De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het...

173
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2001-2002 De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten Scriptie voorgedragen tot het bekomen van de graad van licentiaat in de toegepaste economische wetenschappen. Ann Maes Onder leiding van Prof. dr. Patrick Van Kenhove

Transcript of De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het...

Page 1: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE

ACADEMIEJAAR 2001-2002

De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het

aankoopgedrag van consumenten

Scriptie voorgedragen tot het bekomen van de graad van licentiaat in de toegepaste

economische wetenschappen.

Ann Maes

Onder leiding van

Prof. dr. Patrick Van Kenhove

Page 2: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Ondergetekende, Ann Maes, bevestigt hierbij dat onderhavige scriptie enkel mag worden

geraadpleegd en gefotokopieerd mits schriftelijke toestemming van de auteur. Bij het citeren

moet steeds de titel en de auteur van de scriptie vermeld worden.

Ann Maes

Page 3: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

I

WOORD VOORAF

Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie. Zonder de steun van een aantal

mensen zou het dan ook onmogelijk zijn om een degelijk resultaat te bekomen. Een gemeend

woord van dank is dan ook op zijn plaats…

Eerst en vooral zou ik mijn ouders willen bedanken omdat ze me de mogelijkheid boden om

verder te studeren. Dankzij hun steun en toewijding kon ik mij vervolmaken in de studie van

de Toegepaste Economische Wetenschappen, met deze scriptie als uiteindelijk resultaat. Voor

de concrete uitwerking ervan gaat mijn erkentelijkheid vooral uit naar mijn promotor, Prof.

Dr. Patrick Van Kenhove, en mijn begeleider Anita Prinzie. Verder worden Mevrouw Iris

Vermeir en Annick Bosmans bedankt omdat ze bereid waren de taak van commissaris op zich

te nemen.

Voor het praktisch onderzoek dat in het kader van deze thesis werd uitgevoerd, wens ik een

aantal mensen speciaal te bedanken. In de eerste plaats zijn dit mijn vriendinnen die bereid

waren mij te ondersteunen bij de gegevensverzameling en het oplossen van een aantal

praktische problemen. Darline Van Daele dank ik in het bijzonder voor het gebruik van haar

computer en digitale camera. Ten slotte wens ik mijn vriend Peter Van Elsuwege te

vermelden. Hij stond steeds voor mij klaar en was bovendien bereid om deze scriptie op

eventuele spellingsfouten te controleren. Daarnaast bedank ik al mijn vrienden en kennissen

die, soms zonder het zelf te beseffen, bijdroegen tot het uiteindelijke resultaat van deze

scriptie.

Page 4: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

II

INHOUDSOPGAVE

ALGEMENE INLEIDING................................................................................................... p.1

HOOFDSTUK 1 : TIJDSDRUK : PERCEPTIE OF REALITEIT ? ............................... p.3

1.1. ‘SOCIETY OF LEISURE’ ?................................................................................................. p.3

1.2. DEFINIËREN VAN DE TIJDSDRUK..................................................................................... p.4

1.3. VASTSTELLEN VAN DE TIJDSDRUK.................................................................................. p.5

1.3.1. Meten van de tijdsdruk ........................................................................................... p.5

1.3.2. Uitgevoerde studies naar de aanwezigheid van tijdsdruk ....................................... p.6

1.4. POLARISATIE VAN DE GEPERCIPIEERDE TIJDSDRUK ........................................................ p.8

1.5. DETERMINANTEN VAN DE GEPERCIPIEERDE TIJDSDRUK ............................................... p.11

1.5.1. Individuele factoren.............................................................................................. p.11

1.5.2. Economische factoren........................................................................................... p.12

1.5.3. Maatschappelijke factoren.................................................................................... p.13

1.5.4. Culturele factoren................................................................................................. p.14

1.6. GEVOLGEN VAN DE GEPERCIPIEERDE TIJDSDRUK ......................................................... p.16

1.7. BESLUIT ....................................................................................................................... p.17

HOOFDSTUK 2 : DE INVLOED VAN DE GEPERCIPIEERDE TIJDSDRUK OP HET

AANKOOPGEDRAG VAN CONSUMENTEN............................................................... p.18

2.1. BESLISSEN ONDER TIJDSDRUK ...................................................................................... p.18

2.2. DE INVLOED VAN DE ERVAREN TIJDSDRUK OP HET AANKOOPGEDRAG VAN CONSUMENTEN

............................................................................................................................................ p.25

2.2.1. Beïnvloedende factoren van het aankoopgedrag.................................................. p.25

2.2.2. De invloed van tijdsdruk op de informatieverzameling en –verwerking door de

consument ....................................................................................................................... p.27

2.2.3. De invloed van tijdsdruk op de aankoopbeslissing van de consument................. p.31

2.2.4. De invloed van tijdsdruk op het aankoopgedrag van de consument .................... p.33

2.2.5. De invloed van tijdsdruk op de winkel(kanaal)keuze van de consument............. p.37

2.2.6. De invloed van tijdsdruk op de houding/perceptie van de consument ................. p.38

2.3. BESLUIT ....................................................................................................................... p.40

Page 5: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

III

HOOFDSTUK 3 : FORMULEREN VAN DE HYPOTHESEN ..................................... p.49

3.1. DEFINIËRING VAN DE VARIABELEN............................................................................... p.49

3.2. ONTWIKKELING VAN DE HYPOTHESEN ......................................................................... p.50

3.2.1. Beïnvloedende factoren van de gepercipieerde tijdsdruk bij de consument......... p.50

3.2.2. Invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het keuzeproces van de consument . p.52

3.3. BESLUIT ....................................................................................................................... p.56

HOOFDSTUK 4 : OPZET EN VERLOOP VAN HET EXPERIMENT....................... p.57

4.1 ONTWIKKELING VAN HET PRAKTIJKONDERZOEK ........................................................... p.57

4.2. OPZET VAN HET EXPERIMENT....................................................................................... p.58

4.2.1. Experimenteel design............................................................................................ p.58

4.2.2. Onafhankelijke variabelen.................................................................................... p.59

4.2.3. Het opstellen van de vragenlijst en de afhankelijke variabelen............................ p.62

4.2.4. Ontwikkeling van het experimentele materiaal.................................................... p.63

4.2.5. Selecteren van de respondenten............................................................................ p.64

4.3. VERLOOP VAN HET EXPERIMENT .................................................................................. p.65

4.4. BESLUIT ....................................................................................................................... p.66

HOOFDSTUK 5 : ANALYS E VAN DE RESULTATEN VAN HET

PRAKTIJKONDERZOEK ................................................................................................ p.67

5.1.VERWERKING VAN DE GEGEVENS EN VOORBEREIDING VAN DE ANALYSE...................... p.67

5.2. ANALYSE VAN DE GEGEVENS ....................................................................................... p.70

5.2.1. Toetsen van de hypothesen omtrent de determinanten van de gepercipieerde

tijdsdruk .......................................................................................................................... p.70

5.2.2. Toetsen van de hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk p.75

5.2.3. Bijkomende analyse.............................................................................................. p.82

5.3. BESPREKING VAN DE RESULTATEN ............................................................................... p.85

5.4.BEPERKINGEN VAN HET ONDERZOEK EN SUGGESTIES VOOR VERDER ONDERZOEK ........ p.87

Page 6: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

IV

ALGEMEEN BESLUIT …………………………………………………………………p.89

BILIOGRAFIE……………………………………………………………………………..VI

BIJLAGEN………………………………………………………………………………...XVI

Bijlage 1.1. Vragenlijst voorafgaand aan het experiment………………………………….XVII

Bijlage 1.2. Vragenlijst na het experiment………………………………………………...XVII

Bijlage 2.1. Foto’s voor experiment uit de Spar …………………………………………..XXII

Bijlage 2.2. Foto’s voor experiment uit de Match………………………………………..XXVI

Bijlage 3 : Gegevensanalyse…………………………………………………………….…XXX

Bijlage 3.1. Bijkomende informatie………………………………………………………XXXI

Bijlage 3.1.1. Waar gaan de studenten winkelen ?………………………………..XXXI

Bijlage 3.1.2. Relatie tussen de mate waarin de respondent zijn eigen boodschappen

doet en de winkels die hij bezoekt…………………………………………….…XXXII

Bijlage 3.2. Factoranalyse (vraag 1 en 2 uit de vragenlijst na het winkelen)………….XXXVII

Bijlage 3.3. Uiteindelijke factoranalyse (vraag 1 en 2 uit de vragenlijst na het winkelen)..XLII

Bijlage 3.4. Betrouwbaarheid van de vier factoren……………………………………….XLVI

Bijlage 3.5.Toetsen van de hypothesen omtrent de determinanten van de gepercipieerde

tijdsdruk…………………………………………………………………………………XLVIII

Bijlage 3.5.1. Invloed van de objectieve tijdsdruk ……………………………..XLVIII

Bijlage 3.5.2. Invloed van de uitgebreidheid van de productcategorie …………..XLIX

Bijlage 3.5.3. Invloed van de drie onafhankelijke variabelen samen …………….XLIX

Bijlage 3.5.4. Invloed van de aankoopfrequentie ……………………………….……LI

Bijlage 3.6. Toetsen van de hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk……………………………………………………………………………………...LII

Bijlage 3.6.1. De objectieve tijdsdruk als beïnvloedende onafhankelijke variabele…LII

Bijlage 3.6.2. De gepercipieerde tijdsdruk als beïnvloedende onafhankelijke

variabele……………………………………………………………………………..LXI

Bijlage 3.7. Bijkomende analyses………………………………………………………...LXVI

Bijlage 3.7.1. Wat vergelijken de consumenten ?………………………………...LXVI

Bijlage 3.7.2. Invloed van merkentrouwheid op de gepercipieerde tijdsdruk…….LXXI

Bijlage 3.7.3. Merkentrouw als covariaat bij het testen van de beïnvloedendevariabelen op het aankoopgedrag………………………………………………...LXXII

Page 7: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

V

Lijst met figuren

Figuur 1.1.: De gepercipieerde tijdsdruk naar leeftijd en geslacht…………………………p.10

Figuur 2.1.: De relatie tussen de ervaren tijdsdruk en de performantie……………...……..p.20

Figuur 2.2.: Het effect van tijdsdruk op het beslissingsproces…………...………………...p.24

Figuur 2.3.: De fasen in het aankoopproces van de consument…………………………….p.26

Figuur 5.1.: Resultaten van de T-test (eerste hypothese)…………………………………...p.70

Figuur 5.2.: Manipulatietest van de variabele uitgebreidheid van de productcategorie……p.71

Figuur 5.3.: Resultaten van de variantie-analyse (tweede hypothese)……………………...p.72

Figuur 5.4.: Resultaten van de variantie-analyse (derde hypothese)…………………….…p.74

Figuur 5.5.: Interactie-effect van de merkentrouwheid en de objectieve tijdsdruk op de

gepercipieerde tijdsdruk…………………………………………………………………….p.83

Lijst met Tabellen

Tabel 2.1.: Resultaten van de onderzoeken naar de invloed van de ervaren tijdsdruk op het

beslissingsproces……………………………………………………………………………p.41

Tabel 2.2.: Resultaten van de onderzoeken naar de invloed van de ervaren tijdsdruk op het

aankoopgedrag van consumenten…………………………………………………………..p.44

Tabel 3.1.: Hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk………………p.56

Tabel 4.1.: Experimentele opzet……………………………………………………………p.59

Tabel 4.2.: Aantal alternatieven aanwezig op de foto’s van de Spar en de Match…………p.60

Tabel 4.3.: Bepalen van de vertrouwde en de niet-vertrouwde aankoop…………………...p.61

Tabel 5.1.: Significante resultaten bij het testen van de hypothesen omtrent de invloed van de

gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag…………………………………………….p.80

Tabel 5.2.: Resultaten van de variantie-analysen met ‘merkentrouwheid’ als covariaat…...p.84

Page 8: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemene Inleiding 1

Algemene inleiding

Het gedrag van consumenten, zowel in de winkel als daarbuiten, is een boeiend en vaak

bestudeerd onderwerp. Ontelbare studies proberen het consumentengedrag te verklaren, maar

de consument blijft grotendeels een ‘black box’. In de jaren negentig werd bij dit

consumentenonderzoek meer en meer aandacht besteed aan de invloed van toevallige,

situationele factoren. Eén van deze situationele variabelen is de tijdsdruk die door de

consument ervaren wordt.

Meer en meer mensen hebben het gevoel dat ze onvoldoende tijd beschikbaar hebben om te

voldoen aan alle verplichtingen uit de werk- en privésfeer. Het is alsof hun leven aan hen

voorbij vliegt. Het gevoel zich constant te moeten haasten blijkt bij een deel van de bevolking

sterk aanwezig. Tijd is een kostbaar goed geworden in onze westerse samenleving. De

beschikbare tijd mag niet verspild worden. De principes van tijdmanagement zijn sterk

verankerd in ons dagelijks leven en blijken een impact te hebben op al onze handelingen.

De doelstelling van deze studie is dan ook de invloed van de ervaren tijdsdruk op het

consumentengedrag na te gaan. Deze invloed werd in het verleden slechts in beperkte mate

bestudeerd. De aandacht wordt hierbij toegespitst op het aankoopgedrag. In het bijzonder zal

ingegaan worden op de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op de manier waarop de

consument zijn keuze maakt in de winkel en welke aspecten hij in overweging neemt bij het

maken van deze keuze.

Het is nuttig een beter inzicht te verkrijgen in de verklaringskracht van de gepercipieerde

tijdsdruk. Dit inzicht zal een bijdrage leveren tot de verdere ontwikkeling van de theorie

omtrent het consumentengedrag. Bovendien kunnen de bevindingen door marketing managers

of distributeurs gebruikt worden om met hun merk of winkel specifiek in te spelen op deze

consumenten die onder tijdsdruk staan. Deze groep consumenten blijkt immers steeds groter

te worden en lijkt andere behoeften en wensen te hebben dan consumenten die geen tijdsdruk

ervaren.

