De keuze van bouwtechnieken en materialen (.pdf)

Leefmilieu Brussel

DE KEUZE VAN BOUWTECHNIEKEN EN -MATERIALEN

VANUIT MILIEUOOGPUNT

Liesbet TEMMERMAN

cera|a| asbl

Opleiding Duurzaam gebouw:

Duurzamer werfbeheer

2

Doelstellingen van de presentatie

● De uitdagingen die verband houden met een

duurzame keuze van bouwmaterialen en

-producten en bouwtechnieken aanstippen.

● Herhalen wat we, in de eerste plaats, mogen

verwachten van een bouwproduct.

● Het begrip "Levenscyclus" voorstellen, dat de

sleutel is voor een objectieve beoordeling van de

milieu- en gezondheidsimpact van een materiaal,

een element, een gebouw.

● Stilstaan bij de principes van de aanpak Duurzaam

Bouwen in het domein Materiaal.

3

● Uitdagingen die verband houden met een duurzame

keuze van bouwmaterialen en -producten

● Wat verwachten we van een bouwmateriaal /

-product?

● De notie “levenscyclus” van een materiaal / product.

Algemeen schema van de presentatie

4

● Materiaal – Aanpak Duurzaam Bouwen

► Rationeel gebruik van het materiaal

► Ontwerpen met ontmanteling, en niet afbraak, voor ogen

► Vanaf de ontwerpfase van het project toezien op flexibiliteit

van de inrichtingen

► Nieuwe materialen en producten met een lage milieu-

impact

De ecolabels

De classificatietools

De beoordelingstools

De fiches met productgegevens

► Overweeg prefabricage

Voordelen

Beperkingen en aandachtspunten

Voorbeelden

Algemeen schema van de presentatie (vervolg)

5

UITDAGINGEN

● De uitputting van de natuurlijke grondstoffen

en de afvalproblematiek

● De evolutie van de energieprestatie-

standaard voor gebouwen

● De hoge vlucht van de erkenningssystemen

inzake duurzaam bouwen

● De recuperatie en het hergebruik van

materialen en elementen

● De impact van de bouwmaterialen en

-technieken op de menselijke gezondheid 6

Uitdagingen die verband houden met een duurzame keuze van bouwmaterialen en -producten

http://www.google.be/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=LqFCyM_s_rpcPM&tbnid=PtJE3xosyPGp0M:&ved=0CAgQjRw4PQ&url=http%3A%2F%2Fwww.vaulx-en-velin.net%2FSante-Social%2FSante-Hygiene&ei=8pPeUvytDefD0QX92IHwAQ&psig=AFQjCNFemANjwzPBKK3U6jWswvwBKkUV-w&ust=1390404978263457

7


› Aanvoer van (grond)stoffen, gebruik van hulpbronnen (energie,

water), die al dan niet hernieuwbaar zijn.

› Op wereldschaal, bouwsector = het grootste deel van de

grondstoffen.

› In Europa: 31% van het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen.


8


Bron: Centre National de Recherche Scientifique, France (http://ecoinfo.cnrs.fr/article129.html)

http://ecoinfo.cnrs.fr/article129.html

9


● De problematiek van het bouwafval

› 33% van het afval op schaal van Europa = bouw & afbraak

10


● De evolutie van de energieprestatiestandaard

voor gebouwen

› ↓ energieverbruik

› ↑ gebruik van materialen (vooral thermische isolatie)

http://www.google.be/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=-RQ_2jg9bZuSaM&tbnid=Rk5sEgVj7nvARM:&ved=0CAgQjRw49AI&url=http%3A%2F%2Fwww.jf-doucet.com%2Fspip.php%3Fbreve141&ei=FWbZUrrZKImr0QW0tICACA&psig=AFQjCNGn1d9Z8mjy6DYAtTEWxW8T1AW84w&ust=1390065557736545

11


● De hoge vlucht van de erkenningssystemen inzake

duurzaam bouwen

› ↑ systemen voor beoordeling / labeling / certificatie

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&docid=_BoOpduFlPu8wM&tbnid=pmvUohlhLMBGaM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.joneslanglasalle.pl%2FPoland%2FEN-GB%2FPages%2FBREEAM2.aspx&ei=D2jZUvijPLCN0wXploHIDQ&psig=AFQjCNFg1m6nMPnucf_h3iS__4PwkGr_9Q&ust=1390066058896743

