De magievan Zanzibar

Met een uitgeholde boomstam zeilen we over het turquoise water van de Indische Oceaan. En nog snel ook. De Ngalawa met zijdrijvers –

een trimaran avant la lettre – stuift langs het bountystrand van Michamvi met haar picture perfect wuivende palmen. In mum van

tijd zijn we op de plaats van bestemming: The Rock. Het meest iconische restaurant van Afrika, gelegen op een piepklein

koraaleilandje. ‘Karibu!’ grijnst een boomlange Masaï, gehuld in een traditionele felrode shuka, vriendelijk wanneer we boven aankomen.

Welkom. Ja, dat voelen we ons zeker.

TEKST HANNEKE BEERS | FOTOGRAFIE HANNEKE BEERS & JEROEN VAN DER LEIJÉ

Zwevend bovende oceaan

68 Nautique

MAGISCH ZANZIBAR

Nautique 69

MAGISCH ZANZIBAR

Zanzibar eiland. Zes graden ten zuiden van de evenaar, 16 mijl voor de kust van Tanza-nia. Door de locals Unguja

genoemd. En door Arabische handela-ren, die hier in de achtste eeuw met de Monsoon-winden vanuit Oman naartoe zeilden om in slaven, ivoor, goud en kruidnagels te handelen: Zinj el Bar: land van zwarte mensen. Door haar strategische ligging voor de oostkust van Afrika in de loop der tijden niet alleen populair bij Omani’s, maar ook bij menig avonturier, plunderaar en ontdekkings-reiziger. Zoals David Livingstone, die hier verbleef voordat hij aan zijn laatste – fatale – expeditie zou beginnen. In de loop der eeuwen toonden ook Assyriërs, Sumeriërs, Egyptenaren, Indiërs, Chi-nezen, Perzen, Portugezen, Engelsen en Nederlanders zich uiterst gecharmeerd van het specerijeneiland. Sommigen, zoals de Perzen en vooral de Omani’s, besloten langer te blijven en wierpen zich eeuwenlang op als over-heerser. Pas in 1963 kwam een eind aan de Arabische heerschappij toen Zanzibar met een bloedige revolutie onafhanke-lijkheid opeiste van het laatste Omaanse sultanaat. Door deze kleurrijke geschie-denis bestaat de bevolking uit een onge-lofelijke mix van etnische achtergronden. Vooral de langdurige Omaanse overheer-sing heeft haar sporen achtergelaten. Het eiland wordt gekarakteriseerd door Arabische architectuur, en het overgrote deel van de Zanzibari’s is islamitisch - op een paar christenen, hindoes’s en sikhs na. En streng in de leer, te zien aan alle zwaar gesluierde vrouwen en meisjes die langs de weg lopen wanneer we na aan-komst met een taxi onderweg zijn naar Matemwe, aan de noordoostkust van het eiland. Af en toe zien we zelfs baby’s op de rug van hun moeder met een kleurrijk sluiertje om hun hoofd.

Een 25 meter lange Python‘Sorry guys, the wind is too strong. We

can’t go diving today.’ De volgende ochtend willen we vanuit het prachtige Sunshine Marine Lodge gaan duiken bij de Mnemba-atol, dat hier pal voor de deur ligt en bekend staat als een van de beste duikspots van de Indische Oceaan. Maar de Kusini – de harde noordenwind die hier van december tot april waait – gooit roet in het eten. De golven zijn zo hoog dat de boot van Dive Point niet uit kan varen om ons naar de duikplek te brengen. Daarentegen is een duik in de fraaie infinity pool – met uitzicht

70 Nautique

over Mnemba – ook geen straf. Na een geweldige lunch in het openluchtrestau-rant pakken we een mountainbike om op Afrikaans tempo naar het naastgelegen vissersdorpje te fietsen. Door de meedo-genloze Kusini moeten de vissersbootjes noodgedwongen terugkomen van de visvangst. Tientallen mannen zijn hier druk in de weer om hun Ngalawa’s met z’n allen het strand van Muyuni op te trekken. De volgende dag gaan we op weg naar het zuiden, en brengen halverwege een bezoek aan het Jozani National Park. Met een lokale gids lopen we over een smal paadje door de dichtbegroeide jun-gle en stuiten op een gegeven moment op een groepje Zanzibar red Colobus: roodzwarte aapjes. Een van de meest zeldzame apensoorten van Afrika, die alleen nog op Zanzibar voorkomt. Niet meer dan een paar meter bij ons vandaan, plukken ze met hun vier vingers – zonder duim – op hun gemak

hun middagmaal uit een boom. Terwijl ze met hun lange staart aan de takken hangen eten ze onverstoorbaar de harde, onrijpe vruchten op. ‘Er zijn hier ook Pythons,’ vertelt de gids tussen neus en lippen door. ‘Laatst zag ik er een van 25 meter lang. Er stak nog net ’t achterlijf van een hond uit z’n bek.’