Page 9: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemene Inleiding 2

De onderzoeksvraag in deze studie heeft aldus betrekking op de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten. De behandeling van deze onderzoeksvraag

wordt opgesplitst in twee grote delen : een literatuurstudie en een empirisch onderzoek.

Bij de literatuurstudie wordt in een eerste hoofdstuk het maatschappelijk fenomeen ‘tijdsdruk’

uitvoerig besproken. Het is duidelijk dat de gepercipieerde tijdsdruk zeer sterk aanwezig is in

verschillende geïndustrialiseerde landen. Ook de determinanten en gevolgen van deze

subjectieve tijdsdruk zullen verduidelijkt worden. In het tweede hoofdstuk wordt dan verder

ingegaan op de specifieke gevolgen van deze gepercipieerde tijdsdruk voor het

aankoopgedrag van consumenten. Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan de bevindingen

van de reeds uitgevoerde onderzoeken omtrent het nemen van beslissingen onder tijdsdruk en

meer in het bijzonder de aankoopbeslissing.

De praktijkstudie bouwt verder op de literatuurstudie van de vorige hoofdstukken en start met

het formuleren van een aantal nieuwe hypothesen omtrent de invloed van de ervaren tijdsdruk

op het aankoopgedrag van consumenten. Bovendien worden ook enkele hypothesen

ontwikkeld in verband met de determinanten van de gepercipieerde tijdsdruk. Nadat de

verschillende hypothesen opgesteld zijn, wordt een empirisch onderzoek opgesteld om deze

hypothesen te testen in de praktijk. De opzet en het verloop van deze praktijkstudie worden

uitvoerig beschreven in het vierde hoofdstuk. Daarna wordt het onderzoek uitgevoerd en kan

de gegevensverzameling beginnen. De analyse van de verzamelde gegevens alsook de

gevonden resultaten komen in het laatste hoofdstuk aan bod. Deze analyse gebeurt in functie

van de opgestelde hypothesen en zal uitwijzen in welke mate de hypothesen ondersteund

worden door het onderzoek. De implicaties van de gevonden resultaten alsook de beperkingen

van het onderzoek zullen eveneens besproken worden in dit laatste hoofdstuk. Tenslotte

worden enkele suggesties voor verder onderzoek aangereikt.

Page 10: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 3

HOOFDSTUK 1 : TIJDSDRUK : PERCEPTIE OF REALITEIT ?

De bedoeling van dit eerste hoofdstuk is het begrip ‘tijdsdruk’ te verduidelijken door het in

een ruimere maatschappelijke context te plaatsen. In dit inleidende hoofdstuk wordt

aangetoond dat tijdsdruk een algemeen en wel degelijk bestaand fenomeen is. Hierbij moet

echter een onderscheid gemaakt worden tussen de objectieve en subjectieve tijdsdruk. Op

basis van deze vaststellingen worden vervolgens twee verschillende definities van tijdsdruk

aangereikt. Bovendien zal dieper ingegaan worden op een aantal onderzoeken die in

verschillende landen uitgevoerd zijn naar de aanwezigheid van deze tijdsdruk. In dit

hoofdstuk zal eveneens aandacht besteed worden aan de oorzaken en gevolgen van deze

gepercipieerde tijdsdruk alsook aan de kenmerken van de specifieke groepen die door

gevoelens van tijdsdruk getroffen worden. De bevindingen uit dit hoofdstuk zullen de basis

vormen om in de volgende hoofdstukken de specifieke invloed van tijdsdruk op het

consumentengedrag na te gaan.

1.1. ‘Society of leisure’ ?

In de jaren zestig was de meerderheid van de onderzoekers er nog steeds van overtuigd dat de

westerse maatschappijen evolueerden naar ‘a society of leisure’ (Zuzanek en Smale, 1997, p.

74). De overtuiging leefde dat het aantal uren vrije tijd stelselmatig zou toenemen ten nadele

van de arbeidstijd en dat zich op die manier geleidelijk een nieuwe maatschappij zou

ontwikkelen. Deze optimistische gedachten werden reeds vlug door Linder (1970) in vraag

gesteld in zijn werk “The harried Leisure class”. Volgens hem was het leven in onze

maatschappij eerder hectisch en werd een eventuele toename van de vrije tijd helemaal niet

als dusdanig ervaren. Toch duurde het nog twee decennia alvorens er een algemene

belangstelling ontstond voor de gevolgen van de tijdsdruk die in alle westerse maatschappijen

duidelijk aanwezig was. Deze belangstelling kwam er vooral door het boek van Schor (1991)

“The overworked American : the unexpected decline of leisure”. Verschillende termen zoals

tijdsdruk, tijdschaarsheid, time crunch, time squeeze, … werden gebruikt om dit fenomeen te

beschrijven en waren steeds vaker het onderwerp van wetenschappelijk onderzoek (Zuzanek

Page 11: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 4

en Veal, 1998, p. 320). In tegenstelling tot Schor (1991) zijn Robinson en Godbey (1997, p.5)

echter van mening dat de Amerikanen “meer vrije tijd beschikbaar hebben dan dertig jaar

geleden” en dat “de beschikbare vrije tijd waarschijnlijk nog zal toenemen in de toekomst”.

Gershuny (1992, p.3) deelde deze mening en stelde dat er waarschijnlijk nog hoop was voor

“the leisure society”.

Hoewel er dus verschillende meningen blijken te bestaan omtrent de vraag of de vrije tijd in

de westerse landen toegenomen dan wel gedaald is in de laatste dertig jaar, bestaat er wel een

vrij algemene consensus over de heersende subjectieve tijdsdruk. De objectieve vaststellingen

van de beschikbare vrije tijd zijn immers slechts één facet, minstens even belangrijk zijn de

percepties van mensen omtrent hun beschikbare tijd. Meer en meer mensen hebben de indruk

dat ze steeds minder tijd hebben, dat hun leven aan hen voorbij vliegt,…(Robinson, 1993;

Bondl, Galinsky en Swanberg, 1997; Zuzanek en Smale, 1997). In dit verband stelden zelfs

Robinson en Godbey (1997, p.231) dat “de mensen van vandaag zich veel meer gejaagd

voelen dan dertig jaar geleden”. Het gevoel constant gehaast en gejaagd te zijn, blijkt ons

leven te domineren (Garhammer, 1998).

1.2. Definiëren van de tijdsdruk

Tijdsdruk kan op twee verschillende manieren gedefinieerd worden naargelang het

uitgangspunt dat aangenomen wordt. De objectieve benadering stelt dat tijdsdruk optreedt

wanneer de beschikbare vrije tijd afneemt. Tijdsdruk wordt dan beschouwd als een functie

van de ‘lasten’ die betaalde en niet-betaalde arbeid met zich meebrengen, alsook van het

aantal uren beschikbare vrije tijd (Garhammer, 1998, p. 341). De totale beschikbare tijd van

een individu kan immers opgesplitst worden in de arbeidstijd, de tijd die gespendeerd wordt

aan verplichte, niet-betaalde taken (bv. huishoudelijke taken) en tenslotte de vrije tijd (Engel,

Miniard en Blackwell, 1993). Op basis van de manier waarop een bepaalde persoon zijn tijd

kan of ‘moet’ spenderen wordt de objectieve tijdsdruk van deze persoon bepaald.

Naast deze objectieve vaststelling van tijdsdruk is het echter even belangrijk om na te gaan

hoe iemand zich voelt bij zijn tijdsverdeling. De perceptie van mensen omtrent de tijd die zij

beschikbaar hebben zal immers een grotere invloed uitoefenen op hun gedrag en attitude dan

Page 12: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 5

de tijd waarover ze werkelijk beschikken (Robinson en Godbey, 1996). De tweede benadering

van tijdsdruk neemt deze subjectieve tijdservaring dan ook in beschouwing. De

gepercipieerde tijdsdruk wordt door Svenson en Edland (1987, p.322) gedefinieerd als het

gevolg van “a discrepancy between on the one hand what a person would like to do or feels he

or she should do, and on the other hand what he or she actually finds time to do”. De ervaren

tijdsdruk is aldus een functie van de beschikbare tijd maar ook van de gevoelens die men

heeft bij deze beschikbare tijd. Wanneer een persoon objectief gezien voldoende tijd

beschikbaar heeft maar deze tijd als totaal onvoldoende beschouwt voor alle gewenste

activiteiten dan zal hij een enorme tijdsdruk ervaren. Rizkalla (1989, p.184) legt eveneens de

nadruk op de gevoelens die gepaard gaan met een bepaalde tijdsverdeling en omschrijft de

ervaren tijdsdruk als “inner feelings of being rushed and pressured, scattered, disorganized

and running out of time”.

1.3. Vaststellen van de tijdsdruk

1.3.1. Meten van de tijdsdruk

De voorbije jaren zijn in verschillende geïndustrialiseerde landen onderzoeken uitgevoerd

naar de aanwezigheid van tijdsdruk. Aangezien de tijdsdruk op twee manieren gedefinieerd

kan worden, wordt in deze studies ook een onderscheid gemaakt tussen de objectieve en de

subjectieve meting van tijdsdruk.

Een objectieve meting van de tijdsdruk gebeurt meestal door middel van tijdsdagboeken (time

use surveys). Hierbij wordt aan de respondenten gevraagd gedurende een bepaalde periode

nauwkeurig aan te geven welke activiteiten (bv. werken, slapen, sport, huishoudelijk werk,…)

ze doorheen de dag doen. De bedoeling hiervan is de tijdsallocatie van de totale populatie aan

de verschillende activiteiten in kaart te brengen. Op basis van deze vaststellingen kan de

‘druk’ van de betaalde en niet-betaalde arbeid alsook het aantal uren vrije tijd berekend

worden. Deze ‘druk’ wordt dan beschouwd als een effectieve indicator van de aanwezige

tijdsdruk bij de populatie.

Dergelijk onderzoek wordt op regelmatige tijdstippen in verschillende landen uitgevoerd

zodat zowel vergelijkingen doorheen de tijd als tussen de verschillende landen gemaakt

Page 13: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 6

kunnen worden (Zuzanek en Smale, 1997; Garhammer, 1998; Peters en Raaijmakers, 1998;

Zuzanek en Mannell, 1998; Zuzanek, Beckers en Peters, 1998). Ook in Vlaanderen worden

dergelijke tijdsbestedingsonderzoeken uitgevoerd (Elchardus en Glorieux, 1994; Glorieux,

Koelet, Moens, et al., 1999; Bollaert en Matthijs, 2000).

Daarnaast kan de gepercipieerde tijdsdruk die bij de populatie aanwezig is, gemeten worden

door middel van een aantal vragen waarmee de respondenten zich al dan niet akkoord

verklaren. Men peilt hier dus naar de subjectieve ervaringen omtrent de tijdsdruk in

vergelijking met een aantal jaar geleden. Op basis hiervan kan dan een tijdsdruk-index

opgesteld worden die aangeeft hoe groot de gepercipieerde tijdsdruk bij de totale populatie is

(Zuzanek en Smale, 1997; Garhammer, 1998; Letho, 1998; Zuzanek en Mannell, 1998; Peters

en Raaijmakers, 1998).

1.3.2. Uitgevoerde studies naar de aanwezigheid van tijdsdruk

Zuzanek, Beckers en Peters (1998) maakten gebruik van verschillende ‘time surveys’ die de

laatste jaren uitgevoerd werden in Canada en Nederland en gingen na of de werkende

bevolking in deze landen meer of minder vrije tijd had dan twee decennia geleden. Ze stelden

vast dat in Nederland het aantal uren betaalde arbeid toegenomen was en dat bovendien de

mannen meer participeerden in het huishouden. Er was geen algemene stijging van de vrije

tijd merkbaar. Dit had als gevolg dat een duidelijke stijging van de druk van de betaalde en

niet-betaalde arbeid uitging (vooral voor de mannen). Dit betekent dat de objectieve tijdsdruk

aldus gestegen was in de beschouwde periode (1975-1995). De auteurs kwamen tot

gelijkaardige bevindingen met betrekking tot Canada. Tussen 1981 en 1991 blijkt de betaalde

arbeid toe te nemen en de huishoudelijke taken te stijgen voor de vrouw maar stabiel te

blijven voor de man, terwijl de beschikbare vrije tijd daalde. Het gevolg is opnieuw een

gestegen druk van de verplichtingen op het werk en thuis wat een stijging van de objectieve

tijdsdruk aangeeft.

De Nederlandse trend met betrekking tot de specifieke verdeling van de taken uit het

onderzoek van Zuzanek, Beckers en Peters (1998) werd onder andere ook in België

(Elchardus en Glorieux, 1994), in het Verenigd Koninkrijk (Holliday, 1996 ; Gratton, 1996)

en in Finland (Niemi en Paakkonen, 1990) vastgesteld. De bevindingen voor Canada werden

door Schor (1991) bevestigd voor de Verenigde Staten.

Page 14: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 7

Algemeen stelden deze auteurs dus allen dat er een duidelijke stijging van de objectieve

tijdsdruk was ten gevolge van een stijging van de ‘lasten’ van betaalde en niet-betaalde arbeid

en een daling van de vrije tijd. Deze stelling werd door nog andere studies bevestigd (Zuzanek

en Smale, 1997; Peters, 1996; Osterreichisches Statistisches Zentralamt, 1995). Andere

onderzoekers waren er echter van overtuigd dat het aantal arbeidsuren stelselmatig daalde en

dat de vrije tijd steeg de voorbije decennia (Cutler, 1990; Gershuny, 1992; Robinson en

Godbey, 1997; Garhammer, 1998). Volgens hen was er dan ook geen sprake van een toename

van de objectieve tijdsdruk.

Deze verschillende resultaten omtrent de objectieve tijdsdruk zijn volgens Zuzanek, Beckers

en Peters (1998) te wijten aan verschillen in metingen, definities, bestudeerde populatie,….

Volgens Gratton (1996) is de onderzochte periode de bepalende factor. Hij stelt immers dat de

trends in de jaren tachtig en negentig grondig verschillen van deze in de jaren zestig en

zeventig en dat een daling van de arbeidsuren en stijging van de vrije tijd eerder van

toepassing is op de periode voor 1980 dan op de daaropvolgende periode.

