de Ondernemer Achterhoek

* de Gelderlander

Mengelmoes in Silvolde:winkeltjes in een winkel

21 september 2013 |6e jaargang | nr. 7| de Ondernemer is een uitgave van Uitgeversmaatschappij

Achterhoekse Veiligheidsbeurs instadion De Vijverberg

Leasen leidt niet onder de crisis:bedrijf kan eigen geld anders inzetten

Arnhem Achterhoek Nijmegen

www.deOndernemer.nlPagina 3

Revolutie in verwarming

Thema vandit nummer:

commercieel vastgoed

Save Heating heet hetinnovatieve verwar-

mingssysteem datwerkt met voor de

mens onzichtbaar, maaraangenaam warm infra-rood licht. ‘Dit systeem

zou wel eens een revolu-tie kunnen ontketenenals het gaat om de ver-warming van huizen en

andere gebouwen’, zeg-gen ondernemers Paul

van Uum en RichardKremer uit ’s-Heeren-

berg.

Coverfoto: Theo Kock

KvK inside

5

Pagina 12 Pagina 13

WEBB2B

Sneller Makkelijker 24/7 Completer Voordeliger

Ook effectief communiceren op deze pagina?Bel Rudy Diemont 06-517 88 478of uw eigen accountmanager

DE ZAKELIJKEWEBSITE/WEBSHOPVAN ...

APD-DoetinchemBedrukken T-shirts, porselein en glaswerk in elke kleurFamiliebedrijf APD-Doetinchem drukt elke gewenst logoof gewenste tekst op porselein, glaswerk en T-shirts. Overhet algemeen doet APD dit voor bedrijven, maar ookparticulieren behoren tot hun klantenkring. Het drukwerkkan al vanaf een klein aantal verzorgd worden.

T-shirts, maar ook Polo’s en sweaters zijn leverbaar in diversekwaliteiten, van heel goedkoop tot een zeer goede kwaliteit.Textiel bedrukken kan door middel van zeefdruk of digitaalprinten. Deze zijn vanaf vijf stuks te bestellen. Porselein englaswerk drukken gebeurt via zeefdruk, waarna het productin een oven bij 800 graden Celsius gebakken wordt. Dezezijn vanaf vierentwintig stuks te bestellen.

Het bedrijf van de familie van de Pol bestaat uit drie takken:T-shirts bedrukken, porselein en glaswerk bedrukken en hetverspreiden van huis-aan-huiskranten en reclamefolders.

Nieuwsgierig geworden wat de familie van de Pol voor u kanbetekenen bekijk dan de websites: www.apd-doetinchem.nlbetekenen bekijk dan de websites: www.apd-doetinchem.nlen www.tshirtsandmore.nl of neem contact met ze op vooreen afspraak.

APD-DoetinchemPlakhorstweg 13DoetinchemTel.: 0314 – 332773www.apd-doetinchem.nl

%=" &22= '=>1/+:+(+!,7291:?:4 .65;<. *#$1+2:97?1/-<860365656)

,,,!$#*(#""#!%&'%)#+$#*(#""#!%&

(22. &2'4/ 0".*15)/14.4+% ""++4-4.,4+ ".531*45*4+

+) ,/453*, #$ !*'

5()(/( $("23)0% *03)( 4003)

,03 '( &(3.(/!041 6 #3 +--/72

,&6=;=88.&6= -=";521=&* =&67#485.86=#&"=;&='=;8 =& 8$7=;!= ..&-5="5&9=&6;=<6 4 #! "= :&"=;&='=;8%#&".9 5&344;/#) +=6(=;0=&* 5&0#!=& =& 652" 1##;==& 7.!2= =& ==& ";.&02=* 0#;6#' ==&%==; 9=1.;5==;" ..&-#")

/1 !&!:95!1!9154%!:;$&&!)!&!:95!36:$$-$"80.9+.:-6!"$-"(0!26:58*7! -$,5056!56+5&#2:.*763-.:6 (&!:9'

)-$ &/',%# "1+! - (.*0" - 1!"#$?><9

*<9!$#%"7A73 )) - 4+,) 15 ;"<#7%$A"CB@7?. ,&'(0&))+&, - 8:=. ,6/'2)2''))

(%85#$#!$ *%&%:"'!&

!!!$*!')%)"(#$%&

Ambachtelijk in eigen atelier bereid

Workshops vanaf 2 personen

Bedrijfsopdrachten o.a. met logo of foto

Speciale gelegenheden / feestdagen

Nieuwstad 73 • Doetinchemwww.chocolateriepuurgeluk.nl

volksuniversiteitvoor zevenaar en omstrekenv incent van goghs t raa t 4 te zevenaar

betaalbare

scholing

vooruwpers

oneel!

Op Maat, op locatie...er is veel mogelijk!

www.vuzevenaar.nl/content/ondernemers

cursus excel

vanaf € 195,- p.p.9 lessen

bijvoorbeeld:

incl. materiaal- excl. btw

%//- /0('-0'1'-, ("' $-..$ !'2&.)#+'- #'+ ,+**- !"++'0

".-*$ /#.%$ "( 0.*',+ 1(#+&!-2/%(1'532 02%'& #2('*2--1*,2*"5%12(641$' %)% &./+

)<9-''/ ;!))%,

), ><<9 ""##!$+++%)!(##+**+(*'*$"%&'

+#+-#/<7#709''0 ;" *#31#+&<9-(#/ =$6$,"4."";

!1)!1

UITGELICHT!

door Bob de Jong

E en winkel zonder perso-neel. Het concept bestaatal enige tijd in dit land,maar in de Achterhoekis er nog niet zoiets te

vinden. Dat duurt niet lang meerwant Peter Bertou en AlbertoRadstake openen Mengelmoes op1 oktober. In het pand van Grema-ro aan de Ulftseweg in Silvolde. Ei-genaar Ronald Gregoor wil naareen kleinere meubelzaak maarheeft veel vierkante meters ‘over’want hij blijft op dezelfde plek.Gregoor kende Bertou en Radsta-ke en wist dat ze met een planvoor een shop-in-shop conceptrondliepen. Het concept is simpel:je huurt een aantal vierkante me-ters, zet je producten er neer endat was het dan. Een keer perweek krijg je een overzicht van jeomzet.Peter Bertou: „We hebben eersteen informatie-avond gehoudenom te kijken of er belangstellingvoor was. En dat was er, gelijk drieondernemers die het zagen zitten.Inmiddels zitten we op elf en zitde begane grond vol. Belangrijksteoverweging voor ondernemers isdat ze voor lage huurprijs terechtkunnen. En geen kosten voor per-soneel hebben. Je kan fysiek verko-pen zonder een grote investeringte hoeven doen. Een consumentwil toch graag een product in dehand hebben. En nog wat anders,huur eens een pandje, moet je kij-ken wat dat kost.”De huurprijs bij Mengelmoes be-draagt 150 euro voor 25 vierkantemeter. Er is geen maximum voorhet aantal vierkante meters datmen wil huren, 25 tot 30 vierkantemeter is gangbaar.„We moeten het natuurlijk alle-maal wel waarmaken, maar tot nu

toe ziet het er goed uit. Onderne-mers zijn enthousiast en hebbenhet er ook met elkaar over, datmerk je aan de ondernemers diezich bij ons melden”, aldus Ber-tou.Het is de bedoeling dat er eenmengelmoes aanminishops/winkeltjes komt. Endat lukt prima. Zo maar een greep:van diervoeders tot schoenen, vanwenskaarten tot ledverlichting envan kindermode tot lp’s en cd’s.Bertou: „We proberen het aanbodzo divers mogelijk te krijgen endat betekent dus dat we niet dezelf-de soort producten willen hebben.De inrichting van de shop latenwe uiteraard aan de creativiteitvan de ondernemer over. En daar-bij waken we er wel voor dat hetgeen rommelmarkt wordt, wantdat is het absoluut niet en die uit-straling moet het ook niet krij-gen.” Het huurcontract bij Mengel-moes loopt steeds over een perio-

de van drie maanden.„We moeten maar eens kijken hoedat gaat. Iemand die het goed doetzal langer willen blijven en dat isuiteraard prima, hartstikke mooi.Maar als iemand het na drie maan-den of een half jaar wel gezienheeft is dat ook geen probleem.”

Voor belangstellende onderne-mers goed om te weten dat ookaan de beveiliging veel aandachtwordt geschonken, met ondermeer anti-diefstal poortjes.Op de eerste verdieping van hetpand heeft Mengelmoes nog zekerruimte voor een vijftiental onder-

nemers die dit concept ook welzien zitten. „Zeker weten doe jedat niet, maar als ik zie hoe snelhet de afgelopen maanden is ge-gaan ben ik zeer optimistisch. Wijgaan er vooralsnog vanuit dat weook die ruimte wel gevuld krij-gen.”Een paar weken voor de winkelopengaat, moet er nog veel gebeu-ren. Er wordt hard gewerkt aan deinrichting. Bertou: „We hebben dezaak goed op de rit staan en wekrijgen alles op tijd af.”Bertou wil met beide benen op degrond blijven staan, maar denktook al heel voorzichtig verder.„Wij zijn ervan overtuigd dat diteen succes wordt. En wie weetkomt er dan in de toekomst nogwel een winkel met hetzelfde con-cept bij.” Op 1 oktober gaat Men-gelmoes open en op zondag 6 ok-tober is er open huis van 12.00 tot17.00 uur.www.mengelmoessilvolde.nl

Het vertrouwen van Duitse beleg-gers en analisten in de eigen econo-mie is in september opnieuw geste-gen. Dat blijkt uit cijfers van hetonderzoeksinstituut ZEW. De ver-trouwensindex van het ZEW, diede verwachtingen voor het komen-de halfjaar weergeeft, steeg van42,0 in augustus naar 49,6 dezemaand. Dat is het hoogste niveausinds april 2010. Economen reken-den op een stijging tot 45,0. De be-leggers en analisten werden ookeen stuk positiever over de huidi-ge omstandigheden. De deelindexdie dit weergeeft, steeg van 18,3naar 30,6 waar economen gemid-deld een stand van 20,0 voorza-gen. De positievere blik is ondermeer te danken aan het feit dat deeurozone recent uit de recessie isgekomen. De eurozone is het be-langrijkste handelsgebied voorDuitsland, dat ook zal profiterenvan de aan kracht winnende Ame-rikaanse en Chinese economieën.

Duitsers volvertrouwen

„I k ben Gelderlan-der”. Kun je je laat-ste column in de

Ondernemer beginnen meteen dergelijke openingszin?Is het niet veel beter om tezeggen: „Ik was Gelderlan-der”. Enige uitleg na dezeintro is wel op zijn plaatsvermoed ik. U weet immerswaarschijnlijk niet wat ikwel weet. En dat is dat mijntaak als directeur/uitgeverdoor een interne reorganisa-tie vervalt. Daarvoor in deplaats komt een UitgeverOost die meerdere titels te-gelijk aanstuurt. En dusstop ik binnenkort alsdirecteur/uitgever van DeGelderlander. Uiteraard be-treur ik dat hoewel ik erook alle begrip voor heb.Diep in mijn hart hoop iknatuurlijk dat u mijn maan-delijkse columns zal mis-sen. Het was elke maandweer een hele klus voor mijals niet-journalist om eenkort verhaaltje te makenvoor deze pagina van de On-dernemer. Maar ik vondhet altijd leuk om te doen.Om een goede indruk tekrijgen wat me de afgelo-pen zes jaar allemaal heeftbezig gehouden heb ik alle57 columns nog eens goeddoorgelezen. Dan blijken dewoorden recessie en crisisvaak voor te komen. Nietzo verwonderlijk dunkt me.Toch heb ik vaak gepro-beerd u ook een gevoel vanpositivisme mee te geven.Ik heb me regelmatig blootgegeven want u weet inmid-dels als regelmatige lezerveel van me. U weet dat ikvan sporten en reclamehoud, dat ik niet graag klusen wel graag inspirerendemanagementboeken lees. Uweet het een en ander vanmijn privéleven en u hebthopelijk gewaardeerd hoeik maandelijks probeerdeeen verband te leggen tus-sen alledaagse zaken en hetvak van ondernemer. Decontacten met de onderne-mers in ons gebied zal ik ze-ker gaan missen. Altijdweer inspirerend om met uvan gedachten te wisselenover problemen maar voor-al de uitdagingen in onze re-gio. Vandaar ook dat ik zon-der schroom durfde te be-ginnen met bovenstaandeopeningszin. Want ook namijn vertrek blijf ik zeggen:„Ik ben en blijf Gelderlan-der”. Daarvoor heb ik teveel mooie herinneringenaan deze krant en haar le-zers overgehouden.

Stef Rietbergen, directeur DeG e l d e r l a n d e r [email protected]@riethills

Directeur-uitgeverStef Rietbergen

HoofdredacteurAd van Heiningen (wnd)

EindredacteurThed Maas06-53645103

RedactieAndré Sonneville (Nijmegen)Frank Thooft (Arnhem)Jacob Schreuder (Achterhoek)

AccountmanagersRudy Diemont06-51788468Cees van Doornik (Arnhem)06-55854966

Foto’sEdwin Stoffer, Mariska Hofman,Jacques Kok, Theo Kock

de Ondernemer is een uitgave vandagblad De Gelderlander die zichricht op ondernemers, beleidsma-kers en beslissers.

Fysiek verkopen zon-der een hoge investe-ring te hoeven doen

COLOFON

‘Gelderlander’

Winkeltjes in een winkel

De initiatiefnemers voor Mengelmoes.

Door Stef Rietbergen

Terzake

Niet nieuw in Nederland, wel inde Achterhoek: een ‘alles-in-één’winkel. Minishops zonder perso-neel, met uiteenlopende produc-ten. Mengelmoes in Silvolde start1 oktober. Een initiatief van PeterBertou en Alberto Radstake.

Het KennisBoekzorgt dat u het weet.

Dirkzwager heeft een nieuwe juridische KennisApp.

Benieuwd naar de mogelijkheden? Download dan

nu gratis het KennisBoek in de App store of kijk op

www.kennisboek.nl

zaterdag 21 september 2013 De Gelderlander

nieuws | 3

SARIEN SHKOLNIK

KennispartnersProjectontwikkeling van leegstaand onroerend goedIn 2010 stond 14% van alle kantoorruimte leeg, waarvan ongeveer de helft structureel. Leegstand is ongewenst; het leidt tot verpaupering en onnodig ruimtegebruik. De verwachting is dat deze leegstand nog verder zal toene-men. Tegenover deze leegstand staat de grote vraag naar woonruimte. Het Rijksbeleid is er op gericht om zoveel mogelijk leegstaande kantoorpanden te transformeren naar woonruimte en andere functies zoals hotelruimte. Om marktpartijen te adviseren bij deze transformatie is een expertteam opgericht dat kan helpen bij bijvoor-beeld de fi nanciering en projectorganisatie. Ook zijn er gemeenten die een contactfunctionaris hebben om de vragers en aanbieders van kantoorruimte bij elkaar te brengen.

Ondanks dat deze initiatieven natuurlijk prijzenswaardig zijn verwacht ik niet dat dit de grote leegstand zal terug-brengen. Veel kantoorpanden staan op plaatsen waar geen woonruimte kan vanwege de hinder van omlig-gende bedrijven of vanwege de omgeving die niet in trek is bij kopers. Kantoorpanden zijn ook vaak qua uitstraling niet aantrekkelijk als woonruimte. Daarnaast behouden gemeenten nog te veel fi nancieel belang bij de uitgifte van bouwrijpe grond zodat daar nog vaak de voorkeur aan wordt gegeven.