Het fijne van een clichéBij het naastgelegen mangrovebos is door het laagtij – wanneer de vloedlijn hier drie kilometer ver weg ligt – goed te zien hoe enorm hoog de bomen op hun wortels staan. Het mangrovehout dat overvloedig op Zanzibar aanwezig is wordt veel gebruikt om de traditio-nele Dhows mee te bouwen. Door het weelderig groene binnenland vervolgen we onze reis naar de oostkust, voor een verblijf in de Kichanga Lodge op het Michamvi-schiereiland. Het hotel wordt bewaakt door een vriendelijke Masaï, die de slagboom voor ons opendoet. Overal

op het eiland zien we deze trotse, boom-lange mannen, die hier vanuit Tanzania naartoe komen. Door droogte en afname van weidegrond voor hun vee staat de traditionele leefwijze van het nomadi-sche volk sterk onder druk. Om in hun levensbehoeften te voorzien zoeken veel mannen hun heil elders. Ze worden door de resorts aan de kust graag als guard ingezet. Gehuld in hun traditionele felrode shuka’s – rood symboliseert leven en bloed, bovendien schrikt het wilde dieren af – zijn de diepzwarte mannen imponerende verschijningen. Nadat we ingecheckt zijn in een roman-tische, met palmbladeren bedekte

Links: Voor de kust van Stone Town kunnen de vissers even relaxen wan-neer Han-neke Beers het roer overneemt.

‘Laatst zag ik een Python van

25 meter lang. Er stak nog net ’t achterlijf van een hond uit zijn bek’

Nautique 71

heeft opgevist. Nadat we het dier bewon-derd hebben gooien we ‘m weer terug in zee, wordt het zeil getrokken en gaat de buitenboordmotor uit. Eindelijk zeilen we, wat een genot. Hier hebben we al zo lang naar uitgekeken. En wat gaat dit verbazingwekkend snel. Als de wind iets aantrekt werken de drijvers als hydro-

foils zodat we met een noodgang over de golven heen surfen. Onvoorstelbaar hoe een eeuwenoud ontwerp nog steeds van deze tijd is. Na een tijdje durf ik te vragen of ik ook even mag sturen. Mosu kijkt verbaasd, maar als ik hem vertel dat ik vaker heb gezeild geeft hij het roer – zij het aarze-lend – uit handen. Nou ja, “roer” is een

bungalow maken we een wandeling over het strand dat achteloos bespren-keld is met de prachtigste schelpen en regelrecht uit een stockphoto library lijkt te zijn ontsnapt. Het cliché van een bountystrand: oogverblindend wit poederzand met metershoge wuivende kokospalmen, omlijst door een turquoise zee. Hoe fijn kan een cliché zijn? Onder een van de palmen maken we kennis met Mosu, kapitein van een Ngalawa: een met de hand uitgeholde mangoboom – naar duizenden jaren oud ontwerp – met aan touwen bevestigde zijdrijvers, die door Zanzibari’s nog dagelijks wordt gebruikt om mee te lijnvissen. Dat vissen skipt Mosu echter met alle liefde een dagje als we met hem afspreken om de volgende ochtend naar de Chwaka Bay Lagoon te zeilen, aan de andere kant van het schiereiland.

Eeuwenoude hydrofoils‘Look, starfish!’ Wanneer we ’s ochtends vroeg op het strand met onze spullen in een waterdichte zak aan boord stappen, varen we met de buitenboordmotor eerst een stuk de zee op. Dan zet Mosu de motor uit en duikt zijn maat Abuu het water in. Even later komt hij naar boven met een exotische bruinrode zeester die hij van drie meter diepte van de bodem

ruim begrip, want dit bootje heeft in feite geen roer. De uitgeholde mangoboom wordt gewoon met de buitenboordmotor bestuurd. Aangezien de romp slechts 50 cm breed is, is er geen ruimte voor een roer. Maar gek genoeg gaat het best. Het scheepje manoeuvreert waanzinnig, accelereert als een gek en is door de drij-vers enorm stabiel. Het felgroene water schiet onder ons door. Nadat Mosu het even aangekeken heeft – het is de eerste keer in zijn leven dat hij een vrouw aan het roer laat – heeft hij er kennelijk ver-trouwen in en gaat relaxed liggen. Ha-

kuna Matata. Het driehoekige katoenen latijnzeil wordt met een enorme ra aan een korte, enigszins schuin naar voren

Onder:Spectaculair uitzicht vanuit de Sunshine Marine Lodge.