12

● De recuperatie en het hergebruik van

bouwmaterialen en -onderdelen

› Weinig toegepaste praktijk (neergehaald, voorbehoud gemaakt)

› Bouwmaterialen en -onderdelen die gerecupereerd kunnen worden,

kunnen opnieuw worden opgenomen in de cyclus van de

materialen en een tweede leven krijgen, in een ander gebouw of

op dezelfde projectsite

http://opalis.be/


13

● De recuperatie en het hergebruik van bouwmaterialen en

-onderdelen

Voorbeeld: de openluchtbibliotheek van Magdeburg,

Duitsland (KARO Architekten, Leipzig): Hergebruik van aluminium onderdelen afkomstig van het

voormalige magazijn Horten dat werd afgebroken.


14

Voorbeeld: de openluchtbibliotheek van Magdeburg, Duitsland (KARO Architekten, Leipzig):

Hergebruik van aluminium onderdelen afkomstig van het voormalige magazijn Horten dat werd afgebroken.


-onderdelen


15 Voorbeeld: Villa Welpeloo in Enschede, Nederland (2012Architecten, Rotterdam):

60% van het volume van de gebruikte materialen is afkomstig uit recuperatie


-onderdelen


16

Voorbeeld: Villa Welpeloo in Enschede, Nederland (2012Architecten, Rotterdam):

60% van het volume van de gebruikte materialen is afkomstig uit recuperatie


-onderdelen


17


● De impact van de bouwmaterialen

en -technieken op de menselijke

gezondheid

› VOS (Vluchtige Organische Stoffen)

› Afwerkingsproducten: verf, vernis, lijm, olie,

vezelplaten, soepele vloerbekledingen,…

18

● De impact van de bouwmaterialen en -technieken op de

menselijke gezondheid

› Bescherming van werknemers op de werf

Integrale bescherming bij het spuiten van een warmte-isolerend materiaal

Bron: http://www.renopassive.fr

Handschoenen dragen bij het hanteren van minerale wol, om huidirritatie te vermijden.

Deze bescherming moet worden aangevuld met een masker bij het snijden en plaatsen, om inademing van vezels te

vermijden Bron: http://www.gamma.be


http://www.renopassive.fr/


http://www.gamma.be/


19


● De impact van de bouwmaterialen en -technieken op

de menselijke gezondheid

Initiatief ""Top Materialen & Menselijke Gezondheid"»

United States Green Building Council (USGBC)

Aanbevelingen van de

Wereldgezondheidsorganisatie

20

Wat verwachten we van bouwmaterialen / bouwproducten?

● Elementaire eisen die worden gesteld aan een

bouwmateriaal / bouwproduct:

► het moet perfect voldoen aan de functie waarvoor het werd

ontworpen / gekozen

► de technische kenmerken ervan moeten voldoen aan de

gekende / voorziene vereisten

› Stabiliteit op het vlak van afmetingen en structuur

› Brandgedrag

› Vochtgedrag

› Thermisch vermogen

› Slijtvastheid

› …

21

● Het betrokken product kan een niet te verwaarlozen

milieu- en/of gezondheidsimpact genereren:

► gedurende zijn hele levenscyclus, of

► in een welbepaalde fase ervan.

● Doelstelling:

► Uit de opties die technisch gezien in aanmerking komen, het

materiaal of product kiezen dat het best is voor het milieu en de

gezondheid (van de werknemers in/de bewoners van het

gebouw).

Wat verwachten we van bouwmaterialen / bouwproducten?