Naast de objectieve tijdsdruk is het echter belangrijk na te gaan in welke mate de mensen de

indruk hebben dat ze onder tijdsdruk staan. Verschillende studies hebben dan ook getracht

deze subjectieve tijdsdruk te meten. In het onderzoek van Zuzanek en Smale (1997) stelden

ongeveer de helft van de respondenten (werkenden) dat ze elke dag het gevoel hebben zich te

moeten haasten en dat ze dus een zekere tijdsdruk ervaren. Letho (1998) onderzocht de

ervaren tijdsdruk op het werk en kwam tot de conclusie dat deze tijdsdruk gedurende de

laatste twintig jaar gestegen was. Bijna twee derden van de respondenten vond dat het werk

steeds sneller moest gaan. Verschillende andere studies stelden eveneens vast dat de

gepercipieerde tijdsdruk bij de bevolking in de geïndustrialiseerde landen relatief sterk

gestegen was (Gershuny, 1992; Robinson en Godbey, 1997; Garhammer, 1998; Glorieux,

Koelet, Moens, et al., 1999; Bollaert en Matthijs, 2000).

Hoewel er dus verschillende meningen omtrent de evolutie van de objectieve tijdsdruk

bestaan, blijken de onderzoekers het eens te zijn over de stijgende trend van de subjectieve

tijdsdruk in onze westerse maatschappijen.

Page 15: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 8

1.4. Polarisatie van de gepercipieerde tijdsdruk

De uitgevoerde studies omtrent de aanwezige tijdsdruk gingen eveneens na welke personen in

onze samenleving deze tijdsdruk ervaren en in welke mate verschillende groepen door

gevoelens van tijdsdruk getroffen worden. Verscheidene onderzoekers stelden vast dat niet

iedereen in de populatie evenzeer getroffen wordt door deze gepercipieerde tijdsdruk.

Logischerwijze ervaren werkenden meer tijdsdruk dan de niet-werkenden aangezien het

uitvoeren van de job bepaalde verplichtingen inhoudt en de beschikbare vrije tijd beperkt

(Zuzanek en Smale, 1997). Er is echter ook een duidelijk verschil in de ervaren tijdsdruk

naargelang het geslacht, de leeftijd, de fase in de levenscyclus en de sociale status van het

individu.

De middelste leeftijdsgroepen van 25 tot 44 jaar blijken de grootste subjectieve tijdsdruk te

ervaren (Zuzanek en Smale, 1997; Letho, 1998; Zuzanek en Mannell, 1998; Peters en

Raaijmakers, 1998; Bollaert en Matthijs, 2000). Deze leeftijdsgroepen bevinden zich immers

in “het spitsuur van hun leven” waar de verscheidene activiteiten uit de verschillende

levensferen (werk, relatie, ouderschap) waarin ze actief zijn, zich ophopen, de vrije tijd

beperken en aldus een zekere druk uitoefenen (SCP, 1998, p.683). Bovendien blijkt dat

vrouwen een grotere tijdsdruk ervaren dan mannen (Robinson en Godbey, 1997; Zuzanek en

Smale, 1997; Garhammer, 1998; Letho, 1998; Zuzanek en Mannell, 1998; Peters en

Raaijmakers, 1998; Bollaert en Matthijs, 2000). De toenemende arbeidsparticipatie van

vrouwen verhoogt de ervaren tijdsdruk bij de beide geslachten aangezien de taakspecialisatie

uit het vroegere kostwinnersmodel plaats geruimd heeft voor een combinatie van arbeids-,

gezins- en huishoudelijke verplichtingen voor de beide partners (Bollaert en Matthijs, 2000).

Aangezien het merendeel van de huishoudelijke taken echter nog steeds door de vrouw

gedaan wordt, daalt haar vrije tijd en wordt het gevoel van tijdsdruk versterkt (Zuzanek en

Mannell, 1998; Zuzanek, Beckers en Peters, 1998; Bollaert en Matthijs, 2000).

De aanwezigheid van (kleine) kinderen verhoogt de gepercipieerde tijdsdruk (Zuzanek en

Smale, 1997; Peters en Raaijmakers, 1998). Het hebben van kinderen zorgt immers voor

bijkomende druk en verplichtingen naast deze van de arbeid en de huishoudelijke taken. Op

basis van voorgaande bevindingen kan gesteld worden dat zij die de meeste ‘lasten’ uit

verschillende levenssferen moeten trachten te combineren de grootste tijdsdruk ervaren.

Page 16: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 9

Er is een duidelijk verschil in de aanwezige gepercipieerde tijdsdruk bij de verschillende

groepen in de populatie: sommige groepen werken meer, hebben minder vrije tijd en meer

tijdsdruk dan andere (Zuzanek en Veal, 1998). Zuzanek (1978, p.7) was er reeds van

overtuigd dat “the major dilemma which faces modern societies with respect to leisure seems

to be that of polarization. Instead of a gradual and balanced increase of leisure we may see a

polarization along demographic and socio-occupational lines”. Deze polarisatiethese houdt in

dat werkende, getrouwde koppels met kleine kinderen en gescheiden of alleenstaande

werkende ouders de minste vrije tijd hebben, de grootste druk ondervinden van betaalde en

niet-betaalde arbeid en bijgevolg onder de hoogste tijdsdruk staan (Wilensky, 1981). Deze

groepen hebben immers in ‘het spitsuur van hun leven’ te kampen met verschillende

professionele, huishoudelijke en gezinsverplichtingen die soms tegenstrijdig zijn en veel tijd

en moeite opeisen. Deze polarisatiethese werd reeds in talrijke onderzoeken bevestigd

(Handy, 1994; Holliday, 1996; Zuzanek en Smale, 1997; Garhammer, 1998; Zuzanek en

Mannell, 1998; Peters en Raaijmakers, 1998; Zuzanek, Beckers en Peters, 1998; Bollaert en

Matthijs, 2000).

Glorieux, Koelet, Moens, et al. (1999) kwamen in hun tijdsbudgetonderzoek in Vlaanderen tot

gelijkaardige conclusies met betrekking tot de verscheidende kenmerken van de

bevolkingsgroepen die de grootste tijdsdruk ervaren. Hoewel ‘slechts’ 15 procent van de

Vlaamse bevolking stelt dat ze op gewone weekdagen meestal een moment of periode van

bijzondere tijdsdruk kent, komt duidelijk naar voor dat deze gevoelens niet gelijk verspreid

zijn over de bevolking (Glorieux, Koelet, Moens, et al., 1999, p.9). Uit onderstaande grafiek

waar de gepercipieerde tijdsdruk in functie van het geslacht en de leeftijd weergegeven wordt,

kan opnieuw de polarisatiethese afgeleid worden.

Page 17: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 10

Tenslotte blijken ook de opleiding en het inkomen een bescheiden invloed te hebben op de

gepercipieerde tijdsdruk (Robinson en Godbey, 1996). In zekere mate kan met veel geld tijd

gekocht worden, maar veel geld verdienen brengt zijn eigen tijdsdruk mee zodat de hogere

sociaal-economische groepen meer tijdsdruk ervaren (Garhammer, 1998). Zuzanek, Beckers

en Peters (1998) stelden eveneens vast dat hoger opgeleiden meer werkdruk voelen en minder

vrije tijd hebben, wat leidt tot een grotere tijdsdruk.

Figuur 1.1 : De gepercipieerde tijdsdruk naar leeftijd en geslacht (Glorieux, Koelet,

Moens, et al., 1999, p. 10).

Leeftijd

Tijdsdruk (schaalvan 0 tot 100)

Page 18: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 11

1.5. Determinanten van de gepercipieerde tijdsdruk

De vaststelling dat tijdsdruk een niet te ontkennen fenomeen is in onze westerse samenleving

en dat deze tijdsdruk bovendien zeer ongelijkmatig verspreid is, zette de onderzoekers ertoe

aan op zoek te gaan naar verklarende factoren van deze trends. Het is duidelijk dat niet één

factor aangewezen kan worden, maar dat eerder verscheidene factoren samen zorgen voor het

feit dat steeds meer mensen het gevoel hebben dat zij over te weinig tijd beschikken. De

antecedenten van deze gepercipieerde tijdsdruk blijken zowel van maatschappelijke

(algemeen, economisch of cultureel) als van individuele aard te zijn.

1.5.1. Individuele factoren

Hoewel de ervaren tijdsdruk beschouwd kan worden als een gevolg van individueel slecht

tijdmanagement, stelt Garhammer (1998, p.327) uitdrukkelijk dat het wel degelijk een

“sociaal probleem” is dat iedereen in meer of mindere mate treft. De determinanten van de

gepercipieerde tijdsdruk moeten dan ook op andere vlakken gezocht worden dan enkel de

attitude en de persoonlijkheid van een bepaalde persoon. Deze twee factoren spelen echter

wel een rol bij de wijze waarop iemand omgaat met het feit dat hij slechts een beperkte tijd ter

beschikking heeft voor het vervullen van de betaalde en niet-betaalde arbeid en de vrije

tijdsactiviteiten (Peters en Raaijmakers, 1998). Verschillende studies tonen aan dat bepaalde

persoonlijkheden gevoeliger zijn voor tijdsdruk dan andere. Deze tijdsgevoelige personen

worden “ type A respondenten” genoemd en hun gedrag wordt omschreven als “anxious to fill

up time with purposeful goal-oriented behavior, to accelerate the rate of all activities, and to

be excessively punctual and time-oriented” (Matthews, 1982, p.295). Wessman (1973) stelde

vast dat personen die een grote tijdsdruk ervaren zeer emotionele, zenuwachtige en bezorgde

individuen waren. Volgens Calabresi en Cohen (1968) hadden deze personen bovendien te

kampen met een gebrek aan zelfvertrouwen en gevoelens van frustratie.

Zuzanek en Mannell (1998) wijzen in dit verband ook op de kalmerende invloed van de

emotionele stabiliteit van het individu op de gepercipieerde tijdsdruk. Personen met een

gelukkig huwelijk, een goede gezondheid en redelijke financiële omstandigheden zullen beter

bestand zijn tegen de druk die tijdslimieten met zich meebrengen.

Page 19: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 12

1.5.2. Economische factoren

Verschillende auteurs zochten de oorzaken van de alom aanwezige tijdsdruk in de

maatschappelijke evoluties die zich de voorbije decennia voorgedaan hebben. Volgens Gross

(1987) is de industrialisatie en de bijhorende neveneffecten grotendeels verantwoordelijk voor

de ervaren tijdsdruk in onze maatschappij. De economische groei gaat immers gepaard met

hogere lonen en stijgende levensstandaarden. Deze hogere lonen houden in dat meer en meer

tijd aan de job gespendeerd wordt waardoor de beschikbare vrije tijd afneemt. Hoewel het

aantal werkuren dus direct afhankelijk is van de economische situatie, merkt Handy (1994)

bovendien op dat de downsizing-trend die de globalisatie en de economische competitiviteit

moet versterken, meestal tot gevolg heeft dat de ‘overblijvers’ meer en harder moeten werken

dan voordien. Dit draagt opnieuw bij tot de beperking van de vrije tijd en een toename van de

gepercipieerde tijdsdruk.

Verschillende studies tonen trouwens aan dat de werkdruk in onze geïndustrialiseerde

maatschappijen steeds toeneemt (Garhammer, 1998). Hij verwijst hierbij naar het feit dat de

klanten en leveranciers steeds veeleisender worden en stipte, korte bestel- en

leveringsperiodes vragen. Ook Letho (1998) is ervan overtuigd dat de ervaren tijdsdruk

inherent verbonden is met de werkomstandigheden. In haar onderzoek stelde zij een duidelijk

positief verband vast tussen de ervaren tijdsdruk en het invoeren van efficiëntie-verhogende

maatregelen zoals het werken in team en beoordelingen op basis van de productiviteit. Ook

specifieke situaties zoals een personeelstekort of een slechte werkorganisatie verhogen de

tijdsdruk. Het feit dat vrouwen meer tijdsdruk ervaren dan mannen verklaart Letho (1998)

door de verschillende werkoriëntatie van de twee geslachten. De sociale aspecten zijn

belangrijker voor vrouwen zodat wanneer een tijdslimiet deze beperkt, vrouwen dit als een

groter probleem ervaren dan hun mannelijke collega’s.

Een andere trend die in veel bedrijven manifest aanwezig is, is de vraag naar een grote mate

van flexibiliteit. Deze flexibiliteit brengt vaak gevoelens van tijdsdruk met zich mee want er

wordt van de werknemer verwacht dat hij zich dynamisch en flexibel opstelt en zich dus vlug

kan aanpassen aan veranderingen (Garhammer, 1998).

Page 20: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 13

1.5.3. Maatschappelijke factoren

De ontwikkelingen buiten de werksfeer dragen eveneens bij tot een stijging van de

gepercipieerde tijdsdruk. De langere werkuren met hogere lonen tot gevolg en de huidige

consumptiemaatschappij leiden volgens Schor (1991) tot een vicieuze “work and spend

cycle”. Mensen werken meer, spenderen meer geld, willen meer consumeren (verslavend

karakter van de consumptie) zodat ze meer ‘moeten’ werken. Dit heeft natuurlijk gevolgen

met betrekking tot de beschikbare vrije tijd en bovendien vraagt de consumptie zelf ook tijd

(Garhammer, 1998).

Al deze ontwikkelingen leiden er aldus toe dat niet geld maar wel tijd het schaarse goed is in

onze maatschappij (Gross, 1987). Er bestaat als het ware een kloof tussen zij die een zekere

materiële rijkdom hebben en zij die een tijdsrijkdom hebben en deze kloof lijkt steeds groter

te worden (Garhammer, 1998).

Ook andere maatschappelijke evoluties blijken het gevoel van steeds te weinig tijd te hebben,

te versterken. Het traditionele gezin waar de vrouw thuis blijft en voor de kinderen en het

huishouden zorgt, is niet langer van toepassing op het merendeel van de gezinnen.

