Reizen

Op zo’n vijftigkilometer van de stadXian is het leger te vin-den. Voor de grijsmar-

meren toegangspoort deint paarden-bloesem rustig mee op de warme luchtvan een prachtige zomerdag. De Chi-nese toeristen (westerlingen kom jeamper tegen) lijken minder ontspan-nen. Ze schreeuwen naar elkaar alsofze flink ruzie hebben. Niets is minderwaar: zo tonen ze hier in China hunenthousiasme.

Eenmaal binnen is het even duwenen trekken in het halfdonker, maar danis er een gigantische hal, de zoge-noemde pit one, waar het zonlicht instralen op duizenden kleien soldatenneerschijnt.

Het is letterlijk adembenemend omoog in oog te staan met het massaleterracotta-eger van de eerste keizer vanChina. „Dit kan toch helemaal niet”, isde eerste gedachte wanneer achtdui-zend terracotta-gezichten je aanstarenvanuit lange kuilen. Iedere soldaat istwee meter lang, driehonderd kilozwaar en heeft een uniek gezicht. Zeworden terecht het achtste wereldwon-der genoemd, deze kleien individuen

van tweeduizend jaar oud. Hoe langerje naar ze tuurt, hoe minder je van zebegrijpt. Het is gekkenwerk geweestom hen te maken.

Het bezoekersgeschreeuw echootdoor de hal, tablets worden tevoor-schijn gehaald om iedere stap vast teleggen. „Qin Shi Huang, Qin Shi Hu-ang!”, roepen de bezoekers vol ontzagterwijl ze langzaam langs het rek doorde hal lopen.

De eerste keizerQin Shi Huang was de eerste keizervan China. Hij liet dit leger in elf jaardoor 700.000 arbeiders bouwen. Hijwas de meedogenloze heerser vankoninkrijk China en met zijn legerveroverde hij vijf omliggende konin-krijken. Zo maakte hij het KeizerrijkChina en werd hij de eerste goddelijkekeizer.

Qin Shi Huang wilde niet doodomdat hij bang was dat de zielen vanzijn vijanden die hij had laten ombren-gen, wraak zouden nemen in hethiernamaals. En omdat dat er nogalwat waren, liet hij een leger bouwen

om hem te beschermen in het leven nade dood. Maar een leger alleen zou nietgenoeg zijn.

Qin Shi Huang wilde het liefstonsterfelijk worden. Om dit voorelkaar te krijgen, greep hij naar bizarremiddelen. Zo had hij seks met zoveelmogelijk vrouwen en slikte hij eendagelijkse dosis kwik. Geen wonderdat hij zijn laatste jaren behoorlijk inde war was en dacht dat hij een zeegodwas die met een kruisboog oceanenkon splitsen. Hij overleed op zijnvijftigste. Zijn dynastie hield het noggeen drie jaar uit. Er brak een opstanduit en het terracottaleger werd doorrebellen in stukken geslagen. Het legerwerd geschiedenis en de geschiedeniseen legende. Eeuwenlang dacht mendat het terracottaleger van de keizerniet meer dan een mooi verhaal was.Tot boer Yang in 1974 tijdens het slaanvan een waterput de brokstukkenontdekt.

In het midden van de hangar zijnChinese archeologen in blauwe unifor-men nog steeds druk bezig met hetopgraven van soldaten. Ze lijmen descherven aan elkaar en zetten de solda-ten daarna terug in de rij. Niet alleensoldaten, maar ook boogschutters enofficieren. Paarden die er zo levensechtuitzien dat ze elk moment zoudenkunnen weg galopperen. Niemandweet wanneer ze allemaal te zien zul-len zijn; over veertig jaar, misschienpas over een eeuw. Het grote pro-bleem: de terracottareuzen zijn eigen-lijk beschilderd met gekleurde lak, diena duizenden jaren vervliegt als hetmet buitenlucht in aanraking komt.Duitse archeologen zijn al jaren bezigeen oplossing voor dit probleem tebedenken. Tot die tijd laten ze anderesoldaten, te vinden in de klimaatgecon-troleerde bunkers genaamd pit two enthree, onder de aarde liggen.

Het leger staat niet op zichzelf, hetmaakt deel uit van een gigantischenecropolis: een dodenstad. Je valt vande ene verbazing in de andere: gene-raals met bronzen zwaarden die na aldie eeuwen nog zo scherp zijn dat zetweeëntwintig pagina’s papier zondermoeite doorsnijden en een bronzenreplica van de keizerlijke koets, induizenden stukjes gevonden, maar na

veel puzzelwerk weer in volle glorie teaanschouwen. Het is allemaal evenonwerkelijk, groots en haast boven-menselijk.

Om bij te komen kun je in de even-eens bovenmenselijk grote souvenir-shop een replica van de soldaten kopen(ze zijn alleen hier te koop), op de fotogaan met een kleien soldaat of een uurin de rij staan om de inmiddels bejaar-de boer Yang die het leger ooit ontdek-te een hand te schudden, of tegen extrabetaling zijn handtekening te krijgen.

Na het zien van het terracottaspek-takel, rijst de vraag waar de keizer danzelf ligt. Op anderhalve kilometerafstand van het leger staat een berg diegeen berg is maar zijn graf. Het is zogroot als een piramide van Giza.

Volgens de legende ligt hij in eenbronzen tombe, te midden van eenreplica van zijn China, compleet metstromende rivieren en zeeën van kwik-zilver. Hij ligt er niet alleen, honderdenvan zijn favoriete concubines zijn bijhem gebleven om in het hiernamaalseen nieuwe familie te beginnen, samenmet terracottadansers, zangers, muzi-kanten en complete dierentuinen. Maarook de ontwerpers, de ingenieurs, de

architecten en de bouwers zijn levendin de tombe ingesloten. Iedereen diede weg naar binnen wist, werd ge-dwongen te blijven. De legende lijktweer op waarheid te berusten: bodem-onderzoek heeft uitgewezen dat erinderdaad heel wat kwikzilver in deberg ligt.

De technische mogelijkheden om deinhoud van zijn tombe te bewaren zijner (nog) niet. Wanneer het graf van dekeizer en het compleet uitgegravenleger te bewonderen zijn, blijft afwach-ten. Je krijgt zin om zelf een schep tepakken om alles zo snel mogelijk uit tegraven maar er zit niets anders op danover een paar jaar weer een bezoek tebrengen aan de keizer en zijn kleienleger.

ChecklistDe enige manier om direct naar destad Xian te vliegen is met vliegtuig-maatschappij Finnair (van juni totoktober). Kijk op de website voorinformatie en aanbiedingen: www.fin-nair.com.

Het Chinese terracottaleger wordt terecht hetachtste wereldwonder genoemd. Toch is hetslechts onderdeel van een absurd grote do-denstad. DOOR DAVID BRONKHORST

De kleien soldatenvan de keizer

De mooiste vakantiesontdekken we samen.

Een initiatief van:

Word jij onze verslaggever

in Florida?

Ga vóór 16 september naarreiskrantreporter.nl en maakkans op een reis naar de Orlando.