FIN DE VIE

GEBRUIK VAN

HET

MATERIAAL

FABRICATION

DU MATERIAU

RESSOURCES

22

NATUURLIJKE

RIJKDOMMEN

(Bron: VITO nv)

De notie “levenscyclus” van een materiaal

UITVOERING

EINDE

LEVENSDUUR

HULPBRONNEN

WERF

WERF

WERF

ONTWERP

ONTWERP

BESTEK

BESTEK

BESTEK

ONTWERP

VERVAARDIGING

VAN HET

MATERIAAL

23

AANPAK

24

● Streef naar een rationeel gebruik van materialen

► Overweeg renovatie:

› Behoud van bestaande elementen van structuur en gebouwschil

› Behoud van bestaande afwerkingselementen

› ↓ noodzaak van aanvoer van nieuwe materialen

› ↓ hoeveelheid bouwen afbraakafval

► Vraag u af of de materiaalaanvoer effectief noodzakelijk is:

› Hergebruik (in situ of uit hergebruikkanalen)

› Onderdelen / materialen die ruw of zonder afwerkingslaag kunnen

worden gelaten

› Less is more

Materiaal – Aanpak Duurzaam Bouwen

25

● Streef naar een rationeel gebruik van materialen

Voorbeeld: [014] Van Péstraat, OCMW van VOrst, behoud van bestaande vloerbekleding (granito),

architect: A2M.

Voorbeeld: [065] Zeepziederij, hergebruik in situ van een bestaande metalen structuur.

Architecten: MDW.


26

● Ontwerpen met ontmanteling, en niet afbraak, voor

ogen

De duurzaamheidslagen van een gebouw. Bron: "How buildings learn", Stewart Brand, 1994

Alvorens de assemblagewijzen in detail te bestuderen, moet

worden stilgestaan bij de voorspelbare levensduur van de vaste

onderdelen van het gebouw.


27


ogen

► Omkeerbaarheid van de assemblages:

› demontage achteraf = onderdelen en lagen zijn scheidbaar

› hergebruik (in situ of via hergebruikkanalen)

› sortering in zuivere fracties

› Optimalisatie van het potentieel voor recyclage

► Fasen van het project:

› Ontwerp: keuze van bouwmethoden

› Uitvoeringsdossier: toelichten van uitvoeringstechnieken, en

vermelding ervan in bestek

› Werf: naleving van de technieken die het bestek oplegt en van de

richtlijnen voor afvalsortering op de werf (indien van toepassing)


28


ogen

Voorbeeld: Project XX, Delft, XX architecten Bron: http://www.architectenweb.nl

› De conceptuele aanpak omvat de tijdelijkheid van het gebouw

› Na deze periode zullen renovatiewerken plaatsvinden.

› De materialen en onderdelen zijn gekozen met het oog op een

minimale milieu-impact.

› Alle onderdelen van de structuur zijn volledig demonteerbaar.


http://www.architectenweb.nl/

29

● Vanaf de ontwerpfase van het project toezien op

flexibiliteit van de inrichtingen

● Flexibiliteit (Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal 14) ► buigzaamheid, lenigheid

► mogelijkheid tot aanpassing

● Flexibel (Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal 14) ► buigzaam, soepel

► (van personen) soepel in zijn optreden, niet star

► gemakkelijk aan te passen aan wisselende omstandigheden


30



Kubus

PREFABRICAGE

Aanpasbaarheid

MODULARITEIT

Uitbreidbaarheid

Soepelheid in gebruik

Werktekening

Rationalisatie

Cel

Reproduceerbaarheid

Vereenvoudiging

Standaar-

disatie

FLEXIBILITEIT

Evolutie

Standaard-

afmetingen Blok

Assemblage

Kit

Container

Tijdelijke

constructie

Configureerbaar

Omvormbaar

Fabriek Houtskelet

Snelheid

Aansluitbaarheid

Repetitiviteit

Plasticine

31



● De 3 noties ► te integreren vanaf de ontwerpfase van het project

► treden aan het licht op verschillende momenten in de

gebruiksduur van het gebouw

● Gemakkelijker bij nieuwbouw

PREFABRICAGE

MODULARITEIT

FLEXIBILITEIT

SCHETS

VOOR-

ONTWERP ONTWERP

INSCHRIJ-

VING WERF OPLEVE-RING EXPLOITATIE

(S) (VO) (O) (I) (W) (O) (EX)

integreren

integreren

integreren

Bron: Ecorce sprl

32



Bron: Art & Build Architects

● Voorbeeld: Van Volxem-project, Art & Build Architects

Kantooroppervlakte die kan worden omgevormd tot woningen


33





Vrij plateau

Diensten

bijhorende

technische

functies

Mogelijke zone met

overbelasting

Sanitair of dienstlokalen bij

bestemming als woning Mogelijk terrassen

34





Typische verdieping:

Hoogte onder plafond:

Structuur afscheiding:

Vrije hoogte verlaagd plafond:

Oppervlakte tapijt:

Netto-oppervlakte per plateau:

Bruto-oppervlakte per verdieping:

Een lift met een capaciteit van 630 kg

bedient alle typische verdiepingen vanaf

de gelijkvloerse verdieping.