MAGISCH ZANZIBAR

staande mast gevoerd en wordt zonder giek gevaren. De halshoek van het latijn-zeil wordt aan de voorpunt vastgemaakt met een halstalie. Aan de wind wordt de halstalie strak naar beneden getrokken, voor de wind gaat ‘ie los, waardoor de ra bijna horizontaal komt te staan en het bootje zo goed als dwarsgetuigd is.

Een wonderbaarlijke settingWe zeilen naar de prachtige lagune die onderdeel is van het Jozani Chwaka Bay National Park. Indrukwekkend stil en bloedheet is het hier. Na een wande-ling door het enkeldiepe, spiegelgladde water zetten we weer koers naar het zuiden, terwijl Abuu ons op een ijskoude Stoney Tangawizi trakteert, een pittig gemberdrankje waar de tranen bijna van in je ogen springen. We zeilen om de noordpunt van het schiereiland heen, langs slaperige vissersdorpjes en hier en daar een resort. Dan zien we, een mijl ten zuiden van de Kichanga Lodge, The Rock voor ons opdoemen. Sommige plekken op deze wereld zijn door moeder natuur extra fascinerend geschapen. En dit is er zo een. En daar is door de jongens van The Rock dankbaar gebruik van gemaakt. Op een piepklein koraaleilandje dat als een paddenstoel uit de zee omhoog rijst hebben ze een restaurant gecreëerd. We geloven onze ogen niet. Vlak voor het Michanwi Pingwe Beach springen we overboord en nemen afscheid van de mannen. We waden met onze spullen op onze nek door het ondiepe water en beklimmen de vier meter lange trap om-hoog, waar we vriendelijk welkom wor-den geheten door twee indrukwekkende Masaï. Eenmaal binnen bevinden we ons plotseling tussen Italianen, Engelsen en een paar Japanners in een hip visres-taurant. We ploffen neer op een van de loungebanken van het terras dat boven de Indische Oceaan lijkt te zweven. Een magische plek. Terwijl onze zeiknatte kleren drogen in de zon laten we

Nautique 73

deze wonderbaarlijke setting met een aperitief op ons inwerken. En eten ver-volgens een heerlijke octopussalade met citronette-dressing, én de fabuleuze Rock

Special: verse kreeft met langoustine, gamba’s en calamari, die net onder ons uit zee zijn gevist. Een fles Chenin Blanc maakt het af. Lang nadat de lunch is verorberd en de laatste gasten vertrok-ken zijn, zitten wij nog op het terras na te genieten van het mooiste uitzicht van de wereld. Beter dan dit gaat het niet worden.

Onder de sterren‘I am allowed to have four women, but I

only have one. Four women are too ex-

pensive.’ In de taxi op weg naar Kizimka-zi in het zuiden vertelt Mohammed, onze taxidriver, over zijn leven op Zanzibar. ‘Als ik vier vrouwen zou hebben, moet ik ook voor ze kunnen zorgen, en met ze naar het ziekenhuis gaan als ze ziek zijn. Daar heb ik geen geld voor.’ Tijdens het openhartige gesprek slingert de weg zich door het ongelofelijke groene binnen-land, langs de vele kruidnagel- en bana-nenplantages, die geflankeerd worden door nootmuskaat-, kaneel- en Baobab-bomen en afgewisseld met peperplanten, hennastruiken en ontelbare kokospal-men. Overal wordt de weg geflankeerd door hordes schoolkinderen in uniform,

Links: Een Zanzibar red Colobus-aapje.

74 Nautique

MAGISCH ZANZIBAR

de meisjes allemaal gesluierd, die de lange weg naar school te voet afleggen. En nergens een toerist te bekennen. In Kizimkazi, een van de oudste neder-zettingen van Oost-Afrika, gelegen op de meest zuidelijke punt van het eiland, nemen we onze intrek in het Swahili Beach Resort. Als we door de bloemrijke tuin naar de zee lopen en tussen de tal-rijke palmen door voor het eerst een blik op de zee werpen, zijn we met stomheid