De oplossing ligt dan ook veel meer in het fi nancieel mogelijk maken van sloop van incourante bedrijfspan-den. Nieuwe gronduitgifte is dan niet nodig en de oudere kantoorparken blijven aantrekkelijk. Dit geldt ook voor de gebouwen. De markt vraagt om nieuwe energiezuinige gebouwen.

Er is al een verkennend onderzoek gedaan hoe een en ander gefi nancierd moet gaan worden. Een gedachte is een sloopfonds in te stellen dat wordt gevoed door de eigenaren van bedrijfsonroerend goed. De betaling vindt plaats op grond van een belastingaanslag. De keuze hiervoor is logisch gezien het gezamenlijke belang dat zij hierbij hebben. Tegelijkertijd moet de gronduitgifte door de gemeente worden beperkt om schaarste te creëren. Dan gaat deze methode werken.

Er zal nog wel wat tijd verstrijken voordat de plannen voor een sloopfonds af zijn. Dat het daar heen moet gaan begint wel vastere vormen aan te nemen. Het betekent ook een mind set voor projectontwikkelaars. Niet alleen kijken naar nieuwe locaties maar ook naar oude, daar ligt de toekomst!

Kansen en fi scaal voor-deel in crisistijdDe crisis heeft de vastgoedmarkt nog altijd fl ink in haar greep, maar benut u ook de kansen en de gunstige fi scale mogelijkheden die de huidige marktomstandigheden bieden?

Is het fi scaal niet interessant om uw beleggingspanden naar privé te halen? De overdrachtsbelasting is in veel gevallen nog maar 2%. Rendeert uw vermogen op de bank ook steeds minder? Wellicht een idee leningen aan derden te verstrekken? Banken verstrekken steeds minder eenvoudig leningen. Wij zien steeds vaker cliënten op deze manier een mooi rendement maken op hun vermogen! Denkt u er wel aan de afspraken goed vast te leggen en bij leningen zekerheden te bedingen? Onze specialisten adviseren u graag!

Ook het beleggen in huurwoningen kan lucratief zijn. (Nieuwbouw)woningen zijn nu gunstig geprijsd. U krijgt veel waar voor uw geld en de huurbehoefte is groot.

Ook de fi scale mogelijkheden voor vastgoed & projectont-wikkeling zijn momenteel bijzonder gunstig. Recente ju-risprudentie, wetswijzigingen en stimuleringsmaatregelen bieden een ongekend scala aan mogelijkheden om de hef-fi ng van btw en overdrachtsbelasting gunstig te beïnvloe-den. Goed fi scaal advies kan uw transactieresultaat maken of breken! Zo geldt de verlaagde overdrachtsbelasting niet alleen voor woningen, speelt bij doorlevering van vastgoed binnen 3 jaar geen dubbele overdrachtsbelasting en kan een bebouwd perceel in veel gevallen net zo goed onder het regime van de btw als de overdrachtsbelasting worden gebracht. Het ‘spelen’ met btw en overdrachtsbelasting is ons vak en kan u veel voordeel opleveren.

Van Weeghel Doppenberg Kamps Notarissen heeft sedert jaar en dag als enige kantoor in de regio een specialisten-team commercieel onroerend goed & projectontwikkeling. Onze jarenlange ervaring en expertise, zowel juridisch als fi scaal, kunnen voor u een grote meerwaarde betekenen. Onze adviseurs denken met u mee zodat voor u het meest voordelige resultaat wordt behaald.

Heeft u vragen of wilt u eens vrijblijvend kennis maken met een van onze specialisten? Bel gerust, kom langs of kijk op onze website.

DEREK VAN HIJKOOP

www.rabobankgraafschapmidden.nl

JEROEN SCHOOT BERRY HUIZINGMANAGER ZAKELIJKE RELATIES GRAAFSCHAP-MIDDEN

www.vwdknotarissen.nl

Thuis in de wereldNederlandse ondernemers zijn als geen ander thuis in de wereld. Niet zo gek wanneer je bedenkt dat groei momenteel vooral te behalen is over de grens. Voor veel sectoren geldt dat ondernemers daarvoor zelfs buiten Europa moeten zijn. Grensverleggend onderne-men brengt uitdagingen met zich mee. Rabobank kan u hierbij helpen.

Actief in ruim 40 landenDe Rabobank heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld op het gebied van internationaal zakendoen. We zijn inmiddels actief in ruim 40 landen en in staat om on-dernemingen in het buitenland ondersteuning te bieden ten aanzien van het realiseren van hun internationale ambities. Met onze ruim 600 eigen vestigingen in meer dan 40 landen profi teert u van een groot internationaal netwerk én van onze kennis over uiteenlopende markten.

Kennis van de lokale marktOndernemers die hun grenzen willen verleggen naar het buitenland, krijgen te maken met verschillen in taal, cul-tuur en regelgeving. Dan is het prettig om ter plekke een partner te hebben die daar de zakelijke gebruiken kent, met kennis van de spelregels en de lokale markt. Een partner die thuis is in Nederland en thuis in de wereld.

Met vragen over Cash Management, investeren in het buitenland en zaken rond import en export bent u welkom bij uw eigen Rabobank Graafschap-Midden. En wanneer nodig leggen wij contact met onze International Desks, die specifi ek staan opgesteld voor Nederlandse Rabobankklanten met plannen in het buitenland.

Rabobank International DesksRabobank heeft 11 International Desks in Europa en 9 in de rest van de wereld: hier werken Nederlands sprekende specialisten met een uitgebreid lokaal netwerk, die de taal van het land beheersen. Zij kunnen ondernemers in contact brengen met bijvoorbeeld goede accountants of juristen. Zo wordt zakendoen in het buitenland net zo gewoon als in Nederland.

Kortom, de Rabobank is thuis in de wereld. Net als u? Kijk voor meer informatie op www.rabobank.nl/internationaal of kijk op Twitter op #thuisindewereld

Edisonstraat 867006 RE DoetinchemT +31 (0) 314 37 55 00E [email protected] baxadvocaten.nl


de stoel | 5

Hoe komt het dat jullie zo’n rots-vast vertrouwen hebben in deze bij-zonder innovatieve techniek?Van Uum: „Toen ik begin 2011 incontact kwam met de wetenschap-per die dertig jaar aan deze techno-logie heeft gewerkt, kon ik zijn ver-haal eerst niet geloven. Daarnadacht ik: het is óf super, óf het isniets. Vandaar dat ik diverse onder-zoeken heb laten doen of het wer-kelijk werkt. Dat bleek zo te zijn.”Kremer: „Voor mij geldt hetzelfde.Paul en ik werkten alenige tijd sa-men toen hij vroeg of Jörgen vanDuren, één van onze mensen dienatuurkunde heeft gestudeerd, de-ze nieuwe vinding wilde onderzoe-ken. Hij werd steeds enthousiasterover de resultaten en de toepas-baarheid. Net als wij.”Van Uum: „We zijn er van over-tuigd dat dit systeem wel eens toteen revolutie zou kunnen leidenals het gaat om ons denken overde verwarming van huizen en an-dere gebouwen.”Hoe werkt Save Heating?Van Uum wijst op een langwerpigwit paneel dat tegen de muurstaat: „Zo’n paneel bestaat uit eenglazen plaat in een metalen behui-zing en een aansluiting op het elek-triciteitsnet. De glazen plaat isvoorzien van een ruwe pasta methele kleine diamantjes, die werkenals prisma, waardoor het infrarodelicht wordt verspreid. Via lasertech-

nologie zet je met behulp van de-ze glasplaat elektriciteit om in on-zichtbaar en onschadelijk infra-rood licht waarmee je een kamerof andere ruimte verwarmt. Daar-bij wordt een deel van hetlichtspectrum gebruikt dat men-sen niet kunnen zien, dat noemenwe biogenetisch infrarood. Decrux is dat zo’n paneel geen luchtverwarmt, zoals de bestaande ver-warmingssystemen, maar massa.Dus de vloer, de muren en het pla-fond.”Kremer: „De panelen zetten opeen hele energiezuinige manierelektriciteit om in een aangenamewarmte. Eerlijk gezegd sloegen westeil achterover van het effect vandeze toepassing. Bij een doorsneeeengezinswoning kun je nu al tot30 procent op de energiekosten be-zuinigen ten opzichte van gas. Ikverwacht dat deze technologie debouw op zijn kop gaat zetten.”Van Uum: „Een kamer of een kan-toor van 25 tot 30 vierkante meterbijvoorbeeld kun je verwarmenmet één paneel van 60 bij 120 cen-timeter, dat zo in een systeempla-fond past.”Waarom zouden mensen overscha-kelen van de bestaande cv-syste-men naar infrarood?Kremer: „De panelen van SaveHeating verspreiden hele aangena-me warmte en zijn heel voordeligin energieverbruik. Fossiele brand-stoffen, zoals gas en olie, raken open worden steeds duurder. Als jedit systeem koppelt aan zonnepa-nelen op het dak van je huis kunje zelf voorzien in je centrale ver-warming. Bij installatie in een

nieuwbouwhuis is dit systeem watduurder dan een bestaande cv-in-stallatie, maar dat heb je zeker bin-nen vijf jaar terugverdiend dankzijhet lage stroomverbruik.”Van Uum: „Stroom is de energie-bron van de toekomst. Het is alter-natief op te wekken, denk aan zon-ne-energie en windenergie en deinfrastructuur voor het transportvan elektriciteit bestaat al. Voorhet opslaan van elektriciteit wor-den ook steeds meer oplossingenbedacht.” Kremer: „Save Heatingwerkt veel eenvoudiger dan de be-staande cv-installaties, omdat jegeen buizensysteem met pomp enradiatoren nodig hebt. Een andervoordeel is dat infrarood licht devloer, de wanden en het plafondverwarmt, waardoor de warmteoveral is. Daardoor wordt boven-dien vocht uit vloeren en murengeweerd, waardoor je minder lasthebt van schimmels en bacteriën.”Werkt Safe Heating al in de prak-tijk?Van Uum: „In de fabriekshal vanons metaalbedrijf in ’s-Heerenberghangen de panelen al anderhalf

jaar en dat werkt geweldig. De afge-lopen winter, toen het zo koudwas, hebben we de hal van 2200vierkante meter en twaalf meterhoog met 45 panelen prima kun-nen verwarmen. De Anton Tij-dingschool, de technische schoolin Terborg, heeft de panelen in-middels besteld.”Kremer: „Wim Bosman Trans-port, hier in ’s-Heerenberg, over-weegt om als proef één van de pan-den met Safe Heating te gaan ver-warmen. En in Lunteren bij Ede iseen villa geheel voorzien van onzeverwarmingspanelen.”Hoe ziet de samenwerking tussenjullie bedrijven eruit?Kremer: „We hebben dit productsamen getest en verbeterd. KremerIndustriële Automatisering heefteen speciaal geautomatiseerd be-sturingssysteem ontwikkeld voorSafe Heating, zodat je eenvoudigvia je telefoon of tabletcomputerje verwarming kunt regelen. De sa-menwerking verloopt goed, omdatonze bedrijven dicht bij elkaar zijngevestigd en we dezelfde taal spre-ken.”Van Uum: „We hebben allebeiruim twee ton geïnvesteerd in deontwikkeling van dit product. TPMetal produceert de metalen op-hanging voor de glazen panelen,die zowel aan de wand als in ofaan het plafond bevestigd kunnenworden. We zijn nu bezig met hetopzetten van de marketing en hetdealernetwerk. We beginnen hierin de regio en in Nederland. Detechnologie hebben we in licentievoor het vaste land van Europa.”www.save-heating.com

’ Kom maar op met dieonheilstijdingen, ik lustjullie rauw.’ Die gedach-

te kwam vorige week - voor-afgaand aan Prinsjesdag -bij me op. Zes miljard aanbezuinigingen zou onzenieuwe koning in zijn eer-ste troonrede op een rijtjegaan zetten, dat wisten weal. En dat bij uitblijvend eco-nomisch herstel. Sterkernog: Nederland daalde vande vijfde naar de achtsteplaats op de jaarlijkse con-currentie-index van hetWorld Economic Forum(WEF). Ach, ik kan hiereen hele rij van sombere uit-spraken en verwachtingenaan toevoegen, maar diekunt u intussen wel dro-men. Dromen. Dat deedook Rafael Nadal. De ope-ningszin van deze columnkwam bij me op nadat ikhem de US Open zag win-nen na negen maanden vanblessureleed. De tijd dat hijmachteloos aan de kantstond met die pijnlijkeknie, heeft op de schaal vaneen topsportcarrière mis-schien wel dezelfde dimen-sies als de duur van de cri-sis voor de gemiddelde on-dernemer. Maar de Span-jaard hield niet op met dro-men en knokte zich meteen ongekende verbeten-heid terug naar de top. Metvertrouwen in eigen kun-nen als leidraad. Ik weet: deparallel met Nadal ligt welerg voor de hand. Vervangde pijnlijke knie door de cri-sis, en voilà. Net als de ten-nisser zult u moeten knok-ken: voor uw marktaandeel,uw personeel, ideeën en -inderdaad - uw dromen.KvK en Syntens willen daar-bij graag aan úw zijdestaan. In oktober organise-ren we drie regionale bijeen-komsten ‘Bouwen aan Ver-trouwen’ waar u zich kuntlaten inspireren. Bijvoor-beeld door beroepsavontu-rier Wilco van Rooijen. Hijbedwong de Mount Everesten werd in 2008 drie dagenlang vermist na een ongevalop de K2. Als er iemand ietsweet over het overwinnenvan tegenslagen is hij hetwel. Daarnaast zijn er work-shops waarin u geprikkeldwordt om eens met een an-dere bril op naar de toe-komst te kijken en om part-nerships met collegaonder-nemers te zoeken. Ik nodigu graag uit om één van diegratis bijeenkomsten in Arn-hem, Ulft of Lent te bezoe-ken. Op naar ‘game, set andmatch’!Ronald Migo, directeur KvKCentraal Gelderland

www.kvk.nl/vertrouwengelderland.

Revolutie in verwarming

Blessureleed

� Namen: Paul van Uum (49) en Ri-chard Kremer (45)

� Bedrijven: TP Metal (Van Uum) enKremer Installatietechniek, samen:Save Heating

� Functie: directeur/eigenaar� Vestigingsplaats: ’s-Heerenberg

� Personeel: 25 (TP Metal), 165 (Kre-mer Groep)

� Bijzonderheid: allebei overtuigdvan de kracht van innovatie enelektriciteit als

� duurzaam op te wekken en goed-kope energiebron

� Tekst: Francien van Zetten

Paul van Uum (links) en Richard Kremer tonen een verwarmingspaneel, dat werkt met biogenetisch infrarood licht. foto Jan van den Brink

Door Ronald Migo

Terzijde

Save Heating heet het innovatie-ve verwarmingssysteem datwerkt met voor de mens onzicht-baar, maar aangenaam warm in-frarood licht. ‘Dit systeem zouwel eens een revolutie kunnenontketenen als het gaat om deverwarming van huizen en ande-re gebouwen’, zeggen onderne-mers Paul van Uum en RichardKremer uit ’s-Heerenberg.

Uw kleding is onze zorg!medisch, horeca, representatief en industrie

Nieuwgraaf 52a, 6921 RK DuivenTel. 026 - 767 65 75Molenstraat 150, 6511 HN NijmegenTel. 024 - 329 67 44

www.janeandbarnie.nl

KIPGROOTHANDEL

SLIMME ONDERNEMERS ZIJN ER ALS

DE KIPPEN BIJ!

