De Journalistm a g a z i n e v a n d e V V J

Nogal wat freelancers ongelukkig over ErkenningscommissieFrederik De Swaef van Story reageert op de Leterme-sms-heisa

VRT moet meer investeren in nieuws maar met welk geld?Inlichtingendiensten moeten journalistiek bronnengeheim ontzien

En een gesprek met Beth Costa, de nieuwe secretaris-generaal van de IFJ

De

Jour

nalis

t 149

- 1

9 au

gust

us 2

011

– ve

rsch

ijnt m

aand

elijk

s –

v.u.

pol

del

tour

, IPC

, rés

iden

ce p

alac

e bl

ok C

- w

etst

raat

155

104

0 Br

usse

l

Jubileumfeest

125 jaar

Belgisc

he Pers

bond

op 24 se

ptembe

r in Brus

sel:

info e

n uitn

odigi

ng op

pagin

a 4

Rubriek

2

INH

OU

Daugustus 2011

Uit de VVJ

BritselessenvoorVlaanderen-België 3

ActUeel

Freelancerslakenhernieuwingsprocedureerkenning 5

Journalistiekisslechts35steaantrekkelijkeberoep 6

Storyreageertopkritiekinhetsms-Leterme-verhaal 6

VRTmoetmeerinvestereninnieuwsmaarzonderextrageld 7

Commerciëleomroepenverketterenbeheersovereenkomst 7

Regionaletv-zendersluidennoodklok 7

Staatsveiligheidmoetberoepsjournalistenontzien 8-9

Fenomeenzelfdodingisookeenuitdagingvoorredacties 10

Scheef bekeken 5

MenS Achter het nieUwS

HansBrockmans(Trends):‘Lieverjournalistdanadvocaat’ 11

in geSprek

BethCosta(IFJ):‘Journalistiekiseenpubliekgoed’ 12-13

boeken 14

MUltiMediA 15

reekS ‘lexicon VAn de VlAAMSe JoUrnAliStiek’ (6)

Vanfamilietotgebruiken 16-17-18

ONDER EmBaRgO 19

Elisabeth Costa is de nieuwe secretaris-generaal van de Internationale Federatie van Journa-listen. Zij volgt Aidan White op die de IFJ 24 jaar lang heeft geleid. In dit nummer een gesprek met Beth Costa. “Journalisten werken niet enkel voor geld, ze gaan om met informatie en dat

dient het algemeen belang.” (Foto Monica Moritz)

3

Lid van de Unie van Uitgevers

van de Periodieke Pers

Uit de VVJ

BELgISCHE LESSEN UIT EEN BRITS mEDIaSCHaNDaaL HetNews of the World-schandaal is slecht nieuws voor elk van ons. Het zet allenieuwsmediaenjournalisteninhunblootje,bijuitbreidingookinVlaanderen-België.Alshet regent in Londendruppelthet toch inBrussel?Ookbij onsverschuivendejournalistiekefatsoensgrenzenenzoudensommigenzelfsdeillegaliteitnietschuwenomaan informatie tegerakenenopdiemanierde loeihardenieuwsoorlog tebe-slechten.

Tochevennuanceren.Totnaderorderisergeenenkelbewijs–zelfsgeenaanwijzing–datBelgischejournalistengsm’shacken,politiemensenomkopenofprivédetectivesinschakelen.Zoietsbehoortnueenmaalniettotonzejournalistiekecultuur.OverigensisookvoordenuzogeplaagdeBritsepersenigeverfijningopdeplaats.HetVerenigdKoninkrijkheefttraditioneelzowelhetslechtstealshetbesteinzakejournalistiektebieden. Vulgaire tabloids,maar ook succulente kwaliteitsbladen. Een daarvan, The Guardian,magtrouwensdeeeropstrijkenomhethuidigepersschandaaltehebbenbovengespit.

BlijftdevraaghoehetinhetVerenigdKoninkrijkzoveriskunnenkomen.EnwelkelessenerbijgevolgookvooronskunnenwordengetrokkenuithetBritsepersschan-daal. Losvande individueleverantwoordelijkheden,komtéén leidmotief in zowatalleanalysesterug:dezeontsporingenhebbentemakenmeteenopholgeslagencommerciëleprestatiedwang,diejammergenoegookderedactiesheeftaangetast.Deobsessievoorverkoop-enrentabiliteitscijfersverdringtdaarbijelkeoverweginginzakekwaliteit,maatschappelijkerelevantieofethiek.

Hetisaltemakkelijktebewerendatredactieszichmaarnietmoetenlàtenmanipule-renhierdoor.Hetgaatnueenmaalomeenbedrijfscultuurdieheelgeraffineerddoordemediabazenopderedactieswordtingevoerd.Viahetontslagvaneenhoofdredacteurdieeenswatminderejaarcijfersneerzet.Viaregelmatigeherstructureringenencol-lectieveontslagendievooralouderejournalistentreffendie‘nietmeermeekunnen’.Viabonsusvergoedingenvoorredactieverantwoordelijkendiewélgoedeverkoopcij-fersrealiseren.Zelfplegendemediabazenhunhandeninonschuldtewassenalshetoverjournalistiekeontsporingengaat–danstekenzezichwegachterderedactioneleonafhankelijkheid–maarvooriedereenisduidelijkdatzijeenonzichtbaremaarwelkrachtigehandhebbeninderedactiecultuurvanhunmedia.

Indiecontext ishetmaarnormaaldatookdeMurdochsendevoormaligeNotW-hoofdredacteuren RebekahBrooks enAndrew Colsonmet de billen blootmoeten.MaarhetbelangrijksteblijfttochookstructurelelessentetrekkenuithetBritsepers-schandaal.Diezijneigenlijkal langergekend,enliggenindelijnvanwatdeVVJ/AVBBsteedsalsgarantiesvoorjournalistiekeintegriteitenkwaliteitheeftgepromoot.Geefredactiesreëleonafhankelijkheid(zonderdatzedaaromineenbedrijfsecono-misch vacuum gaan opereren...). Introduceer op redacties een echte debatcultuur,waarin journalisten geen schrikmoeten hebben hunmening te zeggen en gerusteens tegen een redactiechef in kunnen gaan. De NUJ, Britse journalistenvakbond,vraagtinditverbandnuomdeinvoeringvaneenconscience clause voorjournalis-ten,enzekandaarvoorongetwijfeldookinspiratiehalenuitdeVlaamseCodevoorjournalistiekedeontologie.Laatons,mediabazenenjournalisten,totslotconstructiefwerkblijvenmakenvandeontologischezelfregulering.EenredenwaaromhetinhetVerenigdKoninkrijkfaliekantisgelopen,isdatdePress Complaint Commission daaruitsluitenduitgeversomvat.OokopditpuntkunnendeBrittennogeenvoorbeeldnemenaandeVlaamseRaadvoordeJournalistiek.

Pol DeltourNationaalsecretarisVVJ/AVBB

De JournalistmagaZINE VaN DE VLaamSE VERENIgINg VaN JOURNaLISTEN (VVJ)

COÖRDINaTIEPol DELTOURpol.deltour@journalist.be

VaSTE mEDEWERKERS Jan BaCKXIvan DECLERCQmarleen SLUYDTSJohan VaN CUTSEmLuc VaNHEERENTaLSmark VLaEmINCKBELga PICTURESPHOTO NEWSZaK

REDaCTIESECRETaRIaaTRésidence PalaceBlok C - Lokaal 2232Wetstraat 155 - 1040 BrusselTel. 02/235.22.70Fax 02/235.22.72info@journalist.bewww.journalist.be

aBONNEmENTENmarleen SluydtsZie adres hierboveninfo@journalist.be

RECLamEREgIELisbeth mOONSZie adres hierboveninfo@journalist.be

LaYOUT EN DRUKPoot PrintersIndustrialaan 12Zone maalbeek1702 groot-BijgaardenTel. 02 467 30 30Fax 02 463 58 30www.pootprinters.be

UITNODIGING AAN ALLE VVJ-LEDEN

Op 1 november 1886 – zegge en schrijve 125 jaar geleden – werd de Algemene Belgische Persbond (ABP), voorloper van de AVBB (Algemene Vereniging van Beroepsjournalisten in België), officieel opgericht. Nog later werd deze AVBB gedefederaliseerd en zagen de VVJ en de Franstalige zustervereniging AJP het daglicht.Om ons 125-jarig jubileum te vieren nodigen we alle VVJ/AVBB-leden en sympathisanten uit op een groot feest

op zaterdag 24 september 2011 vanaf 17uin de Residence Palace in Brussel

Programma

Vanaf 17uWelkomstwoord AVBB-voorzitters Marc Van de Looverbosch (VVJ) en François Ryckmans (AJP)

Uiteenzetting Herman Van Rompuy, vaste voorzitter van de Europese Raad

Debat: Pers en politiek in communautair woelige tijdenmetacademische voorbeschouwingen door Dave Sinardetjournalisten Lisbeth Van Impe, Rik Van Cauwelaert, Johanne Montay en Catherine Ernensmoderator Philippe Leruth

Nabeschouwingen door de drie Gemeenschapsministers voor MediaIngrid Lieten, Fadila Lanaan en Isabelle Weykmansmoderator: Monica Moritz

Vanaf 19uAperitief en Belgisch buffet/walking dinnerMuzikale omkadering Les AnchoisesConcert Klezmic Zirkus

PermanentFoto- en filmtentoonstelling BFFPStand bierproeverijDe geschiedenis van de AVBB in een speciale editie van De Journalist

Het Jubileumfeest is gratis voor alle VVJ/AVBB-leden en genodigden.Reservatie verplicht.

Hou uw mailbox in de gaten !

Jubileumfeest125 jaar Belgische Persbond

Actueel

FREELaNCERS LaKEN STRENgE HERNIEUWINgSPROCEDURE VOOR ERKENNINgOok nu weer wordt de VVJ geconfronteerd met kritieken van freelancers over de wijze waarop de Erkenningscommissie voor beroepsjournalisten hun aanvragen tot hernieuwing van de er-kenning behandelt.

Luc Vanheerentals

DeErkenningscommissieisbevoegdvoordetoekenningvandetitelvanberoepsjournalistaanjournalistendieaandevoor-waardenuitdewetvan30december1963voldoen.Diekomeneropneerdatmenjournalistiekwerkmoetverrichtenvooreenmediumvan‘algemeneberichtgeving’,ditinhoofdberoepenzondercommerciëlenevenactiviteit.DeErkenningscommissieiswettelijktevensgelastmeteenvijfjaarlijkserevisievanalleerkenningen van beroepsjournalisten. Op dit ogenblik looptzo’nhernieuwingsrondevoordeperiode2012-2016.De Erkenningscommissie is paritair samengesteld uit uitge-versenberoepsjournalisten(dielaatstenwordendoordeVVJaangeduid). Administratiefwordt de commissie door de VVJondersteund,maar zeneemthaar beslissingenwel volledigonafhankelijkvandejournalistenvereniging.Nogalwat freelancers klagendezerdagenoverdeveledo-cumenten die ze aan de Erkenningscommissie moetenvoorleggeninhetkadervandehuidigevijfjaarlijksehernieu-wingsronde. De commissie vraagt die documenten zowelom het beroepsinkomen te kunnen controleren als om nategaanofhetwettelijkecumulatieverbodmetcommerciëlenevenactiviteiten niet overtredenwordt. Concreet vraagt deErkenningscommissie kandidaat-beroepsjournalisten om eenkopievanallefacturenendefiscaleaanslagbiljettenvandevoorbijetweejaar.Ophaarnieuwewebsitewww.cebj.belaatdecommissieexplicietwetenvolgendeactiviteitenalsonver-enigbaarmet de titel vanberoepsjournalist te beschouwen:reclamemaken,propagandavoeren, public relations verzor-genvoornatuurlijkeofrechtspersonen…

Bijdestartvandehuidigehernieuwingsrondeenkelemaandengeleden had de VVJ-bestuursraad de Erkenningscommissiegevraagd “om voor de freelancers een zekere pragma-tischewelwillendheid aan de dag te leggen”. De VVJweesdaarbij concreet naar het combinatieverbodmet commerci-ele nevenactiviteiten. “Gelet op de precaire financiële situ-atievanvelezelfstandigejournalistenmagdezevoorwaardebest soepelworden ingevuld”, zo stond ineenbriefaandeErkenningscommissie.“Uiteindelijkisdefinaliteitdatdejour-

nalist vandenodigeonafhankelijkheidgetuigt, endaarvoorishetallerminstnodigelkefinanciëlebijverdienstealsonver-enigbaartezienmetdeerkenningalsberoepsjournalist.”

geweigerd

Diverse freelancers zeggen nu te ervaren dat de commissienietopdezelfdelijnzit.Zomeldteenzelfstandigjournalistmet25 jaar anciënniteit dat de hernieuwing van zijn erkenninggeweigerdwordt omdat hij volgens de commissie “belang-rijke opdrachten aanvaardde voor commerciële bedrijven”.Volgensde betrokkeneginghetevenwel“omtypisch jour-nalistiekeopdrachtenzoalseeninterviewenhetschrijvenvaneenartikel”.Opdrachtendiedejournalistnaareigenzeggencorrectjournalistiekafhandelde.Een andere freelancejournalist, met 15 jaar anciënniteit,werdgevraagdafstandtedoenvanzijnerkenningomdathijschrijfwerkdeedvoor “commerciëlemagazinemakers” zoalsMagelaanofHet Salonenomdathijmeewerkteaancommer-ciëlevideo’s.Demanwijstechteropdefinanciëlenoodzaakvandergelijkeopdrachtenwegensdesteedsdalendetarievenvoorfreelancersbijdegrotemediahuizen.“Wieheefterbo-vendienaangetoonddatdezecombinatieonzejournalistiekeintegriteit zou aantasten?” Hij wijst er daarnaast op dat deErkenningscommissie loontrekkende journalisten niet in de-zelfdematecontroleertopneveninkomsten.Sommige kandidaat-beroepsjournalisten huiveren er verdervoorhuntarievenaandecommissieovertemakenuitschrikdat concurrenten die gegevens misbruiken. Weer anderenmenendatde commissieniethet rechtheeftomdebelas-tingsaangifte op te vragen omdat daarin ook het inkomenvermeldstaatvandepartner.Endanzijnernogdejournalis-tendieeenvennootschaphebbenopgericht,enaanwiedecommissiedevolledigeboekhoudingopvraagt,ookalheeftdieookopandereactiviteitenbetrekking.Alvast enkele freelancers van wie de erkenning niet wordthernieuwd, overwegen verdere stappen te zetten. Dat be-tekent om te beginnen een eventueel hoger beroep bij deErkenningscommissievanBeroep.

