTwinning

17

Vorig jaar ging het in het eTwinning-boek over de eTwinning-generatie en over de impact die de gemeenschap de voorbije 10 jaar heeft gehad op leerlingen die aan projecten hebben meegewerkt. Er werd lovend geschreven over de meerwaarde van eTwinning voor het dagelijkse leven van de leerlingen, over de vaardigheden en capaciteiten die ze via eTwinning-projecten konden ontwikkelen en over de blijvende positieve invloed die eTwinning ook na hun schooltijd nog had op hun studies aan de universiteit, in hun loopbaan en in hun sociale leven. De eTwinning-generatie is de belichaming van de ‘Digitale Burger’ die actief betrokken is en over de juiste vaardigheden en capaciteiten beschikt, die zich bewust is van zijn verantwoordelijkheden en die vooral geniet van het leven als wereldburger.

De projecten die in het boek van dit jaar in de kijker worden gezet, zijn voorgesteld door de National Support Services en houden allemaal verband met het eTwinning-thema van 2016 - ‘Digitaal Burgerschap’. We hopen dat de lezer er ideeën en inspiratie uit haalt voor toekomstige projecten. Via de bijgevoegde links naar de projecten kun je meer details over de partners, de activiteiten en de resultaten vinden. Heel wat van de projecten hebben voor hun werk erkenning gekregen op nationaal en internationaal niveau, onder andere door toekenning van het Europese Kwaliteitslabel van eTwinning11 (toegekend aan 1.634 scholen, oktober 2015).

De projecten zijn onderverdeeld in drie hoofdstukken:

Vaardigheden en capaciteiten van digitale burgers, waarbij de nadruk ligt op openheid en samenwerking, en op het inclusieve karakter van eTwinning-projecten waarbij zowel jonge als oudere mensen uit alle landen en alle sectoren van de samenleving betrokken worden. Kortom, projecten die ervoor zorgen dat iedereen de nodige digitale vaardigheden kan ontwikkelen om uit te groeien tot een digitale burger.

Actieve betrokkenheid als digitale burgers, waar projecten worden voorgesteld waarin leerlingen werken rond vraagstukken die ons allemaal raken – democratie, maatschappelijke betrokkenheid, migratie en milieu.

Veilig en verantwoord gebruik, met projecten die werken rond eSafety, rond het beleid en de praktijken die nodig zijn om scholen, leerkrachten en leerlingen te helpen om het internet op ‘een veilige en verantwoorde manier’ te gebruiken.

Eens te meer wordt benadrukt hoe belangrijk het is dat eTwinning via een veilig online platform interculturele uitwisselingen en ervaringen creëert voor leerlingen en leerkrachten. Aan de hand van projecten tonen leerkrachten en leerlingen hoe ze nieuwe digitale competenties en leervaardigheden hebben ontwikkeld die van essentieel belang zijn in de 21e eeuw. Hoe ze geleerd hebben om de uitwisseling van ideeën toe te passen in een omgeving die inzicht, openheid en samenwerking tussen de verschillende landen en culturen van eTwinning stimuleert. De projecten zelf bieden leerkrachten en leerlingen een manier om zich actief te verdiepen in complexe vraagstukken die ons allemaal raken – milieu, migratie, democratie en integratie in de digitale wereld.

11 https://www.etwinning.net/en/pub/projects/awards.htm#i62330

“eTwinning-projecten combineren alle belang-rijke elementen van digitaal burgerschap: ande-ren leren kennen en respecteren door middel van samenwerking en probleemoplossing, leren van collega’s in een veilige en fl exibele online omge-ving en leren hoe je online tools op een veilige en verantwoorde manier moet gebruiken.” Tea Režek, NSS Croatia

18

2.1 Vaardigheden en capaciteiten van digitale burgers De volgende projecten laten zien hoe eTwinning de vaardigheden en capaciteiten van leerlingen als ‘Digitale Burgers’ ontwikkelt. In dit hoofdstuk vind je korte projectbeschrijvingen en drie casestudy’s die de creativiteit en impact illustreren die kenmerkend zijn voor vele eTwinning-projecten. In Interactive European Pathway, maken 33 partnerscholen uit heel Europa een poster en video over hun thuisland. Vervolgens worden deze posters en video’s aan elkaar gelinkt via de augmented reality app Aurasma en QR-codes waarmee de leerlingen quizzen over elke school konden oplossen. In Wizards at Language Learning (WALL) bouwen 7 scholen samen een nieuwe samenleving met diverse webtools om taken te delen, online discussies te voeren, beslissingen te nemen en te stemmen, waarbij ze op een harmonieuze manier hun nieuwe wereld creëren via doeltreffende digitale communicatie. In de derde casestudy, Disability-Inclusive Schools-Respect-Europe-Social Dialogue (IRES), worden leerlingen met speciale behoeften aangemoedigd om deel te nemen en samen te werken rond verschillende thema’s: inclusie; handicap; Europa; respect.

Interactive European Pathway

Partnerscholen: 33 partnerscholen (RS, SK, LT, HR, SE, IE, NO, IT, MT, MD, AL, HU, BA, MK, CY, GR, PL, ES, EE, UA, LV, FI, LU, CZ, BG, UK, AT, RO)

Leeftijd leerlingen: 10 tot 16 jaar

TwinSpace en links: https://TwinSpace.etwinning.net/17878/homehttps://www.youtube.com/channel/UCPCvSibPr4IdiG35-UYPNag

Hoe het project de deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:De leerlingen van vandaag zijn de digitale en wereldburgers van morgen. Dit project introduceerde de Europese dimensie in de deelnemende scholen en lokale gemeenschappen door ‘Interactive European Pathways’ (Interactieve Europese Trajecten) te creëren. De leerlingen creëerden een digitale samenleving waarin ze tijdens de hele duur van het project samenwerkten. Ze maakten video’s waarbij ze diverse competenties ontwikkelden of verder aanscherpten: plannen, creatief zijn, in teamverband werken, problemen oplossen, resultaten presenteren en evalueren, en gebruik maken van moderne technologieën.

Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:Het project had tot doel om Interactieve Europese Trajecten tot stand te brengen. Scholen uit

“eTwinning is voor leerkrachten een toegangspoort tot de wereld van innovatieve digitale onderwijs- en leerpraktijken. Hier kunnen ze hun eigen digitale vaardigheden ontwikkelen, waardoor ze meer ervaren digitale burgers worden en hun nieuw verworven kennis op hun leerlingen kunnen overdragen. Door goede ervaringen te delen, opleidingen te volgen en deel te nemen aan eTwinning-projecten, ontwikkelen leerkrachten – en hun leerlingen – digitale burgerschapsvaardigheden waar ze vervolgens de rest van hun leven de vruchten van plukken.” Elizabeth Sauser-Monnig, NSS Frankrijk

“Actief digitaal burgerschap ontwikkelen is een subtiel proces waarbij kinderen zich een gevoel van bewustzijn, tolerantie en verantwoordelijkheid eigen maken en leren dat deze waarden zich op het raakvlak van hun virtuele en reële identiteit bevinden.” Slavka Stoycheva, Saint Cyril & Methodius Middelbare School, Asenovgrad, BG

19

verschillende Europese landen maakten een poster en een video over hun thuisland. Vervolgens werden deze posters en video’s aan elkaar gelinkt via de augmented reality app Aurasma en QR-codes. De gegevens van het Aurasma-kanaal, de video’s en de posters werden online gedeeld met alle deelnemende scholen. Alle deelnemers drukten de posters af en hingen ze op in de school en op andere plaatsen (bij voorkeur plaatsen waar wifi was). De leerlingen van de school, maar ook bezoekers, konden de QR-codes scannen of Aurasma gebruiken om de video’s te bekijken met hun smartphone of tablet.

Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:Er waren voor de leerlingen een aantal activiteiten om te leren werken met QR-codes, bijvoorbeeld hoe de codes worden gegenereerd en gelezen, zodat ze later in het leerproces konden worden ingezet. Er werd ook over eSafety gesproken. Iedereen vond de augmented reality app Aurasma geweldig.

Wizards at Language Learning (WALL)

Partnerscholen: 15 partnerscholen (PL, LV, RO, HR, GR, ES)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/124/home

De leerlingen gebruikten de QR-codes om quizzen over elk land op te lossen.

“Kritisch denken, verantwoord handelen, delen, communiceren en «veilig» leven in de digitale wereld is de weg die naar een nieuwe en betere wereld leidt. eTwinning is het kompas dat je daarbij de weg wijst. Gebruik het en je zal nooit meer de weg kwijtraken!” Rania Bekiri, eTwinning-ambassadeur (32 basisscholen van Patra)

20

Hoe het project deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:Leerlingen (de ‘tovenaars’) werkten samen in de TwinSpace van het project. Zo werden ze actief betrokken bij taken waarbij ze diverse webtools gebruikten om samen allerlei eindproducten te ontwikkelen, zoals een interactieve kaart van hun nieuwe planeet, interactieve tekeningen van hun nieuwe buurten, een e-book over hun avonturen op Boomwriter (waar alle groepen een paragraaf schreven en dan stemden welke paragraaf de beste was, alvorens de volgende te schrijven) en video’s met bijdragen van iedereen. Verder organiseerden ze digitale stemmingen

voor hun mascottes, logo, kaart van de planeet, stadscentrum en beste tovertruc, deelden ze hun meningen, stelden hun avonturen voor, speelden online taalspelletjes en voerden nog heel wat andere taken uit. Ze namen ook deel aan onlinevergaderingen, maakten online tekeningen en bespraken hun project in een heel vriendelijke en creatieve sfeer.Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:De ‘tovenaars’ moesten een nieuwe samenleving voor zichzelf creëren (op een nieuwe planeet). Daarbij verdeelden ze het werk, hielden ze online discussies, namen ze beslissingen en organiseerden ze stemmingen. Op die manier maakten ze via harmonieuze en doeltreffende digitale communicatie een nieuwe wereld. Ze behielden de tradities van de 7 culturen en creëerden er ook enkele nieuwe, waardoor ze heel wat avonturen beleefden en hun wereld uitgroeide tot een sterke en welvarende samenleving. Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:Wanneer je als leerkrachten en leerlingen met behulp van online tools samen aan een mooie nieuwe wereld werkt en langzaam naar elkaar toe groeit, zijn bepaalde instructies voor een veilige, duurzame en doeltreffende communicatie onmisbaar.