BBQ • BUFFET • GROOTHANDEL • HALAL KIP

EXTRA VOORDEEL

BIJ> 250 KG WWW.PANNEKLAAR.NL

Paul van Uum en Richard Kremer

Gedeputeerde Conny Bieze en Ronald Migo (KvK): ‘Geen bevoogding maar denken vanuit de ondernemer’“We willen méédenken met de onder-nemer. We kruipen in zijn huid, kijken door zijn bril en komen tegemoet aan zijn informatiebehoefte. Onze nieuwe site OndernemenGelderland.nl is daar een uitstekend voorbeeld van. Geen ellenlange teksten, maar heel concreet de weg wijzen naar de juiste man of vrouw. Punt.”

Zo schetst de Gelderse gedeputeerde Conny Bieze de centrale gedachte achter een site die lekker ‘plat’ is, in de goede betekenis van het woord. De provincie Gelderland wil onder-nemers met vragen zo supersnel bedienen. “Er zijn vier hoofdthema’s - starten, fi nan-ciering, huisvesting of groei - met daaronder de mogelijkheid tot verfi jning (naar regio of sector bijvoorbeeld) en het aanklikken van concrete onderwerpen. Dan krijg je meteen de instantie en de persoon in beeld bij wie je moet zijn. Met foto, telefoonnummer en e-mailadres. Of het nou gaat om een overzicht van private investeerders, een campus voor huisvesting, of een kredietregeling. Onder-nemers zijn nauw betrokken geweest bij de opzet. Mede dankzij hen is de site zeer to the point geworden.”

KernrolOok Ronald Migo, directeur van KvK Cen-traal Gelderland, is er enthousiast over. “Het illustreert dat de overheid zich terugtrekt in haar kernrol: het faciliteren van bedrijven en het scheppen van goede randvoorwaarden. De KvK had al eerder een soortgelijke site ingericht, toegespitst op fi nanciële regelin-gen.” Waar de overheid zich in het verleden misschien te bevoogdend opstelde richting bedrijfsleven via een veelheid van regeltjes, vindt er nu een omslag plaats. Conny Bieze: “Dat is zeker het geval bij de provincie Gel-derland. Ondernemers weten heel goed wat ze willen, en hoe ze het willen. Het is aan ons om daar aan tegemoet te komen.”

FoodEen mooi streven, maar hoe doe je dat? “Door ontschotting, een veel bredere kijk op dat bedrijfsleven. We kennen het topsecto-renbeleid... neem de food. Dan denkt ieder-een aan Wageningen maar vergeet niet dat er elders in Gelderland nog genoeg bedrijven ‘aan vast hangen’ die je niet onder de food zou scharen, maar die de branche wel die-

nen. Een producent van eiersorteermachines bijvoorbeeld, of een palletfabrikant voor de agrofood. Het belang van zulke bedrijven in de (maak)industrie moet je dus meewegen als je de food wilt faciliteren”, aldus Conny Bieze.

OndernemerspleinRonald Migo knikt er goedkeurend bij. “Zo’n omslag in het denken is één van de louteren-de gevolgen van de crisis. De komende reor-ganisatie van de Kamer van Koophandel zien we ook in dat licht. We gaan naar een sterke digitalisering van de informatievoorziening aan de ondernemer, samen met Syntens, Agentschap NL en Antwoord voor Bedrijven. Maar we gaan terug in het aantal fysieke kantoren. Daar komt het serviceconcept On-dernemersplein voor in de plaats. Dat wordt een kennisalliantie waar andere partijen als Belastingdienst en provincie Gelderland zich hopelijk bij aansluiten zodat we ondernemers nog veel directer en vraaggestuurd de hand kunnen reiken.”

Rode loperAls het aan Conny Bieze ligt, komt de focus veel sterker op groei van bestaande bedrij-ven te liggen. “Nieuwe bedrijven? Natuur-lijk, graag! Maar voor het aanjagen van de

economie is versterking van de bestaande bedrijvigheid veel belangrijker. Daarom han-teren we een ‘rode-loperbeleid’ als het gaat om bedrijventerreinen. Als een ondernemer wil uitbreiden maar de ruimte is er niet, dan gaan we nu actief in gesprek met zijn buur-man. Misschien heeft die wel oren naar een verhuizing! Vroeger was het gewoon ‘jam-mer, dan’. Nu doen we er nu alles aan om onze bedrijven vast te houden.”

Veelgestelde vragenMet grote instemming van de KvK onder-steunt de provincie het project IkStartSmart©. Dat voorziet in coaching en advisering van startende ondernemers. “En dat zullen we in ieder geval blijven doen tot 2016”, belooft Bieze. ““We breiden het succesvolle project uit met coaching van ondernemers die hun eerste stappen in groei zetten. Dit noemen we IkGroeiSmart. Mag ik dan hopen dat de KvK wel een fysieke ontmoetingsplek blijft voor ondernemend Gelderland?” “Natuur-lijk”, lacht Migo. “Digitale dienstverlening hoort bij deze tijd, maar die digitale kolom ‘Veelgestelde Vragen’, hè? De vraag van jou zit er nou nooit bij. Daarom... de ontmoeting blijft onontbeerlijk.“(www.ondernemengelderland.nl, www.kvk.nl/regelingengelderland)

Standhouder worden op de Startersdag? In Nederland lopen veel mensen rond met plannen voor een eigen onderne-ming. Uiteindelijk begint een derde van hen ook echt. Ondernemers in spe oriënteren zich grondig en op uiteenlo-pende manieren. Zo brengt vrijwel ie-dereen een bezoek aan de Startersdag van de Kamer van Koophandel. Vorig jaar trok die ruim 20.000 bezoekers, waarvan 1900 in Arnhem. De volgende editie vindt plaats op za-terdag 2 november in GelreDome. In-formatie, presentaties, workshops en netwerken zijn vaste elementen van de Startersdag. Kortom: dé gelegenheid om uw doelgroep te ontmoeten via een stand van uw bedrijf op de informatie-markt. Er zijn drie mogelijkheden om met een stand deel te nemen aan de Starters-dag. Voor ondernemers die net gestart zijn (tot maximaal drie jaar geleden) is er het Starterspakket. Voor 75 euro krij-gen ze een plaats in een speciale Star-tersstraat. Daarnaast is er het Participantenpak-ket. Wie hiervoor kiest, krijgt een rui-mere stand met bijvoorbeeld stroom-voorzieningen en een wifi verbinding. Deelname aan het Participantenpakket kost 750 euro. Tot slot is er het uitgebreide Sponsor-pakket van 2500 euro. Dat voorziet in een extra grote stand met extra voor-zieningen en logovermeldingen in ad-vertenties in de regionale pers en op de website. Voor alle pakketten geldt dat verkoop-acties niet zijn toegestaan en dat exclu-siviteit helaas niet mogelijk is. Wel is het aantal plaatsen per branche beperkt. Reacties worden daarom op volgorde van binnenkomst behandeld. Vanwege de beperkte capaciteit behoudt de KvK zich het recht voor om een keuze te maken uit de binnengekomen aanmel-dingen.

Wilt u ook standhouder worden op de Startersdag? Dan is snel reageren dus verstandig. Voor uitgebreide informa-tie en aanmeldingen kunt u terecht op: www.kvk.nl/startersdagarnhem

Topsectoren, zoals de (agro)food, vragen om een branchebrede benadering, zo vindt Conny Bieze. (Foto: APA-foto)

Gelderse ondernemers zien de zon nog niet schijnenHet Gelderse bedrijfsleven is iets minder somber over het economisch klimaat, vooral in de zakelijke dienstverlening en in de industrie. Maar de bereidheid om te investeren is nog laag terwijl de werkgele-genheid daalt. Bovendien staat de winst-gevendheid (ondanks een lichte verbete-ring ten opzichte van het tweede kwartaal) nog altijd sterk onder druk. Positief is dat de omzet- en exportresultaten van het Gelderse bedrijfsleven in het tweede kwar-taal zijn verbeterd. Maar voor het derde kwartaal verwachten de ondernemers in Gelderland nog geen verder herstel. Dat blijkt uit de COEN (Conjunctuurenquête Nederland) over het derde kwartaal van 2013. Meer informatie:www.kvk.nl/coengelderland

Bouwen aan VertrouwenKansen! Inspiratie! Grenzen verleggen! Het zijn thema’s die elke ondernemer zullen aanspreken, zeker na alle sombere berich-

ten over de economie (zie hierboven). De KvK gaat er in de maand oktober mee aan de slag tijdens drie regionale bijeenkom-sten Bouwen aan Vertrouwen. Onder dat motto organiseerde de KvK in het voor-jaar al drie bijeenkomsten met de nadruk op feiten, cijfers en trends. De bijeenkom-sten in oktober zijn meer op de praktijk gericht. Na een inspiratielezing van be-roepsavonturier, alpinist en visionair Wilco van Rooijen - onder de titel ‘Hoe bereik je het hoogste punt?’ - gaat u in workshops van Syntens zelf aan de slag. Daarin staan nieuwe verbindingen centraal. U wordt geprikkeld anders naar de toekomst te kij-ken en samenwerkingen aan te gaan met collega-ondernemers. In de Achterhoek vindt de bijeenkomst plaats op maandag 14 oktober in de DRU Cultuurfabriek in Ulft van 16.30 tot 20.00 uur. De bijeenkomst is gratis toegankelijk. Bent u verhinderd? Er zijn ook bijeenkomsten in Arnhem (9 okto-ber) en Lent (21 oktober).Voor informatie en aanmeldingen:www.kvk.nl/vertrouwengelderland

Kamer van Koophandel in de regio

NIEUWS

KvKNIEUWS

KvK-SHOPIs uw pensioenregeling nogup-to-date?In de pensioenen gaat veel veranderen. Zo gaat de pensioenopbouw in 2014 omlaag en de pensioenleeftijd omhoog. En in 2015 moet de fi nanciering van beschikbare premierege-lingen zijn gewijzigd. De lage rente en de hoge levensverwachting leiden tot premie-stijgingen van 10 tot 40%. Bovendien wordt de pensioenopbouw mogelijk nog meer be-perkt. Om bedrijven zo goed mogelijk voor te bereiden op deze veranderingen, houdt de KvK op 10 oktober een informatieavond in samenwerking met Pensioen Perspectief. De impact ervan wordt besproken en u krijgt te horen hoe u - met uw pensioenuitvoerder - kunt anticiperen op de ontwikkelingen. Ook de rol van de OR en de werknemers komt aan de orde. De bijeenkomst is vooral interessant voor bedrijven waarvan het bedrijfspensioen wordt uitgevoerd door een verzekeraar of premie pensioen instelling (PPI). Deelname kost € 35,-.Aanmelden kan via http://bit.ly/14UY0P7

Slimmer fi nancierenBent u ondernemer en wilt u uitbreiden of investeren in een nieuw product? Dan zijn

er meer fi nancieringsmogelijkheden dan een krediet van de bank alléén. Microfi nancie-ring, crowdfunding of subsidies zijn wellicht alternatieven waarmee u verder kunt. Bo-vendien: als andere partijen meedoen, is de bank eerder geneigd om ook over de brug te komen. Op 8 oktober vindt speciaal voor mkb’ers de gratis toegankelijke oriëntatiebij-eenkomst ‘Slimmer fi nancieren’ plaats waarin alle mogelijkheden worden toegelicht. Dat gebeurt aan de hand van twee maal drie pa-rallelsessies met onderwerpen als fi nanciering door een bank, participatie vanuit de regio, crowdfunding, informal investors, (Europese) subsidies en microfi nanciering en staatsge-garandeerde fi nanciering. De bijeenkomst - van KvK en Syntens - wordt gehouden in De Reehorst in Ede van 17.00 tot 21.00 uur. Aanmelden kan viawww.kvk.nl/slimfi nancierengld

Volg de KvK op Twitter:

@KvK_CentraalGld

Een eigen kartbaan, wasstraat,garagebedrijf (personen- of

bedrijfswagens), productiebedrijf,accountants-/adviesbureau met

parkeerplaatsen,, droge opslag vanvoorraden web-winkels of privé-

opslag van camper/caravan, boot ofoldtimers enz. enz.

aan de Spoorstraat 68 in RUURLO?

Verkoop en deelverhuuris al mogelijk voor

€ 20,- per m2(excl. btw, gas-water-licht).

buiten terreinvan ca 5500 m2

Bedrijfsruimte 1 :ca. 875 m2,met APK remmentestbank /smeerput(krachtstroom aansluitingen)

bedrijfsruimte 2 :ca. 675 m2met wasstraat(complete hogedrukinstallatie)

Kantoorruimte (gemeubileerd)van 25 bij 10 mtr., half onder-kelderd, bouwjaar 2010, metairco en parkeerplaatsen

Altijd al voor jezelf willenbeginnen?

Voor inlichtingen over de vele mogelijkhedenen een afspraak voor rondleiding:

van Donkelaar Exploitatie BVXander van Donkelaar

tel: 0653804513

De Gelderlander zaterdag 21 september 2013

8| thema

door Francien van Zetten

E igenaren van zakelijk vast-goed kunnen niet meer ach-terover leunen in de weten-

schap dat de huurpenningen tochwel binnenkomen. In tegendeel:ze moeten meebewegen met eendalende markt en hun huurderskoesteren met up to date-pandenen flexibele huurcontracten. ‘Doorde crisis zijn de rollen omgedraaid:de huurder bepaalt.’Huurders die hun omzetten al en-kele jaren zien kelderen, hebbenmoeite het hoofd boven water tehouden. Een flexibel huurcontractkan dan helpen. Bedrijfsmakelaarsin de regio Arnhem Nijmegen ende Achterhoek zijn steeds vaker be-trokken bij ‘heronderhandelingen’over de huurprijs. „We doen nietanders”, zegt één van hen. Er isbijna geen huurder meer die eenhuurcontract voor vijf of tien jaarondertekent, de huurperiodeswaarvoor wettelijke regels gelden.Huurperiodes van drie, twee oféén jaar zijn heel gebruikelijk ge-worden. Voor startende huurdersgeldt vaak een huurvrije periodevariërend van enkele maanden toteen jaar, afhankelijk van de lengtevan het huurcontract. Of er wordtbegonnen met een lage huur, dieop termijn verhoogd kan wordenals de zaak goed blijkt te draaien.De vastgoedmarkt is een vraag-markt geworden in plaats van deaanbodmarkt die het voor de fi-nanciële crisis was.„Door de economische malaisezijn de rollen omgedraaid: niet deverhuurder, maar de huurder be-paalt”, constateert Rob Hengeveldvan MVGM Bedrijfshuisvesting inArnhem. „Verhuurders bewegenmee met de huurprijzen, die on-der druk staan en komen huur-ders die het moeilijk hebben tege-moet met flexibele huurcontrac-ten.” Hij schat dat de huren van za-kelijk vastgoed gemiddeld 20 tot30 procent zijn gedaald. Uiteraardafhankelijk van de locatie en deconditie van het gebouw. In hetWorld Trade Center (WTC) Arn-hem Nijmegen pal naast het Arn-hemse station wordt circa 180 eu-

ro per vierkante meter kantoor-ruimte per jaar betaald, dat wasvoor 2008 225 euro. Voor GeldersePoort, het kantorenpark ten zui-den van de stad aan de A325 vanArnhem naar Nijmegen ligt dieprijs met circa 100 euro veel lager.Als een pand al wordt verhuurd,want er is veel leegstand. Als eenhuurder van een winkel of eenkantoor al enkele jaren zijn omzetziet teruglopen, kijkt hij naar zijnbedrijfskosten. Na de personeels-lasten vormen de huisvestingskos-ten een belangrijk deel van zijnvaste lasten. Verhuurders hebbendaar steeds meer oog voor gekre-gen. Ze moeten wel. „Op het mo-ment dat een huurder omvalt,heeft een verhuurder ook niets”,zegt Tony Bouten van Keizer KarelMakelaars in Nijmegen.Kwalitatief goede winkelpandenen kantoren in de binnenstad vanArnhem zijn nog steeds gewild,constateren Jacco Vogelaar enChris Lanting van Strijbosch Thun-nissen Bedrijfsmakelaars. „Ver-huurders die betrokkenheid to-nen, pro-actief inspelen op dewensen van hun huurders en be-reid zijn flexibele contracten af tesluiten, die doen de transacties”,zegt Lanting. Vogelaar: „De ver-huurder van nu werkt als een goe-de hotelier en legt zijn klanten in

de watten.” Hubert Hendriks vanhet Huis van de Binnenstad in Nij-megen, een overkoepelende orga-nisatie waarbij winkeliers, hore-ca-uitbaters, vastgoedeigenaren enculturele instellingen samenwer-ken, ziet dat eigenaren van win-kelen horecapanden tot wel 50procent zakken met de huurprijs.Vooral in de aanloopstraten naarde binnenstad. Dat is geen kwestievan stunten, maar van onderhan-delen. „Stunten werkt alleen op dekorte termijn, een vastgoedeige-naar zoekt een goede ondernemervoor de lange termijn. Overal, ookop A1-locaties wordt onderhan-deld over lagere huren”, stelt Hen-driks vast. Vastgoedeigenaren moe-ten ook in hun panden investeren,benadrukt Ben Groot Roessinkvan Ten Hag Bedrijfsmakelaars inDoetinchem. Bijvoorbeeld in kan-toren met een grote werkvloer ge-schikt voor flexibel gebruik, kwali-tatief goede installaties waardoorop energie kan worden bezuinigden het aanbrengen van extra facili-teiten. „Pandeigenaren moeten in-ventief zijn. „In Gaanderen en’s-Heerenberg zijn bedrijfspandenopgedeeld in ruimten voor ver-schillende huurders en is een inter-ne laadkuil met enkele dockshel-ters gerealiseerd waar meerderehuurders gebruik van maken.’’