Een goederenlift met een capaciteit van

1000 kg bedient alle verdiepingen met

inbegrip van kelder en dakverdieping.

Zone voor kantoor of andere activiteit

Lifthal

Liftkooi

Binnentrap

Buitentrap

Sanitair dames

Sanitair heren





Plan van een typische kantoorverdieping Plan van een typische woningverdieping

Sanitair Terrassen Dienstlokalen:

Techniek, vuilnisbakken,

kinderwagens

Kantoren Woningen





Grote hoogte onder het plafond

Diep verlaagd plafond, voor doorvoer van

technische leidingen

Raam tot aan de vloer (toegankelijkheid

toekomstig dakterras)





Performant ventilatiesysteem

Dubbelestroomventilatie met

warmterecuperatie door roterende

warmtewisselaar.

Rendement van de wisselaar = 75%





Het systeem is compatibel met de

toekomstige scheidingswanden voor

kantoren of woningen

40

● Nieuwe materialen / producten: beperkte milieu-

impact

► Ideaal: maak een analyse (studie) van de levenscyclus op

schaal van het gebouw (in het ideale geval) of op schaal van

de bouwonderdelen waaruit het bestaat.

► Is een dergelijke studie niet mogelijk? Houd dan een denkoefening

over de milieu-impact van de grondstoffen die zullen worden

gebruikt, op basis van de volgende aandachtspunten:

› Voorkeur voor materialen en onderdelen uit duurzame productie /

exploitatie

› Voorkeur voor lokaal beschikbare grondstoffen

› Gebruik van materialen op basis van hernieuwbare grondstoffen

› Gebruik van producten met een gerecycleerde inhoud

› Gebruik van materialen en onderdelen met een lage impact op de

menselijke gezondheid


41

► De ecolabels

► De classificatietools

► De evaluatietools

► De fiches met productgegevens

Leefmilieu Brussel biedt ook een specifieke opleiding aan

over de “Keuze van duurzame materialen”. Deze

opleiding vindt plaats op 22 en 29 april 2014.

● Nieuwe materialen / producten: beperkte milieu-

impact

Er bestaan verschillende types van

keuzehulpmiddelen die gebaseerd zijn op een

levenscyclusanalyse:


42

► Principe :

› Milieuverklaringen van type I, opgesteld volgens de ISO-norm 14024

› De labeling wordt uitgevoerd door van de industrie onafhankelijke

organismen en toont aan dat het materiaal of product een milieu-

impact (en een gezondheidsimpact, afhankelijk van het label) heeft die

overeenstemt met de eisen van het label. De eisen verschillen van

label tot label.

› Ze beschouwen de volledige levenscyclus van het product, zich

baserend op een levenscyclusanalyse.

› Belangrijk om weten: indien een materiaal of product niet over een

ecolabel beschikt, wil dit daarom nog niet zeggen dat het slecht scoort

op vlak van milieu en gezondheid.

● Ecolabels:


43

► Gemakkelijk in gebruik, steunen op een eigen beoordelingsmethode.

► De verschillende beschouwde materialen worden vergeleken bij

gelijke prestatie en vervolgens ingedeeld volgens hun respectieve

impact.

● Classificatietools:

Oorsprong: Nederland, Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en

Ecologie

Website: http://www.nibe.org

Oorsprong: Groot-Brittanië, Building Research Establishment

Website: http://www.bre.co.uk/greenguide

Green Guide


http://www.nibe.org/

http://www.bre.co.uk/greenguide

44

► Gebruik van impactgegevens uit een productdatabase (zie volgend

punt)

► De gebruiker kan verschillende scenario’s vergelijken op basis van

een bepaald aantal impactindicatoren.