De leerlingen werkten samen aan hun ontwerpen en stemden dan voor het winnende projectlogo.

De leerlingen en hun leerkracht, Barbara Głuszcz, ontvangen het Nationale Kwaliteitslabel voor het WALL-project Szkoła

Podstawowa nr 4 w Zambrowie, Poland.

21

Disability-Inclusive Schools-Respect-Europe-Social Dialogue (IRES)

Partnerscholen: 12 partnerscholen (TR, IT, IE, DE, FR)


TwinSpace en links: https://TwinSpace.etwinning.net/16234/homehttps://www.smore.com/18gwx-dires-newsletter-erasmus

Hoe het project deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:Dit project heeft zijn wortels in een ander eTwinning-project (Being Disabled in Europe), dat oorspronkelijk werd opgezet door Tansel Sakaci (Turkse partner). Het Europese partnerschap zet zich in voor inclusie van leerlingen met een beperking. Het project wil ongelijkheden verminderen, niet enkel door lessen op school, maar ook door leerlingen met speciale behoeften aan te moedigen om actief deel te nemen aan activiteiten en mobiliteiten (Erasmus+) die worden aangeboden in het project.Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:Er is inclusie in samenwerkingsverbanden waarin valide leerlingen en leerlingen met een beperking samenwerken. Via een blog, de TwinSpace, website en nieuwsbrieven treden de leerkrachten en leerlingen actief met elkaar en met de buitenwereld in dialoog. Het project is gebaseerd op een aantal thema’s die worden gesteund door diverse Leer-, Onderwijs- en Opleidingsactiviteiten (LOO-activiteiten - zie onderstaande tabel).

Iedereen een stem geven door middel van samenwerkingsprojecten.” Glenda McKeown, Our Lady of Fatima Special School, IE

IRES: Disability-Inclusive Schools-Respect-Europe-Social Dialogue

IerlandThema - Inclusie

ItaliëThema - Mensen met

een beperking

FrankrijkThema - Europa

DuitslandThema – Respect

Alle partners kozen 3 recepten, gaven hierbij wat achtergrondinformatie en presenteerden ze op een speciale Padlet in eTwinning. De resultaten

worden gepubliceerd in een “Toegankelijk Multicultureel Kookboek”. (What’s Cooking in Europe). Het product zal in elk afzonderlijk land worden

gelanceerd. Het product zal ook gepromoot worden op eTwinning.

De leerlingen moesten een presentatie maken over 3 mensen uit hun eigen land die, ondanks het feit dat ze een beperking hadden, toch uitblonken in

hun vakgebied. Deze projecten werden geüpload naar eTwinning en tijdens de LOO-activiteiten stelden de leerlingen uit alle partnerlanden ze aan

elkaar voor (Q&A-sessie).

De leerlingen maakten kaarten (Frankrijk/Parijs, ons eigen land, regio) en ontwikkelden een les aardrijkskunde die in klassen in Frankrijk zou worden

gegeven. In het kader van de Dag van Europa en eTwinning-dag (9 mei) waren er live-verbindingen (ooVoo) met alle partners op de Franse LOO,

waarbij iedereen op school deze dag vierde (Europa-man, Cake, Playback Eurovisie).

Er werden over elk land presentaties gemaakt met visuele en tastbare hulpmiddelen. In onze school zullen we een campagne tegen pesten voeren op basis van het thema “Respect”. We gaan ook een muzikale

workshop op basis van dit thema voorbereiden. En wanneer we in Duitsland aankomen, gaan we samen de muziekworkshop doen. De liedjes zullen

worden gezongen door ons “Inclusief” koor. (Alle partnerscholen)Voorbeelden van thema’s en Leer-, Onderwijs- en Opleidingsactiviteiten (LOO).

22

Voor elke LOO bereiden de leerlingen eerst hun werk voor, waarna ze het uploaden en vervolgens (face-to-face) presenteren. Ze geven hierbij blijk van veel zelfvertrouwen en lijken erg op hun gemak. Ze hebben het gevoel dat ze hun publiek al kennen. Na elke LOO volgt een evaluatie (medewerkers, leerlingen (regulier en met speciale behoeften) en ouders). De resultaten van deze evaluaties tonen dat de leerlingen zelf verrast zijn over hoeveel ze eigenlijk gemeen hebben. (d.w.z. regulier en met speciale behoeften). De leerlingen zijn verbaasd dat, hoewel de taal soms een barrière kan zijn, ze andere manieren hebben gevonden om met elkaar te communiceren en hebben hierdoor vrienden voor het leven gemaakt. (allen zijn in contact via social media).

Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:Het project toont het innovatieve werk dat de leerlingen hebben uitgevoerd – via een platform dat hen een veilige omgeving biedt om te communiceren en samen te werken!

Leerlingen en leerkrachten van Our Lady of Fatima School vieren Europa-dag eTwinning-dag https://vimeo.com/166211534

“Leerlingen die deelnamen aan het pro-ject, vierden “Earth Day”. Op school her-innerden we hen er bovendien aan dat ze onze planeet moeten RESPECTEREN. “RESPECT” is een sleutelwoord in ons DIRES-project. We lazen heel wat citaten en kozen er een van Lady Bird Johnson dat we met iedereen wilden delen - “het milieu is waar we allemaal samenko-men; waar we allemaal een gezamenlijk belang hebben; het is het enige wat ons allemaal met elkaar verbindt.” Anna Filomena Mungiello, 22.04.2016 ICS “J. Stella” di Muro Lucano ITAnna Filomena Mungiello, 22.04.2016 ICS “J. Stella” di Muro Lucano IT

23

eTwinning telt letterlijk duizenden projecten waar leerkrachten en hun leerlingen inspiratie kunnen vinden. De onderstaande projecten werden door hun National Support Service voorgedragen omdat het mooie voorbeelden zijn van hoe we de toekomstige digitale burgers van Europa kunnen vormen. Voor elk project is een korte samenvatting opgenomen en een link voor meer informatie.

Are you ready to live in the 21st century?

eTwinning-leerkracht, School: Maite Elejalde, CEP Virgen de la Guía, ES

Partnerscholen (landen): 6 partnerscholen (ES, IT, PL, PT)



Samenvatting: Dit project wil de competenties van leerlingen ontwikkelen door hen een actieve centrale rol te geven in hun eigen leerproces. Daartoe werden diverse activiteiten ontwikkeld waarbij ze moesten refl ecteren, delen, stemmen en discussiëren met leeftijdsgenoten in internationale teams waarna ze hun eigen conclusies moesten formuleren. Op deze manier maakte het project de leerlingen bewust van de vaardigheden die nodig zijn om het hoofd te bieden aan de uitdagingen van de 21e eeuw. De leerlingen (en hun familie) gebruikten ICT om samen te leren. Eén welbepaalde activiteit van het project was “Mission 2 - Be a digital citizen”, waarbij leerlingen moesten nadenken over hoe ze digitale tools gebruiken en hoe ze verantwoordelijke digitale burgers konden worden. Uit alle bijdragen werd uiteindelijk een handboek samengesteld: “How to be a responsible Digital Citizen”.

Digital Citizenship for everyone

eTwinning-leerkracht, School: Rabia Hurrem Ozdurak Singin, ICT Coördinator, Directoraat van Ankara, TR

Partnerscholen: 53 partnerscholen (BG, IT, TR)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/17624/

Samenvatting: Dit project wil digitaal burgerschap en de vaardigheden die daarvoor vereist zijn, verbeteren door een samenwerking op touw te zetten tussen leerkrachten, leerlingen en ouders uit heel Europa. Digital Citizenship (Digitaal Burgerschap) (voor Europa) is een concept dat leerkrachten, IT-medewerkers en ouders duidelijk maakt wat leerlingen/kinderen/gebruikers van technologie moeten weten om die technologie veilig te kunnen gebruiken. Digital Citizenship is meer dan gewoon een pedagogisch instrument; het is een manier om leerlingen/gebruikers van technologie voor te bereiden op een samenleving waarin technologie een centrale rol speelt.

Projecten die openheid en samenwerking stimuleren

24

Digital Life Skills on ESR

eTwinning-leerkracht, School: Justyna Babiarz-Furmanek, Szkoła Podstawowa Nr 8 im.