door Thed Maas

‘B ouw nieuwe kantoren al-leen nog maar binneneen straal van 500 meter

van openbaar vervoerknooppun-ten, zoals stations. Want in dieknooppunten hebben we veelgeïnvesteerd. Laten we verstandigekeuzes maken en leren van de fou-ten uit het verleden.’Erwin van der Krabben is hoogle-raar vastgoed- en locatieontwikke-ling aan de Radboud Universiteitin Nijmegen. Hij kan de somberevooruitzichten van de commer-ciële vastgoedwereld niet mooiermaken dan ze zijn: „We hebben teveel kantoren en ook nog eens teveel plannen voor nieuwe kanto-ren ontwikkeld. De helft van deplannen moet geschrapt wordenen de eigenaren van de grond, pro-jectontwikkelaars en gemeenten,zullen hun verlies moeten ne-men.”

Van der Krabben is lid van het Ac-tieteam ‘Ontslakken van gebieds-ontwikkeling’, dat onderdeel uit-maakt van de Actieagenda Bouw.Van der Krabben cs hebben eenaantal ‘wenken opgesteld voorsneller, goedkoper en flexibeler ac-teren in de bouw’.„De uitvoering van allerlei bouw-projecten wordt bemoeilijkt enduurder doordat er te veel regelszijn. Regels uit Brussel en DenHaag en gemeenten hebben delaatste jaren de neiging gehad ooknog eens allerlei regels op te stel-len. Kijk, elke regel is ooit met goe-de argumenten ingevoerd. Maarals je ze allemaal bij elkaar optelt,wordt het gewoon te veel. Aan diegemeentelijke regelgeving kunnengemeenten zelf - ontslakken - watdoen. Dat besef begint ook steedsmeer door te dringen.”Als voorbeeld noemt hij de par-keernorm die veel gemeenten han-teren. „De meeste gemeenten stel-

len bij de bouw van een nieuwkantoor of appartementencom-plex de eis dat er een parkeergara-ge bij moet. Dat maakt de bouwwel 20 procent duurder. Daaromhebben wij de Nijmeegse wethou-ders Beerten en Kunst recent gead-viseerd om van het Stationsgebiedeen experimenteerzone te maken.Laat die parkeernorm daar los. Opstraat parkeren kan er niet. Zeg te-gen de ontwikkelaar: los het zelfmaar op.”„Die heeft dan verschillende op-ties. Of hij bouwt toch een parkeer-kelder onder zijn gebouw; of eenprivate partij bouwt ergens in debuurt een garage en vaak ligt er inde buurt wel een terrein braak. Ge-bruik dat dan om te parkeren, zegvoor een periode van vijf jaar. Datkost niks. In het stationsgebiedzijn er natuurlijk prima mogelijk-heden voor commercieel medege-bruik van de nieuwe gemeentelij-ke parkeergarage!”

„Door de crisis gaat het nu alle-maal moeizamer, maar Nijmegenmoet zich realiseren dat er straks -na de Waalsprong - een zwaarderetaak wacht. Dan moet binnenste-delijk gebied getransformeerd wor-den. Dat is duurder dan een wei-

land bij Lent volbouwen en leidtbijna altijd tot een negatieve ex-ploitatie. Daar moet je dus slimmee omgaan.”Van der Krabben pleit ervoor omde vraag naar vastgoed ‘weer rich-ting binnenstad’ te sturen. „Wat

moet je met de Bloemerstraat inNijmegen? Die is als winkelstraatniks meer. Daar zou je weer ruim-te moeten geven aan wonen, klei-ne ambachtelijke bedrijven of on-derwijs. De universiteit heeft hierop de campus een guesthouse ge-bouwd voor buitenlanders diehier tijdelijk werken. Maar mis-schien was Metterswane - dichtbij het centrum - voor die mensenwel een veel leukere locatie ge-weest.”Hetzelfde geldt, aldus Van derKrabben, voor Arnhem. „De sta-tionszone daar heeft flink te lijdengehad doordat bedrijven naar IJsse-loord gingen. Vanuit het belangvan de stad is dat een slechte ont-wikkeling. Kijk eerst naar de moge-lijkheden in bestaand stedelijk ge-bied. Dan voorkom je leegstand.”De hoogleraar stelt dat overhedenniet bang hoeven te zijn voorclaims als ze een streep gaan zet-ten door een nieuwe kantoorloca-

tie. „In de praktijk valt dat welmee. Je ziet dat rechters het begripvoorzienbaarheid hanteren. Als erop een kantorenlocatie vijf jaarlang niet gebouwd wordt, dan hebje geen recht meer op een schade-claim. Dat is gewoon het risico vanhet vak. Dat geldt trouwens ookvoor gemeenten, die grondpositieshebben. Wat je dan met de grondmoet? Terug naar de boer lijktme.”„Hoe het zover kon komen? Ik laatmijn studenten regelmatig een do-cumentaire van Zembla uit 2005zien. Die gaat over het verschijnseldat er toen, door rijk en provin-cies, overal aanjaagteams werdengeformeerd, want er moest veel ge-bouwd worden. Er werd geen reke-ning gehouden met de mogelijk-heid dat de markt in zou kunnenstorten. En op regionaal niveauontbrak de regie. Elke gemeenteging zijn gang. Daarom is er nueen overaanbod.”

door Frank Thooft

H et RICS – het RoyalInstitution of Charte-red Surveyors – heeftin Nederland endaarbuiten een lei-

dende rol bij BOG-taxaties. Dit in1868 opgerichte Engelse instituutheeft inmiddels de internationalenorm bepaald voor dit soort be-drijfstaxaties. Wereldwijd zijn ermeer dan 100.000 leden, waarvan35.000 taxateurs. Sinds 1994 is hetRICS actief in Nederland, en hetaantal geregistreerde taxateursneemt daarbij elk jaar toe. De laat-ste jaren zelfs sterker dan voor-heen, omdat banken inderdaadsteeds vaker een taxatie van hetBOG vragen. Zij worden op hunbeurt daartoe weer gedwongendoor verscherpte internationale re-gelgeving.

80 miljard

De Nederlandsche Bank (DNB)heeft dat onder meer vorig jaar ok-tober al aangegeven, door in hetrapport Overzicht Financiële Stabi-liteit te stellen dat de waarde vanvastgoed bij banken niet realis-tisch is. De helft van de taxaties isverouderd, aldus DNB, waardoortegenvallers en verliezen op vast-goed nog verder kunnen oplopen.Banken hebben in de sector kanto-ren en bedrijfspanden zo’n 80 mil-jard euro uitstaan, en dat bedragkan door de zwakke economie ver-der dalen.De vastgoedmarkt vertegenwoor-digt in de meeste landen zo’n 20%van het Bruto Nationaal Product,aldus gegevens van het RICS. Re-den te meer om de professionali-

teit van het taxeren op een hogerplan te tillen, en vooral ook: los tekoppelen van de makelaardij, zo-dat er geen belangenverstrengelingkan plaatsvinden, zoals vroegerwellicht het geval was.Berucht zijn de zogenaamdeA-B-C’tjes van vroeger waarbijvastgoed soms zelfs binnen eendag een paar keer van eigenaar wis-selde, en waarbij de prijs steeds(aanzienlijk) hoger werd. Dat deprovisie voor de betrokken make-laars hierbij evenredig (enorm)steeg laat zich raden, en het sys-teem is dan ook een halt toegeroe-pen. RICS-taxateurs zijn onafhan-kelijk en houden zich slechts mettaxaties bezig; niet met bemidde-ling. Bij MVGM Bedrijfshuisves-ting merkt directeur projectenRob Hengeveld van de Arnhemsevestiging deze ontwikkelingenook. „We nemen in onze organisa-tie zowat elke maand wel een nieu-we RICS-taxateur aan om de groeite blijven bijbenen. Banken vrageninderdaad steeds vaker een taxatieaan, en daarbij willen ze steeds eer-der het resultaat weten. Dat zorgtvoor extra druk op de ketel.’’ Re-cent is daarom taxateur MicheleKalverla toegetreden tot de Arn-hemse vestiging. Hij legt uit: „Jewerkt steeds meer met ingewikkel-de rekenmodellen, omdat je bij-voorbeeld ook de cashflow inkaart moet kunnen brengen. Jehoudt je steeds meer bezig met ri-sicobeoordeling. Wat kun je voorinkomsten uit de huur verwach-ten bij de exploitatie door de huidi-ge, of een beoogde, huurder vaneen bedrijfspand? Dat wil eenbank ook weten, niet meer alleende waarde van de stenen.’’

Databank

Collega-taxateur RICS Hans Stroetbeaamt dat. „Wij hebben als grotelandelijke organisatie een enormedatabank met gegevens beschik-baar. Dat maakt het werk nauw-keuriger en verhoogt de betrouw-baarheid van je cijfers en progno-ses. Want die worden wel beoor-deeld door mensen bij de banken,die eveneens vaak RICS zijn. En

die vragen je tegenwoordig hethemd vann het lijf. Vroeger wer-den je rapporten min of meer klak-keloos overgenomen, maar numoet je ook nog eens met een ster-ke verdediging van je cijfers kun-nen komen, als ze daarom vra-gen.’’De dalende markt heeft ook tot ge-

volg dat het aantal transactiesdaalt, waardoor er minder referen-tiegegevens beschikbaar komen.Kalverla: „Juist daarom is het vangroot belang dat je over een grotedatabank beschikt.’’

Het RICS werkt momenteel aan eenregeling voor tuchtrecht, zoals datbij de Nederlandse zusterorganisatieNVM al ingesteld is.

Borgen

Hengeveld: „Je moet immers profes-sionaliteit niet alleen kunnen garan-deren, maar ook borgen.’’ Een andervoordeel van RICS is, vertelt Stroetverder, is dat je maximaal twee jaardezelfde portefeuille of objectenmag taxeren.„Daarna moet het door een anderovergenomen worden. Hiermeevoorkom je de kans op tunnelvisie.’’Bovendien werken RICS-taxateursaltijd volgens het vierogen-principe,vult Kalverla aan. „Je houdt elkaardaardoor scherp, want je fiatteertnooit een rapport van een collegawaar je zelf niet helemaal achter zoukunnen staan, omdat dat ook op jouterug te brengen is.’’

Hengeveld noemt dan een anderaspect van het taxeren en de waar-den die gehanteerd worden.„Het is immers heel gebruikelijkdat er een huurovereenkomst totstand komt waarbij een beginhuurgeschonken wordt, of dat er opeen andere manier met incentivesgewerkt wordt. Simpelweg om detransactie gemakkelijker tot standte kunnen brengen. Als jij een au-to koopt, doet de verkoper ookvaak iets ‘erbij’ om je over destreep te trekken. Maar dat zie jeniet terug in de objectieve cijferswaarmee de taxateurs rekenen, enwaarop hun rekenmodellen geba-seerd zijn. Daarom is het van be-lang dat zij wel regelmatig metons, met de bedrijfsmakelaars dus,aan tafel zitten om dat mee te kun-nen nemen in hun taxaties. Jeblijft dan als taxateur objectief,maar weet wel waar Abraham demosterd haalt.’’

De naam Pouderoyen blijft ook nahet faillissement van eind mei be-staan. De naam is opgekocht dooradviesbureau Aelmans. Dit Lim-burgse bedrijf blijft de naam Pou-deroyen gebruiken. Maar ook inde regio Nijmegen blijft een takvan het eertijds vermaarde bureau.Vijf voormalige medewerkers vanPouderoyen gaan verder onder denaam Buro Waalbrug.

Mercachem (geneesmiddelenond-derzoek) uit Nijmegen behoortook dit jaar tot een van de best ge-leide bedrijven van het midden-en grootbedrijf van Nederland.De kwalificatie maakt onderdeeluit van het ‘Best Managed Compa-nies’ programma dat Deloitte in sa-menwerking met ING, VNO-NCW en TiasNimbas BusinessSchool organiseert.

Middelgrote en kleine onderne-mers met groeiambities kunnenvanaf begin volgend jaar een be-roep doen op het Stimulerings-fonds Ondernemend Oranje Kapi-taal (OOK). Niet alleen voor kapi-taal maar ook voor kennis en con-tacten. Dat maakten de initiatiefne-mers, waaronder ING, Schiphol enFrieslandCampina, bekend. Inno-vatieve ondernemers met eensterk groeipotentieel komen inaanmerking voor kapitaal uit hetnieuwe participatiefonds. „Datmoet helpen Nederland weer opeen groeipad te krijgen”, aldusING-topman Jan Hommen.

Prof. Van der Krabben: ‘Kantoren alleen nog dicht bij het station’De Stevenskerk in Nijmegen is opvrijdag 11 oktober van 9.30 tot18.00 uur toegankelijk voor ieder-een die op een unieke en inspire-rende locatie wil co-werken enkennis, netwerk en ervaring metelkaar wil delen.Naast de mogelijkheid om teco-werken, is er ook een bijzonderprogramma met leuke workshops,lunch en leuke afsluiting. Uiter-aard staat ook een rondleiding ophet programma.Speciaal voor deze dag is er ge-zorgd voor werkplekken, boeiendesprekers, een lunch en een borrelen natuurlijk ook extra stroom enwifi. Deelname kost 24,95 euro (ex-cl. btw). De lunch en borrel zijnhierbij inbegrepen. Na inschrij-ving krijgen de co-werkers een fac-tuur.Het aantal plekken is beperkt. On-dernemers kunnen zich aanmel-den via de website:http://coworkfriday.splashthat.com

Co-worken inde Sint Steven

Er komt een reeks van pensioen-wijzigingen op ondernemers af.In 2014 gaat de pensioenopbouwomlaag en de pensioenleeftijd om-hoog. In 2015 moet de financieringvan beschikbare premie regelingenzijn gewijzigd. De KvK heeft eenseminar hierover georganiseerd.Aan de orde komen: Welke pen-sioenontwikkelingen er aan ko-men, wat de impact is op het be-drijfspensioen, hoe kunt u daaropzo goed mogelijk anticiperen et ce-tera. Deelname kost 35 euro. Da-tum: 10 oktober van 19.30 tot 22.00uur in het KvK-gebouw in Arn-hem. www.kvk.nl/pensioengld.