geslagen. Voor het strand ligt een ar-mada van dhows. Tientallen, misschien wel meer dan honderd vissers-dhows liggen hier voor anker of zijn deels drooggevallen. Sprakeloos lopen we het strand op om dit tafereel van dichtbij te bekijken. Hoe is het mogelijk dat zo’n klein dorpje zoveel vissersboten heeft? Op iedere dhow ontwaren we een stuk of drie kerels, die allemaal bezig zijn met alledaagse bezigheden, en ons nieuws-gierig aankijken als we door het ondiepe water tussen de schepen doorlopen. Overal zien we bedrijvigheid. Er worden kleren gewassen en aan de ra’s te drogen gehangen, in grote pannen op houtvuur-tjes wordt rijst gekookt, zeilen worden gerepareerd, netten geboet, en sommi-gen liggen even een tukkie te doen. ‘Jambo!’ Naast ons duikt een jonge jon-gen op. We maken kennis met Ahmed, een praatgrage local die verrassend goed Engels spreekt. Dit is onze kans om er-achter te komen wat hier aan de hand is. ‘Deze mannen komen van het noorden van het eiland om hier te vissen tijdens de maanden dat het daar te hard waait,’ legt hij uit. Doordat alleen de zuidkant van het eiland echt beschut is tegen de hevige Kusini, blijven de dhows hier van december tot april. Al die tijd wonen de vissers op de open boten. Slapen doen ze onder de sterren, hun eten halen ze uit zee en de rest van de vis verkopen ze op de visafslag in het dorp. Slechts af en toe nemen ze een bus naar het noorden om hun vrouw en kinderen te bezoeken en een deel van hun schamele verdiensten af te staan. Wat een leven.

Robinson Crusoe‘Hey guys, good to see you again!’ De volgende dag hebben we met Ire Apewa afgesproken, de Zanzibari die samen met de Nederlandse Brenda Moot van Brendafrica Travels de reis voor ons georganiseerd heeft. Leuk om Ire, na de eerste ontmoeting in Utrecht, hier op Zanzibar te zien. ‘Are you ready for

the trip?’ Ja, dat zijn we zeker. Na de Ngalawa willen we graag ondervinden

hoe het is om met een grotere vissers-dhow te zeilen. In een andere baai aan de noordkant van het dorp liggen nog eens tientallen dhows voor anker. Het plan is om vandaag samen met Ire, een ervaren dhowzeiler, een stuk naar het noorden te zeilen, naar de hoofdstad van het eiland, Stone Town. We laden onze bagage aan boord, maken kennis met de driekoppige bemanning, starten de buitenboordmo-tor en gooien het anker los. Normaal gesproken barst het van de dolfijnen voor de Dolphin Coast, maar – misschien wel door die loeiharde wind – vandaag laten ze zich helaas niet zien. Naarmate we onder de beschutting van de kust vandaan komen, worden de golven steeds hoger. Eenmaal op open zee hijsen de mannen het zeil en gaat de motor uit. Als het zeil wind vangt accelereert het schip direct. Door de enorme golven komen plenzen buiswa-ter over ons heen, maar toch houdt de dhow behoorlijke snelheid. Na een tijdje zeilen ontdekken we vlakbij de groot-hoek een fikse scheur in het zeil. Er staat zoveel druk op, dat kan niet goed gaan. En inderdaad, de scheur wordt met de minuut groter en nog geen vijf minuten later scheurt het zeil in een klap volledig doormidden. Ire springt naar voren en laat samen met de mannen de ra zak-ken, terwijl de buitenboordmotor wordt gestart. Als de overblijfselen van het zeil bij elkaar gebonden zijn, blijkt dat de kapitein zijn schip de dag ervoor aan een bevriende visser had uitgeleend, die ken-nelijk vergat te melden dat er een scheur in het zeil was gekomen.

Gehuld in hun traditionele

felrode suka’s zijn de Masaï-mannen imponerende

verschijningen

Nautique 75

fish en gemarineerde tonijn worden geroosterd, die hij samen met tomaat, ui, paprika, versgebakken chapati’s, meloen, mango en ananas op het strand voor ons klaarmaakt. Wow, wat een kunstenaar. We doen ons tegoed aan de heerlijke lunch en realiseren ons wat een geweldig cadeau het is om totaal onverwacht op dit onontdekte strand te belanden.

I want to break freeNog geen paar uur later bevinden we ons ineens in de kronkelende steegjes van het koloniale Stone Town, waar we na een week in kleine dorpjes te hebben gebivakkeerd, aan de drukte van de stad moeten wennen. Ire laat ons de highlights van zijn stad zien. We lopen langs het Freddy Mercury House, het huis van een van Zanzibar’s beroemdste nazaten. Hier is het waar de vocalist van Queen in 1946 als Farrokh Bulsara werd geboren, toen zijn Parsi-vader werkte als kassier voor de Britse koloniale overheid. Op zijn achtste werd de kleine Farrokh naar kostschool in India gestuurd. Toen het gezin enige tijd later naar Middlesex verhuisde, richtte hij in de 70er jaren een bandje op en nam zijn artiestennaam aan. De rest is geschiedenis. We maken een uitgebreide wandeling door de stad en dineren in het karak-teristieke Africa House, dat 150 jaar geleden in het bezit was van een rijke

