Openbare Bibliotheek Brugge

De middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Dr. Evelien Hauwaerts | wetenschappelijk medewerker handschriftencollectieOpenbare Bibliotheek Brugge | kuipersstraat 3, 8000 Brugge | 050 47 24 28

INLEIDING

1138 °Ten Duinen Koksijde // 1175 °Ter Doest Lissewege16de eeuw diaspora door natuurrampen, religieuze en politieke crisis eind 16de eeuw hereniging boeken + eerste inventarissen1601 verhuis naar Duinenuithof Ten Bogaerde Koksijde1624 incorporatie handschriften van Ter Doest1627 verhuis naar Potterierei in Brugge1628 catalogus door Carolus de Visch (geprint door Sanderus 1641-1644)1796 confiscatie Ten Duinen door Franse bezetters1798 hss geïncorporeerd in École centrale Leiedepartement1804 hss overgemaakt aan Stad Brugge (Gotische Zaal Stadhuis)1883 Jan Van Eyckplein1986 Kuipersstraat

F.R. 100tal hss verborgen1833 van monnik Nicolaas de Roovere

via bisschop Frans-René Boussen naar Grootseminarie Potterierei

OBB

GS

Geschiedenis collectie Duinenhandschriften

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

2015 Vlaams Topstuk!

Verspreiding Duinenhandschriften

Grootseminarie:101 handschriften

Openbare Bibliotheek Brugge:481 handschriften

+ …

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Catalogus handschriften Openbare Bibliotheek Brugge

www.brugge.be/bibliotheek/erfgoed

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

OBB Ms. 2 f. 1r

Herkomst collectie Duinenhandschriften

- Eigen productie (“scriptoria”)

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

“Hunc librum scripsit frater Henricus conversus de Thosan. Orate pro eo.”

OBB Ms. 13 f. 180v (XIIIexe eeuw)Augustinus, Boethius Opera varia

Herkomst collectie Duinenhandschriften

- Eigen productie (“scriptoria”)

- Schenkingen en legaten

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

“Hunc libellum scribi fecit frater Petrus

abbas Clareuallis pro reuerendo in Christo patre domino Iohanne

Crabbe insignis monasterii de Dunis abbate dignissimo suoque

et ecclesie Clareuallensis benefactore et amatore

singularissimo.”OBB Ms. 417 f. 50r (XVe eeuw)CisterciënzerspiegelSchenking Pierre de Virey aan Jan Crabbe

Herkomst collectie Duinenhandschriften

- Eigen productie (“scriptoria”)

- Schenkingen en legaten- Via studenten, abten

OBB Ms. 35 f. 2r (1484)Hieronymus - Super Isaiam

Folio 155v: “... anno mcccclxxxiiii quam fecit scribere dominus Henricus abbas xxvii de Thosan per manum fratris Anthonii de Deckere monachi eiusdem monasterii”

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Schrift: van Merovingisch (Ms. 615, 7de eeuw) tot humanistisch (15de eeuw)

OBB Ms. 615 (VII²e eeuw)Merovingische oorkonde

Fysieke kenmerken van de collectie

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Schrift: van Merovingisch (Ms. 615, 7de eeuw) tot humanistisch (15de eeuw)

Decoratie:van kladschrift tot luxe-productie

OBB Ms. 106 f. 22r (XVe eeuw)Augustinus De civitate Dei

Verluchting door Willem Vrelant

Fysieke kenmerken van de collectie

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Schrift: van Merovingisch (Ms. 615, 7de eeuw) tot humanistisch (15de eeuw)

Decoratie:van kladschrift tot luxe-productie

Drager en band:vnl. perkament in met leer overtrokken houten platten

OBB Ms. 27 (XIIe eeuw)Beda Venerabilis In Proverbia

Salomonis

Fysieke kenmerken van de collectie

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

OBB Ms. 27 (XIIe eeuw)Beda Venerabilis In Proverbia Salomonis

Fysieke kenmerken van de collectie

Fysieke kenmerken van de collectie

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Schrift: van Merovingisch (Ms. 615, 7de eeuw) tot humanistisch (15de eeuw)

Decoratie:van kladschrift tot luxe-productie

Drager en band:vnl. perkament in met leer overtrokken houten platten

OBB Ms. 29 (XIIe eeuw)Magister Stephanus super quattuor libros

Regum e.a.Cisterciënzerband

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Bijbels, Bijbelcommentaren, kerkvaders, preken, liturgische en devotionele werken

Filosofie/theologie

Rekenkunde, astronomie, meetkunde, muziek, optica

Geschiedenis

Recht

Geneeskunde

Humanistische en klassieke teksten

Encyclopedieën, woordenboeken…

Inhoud van de collectie

Rijkste monastieke

bibliotheek

bewaard in de Lage Landen

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

OBB Ms. 56 (XIIe eeuw)Galfredus Babio – In Matteum

Eigendomsmerken van Ten Duinen en Ter Doest

CampmansbandDuinenfoliëringAnathemaIste liber…DuinenkruisjeKlamp met wapenschildTitel Carolus de Visch

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

OBB Ms. 28 f. 86v (XIIIe eeuw)Stephen Langton Super iv libros Regum; e.a.

Eigendomsmerken van Ten Duinen en Ter Doest

CampmansbandDuinenfoliëringAnathemaIste liber…DuinenkruisjeKlamp met wapenschildTitel Carolus de Visch

Eigendomsmerken van Ten Duinen en Ter Doest

Openbare Bibliotheek BruggeDe middeleeuwse handschriften van Ten Duinen

Liber Sancte Marie de Thosan, ex dono domini Ioseph decani

Sancti Donationi in Brugis. Si quis abstulerit uel

folium deciderit seu decurtauerit, anathema sit. Amen.

(« Boek van Onze-Lieve-Vrouw van Ter Doest, gift van heer Jozef decaan van Sint Donaas in Brugge. Als iemand het wegneemt of een blad uitsnijdt of verminkt, weze hij vervloekt. Amen.”)

OBB Ms. 78 f. 152v (ca. 1197-1218)Gilbert de la Porrée In epistulas Pauli XIV; e.a.