S C H E E F B E K E K E N

“Hetjournalistiekevakisdejongstetijdfelvervrouwelijkt.Opleidinggevendepositiesisdatminderhetgeval,alisdeVRTmetSandraDePreteralsceoeenuitzondering.Manofvrouwiseigenlijkirrelevant.Kwaliteitengoedejournalistiekereflexenmoetendemaatstafzijn.”Isabel albers, nieuwe hoofdredacteur van De Tijd, in AchterHetNieuws.be op 11 augustus 2011

“MisschienkanhetleeddatNews of the WorlddefamilievanMillyDowlerheeftaangedaaneenwake-upcallzijnvooriedereendie zichmetdeze inwezenwondermooie stielbezighoudt. Jekunt jenietverstoppenachterflinterdunne schaamlapjesoververmeendemaatschappelijkerelevantieombinnentedringenindeprivatewereldvanindividuen.Ofdatnudertienjaaroudeslachtofferszijnofpremiersinlopendezaken.”Yves Desmet in de Morgen van 7 juli 2011

“Hetideeisomgeenvragentebeantwoorden.Niets.Watgajehieranderskrijgen?Hebtgegezienwathierallemaalindezaalzit?”N-Va-kopstuk Bart De Wever in een fluistergesprek met partijgenoot Ben Weyts vlak voor de belangrijke persconferentie waarop de N-Va de formateursnota-Di Rupo afschoot, onderschept door De Standaard op 7 juli 2011

“L’idole De Wever nous inquiète. Nous sommes assez inquiets de voir cette concentration de pouvoir entre les mains d’une seule personne qui peut décider du sort de tout le pays. Et nous avons écrit cela parce que les événements prennent une mauvaise tournure. Nous savons que c’est un risque à l’égard de notre public. Nous savons que parmi notre million de lecteurs nous avons sans doute plus de 200.000 fans de De Wever. Mais notre point de vue a été exprimé en sachant le caractère sensible.”Luc Van der Kelen, commentator Het Laatste Nieuws, in Le Soir van 13 juli 2011

6

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

augustus 2011

JOURNaLIST KRIJgT ONVOLDOENDE LOON NaaR WERK

HR-dienstenbedrijf Randstad peilde zopas naar de meest en minst aantrekkelijke beroepen in het land. Krijgt journalistiek de prijs voor de baan met de meeste afwisseling, dan blijft het vak in de globale beoordeling steken op een weinig benijdenswaardige 35ste plaats.

Randstadonderzocht112beroepen.Hetbedrijfgingnahoehoog ze scoren voor vijf bouwstenen: loon, balans privé-werk,werkomstandigheden, afwisseling en uitdaging.Watde bouwsteen afwisseling betreft, scoort journalistiek hetbestevanallemaal.Voor‘uitdaging’danweereindigtonzestielopeenmooievierdeplaats,nabedrijfsleider,chirurgensporter.Wat de vergoeding betreft eindigt journalistiek slechts opplaats 46. Hier gaan enkele uitgevers alvast niet vrijuit.Alleszinshetgrosvandefreelancersheefthetaartsmoeilijkomfinancieeldetouwtjesaanelkaarteknopen.Uiteindelijkverlatenvelengedesillusioneerdhetberoepvooreenjobdiemeer financiële zekerheid biedt. Het slechtst gediend zijnzekerde fotografen. Sindshet digitale tijdperk zijn intrededeed,wordenookschrijversgedwongenomindehuidvanfotograaftekruipen.Wat de werkomstandigheden betreft strandt journalistiekslechtsopstek58.Debestecombinatievanwerkenprivéle-venbiedtvolgensdeondervraagdenhetberoepvanlokale

ambtenaar.Voordiebouwsteenbelandtjournalistiekslechtsopdehonderdsteplaats.Alvastopregionaalniveaumoetenvele journalistennueenmaal zevendagenopzeven inzet-baarzijn.Datmaaktdecombinatiemeteenvasterelatienogaltijdmoeilijk.Eengrotegroepondervraagdenvindthetberoepvanjourna-list,ondanksalles,welnogaltijduitdagend.Alleenjammerdatdecarrièresrelatiefsnelaflopen,geletopdepraktijkenvanwerkgeversom ‘oudere’ journalistenwegens ‘teduur’aandekantteschuiven.

Bernard Vancraeynest

Beroepen met de meeste afwisseling:

journalist1. architect2. arts3. chirurg4.

Beroepen met de hoogste uitdaging:

bedrijfsleider1. chirurg2. sporter3. journalist4.

Met grote verbazing hebben we op de Story-redactie delaatsteeditievanDe Journalistzittenlezen.Geziendemanopdecover,YvesLetermedus,onswelinteresseerde,haddenwebesthogeverwachtingen.Helaas,hethelenummerwaseenaaneenschakelingvaneenzijdigeensomshelemaalnietbeargumenteerdekritiekopStory.Oppagina2 lazenwebijvoorbeeld: “Depremier had (...) wel andere storiesaan het hoofd, maar brak niettemineen lans voor de persvrijheid.” Alsmijn jonge redacteurs en ikzelf metéén gevoel achterblijven na de me-diastorm, is het wel dat het erbar-melijkgesteld ismetdepersvrijheidindit land,enzomogelijknogergermet die in één bepaalde straat: deWetstraat. Waarom zocht niemanduitwaaromdepremierinHet Laatste Nieuwsloogoverzijnomgangmetdevrouwinkwestie?Oppagina7vindenweeeninterviewmet–dedoormijzeergerespecteerde – TomNaegels. JammerdatNaegels inditdossier veeleer kritischwas voor Story. Collega’s als HildeSabbeofDouglasDeKoninck,dieopzijnminsteengenuan-ceerderemeninghaddenoverdezaak-Leterme,werdennietgeïnterviewd,maardatzalweloptoevalberusten.DatDe Journalistoppagina19eindigdemetdelaatsteCIM-cijfers,kononsenkelverheugen.Tevroeggejuicht,zobleek.“Story ging het voorbije jaar met een kleine 5% vooruit.Maardatbladkamptmomenteeldanweermetanderepro-blemen.”Triestigenzuurklinktdat.DeenigebijdragedieikkonsmakenwasheteditovanVVJ-voorzitterMarcVandeLooverbosch.DetitelPornojournalistiek

nodigde tenminste uit tot lezen. En erwaren argumentenwaar je kunt op antwoorden. Zo gebruikte hij het hellendvlak-argument: wat Story heeft gedaan, zal ons allemaalhet moeras insleuren. Als dat een moeras wordt waarinwe transparant teweten komen hoe politici hun adminis-

tratiewillenbevolkenmetfamilieenvrienden, hoe politici hun minnareslaten voorgaan op politieke onder-handelingen, hoe politici in kiescam-pagneswaardenverdedigendiezeinhuneigenlevenvlotjesvergeten,danverheugikmijalomdegeurenuitdatmoerasoptesnuiven.Erblijvenalleensms’enover,betoogtVan de Looverbosch. Hoe komt dat?ZijneigenVRTheeftgesmeektomookde minnares van Leterme te mogeninterviewen. Ikhebdatvoorhenge-regeld.Devrouwzeivoordecamera

dat de premier loogwanneer hij alles ontkende. Ze deedhaarfijnuitdedoekenhoehetzijnideewasomhaareenjobbijBuitenlandseZakentebezorgen.MaardatallemaalwerddusmaarmooinietuitgezondendoordeVRT.Puntblijftdateenvakbladeneenverenigingdieonsalle-maalmoetenvertegenwoordigen,nieteenzijdigzo’nonder-werpkunnenbenaderen.Nietallejournalistenaangeslotenbij deVVJ denkenhetzelfdeerover.Het is hier nietde re-dactie van Story tegen de rest.Demeningenzijnduidelijkverdeeld.Maar daar viel niets over te lezen in het vorigenummervanDe Journalist.

Frederik De Swaefhoofdredacteur Story

Frederik De Swaef (links) en Thomas Siffer van Story (foto Frederik Bevens/PhotoNews)

De Journalist en Letermes sms-affaire: Story reageert

w

7

VRT-NIEUWS KRIJgT NIEUWE OPDRaCHTEN maaR gEEN EXTRa gELDDe nieuwe beheersovereenkomst tussen de Vlaamse regering en de VRT houdt voor de nieuws-redactie van de omroep diverse nieuwe opdrachten in voor de periode 2012-2016. maar geld om dat te betalen wordt niet begroot.

Luc Vanheerentals

VolgensdebeheersovereenkomstmoetdeVRT-nieuwsredactiedekomendejarenmeeraandachtbestedenaanbuitenland-se en Europese berichtgeving, aan onderzoeksjournalistiekook, en moet er voor elke journalist een opleidingtrajectwordenuitgewerkt.Eigenaardiggenoeggaatdieuitbreidingvan het takenpakket niet gepaard met een toename vandemiddelen. Vakbondsman IvoHendrix (CCOD): “Dedirec-tieheeftmijlatenwetendatervoordenieuwsdienstgeenextra-middelen begroot zijn. Dat betekent dat de invullingvandezenieuweopdrachtentenkostezalgaanvanandereactiviteiten.”Dehoofdredactievandenieuwsdienstwachttehalfaugustusnogopeenbriefingoverdebeheersovereenkomstmetdedirectie.InafwachtingwillenLiesbetVrieleman&Co.lievernietreageren.Hetbrengenvannieuwswordt indenieuwebeheersover-eenkomstalleszinsbestempeldals“dékernopdrachtvandeopenbareomroep”.“HetVRTNieuwsmoeteenbetrouwbareendeskundigegidszijndieopeentoegankelijkemaniercor-recte engefundeerde informatie enduiding verstrekt.”Denieuwsdienstmoet daarbij ook waken over “een genuan-ceerde beeldvorming en een evenwichtige vertegenwoor-digingvanalleVlamingen”.Omdekwaliteitvanzijnprogramma’steverbeterenmoetVRTNieuwsbinnenhetjaar“eengeïntegreerdkwaliteitstraject”uitwerken.Iederejournalistmoetovereenopleidingaanbodbeschikken waarin dossierkennis, specialisatie, interview-technieken,deontologie,beeldvormingendiversiteitcentraalstaan.Nogbinnenhetjaarmoeteenplanwordenopgemaaktomzowelindejournaalsalsinanderenieuwsprogramma’smeer aandacht te besteden aan buitenlandberichtgevingeninternationaleduiding.Omdetweejaarmoetoverdezeevolutie worden gerapporteerd. Diepgravende reportagesen onderzoeksjournalistiek moeten een structurele plaatskrijgeninhetnieuwsaanbod.Jaarlijksmoetenminstenstienzelfgemaaktetelevisiereportageswordenuitgezonden.

Jobs

De VRT mag voor de nieuwsdienst dan geen bijkomendefinanciering hebben, dankzij de nieuwe beheersovereen-komstkrijgtzeer inhetalgemeenweldegelijkextramid-delen bij. “Qua financiering zitten we niet slecht” zegtCCOD-vakbondsman Ivo Hendrix. “Van een luxepositie isechtergeensprake.”DeVlaamsebasisdotatievoor2012bedraagt293,4miljoeneuro,tegenover275,2miljoeneuroditjaar.Hetplafondvoorcommerciële inkomsten werd bovendien opgetrokken van55,8tot68,4miljoeneuro.Hendrix:“Rekeninghoudendmetallerleifactorenkomenwijuitopeentotaalvan11miljoeneuroextramiddelenin2012.Tegenoverdieextramiddelenstaanechterookheelwatbijkomendeopdrachten.Vandie11miljoeneuromoet1miljoengestortwordeninhetpensioen-fondsenmoeteenstructureeldeficitvan5miljoenwordenweggewerkt.Met de overblijvende 5miljoenmoeten dan

eerst de nieuwe opdrachtenmet betrekking tot het derdenet,hetaanbodaanjongeren,cultuur,diversiteit,ondertite-lingenaanbodgehoorgestoordenwordenwaargemaakt.”VoorhetwegwerkenvanhetdeficitverwachtHendrixbin-nenkorteennieuwbesparingsplan.Daarbijzalopnieuwge-trachtwordendeefficiëntieteverhogen,maareennieuwepersoneelsverminderingkomterniet.IvoHendrix:“Deher-structureringvanvorigjaarheeft279voltijdsejobsgekost,en die operatie loopt nog tot halfweg2012. De VRT heeftdeafgelopenmaandentrouwensweerbijkomendemensenaangeworvenomdatdeafvloeiingendegoedewerkingvandienstenofprogramma’s inhetgedrangbrachten.Voordeeerste helft van dit jaar ging het om 90 nieuwemensen,onderwieookjournalistenopdenieuwsdienst.”