Vastgoedeigenaren bewegenmee met dalende markt

Mercachembest managed

Nieuw fondsvoor MKB

Pensioen voorondernemers

Waalbrug volgtPouderoyen op

Méér BOG-taxateurs nodig

E en welbekende uit-spraak wanneer jezelf aan de slag bent

met de (ver)bouw van jewoning. Er gaan zaken mis,maar er is altijd een oplos-sing in het vooruitzicht.Een geruststellende gedach-te. Is dit ook van toepassingop de vastgoedmarkt? Zijner ideeën en oplossingen.Komen we uit de zwaar ne-gatieve discussie van de laat-ste twee tot drie jaar? Bepa-lend is of de vastgoedmarktsuccesvol kan ondernemenin een krimpende markt.Natuurlijk is het noodzake-lijk oog te houden voor leeg-stand en de gevolgen daar-van voor de waarde vanvastgoed. Maar het zorgwek-kende is dat de huidige dis-cussie vooral wordt gevoerdvanuit angst. Doordat insommige deelmarkten teveel gebouwen leegstaan iser amper nog bereidheid teonderkennen dat er ookmarkten en locaties zijn diehier nauwelijks last van heb-ben of zelfs profiteren vande slechte situatie elders inde markt. Die angst is teherleiden tot de verwach-ting dat de ontwikkelingvan de leegstand oncontro-leerbaar en onoplosbaar is.Terwijl de feitelijke tellin-gen juist laten zien dat deleegstand van kantoren,winkels en bedrijfsruimtende afgelopen twee jaar – on-danks de crisis en ondanksde technologische verande-ringen – nauwelijks is toege-nomen (bron: FGH Vast-goedbericht 2013). Als ge-volg van deze soms irreëlenegatieve verwachtingenontstaat een vicieuze cirkel:de verwachting dat de leeg-stand toeneemt, leidt tot la-gere huurprijzen met dalen-de waardes van onderpan-den als resultaat. Dat bete-kent dat eigenaren gedwon-gen zijn om het vastgoedover de gehele linie verderaf te waarderen, de bankenvoorzieningen moeten tref-fen op leningen, en dat dekredietverlening in de vast-goedmarkt verder onderdruk komt te staan. Beleg-gers zullen zich nog meerdan in het verleden een ei-gen oordeel moeten vor-men over de vraag welke ge-bouwen en locaties in detoekomst voldoende per-spectief bieden op blijvendgebruik. Tegelijkertijd methet besef dat voor minderkansrijke locaties een hero-riëntatie moet plaatsvin-den.

Jacqueline SpoeltmanManager GrootzakelijkRabobankRijk van Nijmegen

Komt (vast)goed

Risicobeoordeling ookonderdeel bij taxaties

Huurperiodes van drie, twee of zelfs één jaar zijn heel gewoon geworden.

Michele Kalverla, Rob Hengeveld en Hans Stroet foto Jacques Kok

Vroeger werd er eens in de driejaar een taxatie op het bedrijfson-roerend goed (BOG) gevraagddoor de banken. Nu is die fre-quentie in veel gevallen al ver-hoogd naar eenmaal per tweejaar, en het komt zelfs al voor datde taxateurs nog vaker op padmoeten.

Bankieren

Erwin van der Krabben: ‘Ik kan het niet mooier maken dan het is’. foto Eigen foto


10| nieuws


I nformeel, laagdrempelig,geen verplichtingen en veelnieuwe gezichten, dat zijn desterke punten die MartijnHooglugt initiatiefnemer

van Doetinchem in Bedrijf op-somt. „We bieden een platformvoor ondernemers in het Midden-en Kleinbedrijf, van industriële be-drijven en handelsondernemingentot horeca en zzp’ers. Die verschei-denheid en het verbinden van on-dernemers met elkaar, dat is onzekracht.”Doetinchem in Bedrijf is in meivan dit jaar van start gegaan entelt op dit moment zo’n 25 onder-nemers en verwacht uit te groeientot een actieve netwerkclub metruim honderd leden. „Veel groterwillen we niet worden, want jemoet elkaar wel kennen om opeen prettige manier bij elkaar te ko-men en zaken te kunnen doen”,legt Hooglugt uit. Wat Doetin-

chem in Bedrijf uniek maakt, vol-gens Hooglugt, is dat Onderne-mers in Bedrijf al in vijftien ande-re plaatsen en regio’s, vooral in deAchterhoek, actief is. Bijeenkom-sten waarbij verschillende regio’s(netwerken) aan elkaar worden ge-knoopt, behoren dan ook tot de ac-tiviteiten.„Op die manier leren onderne-mers telkens weer nieuwe, gelijkge-stemde, actieve mensen kennen.”Bedrijfsbezoeken, zoals de eerstebijeenkomst in de Univé-loungein stadion De Vijverberg, de thuis-basis van voetbalclub De Graaf-schap, vormen een vast onderdeelvan het programma van Doetin-chem in Bedrijf. Er worden mini-maal zes bijeenkomsten per jaargeorganiseerd, waarbij ook net-werkborrels en seminars horen. Ui-teraard worden de activiteiten innauw overleg met de leden optouw gezet. Regiomanager Eddieter Beest van verzekeraar Univé enHenk Bloemers, directeur van DeGraafschap fungeerden tijdens deeerste bijeenkomst als gastheren.

Leerzaam

De deelnemende ondernemerskregen onder meer een rondlei-ding achter de schermen van hetstadion en een toelichting op de sa-menwerking tussen De Graaf-schap en Univé.„Dat je bij verschillende bedrijvenin de keuken kunt kijken, is voorondernemers natuurlijk interes-sant en leerzaam”, constateertHooglugt. Bij de borrels ligt de na-druk op netwerken, waarbij vrij-wel alle deelnemers via speeddates

met elkaar in gesprek komen. Voorde seminars worden sprekers uitge-nodigd met specifieke kennis overeen onderdeel van het onderne-merschap, van communicatie, onli-nemarketing tot het coachen vanmedewerkers. Chanti Janssen, di-recteur van Ondernemers in Be-drijf, is sinds 2009 actief met dezeprofessionele ondernemersplat-forms. Ze ging van start met Ber-kelland in Bedrijf, waar al snel Lo-chem in Bedrijf bij kwam. Met deAchterhoek als bakermat is het net-werk inmiddels actief in een grootdeel van Oost-Nederland en telthet ruim dertienhonderd leden.„Deze maand gaan we ook in Arn-hem van start en we werken aande voorbereiding van de oprich-ting van Nijmegen in Bedrijf”, kon-digt Hooglugt aan. De laagdrempe-ligheid van Ondernemers in Be-drijf blijkt onder meer uit de tarie-ven: voor 100 euro per jaar ben jemet één persoon al lid en voor200 euro per jaar kun je met tweepersonen naar de bijeenkomstentoe.

Drie pakketten

„We werken met drie pakketten,brons, zilver en goud”, legt Hoog-lugt uit. „Bij het bronzen pakket(100 euro) worden tevens naamen logo van het deelnemende be-drijf op de site van Doetinchem inBedrijf vermeld en krijgt het be-drijf een eigen informatiepaginaop de site. Bij het zilveren pakket(200 euro) krijgt een bedrijf boven-dien extra aandacht op de site inde vorm van een interview. Hetgouden pakket (300 euro) bestaatuit al deze faciliteiten plus de orga-nisatie van een borrel, seminar ofbedrijfsbezoek waarop het bedrijfzich kan presenteren. Daarnaastkomt het logo van het bedrijf danop de homepagina van Doetin-chem in Bedrijf te staan en wordter een bedrijfsvideo op de site ge-plaatst.” Voor meer informatie:www.doetinchem.ondernemersin-bedrijf.nl

‘Ondernemers verbinden’

‘Veel groter dan 100leden willen weniet worden’

Regiomanager Doetinchem in Bedrijf Martijn Hooglugt, ondernemers van het eerste uur vlnr: Madie Nijenhuis (Tuinmuze) , Henk Deunk (Volvo HarrieArendsen), en Eddie ter Beest (Univé Oost). foto Theo Kock

Doetinchem in Bedrijf is de nieu-we loot aan de stam van netwerk-organisatie Ondernemers in Be-drijf. Met ruim zestig onderne-mers op de eerste bijeenkomstbegin deze maand in stadion DeVijverberg beleefde deze nieuwenetwerkclub een enthousiastestart.

Silvoldseweg 65-67, TerborgDit zelfstandige multifunctionele object biedt vele moge-lijkheden en ligt aan de doorgaande weg naar Silvolde. Het betreft een bedrijfspand met woonbestemming, showroom, opslag- en magazijnruimte.

• 2 percelen met een totale oppervlakte van 1.745 M2, waarvan 1.100 m2 bebouwd.

• Ruime parkeergelegenheid voor en achter het pand• Er zijn geen beperkingen bekend in de gemeentelijke

beperkingenregistratie en de kadastrale registratie

• Prijs € 265.000,- aanvaarding kan per direct

Voor informatie en inlichtingen:06 29 – 553 77006 42 – 308 072


de kwestie | 11

G een van de aanwezigenkon zich vinden in de stel-ling dat een drastische

huurverlaging de huidige leeg-stand zou kunnen verminderen.„Er is gewoonweg te weinig vraagnaar bedrijfsruimte”, steldeHans-Robert van der Doe vanDK Makelaars in Arnhem. „Datkomt onder meer door de toegeno-men flexibilisering van arbeid.Wel zie je dat men flexibeler om-gaat met de invulling, met namebij winkelcentra. Een projectont-wikkelaar kan daar ook het opti-male mee bereiken, door te stre-ven naar een ideale mix van win-kels. Ik zie al wat voorbeelden opdat gebied ontstaan.”Er gloort overigens wel licht aanhet eind van de tunnel. „De wo-ningmarkt trekt al aan, en er isook geld bij de vastgoedjongens’’,vulde Marcel Hulshof van KeizerKarel Bedrijfsmakelaars uit Nijme-gen aan. „Tussen een half miljoenen een miljoen zie ik relatief veeltransacties in het Nijmeegse totstand komen, en dat vind ik eenpositief gegeven.”Frans van Kessel, directeur vanVan Kessel Janssen bv uit Nijme-gen, ziet vooral een oplossing voorde leegstand in een nog verdergaande flexibilisering van bedrijfs-ruimtes, bijvoorbeeld in de vormvan verzamelgebouwen, maar ookdoor de mogelijkheden voor on-dernemers verder te versoepelen.„Vergaderkamers per uur te huur,dat soort zaken. Heel modulair, terkeuze aan de ondernemer.” Daar-

voor moet de verhuurder wel decontracten ook verder versoepe-len, stelde Van Kessel voorts. „Metkortere huurcontracten bereik jeeerder een overeenkomst.” „Maarvergeet de communicatie niet”,vulde Jozé Janssen van Jozé Jans-sen The Support Company uitHaalderen aan. „Intensief in con-tact zijn en blijven met je (poten-tiële) huurders zorgt ervoor dat jeweet wat er speelt, en wat er gaatspelen, zodat je als verhuurderdaar goed op kunt inspelen. Als jeregelmatig contact onderhoudt

kan je dat veel opleveren.”Het feit dat de woningmarkt eenopleving te zien heeft gegeven,geeft de bedrijfsmakelaardij hetvertrouwen dat ook zij zullen gaanvolgen. Van der Doe: „We moetenelkaar zeker niet negatief beïnvloe-den. De opleving komt er zeker, al-leen laat die wat langer op zichwachten dan in de woningmake-laardij.” Daar speelt meer de emo-tie, vulde Van Kessel aan.„In de bedrijfsmakelaardij is hetmeer de ratio.” Het versoepelenvan de bestemmingsregelingen is

niet zozeer het antwoord, vondmen.„De regels zijn al redelijk soepel”,wist Van der Doe. Daar was Huls-hof het echter niet mee eens. „InNijmegen gelden strenge regelsvoor bijvoorbeeld de verhoudinghoreca/winkels. Dan kun je nietzomaar in een vrijgekomen horeca-pand een winkel beginnen.”Op een terrein als het ArnhemseIIsseloord I is er al een brede varia-tie aan zaken, waardoor dat terreingoed vol zit, zei Van der Doe. Een(meer) sturende rol van de over-heid zou echter welkom zijn, vondmen.Van Kessel: „Bestaande bedrijfs-ruimte revitaliseren is zeker eenoptie boven het nieuwbouwen.Dat moet je van bovenaf sturen, inplaats van de markt zijn werkingte laten doen.”De bankensector kreeg tijdens hetgesprek aan de ontbijttafel ooknog een veeg uit de pan van Vander Doe, die stelde dat die juistniet onder de marktwerking viel,maar door de overheid juist over-eind is gehouden. „Als die ook ge-vallen was, hadden we nu anderebanken gehad die wellicht soepe-ler met kredietverlening warenomgegaan.’’Hij toonde zich ook een pleitbezor-ger van de gedachte dat de ge-meente gronduitgifte zou moetenstopzetten. „Daardoor creëer je deschaarste die je nodig hebt om demarkt weer te stabiliseren. En dánkun je werken aan het voorkomenvan verdere leegstand.’’