Tegenwoordig zijn tweeverdieners, alleenstaanden met of zonder kinderen,… eveneens sterk

vertegenwoordigd (Bollaert en Matthijs, 2000). Deze nieuwe huishoudtypes hebben echter

gevolgen voor de ervaren tijdsdruk. Aangezien nu meer en meer zowel man als vrouw actief

zijn in verschillende sferen, dringt zich een taakcombinatie op. Het combineren van werk en

gezin is niet altijd even gemakkelijk omdat deze vaak tegenstrijdige eisen stellen. Een

efficiënt gebruik van de schaarse tijd staat dan ook centraal bij deze gezinnen. Zij willen

zoveel mogelijk huishoudelijke taken tegelijkertijd doen binnen één tijdsperiode en proberen

ze zo vlug mogelijk te doen (Robinson en Godbey, 1996; Garhammer, 1998).

Personen die zowel professionele als familiale verantwoordelijkheden hebben, worden vaak

geconfronteerd met zogenaamde rolconflicten tussen deze verantwoordelijkheden

(Garhammer, 1998). Knulst en Van den Broeck (1998) stelden vast dat niet de lengte van de

verschillende activiteiten maar wel de combinatie ervan de gevoelens van tijdsdruk

veroorzaakt. Verscheidende auteurs geven dit ‘multiple rolconflict’ of de ‘role overload’ aan

als de oorzaak van de verschillen in de ervaren tijdsdruk bij de bevolking (Coverman, 1989;

Kaufman, Lane en Lindquist, 1991; Greenberger en O’Neil, 1993; Zuzanek en Mannell, 1998;

Peters en Raaijmakers, 1998).

Page 21: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 14

Bovendien blijkt dit rolconflict en de tijdsdruk die hiermee gepaard gaat vooral de vrouw te

treffen (Zuzanek en Mannell, 1998). De reden hiervoor ligt in het feit dat alhoewel heel veel

vrouwen net als hun man uit werken gaan, toch blijft het merendeel van de huishoudelijke

taken voor de vrouw (Shaw, 1988; Zuzanek, Beckers en Peters, 1998; Bollaert en Matthijs,

2000). Zuzanek en Smale (1997) kwamen trouwens tot de conclusie dat ondanks het gebruik

van tijdsbesparende producten en diensten het totaal aan huishoudelijke taken toch niet

verminderd is. De ontwikkeling van de nieuwe huishoudtypes zorgt er bovendien voor dat de

‘have-to-be-done’ activiteiten per individu toenemen (Zuzanek, Beckers en Peters, 1998).

De aanwezigheid van kinderen in het gezin versterkt het rolconflict -opnieuw grotendeels

voor de vrouw- en verhoogt aldus de ervaren tijdsdruk (Garhammer, 1998). Ook de

fragmentatie van de vrije tijd doorheen de dag vergroot de tijdsdruk (Robinson en Godbey,

1997; Peters en Raaijmakers, 1998). Dit alles verklaart ten dele waarom in verschillende

studies vrouwen rapporteerden meer tijdsdruk te ervaren dan mannen. Zuzanek en Smale

(1997) stelden onder andere vast dat werkende moeders, gescheiden of alleenstaande vrouwen

de hoogste tijdsdruk rapporteerden en concludeerden in hun onderzoek dat de fase van de

levenscyclus een belangrijke verklarende factor blijkt te zijn voor de gepercipieerde tijdsdruk.

1.5.4. Culturele factoren

Tenslotte wijzen verschillende auteurs op de invloed van de cultuur, waarden en normen

aanwezig in onze geïndustrialiseerde maatschappij (Gross 1987). De westerse maatschappij is

gericht op prestaties, zelfverwezenlijking,… en is vooral toekomst-geörienteerd. De normale

tijdsperceptie in dergelijke maatschappijen verschilt enorm van bijvoorbeeld een agrarische

maatschappij (Graham, 1981). Tijd wordt zoals geld als een economisch goed beschouwd; tijd

kan gekocht worden, men kan tijd besparen of verspillen. De schaarsheid maakt tijd kostbaar

en dit uit zich in onze handelingen. Garhammer (1998, p.329) gaf deze aanwezige tijdscultuur

aan als de belangrijkste determinant van de ervaren tijdsdruk, want “one can hardly escape

normative cultural pressures such as the expectation not to waste time in everyday life”. Men

wil dan ook zoveel mogelijk zo vlug mogelijk doen en dan nog liefst verschillende dingen

tegelijk.

Page 22: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 15

Ook met betrekking tot de vrije tijd passen de consumenten de principes van tijdsefficiëntie

en tijdmanagement toe net zoals ze gewoon zijn op het werk en in het huishouden.

Garhammer (1998, p.334) stelt dat “consumers seek more experiences in the same time”.

Robinson en Godbey (1997, p.288) spreken van een “consumption of experiences”; een

individu wil zoveel mogelijk dingen tegelijk doen en kiest voor de activiteiten die de minste

tijd vragen. Verschillende auteurs geven de ontwikkeling van deze “event-society”, waar een

constante druk is om “meer en meer ervaringen op te doen in dezelfde tijdseenheid”

(Opaschowski, 1997, p.3) dan ook aan als causale factor van de gepercipieerde tijdsdruk.

Martin (1996, p.10) gebruikt de term “time grabbers” voor deze mensen die niets willen

missen en zoveel mogelijk willen doen in de hun beschikbare tijd. Dergelijke doelstellingen

brengen een zekere tijdsdruk mee aangezien geldt dat hoe meer activiteiten men in een

tijdsinterval doet, hoe meer men de indruk heeft dat de tijd vlugger voorbij gaat (Lewis en

Weigert, 1981). In dit verband vond Garhammer (1998, p.330) in zijn vroegere studie dat drie

vierden van de respondenten het plannen van teveel activiteiten als reden voor de ervaren

tijdsdruk opgaf.

Page 23: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 16

1.6. Gevolgen van de gepercipieerde tijdsdruk

Het feit dat meer en meer mensen het gevoel hebben onder tijdsdruk te staan en dat bovendien

vooral de werkende bevolking getroffen wordt door deze gevoelens van tijdsdruk, pleit voor

een studie naar de mogelijke gevolgen van de gepercipieerde tijdsdruk. Hoewel bewezen is

dat de mens steeds meer druk aankan, kan immers niet voorbijgegaan worden aan de

psychologische en fysiologische gevolgen van de groeiende tijdsdruk (Zuzanek en Smale,

1997, p. 99). De ervaren tijdsdruk blijkt steeds een zekere mate van stress met zich mee te

brengen (Celuch en Showers, 1991; Robinson en Godbey, 1996; Letho, 1998; Zuzanek en

Mannell, 1998). Het conflict tussen de verschillende rollen veroorzaakt een zeker stressgevoel

dat in beperkte mate verzacht kan worden wanneer er geen relationele of financiële problemen

zijn (Zuzanek en Mannell, 1998). Dit verklaart waarom gescheiden of alleenstaande ouders de

grootste tijdsdruk en stress ervaren aangezien zij er helemaal alleen voor staan in tegenstelling

tot de drukke tweeverdieners.

Hoewel de tijdsdruk en stress een aanvankelijk positief effect kunnen hebben op de motivatie

en het werktempo van het individu (Robinson en Godbey, 1996), blijkt dat de negatieve

gevolgen overheersen bij zware gepercipieerde tijdsdruk. Mensen onder grote tijdsdruk

hebben slaapproblemen, last van spanningen, depressies, het gevoel het niet meer aan te

kunnen,… Ook fysieke klachten zoals hoofdpijn, pijn aan de nek en schouders worden vaak

vermeld door de groepen die veel tijdsdruk ervaren (Letho, 1998). Zuzanek en Mannell (1998,

p.537) kwamen in dit verband tot de conclusie dat in de middelste leeftijdsgroepen, die de

grootste tijdsdruk ervaren, de fysieke gezondheid grotendeels bepaald wordt door de mentale

gezondheid. Friedman, Glass, Herd et al. (1978) stelden zelfs dat ‘type A respondenten’, die

onder meer gekenmerkt werden door een constante gepercipieerde tijdsdruk, een grotere kans

op hart- en vaatziekten liepen.

Letho (1998) was er bovendien van overtuigd dat de tijdsdruk op het werk een negatieve

invloed had op de werkomstandigheden. Haar studie bevestigde deze overtuiging en wees uit

dat de ervaren tijdsdruk onder andere leidde tot meer conflicten tussen de werknemers, een

onaangename werksfeer, burn-out symptomen,….

Page 24: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 1 : Tijdsdruk : perceptie of realiteit ? 17

1.7. Besluit

Talrijke studies zijn reeds uitgevoerd naar de aanwezigheid van objectieve en subjectieve

tijdsdruk in landen zoals de Verenigde Staten, Canada, Finland, Nederland, Duitsland en

België. Hoewel de meningen verdeeld zijn over het bestaan van de objectieve tijdsdruk, zijn

de onderzoekers het unaniem eens over de gestegen gepercipieerde tijdsdruk. De perceptie

van tijdsdruk blijkt dus wel degelijk een realiteit te zijn in deze geïndustrialiseerde landen.

Meer en meer mensen hebben het gevoel over niet genoeg tijd te beschikken en ervaren een

zekere tijdsdruk. Bovendien werd vastgesteld dat deze tijdsdruk niet iedereen in dezelfde mate

treft en vaak verbonden is met de fase in de levenscyclus waarin een persoon zich bevindt.

Toch blijken ook de maatschappelijke evoluties en de heersende tijdscultuur bij te dragen tot

een gevoel van constant onder tijdsdruk te staan. De verschillende determinanten van de

tijdsdruk maken duidelijk dat het onwaarschijnlijk is dat deze gepercipieerde tijdsdruk zal

afnemen of verdwijnen uit onze samenleving.

Deze vaststellingen wekten een grote belangstelling op voor de mogelijke gevolgen van deze

gepercipieerde tijdsdruk. De gevolgen voor de mentale en fysieke gezondheid werden reeds

aangegeven. Mensen onder tijdsdruk blijken meer stress te ervaren en wijzigen hun gedrag.

De principes van tijdmanagement worden zelfs in de vrije tijd toegepast. Het is dan ook te

verwachten dat zich eveneens effecten van de gepercipieerde tijdsdruk in het gedrag van

consumenten zullen voordoen. De consument bevindt zich immers steeds meer in een situatie

waar hij althans de perceptie heeft over onvoldoende tijd te beschikken voor het winkelen. De

consument onder tijdsdruk zal zich dan ook anders gedragen dan wanneer hij niet onder

tijdsdruk staat. Omwille van de alom verspreidheid van het gevoel van tijdsdruk is het

bijzonder nuttig om een beter inzicht te krijgen in dit gedrag van consumenten onder

tijdsdruk. Het volgende hoofdstuk is bijgevolg specifiek gericht op de invloed van de

gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten.

Page 25: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 18

HOOFDSTUK 2 : DE INVLOED VAN DE GEPERCIPIEERDE

TIJDSDRUK OP HET AANKOOPGEDRAG VAN

CONSUMENTEN

Het eerste hoofdstuk toonde aan dat ‘het gevoel van tijdsdruk’ een alom verspreid fenomeen

is in onze westerse maatschappij. Bovendien werden verschillende oorzaken en gevolgen van

de gepercipieerde tijdsdruk aangestipt. In dit tweede hoofdstuk wordt het effect van deze

tijdsdruk die de consument ervaart, verder uitgediept. Het is immers te verwachten dat

consumenten onder tijdsdruk zich anders gedragen dan consumenten die geen tijdsdruk

ervaren. Vooreerst zullen de gevolgen voor het nemen van beslissingen besproken worden.

Daarna zal de specifieke invloed van de subjectieve tijdsdruk op het aankoopproces in

beschouwing genomen worden. Hierbij zal telkens een overzicht gegeven worden van de reeds

uitgevoerde onderzoeken. Op basis van deze onderzoeken en hun bevindingen zal dan in een

volgend hoofdstuk getracht worden nieuwe hypothesen omtrent de invloed van de

gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten te formuleren.

2.1. Beslissen onder tijdsdruk

Dagelijks nemen we zeer vele beslissingen. Deze beslissingen verschillen enorm naargelang

de aard, de moeilijkheidsgraad, het belang, de situatie,… . Eenvoudige beslissingen zoals het

kopen van een ijsje, worden vaak onbewust genomen terwijl zeer veel tijd en moeite

gespendeerd wordt aan complexere beslissingen zoals waarheen op vakantie te gaan. Toch

kan bij al deze beslissingen in zekere mate een zelfde verloop onderscheiden worden. Pieters,

Warlop en Hartog (1996, p.3) definieerden dit beslissingsproces als “een actief proces, waarin

het ene alternatief geleidelijk of stapsgewijs gedifferentieerd wordt van de andere totdat het

uiteindelijk alleen overblijft en verkozen wordt ”.

Het beslissingsproces wordt verondersteld uit verschillende fasen te bestaan (Janis, 1974).

Nadat het individu zich bewust is van een bepaald probleem zal hij trachten zoveel mogelijk

Page 26: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 19

informatie te verzamelen over mogelijke oplossingen voor dit probleem. Eventueel kan hij

ook op zoek gaan naar andere bijkomende oplossingen. De mate waarin deze informatie-

verzameling gebeurt, wordt bepaald door verschillende factoren zoals het belang en de

complexiteit van de beslissing. Vervolgens zal een evaluatie van de beschikbare informatie en

de verschillende alternatieven plaatsvinden. De uiteindelijke beslissing zal dan gebaseerd

worden op deze evaluatie. Nadien kan eventueel ook een evaluatie van de beslissing zelf

gebeuren. Engel, Kollab en Blackwell (1968) stelden reeds vast dat dit beslissingsproces zich

zeker niet in alle situaties volledig voordoet. Ze ontwikkelden drie varianten op dit

zogenaamde ‘beslissingsproces van de rationele beslissingnemer’. Bij het uitgebreide

beslissingsproces doen de vermelde fasen zich ook daadwerkelijk allemaal voor. De

beslissing gebeurt op basis van een grondige overweging van de veelvuldig verzamelde

informatie. Wanneer de informatieverzameling echter zeer beperkt of overgeslaan wordt, is er

sprake van een beperkt beslissingsproces. De gewoonte-beslissing tenslotte bestaat uit het

vaststellen van het probleem, de beslissing en de evaluatie van de beslissing. Welke van deze

drie varianten zich uiteindelijk zal voltrekken is afhankelijk van verschillende factoren. Een

onvertrouwd maar belangrijk probleem zal uitvoerig en nauwkeurig bestudeerd worden,

terwijl voor een vertrouwd, onbelangrijk probleem nauwelijks enige moeite zal gedaan

worden.