Vmma: ‘Tournée générale voor de VRT’Deprivatemediasector,endecommerciëleomroepeninhetbijzonder, zijnallesbehalve te sprekenoverdenieuwebe-heersovereenkomstvoordeVRT.PeterQuaghebeur,directeur-generaalVMMa,inDe Morgen:“DeVRThaaltzijnslagopveleniveausthuis.Ditiseentournéegénéralevoordeopenbareomroep.Ikverondersteldathetdaarfeestzalzijn.”OndermeerhetderdenetdatdeVRTmaginrichtenalsjon-gerenzender isdeVMMaeendoorn inhetoog.“Ditzaldeopenbare omroep nog dominanter maken, en bovendienisinhetbuitenlandalaangetoonddateenspecifiekjonge-renaanbod niet werkt.” Quaghebeur stoort zich daarnaastaanhet gestegenplafond voor commerciële inkomstenbijdeVRT.“Hettv-landschapzalbinnenkortmetdeovernamevanVT4drastischveranderen,endezebeheersovereenkomstmaakthetallemaalnogveelmoeilijker.”(PD)

Regionale tv-zenders luiden alarmklok“Zonderextrageldvandeoverheidzijnvijfvandetienregi-onalezenderstendodeopgeschreven.”DatzegtFrankBellvanATVinDe Standaard.Daarmeekapittelthijhet‘reddings-plan’voorderegio-omroependatVlaamsministervanMediaIngridLieten(sp.a)beginjuliheeftvoorgesteld.“Deministerbelooftwelenkeledingen,maar intussenkrijgenwegeencentmeer.Endoordecrisiszijnweveelinkomstenkwijtge-speeld.”Frank Bell herinnert eraan dat de regionale zenders elkedageennieuwsbulletinmoetenmakenendatditeendureaangelegenheid is. De jaarlijkse beschikbare overheidssub-sidievan165.000euroblijktnetvoldoendeomvierwekennieuwstemaken.FrankBell:“VoorzenderszoalsATV,dieooknogandereprogramma’smaken,ishetgeldnatweewekenalop.”De regionaleomroepenberekendendat ze jaarlijks2 miljoen euro aan overheidsgeld nodig hebben om teoverleven in plaats van de ‘aalmoes’ die ze nog steedskrijgen.(PD)

8

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

augustus 2011

JOURNaLISTEN IN HET VIZIER VaN DE STaaTSVEILIgHEID

Elke maand bezorgt de algemene Vereniging van Belgische Beroepsjournalisten (aVBB) een ge-actualiseerde lijst met erkende beroepsjournalisten aan de Staatsveiligheid. Daarop staan voor elke journalist de naam, voornaam, erkenningsnummer en geboorteplaats vermeld.

Kristof Clerix

DemaatregelishetgevolgvandeWet op de bijzondere inlich-tingenmethoden,dieeenjaargeleden(op1september2010)inwerking trad.De zogenaamdeBIM-wet laat deBelgischegeheimedienstenondermeer toe telefoons af te luisteren,e-mailsteonderscheppenenafluisterapparatuurteplaatsen.WanneerdeStaatsveiligheidofdemilitaireinlichtingendienstADIV die bijzondere inlichtingenmethoden willen inzettentegenberoepsjournalisten,danmoetenzedaar-voorechterbijkomendegarantiesgeven.Netalsadvocatenenartsengenietdeberoepscategorievandevierdemachtextrabescherming.ZoishetindeBIM-wetbepaald.Indeeerstehelftvan2011werdenalvastzevenbijzondere inlichtingenmethoden opgestarttegen journalisten. Journalistiek is dan ook eenklassiekedekmantelvoorgeheimediensten.

EenjaarnadeinwerkingtredingvandeBIM-wetblijkt dat de wetgever een aantal bepalingeninzake journalisten best verder uitklaart. EeneerstecrucialevraagishoedeBIM-wetzichver-houdttotdeWet tot bescherming van de journa-listieke bronnen(7april2005).De Bronnenwet stelt dat journalisten enkel opvordering van een rechter ertoe gedwongenkunnen worden hun bronnen vrij te geven, endatenkelalsdaardoormisdrijvenkunnenwordenvoorkomendieeenernstigebedreigingvormenvoordefysiekeintegriteitvanéénofmeerpersonen.Deinformatiemoetdaarbijboven-dienvan“cruciaalbelang”zijn,enmagopgeenenkeleanderewijzeverkregenkunnenworden.DeBIM-wetopzijnbeurtsteltdatinlichtingendienstengege-vensbeschermddoorhetbronnengeheimenkelmogeninkij-kenalszevoorafoverernstigeaanwijzingenbeschikkendatde journalist persoonlijk enactiefmeewerkt (ofheeftmee-gewerkt)aanhetontstaanofdeontwikkelingvaneenpoten-tiëlebedreiging.Indatgevalmogendeinlichtingendienstendusspecifiekeenuitzonderlijkemethodenaanwenden(zoalstelefoontap),zijhetnaeeneensluidendadviesvaneenbe-stuurlijke commissievandriemagistraten –de zogenaamdeBIM-commissie.Maar wat als die potentiële bedreiging géén gevolgen zouhebbenvoordefysiekeintegriteitvanéénofmeerpersonen?Wordt de journalist in dat geval dan toch beschermd doorde Bronnenwet? Paul Van Santvliet, voorzitter van de BIM-commissie,erkentdatereendiscrepantiebestaattussenbeidewetten.VanSanvliet:“Mijnsinzienskanhetbronnengeheimgeschondenwordeninhetgevaldejournalistpersoonlijkenactiefbetrokkenisénereenrechtstreeksverbandismetdebedreiging.DeBIM-wetstaatnietbovendewetophetbron-nengeheimmaarisvanlateredatum,waardoorhetadagiumlex specialis derogat legi generalidienttoegepastteworden.Debijzondereregelheeftvoorrangopdealgemeneregel.”

Definitie van journalistEen tweede discussiepunt is de definitie van een journalist.DeBIM-wetverwijstmetdetermjournalistnaarerkendebe-roepsjournalistenvolgensdewetvan30december1963.DeBronnenwetgaatuitvaneenruimeinterpretatieengeldtbij-voorbeeldookvoorburgerjournalistenenbloggers.

“De wetgever heeft in de BIM-wet heel expliciet voor eenduidelijk omschrijfbare groep van beschermde journalistengekozen”, zegt Pol Deltour van de VVJ/AVBB. “De wet van1963opdeerkenningvanberoepsjournalistenlaattoeomtewerkenmetpunctuele lijsten.Ookbuitenlandse journalistenkunnenopbasisvandiewetofficieelerkendwordenenkrijgendanhetstatuutvanberoepsjournalist.Hetgaatomeen700-tal

mensen bovenop de zowat 4.500 Belgischeerkendeberoepsjournalisten.ElkemaandbezorgtdeAVBBeengeactualiseerdeversievandielijstaan de Staatsveiligheid. Daarop staat voor elkejournalist de naam, voornaam, erkenningsnum-merengeboorteplaatsvermeld–formelegege-vensdieindentificatietoelaten,zondermeer.”Maar wat met (buitenlandse) journalisten diein België géén erkenning hebben aangevraagdenbijgevolgnietopdelijstvandeAVBBstaan?VolgensPaulVanSantvlietvandeBIM-commissiegeldt voor hen geen bijzondere bescherming.ProfessormediarechtDirkVoorhoof (Ugent)nu-anceert echter: “Inlichtingendiensten mogenevenmin bij niet-erkende beroepsjournalistenzomaar tot allerlei snuffelwerk en onderzoeks-maatregelenovergaan.”Voorhoofverwijstdaarbijnaar een arrest van het Europees Hof voor deRechtenvandeMens.Indezaak-Sanomastelde

deGroteKamervanhetHofop14september2010datenkeleen(onderzoeks)rechterofeenandereonafhankelijkeofon-partijdigeinstantiekanbeslissentotinzagevandocumentendieinformatiebevattenvanjournalistiekebronnen.

Rol van de PersbondWanneerinlichtingendiensteneenuitzonderlijkemethodein-zettentegeneenjournalist,danisdevoorzittervandeBIM-commissieverplichtomdaarovervoorafdenodigeinlichtingenteverstrekkenaandevoorzittervandeAVBB–inconcretodevoorzittersvandeVVJendeAJP.Diezijntotgeheimhoudingverplicht. Maar wat is de logica achter het informeren vanMarcvandeLooverboschalshijdaarovernooitmeteenwoordmagreppen?Deltour:“DeAVBB-voorzitterkanweliswaareenonderzoeksmaatregel niet blokkeren, noch kan hij hieroverextern communiceren,maar toch is het verplichte in kennisstellenopzichwellichteenmaatregeldieinlichtingendienstentotterughoudendheidzalbewegen.”VanSantvlietvandeBIM-commissieheeftechtervragenbijdebepalingindewet:“DelogicavandemeldingsplichtaandevoorzittervanAVBBisvertezoeken.Hetcontactvindtimmersplaatsopeenogenblikdaternoggeengegevenszijnverza-meld.DemeerwaardevandetussenkomstvandeAVBBisdanookuiterstbeperkt.Het contact zouveelbeterplaatsvindennadatdegegevensverzameldzijn.”Intussenzorgenvoorzichtige journalistenerbestvoordatzezelfdenodigemaatregelennemenomhunbronnenafdoendtebeschermen.

Dit artikel is een ingekorte versie van een bijdrage die in december 2011 verschijnt in een themanummer over de BIM-wet in het criminologisch tijdschrift Orde van de Dag (uit-geverij Kluwer).

Alain Winants, grote baas van de Staatsveilig-heid (Foto François Wal-schaerts/Belga)

Binnengluren bij de vierde macht – een chronologieIn een interviewmet dewebsite• www.targetBRUSSELS.be geeft een voormalige topman van de Staatsveiligheid toe dat zijn diensttijdens de KoudeOorlogwel eens Belgische kranten enmagazines gebruikte omdesinformatie te verspreiden. Daarnaast zette deStaatsveiligheidjournalisteninalsagent provocateurombuitenlandsespionnenteontmaskeren.

Ookbuitenlandse inlichtingendiensten interesseerdenzichvoorBelgische journalisten. Inde jaren tachtig steldedeTsjechoslowaakse•geheimedienstdossiertjesopoverFrans Verleyen (hoofdredacteurKnack)enbuitenlandredacteursFrank Schlömer (De Morgen)enFreddy De Pauw (De Standaard).

Inapril1992namjournalist• guido Kindt ontslagbijDe StandaardnadathijbeschuldigdwasvanspionagevoordeKGB.Demanzateentijdjeinvoorarrest,maarwerduiteindelijknooitveroordeeld.Zopasnog,injulijl.,ginghijinDe Morgenovertoteenpubliekebekente-nis.

Telegraaf • -journalistenJoost de Haas en Bart mos ontdekteninmei2006datzemaandenlangdoordeNederlandsegeheimedienstAIVDwarenafgeluisterdengeobserveerd.Ineenkortgedingbevalderechtbankvan’s-GravenhagedeAIVDhetafluisterenenobserverentestakenenhetverzameldemateriaaltevernietigen.InhogerberoepoordeeldederechterdatdeAIVDinbeginselweljournalistenmagafluisteren,maardaarinzeerterughoudendmoetzijn.

DeDuitse• Bundesnachrichtendienst (BND)monitordemaandenlangdee-mailcorrespondentietusseneenreportervanDer SpiegelendeAfghaanseministervanHandelenIndustrie.Nadathetnieuwsinapril2008uitlekte,boodBND-chefErnstUhrlauzijnexcusesaan.TweejaareerderwasdeBNDalinopspraakgeraakttoenbleekdatdedienstjarenlangjournalistenvanDer SpiegelenFocussystematischhadbespioneerd.

Voormaligjournalist• Claude moniquet,dieondermeerschreefvoorhetWaalseweekbladCiné Télé Revue,gafin2009toedathijgedu-rendetwintigjaarvooreenFranseinlichtingendiensthadgewerkt.IntussenheefthijinBrusselzijneigenprivé-inlichtingendienstopge-richt,hetEuropeanStrategicIntelligenceandSecurityCenter.

Infebruari2009lekteeeninternenotauitwaarindeDirectieVeiligheidvande• Europese Commissiewaarschuwtvoorinlichtingenwerkdoorjournalistenenlobbyisten:“Nieuwegevallentonendathetspionagegevaardagnadagtoeneemt.”

In• De Telegraafvan28maart2009publiceerdejournalisteJolande van der graaf hetartikel‘AIVDfaalderondIrak’.DedienststartteeentelefoontaptegenvanderGraaf,diedaaroverklachtindiendebijdeCommissievanToezichtbetreffendedeinlichtingen-enveiligheids-diensten(CTIVD).Dieoordeeldedatdetelefoontapdisproportioneelwas,eenanalysediedoorderechtbankinHaarlembevestigdwerd.

TijdensdebesprekingvanhetBIM-wetsvoorstel indeSenaatscommissie JustitiesteldeAlainWinants,administrateur-generaalvande•Staatsveiligheid:“Hetaantal Chinese en Russische journalisten inBrussel,vanwietebetwijfelenisofzeenigejournalistiekeopleidinghebbengenoten,isontstellend.”InDe MorgensprakWinantsvan“ettelijketientallen”nepjournalisten,diehetberoepzoudengebruikenalsdekmantelvoorspionageactiviteiten.

Injuni2011vroegdeNederlandseVerenigingvanJournalistenophelderingvanministervanBinnenlandseZakenPietHeinDonneromdat•AIVD-ex-agentPaul Kraaijer onderdedekmantelvanjournalistzouhebbeningezetvooronderzoeknaarextreemlinkseorganisaties.InFrankrijksteldeYves Bertrand,hetvoormalighoofdvandeRenseignementsGénéraux,inzijnmemoiresdathijmeteenaantaljournalis-tengeprivilegieerderelatieshadenookdealsmethensloot.