De Kamer van Koophandel Cen-traal Gelderland verzorgt, in sa-menwerking met diverse organisa-ties, tal van seminars. Hierondervindt u het programma voor de ko-mende tijd. Tenzij anders vermeld,vinden de bijeenkomsten plaats inhet gebouw van de Kamer vanKoophandel aan de Kronenburg-singel 525 in Arnhem. De vermel-de prijzen zijn per persoon. Aan-melden vooraf is noodzakelijk enkan via www.kvk.nl/ seminarsgel-derlandStartenHet is van belang dat u zich alsstartende ondernemer goed voor-bereidt zodat uw bedrijf ook eensuccesvolle onderneming wordt.Dit seminar gaat over vestigingsei-sen, wetten en regels, marktmoge-lijkheden en - informatie, begro-ten van omzet, kosten en winst.Data: 3 oktober in Doetinchem, 31oktober in Nijmegen en 4 novem-ber in Wageningen.www.kvk.nl/seminarstart (19.00tot 22.00 uur, kosten € 35,-)Freelancer of zzp’erEigen baas of toch niet? Vaak ishet voor een freelancer of zelfstan-dig ondernemer zonder personeelonduidelijk of hij/zij nu wel ofniet als zelfstandig ondernemerwordt gezien. De Belastingdiensthanteert namelijk een ander crite-rium voor deze beoordeling danbijvoorbeeld uitvoeringsinstellin-gen voor sociale zekerheid en deKamer van Koophandel. U krijgtonder andere antwoord op vragenals bent u freelancer/zzp-er eigenbaas of niet, hoe zit het met de re-latie tussen u en de opdrachtge-vers, met welke regelgeving krijgtu te maken, hoe worden tarievenvastgesteld en hoe kunt u zich te-gen risico’s verzekeren? Kosten €35,-. 17 oktober in Arnhem.www.kvk.nl/seminarzzp (19.00 –22.00 uur)FinanciënSpeciaal voor startende onderne-mers organiseert de KvK dezeavond omdat het financiële planeen belangrijk onderdeel van uwonderneming vormt. Aan bod ko-men: wat zijn begrotingen, richtlij-nen voor een goede administratie,balans-, verlies- en winstrekening,jaarrekening, winst en privé-uitga-ven en financieringsmogelijkhe-den. Na afloop heeft u inzicht inhet belang van een goed financieelplan, financieel inzicht in begrotin-gen in relatie tot het onderne-mingsplan en bekendheid met ter-men, zoals de balans.www.kvk.nl/seminarfinancien(Datum: 29 oktober Arnhem, 19.30– 22.00 uur. Kosten € 35,-)Balans in balansIedere ondernemer moet zijn ad-ministratie bijhouden en een jaar-rekening opmaken. Ondernemerszien de jaarrekening vaak als eenverplicht archiefstuk, een noodza-kelijk kwaad dat alleen bestemd isvoor de bank en de Belasting-dienst. Dat is jammer, want uwjaarrekening is een bron van infor-matie en daarmee een belangrijksturingsinstrument voor uw be-drijf. Deze bijeenkomst geeft ant-woord op de vragen als welke con-clusies kan ik trekken uit de cijfers,waar liggen de knelpunten en ismijn bedrijf gezond en welke be-slissing moet ik nemen over de fi-nanciering? Na deze avond kunt uuw eigen financiële cijfers beterverklaren en krijgt u een betere be-heersing van uw bedrijfsvoering.www.kvk.nl/balansgelderland (Da-tum: 7 oktober Arnhem, 19.30 tot

I nge Klein Gunnewiek heefthaar in 2009 opgerichte onder-neming Ordning Fiscaal in

Winterswijk uitgebreid met eenpartner: Joanne Grooten.Ordning Fiscaal verzorgt aangiftesinkomstenbelasting voor zelfstan-dige ondernemers en particulie-ren. Daarnaast begeleidt Inge zelf-standige ondernemers bij hetdoen van hun administratie en ver-zorgt ze de jaarrekening enBTW-aangiftes. Inge is als belas-tingconsulent aangesloten bij hetRegister Belastingadviseurs.De uitbreiding van haar kantoorwas volgens Inge nodig. „Niet al-leen omdat het aantal klantengroeit, maar ik organiseer ookworkshops en netwerkbijeenkom-sten, zoals She Business en hetPlatform Zoost. Via de Winters-wijkse Uitdaging zet ik me in voormaatschappelijk betrokken onder-

nemen. Daarom werd het tijdvoor uitbreiding.”Joanne Grooten is al jaren advi-seur belastingen en eveneens aan-gesloten bij het RB. „Ik werkte bijeen groot accountantskantoor inde regio, maar wilde graag naareen wat kleiner kantoor. Naasteen meer persoonlijk contact metde klanten wilde ik meer en opeen breder vlak betrokken zijn bijde organisatie en daarvoor krijg ikde ruimte bij Ordning Fiscaal”,zegt Joanne Grooten. „Het werkenmet zelfstandige ondernemers enparticulieren ligt me wel en de di-versiteit in mijn werk wordt bijOrdning sterk vergroot.”Inge: „Zelf help ik graag onderne-mers bij de start en de groei vanhun bedrijf, de inrichting van deadministratie, fiscale adviezen enhet helpen bij het opstellen vaneen ondernemingsplan. Joanne

heeft weer veel ervaring met bij-zondere aangiftes, zoals erf- enschenkbelasting, inkomstenbelas-ting in bijvoorbeeld buitenlandsi-tuaties enz. In je eentje van allesop de hoogte zijn en blijven is niette doen en daarom ben ik blij metde komst van Joanne.”Met het tweetal kan kennis wor-

den gemaakt tijdens een persoon-lijk gesprek op donderdagavond 3oktober. Dan wordt een onderne-mersavond gehouden bij het On-dernemerscentrum Winterswijk(Weurden 78), die speciaal in hetteken staat van de nieuwe belas-tingplannen.www.ordning.nl

‘Creëer schaarste tegen leegstand’

Seminars

Joanne Grooten naarOrdning Fiscaal

Frans van Kessel Jozé Janssen Hans-Robert van der Doe Marcel Hulshof

DeKwestie

‘Alleen drastische huurverlaging kan voorko-men dat de leegstand verder toeneemt’

Deze stelling kwam ter sprake tijdens hetmaandelijkse thema-ontbijt.

door Frank Thooft fotografie Edwin Stoffer

Ordning fiscaal heeft in Jeanne Grooten (l) een nieuwe partner gevonden.

Binnen organisaties staan terra bytes aan

informatie op netwerkschijven, in e-mail

postvakken en databases. Allemaal in-

formatie die van belang is om het eigen

werk goed te kunnen uitvoeren. Informa-

tie die in een ongelofelijk tempo via e-

mail, sociale media en bedrijfssystemen

tot ons komt. Hoe voorkom je dat mede-

werkers door deze brij de informatie niet

meer zien?

‘In formatie’

In het woord ‘informatie’ zit opgesloten

dat dit ‘in formatie’ moet zijn. De infor-

matie moet dus georganiseerd zijn, een

bepaalde mate van structuur bieden om

te kunnen informeren. Als een bericht mij

correct wil informeren dan moet ik de for-

matie, structuur, achtergrond of context

van het bericht begrijpen. Het bericht“De

ruiten zijn allemaal gesneuveld” is voor

een glaszetter een ander bericht dan voor

een kaartspeler.

Structuur

De structuur rondom informatie ont-

breekt veelal. We zijn steeds vaker op

zoek naar manieren om de stroom aan

informatie een plaats te geven en te or-

denen. Veel van deze informatie is zachte

informatie. Gevoelsmatige informatie die

in formatie gebracht moet worden wil

het bruikbaar zijn. Dat kan onder andere

door deze informatie te voorzien van for-

matie en daarmee structuur:

• In het kader van welk proces / project

/ ordernummer / probleem wordt deze

informatie uitgewisseld;

• Gevraagde vervolgactie aangeven, zo-

als goedkeuren, datum plannen, me-

ning geven, vraag beantwoorden, ter

info….;

• Een kenmerk aan de informatie meege-

ven die de informatie vindbaar en beter

doorzoekbaar maakt;

Microsoft SharePoint is de opvolger van

de bekende netwerkschijf en maakt het

mogelijk om informatie ‘in formatie’ aan

te maken en mee te werken. Zo legt u

acties vast in formatie, zodat u snel weet

wat er met het actiepunt moet gebeu-

ren. Of slaat u e-mails op in de context

van een project of order waardoor zij ook

voor collega’s doorzoekbaar en vindbaar

zijn.

In de praktijk

Een voorbeeld. Bij een leverancier van

grote industriële machines wisselen me-

dewerkers en afdelingen grote hoeveel-

heden informatie uit op papier, via e-mail,

netwerkschijven en online opslagdien-

sten.

Binnen dit bedrijf werken allemaal hoog-

opgeleide mensen die aan de ene kant

om het hardst roepen om structuur en

duidelijkheid en aan de andere kant alle

vrijheid willen om hun werk uit te voeren.

Het inrichten van een Microsoft Share-

Point omgeving om ongestructureerde

informatie structuur en formatie te geven

is dan een uitstekende oplossing. Infor-

matie slaan medewerkers op in de con-

text van projecten, installaties en leads.

Daarnaast kunnen klanten toegang krij-

gen tot delen van deze informatie die

voor hen relevant is en binnen hun con-

text past.

Door zo op een natuurlijke manier con-

text aan informatie-uitwisseling mee te

geven bereiken we dat het verwerken

van ongestructureerde informatie veel

minder werk is. Prettig voor medewer-

kers en erg effectief voor de organisatie.

Een mooi voorbeeld van Rendement op

Maat door ICT Spirit Business Solutions:

www.ictspiritbs.nl.

Jan-Henk Reef

Procesarchitect

Minder structuur geeft houvastADVERTORIAL

Zaakjes voor elkaarPrikbordadvertenties van .... en voor Ondernemers

Ook 500.000 lezers bereiken? Geef eenvoudig uw prikbord advertentie (€ 100,- excl. btw) op via onderstaande mailadressen.

wilt u een webshop

laten bouwen?Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-

rem possita veruntur? Quibeatus dereceatur

alitatem estiis reperum fugiand iciatur

am harcienimi, od quasped eum fugitatur,

simusam quiberrovita dolentempe et vende

volupta tiassitet landit qui odi audit, conest,

autemporitas sapedit dolores eumenimagni

blanda de quaecus int as et vent eatibus

endis si dolectem apiditae porem adicabo ri-

assit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.

600 m2

Opslagruimte te huur

Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-










automatiseringsproblemen?Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-rem possita veruntur? Quibeatus dereceaturalitatem estiis reperum fugiand iciaturam harcienimi, od quasped eum fugitatur,simusam quiberrovita dolentempe et vendevolupta tiassitet landit qui odi audit, conest,autemporitas sapedit dolores eumenimagniblanda de quaecus int as et vent eatibusendis si dolectem apiditae porem adicabo ri-assit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.

automatiseringsproblemen?Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-rem possita veruntur? Quibeatus dereceatur alitatem estiis reperum fugiand iciatur am harcienimi, od quasped eum fugitatur, simusam quiberrovita dolentempe et vende volupta tiassitet landit qui odi audit, conest, autemporitas sapedit dolores eumenimagni blanda de quaecus int as et vent eatibus endis si dolectem apiditae porem adicabo ri-assit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.

50 mtr. stelling te koopXimet hitatibus rectota tionsectore pro dolorem possita veruntur? Quibeatus dere-ceatur alitatem estiis reperum fugiand iciatur am harcienimi, od quasped eum fugitatur, simusam quiberrovita dolentempe et vende volupta tiassitet landit qui odi audit, conest, autemporitas sapedit dolores eumenimagni blanda de quaecus int as et vent eatibus endis si dolectem apiditae porem adicabo riassit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.

50 mtr. stelling te koop











aanmelding cursistenvoor salestraining











2e handse kantoorartikelen2e handse kantoorartikelen

Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-Ximet hitatibus rectota tionsectore pro dolo-

rem possita veruntur? Quibeatus dereceaturrem possita veruntur? Quibeatus dereceatur







endis si dolectem apiditae porem adicabo ri-endis si dolectem apiditae porem adicabo ri-

assit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.assit eatus ditisto ex ea. Dit zijn 65 woorden.

wilt u een webshoplaten bouwen?











Vanaf zaterdag 19 oktober een nieuwe advertentiemogelijkheid in de Ondernemer:

Vanaf zaterdag 19 oktober een nieuwe advertentiemogelijkheid in de Ondernemer:

ZAAKJES VOOR ELKAAR!

Met een prikbordadvertentie (zie voorbeelden) voor slechts 100 EURO excl. btw

komt uw boodschap onder bijna 1.000.000 ogen.

Ideaal voor korte, krachtige commerciële boodschappen van zzp-ers tot

multinationals (Alleen tekst, dus geen logo’s, afbeeldingen of vacatures).

Lever uw prikbordadvertentie-tekst (max 400 tekens) per mail uiterlijk 10 oktober as. aan: per mail uiterlijk 10 oktober as. aan:

Regio Rivierenland / Vallei: Frank Lamers - mail: [email protected]

Regio Rivierenland / Vallei: Frank Lamers - mail: [email protected]

Regio Arnhem:Cees van Doornik - mail: [email protected]

Regio Arnhem: Cees van Doornik - mail: [email protected]

Regio Nijmegen: Mariana Di Giovanni - mail: [email protected]

Regio Achterhoek / Liemers: Rudy Diemont - mail: [email protected]


de kwestie | 13

Veiligheidsbeurs in stadion Vijverberg

door André Sonneville

M et de statistiekenin de hand enhet gevoel voorlogica in het ach-terhoofd roept

de Nederlandse Vereniging van Au-toleasebedrijven (NVA) dat het lea-sen van auto’s gedegen bijdraagtaan de oplossing van het mobili-teitsvraagstuk.“Autoleasing is een aantrekkelijkemanier van financiering voor be-drijven in tijden van crisis. Bankenvragen immers torenhoge garan-ties voor kredietverstrekking.Door auto’s te leasen in plaats vanaan te schaffen, houden bedrijvenschaars kapitaal vrij voor investe-ringen in hun core business”, zegtde NVA bij de cijfers over 2012.„Bovendien”, stelt de NVA, „is au-toleasing een belangrijke motor

achter de vergroening van het Ne-derlandse wagenpark. Dat is tezien in de snelle groei van het aan-deel leaseauto’s met groen energie-label (A of B). In 2012 bedroeg dat86 procent van de nieuwe lea-seauto’s. De gemiddelde uitstootvan nieuwe leaseauto’s is scherpgedaald: van 136 gram per km in2010 naar 115 g/km in 2012.”Natuurlijk weten de autolease-maatschappijen ook hoe dat komt.„De leaserijder toont zich gevoeligvoor fiscale vergroening via de bij-telling. Dankzij de fiscale vrijstel-ling voor zeer zuinige auto’s zijnde nieuwste elektrische en plu-gin-hybride voertuigen aantrekke-lijk voor leaserijders. Autoleasinggeeft de introductie van deze scho-ne, nieuwe technologieën een

krachtige impuls. Natuurlijk in deverkoop van nieuwe wagens, maarstraks ook op de occasionmarkt,als de leasecontracten beëindigdzijn.”De autoleasemaatschappijen we-ten zich gesterkt door het gedragvan de Nederlandse automobilist.„Eén op de drie werknemers zalde auto voor woon-werkverkeernooit laten staan”, zo blijkt uit eenmobiliteitsonderzoek, in opdrachtvan Athlon Car Lease. „Ondanksstijgende benzineprijzen, hogerebijtelling, lagere financiële vergoe-dingen, een kortere reistijd, hogeparkeerkosten of een betere bereik-baarheid: deze mensen komen deauto niet uit.” Vooral mensen diebij kleine bedrijven werken (min-der dan 50 werknemers) willen de

auto niet uit. Die bereidheid is bijgrotere organisaties groter, medeomdat er veel meer alternatievengeboden worden. „Het is heel op-vallend is dat stijgende brandstof-prijzen (2,3%) of een stijgende bij-telling (1%) voor vrijwel niemandreden is om de auto te latenstaan”, aldus het onderzoek.Mannen blijken minder bereidover te stappen naar andere ver-voersmiddelen dan vrouwen, 34%om 26%. Jongeren (18-34) zijn min-der verknocht aan de auto.Bijna 90% van hen wil best methet openbaar vervoer, (elektri-sche) fiets of scooter.Opvallend is dat zij - veel meerdan de andere leeftijdscategorieën- geprikkeld worden door een mo-gelijke bonus of vergoeding en af-

haken door de hoge parkeerkostenvan de auto.