► Op schaal van een bouwonderdeel OF op schaal van het gebouw in

zijn geheel

● Evaluatietools:


http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=kUTV-LP8wv00vM&tbnid=P8LC9nSGGxGToM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.be-ecotherm.fr%2Fmoyens%2F3999677&ei=LSNkUs7tJePC0QWZ2oGoDA&bvm=bv.54934254,d.Yms&psig=AFQjCNFFFEUTfqTJr30wSVbdF6jQcIJ3vw&ust=1382380677892327

45

► Milieuverklaringen van type III, geregeld door de norm ISO 14024

► Doorgaans EPD (Environmental Product Declaration) genoemd

► Vermelden de impact van het product voor een reeks milieu-

indicatoren die kan verschillen van de ene database tegen de

andere.

● Milieugerelateerde productverklaringen:

Oorsprong: Frankrijk

Meer dan 1000 fiches beschikbaar.

Website: http://www.inies.fr

€: Gratis – Betrekking op de Franse markt.

Oorsprong: Duitsland, IBU (Institut Bauen und Umwelt)

Ongeveer 165 fiches beschikbaar.

Website: http://bau-umwelt.de

€: Gratis – Duitse en Oostenrijkse markt.


http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=nSeSWtx2fyGtKM&tbnid=UHZ8Ks2W8lsSkM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.dantes.info%2FTools%26Methods%2FEnvironmentalinformation%2Fenviro_info_epd.html&ei=8xmeUtakEOKR0QWOxYCYAQ&bvm=bv.57155469,d.d2k&psig=AFQjCNFhMtfRJUVb_hAm9zHKzCCkpCRyPA&ust=1386179406604900

http://www.inies.fr/

http://bau-umwelt.de/



46

● Prefabricage overwegen

► Voordelen :

› Optimalisatie van het productieprocedé

› Rationeel gebruik van hulpbronnen

› Risicobeheer en beheersing van bronnen van verontreiniging

› Beperking van de hoeveelheid afval die wordt geproduceerd op de werf

› Reductie (in hoeveelheid en in de tijd) van de hinder op de werf (geluid,

stof, vrachtverkeer, …)

› Vooral methodes voor droge montage: dit bevordert demontage en

sortering in zuivere fracties

› Tijdswinst bij uitvoering op de werf

› Vlottere vervanging van onderdelen of bestanddelen ervan op

voorwaarde dat de assemblagevolgorde van de lagen wordt nageleefd

volgens de principes van de duurzaamheidslagen (cf. schema hoger)

› Schaalvergroting (indien herhaling van modules)


47


► Beperkingen:

› Structuur, werktekeningen, structurele en gestandaardiseerde afmetingen:

te integreren vanaf de ontwerpfase van het project + toezien op

nauwkeurigheid van de plannen

› Nauwe interactie met de fabrikant / leverancier, op regelmatige basis

› Nauwkeurige studie van de fasering van de werken

› Duidelijke definitie van de verantwoordelijkheden (bv. prefab dakmodules

geleverd zonder latwerk: hoe zit het met de waterdichtheid?)

› Afmetingen van de elementen: rekening houden met …

› configuratie van site en beschikbare plaats op werf (hantering, opslag)

› breedte wegen, draaicirkel: beperkingen m.b.t. transport

› Vaak gebruik van een hefinrichting

› Binnenterreinen huizenblokken: aangepaste afmetingen of gebruik kraan

› Planning van leveringen en beschermingsvoorzieningen bij opslag in situ


48


Voorbeeld: [063] Brouwerij, openbare woningen

De vloeronderdelen zijn volledig geprefabriceerd, wat een herhaling op elke verdieping mogelijk maakt. Door het principe voor bevestiging van het geraamte achteraan (metalen poten) kan overigens telkens hetzelfde onderdeel worden gebruikt, ongeacht de helling.

Andere prefabelementen zijn eveneens geïntegreerd in het project, zoals de dakstoelen van het gebouw achteraan of de gebouwschil in houtskelet die alleen nog maar geplaatst moet worden

op de werf.


49


Voorbeeld: [002] School Emile Bockstael

De muren van dit gebouw bestaan uit massieve houten prefabwanden die perfect geïsoleerd zijn. Het gebouw voldoet aan de passiefnorm en het thermisch comfort is gegarandeerd. Dit is

een voorbeeld van een grondige studie waarin de milieu-impact van de gebruikte materialen, de keuze van structurele onderdelen, het thermisch en akoestisch comfort en de energieprestatie

grondig werden aangepakt om een performant voorbeeldgebouw te realiseren.