IFJ-conferentie

JOURNALISTIEK IN DE SCHADUW VAN DE ANTITERRORISMEWETTEN10-11 september 2011Internationaal Pers Centrum (IPC) – Residence PalaceWetstraat 155, Brussel

Precies tien jaar na 9/11 staat de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ) stil bij de bloedige aanslagen die in New York en Wa-shington aan 3000 mensen het leven hebben gekost en het aanschijn van de wereld ingrijpend hebben veranderd. Maar de IFJ stelt zich daarbij ook de vraag in hoeverre antiterrorismewetgeving over heel de wereld het werk van journalisten heeft bemoeilijkt. De vrijheid van beweging is in elk geval een stuk ingeperkt, en ook de toegang tot informatie, het journalistieke bronnengeheim en de vrijheid van opinie worden op de proef gesteld.

Met onder meerTony Bunyan, Statewatch −Jim Boumelha, voorzitter IFJ −Beth Costa, secretaris-generaal IFJ −Gilles De Kerchove, coördinator anti-terrorismebeleid Europese Unie −Hervé Ghesquière, journalist France 3 en gewezen gijzelaar in Afghanistan −Arne König, voorzitter EFJ −Dunja Mijatovic, OVSE-vertegenwoordiger voor de media −John Nichols, The Nation −Mary Robinson, oud-presidente Republiek Ierland −

Het volledige programma en inschrijvingsformulieren zijn te vinden op www.ifj.org.

Contact: ernest.sagaga@ifj.org of yuklan.wong@ifj.org

tel. 02-235 22 00.

In samenwerking met de AVBB/VVJ

en de OVSE.

10

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

augustus 2011

ZELFDODINg IN VLaaNDEREN BLIJFT EEN PROBLEEm (WaaR OOK DE mEDIa IETS KUNNEN aaN DOEN)

10 september is door de Wereld gezondheidsorganisatie (WHO) uitgeroepen tot Werelddag Suïcidepreventie. Naar aanleiding daarvan herinnert de Werkgroep Verder aan de rol die ook de media kunnen spelen bij het voorkomen van zelfdodingen.

InVlaanderenmakenjaarlijksnogsteedsmeerdanduizendmenseneeneindaanhunleven.In2008warenheter1028.In de week van 10 september maakt Vlaams minister JoVandeurzen de cijfers voor 2009 bekend, maar nu al ver-wachtenexperteneenstijgingvanhetaantalsuïcides,ondermeerwegensdeeconomischecrisis.Zelfdodingisdanookeenthemadatzekermedia-aandachtverdient.Tochwordtdieinformatiehetbestmetdenodigeomzichtigheid gebracht. Dat geldt overigens voor zowelnieuws als fictie. Steeds bestaat immers het risico op eenWerther-ofimitatie-effect.Bepaaldevormenvanberichtge-vingkunnendanvoorkwetsbaremenseneenlaatstedruppelzijnineenreedsovervolleemmer.Om journalisten enige ruggensteun te geven, schreef deWerkgroep Verder in 2007 samenmet de VVJ en deRaad voor de Journalistiek een reeks aanbevelingenvoordemediauit.Onderdeslagzin‘Alsjournalistkanjelevensredden’werdendezedo’sendont’sookher-haaldelijkonderdeVlaamse journalistenverspreid. Inhet kader van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventiewerd deWerkgroep gelastmet het opvolgen van demedia-richtlijnen.Albij algaathetomenkeleduide-lijkerichtsnoeren:erkendecomplexiteitvanzelfdoding,geef informatie over hulpverleningsmogelijkheden,zorgvooromkaderingenrespecteerdeprivacy.Verderverdienthetaanbevelingomonnodigedetails tever-mijden, niet te dramatiseren en de persoon die doorzelfdoding isgestorvenniet teverheerlijkennochhetvoorvaltedramatiseren.Sinds 2010 zijn deze mediarichtlijnen overigens op-genomen in de nieuwe Code van de Raad voor deJournalistiek.Inartikel24heetdat:Wanneer over ge-vallen van zelfdoding wordt bericht, respecteert de journalist de privacy van de betrokkene en van de na-bestaanden, hij vermijdt dramatisering, gedetailleerde beschrijving en positieve voorstelling van de feiten.

DeWerkgroepVerderheeftdemediaaltijdgezienalseenbelangrijkepartnerinhetsuïcidepreventiebeleidinVlaanderen.Westellentrouwensvastdatheelwatjour-nalistenzogoedmogelijkproberenrekeningtehoudenmetonzeaanbevelingen.HetbeletnietdatWerkgroepVerder nog altijd mogelijkheden tot verbetering ziet,enindatverbandgraagverderhaardienstenaanbiedtaanredacties.Zozijnwesteedsbereidommeenatedenkenoverhoeeenreportageoverzelfdodinghetbestgebrachtkanworden.Westaanooksteedsklaaromar-tikelsvoorpublicatienatelezen.Beschouwonsgerustalseensoorthelp-deskdiebijna24/24uteconsulterenisensneladviesenfeedbackkangeven.Voorwiezichwilverdiepeninhetthemazelfdodingofgraageenextrawoordjeuitlegoveronzemediarichtlij-nenwil,organiserenwegraageenlezingofworkshop.

Daarvoor kunnen we steeds op de redactie langskomen.Verder beschikken we over een perslijst van mensen dieiemanddoorzelfdodinghebbenverlorenenbereidzijnommeetewerkenaanreportages.Tot slot reiken we jaarlijks de Media-onderscheiding voorverantwoordeberichtgevingoverzelfdodinguit.DatgebeurtopdeDagvandeNabestaanden,ditkeerop26november2011.

Werkgroep VerderTel. 02 3612128 – 0472 187319info@werkgroepverder.bewww.werkgroepverder.be

Nico De FauwPsycholoog – voorzitter Werkgroep Verder

rj

dag_van_Werkgroep_verder_poster02.indd 1 8/29/07 9:47:32 AM

11

Mens achter het nieuws

HaNS BROCKmaNS (TRENDS): ‘aLS aDVOCaaT HaD IK NOOIT ZOVEEL BELEEFD’

Jan Backx

Er heerst een Aziatische rust in het ruime appartementvan Trends-redacteur Hans Brockmans (48). De wonderenvan meervoudige beglazing. Als Hans demonstratief hetgordijnaandestraatkantwegschuift,komteendrukkebrokAntwerpen-Borgerhout tevoorschijn. Het gaat om de buurtdieookjournalistiekevermaardheidverwierfdoorderecentevoetbalherriemetallochtonejongerenendoordevroegereborst-tegen-borst confrontatie tussenAbou Jahjahen toen-maligpolitiechefLucLamine.Actualiteitvoorjeeigendeur...HansBrockmanszelferfdeoverigensookeenkloekefysiek,vanzijnpa,eenstraatgendarme dievangeenkleintjever-vaardwas.“De job vanmijn vader,met vaakwisselende standplaats,deedmegeborenwordeninHasseltenopgroeieninHobokenenLommel”,legtHansuit.“Ennatuurlijkdroomdehijervandatikhettotrijkswachtofficierzouschoppen.”HansvolgderechtenstudiesinAntwerpenenLeuven.Zijneerstejournalis-tiekestukjesmaaktehijvoorTegenstroom,hetbladvanhetKatholiekVlaamsHoogstudentenVerbond.Daarbovenop was hij ook nog AntwerpsKVHV-preses.“Mijnpolitiekeinteressewasopengebloeidmaarstopmeasjebliefnietinhetvakjevanvendelzwaaiersentrom-melaars”,zegthijdaarover.“Inonzestu-dententijdzagenwedatengagementtochvooralzakelijkeneconomisch.”Netjes afgestudeerd in 1988 vond Hansmeteen de weg naar een journalis-tieke carrière. “Dat jaar ontmoette ikTrends-hoofdredacteur Frans Crols in hetAntwerpsePershuis.HetkliktemeteenenzosolliciteerdeikbijRoulartavoordejobvanEuropa-redacteurbijTrends. Ikkwamalseersteuitdebusenmijndiplomapasteinhetplaatje.Ikherinnermemijndebuutinde Europeseverslaggevingals een fantastische tijd.Hetwasgeenkrampachtigvechtenom jeplekje teveroveren.Deconfratersvananderemediaaccepteerdenmegenereusenwarenniet teberoerdommeherender te introduce-ren. Er heerste een idealistische sfeer bij zowat iedereendiemeeaandewiegvanEuropastond.Zobeleefdeikmeede hoogconjunctuur van wat later schamper het rondrei-zendEuropeescircuswerdgenoemd.FransCrolsbleekeeninspirerende baas te zijn. Zijn redacteurs moesten zoveelmogelijk buiten zijn, dààr was het nieuws! Zo schuimdeikEuropesetops af,zag ikRhodosenpakte ikmijnkoffervoorWashington...Ondertussen zag ikhoehet Europavandestatenevolueerdenaareensupranationaalcontinent. Ikwerdookdespecialist‘splitsing’,enmaaktereportagesoverwatooitTsjechoslowakijewas,overItaliëenCanada.”

Hansbleefnietverschanstbinnendeveiligemurenvanderedactie.Meer dan eens zette hij een stevige brok onder-zoeksjournalistiek neer. “We ontrafelden bij Trends twee

vastgoedschandalenindeVerenigdeStaten.DegedupeerdenwarenvermogendeVlaamsemiddenstanders.Degrootscha-ligeoplichtingenwarentelkensgeorganiseerddoormensenvanhier.GerespecteerdeVlamingen,zegmaar.Ookboeiendwashetonderzoekswerkdatwededenronddehuisjesmel-kersinmijneigenwijk,Antwerpen-Noord.WewonnenerdeDexia-persprijsmee.”Hijdompeldezichverderonderindelouchenamaakindustrie,in industriële spionage, witwasconstructies en frauduleuzevereffenningen.EenabsoluutklapstukwaszijnberichtgevingoverdeverhuizingvaneenDuitsstaalbedrijfnaarChina.In2002 streken duizend Chinese arbeiders neer in DortmundomerdevijftigjaaroudestaalfabriekvanHoesch–veertigvoetbalveldengroot–zorgvuldigtedemonteren.Alleswerdgenummerdverpaktenoptransportgezet.ViadeAntwerpsehavenginghetrichtingSjanghaienzodieperChinain.Eenklusdie250.000tonstaalbetrofeneenvoljaarduurde.Hans:“IkzagtoendeneergangvanhetDuitseWirtschaftswunder

en de opkomst van de Chinese industrie,met daartussen ons eigen Antwerpen,datalsgrotedoorvoerhavennetjesstand-hield.”

VoorBrockmanshoeftergeen tekeninge-tje bij: “Als advocaat had ik in dit levennooit zoveel kunnen zien en meemaken.Bovendien schrijf ik heel graag. En onsschrijven is tocheenheeleindverwijderdvanhetneerpennenvanoeverlozegerech-telijke conclusies.Datbeletnietdat ikdeadvocatuur als sector graag journalistiekvolg.Ikbengeïnteresseerdinvakgebiedenwaar de doorsneejournalist meestal vangeeuwt,maardieonzelezerswelinteres-seert.”

Hans Brockmans is heel zijn carrière trouw gebleven aanTrends,eenuitstapjevantweemaandennaarBelganiettenagesproken.“Ikwaserheelevennieuwsmanager.Maarhet gependel naar Brussel lagme niet.” En zo staat HansnuaangeschrevenalsdeTrends-redacteurdiezijnlichtlaatschijnen over justitie, vastgoed en bouw, vrije beroepenenhaven. ‘Chef’ ishijvanniets. ‘Journalist/redacteur‘zegtvolgenshemmeerdangenoeg.“WiebijTrendseengoedideeheeft,magdatvrijwelmeteenuitwerken”,vertelthij.“Wezijnnietvastgeklonkenaandewaanvandedag.Wehebbenderuimteentijdomafstandtenemenenzakeninhunverbandtezien.Zoschuimenwezeldenpersconferenties af.Wel zoekenwenaar een alter-natief,eencontrast,eenanderemening.Diediepgangga-randeert volgensmij de toekomst van papierenmedia alsTrendsenKnack.Ikobserveermetveelinteressedeimpactvanhetinternet-tijdperkopdejournalistiek.AlsnieuwVVJ-bestuurslidkanikopdatvlaktrouwensdevingernogbeteraandepolshouden.”

12

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list In gesprek

augustus 2011

‘WE WERKEN aLLEmaaL VOOR maCHTIgE BaZEN’

Voor het eerst in tachtig jaar staat een vrouw aan het hoofd van de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ). De Braziliaanse Beth Costa neemt de fakkel over van de Brit aidan White, die er 24 jaar met panache de scepter zwaaide. De IFJ ijvert wereldwijd, en onafhankelijk van ideologie en religie, voor persvrijheid en snelt journalisten in nood ter hulp. Dat is een kolfje naar de hand van vakbondactiviste en feministe Beth Costa. Veertig jaar geleden begon ze als journaliste te werken in haar geboortestad Sao Paulo. Haar aanstelling als secretaris-generaal ziet ze als de bekroning van de decennia die ze aan de verdediging van journalisten en vrouwen heeft gewijd.

DJ: Je ijvert al heel lang voor journalisten en vrouwen. Heb je dat van thuis meegekregen?

Elisabeth Costa: “Toch een beetje. Mijn moeder runde eenfabriekje in de jaren ’20, toen buitenhuiswerken voor eenvrouwtochuitzonderlijkwas.Nahaarhuwelijkwerktezealszelfstandigtraiteur.Mijnvaderwaseenambtenaar.Maarmijnstudies heb ik wel zelf bekostigd. Ik volgde Engels aan deuniversiteitenwastegelijktekstschrijvervooreenopenbareomroep.DaarnabenikzevenjaargaanwerkenvoorTV CulturainSaoPaulo.Indejaren‘70ikgingaandeslagalsresearcherenredacteurinRiodeJaneiroenin1985belanddeikopdeinternationalenieuwsredactievanTV Globo.Ennee, ikzalumijnleeftijdnietverklappen(lacht).Maarverslaggeverinhetveldbenikdusnooitgeweest.”

Was je toen al actief in de vakbond?