Autolease in cijfersDe Nederlandse zakelijke auto-markt bestaat eind 2012 uit 1,7 mil-joen zakenauto’s (personen- en be-stelauto’s), waarvan 690.000 lea-seauto’s.De invoering van lagere bijtellings-percentages (0%, 14% en 20%), hetafschaffen van de wegenbelastingvoor zeer zuinige auto’s en het gro-tere aanbod van modellen heeftvoor grote toename van lea-seauto’s in deze bijtellingscatego-rieën gezorgd. In 2012 is het per-centage nieuw aangeschafte perso-nenauto’s met 14% bijtelling weergestegen naar bijna 30% (was 25%in 2011) en met 20% bijtelling naarruim 45% (was 41% in 2011). Doorde komst van een aantal nieuweplugin hybrides met 0% bijtellingis het aandeel van deze categoriein 2012 gestegen naar ruim 2%. Hetaandeel van volledige elektrischeauto’s blijft beperkt in 2012 mededoor een beperkte inrichting vande infrastructuur hiervan. Het aan-tal mogelijkheden om elektrischop te laden groeit wel, maar mededoor de beperkte actieradius vandeze auto’s blijft het voor de zake-lijke rijder nog niet echt een goedalternatief. De gezamenlijke Neder-landse personenauto’s rijden zo’n115 miljard kilometer per jaar. Vandie kilometers nemen leaseauto’ser 17,5 procent voor hun rekening.Bij bestelwagens, die samen perjaar in totaal 17 miljard kilometeroverbruggen, komt het aandeelvan leaseauto’s uit op ruim dertigprocent. Leaseauto’s leveren daar-mee een substantieel aandeel inde vervoersprestatie van het Ne-derlandse wagenpark.Bron: VNA jaarcijfers 2012


E en beveiligingssysteem,waarmee de politie bijonraad via camera’srechtstreeks mee kan kij-ken in de winkel, is één

van de nieuwste technische snuf-jes die van 10 tot en met 12 okto-ber worden gedemonstreerd op deAchterhoekse Veiligheidsbeurs instadion De Vijverberg in Doetin-chem.Initiatiefnemer John Rutten uitDoetinchem kondigt enthousiast

aan dat de tweede editie van dezebeurs met 28 stands en een pro-gramma vol demonstraties op za-terdag 12 oktober een actueelbeeld geeft van wat er allemaal mo-gelijk is op het gebied van beveili-ging. Hij mikt daarbij zowel op hetbedrijfsleven als op de particulieremarkt. „Er zijn wel veiligheidsbeur-zen voor ondernemers, maar erwas nog geen beurs voor de gewo-ne burger, terwijl die ook van alleskan doen om zichzelf en zijn huiste beveiligen.” Vandaar dat Rutten,als bedrijfsleider werkzaam bij De

Schoenenreus en bestuurslid vande Ondernemers Vereniging Doet-inchem (OVD), in 2011 beslootzelf een beurs rond het thema vei-ligheid op poten te zetten. „Ik benbesmet met het veiligheidsvirus.

Dat komt er van als je ooit bij depolitie hebt gewerkt, hè?”, klinkthet met een lach. De Achterhoek-se Veiligheidsbeurs in en bij sta-dion De Vijverberg begint donder-dag 10 oktober met een B2B-bij-

eenkomst en is voor het publiekgeopend op vrijdag 11 (17.00 tot21.00 uur) en zaterdag 12 oktober(10.00-16.00 uur).Voor meer informatie: www.ach-terhoekseveiligheidsbeurs.nl

Leasen lijdt niet onder crisis

Door lease houden bedrijven kapitaal vrij voor investeringen in hun core business. foto Koen Suyk

John Rutten (links), Maarten Leith (midden) en Fons Bouwmeister zijn deorganisatoren van de Achterhoekse Veiligheidsbeurs. foto Theo Kock

De filemeldingen van de ANWBop de radio stemmen bijna vro-lijk. Het aantal files in Nederlandneemt af, ook buiten de vakantie-periodes. Ja, bij slecht weer vlie-gen de kilometers file je weerom de oren, maar zolang allesnormaal is, rijdt het allemaal lek-ker door. Komt door meer en be-tere wegen en verkeersmaatrege-len, zeggen de wegbeheerders.Nee, door de recessie, zeggen an-deren. Het aantal geleasete perso-nenauto’s nam vorig jaar met15.100 toe. Hoezo recessie? Hetaantal leasebestelauto’s looptechter wel terug. In 2012 zijn heter 11.800 minder dan in 2011:min acht procent. Daar dus weldoor de recessie.

Plakhorstweg 11DoetinchemTel. 0314 - 345649

WWW.WAGENDORP.NL WWW.JAMESAUTOSERVICE.NL

?


14| de barometer

Jan Blokland: goede bezettingDe goede bezetting tijdens het eer-ste half jaar zet zich tot op hedendoor weliswaar met een dip in demaand juli. Niet alleen de vrieshui-zen in de regio maar die in geheelNederland melden eenzelfdebeeld. Tijdens perioden van econo-mische recessie is er voor onssoort opslagbedrijven steeds spra-ke van een tegengestelde markt-werking waardoor omzetten stij-gen. Dat de omzetten dit jaar zijngestegen heeft dus alles te makenmet export en niets met de bin-nenlandse marktwerking waar-schijnlijk omdat kapitaal schaars isen de durf om met voorraden tespeculeren ontbreekt.

Roy Tilmann: meer verwachtNadat de analisten van de Rabo-bank en de ABN-AMRO onlangspubliceerden dat zij de eerste signa-len opvingen van een opleving inde huizenmarkt en een stagneringvan de neergaande huizenprijzenvoorziet nu ook het CPB een lichtherstel van de huizenmarkt. Deproblematiek van de moeilijke hy-potheekverstrekking blijft echtereen rem op de ontwikkelingenhouden. De bouwindustrie hadmeer verwacht van de bouwbevor-derende maatregelen die het kabi-net op Prinsjesdag presenteerde.

Annemarie van den Berg: toenameWe verwachten een toename vande productie in de maakindustrie,dankzij een verbetering van het

sentiment in Duitsland, het VK,de VS en Frankrijk – de belangrijk-ste handelspartners van Neder-land. De positieve bijdrage van denetto export zal de Nederlandseeconomie geleidelijk uit de reces-sie moeten trekken. De inflatie isdalende, maar nog steeds hoog.Dit wordt vooral veroorzaakt doorde BTW-verhoging van oktobervorig jaar en de verhoging van eenaantal indirecte belastingen in ja-nuari van dit jaar. De inflatie zalwaarschijnlijk nog verder dalen inde komende maanden. We ver-wachten dat de werkloosheid nogverder zal oplopen in 2013 en 2014.De huizenprijzen stegen met 1,2%

in juli (m-o-m, maand op maand),volgens de prijsindex bestaandekoopwoningen (PBK) van hetCBS. Het aantal transacties steegmet 13,2% m-o-m (seizoensgecorri-geerd). Deze positieve cijfers zou-den het einde van een neerwaart-se trend kunnen inluiden.

Hein van der Pasch: DuitslandMisschien kan onze regering, on-danks bezuinigingen, ruimte ma-ken voor investeringen in research,innovatie en industrie. Dat kan sa-men met Duitsland ook in EU-ver-band. Dat werkt beter dan kroko-dillentranen bij het kwijtrakenvan de top-5-positie aan innovatie-vere landen, of het misverstanddat we kunnen concurreren op ba-sis van loonkosten. Duitsland be-wijst dat een technologie-exporte-rend land primair groeit via kwali-teit en vernieuwing.

Ronald Migo: rechter rijtjeNederland is als economische na-tie in het rechter rijtje van de Ere-divisie terecht gekomen. Toch is erop de beurzen een stevige stijgingte constateren en klimt ook de wo-ningmarkt voorzichtig overeind.Nu nog beter naar elkaar luisteren:zo zou de regering de adviezenvan de analisten van Rabo en INGter harte moeten nemen als zeheel duidelijk zeggen dat de aange-kondigde maatregelen van het ka-binet zeer negatief zullen uitwer-ken op de zo gewenste groei vande economie. Hulde voor de pro-vincie Gelderland die heeft beslo-ten om 100 miljoen extra te inves-teren.

Eline Koers: herstelDe Franse centrale bank heeft zijnprognose voor de economischegroei in het derde kwartaal ver-

hoogd van 0,1 naar 0,2 procent.Dat is toch een verdubbeling. Tege-lijkertijd maakte de centrale bankbekend dat het ondernemingsver-trouwen in Frankrijk is toegeno-men. Ook De Nederlandse Bankkwam met een positieve medede-ling. Er wordt in het derde kwar-taal geen verdere daling van devraag naar hypotheken verwacht.Het aantal verkochte woningensteeg in vergelijking met dezelfdemaand vorig jaar met 29,6 procent.Geen berichten of (gematigd) posi-tieve berichten in combinatie methet zomerreces van politiek DenHaag zorgt voor rust bij een ieder.Maar politiek Den Haag is weeruit de veren, is de rust nu weer ver-dwenen?

Guido Dierick: positiefIk wil de eerste barometer na dezemooie zomer beginnen met louterpositief nieuws. Zo maakte NXPvorige maand prima kwartaalcij-fers bekend en stond onze techno-logie weer volop in de belangstel-ling. Een mooi voorbeeld hiervanis de proef in Leiden waar onzeNFC-technologie wordt getestdoor 1000 consumenten en winke-liers. Maar er zijn meer mijlpalen.Wie op de kalender heeft gekekenweet dat NXP begin september al-weer haar zevende verjaardag vier-de en heeft gezien dat op 12 sep-tember het precies 55 jaar geledenwas dat de eerste geïntegreerdeschakeling (de chip) door Jack Kil-by werd gepresenteerd. De chipveroverde vervolgens de wereld ende chipindustrie groeide uit toteen belangrijke motor van econo-mie. Chips vormen het hart vanonze pc’s, tv’s, digitale camera’s engeluidsinstallaties, van vliegtuigen,auto’s, koelkasten en mobiele tele-foons etc. Kortom: een leven zon-der chips is ondenkbaar geworden.Ik zie de toekomst daarom met ver-trouwen tegemoet.

Bart van Meer: lichtpuntjeOp het moment van het schrijvenvan deze tekst, sijpelden de gege-vens van de Miljoenennota door.Kort en krachtig: een afname vande koopkracht en een toenamevan de werkeloosheid. Niet be-paald een gunstig vooruitzicht. Erzijn echter wel signalen dat de eco-nomie zich langzaam maar zekerherpakt. Zo zijn er in juni en injuli 2013 beduidend meer wonin-gen verkocht dan het vorig jaar indezelfde maanden. Als kopers hetidee hebben dat de prijzen nietveel meer zullen zakken en de hu-ren daarentegen zullen stijgen, zaldat tot een toename van transac-ties leiden en dat heeft goede ge-volgen voor onze economie. Kort-om: een lichtpuntje aan het eindevan de lange donkere tunnel.

Henk Dekker: overheid aarzeltVoor veel ondernemers is het vast-goed een deel van hun oudedags-voorziening. Verkoop of verhuuris echter moeilijk in deze tijd. Veelondernemers die met pensioenzouden gaan, kunnen zich ge-woonweg niet permitteren nu al

te stoppen met werken. Daarvoorzal de economie eerst aan moetentrekken. De signalen hiervoor zijner: burgers zijn weer gaan levennaar hun portemonnee en de be-drijven hebben hun maatregelengetroffen. Alleen de overheid blijftachter en zorgt voor veel onduide-lijkheid. Dat maakt burgers en hetbedrijfsleven onzeker. Dat is on-gunstig voor het vertrouwen datnodig is om de economie een im-puls te geven.

Esther-Mirjam Sent: minnenHet kabinet is voornemens 6 mil-jard euro extra te bezuinigen enschaadt daarmee de groei en dekoopkracht. Daarnaast loopt dewerkloosheid verder op. En nogsteeds wordt de Europese eis van 3procent begrotingstekort niet ge-haald. Dit alles blijkt uit de voor-spellingen van het Centraal Plan-bureau (CPB) voor 2014. Daarbijmoet bedacht worden dat het CPBhet negatieve effect van overheids-bezuinigingen op de groei stelsel-matig te laag inschat. Kortom, decrisis lijkt zich verder voort te sle-pen.

Jan Jonker: nieuw fondsHealth Valley heeft in samenwer-king met het UMC St Radboud,Oost NV en Hogeschool Saxioneen fonds opgezet, waarmee star-ters in de gezondheidssector eenlening kunnen krijgen voor opzetvan hun bedrijf en bekostigingvan ontwikkelwerk. Vanuit ditfonds kunnen leningen tot max.250.000 euro worden aangegaan.Het fonds wordt gevoed door mid-delen van de provincie Gelderland(binnenkort aangevuld door Over-ijssel en Noord-Brabant).

Ed Velthuis: heilzaamDe zomervakantie heeft een heil-zaam effect gehad. Veel onderne-mers zijn er achter gekomen dat sa-neren niet de weg is om verder teondernemen. Er komt weer elanin de gelederen en ondernemin-gen zien de noodzaak om zakenstructureel te veranderen of an-ders te benaderen. Dat is een goedbegin. Nu is het afwachten of ookwerknemers en het maatschappe-lijk veld daarin zullen bewegen.Verandering brengt onzekerheid.En de vraag is of het verwend, bu-reaucratisch en verontwaardigdNederland van vòòr de zomer deslag kan maken naar een onderne-mend land waarin niet alles zekeren geregeld is.

Henk Berg: verborgen kostenVerborgen kosten in commercieelvastgoed, als ondernemer loop jeer bijna elke dag tegenaan. Vanwe-ge samenvoegingen van vestigin-gen, heb ik nog drie panden vanmeer dan 2.000M2 in het land leegstaan. Maar wel met een huurcon-tract van nog enkele jaren. Ditheeft een impact op het resultaatvan de onderneming van enkeletonnen. Met het aflopen van huur-contracten zal deze geldstroom inkomende jaren aflopen ten gunstevan ondernemingen.

‘We moeten uit rechter rijtje’Iris Hendrickx

Bart van Meer

Jacob Fontijne

Hein van de Pasch

Jan Jonker

Henk Berg

Annemarie van den Berg

Roy Tillman

Ed Velthuis

Eline Koers

Hanno Littink

Esther-Mirjam Sent

Jan Blokland

Theo Lemmen

Ronald Migo

GuidoDierick

De kersverse hofleverancier Jan Blokland: ‘Export gestegen’. foto Eigen foto

6,3-6,4BarometerNaam BedrijfRoy Tillman Chemische bouwstoffen 7,0-6,8Henk Berg OSG 6,3-6,3Ronald Migo KvK 6,8-6,9Annemarie vd Berg Rabobank 5,0-5,5Theo Lemmen Ondernemerscafe 6,6-6,6Jan Blokland Cold Stores 6,5-6,5Jacob Fontijne KEMA 6,3-6,3Hein van der Pasch Mercator Incubator 7,0-7,0Jan Jonker Health Valley 7,0-6,0Ed Velthuis VNO-NCW 6,5-6,5Hanno Littink Bax Advocaten 6,4-6,4Esther-Mirjam Sent Radboud Universiteit 5,5-5,5Henk Dekker Lindus 5,6-5,6Eline Koers Weeghel Doppenberg Kamps 6,5-6,5Bart van Meer Dirkzwager 6,0-6,0Guido Dierick NXP 7,0-8,0

NXP barst van vertrouwen, wantwe hebben steeds meer chips no-dig. Het bedrijf ziet de toekomstdan ook vol vertrouwen tege-moet. Nog een positief signaal:er worden weer meer huizen ver-kocht. De overheid blijft echterachter met passende maatrege-len, vindt het Barometerpanel.


geknipt | 15

Faillissement uitgesproken

Stichting Topvolleybal ORION teDoetinchem, curator mr. D.J.J. Vrij-bergen, Doetinchem.J.H. Strijker te Aalten hodn HSBHarry Strijker Bestratingen, cura-tor mr. N. van de Gevel, Doetin-chem.Syntronixs Group bv en Syntro-nixs Solar bv te Doetinchem, cura-tor mr. M. Timmer, Doetinchem.Sarema Holding bv te Doetin-chem, hodn S&R Solar Neder-land, curator mr. M. Timmer, Doe-tinchem.Banenflex Uitzendgroep bv te Nij-megen, curator mr. C.J. Diks, Nij-megen.R.H.W. Rengers te Beuningen,hodn Internationaal Transportbe-drijf René Rengers, curator mr.C.J. Diks, Nijmegen.VOF Horeca Hanzestad te Does-burg, curator mr. M.S. Engbers,Doetinchem.Lowlands Investment Group bv teArnhem, curator mr. C.W. Hout-man, Nijmegen.W.J.M. Witjes te Elst hodn B 99Jeans & Casuals, curator mr.V.C.A. Eschauzier - Van Wijk.Holland Job International bv te

Nijmegen, v/h hodn Afwasser.nlbv, curator mr. T. van der Meeren,Nijmegen.E.J.T.M. Derksen te Malden, hodnDe Pann te Beuningen, curatormr. J.A. Mulder, Nijmegen.Michels Parkettechniek bv teWijchen, hodn Trap en Tree;Woon-Hout.nl, curator mr. A.T.de Putter, Nijmegen.Coolnet cv te Elst, curator mr.V.C.A. Eschauzier - Van Wijk, Nij-megen.De Terp Maatkeukens & Interieursbv te Wamel, curator mr. G.W.M.Janssen, Zaltbommel.A. Karaman te Gendringen, hodnKaraman Horeca Gendringen, cu-rator mr. M.L.J. Meijer, Lichten-voorde.E. Stoks e/v Jansen te Rheden,hodn Café Biljart Vredenburg teArnhem, curator mr. M.G.E. terHart, Arnhem.Media Service 4U bv te Grave, cu-rator mr. J.M.A.J. Thielen, Tiel.AJPHM Holding bv te Oosterbeek,curator mr M.G.E. ter Hart, Arn-hem.Mombarg Beton bv, Mombarg Ex-ploitatie bv en MB Betonwerkenbv te Doetinchem, curator mr.