50


Voorbeeld: Murray Grove, Londen – Sociaal woongebouw (Architecten: Waugh & Thisleton)

Structuur volledig uitgevoerd in prefabonderdelen in massief hout


51


Voorbeeld: Murray Grove, Londen – Sociaal woongebouw (Architecten: Waugh & Thisleton)

Structuur volledig uitgevoerd in prefabonderdelen in massief hout


52


Voorbeeld: [125] Baron R. Vandernootstraat

De buitenmuren zijn in totaal 52 cm dik. Ze bestaan uit strobalen die een houten draagstructuur ” inpakken” (300 x 38 mm). De stromuren worden rechtstreeks bedekt met een natuurlijke

leembepleistering aan de binnenkant en een kalkbepleistering aan de buitenkant. Foto’s: Pailletech


53


Voorbeeld: een voorbeeldgebouw van het Waals Gewest (groepswoning voor 4 gezinnen), Prefab gevel- en dakmodules in houtstructuur, opgevuld met strobalen. Vloeren op de

verdiepingen in prefabonderdelen (genageld massief hout). Montage van de volle onderdelen van de gebouwschil, de vloerplaten en het dakcomplex van vier wooneenheden in 2 weken tijd.

Foto’s: Liesbet Temmerman


54


Plaatsing van een houten caissonvloer Bron : Construction Millet Bois

Prefab verdiepingsvloeren in genageld massief hout

Foto: Liesbet Temmerman


55


► Aandachtspunten:

› Sommige prefabproducten die “all in one” zijn uitgevoerd, bieden GEEN

voordelen vanuit ecologisch oogpunt.

Bijvoorbeeld: sandwichpanelen met thermische isolatie, harde plaat

en/of dakbedekking, luchtdichtingsfolie, dit alles met lijm geassembleerd

→ de verschillende onderdelen van deze producten kunnen niet

in zuivere fracties worden gescheiden op het einde van hun

levensduur, wat sortering en een optimale nuttige toepassing

van het afval verhindert.

› Het gebruik van prefabonderdelen betekent niet dat een objectieve

beoordeling van de milieu-impact van het product overbodig zou

zijn.

› Vooral voor prefabonderdelen op basis van hout moeten we er zeker zijn

dat de gebruikte producten geen stoffen die schadelijk zijn voor de

gezondheid van de bewoners (VOS) uitstoten

Voorbeeld: gelijmde >< genagelde vloer in massief hout

→ assemblage door lijmen >< mechanische assemblage


56

● Een ecologische visie op de bouwtechnieken en

-materialen moet opgenomen zijn vanaf de

ontwerpfase van het project.

● Indien er vooraf geen ecologische visie is, die de

preventie van afval van de materialen mogelijk

maakt, kan op de werf alleen aan remediëring,

m.a.w. afvalbeheer, worden gedaan.

Te onthouden uit deze presentatie

57

● 1ste criterium voor keuze van een bouwmateriaal of

-product: voldoet het aan de technische vereisten en

kan het de verwachte prestaties leveren?

● Zodra de keuzemogelijkheden vastliggen, moet

worden gekozen voor het materiaal /product met de

laagste milieu- en gezondheidsimpact

● Maak uw keuze met kennis van zaken, op basis van

een effectenbeoordeling aan de hand van een tool

die een volledige levenscyclusanalyse van de

bouwmaterialen en -producten omvat.

● Om de impact en de kosten van toekomstige werven

/ ingrepen / verbouwingen te verminderen, is een

aangepast ontwerp vereist dat zorgt voor

flexibiliteit van de toekomstige inrichtingen.

Te onthouden uit deze presentatie (vervolg)

58

Te onthouden uit deze presentatie (vervolg)

● Prefabricage is een oplossing die tal van voordelen

inhoudt: onder andere beperking van de

milieueffecten van de producten en van de

hoeveelheid afval. Andere voordelen: snelle

uitvoering, minder hinder, droge

montage/assemblage en potentiële schaalvergroting.