Het lijkt ons geen goed plan om de hele reis naar Stone Town boksend tegen de wind in op de buitenboordmotor af te leggen. Gelukkig heeft Ire een beter voorstel: ‘Laten we hier naar de kust varen en lekker gaan lunchen op het strand!’ Dat klinkt als een voortreffelijk idee.Als schipbreukelingen belanden we even later op een idyllisch palmenstrand waarachter een piepklein vissersdorpje schuil gaat. Koud en zeiknat ploffen we neer op het witte zand en laten ons opwarmen door de zon. We kunnen ons een klein beetje voorstellen hoe Robinson Crusoe zich gevoeld moet hebben. Terwijl wij ons opwarmen in de zon sleept Ire samen met de beman-ning een zware barbecue van boord. Waarop even later verse moten king-

slavenhandelaar uit Oman. Nadien opende hier de First English Club of East Africa haar deuren. Tegen het einde van het koloniale tijdperk werd het tenslotte tot een luxueus hotel verbouwd. De volgende ochtend heeft Ire een andere dhow voor ons weten te regelen. De boot is van twee jonge vissers uit het noordelijke Nungwi, die tijdens de Kusi-ni in het zuidelijker gelegen Stone Town verblijven. Ook zij leven deze maanden aan boord. Vanavond gaan ze weer vis-sen, maar ze vinden het prima om een paar uur met ons te zeilen en zo wat extra geld te verdienen. De met stenen verzwaarde visnetten in de kuip zijn nog nat van de visvangst van vannacht. We stappen aan boord en ervaren dit keer écht hoe geweldig zo’n vissers-dhow zeilt. Terwijl we langs het koloniale Stone Town alle mogelijke zeilmanoeuvres uit-proberen wordt duidelijk waarom deze traditionele schepen al een paar duizend jaar gebruikt worden. Het waren niet al-leen de ontdekkingsreizigers van weleer die zich verbaasden over de kwaliteit van de op het oog simpele dhows. Ook wij zijn onder de indruk. En niet alleen van het dhowzeilen, maar ook van Zanzibar zelf. We zijn volledig betoverd. Eén week was veel te kort om het magische spece-rijeneiland en haar bijzondere inwoners te leren kennen. Dit smaakt naar meer. Veel meer.

Boven: The Rock, het meest iconische restaurant van Afrika.

76 Nautique

MAGISCH ZANZIBAR

ZEIL MET BRENDAFRICA TRAVELS PER DHOW ROND ZANZIBARReisorganisatie Brendafrica Travels organiseert, adviseert en bemid-delt bij de planning en voorbereiding van rondreizen en safari’s in Tanzania en Kenia en strand- en zeilvakanties in Zanzibar. Het bedrijf is opgericht door de Nederlandse Brenda Moot, die ruim 20 jaar reis- en organisatie-ervaring in Afrika heeft en een groot deel van het jaar op Zanzibar woont en werkt.Brendafrica heeft als enige reisorganisatie in Nederland een dhow-zeiltocht van een week rond Zanzibar ontwikkeld. Speciaal voor Nautique-lezers biedt Brendafrica deze reis aan voor €950 p.p op ba-sis van 6 personen. Dit bedrag is inclusief: 7 dagen zeilen in een goed onderhouden lokale vissers-dhow met drie ervaren bemanningsleden en 6 nachten verblijf in luxe bungalows – waaronder de Sunshine Marine Lodge – met ontbijt aan de stranden van Zanzibar. Ook inbe-grepen zijn barbecue-lunches, fruit en water aan boord, zwemvesten, snorkelmateriaal, toeristenbelasting, benzine voor de motor en activiteiten als lokaal vissen, snorkelen, zwemmen met dolfijnen & schildpadden en een bezoek aan Prison Island. Exclusief zijn: diner, persoonlijke uitgaven, drankjes en optionele activiteiten als duiken, kitesurfen, etc. Indien 7 dagen te lang zijn kan het programma wor-den aangepast en wordt er een zeilreis op maat gemaakt. Meer informatie: www.brendafrica.com.

N.B. Onze reportage is in januari gemaakt, wanneer de kans op harde

wind groot is. Echter, de beste tijd om rond Zanzibar te zeilen is van half

juni tot half oktober, wanneer de aangename – zuidelijke – Kaskasi-

wind waait.

LEZERSAANBIEDING

Nautique 77