Th.R.M. Welling, Doetinchem.Scootive Building bv te Waarden-burg, curator mr. M.F.G. Mulders,Zaltbommel.Uitgeverij De Koppelenburg bv teTolkamer, curator mr. R. Stam,Doetinchem.N.H.C.J. Lentjes e/v Postma te Res-sen, hodn More-Woman te Bem-mel, Trendy & Basic; Bij Nic; cura-tor mr. B.S. Witteveen, Nijmegen.Bouwbedrijf P.W. Willems bv teNijmegen, curator mr. B.M. König,Nijmegen.Wai Sheung CHOI te Arnhem,v/h hodn Japans Restaurant Saku-ra, curator mr. A.E. Mulder, Arn-hem.Halil Gezici te Arnhem , v/h hodnRoute42, curator mr. M.G.E. terHart, Arnhem.Futselaar Beheer bv te Driel, cura-tor mr. A.O.C.A. van Schravendijk,Arnhem.Triple Velp bv te Velp, hodn OldeDubbelink Restaurant en Partyca-tering; Brasserie De Jonghe Enke-lingh; Visrestaurant De Schelp;Restaurant Olde Dubbelink. Cura-tor: mr. C.L.P.J. Crombag, Velp.Wazuzu bv te Arnhem, curatormr. A.E. Mulder, Arnhem.

Hakazan Art bv te Arnhem, cura-tor mr. A.E. Mulder, Arnhem.Lagerweij Transport & PersoneelLimited te Westervoort, curatormr. A.E. Mulder, Arnhem.Gevelfabriek bv te Zevenaar, cura-tor mr. M.G.E. ter Hart, Arnhem.Aspo Import bv te Rheden, hodnMeubelselect, curator mr. P.M.Gunning, Velp.A.J.C.S, Vermeer v/h hodn Ver-meer Bestratingen te Dinxperlo,curator mr. J. Zeegers, Doetin-chem.M. Rijken te Bennekom, hodnSchilderswerken Rijken, curatormr. A.J. Stokkers, Ede.Plato International Technology bvte Arnhem, curator mr. H.A. Wig-gers, Velp.J. Nijman Vastgoed bv te Zelhem,curator mr. R.W.J.M. Schuurman,Doetinchem. Vereenvoudigde af-wikkeling Stichting Empower-ment Centre EVC te Arnhem, cu-rator mr. J.H. Steverink, Arnhem.R.M. Onsteijn te Doesburg hodnOnstein Koeriers Service, curatormr. R.J. Borghans, Arnhem.Renovarest Hersteltechniek bv teGaanderen, curator mr. R.W.J.M.Schuurman, Doetinchem.

Zonder GoudswaardHet zal wel even wennen zijn, een on-dernemersbijeenkomst zonder HansGoudswaard. ‘Mister Achterhoek’ iseind juli op 88-jarige leeftijd overle-den. Er ging geen bijeenkomst van on-dernemers of werkgeverskringen ofvoor de regio belangrijke meetingsvoorbij of Hans Goudswaard had erzijn gezicht laten zien.Zijn betekenis voor het Achterhoeksebedrijfsleven is enorm. Niet alleenwas hij actief in de Kring Ulftse Fabri-kanten, ook was de oud-directeur vande DRU enkele jaren voorzitter van deKamer van Koophandel voor Mid-den-Gelderland.

Ellenlang CVHet CV van Hans Goudswaard is ellen-lang. Hij was adviseur van werkgevers-organisatie VNO-NCW, twintig jaarbestuurslid van de advies- en ontslag-commissie VNO en bestuurslid vanhet Sociaal Economisch Overleg voorde Achterhoek. Hij had een zwak voorhet (technisch) onderwijs. Hij wastien jaar voorzitter van de scholenge-meenschap Wesenthorst in Ulft en be-stuurslid van de Bedrijfstakschool An-ton Tijdink. In die laatste functie heefthij zich onderscheiden voor de nieuw-bouw van de school in Terborg.

AmbassadeurOok op maatschappelijk gebied hadGoudswaard tientallen functies. Hijwas Officier in de Orde van OranjeNassau, erelid van de KUF en hetUlfts Mannenkoor en drager van degouden legpenning van de Kamer vanKoophandel.De Achterhoekse ondernemerswereldheeft met Hans Goudswaard een am-bassadeur verloren. Een lege plek dieniet snel weer op een dergelijke ma-nier zal worden ingevuld.

Techniekdag twee regio’sVoor de eerste keer gaan de regio’sAchterhoek en Liemers samen eengroots opgezette techniekdag houden.Zaterdag 5 oktober wordt deze tech-niekdag gehouden op het terrein van

Rotra in Doesburg, van 10.00 tot16.00 uur.De techniekdag wordt gehoudendoor VNO-NCW Arnhem-Nijmegenen de Achterhoek, het Platform On-derwijs Arbeidsmarkt Achterhoek, deSamenwerkende Industrie Doesburg,Lindus en onderwijsinstellingen uitbeide regio’s.

BeroepsopleidingenDe techniekdag wordt in de Achter-hoek al jaren gehouden voor jeugdtot 14 jaar die nog een keuze moetmaken voor een bepaalde (be-roeps)opleiding.Elk jaar trekt deze dag tussen detwee- en drieduizend bezoekers. Alleniveaus komen aan bod, van vmbotot universiteit.Nieuw is dat in de week na de tech-niekdag in zowel Achterhoek als Lie-mers een aantal bedrijfsexcursieswordt gehouden. Van maandag 7 tot

en met vrijdag 11 oktober openen be-drijven hun deuren voor basisschool-leerlingen in de groepen 7 en 8.

Symbus vijf jaarPersoneelsbemiddelingsbureau Sym-bus uit Doetinchem bestaat vijf jaar.In die tijd is het aantal medewerkersgegroeid naar acht personen. Symbusis gevestigd op industrieterrein Wijn-bergen en richt zich op out-place-ment, HR-advies en werving en selec-tie. Voor de komende periode ver-wacht Symbus verder te groeien, zegtmede-eigenaar Carin Terhorst.

On-premise2cloud verhuisdIn augustus heeft het nieuwe bedrijfOn-premise2cloud van ondernemers-echtpaar Anita en Pieter Hoenderkenzich gevestigd aan de Gezellenlaan 12in Doetinchem. Het pand is volgensAnita Hoenderken ruim genoeg omde verwachte groei met nieuwe mede-

werkers op te kunnen vangen.On-premise2cloud ondersteunt onder-nemers die hun werkplekken via deinternetcloud in willen richten.www.onpremise2cloud.nl

De Voorzet voor MKB’ersDe Voorzet is de naam van een nieu-we businessclub voor MKB’ers, die re-gelmatig samenkomt in (ook nieuw)de Univé Lounge in het stadion vanDe Graafschap.Leden van De Voorzet moeten inge-schreven staan bij de Kamer vanKoophandel en een actief praktise-rend bedrijf (met maximaal twintigpersoneelsleden) hebben.Doel van de nieuwe businessclub isom verbindingen te leggen. Zowel on-derling als met externer opdrachtge-vers.

Univé LoungeDat moet dan gebeuren in een gezelli-

ge ambiance die door de verzekerings-coöperatie Univé in het stadionwordt gefaciliteerd.Leden van De Voorzet krijgen bij dethuiswedstrijden van De Graafschaptoegang tot de Univé Lounge envoorts staan tal van andere activitei-ten op het programma, zoals wijn-workshops, ontbijtsessies en het be-zoek aan Happy Hours bij De Graaf-schap.

PrinsjesdaglezingVNO-NCW Achterhoek en de Rabo-bank houden maandag 23 septembereen Prinsjesdaglezing.Op Prinsjesdag heeft koning WillemAlexander zijn eerste Troonrede voor-gelezen. Over de inhoud van de Mil-joenennota 2014 houdt Theo Smid,econoom bij Rabo Nederland, een be-knopte lezing. De bijeenkomst wordtgehouden in het gebouw van Rabo-bank Graafschap-Midden aan de Am-bachtstraat 4 in Doetinchem. Na af-loop is er een netwerkborrel.

Het beste ideeDe Arnhemse netwerkorganisatieCaféConsult is verhuisd naar eennieuwe locatie: Grand Café ArnhemsMeisje op de Broerenstraat 41.Al tien jaar lang heeft CaféConsult ve-le startende en doorstartende entre-preneurs een boost kunnen geven.Met de keuze voor de nieuwe locatieis er ook een nieuwe wind voelbaar.Niet alleen is het bestuur grotendeelsvernieuwd, maar ook wordt het el-kaar coachen, klankborden en begelei-den nu in een hogere versnelling ge-zet. PR-bestuurslid Pieter Dekker:„Voor de zomer hadden we al eenaantal bijeenkomsten waar we inplaats van een eenrichtingsverkeervan een spreker naar de zaal, intervi-sie hebben weten te realiseren. Men-sen kwamen met kwesties, cases,vraagstukken, en die werden met el-kaar besproken.” De eerstvolgendebijeenkomst is op maandag 23 sep-tember, om 20.00 uur in Grand CaféArnhems Meisje.www.cafeconsult.nl

FaillissementenBetuwe OnderneemtDinsdag 24 september, in de boer-derij van Intratuin Elst, vanaf15.30 uur. Symposium met thema‘Superpromoters en de krachtvan enthousiasme’, sprekers JoepEbben & Rijn Vogelaar. Aanmel-den noodzakelijk via www.betu-weonderneemtbeter.nl

Jong MKBDinsdag 1 oktober, Bijsterhuizen3130, Wijchen, aanvang 19.30 uur.Bedrijfsbezoek aan het nieuw ge-bouwde hoofdkantoor en distri-butiecentrum van Banken Cham-pignons Group te Wijchen, ‘Excel-lence in Mushrooms!’ Aanmel-den: www.jongmkbkan.nl

VeronOndernemers SymposiumWoensdag 2 oktober, OBC Essen-pas in Bemmel, vanaf 16.30 uur.Thema ‘Het nieuwe onderne-men’. Met medewerking van Ma-rianne Schuurmans, burgemees-ter van Lingewaard. Voorts TheWorld Café en het MKB Onder-nemers Carrousel, buffet, mu-ziek, drankjes en hapjes. Ook toe-gankelijk voor niet-VERON le-den. Aanmelden via www.ver-on.nu/inloggen.

AGENDA

Sacha Quaedvlieg, Arjen van Kempen, Christien Beernink, Pieter Dekker en Evelien Nederhoed van CaféConsult foto Jacques Kok

Door Jacob Schreuder

geknipt en geschorenTips of informatie? [email protected]

Uw vestigingsplaats is een van de

belangrijkste zaken die het

succes voor u als ondernemer bepaalt.

Een logische keus is

Doetinchem,Hoofdstadvan deAchterhoek!Niet alleen qua inwonersaantal

(bijna 60.000 inwoners) is Doetinchem

een hoofdstad.

Ook het cultuuraanbod, de sport,

de opleidingsmogelijkheden,

de voorzieningen, de infrastructuur

(gelegen aan de A18 met 3 afslagen

en de aansluiting met de A12,

enerzijds richting Duitsland,

anderzijds richting Arnhem en

midden-Nederland) en nog veel

meer zaken geven Doetinchem de

dynamiek van een echte hoofdstad.

Doetinchem, een plaats met een rivier

door het centrum, een jachthaven,

een molen, omsloten door bossen.

Kortom…een inspirerende omgeving

om te wonen, werken en te ondernemen.

Ook de Achterhoekse nuchterheid

gecombineerd met dienstbaarheid en

een uitstekende werkmentaliteit maken

van Doetinchem een prettige stad om te

wonen en te werken.

Havenstraat 110B - Doetinchem.• Bedrijfsruimte van ongeveer 360 m2, met ruime bestemming, kantoor tot 50% en onder-

geschikte detailhandel is mogelijk.• Uitstekend gelegen aan de Doetinchemse snelweg A18, bij de Watertoren, Praxis,

Gamma, Mercedes Benz, Staples, Profile Tyre Center Heuver .• Aan twee zijden bereikbaar • Ruime eigen parkeerplaatsen • Vrije hoogte circa 6 meter.• Hoge vloerbelasting.• Inclusief verlichte reclame aan de Havenstraat.• Huurprijs € 1.750.- per maand

Havenstraat 112 - Doetinchem.• Bedrijfsruimte van ongeveer 1600 vierkante meter, met ruime bestemming, kantoor tot

50% en ondergeschikte detailhandel is mogelijk.• Begane grond 1000 vierkante meter.• Verdieping 600 vierkante meter.• Uitstekend gelegen aan de Doetinchemse snelweg A18, bij de Watertoren, Praxis,

Gamma, Mercedes Benz, Staples, Profile Tyre Center Heuver.• Aan twee zijden bereikbaar • Vrije hoogte circa 6 meter.• Twee grote elektrische overheaddeuren• Groot afgesloten en verlicht eigen erf van ongeveer 1200 m2, grenzend aan natuurgebied.• Huurprijs € 3.850.- per maand.

Gebouw De Beuk, Kapoeniestraat 41- Doetinchem• Rustig werken in het levendige, aantrekkelijke stadscentrum van de Hoofdstad van de

Achterhoek met alle voorzieningen om de hoek!• Nog enkele kantoren vanaf € 380.- per maand beschikbaar.

Waterstraat 34 - Doetinchem.• Nieuw te bouwen winkelpand met twee appartementen.• Vloeroppervlakte 320m2• Voor en achteringang.• Hoog afwerkingniveau.• Een van de mooiste winkelstraten van Doetinchem met vele speciaalzaken en onder

andere Perry Sport als overbuurman.• Huurprijs € 7500.- per maand7500.- per maand

Informatie:

Thoma Makelaars 0314 366262

of Rob Voorhuis 06 5313 8055

TE HUUR

TE HUUR

TE HUUR

TE HUUR

de Ondernemer Achterhoek

Documents

Transcript of de Ondernemer Achterhoek