Een andere beïnvloedende factor die in de literatuur vastgesteld werd, is de tijd die

beschikbaar is voor het nemen van de beslissing. Vele beslissingen moeten immers binnen

een beperkte tijdsperiode genomen worden. Wanneer de beschikbare tijd als onvoldoende

beschouwd wordt, ervaart de beslissingnemer aldus een zekere tijdsdruk.

Talrijke onderzoeken bevestigen de invloed van tijdsdruk bij het nemen van beslissingen (zie

onder andere Svenson en Maule (1993) voor een overzicht). Latham en Locke (1975) stelden

vast dat een stijging van de tijdsdruk gepaard ging met een toename van de productiviteit. Het

beperken van de beschikbare tijd verhoogt immers de motivatie en de concentratie bij het

vervullen van de taak. De gepercipieerde tijdsdruk kan aldus een positieve invloed hebben op

de kwaliteit van de beslissing. Deze positieve relatie geldt echter slechts binnen bepaalde

grenzen. Onderzoeken uit de psychologie en naar het consumentengedrag tonen veelvuldig

aan dat de kwaliteit van de beslissingen genomen onder tijdsdruk afneemt ten opzichte van

deze zonder tijdslimiet (Gross, 1987). Zo vond onder andere Friend (1982) een significante

negatieve relatie tussen de tijdsdruk en de performantie bij het oplossen van een probleem.

Page 27: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 20

Wanneer de beschikbare tijd zeer beperkt is, zal het individu het als onhaalbaar beschouwen

om de beslissing tot een goed einde te brengen volgens zijn normale werkwijze. De motivatie

daalt en de beslissingnemer besluit zo weinig mogelijk moeite te doen. Het is immers toch

niet mogelijk om tot de optimale beslissing te komen zoals die voortvloeit uit het rationele

beslissingsproces. Volgens Janis en Mann (1977) zal dan ook eerder een paniekerige,

onvolledige informatieverzameling plaatsvinden waaruit een meestal inferieure beslissing

volgt.

Hoewel het beperken van de beschikbare tijd dus aanvankelijk een positieve invloed heeft op

de performantie, daalt de performantie wanneer de tijdsdruk een bepaald niveau overschrijdt

(bij hoge tot zeer hoge tijdsdruk). De invloed van de ervaren tijdsdruk op de performantie kan

dan ook voorgesteld door een omgekeerde U-curve zoals blijkt uit onderstaande figuur.

Deze curvi-lineaire relatie tussen de gepercipieerde tijdsdruk en de performantie werd onder

meer door het onderzoek van Andrew en Farris (1972), Isenberg (1981) en dat van Gross

(1994) bevestigd.

De ervaren tijdsdruk blijkt dus een invloed te hebben op het beslissingsproces. De

beslissingnemer die onder tijdsdruk staat, zal zijn gedrag aanpassen opdat hij er zou in slagen

om toch binnen de beperkte tijd zijn beslissing te nemen. Miller (1960) stelde verschillende

performantie

tijdsdruk

Figuur 2.1. : De relatie tussen de ervaren tijdsdruk en de performantie

Page 28: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 21

mogelijke strategieën voor die een individu kan gebruiken wanneer deze moet beslissen onder

tijdsdruk. Om de tijdsdruk bij het nemen van een beslissing te reduceren, kan hij de volgende

strategieën toepassen :

• sneller te werk gaan bij de verzameling en verwerking van de informatie.

• selectief werken en enkel de informatie die hij belangrijk vindt beschouwen.

• de cognitieve processen bij het beslissen veranderen of een andere beslissingsstrategie

gebruiken.

• de beslissing vermijden/uitstellen of wanneer dit niet mogelijk is een willekeurige keuze

maken.

Deze verschillende ‘coping’strategieën werden veelvuldig bevestigd in empirisch onderzoek.

Wanneer iemand geconfronteerd wordt met tijdsdruk zal hij vooreerst reageren door de

informatie sneller te verzamelen en te verwerken. Deze acceleratiestrategie werd

teruggevonden bij zowel beslissingen met verwachte uitkomsten als bij beslissingen waarbij

onzekerheid bestond over de gevolgen en dit zowel in statische als in dynamische

taakomgevingen (Ben Zur en Breznitz, 1981; Payne, Bettman en Johnson, 1988; Maule en

Mackie, 1990; Verplanken, 1993; Mann en Tann, 1993; Kerstholt, 1993; Ordonez en Benson,

1997; Kelly en Karau, 1999; Maule, Hockey en Bdzola, 2000).

Wanneer het acceleratiemechanisme echter niet voldoende blijkt, zal hij de beslissingstaak

‘herstructureren’ door zijn aandacht te beperken tot bepaalde delen van de beschikbare

informatie (Wright, 1974; Wright en Weitz, 1977; Ben Zur en Breznitz, 1981; Wallsten en

Barton, 1982; Rothstein, 1986; Payne, Bettman en Johnson, 1988; Svenson, Edland en Slovic,

1990; Edland en Svenson, 1993; Edland, 1994; Maule, Hockey en Bdzola, 2000). Deze

selectieve informatieverwerking is een tweede strategie om de tijdsdruk te reduceren en wordt

aangeduid als de filtratiestrategie. Door slechts een deel van het totale informatieaanbod te

beschouwen, slaagt de beslissingnemer erin de gepercipieerde tijdsdruk te verminderen en op

die manier toch nog te beslissen binnen de tijdslimiet.

Ten gevolge van het filteren van de informatie treedt er een wijziging op in de evaluatie van

de kenmerken van de verscheidene alternatieven. De meest belangrijke aspecten zullen eerst

in overweging genomen worden (Wallsten, 1980; Abelston en Levi, 1985; Svenson en

Edland, 1987; Svenson, Edland en Slovic, 1990). Verschillende studies kwamen in dit

Page 29: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 22

verband tot de bevinding dat beslissingnemers onder tijdsdruk de nadruk leggen op de

negatieve aspecten van de mogelijke alternatieven (Wright, 1974; Ben Zur en Breznitz, 1981;

Abelston en Levi, 1985; Svenson en Edland, 1987). Hieruit volgt dat mensen onder tijdsdruk

een risico-averser gedrag vertonen dan wanneer zij zich niet onder enige tijdsbeperking

bevinden (Wright en Weitz, 1977; Ben Zur en Breznitz, 1981; Abelston en Levi, 1985).

Maule, Hockey en Bdzola (2000) daarentegen stelden geen effect vast van de ervaren

tijdsdruk op de mate waarin risico genomen werd.

Anderen stelden dan weer dat onder tijdsdruk meer aandacht geschonken werd aan de

positieve kenmerken van de verschillende alternatieven (Svenson, Edland en Slovic, 1990;

Edland, 1993; Edland, 1994). In haar onderzoek omtrent de beoordeling van en keuze uit

verschillende universiteitskandidaten kwam Edland (1994) immers tot de conclusie dat de

respondenten kozen voor de persoon die het beste scoorde op het meest belangrijke kenmerk.

Maule en Mackie (1990) tenslotte vonden geen significant verschil tussen de aandacht die

door de beslissingnemer onder tijdsdruk besteed wordt aan de positieve en negatieve

informatie.

Vaak zullen de voorgaande ‘coping’mechanismen samen toegepast worden door de

beslissingnemer die onder tijdsdruk staat. Ben Zur en Breznitz (1981) concludeerden in dit

verband dat een combinatie van het acceleratie- en het filtratiemechanisme de optimale

strategie is wanneer een beslissing genomen moet worden binnen een beperkte tijdsperiode.

Ook Maule, Hockey en Bdzola (2000) stelden dat beide strategieën complementair zijn.

Indien het toepassen van het acceleratie- en het filtratiemechanisme toch niet voldoende blijkt

om de tijdsdruk te reduceren en het beslissingsproces op een rationele manier tot een goed

einde te brengen, dringt zich een drastischere aanpassing op. Een individu kan zich immers

aan de tijdsdruk aanpassen door een andere beslissingsstrategie te gebruiken. Onder

tijdsdruk schakelt hij dan ook over naar eenvoudigere beslissingsregels (Wright, 1974; Ben

Zur en Breznitz, 1981; Smith, Mitch en Beach, 1982; Zakay, 1985; Payne, Bettman en

Johnson, 1988; Svenson, Edland en Slovic, 1990; Verplanken, 1993; Edland, 1994; Ordonez

en Benson, 1997).

Vaak gebruikte eenvoudige strategieën onder tijdsdruk zijn niet-compensatorische

beslissingsregels (Christensen-Szalenski, 1980; Zakay, 1985; Payne, Bettman en Johnson,

1988; Svenson, Edland en Slovic, 1990). Bij niet-compensatorische beslissingsregels wordt de

Page 30: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 23

beslissing immers gebaseerd op een vergelijking van de verschillende alternatieven per

attribuut. Alternatieven die slecht scoren op een bepaald kenmerk worden onmiddelijk

geëlimineerd uit de verdere beslissing. Het toepassen van dergelijke beslissingsregels betekent

een vroege eliminatie van verschillende alternatieven en attributen uit het beslissingsproces

zodat het beslissen onder tijdsdruk vereenvoudigt.

Wanneer daarentegen een compensatorische beslissingsstrategie gebruikt wordt om de

verschillende alternatieven te evalueren, zal per alternatief een totaalscore berekend worden

over de verschillende attributen heen. Een slechte score van een alternatief op een bepaald

attribuut kan in een dergelijke beslissingsstrategie dan ook gecompenseerd worden door een

goede score op een ander attribuut. Compensatorische strategieën houden dus complexe trade-

offs tussen de verschillende kenmerken per alternatief in en vragen bijgevolg meer tijd en

cognitieve moeite (Verplanken, 1993).

Verplanken (1993) en Ordonez en Benson (1997) stelden vast dat het veranderen van

beslissingsstrategie niet alleen door de factor tijdsdruk verklaard werd maar dat eveneens

individuele verschillen tussen de respondenten een rol speelden. Verplanken (1993) kwam in

zijn onderzoek met betrekking tot het kiezen van een koelkast tot de conclusie dat de

respondenten die een lage ‘need for cognition’-score hadden hun informatieverzamelings-

strategie veranderden onder tijdsdruk, terwijl deze met een hoge ‘need for cognition’-score

geen verschillen vertoonden in hun zoekstrategie. Zij die over het algemeen weinig cognitieve

inspanning willen leveren, blijken dus onder tijdsdruk hun gedrag aan te passen en gebruik te

maken van eenvoudige, heuristische beslissingsregels. Ordonez en Benson (1997) kwamen tot

gelijkaardige bevindingen en merkten op dat de wijziging van de beslissingsstrategie onder

tijdsdruk eveneens gerelateerd was aan de aanwezige ‘switching kosten’.

Een andere strategie die de beslissingnemer, volgens Miller (1960), kan toe passen om de

gepercipieerde tijdsdruk bij het beslissen te verminderen, is het trachten uit te stellen van de

beslissing of de beslissing vermijden zodat er op dat moment geen aanpassing aan de

tijdsdruk moet gebeuren. Indien het niet mogelijk is om de beslissing uit te stellen dan zal de

beslissingnemer een totaal willekeurige keuze maken zodat er opnieuw geen aanpassing aan

de ervaren tijdsdruk plaatsvindt (Ben Zur en Breznitz, 1981). In dit geval kan onder extreme

tijdsdruk een ‘hypervigilante informatieverzameling’ zoals beschreven door Janis en Mann

(1977) plaatsvinden. De beslissingnemer zal dan zeer vlug en zeer oppervlakkig enkele

Page 31: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 24

opvallende alternatieven scannen en zal op basis van een of andere zeer eenvoudige

beslissingsregel beslissen om de slechtst mogelijke uitkomst te vermijden.

De hierboven beschreven mogelijke invloeden van de gepercipieerde tijdsdruk op het

beslissingsproces worden in onderstaande figuur schematisch voorgesteld.

Tenslotte kan vermeld worden dat de gepercipieerde tijdsdruk het verloop van het gehele

beslissingsproces beïnvloedt. De tijdsdruk is immers niet enkel een determinerende factor bij

de informatieverzameling en –verwerking, maar speelt eveneens een rol bij de evaluatie van

de beslissing achteraf. De stelling dat het vertrouwen in de gemaakte beslissing daalt wanneer

de beslissing onder tijdsdruk genomen wordt, werd reeds meerdere malen door empirisch

onderzoek bevestigd (Smith, Mitch en Beach, 1982; Verplanken, 1993; Edland, 1994). Zakay

(1985) kwam echter tot de conclusie dat de ervaren tijdsdruk geen invloed heeft op het

vertrouwen van de beslissingnemer dat hij de juiste beslissing heeft genomen.

Beslissingontwijken

Snelheidopdrijven(Acceleratie)

Filteren vaninformatie

Strategiewijzigen

willekeurigebeslissing

gepercipieerde tijdsdruk

Figuur 2.2.: Het effect van tijdsdruk op het beslissingsproces.

Page 32: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 25

2.2. De invloed van de ervaren tijdsdruk op het aankoopgedrag van

consumenten

2.2.1. Beïnvloedende factoren van het aankoopgedrag

Consumentengedrag wordt door Wilkie (1986, p.8) omschreven als “the activities people

engage in when selecting, purchasing and using products and services so as to satify their

needs and desires. Such activities involve mental and emotional processes, in addition to

physical actions”. Deze definitie maakt duidelijk dat het gedrag van consumenten beschouwd

kan worden als een ‘proces’ dat verschillende activiteiten omvat. Alvorens tot de feitelijke

aankoop van een bepaald product over te gaan, zal de consument zich informeren en de

verschillende mogelijkheden afwegen. Daarna volgt de werkelijke aankoop van het product.