“Tussen 1964 en 1985 was een militaire dictatuur aan demacht inBrazilië. Ikwas toen inSaoPaulozeeractief indemilitanteoppositie.Datwastoenheelerggevaarlijkenveelvrienden werden opgepakt. Ik hebzelfmaaréénkeerdrieofvierdagenvastgezeten,dooreenadministratievevergissingdannog,wantzezochteneigenlijkiemandanders.Maarikbennietfysiekgemarteldofzo.Gelukkigwasmijnvadereenambtenaarophetsecretariaat voor Staatsveiligheid enikwerdvlugweervrijgelaten.In1978wasikdeeerstevrouwdieinRiover-kozenwerdalsplaatselijkevakbonds-leider en in 1998werd ik voorzittervandefederalevakbondvoorjourna-listen (FENAJ), ook als eerste vrouw.Ik ben zelfs twee keer tot voorzitterverkozen,alsenigevrouwtotnutoe:niemand ervoor en niemand na mijwaseenvrouw.Inmiddelswasikookgetrouwdenhadiktweekinderen.”

Hoe combineer je dat, twee kinderen en twee jobs?

“Ik hebmoedige kinderenwant als vakbondsafgevaardigdemoestikvaakweg.Gelukkighadiktoentweevriendinnenopwieikkonrekenen.Moeder 2enmoeder 3noemdeikdie,ikwasmoeder 1.Alsikhetdrukhadzorgdemoeder2ofmoeder3voormijnkinderen.Ikhebhenvaakgevraagdofzehetergvondendatikzovaakafwezigwas.Zezeidenaltijd:‘Nee,jegelooftniethoeaanwezig jebent,ookalben jenietthuis.’Iknoemdemezelftoentelemama,telefoonmoeder,altijdaandelijnmetmijnkinderen.Maarzehebbenerdusnietondergeleden.”

Veel Brazilianen hebben roots in Portugal en afrika. Heb jij daar nog familie?

“Ja, in Tras-os-Montes, vroeger een heel arme streek. Mijngrootvader aan moederskant is van daar rond 1890 uitge-weken naar Brazilië. Mijn vader daarentegen is een echteBraziliaan.ZijnvoorouderswarenslavenuitAfrika,autochtoneIndianenenNederlanders.Hijwasduseenmulatto,hadeendonkerehuidenfellegroeneogen.Maarmijnjongstezusiszo blank als de familie vanmijnmoeder. Als je ze ziet danvermoedjeechtnietdatwezussenzijn,zezoueigenlijkjouwzuskunnenzijn(lacht). Ikbendebruinstevandekinderen,mijnvadernoemdemealtijdPretinha,Blackie.”

Waarom, denk je, ben jij uitgekozen als de nieuwe secre-taris-generaal van de IFJ?

“Tussen2001en2004vertegenwoordigdeikalLatijnsAmerikainderaadvanbestuurvandeIFJ.Datwaseeneerstestapindegoeierichting.Bovendienheb ikveertig jaarervaringalsjournalisteenvakbondsactiviste.Zezochtenookiemandvan

buitenEuropaenikwilvandeIFJeenmeer mondiale organisatie maken.Daaromnietminder Europees,maartoch universeler dan vandaag. Wezittenvandaagallemaal inhetzelfdeschuitje. Europa verkeert in een fi-nanciële en economische crisis enveel journalisten zitten zonder job.Nu krijgt Europa ook temakenmettoestanden zoals in Latijns Amerika,AfrikaenBrazilië.”

Is dat niet een beetje overdreven?

“Helemaal niet, we werken al-lemaal voor machtige bazen. Eenrecent voorbeeld: de werknemersvaneenKroatischdagblad,inhanden

van Oostenrijkse eigenaars, eisten hetzelfde salaris als hunOostenrijkse collega’s en gingen staken, en weet je wat ergebeurde?Debazenhebbenallestakersvervangendoorfree-lance journalisten.Zohebbenzedestakersbeweginggebro-ken,metfreelancers.Dekrantiselkedagverschenenzonderdevastewerknemers.Kijk, toen ik in 2001 naar Europa kwam en vertelde dat jeinBraziliëeenuniversitairdiplomamoetvoorleggenomhetberoepvanjournalistuitteoefenen,hebbenzemeongeloviguitgelachen.Maarwezijnprofessionals,netalsingenieursendokters,endiemoetenookeerststuderen.Elkserieusberoepberustopopleidingen,heeftrichtlijnenenbarema’svoorsala-rissen.Waaromgeldtdateigenlijknietvoorons?Omdattotnutoedeeigenaarsvanpersconglomeratenbepalenwievoorze

Monica Moritz

‘De IFJ moet een meer mondiale organisatie wor-den. Daarom niet minder Europees, maar toch universeler dan vandaag.’ (Foto Monica Moritz)

Elisabeth Costa, de nieuwe secretaris-generaal van de IFJ:

w

13

magwerken.Hetgebrekaanwetgevingkomthengoeduit,the best law is no law,dus.”

Vind je dat een journalist lid mag zijn van een politieke partij?

“Ikverdedighetrechtvaneenjournalistomlidtezijnvaneenpolitiekepartijalshijdatgescheidenhoudtvanzijnjournalis-tiekeplicht.InLatijnsAmerikakenikveeljournalistendieeenpartijkaarthebbenentegelijkprofessioneelproberenobjectiefteblijven.Mijnpolitiekemeningmagalleszinsgeenvoorranghebbenopde feiten,enals journalist zal ikblijvenvechtenvoordewaarheid.I will do the right thing!In2006haddelinkse president Luiz Inacio Lula da Silva veel aanhangersonderdejournalisten,maartoenhijenzijnheleomgevingbe-trokkenwaren bij een grootcorruptieschandaal,isdatookuitgebreidindepersbespro-ken. Het publiek heeft rechtop eerlijke informatie, of jeLulanuleukvindtofniet.”

maar kàn een journalist met een partijkaart wel onpartij-dig blijven?

“Politiekmaaktdeeluitvanonsleven,niemandisapolitiek.Wegaannaardestembus,wekiezendekrantdieonzepoli-tiekeovertuigingweerspiegelt.Maar tegelijkvooreenalge-meenmediumwerkenenvooreenpartijbladschrijven,needatkandanweerniet.Geengoedidee,(lacht).Journalistiekiseenpubliekgoed,netalsonderwijsengezondheidszorg.Wijwerkennietalleenvoorgeldenhetmaaktooknietuitofeenjournalistvooreencommerciëleofopenbarezenderwerkt,hijgaatommetinformatieendatdienthetalgemeenbelang.”

Een ideologische affiliatie kan toch tot conflicten leiden?

“Datklopt,ikhadsomsbezwarentegendejournalistiekein-valshoekof de redactionele tendens vaneen reportage.Alsiemandme vroeg om een zin uit een commentaartekst teschrappen,vroegikaltijd:waarom dan wel?Enalsikheterredactioneelechtnieteensmeewas,danvroeg ikommijnnaamernietondertezetten.Zekeralsikvanmijnhoofdredac-teurdanooknogeensfeitenmoestverdraaien,kwamhettotconfrontaties.Maarnavierofvijfkeerbenikwelontslagen.”

Nu sta je aan het hoofd van een federatie die in Europa is opgericht. Hoe goed ken je Europa?

“Tja(aarzelt even),ikhebmetochveelbeziggehoudenmetinternationaalnieuws,veelgekekennaardeBBC,vaakEl PaisenThe Guardiangelezenenveelresearchgedaanvoormijncommentaarteksten.Wewerktenbij TV Globo ookmet veelBraziliaansecorrespondenteninItalië,EngelandenSpanje.IkprobeerhierveelEngelstesprekenenkenookeenmondjeSpaans, Frans en Duits. Natuurlijk maak ik fouten en daarmakenzehiergraaggrapjesover.HetisheelboeiendomdeheletijdEngelstespreken,maarookzeervermoeiend.Ikben’savondsechtkapotvandieinspanning,ensomsookzomoedatikoverschakelopPortugees.Danstaikindegangenroep:‘VandaagspreekikalleenPortugees,enwiemijvandaagwilsprekendoetdatookmaar!’”

Wat vinden je kinderen van je verhuizing naar Brussel?

“Oh,zehebbenmezelfsaangemoedigdomdiestaptezetten.Mijnzoonzei:‘Moeder,alsjeterugblikt,danziejetochdatjeheleleveneengrotevoorbereidingwasopdiejobinBrussel,dusmoet jehetgewoondoen’ (slikt even en pauzeert). Ja,ikwasvoorbestemdvoordie job, denk ik.Maar ikhebwelheimwee, ikmishetstrandvanCopaCabana, ikmisrijstenbonen,onzenationalekost,daarbenikgekop.Ikleefaltwee

maandzondermijnbonen(lacht).”

De IFJ herdenkt straks op 10 en 11 september de tiende verjaardag van de aanslagen in New York met een collo-quium. Wat staat op het programma?

“Deantiterreurwetten,wantdiebemoeilijkenhetwerkvandejournalistenenmoetenafgeschaftworden.Wijzijntegenallewettendiehetwerkvanjournalistenbeperken.Wemoetenindeparlementenlobbyenvoorhetrechtopcorrecteinforma-tie.Neemnupersconferenties, indemocratische landenkunjegewoonvragenstellen.Maar inveel landenbestaatdatniet,daarhebbenjournalistenalleenrechtopmededelingen,endaar heb je natuurlijk niets aan.De IFJ komtwereldwijdop voor persvrijheid, ook binnen de grote persconglomera-

ten, want zij controleren demedia om hun economischebelangen te vrijwaren. Daarproberenwetegenintegaanmetonzewapens:opleiding,kennis, publicaties, ervaring.

DiedelenweookmetAfrikaenanderewerelddelen.DatishetbestewatdeIFJdoet:informatieuitwisselenenjournalisteninnoodhelpen.DiesolidariteitisdehoeksteenvandeIFJ.”

Wat staat er de komende maanden op jouw agenda?

“Toeniksolliciteerdevoordezejobmoest ikantwoordenopdevraag:welke zijn de uitdagingen voor de IFJ en wat moet ze nastreven in de nabije toekomst? Ikhebheelerggeha-merdop communicatie, omdat de IFJ daarmijns inziennietin uitblinkt. Veel journalisten vragen onswaar we eigenlijkmeebezigzijn.Ikgamedanookvooraltoeleggenopdecom-municatiemetderegionalevakbondenenmet ngo’s,zoalsReporters Sans Frontières.Vaakishetzodatdiealleaandachtkrijgenterwijldepersonsdoodzwijgt.SomslijkthetwelalsofRSFmeerdoetvoor journalistendanwij.Maar ikbenervanovertuigddatwijwereldwijddemeestefficiëntestemvandejournalistenzijn.Diengo’shebbenookprojectenoverpersvrij-heidmaarzegaandestrijdmetdemachtigeeigenaarsvanpersconglomeratennietaan.Datdoenwijduswel.”

Hoe ga je de globalisering van de IFJ aanpakken?

“Het centrale secretariaat in Brussel heeft altijd zelf de be-hoeften van de regio’s ingeschat en zijn projecten geëxpor-teerd.Wel,ikgadietrendomkerenenderegio’svragenomonstevertellenwatzijnodighebben.Erzijnteveelabsurdeprojecten.InAfrikaonderzoekenhoehetdaarmetfreelancersisgesteld,datisdaarechtnietaandeorde.Ikwildetransi-tienaareenmeer internationaleaanpakverwezenlijken.DeEuropesenodenzaliknietoverhethoofdzien,wantdanwordtiedereenwoestopmij,maarikzalmetochmeerrichtenopdewereldbuitenEuropa.”

Je vaart dus een heel andere koers dan je voorganger aidan White?

“Aidaniseenbriljantjournalist,eenfantastischesprekerenhijwaseenperfecteambassadeurvandeIFJ.Maarikstreefeenlower profilena.Aidanwasaltijdopstap,ikzalmeerhierinBrusselblijven.Erishierwerkgenoeg.Ikhebzelfsaleenop-ruimdaggeorganiseerd:wehebbengrotestapelspapierendieoveralrondslingerdenweggegooid.Tegelijkzetteikbloemenindebureausen laat ikhiernuBraziliaansemuziekspelen.Eigenlijkbeschouwikmezelfvooralalseenorganisator,eenexecutive manager,diezichoverbudgettenbuigtenfinanci-elezakenregelt.Despotlichtenzalikalleenopzoekenalsdatnodigis.Enpasvolgendjaarzalikookpolitiekactiefzijnenmeerrondreizen.”

‘In veel landen bestaan persconferenties niet. Daar heb je als journalist enkel recht op

persmededelingen.’

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

14

augustus 2011

BoekenJohn brockman (red.)edge.org presenteert: hoe verandert internet je manier van denken?Maven PublishingEdgeiseenclubwaardemeestbriljantegeestenvanonzetijdmetelkaarvangedachtenwisselen.Elk jaarwordtaanalleledeneenvraagvoorgelegdendeantwoordenwordenvervolgensgepubliceerd.Devraagvoor2010was:hoever-andert internet jemaniervandenken?Deantwoordenvan151denkerszijntelezeninditboek.Devraagwordtdanookvanuit allemogelijke hoeken bekeken, en de antwoordengaanquainslagvanzeerfilosofischofwetenschappelijktotuiterst nuchter engebaseerdopdedagdagelijkseomgangmetinternet.Geregeldwordendaarbijwelheelvoordehandliggendebedenkingenbovengehaald,zoalsdatinternethetvergarenvankennis veelmakkelijkerheeftgemaaktmaartegelijkdeconcentratieenhetgeheugenvermindert. Tochwordenerooktelkensweerandereaspectenbelicht.Dieva-riatiewordtmedeveroorzaaktdoordatveelvandeauteursdevraag specifiekophuneigenonderzoeksgebiedbetrek-ken.Wereldschokkende inzichtenstaanerniet inditboek,maarhetlevertwelstoftotnadenken.

gerard Aalders en perry pierik (red.)wikileaks. tussen cyberoorlog en informatierevolutieAspektEnkeleNederlandseauteursproberenmetditboekduidelijk

eengraantjemeetepikkenvandehyperondWikiLeaks. Want ondanks de veelbelovendetitelhebbendemeestehoofdstukkenweinigofnietstemakenmetWikiLeaksopzich.Totmeerdanenkelealgemenebeschouwingenen een stukje over demythologisering vanJulian Assange komt men niet. De meestebijdragenbehandeleneenconcretepolitiekesituatie waar WikiLeaks documenten overheeftgepubliceerd.Zokomenwe ietsmeerteweten over Amerikaanse geheime docu-menten over moslimterrorisme en over deAmerikaanse opvattingen over de toestandinTurkije.Allemaalnietoninteressant,maarzonder ruimerecontextvrijwel zinlozeblad-vulling.