Partnerscholen (landen): 4 partnerscholen (IT, PL, GR)



Samenvatting: Leren en vaardigheden ontwikkelen aan de hand van een reeks activiteiten die werden aangeleverd door de British Council, Athene, Griekenland (“Life skills. Developing Active Citizens” van Cliff Parry en Maria Nomikou). In dit project werken leerlingen rond onderwerpen zoals verdraagzaamheid, vooroordelen en mensenrechten, door samen met hun partners te lezen en te discussiëren. Nadat de projectpartners de activiteiten hadden voltooid, produceerden ze samen 3 radioprogramma’s. Zo creëerden ze verschillende standpunten en een historische/juridische achtergrond om hun eigen mening te vormen en materialen rond het onderwerp te ontwikkelen. De resultaten werden gepubliceerd op de TwinSpace van het project in een gemeenschappelijk document met de naam ‘Social Contract in Modern Society’, dat een lijst van mensenrechten en verantwoordelijkheden bevat. De leerlingen waren het in grote mate eens over de inhoud en alle deelnemers spraken af dat ze het document zouden naleven.

https://TwinSpace.etwinning.net/2509/pages/page/29282

De leerlingen produceerden samen enkele radioprogramma’s.

25

Building European Citizenship Education Through the Media

eTwinning-leerkracht, School: Carmen Pavón Vázquez, eTwinning-ambassadeur, IES SÁCILIS, ES

Partnerscholen (landen): 34 partnerscholen (NO, RO, PL, ES, HU, BG)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/896/home https://TwinSpace.etwinning.net/fi les/collabspace/6/96/896/896/fi les/b19d8f50.pdf

Samenvatting: Het project wil antwoorden bieden op de uitdagingen waarmee scholen in het huidige Europa worden geconfronteerd: digitale geletterdheid, onderwijs voor democratie en het leren van talen. Leerlingen maken korte fi lmpjes waarin ze hun visie en de visie van andere jonge Europeanen tonen op verschillende thema’s die ons allemaal raken. eTwinning werkt via een projectmatige aanpak waardoor we aan de individuele behoeften van leerlingen in gemengde klassen kunnen tegemoetkomen.

De jury bekroonde het project in 2016 met een eTwinning-Kwaliteitslabel, met de volgende aanbeveling: “Beste Carmen Vázquez Pavón (IES SÁCILIS), Gefeliciteerd! U ontvangt het Kwaliteitslabel voor uw werk in eTwinning. ..., als er één aspect is waarin het project uitblinkt, dan is het in de verspreiding en de impact buiten de school. Het project krijgt aandacht in de lokale media, er is samenwerking met andere organisaties en deelname aan korte wedstrijden”.Félix Delgado, NSS

26

What’s up in Europe?

eTwinning-leerkracht, School:Georgia Wilhelmsson, Uddevalla Gymnasieskola Agneberg, SE

Partnerscholen (landen): 8 partnerscholen (RO, NO, GR, TR, SE, DE, BE, IT)


Samenvatting: Het doel van het project was het ontwikkelen van de culturele en taalkundige vaardigheden van leerlingen. Daartoe lazen en schreven ze artikels over hun thuisland, cultuur en actuele Europese thema’s/evenementen, wat resulteerde in 12 online magazines.

https://www.joomag.com/magazine/whats-up-in-europe/0959067001383051848?short

Interacteen T.E.A.M.

eTwinning-leerkracht, School: Carmen Mellado Alvarez, I.E.S.

Partnerscholen (landen): 12 partnerscholen (ES, FR, GR, TR, IT, DE)



“De leerlingen van vandaag zijn de burgers van het Europa van morgen. Als we willen dat deze burgers leven in een maatschappij die wordt gekenmerkt door democratie, inclusie en tolerantie, dan is nu het beste moment om hen daarop voor te bereiden. Met eTwinning krijgen leerkrachten uit heel Europa een digitale tool aangereikt om inspiratie op te doen, ideeën te delen en gezamenlijke projecten op te zetten die deze en nog heel wat andere onderwerpen behandelen”. Jenny Nordqvist, NSS Zweden

Online magazine van leerlingen over hun thuisland

27

Samenvatting: Leerlingen uit verschillende Europese landen worden journalisten, delen hun visie op het internationale nieuws over actuele onderwerpen en maken samen een e-magazine in het Engels: The European Alternative Magazine. Ze werken samen in nationale groepen en internationale teams. Ze leren hoe ze informatieve teksten moeten schrijven; daarna onderhandelen ze en verdelen het werk met hun teamgenoten (verzamelen van informatie, schrijven van een eerste versie, redactiewerk, proefl ezen). De leerlingen worden verantwoorde journalisten die zelf instaan voor de juistheid en nauwkeurigheid van de inhoud, en die erop toezien dat - waar nodig - de correcte auteursrechten worden vermeld. Ze refl ecteren over actuele thema’s die ze met elkaar delen en ontwikkelen zo hun kritisch denkvermogen. Project bekroond met het eTwinning-Kwaliteitslabel 2016.

Cultural diversity – one heart

eTwinning-leerkracht, School: Nino Chkhetia, LEPL Kutaisi Andria Razmadze Physico-mathematical Public School N41, GE

Partnerscholen (landen): 2 partnerscholen (GE, LT)

Leeftijd leerlingen: 13-14 jaar


Samenvatting: Dit project is ter ere van de 550e verjaardag van de offi ciële relaties tussen Litouwen en Georgië. Dit project wil niet enkel deze belangrijke historische datum herdenken, maar wil leerlingen ook aanmoedigen om belangstelling te tonen voor de taal en de cultuur van een ander land. Stemmen, beslissen, uitdagen, zijn stuk voor stuk kenmerken van actieve deelname aan een digitale samenleving. Wie deelneemt aan een eTwinning-project, is met andere woorden al actief in de digitale samenleving.

What can we fi nd underneath our feet?

eTwinning-leerkracht, School: Karin Ceder, Böle förskala, SE

Partnerscholen (landen): 5 partnerscholen (SE, IS)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/477/home (beveiligd)

Samenvatting: De Zweedse kinderen hebben samengewerkt met een kleuterschool in IJsland. Samen verkenden ze wat er zich onder hun voeten bevindt. De leerkrachten planden en ontwikkelden het project voortdurend op basis van de nieuwsgierigheid en belangstelling van de kinderen. Er werden digitale tools gebruikt om te communiceren, om een kleine Zweeds-IJslandse “gemeenschap” te creëren en om veel te leren over vulkanen en de natuur. Dit project toont dat eTwinning en (digitale) samenwerkingsprojecten ook geschikt zijn om jonge kinderen een ruimere blik op de wereld te gunnen en hen te tonen dat hun stem meetelt. En dit alles op een veilige en doeltreffende manier. Bekroond met het Europees Kwaliteitslabel.

28

Travel Broadens the Mind

eTwinning-leerkracht, School: Ing. Gabriela Krížovská, Základná škola s materskou školou Jarná, SK

Partnerscholen (landen): 12 partnerscholen (GR, TR, DE, ES, SK, IT, PL, FR, SE)


TwinSpace: http://new-TwinSpace.etwinning.net/web/p97352/welcome

Samenvatting: C.O.M.P.A.S.S is de opvolger van het eTwinning-project Colourful Horizons dat eind 2011 van start ging. Het project nam leerlingen mee op een virtuele excursie naar landen waar ze nog nooit waren geweest. De leerlingen leerden heel veel bij dankzij presentaties over de cultuur, regio, land, school, religie en alle aspecten van het dagelijkse leven. Het project maakte gebruik van verschillende tools om presentaties te geven en bood de deelnemers zo een blik op verschillende samenlevingen. De deelnemers werden zich ervan bewust dat ze op deze manier op digitale wijze actief e-burgerschap ontwikkelden via het eTwinning-platform en leerden hoe ze in tien zo verschillende landen toch samen een e-democratie konden uitbouwen.

Leerkrachten uit de 10 landen ontmoeten elkaar bij een uitwisseling met leerlingen

29

Girls in ICT

eTwinning-leerkracht, School: Nataša Majstrović, Osnovna škola “Zmaj Jova Jovanović”, RS

Partnerscholen (landen): 51 partnerscholen (RS, RO, ES, AL, TR, CY, BG, HR, MK, LV, EE, FR, UK, IT, IS, BA)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/7967/homehttp://girlsinict-project.weebly.com/

Samenvatting: De inspiratie voor dit project was de internationale ‘Girls in ICT’-dag (23 april). Het project heeft tot doel om gendergelijkheid in de kijker te zetten en te promoten. Het steunt de wereldwijde ‘Girls in ICT’-beweging die de positie van meisjes en jonge vrouwen versterkt en hen het vertrouwen geeft om te kiezen voor studies en een loopbaan in ICT. Het maakt leerlingen bewust en leert hen om via technologie hun mening over gendergelijkheid op een kritische manier uit te drukken en te evalueren. Het project is geïntegreerd in het curriculum. Cursussen die in Moodle zijn gemaakt, worden aangepast om informatica te onderwijzen (programmeren, grafi sch ontwerp, webdesign). Het stimuleert ook het gebruik van ICT in het onderwijs. Bekroond met het Europees Kwaliteitslabel.

Achtung, jetzt kommen wir!

eTwinning-leerkracht, School: Steffi Feldhaus, Berufskolleg Kohlstraße, DE

Partnerscholen (landen): 2 partnerscholen (PL, DE)



Samenvatting: Dit project had als doel om leerlingen opnieuw te motiveren om naar school te gaan en het aantal leerlingen dat de school vroegtijdig verliet te verlagen. Samen met de Poolse partnerklas creëerden de leerlingen audiofragmenten bij korte video’s over hun thuisstad. Daarnaast ontwikkelden ze hun digitale vaardigheden door een aantal programmeertaken uit te voeren met Makey Makey. Via het project leerden 16- tot 23-jarigen digitale media gebruiken en ontwikkelden ze de nodige vaardigheden om in een team te werken. De Duitse en Poolse leerlingen leerden als gelijkwaardige partners van en met elkaar. Zo ondersteunden de Duitse leerlingen hun Poolse partners als ‘experts’ in de Duitse taal, wat hun gevoel van eigenwaarde een boost gaf. Alle leerlingen kregen de rol van ‘leerling-administrator’ en konden onder hun eigen verantwoordelijkheid werken.