De post-aankoopactiviteiten zoals het bewaren, het gebruiken van het product, … vormen de

derde en laatste fase in dit uitgebreid aankoopproces.

Het aankoopgedrag kan eveneens beschreven worden aan de hand van de hierboven gebruikte

definitie van het beslissingsproces. Het aankoopproces van de consument volgt hetzelfde

verloop als een meer algemeen beslissingsproces. Naar analogie met de verschillende fasen in

het beslissingsproces onderscheidt Wilkie (1986, p.497) dan ook vijf fasen in het

aankoopproces van de consument. Het aankoopproces start wanneer de consument zich

bewust wordt dat hij ‘nood’ heeft aan een bepaald product. Hij erkent als het ware dat er zich

een bepaald probleem stelt. Hij zal vervolgens informatie verzamelen over mogelijke

alternatieven die in aanmerking komen voor het benodigde product. Op basis van een

evaluatie van deze informatie zal hij een beslissing nemen omtrent welk product te kopen en

het vervolgens ook daadwerkelijk aankopen. De uiteindelijke aankoop is niet het eindpunt van

het aankoopproces; na de aankoop doen er zich immers nog verschillende activiteiten voor

zoals de evaluatie van het gekochte product. Deze evaluatie tijdens of na het gebruik zal de

basis vormen voor toekomstige aankopen in dezelfde of gelijkaardige productcategorieën. De

verschillende fasen in het aankoopproces van de consument worden nogmaals schematisch

weergegeven in onderstaande figuur.

Page 33: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 26

De consument zal natuurlijk niet bij elke aankoop die hij doet al deze fasen van het

aankoopproces doorlopen. Er kunnen opnieuw drie mogelijke situaties onderscheiden worden;

de uitgebreide probleemoplossing waarbij de consument de verschillende fasen effectief

doorloopt, de beperkte probleemoplossing waarbij de informatieverzameling slechts in

beperkte mate gebeurt en tenslotte het routine koopgedrag waarbij de consument handelt uit

gewoonte (Engel, Miniard en Blackwell, 1993).

In de literatuur zijn reeds verschillende variabelen vastgesteld die een invloed bleken te

hebben op het verloop van dit aankoopproces (de Rijcke, 2000). Socio-culturele factoren

zoals de cultuur of de sociale klasse waartoe een bepaalde consument behoort, zullen een

impact hebben op het gedrag van deze consument. Ook de invloed van persoonlijke en

psychologische variabelen op het aankoopgedrag van de consument is reeds zeer vaak

bestudeerd. Tenslotte blijken ook toevallige, situationele factoren een effect te hebben op het

consumentengedrag. De inhoud van deze laatste groep beïnvloedende variabelen wordt

duidelijk aan de hand van de definitie van de term ‘situatie’. Belk (1975, p.158) definieert een

situatie immers als “all those factors particular to a time and place of observation which do

not follow from a knowledge of personal (intra-individual) and stimulus (choice alternative)

attributes, and which have a demonstrable and systematic effect on current behavior”. Op

basis van deze definitie kunnen de situationele variabelen onderverdeeld worden in de

volgende vijf soorten (de Rijcke, 2000):

Problemrecognition

Informationsearch andevaluation ofalternatives

Decisionand

purchase

Consumptionand

evaluation

Futuredecisionprocesses

Postpurchase processesPrepurchase processes

Figuur 2.3. : De fasen in het aankoopproces van de consument (Wilkie, 1986, p.497)

Page 34: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 27

• fysische omgeving: kleuren, geuren, geluiden, de sfeer, de inrichting, de

verlichting, het weer,…

• sociale factoren: de aanwezige personen met hun specifieke eigenschappen,

interacties tussen deze personen,…

• taakdefinitie: de intentie, de motivatie die aan de basis ligt van het gedrag (bv. een

geschenk of iets voor zichzelf kopen)

• voorafgaande toestanden: humeur, fysiologische gewaarwordingen (honger, dorst,

vermoeidheid,…), eerdere taken,…

• tijd: alle aspecten van het tijdstip waarop het gedrag plaatsvindt (uur, dag,

seizoen,…) alsook de tijdsbeperking waarbinnen het gedrag moet gesteld worden

(tijdsdruk),…

De gepercipieerde tijdsdruk die de consument bij zijn aankoop ervaart, kan dus beschouwd

worden als een situationele variabele en blijkt een beïnvloedende factor te zijn van het

aankoopgedrag.

2.2.2. De invloed van tijdsdruk op de informatieverzameling en –verwerking door de

consument

Alvorens een bepaald product te kopen zal de consument dus informatie verzamelen omtrent

de verschillende mogelijkheden die beschikbaar zijn en waartussen hij kan kiezen. De

rationele consument wil zich informeren en zijn keuze baseren op relevante informatie.

Hierbij kan een onderscheid gemaakt worden tussen interne informatie of informatie die reeds

in het geheugen van de consument opgeslaan is en externe informatie welke hij kan

verzamelen uit zijn omgeving (vrienden, media, in de winkel zelf,…). Deze externe

informatieverzameling werd door Beatty en Smith (1987, p.85) gedefinieerd als “the degree

of attention, perception, and effort directed toward obtaining environmental data or

information related to the specific purchase under consideration”.

De mate waarin de consument zich engageert tot het vergaren van externe informatie kan

verklaard worden aan de hand van het kosten/baten-model uit de economische theorie

(Stigler, 1961). Zolang de voordelen van een additionele eenheid informatie de kosten ervan

Page 35: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 28

overschrijden zal de consument zich de moeite getroosten om deze eenheid informatie te

verzamelen. Deze benadering geeft aan dat de externe informatieverzameling van de

consument door verschillende factoren beïnvloed kan worden. Er zijn immers zeer vele

determinanten die een impact hebben op de specifieke voor- en nadelen van het vergaren van

informatie uit de omgeving. Zo blijken individuele verschillen zoals bijvoorbeeld de

betrokkenheid bij de aankoop, situationele factoren en productverschillen een grote invloed te

hebben op de mate van informatieverzameling door de consument (Claxton, Fry en Portis,

1974). In de literatuur zijn verschillende classificaties van deze determinanten terug te vinden

(Newman, 1977; Bettman, 1979; Moore en Lehmann, 1980; Beatty en Smith,1987).

De determinanten van de externe informatieverzameling die de aankoop van een duurzaam

product voorafgaat, zijn reeds meerdere malen bestudeerd. Empirisch onderzoek bevestigde

telkens dat de tijdsdruk die door de consument ervaren wordt een negatief effect heeft op deze

externe informatieverzameling (Katona en Mueller, 1955; Newman en Staelin, 1972; Claxton,

Fry en Portis, 1974; Beatty en Smith, 1987). De consument onder tijdsdruk wil de aankoop zo

vlug mogelijk laten verlopen en beperkt zijn zoektocht naar informatie. Bovendien zal hij de

vergaarde informatie minder grondig verwerken en evalueren (Claxton, Fry en Portis, 1974).

Hierbij kan een onderscheid gemaakt worden tussen de externe informatie die zich in de

winkel en deze die zich daarbuiten bevindt. De gepercipieerde tijdsdruk bleek een ongunstig

effect te hebben op beide types van informatieverzameling (Newman en Staelin, 1972). In hun

studie maakten Beatty en Smith (1987) eveneens een opdeling tussen verschillende types

externe informatieverzameling naargelang de bron waar de consument de informatie haalt.

Informatie over een bepaald product kan immers bekomen worden via de verschillende media

(reclame op TV, vaktijdschriften,…) of in de winkel zelf. Consumenten kunnen eveneens

informatie krijgen omtrent het specifieke product van vrienden of kennissen. Tenslotte

kunnen zij ook neutrale bronnen zoals publicaties van consumentenorganisaties raadplegen.

De gepercipieerde tijdsdruk bleek een negatief effect te hebben op de informatieverzameling

uit al deze bronnen behalve bij de informatie die afkomstig is van persoonlijke bronnen. Het

kost immers weinig tijd en moeite om een vriend of kennis om raad te vragen (Beatty en

Smith, 1987).

Sundaram en Taylor (1998) gingen na of deze bevindingen geldig waren voor de

informatieverzameling bij aankopen via niet-traditionele winkelkanalen (in-home shopping).

Zij kwamen eveneens tot de conclusie dat de ervaren tijdsdruk de externe zoekactiviteiten

Page 36: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 29

reduceert. Consumenten onder tijdsdruk hadden de neiging om op de bestaande kennis en

ervaring te vertrouwen in plaats van bijkomende informatie te verzamelen. Zij beperkten hun

zoekactiviteiten dan ook tot enkele bronnen die gemakkelijk en vlug toegankelijk waren.

De negatieve invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op de mate van externe informatie-

verzameling werd eveneens bevestigd met betrekking tot de informatie-zoekactiviteiten voor

een niet-duurzaam product als brood (Moore en Lehmann, 1980). Uit hun studie bleek

bovendien dat kennis van of vroegere ervaringen met de betreffende productcategorie de

grootste impact had op de externe informatieverzameling.

Putrevu en Ratchford (1997) ontwikkelden een analytisch model dat de beïnvloedende

variabelen van het informatiezoekgedrag van consumenten die winkelen voor

kruidenierswaren weergeeft. In navolging van de kosten/baten-theorie wordt de

informatieverzameling volgens hun model bepaald door het afwegen van gepercipieerde voor-

en nadelen. Putrevu en Ratchford (1997) testten het voorgestelde model en concludeerden dat

het belang van de aankopen, het winkelplezier en de gepercipieerde prijsverschillen een

positieve invloed hebben terwijl de opportuniteitskosten van tijd een negatieve impact

hebben. In tegenstelling tot voorgaande studies vonden zij geen ondersteuning voor de stelling

dat de tijdsdruk een negatieve invloed heeft op het zoekgedrag. Voordien hadden ook Urbany,

Dickson en Kalapural (1996) geen significante relatie gevonden tussen de gepercipieerde

tijdsdruk en de externe informatieverzameling.

Veel van voorgaande onderzoeken kwamen tot de vaststelling dat consumenten slechts

beperkte zoekactiviteiten uitvoeren zelfs bij de aankoop van duurzame producten (Newman

en Staelin, 1972; Claxton, Fry en Portis, 1974). Consumenten baseren zich bij hun

aankoopbeslissing meestal op de drie tot vijf productdimensies die zij het belangrijkst achten

en doen niet de moeite om alle beschikbare informatie in overweging te nemen (Hansen,

1969). Consumenten reageren dus op het overaanbod aan informatie door de informatie

selectief te verzamelen en te verwerken. Ze nemen met andere woorden enkel een ‘subset’

van het geheel in beschouwing (Bettman, 1979).

De ‘information load’ waarmee de consument geconfronteerd wordt, definieren Héroux,

Laroche en McGown (1988, p.197) als “the amount of data a person must process per unit of

time”. Volgens Jacoby, Speller en Kohn (1974) bestond hierbij het gevaar dat wanneer de

Page 37: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 30

consument teveel informatie aangeboden krijgt, hij in de war geraakt en een -voor hem-

slechtere beslissing neemt dan wanneer minder informatie beschikbaar is. Een omgekeerde U-

vormige relatie werd dan ook vastgesteld tussen de hoeveelheid aangeboden informatie en de

hoeveelheid informatie die door de consument gebruikt wordt (Héroux, Laroche en McGown,

1988).

Indien de consument slechts een beperkte tijd beschikbaar heeft bij zijn aankoopbeslissing

dan wordt het gevoel van ‘information overload’ nog versterkt aangezien de grote

hoeveelheid informatie binnen een bepaalde tijdslimiet verwerkt moet worden. De consument

zal dan ook zeer selectief te werk gaan en slechts een kleine hoeveelheid informatie effectief

verzamelen en verwerken. Héroux, Laroche en McGown (1988) vonden dat consumenten

onder tijdsdruk zich minder informatie van het productlabel konden herinneren dan zij die

geen tijdsdruk ervaarden. Bovendien bleek dat vooral de merknaam, de productnaam en de

visuele informatie zoals logo’s, foto’s en de kleuren door de respondenten herinnerd werden.

In dit verband hadden Jacoby, Szybillo en Busato-Schach (1977) reeds gesuggereerd dat de

merknaam een soort ‘informatiebank’ is voor de consument zodat minder beroep gedaan

wordt op andere additionele informatie.

Deze bevindingen werden later uitgebreid door Pieters en Warlop (1999) die de visuele

aandacht van consumenten tijdens hun merkkeuze (voor shampoo) nagingen door middel van

een oogcamera-onderzoek. De visuele aandacht voor een merk is immers positief gerelateerd

met de uiteindelijke merkkeuze. Ze kwamen tot de conclusie dat de consument zich tijdens de

merkkeuze aan de ervaren tijdsdruk aanpast door het toepassen van de ‘coping’mechanismen

van Miller (1960). Consumenten onder tijdsdruk vertonen kortere gemiddelde fixaties bij hun

merkkeuze (acceleratie van de informatieverwerking) en filteren de beschikbare informatie.

Tenslotte wijzigen ze hun scanningstrategie en verzamelen ze meer informatie per attribuut en

minder per merk. De gepercipieerde tijdsdruk bleek eveneens -zoals in het onderzoek van

Héroux, Laroche en McGown (1988)- een effect te hebben op het type informatie dat door de

consument in overweging genomen wordt. Onder tijdsdruk werd de tekst en

ingrediënteninformatie vaker overgeslaan, terwijl de visuele informatie net minder

overgeslaan werd. Met betrekking tot de merknamen was er geen significant verschil

merkbaar (Pieters en Warlop, 1999).

Page 38: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 31

2.2.3. De invloed van tijdsdruk op de aankoopbeslissing van de consument

De gepercipieerde tijdsdruk beïnvloedt niet enkel de informatieverzameling en –verwerking

bij het aankoopproces van de consument maar blijkt eveneens een impact te hebben op de

uiteindelijke aankoopbeslissing die de consument op basis van deze verzamelde informatie

neemt. Wind (1977, p.252) stelde reeds dat “de tijdsdruk waaronder de consument zijn

merkkeuze maakt een bepalende factor is voor deze merkkeuze”.