Jonathan SonnstcomebackManteauIndezethrillerspeeltStevenJespersdehoofdrol,eenjour-nalist die ooit een glanscarrière voor zich had maar doorzijn opvliegende karakter, koppigheid en drankgebruiksteedsverderopdeladdervandemediaismoetenafdalen.Uiteindelijk wordt hij aangenomen als misdaadverslagge-verbijOns Geheim,een roddelbladvanhet laagsteallooi.Wanneer een seriemoordenaar, bekend alsDe Slachter, navijf jaarzijncomebacklijkttemaken,zietJesperszijnkansschoonomopnieuwnaamtemakenalsjournalist.Hetont-maskeren van demoordenaar blijkt echterminder vlot telopenalsgedacht.Deroddeljournalistiekspeelteencentralerolinhetheleboek,maarechtdiepwordterophetthemanietingegaan.Hetblijftbijdegebruikelijkeclichés.Datgeldttrouwensvoorheelhetboek.Hetleestvlotenaangenaamenerzittenverschillendeverrassendewendingenindeplot,maarerblijftweinigvanhangen.

Joan hemelseen journalistiek geheim ontsluierd. de dubbelmonarchie en een geval van dubbele moraal in de nederlandse pers tijdens de eerste wereldoorlogSpinhuis UitgeversJoan Hemels baseerde dit werk op de af-scheidsredediehijalsprofessorcommunica-tiegeschiedenishieldaandeUniversiteitvanAmsterdam.ZelfooitbegonnenalsjournalistlagdeverdedigingvandepersvrijheidHemelssteedsnaaanhethart.Datbetekentnietdathijblindwasvoordefoutenvandepers.InditboekdoethijuitgebreiduitdedoekendatdeNederlandsejournalistentijdensdeEersteWereldoorlog niet zo neutraal waren als zezelfgraagbeweren.Meerspecifiekbespreekthijdeinspanningen–metregelmatigsucces–vandeOostenrijks-HongaarsemonarchieomzichzelfopeenpositievemanierinhetNederlandsenieuwstekrijgen.DezeervindingrijkeRobertSaudekbijvoorbeeldtroknaarNederlandenbegondaarhetHollandsch Nieuws-Bureau,datalgemeenalszeerneutraalenbetrouwbaarwerdbeschouwdenopdiemanierveelinvloedverwierf.Het boek krioelt van namen en plaatsen en leest daaromniet altijd even vlot, ook al omdat pas tegen het eind degebeurtenissenenigszins ineenalgemenecontextwordengeplaatst.Maar het is boeiendematerie, die aantoont datsommige dingen in het journalistieke wereldje wel nooitzullenveranderen.

internationaal cartoonfestival knokke-heistcartoons 2011Davidsfonds UitgeverijDitjaarvierthetInternationaalCartoonfestivalvanKnokke-Heist zijnvijftigsteverjaardag.Vandeduizenden inzendin-gendiedeorganisatorenookdit jaarweeruit binnen-enbuitenlandontvingen,vindjeinditboekjededoordejurymeestgeapprecieerdeprenten.Detweedeprijs(de‘ZilverenHoed’)gingtrouwensnaareenBelgenookdeDavidsfondsCartoonprijs werd door een landgenoot weggekaapt.Sommige cartoons verwijzen naar de actualiteit, terwijlandere veeleer tijdloos zijn. De prentenwerden losjes perthema ingedeeld,waardoor je verschillende benaderingenvaneenzelfdeonderwerpmetelkaarkuntvergelijken.

katheline de lembreMedia onder de loep. een inleiding tot de media- studiesAccoDitiseenbasishandboekvoorstudenten,waarinzekenniskunnenmakenmethetbegrip massamedium en ander media-gerelateerde fenomenen. Er wordt ookeenoverzichtgegevenvandeVlaamsekrantenen tijdschriftenenvandedigi-talemedia.Specialeaandachtiservoormediamarketing, en er wordt ook uit-geweid over de toenemende commer-cialisering en concentratie in de sector.Meerdaneeninleidingindesectorisditzekerniet,enwiereedsactiefisalsjour-nalistkanditboekdusrustiglinkslatenliggen.

door Marleen Sluydts

Katheline De Lembre

Media onder de loep

Een inleiding tot de mediastudiesEen inleiding tot de mediastudies

Media onder de loepEen inleiding tot de mediastudies

Katheline De Lembre

9 7 8 9 0 3 3 4 8 3 3 6 3

Media onder de loep, een inleiding in de mediastudies is in de eerste

plaats een handboek voor studenten die de studie van de massamedia onontbeer-

lijk achten voor hun verdere loopbaan als mediaprofessional. Daarnaast is het

boeiend leesmateriaal voor al wie een algemeen inzicht wil krijgen in het Vlaamse medialandschap.

Doorheen de verschillende hoofdstukken wordt de lezer ingewijd in een landschap dat steeds

in beweging is. Een veranderd gebruik van de media, nieuwe spelers op de markt, een

gev arieerder aanbod,... Dit alles heeft ervoor gezorgd dat de klassieke media opgaan in

een ruimer media-landschap. De nadruk in dit werk ligt op de situering van de media in het

algemeen –met focus op de printmedia en de digitale media.

Speciale aandacht gaat uit naar mediamarketing, commercialisering en

concentratiebewegingen. De tijd van media als familiebedrijfje of als spreekbuis van

een politieke partij of vereniging is voorbij. De strijd om de lezer, kijker, luisteraar, surfer is

de laatste decennia losgebarsten en maakt van massamedia commerciële producten die

verkocht moeten worden. Het is dus ook belangrijk dat toekomstige mediaprofes-sionals de marketingprincipes in een mediabedrijf kunnen toepassen.

Katheline De Lembre is lector aan de Arteveldehogeschool te Gent.

Ze doceert Mediastudies, Media-analyse en Marketing.

15

Compacte notebooks bij Packard BellDenieuweEasyNote NXvanPackard Bellheefteencomfortabel14inchscherm,maaristochnauwelijksgroterdandemeestelaptopsmeteen13,3inchscherm.Hetverschillijktmisschienverwaarloosbaar,maarindepraktijkiszo’n14inchschermtochwelmerkelijkhandigeringebruik.DeNXisdanwelrelatiefcompact,hetiseentoesteldatflinkeprestatiesneerzet,eenDVDstationheeftengenoegaansluitingenheeftin-gebouwd.GewoontegetrouwvoorPackardBellstaaterookalflinkwatsoftwareop.Volgensdefabrikant

gaatdebatterijtot9uurmee,maardanmagjenietteveeldoen.Hettoestelweegt2,2kg,enisdaarmeeooknietechteenlichtgewichtindezeklasse.Winkelprijsvanaf799euro.

Alsheteenechtcompacttoestelmoetzijn,danheeftPackardBellmetdeDot Sookweleeninteressantenieuweling.Hetisdejongstenetbook

vanhetmerk.Vooronderwegvindenweditnogaltijdenormhandigetoe-stellen.DeDotSheefteen10,1inchschermmeteenresolutievan1024x600.Erggrootisdatschermniet,maardankzijderelatiefhogeresolutiekanjeertochvrijveelopkwijt.Detoetsenstaanwatopelkaargepropt,maarhetblijftnogcomfortabelomteprinten.DeDotSisergcompactendun,enweegtslechts1,2kilo,waardoorheteenergdraagbaartoestelletjeis.Alsjeheelzuinigbent,zoudebatterijhettotachtuurmoetenuitzingen.Geweldigeprestatiesmoetjenietverwachtenvaneentoesteluitdezeklasse,maardebijgeleverdePhotoshopElements9draaitertochnogredelijkvlotop.Meteenprijsvanaf299eurolevertdittoestelzekerwaarvoorz’ngeld.

www.packardbell.be

Super lange batterijduur met eCafé EX HDMoethetallemaalnogwatgoedkoperen lichter,dan isdeeCafé EX HDvanHerculeseeninteressanteoptie.Dezenetbookheeftookeen10,1inchschermmeteenresolutievan1024x600.Opvallendisdateropzijopstaanderandenzijnwaarhetschermtussenpast.Positiefhieraanisdatmenhettoestelheelplatheeftkunnenhoudenendatalleaansluitingenindierandenzijningewerkt.Minderisdathettoestelhierdoorvrijbreedisgeworden.Detoetsenzijnaandekleinekantmaarstaanweluitelkaar,waardoorhettoetsenbordcomfortabelisomoptewerken.Meestopvallendenpositiefaandittoestelisdatdebatterijtot13uurmeegaat,watvoordezeprijsklasseenormlangis.Keerzijdehiervanisdatdeprocessornietbijzondersnelisendaterweinigwerkgeheugenis.HerculesgebruiktalsbesturingssysteemUbuntu,eenLinuxvariant.Datiswelevenwennen,maarhetsysteemisergge-bruiksvriendelijkzodatjeersnelmeewegbent.Menlevertdebelangrijkstetoepassingenbijvoore-mail,ommultimediatebeluisterenofbekijken,foto’stebewerken,enmetOpenOfficeookeensuiteomdocumententeschrijvenofpresentatiestemaken.Met16gigabyteisdeopslagruimtewelergbeperkt.Met249,99euroisdittoestel,datvooralgeschiktisalsjevoorlangeretijdonderwegbentzonderstroom,erginteressantgeprijsd.

www.ecafe.hercules.com

De beste smartphone met groot schermAlsjemomenteeleensmartphonezoektwaarjeheelcomfortabelopkanlezenentypen,endieookdaar-naastzowatalleskanwatjevanzo’napparaatverwacht,danisdeGalaxySIIvanSamsungongetwijfelddebestekeuze.Hetsuperheldere4,3inchschermbiedtgenoegplaatsommails,informatieenzelfsietslangeretekstentelezen.Maarhettoestelheeftookeenpakmeertebieden.Zekervoorinformatiejunkiesisdezetelefoonhetbestewatjeopmobielvlakkankrijgen.Jekanimmerszogenaamde ‘widgets’ophet schermplaatsenwaar jemeteendenieuwstee-mails,nieuwsberichtenofsocialemediaupdatestezienkrijgt.Maardankzijeengrootaantalstandaardgeïnstalleerdetoepas-singenenanderediejevandeonlinewinkelkanhalen,biedthettoestelnogveelmeer:navigatie,eenmini-kantoorsuite,foto’sbewerken,eenradio,enzovoort.JekanhetookalsWi-Fihotspotinstellenomzoonderweginternetopeenpctegebruiken,enookfoto’sofvideo’sbekijkengaatdankzijdesnelleproces-sorheelvlot.Metde8megapixelcamerakanjeingoedelichtomstandighedenbestgoedefoto’smaken,diejemeteenookophettoestelkanbewerken.HetisheelknaphoeSamsungaldiemogelijkhedenineentoestelheeftkunnensamenbrengendatenormdunen licht is.Denadelenzijndathetnietenormsolideaanvoeltendatdebatterijhetbij intensiefgebruikslechtseengoedewerkdaguithoudt.549euroisbovendieneeninteressanteprijsvooreentoestelvandezeklasse.

www.samsung.be

Multimedia door Bruno Koninckx

16

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

augustus 2011

FamilieTuurVanWallendael,indejarenzeventigentachtigvandevorigeeeuweenvandebekendstepolitiekejournalistenbijde openbare omroep, besloot in 2009 tot euthanasie. KorttevorengafVanWallendael,diealjarenlangaandarmkankerleed,nogeenafscheidsinterviewaanHumo.DaarinverteldehijondermeerhoehijhuidigEuropeespresidentHermanVanRompuyleerdekennen:“Ikwasopzijneerstepersconferen-tiealspartijvoorzitterin1988.Daarhadhijhetovereenofanderpolitiekprobleem–ikweetallangnietmeerwelk–datvóórheteindevanhetjaaropgelostmoestzijn.AnderszouBelgiëuiteenvallen,ukentdatwel.Eenjournalistvroegofdatwelmogelijkwastijdensdekerstperiode,waarieder-eentochmetfeestenenfamiliebezigwas.Weetuwatdeschurkantwoordde?‘Familieisietswaarmenvoordrachtenoverhoudt.’Mooi,hè?Datismealtijdbijgebleven.”