30

2.2 Actieve Betrokkenheid en ParticipatieVia eTwinning-projecten leren de leerlingen deelnemen aan het debat over kwesties die ons allemaal aanbelangen. Ze leren hun mening geven, naar anderen luisteren, stemmen en anderen beïnvloeden. We beginnen met de casestudy My World My Classroom, waar thema’s voor de leerlingen tot leven worden gebracht door de omstandigheden van bijv. mensen die geen toegang hebben tot schoon water, naar de klas te brengen.

My World My Classroom

eTwinning-leerkracht, School: Ian Kell (The Academy at Shotton Hall, Peterlee, UK)

Partnerscholen (landen): 46 partnerscholen (IT, PL, MT, EE, RS, ES, NO, RO, LT, FR, UK, TR, LV, FI, UA, GE, PL, SL, AM, HR, NL, BE)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/7377/homehttp://myworldmyclassroomsite.weebly.com/

Hoe het project deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:Het project is gebaseerd op het boek “If the World Were a Village” (van auteur David J. Smith) aan de hand waarvan elke partner zijn eigen land, regio of stad op een gelijkwaardige manier voorstelt: “Als mijn land een klas met dertig leerlingen was...” Op basis van cijfers en verhoudingen in de wereld gaan de leerlingen dan na hoeveel van hun klasgenoten honger zouden lijden, welke talen er in de klas zouden worden gesproken, hoeveel kinderen in armoede zouden leven, hoeveel er zouden kunnen lezen, toegang zouden hebben tot schoon water en hoeveel er rijk zouden zijn. Het project wil zoveel mogelijk geledingen van de ruimere schoolgemeenschap betrekken.

Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:De leerlingen kiezen de groepen en analyseren de statistieken voor de verschillende datasets. Nadat ze de cijfers voor elk land hebben bepaald, gaan de leerlingen na wat de beste

“Voor ons bouwt het ontwikkelen van actief digitaal burgerschap via eTwinning voort op het basiscurriculum: De leerlingen leren om zichzelf in de plaats van iemand anders te stellen en zo problemen en situaties vanuit verschillende standpunten te bekijken. Op die manier leren ze mensenrechten erkennen en waarderen. Deelnemen aan maatschappelijke activiteiten is een basisvoorwaarde voor een effectieve democratie. Participatie en betrokkenheid, alsook een verantwoordelijke houding ten aanzien van de toekomst, zijn vaardigheden die enkel door te oefenen kunnen worden verworven. De school biedt hiervoor een veilige omgeving. De leerlingen doen ervaring op door ICT te gebruiken voor internationale communicatie. Ze leren wat het belang, de mogelijkheden en de risico’s ervan zijn in een geglobaliseerde wereld.”Hyötyniemi Yrjö, NSS Finland

“Hoe fi jn! Ze zijn zo trots dat ze aan de jongere leerlingen kunnen laten zien wat ze hebben geleerd!” Anica Tričković, Osnovna škola “Toplički heroji” (RS)

31

manier is om die te presenteren (brochures, posters, displays, ICT-beelden, presentaties). In het kader van het project wordt in onze dorpen/steden/scholen een ‘Wiskunde-route’ gecreëerd; verder willen we ook een portfolio van ‘Wiskunde’-foto’s maken.

Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:De leerkrachten beheren samen met de leerlingen de uitwisselingen, coördineren en faciliteren de activiteiten zodat de leerlingen de inhoud van het project zelf in alle vrijheid kunnen verkennen, beheren de publiciteit, promoten Comenius bij andere scholen in de omgeving, leggen contacten met externe instanties, zorgen voor doeltreffende communicatie tussen de partners, zowel op het niveau van de leerkrachten als op het niveau van de leerlingen. Daarom werd tijdens een voorbereidende vergadering beslist dat er een Comenius-focusgroep zou worden opgericht. De focusgroep of stuurgroep zou bestaan uit vertegenwoordigers van de leerkrachten, het ondersteunende personeel en alle geledingen van de leerlingenpopulatie. De stuurgroep zou verantwoordelijk zijn voor het toezicht op en de evaluatie van het project, zou instaan voor de defi nitieve versie van de materialen en andere eindproducten van het project, zou de agenda’s voor de projectvergaderingen maken en de plannen waar nodig bijsturen. Door de leerlingen hierbij te betrekken, zouden de democratie en het gevoel van burgerschap in onze scholen worden gestimuleerd en zouden creatieve leerlingen worden aangemoedigd om verantwoordelijkheid te nemen voor de planning en evaluatie van het project, en dus inspraak krijgen in de inhoud ervan. Daarvoor brengen de leerlingen verslag uit aan de focusgroep of stuurgroep, en evalueren ze actief elke fase van het project. Door die rapportage krijgen ze ook input voor aanpassingen die mogelijk nodig zijn.

De jury riep het project uit tot winnaar van de ‘Global Outlook’ en schreef het volgende: “Een eTwinning-project dat naar de wereld kijkt en heel wat nieuwe landen bij eTwinning betrekt. Via wiskundige activiteiten laat dit project jongeren nadenken over kwesties op het vlak van milieu en burgerschap waarmee iedereen in Europa geconfronteerd wordt... Er werden heel wat nieuwe tools gedeeld, pedagogische ontwikkeling was een belangrijk aspect in dit wiskundeproject dat ook over de muren van het eigen vak ging kijken en curriculumbrede resultaten opleverde die nuttig zijn voor vakken zoals kunst, sociaal-economische wetenschappen en geschiedenis.” UK Jury, 11e jaarlijkse Britse eTwinning-conferentie in het National College for Teaching and Leadership in Nottingham (2016)Karin Ceder, Böle förskala, SE

32

Projecten rond - Waarden

Ready, steady, grow slow – investing time and skills in sustainable European citizenship

eTwinning-leerkracht, School: Beate Vollmer, Albert-Schweitzer-Geschwister-Scholl-Gymnasium (DE)

Partnerscholen (landen): 14 partnerscholen (IT, DE, PL, ES, FR)


TwinSpace: https://twinspace.etwinning.net/345/home

Samenvatting: De bedoeling van het project was om leerlingen voor te bereiden om verlichte Europese burgers te worden die kritisch nadenken over hun eigen waarden en die hun eigen potentieel ten dienste stellen van de samenleving in het algemeen. Leerlingen uit vijf landen wisselden in de TwinSpace standpunten uit over verschillende aspecten met betrekking tot tijd. Bijvoorbeeld: Persoonlijk perspectief - mijn relatie tot mensen die niet van mijn leeftijd zijn (oudere of jonger generaties); Sociaal perspectief - intergenerationele politiek, huizen waar meerdere generaties samenwonen, vrijwilligerswerk; Cultureel perspectief - een vergrijzend Europa, Europa in de toekomst, discussie over de arbeidstijd-richtlijn.

Values in Action

eTwinning-leerkracht, School: Marilyn Tinkler, Appleby Primary School (UK)

Partnerscholen (landen): 18 partnerscholen (UK, GR, RS, RO, PT, AM, UA, IT, ES, RO, BG)


TwinSpace: https://twinspace.etwinning.net/18692/pages/page/108322

Samenvatting: Dit project behandelt het concept ‘waarden’ en ontwikkelt het bewustzijn en de vaardigheden die leerlingen nodig hebben om te reageren en hun waarden te analyseren. Wat we waarderen in onze scholen en gemeenschappen, hoe we weten dat het wordt gewaardeerd en hoe we onze waarden huldigen en delen. Om elkaar te waarderen, is het heel belangrijk dat we voor elkaar leren zorgen. We oefenen waarden in ons dagelijkse leven op school. We hebben deze video gemaakt om het project te tonen en met iedereen te delen.

https://youtu.be/0bAXqgGk57U

33

Wat het voor mij betekent om Europeaan te zijn...?“Kunnen reizen en studeren zonder grenzen” (Karoline)“In een veilige omgeving wonen, vrij zijn en vrij kunnen bewegen” (Hamid)“Veilig wonen in een land zonder oorlog” (Dennis)“Vrede betekent voor mij…. dat we elkaar helpen, elkaar ondersteunen en plezier hebben in plaats van ruzie te maken”

Uitspraken van leerlingen in het project

Projecten rond - Vrede

Wir sind Europa – gemeinsam in Frieden leben/ We are Europe live together in peace

eTwinning-leerkracht, School: Kamila Bažíková, Obchodná Akadémia, Račianska 107 (SK)

Partnerscholen (landen): 5 partnerscholen (PL, DE, BE, HU, SK)



Hoe het project deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:Jongeren – leerlingen – identifi ceren zichzelf als burgers van hun eigen land (Slowaken, Duitsers, Polen) en worden zich tegelijkertijd bewust van hun Europese identiteit. Bijvoorbeeld aan de hand van het thema: Wat betekent het om een Europeaan te zijn? Eerst organiseerden groepen leerlingen op hetzelfde tijdstip discussies in de klas om een gezamenlijk idee te ontwikkelen van wat ‘een Europeaan’ volgens hen is. Daarna stelden ze op verschillende momenten hun eigen ideeën voor in de TwinSpace. Sommigen gaven een beschrijving in woorden via een gemeenschappelijke Padlet wall, anderen werkten met web-posters, postkaarten en een forum.

Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:Dankzij technologie kunnen we onze persoonlijke meningen en attitudes op een transparante en onafhankelijke manier presenteren. Voor de thema’s ‘recreatieve

34

activiteiten’ en ‘multiculturele samenleving’ gebruikten we Pizap-postkaarten en publiceerden we groepsfoto’s van discussies in de klas met leerkrachten van de school over de multiculturele samenleving. Voor alle thema’s gebruikten we de samenwerkingstool Padlet om individuele meningen te publiceren, ideeën te formuleren en feedback te ontvangen, die overigens altijd positief was zodat de leerlingen van elkaar vonden dat ze allemaal succesvol waren. De individuele internationale teams maakten elk eigen publicaties zoals e-boeken, – Issuu – waarvoor ook andere tools werden gebruikt zoals Speechable, comics, Canva – posters om een woordenboek te maken met uitdrukkingen die door jongeren worden gebruikt.

Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:De leerlingen en hun leerkrachten stelden hun ideeën op een gepaste manier voor. Ze respecteerden de ethische principes, vermeldden het juiste copyright bij foto’s, maakten gebruik van gratis fotobibliotheken, ICT-tools – op een duidelijke en gerichte manier.

Wat betekent “actief digitaal burgerschap ontwikkelen via eTwinning” voor u:Sommige activiteiten in het eTwinning-project werden eerst als groepswerkjes op nationaal niveau uitgevoerd (bijv. Mijn land in Europa – Ik ben een Europeaan, Multiculturele Samenleving). De leerlingen en leerkrachten verzamelden informatie en leerden van hun collega’s uit andere landen. Daarna werden er drie internationale teams samengesteld die elk rond een ander maar gerelateerd thema werkten: Onze Nationale Keuken, Onze Gewoonten / Tradities, en Onze Talen. Vooral het thema onze talen bleek verrassend interessant. De jongeren spijkerden hun Duits en Engels bij met uitdrukkingen die je niet in tekstboeken kan vinden en die ze van elkaar leerden. Ze gebruikten het TwinSpace-forum om commentaar te geven bij wat ze leuk vonden en graag deden.

35

Ervaringen van de leerlingenDe leerlingen stelden vast dat we heel wat van deze gebruiken met elkaar delen en hebben geleerd om de verschillen te begrijpen en om hun eigen meningen en voorkeuren uit te drukken. Ze leerden geduldig te zijn en respect te tonen wanneer hun partners technische problemen hadden. Via het project werkten de leerlingen ook aan hun zelfverwezenlijking en hun sociale vaardigheden via culturele uitwisseling, en verbeterden ze ook hun digitale competenties. Ze leerden werken met heel wat verschillende webtools, hielpen elkaar en leerden elkaar hoe ze die tools konden gebruiken. Twee meisjes gingen de tools daarna ook in hun persoonlijke leven gebruiken: het project heeft dus het potentieel leerlingen te motiveren om ook in het echte leven actief te zijn. Filip, een leerling uit Slowakije, is een actief lid van AEGEE, het Europese leerlingenforum dat gebaseerd is in Bratislava. Het brengt jongeren uit heel Europa bij elkaar via educatieve cursussen en bijeenkomsten die steeds in een andere Europese stad worden georganiseerd en waarbij jongeren hun land voorstellen. Op basis van zijn eigen positieve ervaring en de thema’s van ons eTwinning-project (gastronomie, gewoonten en talen delen), nodigde Filip de vrienden van 18 jaar en ouder die hij via het project had gemaakt uit om lid te worden van AEGEE.

http://www.aegee.org/history-is-part-of-the-story-bratislava/

The culture of peace in European citizenship

eTwinning-leerkracht, School: Tine Jespersen, Thyborøn School, DK

Partnerscholen (landen): 15 partnerscholen (DK, TR, IT, IE, FI)


Samenvatting: Dit project heeft aandacht voor de getuigenissen en intergenerationele ervaringen die de basis en het draagvlak van de EU vormen; het leert de deelnemers om waarden zoals diversiteit en pluralisme te respecteren, in het bijzonder op het gebied van identiteit, tradities, culturen, manieren van leven en relaties. Actieve betrokkenheid in de plaatselijke samenleving, zoals contacten met oudere burgers, bezoeken aan historische archieven en musea, en samenwerking met andere scholen, werkt enorm motiverend voor leerlingen. Ze worden gestimuleerd om betere producten te leveren waaruit duidelijk hun betrokkenheid blijkt, omdat ze rekening moeten houden met hun publiek: elke partner is namelijk gekend, geïnteresseerd en behulpzaam. Via technologie konden de leerlingen hun werk met de andere partners te delen, zowel op pan-Europese schaal binnen het project als op lokaal vlak. De partners wilden de leerlingen erg graag actief bij het werk betrekken en kijken welke resultaten dat opleverde. Het leek bovendien redelijk eenvoudig om toestemming te krijgen van de lokale partners, ouders, grootouders, musea, geïnterviewde burgers, en lokale archieven om het werk van de leerlingen op het internet te delen.

“Vaardigheden voor de 21e eeuw zoals het oplossen van complexe problemen, kritisch denken en creativiteit zijn essentiële troeven van eTwinning. De leerlingen kunnen hier op een ontspannen manier samenwerken via ICT, waardoor ze zich kunnen ontplooien tot actieve digitale burgers.”Claus Berg, NSS Denmark

36

No enemies violence equal rights

eTwinning-leerkracht, School: Zuzana Christozova, Spojená škola Martin, SK

Partnerscholen (landen): 10 partners schools (SK, PL, IT, CZ, TR, PT)



Samenvatting: Digitale technologieën maken onlosmakelijk deel uit van het dagelijkse leven van jongeren. Het is dan ook logisch dat we zoeken hoe we die in ons onderwijs kunnen integreren en kunnen koppelen aan de idee van Europees burgerschap en digitale samenleving. Digitale geletterdheid is een belangrijke competentie voor jongeren met het oog op de toekomst en een voorwaarde om te slagen in hun latere leven. Om de doelstellingen en resultaten van het project te presenteren, wordt gebruik gemaakt van sociale netwerken, de TwinSpace en cloud-gebaseerde technologieën. De oplossingen en resultaten die ons project via eTwinning heeft ontwikkeld, kunnen door alle leerlingen van de partnerscholen en eTwinning worden gedeeld. Iedereen kan bij ons project aansluiten en zich erdoor laten inspireren.

“Dit project gebruikt digitale technologieën om be-langrijke aspecten van Europees burgerschap te ver-kennen - verscheidenheid in eenheid. Ons project No enemies - violence - equal rights gaat in op nijpende problemen van de Europese Unie: migratiecrisis, samenleven van verschillende generaties, uitingen van onverdraagzaamheid, genocide van de Tweede Wereldoorlog... het leert de leerlingen om vragen te stellen, op onderzoek uit te gaan, antwoorden te vin-den en andere meningen te aanvaarden.”Zuzana Christozova, Spojená škola Martin, SK

Teams maken gebruik van een Erasmus + mobiliteit om elkaar te ontmoeten en samen te werken in Polen.

37

Projecten rond – Democratie en Maatschappelijke BetrokkenheidDifferent paths but common democratic values?

eTwinning-leerkracht, School: Jasna Šojer, Škola za primalje, HR

Partnerscholen (landen): 5 partnerscholen (GR, IT, HR, RO, FR)


TwinSpace: https://twinspace.etwinning.net/11096/pages/page/110789

Samenvatting: Met behulp van IT-tools onderzoeken de leerlingen van de partnerscholen hoe democratisch de verschillende partnerlanden zijn wanneer het gaat om kwesties die Europa tegenwoordig bezighouden zoals de immigratiecrisis, mensenrechten, status van vrouwen, milieubewustzijn en het recht op onderwijs. De Europese partnerscholen werken samen en wisselen elke maand informatie en kennis over verschillende maatschappelijke thema’s uit om antwoorden te vinden op de uitgangsvraag. Tijdens onlineactiviteiten zoals videoconferenties debatteren de leerlingen over verschillende thema’s, wisselen ze meningen uit en leren ze kritisch denken. Op die manier kunnen ze uitgroeien tot actieve, geïnformeerde burgers van Europa.

Solidarity without Frontiers

eTwinning-leerkracht, School: Jolana Strýčková, Gymnázium Olgy Havlové, Ostrava, CZ

Partnerscholen (landen): 22 partnerscholen (ES, CZ, IT, DE, SK, TR)



“Democratie betekent dat je vrij kunt zeggen wat je denkt, zolang je dat op een respectvolle manier doet.” Anne-Laure, Lycée Jean Jaurès, FR

“Democratie betekent voor mij de vrijheid om te spreken, mijn mening te geven en te denken. Democratie is ook zo waardevol omdat ze een gelijkheid tussen iedereen tot stand brengt. Daarnaast hebben we ons secularisme waardoor iedereen in zijn eigen god kan geloven.” Pavlos/High School of Chryssoupolis, GR

“eTwinning-projecten combineren alle belangrijke elementen van digitaal burgerschap: anderen leren kennen en respecteren door middel van samenwerking en probleemoplossing, leren van collega’s in een veilige en fl exibele onlineomgeving en leren hoe je onlinetools op een veilige en verantwoorde manier moet gebruiken.” Jasna Šojer, Škola za primalje, HR

38

Samenvatting: De leerlingen die aan dit project deelnemen, werken als vrijwilligers en delen hun ervaringen en al het werk dat ze doen in een virtuele klas via TwinSpace. Op dit moment werken de leerlingen aan hun eindproducten: een boekje waarin herinneringen van oudere mensen uit alle deelnemende landen worden gebundeld, en een videodocumentaire. In alle landen helpen leerlingen liefdadigheidsorganisaties fi nancieel of door voor hen te werken. Zo leren de leerlingen wat hulp echt betekent, niet alleen theoretisch maar ook in de praktijk - evenementen organiseren, video’s maken, artikels schrijven en publiceren op de website van de school of in een lokale krant. Het Tsjechische team maakt een video over het leven van jongeren met een beperking. Een van de Tsjechische teams had namelijk besloten om kinderen en jongeren met een beperking, in het bijzonder mensen in een rolstoel, te helpen. Ze namen contact op met de lokale “Vereniging voor het gezin en maatschappelijke diensten” die onder andere instaat voor de integratieclub “GATE” voor mensen in een rolstoel.