Consumenten die onder tijdsdruk staan bij hun aankoop, blijken een systematische voorkeur

voor hoge kwaliteitsmerken te hebben. In deze situatie verkiezen consumenten merken met

een hoge kwaliteit en een hoge prijs boven laaggeprijsde merken met een mindere kwaliteit en

eveneens boven lage kwaliteitsmerken met een uniek kenmerk. Bovendien zijn deze

consumenten onder tijdsdruk ook meer geneigd om hoge kwaliteitsmerken met een uitgebreid

aantal productkenmerken te prefereren boven basismodellen met een klein aantal

producteigenschappen (Nowlis, 1995). Dit kan verklaard worden door het effect van de

gepercipieerde tijdsdruk op de onderliggende beslissingsprocessen nader te bekijken. De

ervaren tijdsdruk leidt tot een toenemend gebruik van niet-compensatorische

beslissingsregels, een toename van de risico-aversie waarbij het in deze situatie gaat over het

performantierisico en tenslotte een grotere nadruk op het belangrijkste productattribuut

(kwaliteit). Wanneer we veronderstellen dat een hoge kwaliteit positievere informatie is dan

een lage prijs dan geldt opnieuw dat onder tijdsdruk de positieve eigenschappen meer

aandacht krijgen (Nowlis, 1995).

Dhar, Nowlis en Sherman (2000) onderzochten deze impact van tijdsdruk op de keuze die de

consument maakt verder. Ze stelden vast dat de kans dat de consument koos voor een

‘compromis-optie’ of voor een ‘all-average-optie’ daalde onder de invloed van tijdsdruk. De

studie van de onderliggende beslissingsprocessen maakte duidelijk dat onder tijdsdruk

opnieuw het gebruik van niet-compensatorische beslissingsregels en de aandacht voor de

positieve kenmerken stijgt. De auteurs voegden hieraan toe dat dit betekent dat consumenten

zich bij hun keuze concentreren op bepaalde karakteristieken van de alternatieven (theorie van

perceptuele contrasten) en dus locale in plaats van globale trade-offs maken.

Gross (1987) suggereerde in dit verband dat de consument zich ook aan de ervaren tijdsdruk

kan aanpassen door steeds voor hetzelfde merk te kiezen. Nowlis (1995) merkte hierbij op dat

het toepassen van de eenvoudige heuristische beslissingsregel op basis van de merknaam er

Page 39: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 32

toe leidt dat de consument steeds kiest voor het meest vertrouwde merk. Dergelijke

merkentrouw lijkt bovendien een efficiënte strategie om de risico’s die gepaard gaan met het

proberen van een nieuw merk te vermijden (Howard en Sheth, 1969; Roselius, 1971; Sharir,

1974). Howard en Sheth (1969) stelden dat de gepercipieerde tijdsdruk ervoor zorgt dat de

consument minder de kans heeft om zich te informeren over het nieuwe merk en bovendien

minder geneigd zal zijn om zijn aankoopgedrag te veranderen. Deze auteurs en Etgar (1978)

suggereerden eveneens dat consumenten onder tijdsdruk minder zullen kiezen voor een merk

dat zij als ‘time consuming’ beschouwen.

Onder tijdsdruk stijgt echter ook de kans dat een consument kiest voor een ander merk of

product dan zijn oorspronkelijk verkozen merk of product ten gevolge van het niet

onmiddellijk kunnen terugvinden van het verkozen merk in de winkel. De consument onder

tijdsdruk heeft noch de tijd noch de motivatie om een grondige zoektocht te doen en stelt zich

tevreden met een ander alternatief (Park, Iyer en Smith, 1989). Een andere reden om over te

schakelen op een ander merk of product kan zich voordoen wanneer de consument als gevolg

van grondige, specifieke vergelijkingen overtuigd wordt dat het andere product een betere

keuze is. Onder tijdsdruk zal evenwel de kans op het voorkomen van deze tweede basis voor

het veranderen van merk of product afnemen aangezien er geen tijd is voor dergelijke

uitgebreide vergelijkingen (Park, Iyer en Smith, 1989).

Tenslotte wordt de impact van de subjectieve tijdsdruk op het al dan niet uitstellen van de

keuze behandeld. Indien de consument immers zijn beslissing eventueel kan uitstellen dan

stelt zich naast de selectiebeslissing (welk merk kiezen ?) eveneens een keuzebeslissing (wel

of niet kiezen ?) (Dhar en Nowlis, 1999). In een dergelijke situatie leidt tijdsdruk tot het

minder uitstellen van de keuze wanneer er sprake is van een sterk conflict tussen de

verschillende alternatieven maar niet bij een zwak conflict. Bovendien wordt onder tijdsdruk

meer belang gehecht aan de unieke kenmerken en bijgevolg zullen deze ook beter herinnerd

worden dan de gemeenschappelijke kenmerken. Opnieuw is onder tijdsdruk een toename van

het gebruik van niet-compensatorische beslissingsregels merkbaar. Er moet evenwel

opgemerkt worden dat Dhar en Nowlis (1999) in hun onderzoek veronderstellen dat de

selectiebeslissing voorafgaat aan de keuzebeslissing.

Page 40: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 33

2.2.4. De invloed van tijdsdruk op het aankoopgedrag van de consument

Umesh, Pettit en Bozman (1989) ontwikkelden en testten een economisch model voor de

tijdsgevoelige consument uitgaande van de veronderstelling dat deze consument zijn

winkelgedrag zal trachten te optimaliseren rekening houdende met alle kosten van het

shoppen waaronder ook de tijdskosten. De rationele consument onder tijdsdruk zal dan ook

proberen alle elementen van zijn shoppingtijd te reduceren. Consumenten onder zware

tijdsdruk zullen grotere hoeveelheden kopen per shoppingtrip en eerder cash betalen dan met

cheques om op die manier hun input aan tijd bij het winkelen te verminderen. De

verplaatsingskosten (tijd) verbonden aan het winkelen zal hij eveneens trachten te beperken

(Umesh, Pettit en Bozman, 1989). Omwille van de ervaren tijdsdruk blijken consumenten

inderdaad meer aandacht te besteden aan de efficiëntie van hun winkelen en trachten zij onder

andere door tegelijkertijd meerdere bestemmingen aan te doen en meerdere koopdoelen te

realiseren, deze efficiëntie te verbeteren (Dellaert, Arentze, Bierlaire, et al., 1998). Uit hun

onderzoek blijkt echter dat deze gecombineerde aanpak verschilt van productcategorie tot

productcategorie en afhangt van het feit waar de gewenste producten beschikbaar zijn. Zij

stellen eveneens vast dat ook nog andere factoren spelen bij de planning van de shoppingtrip

dan enkel en alleen het minimaliseren van de verplaatsingskosten.

Ook in de winkel zelf zal de consument onder tijdsdruk proberen het winkelen zo efficiënt en

vlug mogelijk af te handelen. De onderzoeken van Iyer (1989) en Park, Iyer en Smith (1989)

zijn één van de eersten waarin de impact van de gepercipieerde tijdsdruk van consumenten op

hun aankoopgedrag bij het aankopen van kruidenierswaren door middel van een experiment

in de winkel zelf bestudeerd wordt. Zij kwamen onder andere tot de conclusie dat de totale

tijd die de consument in de winkel doorbrengt en het totale aankoopbedrag negatief beïnvloed

werden door de gepercipieerde tijdsdruk. Deze vaststelling werd niet bevestigd in het

onderzoek van Van Kenhove en De Wulf (2000) die geen verschil vonden met betrekking tot

het aantal winkelbezoeken en het gespendeerd bedrag per gezinslid. Deze laatste studie

ondersteunde aldus de bevindingen van Herrington en Capella (1995). Zij stelden dat

consumenten vaak weinig controle hebben over de tijd en het geld dat zij besteden aan hun

boodschappen. Volgens hen is dan ook de relatieve winkeltijd en het relatieve aankoopbedrag

de maatstaf om het effect van de gepercipieerde tijdsdruk na te gaan. In dit opzicht vonden zij

in hun studie dat consumenten die rapporteerden onder matige tijdsdruk te staan, minder tijd

Page 41: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 34

spenderen aan elke aankoopbeslissing (relatieve winkeltijd) maar wel meer geld uitgeven in

de hun beschikbare tijd (relatief aankoopbedrag).

Iyer (1989) en Park, Iyer en Smith (1989) namen in hun onderzoek naast de gepercipieerde

tijdsdruk ook de vertrouwdheid van de consument met de winkel als onafhankelijke variabele

op. Deze vertrouwdheid met de winkel bepaalt immers de mate van interne dan wel externe

informatieverzameling door de consument, terwijl de ervaren tijdsdruk leidt tot een minder

grondige informatieverzameling en –verwerking (zie punt 2.2.2).

Aangezien het gevoel van tijdsdruk de blootstelling aan en de verwerking van de in de winkel

aanwezige informatie beperkt, zal deze consument minder ongeplande aankopen doen.

Ongeplande aankopen worden hierbij door Park, Iyer en Smith (1989, p. 423) gedefinieerd als

“the purchase of a product that was not planned prior to entering the store ”. Deze ongeplande

aankopen moeten onderscheiden worden van impulsaankopen. Impulsaankopen zijn immers

“a sudden and immediate purchase with no pre-shopping intentions either to buy the specific

product category or to fulfill a specific buying task. The behavior occurs after experiencing an

urge to buy and it tends to be spontaneous and without a lot of reflection” (Beatty en Ferrell,

1998, p. 170). Uit de voorgaande definities kan afgeleid worden dat hoewel elke

impulsaankoop ongepland is, elke ongeplande aankoop daarom nog geen impulsaankoop is.

Beatty en Ferrell (1998) onderzochten de antecedenten van het impulsaankopen en stelden

een negatieve invloed van de ervaren tijdsdruk vast. Hoe meer tijdsdruk de consument ervaart,

hoe minder hij geneigd zal zijn in de winkel rond te slenteren (browsing) en hoe meer

negatieve gevoelens zoals frustratie en stress opgewekt zullen worden. Het feit dat de

consument minder slentert door de winkel leidt ertoe dat de ‘drang’ om een impulsaankoop te

doen minder ervaren zal worden en aldus daalt de kans op een impulsaankoop.

Naast het feit dat de gepercipieerde tijdsdruk de externe zoekactiviteiten vermindert,

veroorzaakt deze tijdsdruk dus eveneens een zekere stress tijdens het winkelen. Dit maakt het

voor de consument moeilijker om zich bepaalde zaken uit zijn ‘niet-getraind’ geheugen te

herinneren zoals bijvoorbeeld het voorraadniveau van een product dat hij thuis nog heeft

(Bettman, 1979). Aangezien een dergelijke herinnering moeilijker wordt en de consument

slechts een beperkte tijd beschikbaar heeft voor het aankoopproces, zullen ook een aantal

geplande aankopen niet plaatsvinden (Park, Iyer en Smith, 1989).

Page 42: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 35

Een andere manier die de consument onder tijdsdruk gebruikt om het winkelen te versnellen

is, zoals reeds vermeld, de informatieverzameling in de winkel beperken. Deze bevinding

heeft gevolgen voor het gedrag van de consument in de winkel. Ze zullen de producten

minder grondig inspecteren (Iyer, 1989). De verscheidene beslissingen zoals de overweging

omtrent het te kopen volume zal vlug en dus minder grondig gebeuren (Park, Iyer en Smith,

1989). Consumenten onder tijdsdruk maken veel minder vergelijkingen tussen de aanwezige

producten dan consumenten die geen tijdsdruk ervaren (Umesh, Pettit en Bozman, 1989; Park,

Iyer en Smith, 1989; Schaninger, Nelson en Danko, 1993).

Zeithaml (1985) en Schaninger, Nelson en Danko (1993) onderzochten eveneens de invloed

van tijdsdruk op het winkelgedrag van consumenten maar gebruikten in hun onderzoek de

werkstatus van de vrouw als surrogaatvariabele voor de gepercipieerde tijdsdruk. Hierbij

werden vrouwen via het classificatieschema van Bartos opgedeeld in vier groepen naargelang

hun motivatie om al dan niet te werken. De werkende vrouwen werden opgesplitst in

carrièrevrouwen en ‘just-a-job’ vrouwen, terwijl bij de niet-werkende vrouwen ‘plan-to-work’

en ‘stay-at-home’ vrouwen onderscheiden werden. Carrièrevrouwen gevolgd door de andere

groep werkende vrouwen rapporteerden de grootste tijdsdruk.

Deze onderzoeken toonden aan dat er wel degelijk verschillen waargenomen konden worden

tussen de verscheidene groepen met betrekking tot hun winkelgedrag en dat de gepercipieerde

tijdsdruk hierbij een bepalende factor was. Zij die onder tijdsdruk staan, spenderen zo weinig

mogelijk moeite aan het winkelen, gebruiken minder informatie, plannen minder, kijken de

prijzen van kleine items niet na, zoeken niet naar advertenties die een koopje aanduiden en

maken minder gebruik van kortingsbonnen. Dit leidt ertoe dat vrouwen onder tijdsdruk

minder prijsgevoelig waren dan zij die geen tijdsdruk ervaren. (Zeithaml, 1985; Schaninger,

Nelson en Danko, 1993).