FamilienaamIn1978werddeVlaamseonderzoeksrechter GuyJespers tot twintig jaargevangenis veroordeeldwegens betrokkenheidbij een miljoenendief-stal en een moordpo-gingopzijnvrouw.VoorGust Verwerft, de ou-

derdomsdekenvandegerechtelijkeverslaggevers,blijfthetnog altijd ‘mijn virtuele maagzweer en mijn nachtzweet’.Verwerft: “In Gent word ik inderdaad nog permanent aande zaak-Jespers herinnerd. Dat proces heeft zich voorgoedinmijnaderenenzenuwbanengenesteld.In2006hebiker,inde reeksTrue CrimevanManteau,eenboekovergepu-bliceerd.Maaralleenomdatmijnuitgeverdaaropaandrong.Zelfwistik:hetgaatmeweerveelbloed,zweetentranenkosten.Enikkreeggelijk,ikhebereenhogebloeddrukaanovergehouden. Want het drama-Jespers is ook een beetjemíjntragiek:ikheberzoveelartikelenaangewijd,maarikhebnietskunnenveranderenaanhetlotvandevoormaligeonderzoeksrechter.Ennuishijdood.Deonmachtdiediemangevoeldmoet hebben, in fel contrastmet het triomfanta-lismevanzijnzogenaamdevriendLucDeCramer…niemandkanzichdatvoorstellen.AlleenJespersvoeldehet.Entochbleefhijaltijdzeggen:‘J’espère.Zoheetik.’Dathebikaltijdbewonderd:inalzijnmiseriebleefhijwaardig.Ookalshij,nazijnvervroegdevrijlating,ergensbinnenkwam.Hijstakzichnietweg,defierheidwasintact.”

FanclubOfVRT-wielercommentatorMichelWuytszichzelfeen‘vocaalsekssymbool’vindt?Dievraagkreeghijin2007voorgescho-telddoorMarnixPeetersvanHet Laatste Nieuws.Wuyts: ‘Ik een vocaal sekssymbool? Dat is misschien watsterkgeformuleerd,maarerzijnwelvrouwendienaarmekomenenzeggen:‘Wijhebbennooitnaardekoersgekeken,maarnumissenweergeenenkelemeer.Dooruwstem!’

Ik heb zelfs een klein fanclubje: zes vrouwen vanmiddendedertig,dieikopdeavondnadeRondevanVlaanderenontmoet. Vijf jaar geleden zaten ze in het restaurant MieKatoeninAffligem,waarwijgewoontegetrouwmetdeheleploeggaaneten.Zehaddenereenklasreünieenwildenmijgraaglerenkennen.Ikbenerbijgaanzitten,ennuzittenwedaarelkjaar.”Enwaardateindigt?Wuyts:“Stel jeervooralniksbijvoor.Datisgewoonheerlijkkletsen,overállesbehalvedekoers.Dekinderen,destrijk,denieuwewasmachine.”

Fanmail (1)Journalist JohanAnthierensgetuigde in1976 inKnack, hetmagazinewaarhijopdatogenblikvastaanverbondenwas:“ViaditbladendeBRTenookrechttoerechtaankrijgiknogalwatfanmail:reactiesopmijnschrijvendearbeidencommen-tarenopmijnaandeelinhettv-programmaWies Andersen Show. Fanmail is post van mensen die op een fanatiekemaniermet je ingenomen zijn. Ik ben een fan van PabloPicasso,WillemElsschot,CassiusClay,JanCremer,WillemvanOranje,omerenkelentenoemen.Picassohebikalsknaapvanveertieneenbriefgeschreven:eenschuchterschrijvenwaarinikaanspraakmaakteopeendeelvanzijnfortuinommijn kunststudies te betalen. Tot op vandaag heb ik geenantwoordgekregen.Ikbeginontmoedigdtegeraken.”

Fanmail (2)Nieuwsanker Birgit Van MolvanVTMdoetin2008inHumoeen boekje open over haarbewonderaars:“Ikkreegeenseen briefje van een oudereman. Sinds de dood van zijnvrouwwasik‘hetzonnekeinzijnleven’,schreefhij.Ikmoester niks achter zoeken, maaralshijmijzag,washijnietzotriestmeer.Bijhetbeginvande zomervakantie stuurde hijme ieder jaar een stapeltjeboeken,omdathijwistdat ikgraag lees: ‘Dan kan ik eensiets terugdoen.’Heel lief,be-scheidenenzonderbijbedoe-lingen.Datisnatuurlijkwelschattig.”Maarzeheeftookminderleukeervaringen.Hetvreemdstewatzeopdatvlakmeemaakte?VanMol:“Eenvroegerestu-diegenoteverteldeme: ‘Je tanteNicole is een collegavanme.’TerwijlikhelemaalgeentanteNicoleheb.TochhaddieNicolefoto’svanzichzelfsamenmetmijophaarbureaustaan.Enregelmatigbrachtzeookverslaguitoverfamiliefeestjeswaarweelkaarhaddengesproken.LanglevePhotoshop!”

FantasieMarcelVanNieuwenborghmemoreert ineencolumninDe Standaardzijnin1999overledencollegaLouisDeLentdecker,

F-g In deze maandelijkse rubriek duikt manu adriaens in de geschiedenis van de Vlaam-se journalistiek. Letter na letter ontdoet hij memorabilia uit het rijkgevulde media-archief van het stof: opmerkelijke uitspraken van perslui uit de afgelopen decennia, miniverhaaltjes die minstens een glimlach opwekken, wijsheden van oude ratten voor beginners in het vak. Een abecedarium voorbij de waan van de dag.

Klein lexicon van de Vlaamse journalistiek (6)Ju

stiti

epal

eis

Gen

t (F

oto

Did

ier

Lebr

un/P

hoto

New

s)

Birgit Van Mol (Foto M

ichel Wiegandt/Belga)

17

diebijdekrantvanwegezijn lyrischepeneengrotestatusgenoot:“Louishadstreet credibilityverworvenalsdemandie de rauwe werkelijkheid niet uit de weg ging en des-noodshetontbrekendestukuitzijnduimzoog.MaarmaakteHerodotos, diewe de eerste journalistmogen noemen, algeen aanvullend gebruik van een rijk verbeeldingsvermo-gen?Deechte reporter toontpas zijngrandeuralserovernietsteberichtenvalt.”Zoals die keer dat de gemeente Londerzeel een stand-beeld had opgericht voor de auteur GerardWalschap. VanNieuwenborgh zat samenmet De Lentdecker de hele na-middag van achter het raam van een dorpscafé de plech-tigeinhuldiginggadeteslaan.Devolgendedaglashijwatzijnouderecollegahadgezienenwaarvoorhijzelfblijkbaarstekeblindwasgeweest:“Tandelozememeetjesdie tranenoverhunwangenlietenbengelenomdeterugkeervandeverlorenzoon…”VanNieuwenborghkanernogaltijdvannagenieten: “Ookalsernietsgebeurde,hadLouisaltijdeenpaarzinnenklaar.Eenbegineneen slot. Endat laatstewouweleensvakerluiden:‘Enindeverteblafteeenhondenbovenonsduizendsterren.’”

FatsoenlijkDeWetstraateenkrabbenmandvanjewelste?DatwilManuRuys(van1975tot1989dehoofdredacteurvanDe Standaard)tochgraageenbeetjenuanceren.Uitzijnin1999verschenenboekEen levensverhaal,waarinhijterugbliktopzijncarrière:“DeWetstraat-biotoopisergverscheiden.Erzijnvelesoortenvanpolitici envele soortenvan journalisten. Er bestaatopeenbepaaldniveaueen‘camaraderie’waarinbeidegroepenelkaaropvrijenentutoyeren,waarinjournalistenoverpoliticionverdiend lovendeartikelenschrijven,enwaarinpolitici–endegeldmachtendiehenpatroneren,bevelenenbetalen–journalistenomkopenenmanipuleren.Eriseenpoliticailleeneenjournaillediezichsamenencanailleren.Maarhetver-schijnselkleurtgelukkignietafophetgeheelvanpolitiekenpers.Demeestejournalistenzijnfatsoenlijkelieden,zoalserookheelwatfatsoenlijkepoliticizijn.”

FelicitatieDe officiële voorstel-lingvandeEddyMerckxClassic2010,eenevene-ment voor fietsfanaten.Het aanwezige publiekricht al zijn aandachtop het podium, waarEddy Merckx wordt ge-interviewd door VRT-w ie l e r ve r s l aggeve rMichel Wuyts.

Laatstgenoemde nodigt vervolgens de aanwezige prinsLaurentuit totbijhem.Ofmonseigneur misschienook ietswilzeggen?Laurentaarzeltniet.HijneemtdemicrofoonenrichtzichspecifiektotWuyts:“IkzouuwillenbedankenvoorwatuhiervoorEddyMerckxdoet.Ikhebgefascineerdgeluis-terdenvastgestelddatueigenlijkopallevragendieustelt,voorafhetantwoordweet.Datvindiktochzeerstraf.Ukentuwvak.Ikfeliciteerendankudaarvoor.”WaarnahijWuytsenMerckxdehandschudtenhetpodiumverlaat.

FeministischToen de jaarlijkse Vrouwendag nog in zijn kinderschoenen

stond,brakendeorganisatorenzichhethoofdoverdevraagwat zemoesten doen omdat gebeuren in het tv-journaaltekrijgen.PaulaSemer,werkzaambijdeopenbareomroep,zatmeeindedenktankvanhetVrouwenOverlegKomitee.In1990lichttezeeentipvandesluierhoehetindejarenzeventigwerdaangepakt:“OnzevertrouwensmensenopdetelevisienieuwsdienstwarenKrisBormsenJanCeuleers,enlaterWilliamVanLaeken.‘Feministischemannen’noemdenwijhen,omdatzefeelingvoorhetprobleemhaddenenerookoverwildenberichten.Daar kwamwelwat tactiekbijkijken.Ikkreegvanmannengeregeldtehorendatikgeen‘echte’ feministewas.Daaromnamenzedatallemaal vanmeaan,denkik.”

FiatterenZezijneengroteuitzondering:intervieweesdievandejour-nalistdiemethengesprokenheeft,nieteisendatzehetstukvóór publicatie mogen fiatteren. Oudgediende Piet Pirynsheeftmethetlatenautoriserenvantekstenoverigensgeenenkelprobleem.Integendeel,hijheefteralleenmaargoedeervaringenmee, legdehij in 2005uit inDe Tijd: “Stukkenwordenerbetervan.Enalsinterviewerhebjetochookeendienenderol.Bijduistereofkreupeleformuleringenvraagikmeafwatdegeïnterviewdenupreciesbedoeldkanhebbenenhoedatdanvanuitzijnvisiehetbestkanklinken.Eigenlijkishetnormaaldatjevraagtofdegeïnterviewdezichherkentinhetresultaatvan jezwoegen.Vroeger, toenergeenfaxof e-mail bestond, was dat moeilijker dan vandaag. ToenmoestjemetdetreinnaarAmsterdammetdetekstonderjearm.”

Fietsen‘ToenGuyVerhofstadtnogeersteminis-ter was, gingen Wetstraatjournalistenwel eens tafelen met hem. Ik ginglievermethemfietsen.Datvondikge-zonder:jebabbeltminderdanaantafelenjekondepremieraleensproberenuithetwielterijden.”(PaulGoossens)

FitheidstestTelevisiegezichtAlainConinxis55jaarwanneerhijin2003doorDag Allemaalwordtgeïnterviewd.IndatvraaggesprekbliktConinxvooruit:“Ikzoualsjournalistwillenstoppenopmijn zestigste.Mijn grote uitdagingwordt dan: geduldigerzijn dan nu. Want wij, journalisten, zijn toch altijd vooralbezigmetdewaanvandedag. ’t Is trouwenseenvanderedenenwaaromikhetliefstopmijnzestigstewilstoppen:ikzoumijnjongerecollega’snietgraagachtermijnrughorenfezelendatiknietmeermeekan.”Wathijdeultieme testvindtomtewetenofhijnogalertgenoeg is? Coninx: “Af en toe eens met de wagen doorBrusselrijden.Daarvoorhebjealjevermogensnodig.”

FlaterToenEddyMerckxzijngloriejarenalswielrennerkende,wasFredDeBruynedewielercommentatorvandeVlaamsete-levisie.Alsex-coureurhadhijditnieuwevakmetschadeenschandezelfmoeten leren.Zooverkwamhethemin1965tijdensdefinalevandeWaalsePijldatderennersSimpson,GimondienPoggialivooropreden.WatFredechternietwist,wasdatvóórdestartderugnummersvanGimondienPoggialiwarenverwisseld.Deheleuitzendinghaaldedeverslagge-verdanookdebeideItalianendoorelkaar,omuiteindelijk

een reeks van manu adriaensACBKlein lexicon van de Vlaamse journalistiek (6)

Paul Goossens

(Foto Herw

ig Verhult/Belga)

Mic

hel W

uyts

(F

oto

Pete

r D

econ

inck

/Bel

ga)

18

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

augustus 2011

Gimondi totwinnaaruit te roepen, terwijl inwerkelijkheidPoggialialseersteoverdestreepreed.HeelVlaanderenlagop zijn buik van het lachen. Nadien verontschuldigde DeBruynezichindestudioopenlijkvoordezeflater.OokinhetveldrijdenvielFredweleensuitzijnrolvanaan-dachtigewaarnemer.Nadathijtijdenseenwereldkampioen-schapeveninzijndocumentatiehadgekeken,vroeghijzichhardopafindemicrofoon:“Tiens,waarisdeItaliaanLongogebleven?” Uitgerekend net in de voorafgaande secondenhaddecameraaanheelVlaanderengetoondhoeLongometzijngrootlijftegeneenboomwasgereden.OpnieuwwerderindeVlaamsehuiskamersgegierd.

FonkelingEenmasterclassjournalistiek,gegevendoorvoormaligHumo-hoofdredacteurGuyMortierindekolommenvanDe Morgen:“Vooreenbladisgoedschrijventekstenmakenwaarenigezwierinzitennuendaneenfonkeling.Datiszobuitenge-woonzeldzaamindepers,datwanneerjezoiemandleest,hetaanvoeltalsof jeeencadeauhebtgekregen. Ikkanzoverruktzijnalsikergensineenteksteenregeltegenkomdieikniethadverwacht. Eenanderbelangrijkaspectbijgoedschrijven ishelderheid. Ikmoetelkezinkunnenbegrijpen,elkeparagraaf,elkwoordenelkverband.”