Miteinander statt nebeneinander/Met elkaar niet naast elkaar:

eTwinning-leerkracht, School: Bożena Cudak, Dorota Szafraniec

Partnerscholen (landen): 24 partnerscholen (PL, DE, SE, BG, IT, TR)


TwinSpace: http://new-twinspace.etwinning.net/web/p97573/welcome

Samenvatting: In het kader van het project werd het magazine “Miteinander” gemaakt, een weerspiegeling van de samenwerking van de leerlingen rond thema’s zoals sociale

Zo werd het Tsjechische team getraind om op een veilige manier met rolstoelgebruikers te rijden.

39

uitsluiting, integratie van minderheden, en begrip van de situatie van vluchtelingen. Het project werd opgedeeld in vijf delen, waarbij elk deel gewijd was aan een bepaalde sociaal vraagstuk: “begrip in plaats van spijt”; “hulp in plaats van sociale uitsluiting”; “samenwerking in plaats van concurrentie”; “integratie, geen assimilatie”. Het is eenvoudiger, toegankelijker en transparanter, maar toch vergt het nog steeds bepaalde vaardigheden en ideeën die dankzij eTwinning kunnen worden geperfectioneerd. Met eTwinning leren de leerlingen onder andere hoe ze kunnen communiceren - samenwerken via moderne technologieën – onmisbaar voor digitaal burgerschap.

De ervaring van de leerling - hoe ik persoonlijke betrokken was en wat ik eruit heb geleerd

“Mijn project begon toen een dame onze school contacteerde met de vraag of we konden helpen met het schoolwerk van een jongen. Een week later begon ik de jongen te helpen met zijn huiswerk. Mehmet is 10 jaar en zit in de vierde klas van de lagere school. We spraken elke maandag af, één uur lang tussen 16 uur en 17 uur, in Fabiz, het nieuwe gezinscentrum in Buxtehude. Ik hielp hem met zijn huiswerk, vooral wiskunde en Duits. Twee weken later bracht hij zijn klasgenootje en beste vriend Sehrat mee, dus dan hielp ik de twee jongens met hun huiswerk. Als het huiswerk klaar was en er bleef nog wat tijd over, vroegen we de coördinator of ik met Sehrat en Mehmet luidop mocht lezen. Vooral het uitspreken en het herkennen van de pauzes, was niet altijd even makkelijk voor hen. Toen kwamen de twee jongens op een maandag aan, met achter zich twee kleinere meisjes die vroegen of ze ook mochten meedoen. Omdat ze het zo lief vroegen en smeekten of ze mochten blijven kijken, kon ik geen nee zeggen. Later bleek dat een van de meisjes het jongere zusje van een van de jongens was. Naar het einde van het schooljaar toe hadden de kinderen minder huiswerk en moest ik zelf bedenken wat we konden doen. Ik bedacht dat we misschien een mindmap over een bepaald onderwerp konden maken. Dit vonden ze een geweldig idee omdat ze deze manier van werken niet kenden. Daarna speelden we met de concepten die ze in hun mindmap hadden opgenomen, en maakten we een pantomime.” Daarna speelden we met de concepten die ze in hun mindmap hadden opgenomen, en maakten we een pantomime.”

Julia, Halepaghen Gymnasium Schule (DE)

40

Projecten rond - Migratie

Our Students are MAD

eTwinning-leerkracht, School: Begoña Rey, Colegio de la Inmaculada Concepción (ES)

Partnerscholen (landen): 10 partnerscholen (CZ, ES, TR, PT, NO, IT, NL)



Samenvatting: Het project draagt als titel WE ARE MAD (Making A Difference) en zet studenten aan om na te denken over actuele thema’s in Europa en om te proberen oplossingen te bedenken. Onder de titel “Het veranderende gelaat van Europa” worden actuele problemen zoals de vluchtelingencrisis aangekaart. De leerlingen werken en debatteren in groepjes en leggen contact met verschillende organisaties die betrokken zijn bij de vraagstukken die voorliggen. Ze gebruiken verschillende web 2.0 tools om informatie te delen, te communiceren en resultaten te presenteren. Uiteindelijk ondertekenen ze de voorstellen die ze gezamenlijk zijn overeengekomen. Het proces en de resultaten worden gedeeld in een blog.

De ervaring van de leerlingen – debatteren en dan een akkoord bereiken over een voorstel inzake vluchtelingen “Als leerlingen van de Jacob van Liesveldt (NL) en Inmaculada school (ES) hebben we gedebatteerd en een compromis bereikt over het volgende voorstel:“Ten eerste mogen we vluchtelingen niet als getallen beschouwen; we gebruiken dus geen woorden zoals ‘verdelen’. Deze vluchtelingen zijn mensen net als wij. Het enige verschil is dat deze mensen vluchten uit oorlogsgebied, onze hulp nodig hebben en dezelfde mensenrechten verdienen als de inwoners van de Europese Unie.We zijn het er ook allemaal over eens dat we de grenzen niet willen sluiten en dus het Verdrag van Schengen respecteren. Eerst stond in het voorstel dat we waren overeengekomen dat we de aantallen vluchtelingen aan de landen moesten ‘toekennen’ op basis van de rijkdom van elk betrokken land. We begrijpen dat we deze buitenlanders niet als getallen mogen beschouwen, maar ze komen in grote aantallen en het is moeilijk om te beslissen over de vraag of we elke vluchteling de kans moeten geven om het land te kiezen waarin hij of zij wil wonen.De landen die er economisch het slechtst voor staan, ontvangen geld van de rijkere landen waar de economie min of meer stabiel is. Als de oorlog eindigt, willen we elke vluchteling de kans geven om terug te keren naar zijn of haar land van herkomst.Dit voorstel is een algemene conclusie en de details moeten nog verder worden besproken; we kunnen dus spreken van een principeakkoord.”

Ignacio Alonso Vigil (ES) en Jaimy (NL) http://thechangingfaceeurope.blogspot.com.es/

“Actief digitaal burgerschap kan een verschil maken: het kan ervoor zorgen dat leerlingen uit verschillende landen gaan nadenken over actuele Europese vraagstukken en trachten om oplossingen te vinden.” Begoña Rey, Colegio de la Inmaculada Concepción (ES)

41

The New Who Do You Think You Are – Come trace your roots with us

eTwinning-leerkracht, School: Birgitta Flodén, Hässelbygårdsskolan, SE

Partnerscholen (landen): 5 partnerscholen (SE, DE, UK)



Samenvatting: Dit is een vakoverschrijdend project dat gaat over migratie en tolerantie. De betrokkenheid van de leerlingen is indrukwekkend, net als het uitgebreide scala aan IT-instrumenten dat wordt gebruikt. De leerlingen hebben samengewerkt en elkaars werk en het eindproduct becommentarieerd; ook bij de evaluatie toonden ze een nauwe betrokkenheid. Deze indrukwekkende samenwerking heeft de leerkrachten van het project ertoe aangezet om de Education Coördinator van het Migration Museum project in Londen te bezoeken, wat de leer- en projectactiviteiten van de leerlingen enorm verrijkt.

Leerlingen van het Colegio de la Inmaculada Concepción (ES) debatteren over de thema’s met hun klasgenoten.

Emily Miller, Education Offi cer, Migration Museum (Londen) praat met leerlingen

42

Projecten rond - Milieu

Cuido mi entorno/Draag zorg voor mijn omgeving

eTwinning-leerkracht, School: Juan F. Peñas Viso, CPEIP San Babil, ES

Partnerscholen (landen): 5 partnerscholen (ES, PL, FR, IT, UK)



Samenvatting: Dit project wou leerlingen bewuster maken en laten nadenken over de maatregelen die mensen kunnen nemen om de omgeving waarin ze leven te verbeteren. De resultaten werden gedeeld met de schoolgemeenschap. Tijdens het project hebben de leerlingen digitale middelen gebruikt om hun werk te tonen, informatie te zoeken en op een creatieve en leuke manier met hun partners samen te werken. Jonge leerlingen werkten in de TwinSpace in internationale teams samen aan activiteiten zoals: Your Voice is Your Strength, waarbij leerlingen een reeks berichten opnamen en uitzonden waarin ze uitlegden waarvoor zij in hun omgeving zorg droegen.

“Onderneem actie in je gemeenschap door middel van een eTwinning-project.” Juan F. Peñas Viso, CPEIP San Babil, ES

De poster van het project ‘Draag zorg voor mijn omgeving’.

43

EURORECYCLING

eTwinning-leerkracht, School: José Ramón Jiménez, Lucas Rey-Matias Landaburu, ES

Partnerscholen (landen): 7 partnerscholen (ES, IT, PL, GR)



Samenvatting: In dit project werd met leerlingen uit lagere scholen van vier Europese landen onderzoek gedaan naar waterverbruik, recyclage van materialen en hernieuwbare energie. Zo werden de leerlingen zich ervan bewust dat ze op een verantwoorde manier moeten omspringen met energie en leerden ze over de voordelen van recycling. Daarna deelden ze hun kennis met hun familie, de lokale gemeenschap en de autoriteiten. Ze hebben ook een lokale organisatie geholpen om bomen te planten. De scholen konden voor een brede waaier aan activiteiten samenwerken. De acties en de bekendmaking van het project hadden een positieve impact: zo zorgden de lokale autoriteiten ervoor dat er vuilnisbakken in de school werden geïnstalleerd die konden worden gebruikt om materialen te recyclen.