● Aan de andere kant vereist het gebruik van

prefabonderdelen een grondige studie van alle

afmetingen en structuren, een regelmatige en

nauwkeurige uitwisseling met de fabrikant /

leverancier en oog voor de beperkingen van de site.

● “Prefabricage” betekent niet dat een analyse van de

milieu- en gezondheidsimpact van het product

overbodig is!

59

Referenties Gids Duurzame Gebouwen:

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/

60

Referenties Gids Duurzame Gebouwen:

› G_MAT00: Duurzaam materiaalgebruik

› G_MAT01: De levenscyclus van materialen: analyse, informatiebronnen en

keuzehulpmiddelen

› G_MAT02: Duurzame keuze van bouwtechnieken en structuurmaterialen en

-elementen

› G_MAT04: Duurzame keuze van thermische isolatiematerialen

› G_MAT05: Duurzame keuze van materialen voor dakbedekking

› G_MAT06: Duurzame keuze van materialen voor gevelbekleding

› G_MAT07: Duurzame keuze van raamkaders

› G_MAT09: Duurzame keuze van niet-dragende muren en

tussenwanden

› G_MAT10: Duurzame keuze van bekledingsmaterialen voor binnenmuren

en plafonds

› G_MAT11: Duurzame keuze van binnenvloerbekleding

● Aanbevelingen - Thema "Materiaal":

61

WEBSITES:

● Gids Duurzame Gebouwen van Leefmilieu Brussel: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/publication?IDC=3

● WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf):

http://www.wtcb.be

● Green Guide to Specification: http://www.bre.co.uk/greenguide/podpage.jsp?id=2126

● Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie: http://www.nibe.org

● EPD, 2011, The International EPD system – a communication tool for

international markets: http://www.environdec.com

● Vergelijking tussen verschillende labels (milieu en sociaal) http://www.infolabel.be

Interessante tools, websites, ...:

http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/publication?IDC=3

http://www.wtcb.be/

http://www.bre.co.uk/greenguide/podpage.jsp?id=2126

http://www.nibe.org/

http://www.environdec.com/

http://www.labelinfo.be/

62

NASLAGWERKEN: ● ANDERSON, J., THORNBACK, J., (2012), A guide to understanding the embodied impacts

of construction products, Construction Products Association, Londen

● BORDEN, G. (ed.), (2011), Matter: Material Processes in architectural production,

Routledge

● BRADY, J., EBBAGE, A., LUNN, R., (2011), Environmental management in organizations,

The Institure of Environmental Management and Assessment (IEMA), Earthscan, New York

● CRAWFORD, R., (2011), Life Cycle Assessment in the Built Environment, Routledge

● DEPLAEZ, A. et al, (2005), Constructing architecture": materials – processes – structures,

Birkhaüser, Bazel

● HEGGER, M., AUCH-SCHWELK, V., FUCHS, M., ROSENKRANZ, T., (2009), " Construire:

atlas des matériaux, Presses polytechniques et universitaires romandes, Lausanne

● HEGGER, M., DREXLER, H., ZUEMER, M., (2007), Matérialité, Birkhaüser, Bazel

● KÖNIG, H., KOHLER, N., KREIBIG, J., LÜTZKENDORF, T., (2010), A life cycle approach to

buildings, Institut für international Architektur-Dokumentation, München

● KUR, Friedrich, (1999), L’habitat écologique – Quels matériaux choisir, Terre Vivante, Metz

Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:

63

NASLAGWERKEN (vervolg): ● OLIVA, J.-P., COURGEY, S., (2010), L’isolation thermique écologique, éditions Terre

Vivante, Mens

● SCHWARTZ, Jutta, (1998), L’écologie dans le bâtiment – Guides comparatifs pour le choix

des matériaux de construction

● SNELL, C., CALLAHAN, T., (2006), Manuel de construction écologique, La Plage, Parijs

Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:

64

Contact

Liesbet TEMMERMAN

Afgevaardigd bestuurder & Onderzoekscoördinator

Ernest Allardstraat 21 – 1000 Brussel

: 02 537 47 51

E-mail: [email protected]

De keuze van bouwtechnieken en materialen (.pdf)

Documents

Transcript of De keuze van bouwtechnieken en materialen (.pdf)