FotostudioTegenwoordig heeft ze haar eigenglossy, maar er was een tijd datGoedele Liekens maandelijkseen column voor de NederlandsePlayboyschreef.Vijfjaarlangdeedze dat. En om de zes maandenkwam de hoofdredacteur met desmeekbede of ze eindelijk tochmaareensblootwouposerenvoorhetblad.“Maarikwildeernietaandenken”, vertelde Liekens in2002aanHumo.“Alleenalpraktischkonikhetmenietvoorstellen:ikinmijnnakie,meteenhordeschminksters

ommeheen.Jehoudthetnietvoormogelijkwatzeallemaaldoen:tepelsbijkleuren,erijsblokjestegenhouden…Allemaalniksvoormij.Menzoutrouwenseenseenreportageineenfotostudio van een gemiddeld magazine moeten draaien.Overhoemeisjesgrenzenverleggendoordeopzwependemuziekenaanmoedigingenals‘Nógeenknoopjeopen!’en‘Waw,nuzieikpashoemooijewelbent!’Ikweetwaaroverikspreek,wantzelfhebikzoookeenpaarvrijpikantefoto’svoorhetbladPanoramalatenmaken.”

ggebodIn zijnmemoires Ik heb het gedaan denkt journalist PaulJambersmet vertedering terug aan Jo Röpcke, vanwiehijtijdenszijnopleidingaanhetRitshetvakFilmgeschiedenisonderwezen kreeg. Ook citeert hij ‘de 10 geboden’ dieRöpcke,presentatorvanhetfilmprogrammaPremièrebijdeopenbareomroep,zijnstudentenmeegaf.Pretentiekannooitdeinhoudvaneenfilmzijn.Voorpolitiekkanniemandwarmlopen.

Alsjeietswiltworden,gadannaarhetbuitenland.Vanaf 1302 is er hier geen enkele culturele aantrekkings-krachtmeergeweest.Probeerietsvancombattiviteitovertehouden.Wordingodsnaamgeenbourgeois.Blijfingodsnaamnogeenbeetjewerken.Erisniemanddiejevraagtomgeniaaltezijn.Probeerietstedoenzonderhongertelijdenenzonderineenconcentratiekampterechttekomen.JulliezijndeeerstegeneratiedieinBelgiëietskanveran-deren.

geboortePoliticusMarkEyskens isdanwelgeen journalist,maarhijheeftdeberoepssoortalveelplezierbezorgd.Vandaardathijhetverdientomindezerubriekevengeciteerdteworden,meerbepaaldzoalsLe Soirhetuitzijnmondoptekende:‘Ikbeweerdatikgeborenbenopeensalontafel.Enomdietafeltebeschermen,hadmijnvaderereenkrantopopengevou-wen:De Standaard.”

gebrekJournalistJackyHuysvanDe Morgen interviewtin1985IvanHeylen,desterverslaggevervanhetmagazinePanorama.Deontmoetingvindtplaatsineencafé.Huys:“Watwiljedrinken?Eenkoffie?”Heylen:“Eneencognac.Jijook?”Huys:‘Nee,ikdrinknooitalcohol.”Heylen: “Heb je andere gebreken dan? Knabbel je blade-ren?”

gebruiken (1)“De media gebruikenmensen, maar zelfwórdenzeookgebruikt.Zelfs op het hoogstepolitieke niveau. Derode telefoonlijn tussenWashington en MoskoutijdensdeKoudeOorlogis vandaag vervangendoor de rechtstreekseverbinding met CNN: media en macht lopen steeds meerdoorelkaar.” (MikeVerdrengh, voormaligprogrammadirec-teurvanVTM)

gebruiken (2)GoedeleLiekens(in2002inHumo)overdemeestlegenda-rischegastinhaartv-programmaGoedele:‘Depamperseks-man,natuurlijk. Ikbegreepheelgoedwaaromdiemanoptvwilde komen getuigen over zijn seksuele voorkeur.Wiezijnwijomteoordelenofzoiemandaldannietopgevoerdmagworden?Oké,alsprogrammamakergebruikikzo’nman,maarhijgebruiktmijnetzogoed:hijkomtbegripvragen.”Ofzijhemtochnietmeertegenzichzelfinbescherminghadkunnennemen? Liekens: “Ach, je zoueensmoetenwetenhoeveelurenwevoorafopderedactieoverdiemanhebbengediscussieerd.Oorspronkelijkwildehijzelfsbijonskomenzittenineenluier.Wijhebbenhemmoetentegenhouden!”

Bronnen: voor deze aflevering werd gebruik gemaakt van jaargangen van Humo, Knack, Dag Allemaal, De Standaard, De Morgen, Het Laatste Nieuws en De Tijd.

ACBG

oede

le L

ieke

ns (

Foto

Her

wig

Ver

hult/

Belg

a)

CNN

voert actie (Foto PhotoNew

s)

Onder embargo

Zorgt het wisselvallige zomerweer ookvooronrustindejournalistiekegemoede-ren?Feitisdatnogalwatcollega’stijdensdevoorbijemaandenvanredactiewissel-den.Een(onvolledig)overzicht.

OndermeerVTMlietzichopmerkenmetenkele opmerkelijke transferts. Zo keertBart Van Doorne terug als hoofdredac-teur van Het Nieuws, waar hij in eenduobaanmetNicholasLatairezalopere-ren.Tot2007werkteVanDoornealvoorVTM,tusseninwashijhoofdredacteurvanDe Morgen.

De versterking drong zich op na hetontslagvanEric goensalsdirecteurinfor-matiebijVTMinapril.Goenszelfzat in-tussennietlangopdekeien.SindsjuniishijaanhetwerkbijDeVijver,denieuweeigenaar van VT4 en Vijftv,waar hij hetnieuwe profiel van beide zenders meeuittekent. In dezelfde denkgroep zit Jan Stevens,devoormaligenetmanagervanCanvas die intussendirecteur vanHumoisgeworden.

IntussenvertrokookPeter DenruyterbijVTM,waarhijsamenmetJeroenWilschefnieuwswas.Denruyterwordtvanaf1sep-tember hoofdredacteur van het nieuwevoetbalkanaalSportingTelenet.

DaarmeevultDenruyterdevacatureindiewasontstaandoorhetvertrekvanFrank Van LaekenalshoofdredacteurvanPrimeSport,devorigesportzendervanTelenet.VanLaekenissindsaugustuscommunica-tiemanagervanvoetbalploegBeerschot.

HetvertrekvanPeterDenruyteralschefnieuwsbijVTMiszopasalweeropgevan-gen door de komst vanPieter LesaffervanDe Standaard.Lesafferwerktenegenjaaralsreportervoordebinnenlandredac-tievanDS.

Nog een versterking voor VTM isRobin Vissenaekens, die er na zeven jaar VRTterugkeert. Vissenaekens zal vanop denieuwsredactie het programma Royals aansturen. Van 1999 tot 2004 werkteVissenaekensalalsvliegendreportervoorHet Hart van Vlaanderen opVTM.Devoor-bijezevenjaarwashijachtereenvolgensreporterenproducerbijRadioDonnaennetcoördinatorvanMNM.

En dan maakt VTM sinds kort ook noggebruik van de voetbalcommentarenvan oudgediende Stefan Van Loock.Van Loock is ook woordvoerder van deBelgischeVoetbalbond.Blijkbaarisdeaf-spraakdatVanLoockenkelsamenvattin-genzoumakenvan‘kleinere’wedstrijdenuit de competitie waar geen internatio-nalsinmeespelen.

Terug naar De Standaard, die behalvePieter Lesaffer zowaar ook chef van de

Wetstraatredactie Isabel albers moetlatengaan.Zijwordtdenieuwehoofdre-dacteurvanDe Tijd,waarzeindeplaatskomtvanPierreHuylenbroeck,dieseniorwriterblijftbijdezakenkrant.

Isabel Albers is de eerste vrouwelijkehoofdredacteur van een Vlaamse krant.Waarvoor een heel dikke proficiat vanhieruit. In de goede traditie vanDe Tijd had ook de redactieraad overigens zijnzeg over de aanstelling van de nieuwehoofdredacteur.

Ook De Morgen zag een oudgediendeverdwijnen: Frank Schlömer, die metpensioenisgegaan.Voorwaareenspeci-aalgegeveninonsmetier.SchlömerblijftweliswaarlossemedewerkervanDM,énhijblijftvoordeVVJactiefindeRaadvoordeJournalistiek.

Nog zo’n ouwe rot, Boudewijn Van Peteghem(ex-De Standaard,ex-Trends),isintussenvoltijdsaandeslaggegaanalseindredacteurbijTertio.Welja,er isnogjournalistieklevenna50!

Over naar Knack, waar hoofdredacteurKarel van den Broeck is vertrokken.BlijkbaarheeftRikDeNolfandereplannenmethetmagazine.Rik Van Cauwelaert,die directeur was van Knack, krijgt eennieuwe functie als directeur strategievoor alle Roularta-bladen,maar hijmagweldeVan de redactievooraaninKnack blijvenschrijven.

Bij Knack Focus danweer houdt hoofd-redacteur Patrick Duynslaegher hetvoor bekeken. Hij wordt artistiek direc-teur van het Internationaal FilmfestivalVlaanderen-Gent. Duynslaegher wordtbij Knack Focus opgevolgd door Karel Degraeve,diesindsbegin2000voorhetmagazinewerkt.

Roulartamagtrouwensdiepindebuideltasten voor het ontslag van vier jour-nalisten bij Le Vif, in januari 2009. DeBrusselsearbeidsrechtbankveroordeeldehetontslagvanhoofdredactriceDorothéeKlein en haar drie collega’s IsabellePhilippon, Pascale Gruber en ElisabethMertensals “overdrevenbrutaal ennut-telooskwetsend”.

Derechtbankerkenthetrechtvanwerk-gever Roularta om personeelsleden teontslaan, maar in dit geval was er weldegelijksprakevanrechtsmisbruik,staatinhetvonnis.Devierjournalistenkrijgendaardoorfiksmeerdandeminimaleont-slagvergoedingen die Roularta hen in2009gunde,wathetbedrijfinhettotaalop een factuur van een dikke 250.000 eurokomttestaan.

Het IPC (InternationaalPersCentrum) inde Residence Palace krijgt (alweer) een

nieuwe business manager. Het contractvan Lucas Velaerts (zie vorige DJ) werdnietverlengd.

DereltussenVT4 en VTmronddeover-name van het VT4-interview met ex-bisschop Roger Vangheluwe is van debaan.Op14aprilnamVTMnogalgretigbeeldenovervanzijnconcurrent,toendierechtstreeksenexclusiefdepedofielebis-schop interviewde. Toenmalig directeurinformatie Eric Goens beriep zich op devrijheid van informatie om de beeldentochongevraagdenonbetaaldtekunnenovernemen.NogvolgensGoenshadVT4zich valselijk als VTM voorgesteld omaan een satellietwagen te geraken voorhet doorsturen van het interview vanuitFrankrijk.

VT4 diende zowel bij het gerecht als bijdeRaadvoordeJournalistiekklachtenintegen de concurrent, maar uiteindelijkbeslistenbeidezenderstochomdezaakin der minneteregelen.DatkomteropneerdatVTMalsnogde‘marktconforme’prijs betaalt voor de gebruikte beelden.Bovendien erkent VTM nu dat VT4 geenfouten heeft gemaakt bij de bestellingvandesatellietwagen.

Nieuws van het auteursrechtenfront,alhoewel… Uittredend minister vanFinanciënDidierReynders(MR)heeftopeen parlementaire vraag van Liesbeth Van der auwera(CD&V)geantwoorddatzijn diensten het Protocol tussen VVJ enVDP(Vlaamsedagbladuitgevers)overdevergoedingen voor freelancejournalis-ten nog steeds bekijken. In dat Protocolwordt afgesproken dat deze vergoedin-genbestaanuit70%honorariumen30%auteursrechten.Opdat laatstedeel isdanhetgunstigebelastingtariefvan15%toepasselijk.

Onder meer Woestijnvis, uitgever vanHumo,toontzichalvastbereidde70/30-regeltoetepassenindepraktijk.Daarmeegetuigt Woestijnvis van heel wat meergezondverstanddanandereVlaamseuit-gevers,dieondankswaarschuwingenvandeVVJhunfreelancejournalistenin100%auteursrechtenblijvenuitbetalen. Totderekeningvanfiscusen sociale zekerheidvolgt…

VolksvertegenwoordigerVanderAuwerameldde Reynders ook dat er aanFranstalige kant aan een gelijkluidendecao voor de loontrekkende journalis-tenwordtgewerkt(zie vorige DJ),maardaarvan wist de Financiënminister nietsaf. “Het spreekt evenwel voor zich daterindezemateriegeenonderscheidkanworden gemaakt al naargelang de taalvan de betrokkene”, aldus nog Didier Reynders.

C

DISCRIMINATIE NIETVERSCHIL MOET ER ZIJN

De Europese Commissie kondigt met genoegen aan dat de editie 2011 van de EU-journalistenprijs – Allen tegen discriminatie! vanaf nu is geopend.

De EU-journalistenprijs is de enige journalistenwedstrijd voor journalisten van gedrukte pers en internetjournalisten, gericht op discriminatie- en diversiteitsvraagstukken in de EU.

De winnaars ontvangen een prijs tot € 5.000!

u�����Meedoen is heel eenvoudig: stuur uw artikel online in via de website van de EU-journalistenprijs 2011.

u�����Alle artikelen die zijn uitgegeven tussen 18 september 2010 en 10 november 2011 komen in aanmerking.

u�����De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury van journalisten en deskundigen op het gebied van discriminatiebestrijding en diversiteit.

u�����Mis de deadline niet: de wedstrijd sluit op 10 november 2011 om 12.00 uur (MET).

Ga naar de website EU-journalistenprijs 2011

voor meer informatie over de wedstrijd.

DOE NU MEE!

NL-JA-fiches.indd 1 11/08/11 09:27