Water - Global experiment with hydrogels

eTwinning-leerkracht, School: Balazs Kecskemeti, Ballysillan Primary School, UK

Partnerscholen (landen): 133 partnerscholen


TwinSpace en links:https://twinspace.etwinning.net/14907/pages/page/81592 http://www.rsc.org/learn-chemistry/collections/experimentation/collaborative-chemistry/water-global-experiment-with-hydrogels

Het eTwinning-project neemt deel aan het wereldwijde experiment van de Royal Society of Chemistry.

44

Samenvatting: leerlingen in eTwinning-scholen sloegen de handen in elkaar met duizenden leerlingen van over heel de wereld om samen deel te nemen aan het wereldwijde experiment met hydrogels dat de Royal Society of Chemistry (RSC) in 2015 uitvoerde. De leerlingen onderzochten welke effecten hydrogels (een door de mens gemaakt product) hebben op de waterkringloop en deelden daarna hun resultaten met andere klassen over de hele wereld. Voor elk experiment waren er eenvoudige instructies: er werd beschreven wat de leerlingen zouden leren en welke materialen er nodig waren; daarnaast waren er notities en een werkmethode voor de leerkracht. De gegevens die tijdens de 3 experimenten werden verzameld, werden daarna geüpload naar de website van het wereldwijde experiment. Alle leerkrachten konden aan het eTwinning-project deelnemen; er was geen speciale ervaring vereist.

Water - Keep Cool - Stay Warm

eTwinning-leerkracht, School: Diana Linford, Steeton Primary School (UK)

Partnerscholen (landen): 21 partnerscholen (UK, TR, UA, GE, SL, GR)


TwinSpace: https://twinspace.etwinning.net/1703/home Samenvatting: Dit project wil de deelnemers aanmoedigen om aan de hand van goede praktijken energie te besparen. Het stimuleert de leerlingen om kritisch te denken, verschillende praktijken en visies op een betere wereld te vergelijken. Het project wou goede praktijken op het vlak van energiebesparing thuis en op school delen om rationeel energiegebruik bij leerlingen, hun ouders, schoolbesturen en lokale gemeenschappen te bevorderen. Zo werden er op school wedstrijden georganiseerd om een logo en een slogan te bedenken, werden er discussies over klimaatverandering en energiezuinigheid gehouden op school en via een virtueel debat met partnerscholen. Het afsluitende evenement vond plaats op de Dag van de Aarde, samen met andere leerlingen, ouders en vertegenwoordigers. De winnaars van de sloganwedstrijd waren:

Wasting money is pretty bad, but losing the Earth is even worse. Natasha K & Izza A, Steeton School (UK)

Stop it fl owing, keep it going! Addington Primary School (UK)

Het winnende logo ontwikkeld door Erin J., Burley Oaks Primary School, Groot-Brittannië

45

INSPECTOR GREEN

eTwinning-leerkracht, School: Dagmara Konopkova, Col.legi Internacional SEK Catalunya, ES

Partnerscholen (landen): 6 partnerscholen (ES, PL, GR, TR, SL)


Awards: Europees en Nationaal Kwaliteitslabel


Samenvatting: Het project combineert wetenschap, literatuur, kunst en ICT om inzicht te krijgen in de milieuproblematiek en leerlingen bewust te maken van het belang van milieubescherming. De deelnemers hebben aan de verschillende milieuvraagstukken gewerkt via een doeltreffende en onderhoudende multidisciplinaire benadering die teamwerk, open communicatie met partners en kritisch denken stimuleerde. Nadat de leerlingen de milieuvraagstukken binnen hun schoolgemeenschap hadden bestudeerd, maakten ze samen een toneelstuk, video’s en presentaties, en schreven ze een verhaal over het fi ctieve personage ‘Inspector Green’. Het verhaal werd gezamenlijk geschreven door: Turkse leerlingen die de personages en de setting bedachten; Spaanse leerlingen die het begin van het verhaal bedachten; Poolse leerlingen die het verhaal verder uitwerkten alvorens het over te dragen aan de leerlingen in Slovenië die het einde schreven.

“eTwinning bevordert open communicatie met partners en kritisch denken.”Dagmara Konopkova, Col.legi Internacional SEK Catalunya, ES

Spaanse leerlingen posten hun video, Dagmara Konopkova, Col.legi Internacional SEK Catalunya, ES

46

Leerlingen van de Szkoła Podstawowa (Polen) denken na over wat er daarna in het verhaal gebeurt.

Spaanse leerlingen op bezoek bij de lokale radio om over het project te praten

47

2.3 Veilig en verantwoord gebruik Digitaal burgerschap reikt mensen de middelen aan om op een veilige en effectieve manier gebruik te maken van digitale technologie. Elk jaar nemen meer en meer scholen wereldwijd deel aan de Safer Internet Day.11 Dit jaar werd die dag gevierd op 9 februari 2016 met het thema ‘Play your part for a better internet!’. Safer Internet Day (SID) werd dit jaar in meer dan 120 landen over de hele wereld georganiseerd. Minstens 21.000 scholen en meer dan 19,5 miljoen mensen namen deel aan SID-acties in Europa.

De eTwinning-projecten die in dit hoofdstuk in de kijker worden gezet, ontvingen allemaal het eSafety Label. Dit geeft aan hoe goed een school het doet op het valk van eSafety. Het heeft betrekking op infrastructuur, beleid en praktijk en stelt een gepersonaliseerd actieplan op voor de school.

11 https://www.saferinternetday.org/web/sid/home

Kaart van de wereldwijde deelname aan SID 2016 (afbeelding van goede kwaliteit invoegen)

48

We beginnen met de casestudy Better e-safe than Sorry. Het project toont hoe eTwinning-leerkrachten de activiteiten van het eSafety-label hebben vertaald in een zeer succesvol samenwerkingsproject met partnerscholen en leerlingen. Daarna volgen twee korte samenvattingen van projecten, met links voor wie meer informatie wil: eerst Medienkoffer, dat ingaat op de problematiek van cyber-mobbing, en dan Net is the Key, dat verder bouwt op Safer Internet Day.

12 https://www.betterinternetforkids.eu/web/portal/home

Wat is het eSafety-label? www.esafetylabel.eu Gratis tool om de integratie van ICT in de klas op te volgenEuropese dienst voor erkenningen ondersteuning inzake eSafetyOndersteuning van scholen om deskundigheid op het vlak van eSafety te ontwikkelen

Wat is Safer Internet Day? www.saferinternetday.orgSafer Internet Day (SID) wordt ieder jaar in februari georganiseerd in het kader van de Better Internet for Kids12 strategie van de Europese Commissie om een veiliger en meer verantwoord gebruik van onlinetechnologie en mobiele telefoons te bevorderen, vooral bij kinderen en jongeren over de hele wereld.

49

Projecten rond - eSafety

Better e-Safe than Sorry

Partnerscholen (landen): 8 partnerscholen (NL, DG, DK, ES, UK, FR)



Hoe het project deelnemers het gevoel geeft dat ze tot de digitale samenleving behoren:eTwinning-projecten verbeteren de algemene ICT-vaardigheden van leerlingen en leerkrachten, maar dit project wil hen de tools aanreiken om de digitale wereld beter te begrijpen en zich er op een veiligere manier in te bewegen. Het project is erop gericht om goede ICT-praktijken in te voeren in scholen, en om leerlingen en scholen bewust te maken van het belang van eSafety. Meer in het bijzonder wil het project het bewustzijn op school op het gebied van eSafety verbeteren door op basis van de refl ectie en uitwisseling van ervaringen en ideeën met partnerscholen een eSafety-actieplan op te stellen.

Hoe het project het gebruik van technologie ondersteunt om actief in dialoog te treden met de samenleving:Leerlingen gebruiken ICT onder andere om belangrijke onderwerpen zoals sociale netwerken, gebruik van smartphones, sexting en grooming, videospelletjes, cyberpesten en plagiaat te onderzoeken, begrijpen en presenteren. Dankzij het project ontwikkelen en implementeren ze goede ICT-praktijken op school, door een beleid inzake aanvaardbaar gebruik (Acceptable Use Policy of AUP) uit te werken of dit beleid te verbeteren. Ze ontwerpen activiteiten om de gemeenschap bewust te maken van het belang van eSafety; het Engels van de leerlingen te verbeteren; leerlingen te helpen om samen te werken en onderzoek te doen. Zowel leerkrachten en leerlingen als hun families kunnen dan gebruik maken van het eSafety-actieplan dat in het kader van het project werd opgezet.

Hoe het project dit alles op een veilige en doeltreffende manier realiseert:Het project wil eSafety-praktijken implementeren door de TwinSpace te gebruiken voor communicatie tussen de leerlingen en om de eSafety-actieplannen te ontwerpen (eSafety-label). Het werk dat in het kader van het project wordt gedaan, resulteert in een doeltreffend eSafety-actieplan dat de hele schoolgemeenschap ten goede komt (zie onderstaande tabel).

“eTwinning is voor leerkrachten een toegangspoort tot de wereld van innovatieve digitale onderwijs- en leerpraktijken. Hier kunnen ze hun eigen digitale vaardigheden ontwikkelen, waardoor ze meer ervaren digitale burgers worden en hun nieuw verworven kennis op hun beurt op hun leerlingen kunnen overdragen. Door goede praktijken te delen, opleidingen te volgen en deel te nemen aan eTwinning-projecten, ontwikkelen leerkrachten – en hun leerlingen – digitale burgerschapsvaardigheden waar ze vervolgens de rest van hun leven de vruchten van plukken.”Maxime Drouet, Collège Paul Gauguin, FR

“Onderzoek en producten die voortvloeien uit een eTwinning-project, kunnen ook in de rest van de schoolgemeenschap worden ingezet.” Miguel Garcia, IES San José, ES

50

Better eSafe than Sorry: planning projectactiviteiten

Juli - Augustus

September - Oktober

November - December

Januari - Februari

Maart - April

Mei - Juni

Het eSafety-actieplan bekomen - http://www.esafetylabel.eu

Elkaar leren kennen - Videopresentatie van onze leerlingen - Online-enquête over eSafety - videopresentatie eSafety-actieplannen

Onderzoek doen - Samenvattende infografi ek over de problemen in onze scholen - Enquête en infografi eken over de praktijken

Presentatie van de bevindingen - Prezi + video

Oplossingen zoeken - een Acceptable Use Policy (AUP) opstellen

Bewustmaking eSafety - Poster om aandacht te vragen voor eSafety - Nieuwe online-enquête

Voorbeeld schoolplan voor het behalen van het eSafety-label

Nederlandse leerlingen werken aan hun eSafety poster met tips en aanbevelingen voor collega’s en schoolbestuur. Dennis Jurhill, Sint Michael College, NL

51

Medienkoffer

Partnerscholen (landen): 6 partnerscholen (DE, SL, GR, PL)



Samenvatting: In dit project onderzochten zes partnerscholen de problematiek van ‘cyber-mobbing’ met verschillende mediaproducten zoals liedjes, fotoverhalen, video’s en afbeeldingen. De leerlingen leerden het verschil tussen private en publieke ruimte, copyright en privacy, en documenteerden dit in hun digitale-mediakit. Eén eindproduct was een gezamenlijk ondertekend internationaal manifest tegen cyber-mobbing, dat naar de verschillende scholen werden gestuurd die het ondertekenden.

Spaanse leerlingen vullen de evaluatie-enquêtes in. “We zijn bijna klaar!” zegt Miguel Garcia, SE San José (ES)

“Met de hulp van eTwinning kunnen leerlingen zelf ervaren hoe het is om een Europees burger te zijn en worden ze zich bewust van het belang van een verantwoord gebruik van media en ICT.” Elke Tertocha, Sonderpädagogisches Förderzentrum Pestalozzi, DE

5252

Net is the Key

eTwinning-leerkracht, School: Buğra İnal, Halit Ziya Usaklıgil Ortaokulu, TR; en Annalisa Terruzzi, Scuola primaria E.CANZIANI, IT

Partner Schools: 9 partnerscholen (IT, TR, RO, BG, UK, PL)


TwinSpace: https://TwinSpace.etwinning.net/2578/pages/page/22824

Samenvatting: Dit project wou leerlingen laten inzien hoe technologie hen kan helpen om samen te werken en online ideeën te delen, hoe ze het internet op een eerlijke en veilige manier kunnen gebruiken en hoe ze digitale integriteit op het web kunnen vrijwaren. Kortom, het wou hen leren hoe ze “digitale burgers” kunnen zijn. Leerkrachten en ouders helpen de leerlingen bij het aanleren van nieuwe en effectieve eSkills; er worden evenementen en campagnes georganiseerd om een doeltreffend gebruik van het internet te promoten (bijv. Safer Internet Day of week). Het project helpt leerlingen om hun vaardigheden aan te scherpen op het vlak van communicatie; creativiteit; management; begrip van veiligheid, beveiliging en welzijn bij het gebruik van ICT, ontwikkeling van “digitaal burgerschap”. Bij elke activiteit focuste het project op het gedrag van en ten aanzien van anderen op het net, en werden er veiligheidstips voor het gebruik van sociale netwerken en voor het delen van persoonlijke informatie gegeven. Bij elke activiteit denken de leerlingen na over hun gedrag en het gedrag van anderen op het net, en werden er veiligheidstips voor het gebruik van sociale netwerken en voor het delen van persoonlijke informatie gegeven.

53

Conclusie

56

Conclusions

Aan het begin van dit boek kon u lezen wat het is om een digitale burger te zijn. In die beschrijving werd de wereld van digitaal actieve mensen voorgesteld als een land waar er geen grenzen zijn, een plek waar precies dit gevoel van vrijheid een uitdaging vormt. Er wordt gesteld dat bewoners die échte burgers van dit land willen worden, goed moeten weten wie ze zijn en waar ze staan in vier welomschreven domeinen. Onontbeerlijk zijn:

• Een gevoel er thuis te horen• Een gevoel van betrokkenheid• Een gevoel van veiligheid en verantwoordelijkheid

• Een gevoel van vertrouwen en empowerment.

Actieve digitale burgers worden omschreven als participerend en gebruiken de kracht van de digitale wereld om proactief, refl ectief en creatief te reageren op de uitdagingen waarmee ze in hun fysieke omgeving worden geconfronteerd. Wanneer iemand een actieve en productieve digitale burger is, heeft dat niet enkel een impact op de digitale wereld, maar ook op de fysieke wereld om ons heen. Onze samenleving kan worden veranderd en beïnvloed door wat er gebeurt in de digitale wereld. Maar actieve digitale burgers ontstaan niet zomaar, net zoals burger in welk gelijk land dan ook niet van de ene dag op de andere actieve burgers worden. In beide gevallen moet een proces van socialisering en ontwikkeling worden doorlopen.

De projecten tonen heel mooi aan hoe leerkrachten en leerlingen die aan eTwinning-projecten deelnemen, goed weten wie ze zijn en waar ze staan in de digitale wereld. Er is geen twijfel mogelijk dat deze jongeren het gevoel hebben dat ze thuishoren in de digitale wereld.

Wat ook duidelijk wordt wanneer we de projectvoorbeelden lezen, is het oprechte gevoel van betrokkenheid van de jongeren bij de vraagstukken uit de projecten zoals inclusie, migratie, milieubescherming en politieke activiteit. Zowel in de fysieke als in de digitale wereld heb je mensen die aan de zijlijn blijven toekijken en mensen die proberen om een verschil te maken in de situaties waarmee ze worden geconfronteerd; mensen die zich betrokken voelen en anderen die dat gevoel niet hebben. De projecten tonen dat dit gevoel van betrokkenheid via eTwinning kan worden ontwikkeld. Leerlingen leren

“Digitaal burgerschap - grenzen verleggen: er is geen betere manier om je eigen land te waarderen dan door andere landen te kennen.”Violeta Čiuplytė, NSS Lithuania

3. Conclusie

57

situaties op een refl ectieve manier te benaderen. Dit is een uitdaging voor de leerlingen. En het toont hen zeker wat het betekent om te proberen een verandering tot stand te brengen en een verschil te maken in de wereld om hen heen.

Het is ook duidelijk dat ze een gevoel van verantwoordelijkheid ontwikkelen, zowel voor hun eigen acties in de digitale wereld als voor de veiligheid van anderen. Ze beginnen te begrijpen hoe berichten in het digitale landschap kunnen worden gemanipuleerd, hoe informatie verkeerd kan worden voorgesteld en hoe hun identiteit en die van anderen kan worden blootgegeven op manieren die ze wellicht niet willen.

De vermaarde fi losoof Wittgenstein zei ooit: “de grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld”. In de samenleving van de 21e eeuw kan digitale geletterdheid niet worden genegeerd. Wie deze geletterdheid onder de knie heeft, krijgt vertrouwen en empowerment, dat vierde domein dat in het begin werd beschreven - ik ben digitaal vaardig. Opnieuw kunnen we zeggen dat jongeren via de projecten in dit boek worden getraind in digitale geletterdheid. Niet alleen leren ze heel wat digitale tools gebruiken; ze verwerven ook inzichten in hoe deze tools werken en worden gemaakt, hoe ze in de toekomst nieuwe tools kunnen ontwikkelen die kunnen leiden tot een groter begrip, een betere communicatie en meer creativiteit tussen de mensen die in de digitale wereld wonen. Zoals ik al zei: we kunnen de digitale en de fysieke wereld niet langer van elkaar scheiden; ze zijn op elk niveau met elkaar verweven en wat in de ene wereld gebeurt, heeft een enorm effect op wat er gebeurt in de andere.

De leerkrachten die tot dit boek hebben bijgedragen, tonen op schitterende wijze hoe hun werk in eTwinning actief op deze uitdagingen ingaat, op wat het betekent om een actieve burger te zijn, zowel in de digitale als in de fysieke wereld, dat proces van socialisering en ontwikkeling waarover het hierboven al ging. Wat is de echte wereld? Voor mij is het antwoord: allebei. De digitale wereld kan niet worden losgekoppeld van de fysieke, en wie dit toch probeert, creëert een onnatuurlijke scheiding tussen de twee.

Tot slot mogen we niet vergeten dat dit boek ons slechts het topje van de ijsberg toont en dat elke dag weer duizenden leerkrachten en leerlingen in eTwinning aan de slag gaan!

Anne Gilleran, Pedagogical ManagereTwinning Central Support Service, European Schoolnet

5858

Notes:

De ontwikkeling van digitale burgers...10 De burger in het digitale tijdperk Beschouw jij jezelf als...

Documents

Transcript of De ontwikkeling van digitale burgers...10 De burger in het digitale tijdperk Beschouw jij jezelf als...