In tegenstelling tot vele voorgaande onderzoeken (Zeithaml, 1985; Park, Iyer en Smith, 1989;

Schaninger, Nelson en Danko, 1993) vonden Anglin, Stuenkel en Lepisto (1994) echter een

positieve relatie tussen de gepercipieerde tijdsdruk en de prijssensitiviteit en het vergelijkend

winkelgedrag van de consument. Deze positieve relatie wordt verklaard op basis van de twee

verschillende manieren waarop consumenten met -de door de ervaren tijdsdruk veroorzaakte-

stress kunnen omgaan. Consumenten kunnen de stress enerzijds probleem-geörienteerd

Page 43: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 36

aanpakken en nieuwe informatie zoeken of nieuwe vaardigheden aanleren om op die manier

het stressprobleem op te lossen. Anderzijds kunnen ze de stress eerder emotie-geörienteerd

trachten te beheersen en bijvoorbeeld sociale bevestiging in de omgeving zoeken (Folkman en

Lazarus, 1988). Consumenten onder tijdsdruk zullen dus volgens deze ‘copingmechanismen’

bijkomende informatie verzamelen (vergelijkingen maken tijdens het winkelen) evenwel om

verschillende redenen. Het zoeken naar een lage prijs wordt dan door de consument ofwel als

een indicator dat hij een goede beslissing zal nemen (probleem-geörienteerd) ofwel als het

‘juiste’ winkelgedrag (emotie-geörienteerd) beschouwd (Anglin, Stuenkel en Lepisto, 1994).

Tenslotte kan vermeld worden dat verscheidene studies uitgevoerd zijn naar de invloed van

tijdsdruk op het soort producten en diensten die door de consument aangekocht worden. Het

uitgangspunt hierbij is dat consumenten die onder zware tijdsdruk staan, hun consumptie-

gedrag zullen aanpassen en meer tijdbesparende (convenience) producten en diensten zullen

kopen. Het feit dat bij deze consumenten niet geld maar wel tijd schaars is, zorgt ervoor dat ze

bereid zijn tot een trade-off tussen deze twee (Gross, 1987). Verschillende studies kwamen tot

de conclusie dat de verschillen in het aankopen van duurzame producten zoals electrische

huishoudapparaten en de consumptie van ‘convenience’ producten zoals bereide maaltijden

echter eerder verband houden met het inkomen en de fase in de levenscyclus dan met de

gepercipieerde tijdsdruk (Anderson, 1971; Strober en Weinberg, 1977, 1980; Weinberg en

Winer, 1983). Hierbij kan opgemerkt worden dat deze variabelen echter niet onafhankelijk

van elkaar zijn.

Andere onderzoekers vonden daarentegen wel degelijk verschillen in het consumptiegedrag

die toegeschreven werden aan de gepercipieerde tijdsdruk. Tijdsdruk blijkt een invloed te

hebben op het gebruik van diensten zoals restaurantbezoek, poetsvrouwen, kinderopvang,…

(Nickols en Fox, 1983; Bellante en Foster, 1984; Schaninger, Nelson en Danko, 1993). Deze

laatste studie toonde ook aan dat vrouwen onder tijdsdruk meer maaltijden buitenshuis en

meer alcoholische dranken kochten dan zij die geen tijdsdruk ervaarden. Van Kenhove en De

Wulf (2000) vonden in dit verband eveneens verschillen tussen de vier groepen -die op basis

van de variabelen tijdsdruk en inkomen gevormd werden- met betrekking tot de aankopen van

productcategorieën zoals bereide maaltijden, drank en zuivelproducten.

Page 44: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 37

2.2.5. De invloed van tijdsdruk op de winkel(kanaal)keuze van de consument

Mattson (1982) stelde vast dat de tijdsdruk waaronder de consument staat een impact heeft op

zijn winkelkeuze voor een bepaalde aankoop (kleding). Consumenten onder tijdsdruk blijken

minder geneigd om een ‘department store’ te kiezen als eerste of als tweede winkel. Zij

verkiezen evenmin een ‘discount store’ als eerste maar wel als tweede winkel. Het bezoek aan

de ‘mass merchandise store’ daarentegen wordt onder tijdsdruk wel als eerste bezoek

verkozen. Dit geeft opnieuw aan dat consumenten onder tijdsdruk een voorkeur hebben voor

het ‘one-stop shopping’ om op die manier de efficiëntie van hun winkelen te verhogen

(McCall, 1977; Dellaert, Arentze, Bierlaire, et al., 1998). Ook Van Kenhove en De Wulf

(2000) vonden een zeer positieve attitude ten opzichte van dit ‘one-stop shopping’ terug in

hun onderzoek. Andere studies kwamen zelfs tot de conclusie dat consumenten onder

tijdsdruk een grotere winkeltrouwheid vertonen dan zij die niet tijdsdruk staan (Roberts,

Kirshbaum en Cooper, 1984; East, Harris, Wilson, Lomax, 1995). Deze winkeltrouwheid kan

opnieuw beschouwd worden als een manier om de efficiëntie van het winkelen te verbeteren.

Umesh, Pettit en Bozman (1989) vonden dan weer dat consumenten onder tijdsdruk voor hun

kruidenierswaren vaker naar ‘convenience stores’ gaan waar hogere prijzen en een beperkt

assortiment gelden maar waar de consument wel kan rekenen op een vlugge bediening.

Uit recente studies omtrent de invloed van de tijdsdruk die consumenten ervaren, blijkt dat

ook de keuze en het gebruik van de verschillende shoppingkanalen onderhevig is aan deze

invloed. Hoewel Lavin (1993b) stelde dat deze tijdsdruk zich niet vertaalde in een grotere

voorkeur voor de niet-traditionele shoppingkanalen zoals het aankopen via de telefoon of via

het internet, vonden anderen wel bevestiging voor deze stelling. Maher, Marks en Grimm

(1997) vonden de gepercipieerde tijdsdruk als één van de bepalende factoren bij het door

vrouwen geselecteerde winkelkanaal voor het aankopen van kledij. Onder tijdsdruk stijgt

immers het belang van ‘gemak’ (convenience) bij de keuze tussen de verschillende

shoppingkanalen. Dit belang is positief gerelateerd met de attitude van de consument ten

opzichte van de niet-traditionele kanalen en negatief met de attitude ten opzichte van de

traditionele kanalen. Bovendien neemt het winkelplezier af wanneer de consument een zekere

tijdsdruk ervaart. Het winkelplezier is dan weer negatief gerelateerd aan de attitude ten

opzichte van de niet-traditionele kanalen en positief met de attitude ten opzichte van de

Page 45: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 38

traditionele kanalen. Tenslotte stelden de auteurs dat een positieve attitude ten opzichte van

een bepaald kanaal leidt tot het gebruik van dat kanaal.

Verhoef en Langerak (2001) bestudeerden eveneens de factoren die de adoptie van het

electronisch winkelen voor kruidenierswaren beïnvloeden. Ze stelden vast dat de fysische

moeite verbonden aan het winkelen en de ervaren tijdsdruk het gepercipieerde relatief

voordeel van het electronisch winkelen ten opzichte van het traditionele winkelen bevordert.

Winkelen via het internet is immers tijdbesparend en vraagt minder moeite. Deze

gepercipieerde voordelen zijn positief gerelateerd met de intentie tot adoptie van het nieuwe

winkelkanaal, terwijl de gepercipieerde complexiteit een negatief effect blijkt te hebben.

2.2.6. De invloed van tijdsdruk op de houding/perceptie van de consument

De vaststelling dat de gepercipieerde tijdsdruk een rol speelt bij de winkelkeuze, betekent dat

consumenten onder tijdsdruk een andere houding aannemen ten opzichte van de verschillende

winkelattributen dan wanneer zij niet onder tijdsdruk staan. De gepercipieerde tijdsdruk zorgt

dus, zoals bij de beoordeling van de verschillende kenmerken van de mogelijke alternatieven,

voor een wijziging in de evaluatie van de verschillende winkelattributen .

Mattson (1982) stelde vast dat consumenten onder tijdsdruk vooral belang hechten aan de

vertrouwdheid met de winkel, net als aan het onmiddelijk verkrijgen van de aandacht van het

winkelpersoneel en het bezitten van een uitgebreid productassortiment (vooral bij tweede

winkelkeuze). De aanwezigheid van prestigieuze merken en de mogelijkheid tot omruiling

van het gekochte product werden echter niet verschillend beoordeeld. Umesh, Pettit en

Bozman (1989) veronderstelden dan weer bij de ontwikkeling van hun model dat

tijdsgevoelige consumenten vooral belang hechten aan een winkellay-out die snel en

gemakkelijk winkelen bevordert, het vermijden van drukte (crowding) in de winkel, een

snelle afrekening aan de kassa en lange openingsuren. Eroglu en Machleit (1990) stelden

trouwens in hun onderzoek vast dat de tijdsdruk die gepaard gaat met de aankoop, de

perceptie van winkeldrukte verhoogt bij een hoge winkeldensiteit. De veronderstellingen van

Umesh, Pettit en Bozman (1989) werden later bevestigd in het onderzoek van Van Kenhove

en De Wulf (2000). Zij vonden immers dat consumenten onder tijdsdruk slenteren in de

winkel willen vermijden. Bovendien willen deze consumenten de gewenste producten zo snel

mogelijk in de winkel terugvinden en vlug bediend worden aan de kassa.

Page 46: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 39

Tenslotte kan vermeld worden dat naast de waardering van de verschillende winkelkenmerken

ook de attitude ten opzichte van het winkelen zelf beïnvloed wordt door de tijdsdruk die de

consument ervaart. Algemeen wordt aangenomen dat de gepercipieerde tijdsdruk gepaard gaat

met een zekere mate van stress (Isenberg, 1981; Park, Iyer en Smith, 1989; Anglin, Stuenkel

en Lepisto, 1994) en aldus negatieve gevoelens opwekt (Beatty en Ferrell, 1998). Het

boodschappen doen wordt door de consument als een karwei gezien dat hij zo snel mogelijk

wil voltooien. Het winkelen wordt als een onbelangrijke taak beschouwd (Zeithaml, 1985).

Consumenten onder tijdsdruk ervaren weinig plezier aan het winkelen (Lavin, 1993a; Maher,

Marks en Grimm, 1997).

Consumenten met een gebrek aan tijd staan dan ook veel negatiever ten opzichte van het

winkelen dan zij die voldoende tijd hebben (Jackson, McDaniel en Rao, 1985; Zeithaml,

1985; Rizkalla, 1989; Van Kenhove en De Wulf, 2000). Rizkalla (1989) stelde bovendien dat

deze negatievere attitude de negatieve invloed van tijdsdruk op de -in de winkel- gezochte

informatie versterkt. Dit alles leidt ertoe dat de tevredenheid van de consument onder

tijdsdruk afneemt. Eroglu en Machleit (1990) merkten deze negatieve invloed van de ervaren

tijdsdruk op de tevredenheid van de consument eveneens op.

Page 47: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 40

2.3. Besluit

De bedoeling van dit hoofdstuk was de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het

aankoopgedrag van consumenten aan te tonen. De literatuur en de uitgevoerde onderzoeken

omtrent het nemen van beslissingen onder tijdsdruk vormden hierbij het uitgangspunt.

Talrijke onderzoeken bevestigen de invloed van de ervaren tijdsdruk op de kwaliteit van de

beslissing en de verschillende mechanismen die de beslissingnemer kan gebruiken om toch

binnen de beperkte tijd te beslissen. De resultaten van al deze onderzoeken worden hierna

nogmaals samengevat (tabel 2.1.).

Het aankoopproces kan als een beslissingsproces beschreven worden en is derhalve eveneens

onderhevig aan de invloed van de tijdsdruk die de consument bij zijn aankoop ervaart. De

literatuurstudie in dit hoofdstuk toont aan dat reeds verscheidene onderzoeken uitgevoerd zijn

naar de invloed van tijdsdruk op de verschillende fasen van het aankoopproces. De

belangrijkste bevindingen van deze onderzoeken zijn eveneens hierna samengevat (tabel 2.2.).

Dit overzicht maakt duidelijk dat de onderzoeken vooral toegespitst waren op enkele aspecten

van het aankoopgedrag zoals de hoeveelheid externe informatie die door de consument onder

tijdsdruk verzameld wordt, de winkeltijd, het gespendeerde bedrag (geplande en ongeplande

aankopen), de attitude ten opzichte van het winkelen, …. De ontwikkeling van enkele nieuwe

winkelkanalen zorgde ervoor dat ook de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op de

winkelkanaalselectie reeds meerdere malen bestudeerd werd. Slechts enkele onderzoeken

gingen echt dieper in op de eigenlijke merkkeuze. De manier waarop de consument zijn

uiteindelijke keuze maakt en welke productattributen hij hierbij in overweging neemt, zijn

eveneens verder te onderzoeken.

Deze vaststellingen vormen de basis voor het volgende hoofdstuk waarin enkele nieuwe

hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van

consumenten ontwikkeld zullen worden. Deze hypothesen zullen dan later door middel van

een praktijkonderzoek getest worden.

Page 48: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 41

Tabel 2.1.: Resultaten van de onderzoeken naar de invloed van de ervaren tijdsdruk op het beslissingsproces.

Invloed van tijdsdruk op het beslissingsproces

Afhankelijke variabele Invloed van tijdsdruk Auteurs

Informatieverzameling en –verwerking

Acceleratie Miller (1960); Ben Zur en Breznitz (1981); Payne, Bettman enJohnson (1988); Maule en Mackie (1990); Verplanken (1993);Mann en Tann (1993); Kerstholt (1993); Ordonez en Benson(1997); Betsch, Fiedler en Brinkmann (1998); Kelly en Karau(1999); Maule, Hockey en Bdzola (2000)

Filtratie Miller (1960); Wright (1974); Wright en Weitz (1977); BenZur en Breznitz (1981); Wallsten en Barton (1982); Rothstein,(1986); Payne, Bettman en Johnson (1988); Svenson, Edlanden Slovic (1990); Edland en Svenson (1993); Edland (1994);Betsch, Fiedler en Brinkmann (1998); Maule, Hockey enBdzola (2000)

Evaluatie van de informatie• positieve/negatieve informatie Nadruk op negatieve aspecten Wright, (1974); Ben Zur en Breznitz (1981); Abelston en Levi

(1985); Svenson en Edland (1987)

Nadruk op positieve aspecten Svenson, Edland en Slovic (1990); Edland (1993); Edland(1994)

Page 49: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 42

Geen verschil Maule en Mackie (1990)

• volgorde Meest belangrijke aspecten eerst Wallsten (1980); Abelston en Levi (1985); Svenson en Edland(1987); Svenson, Edland en Slovic (1990); Edland (1994)

• Risico-aversiePositief Wright en Weitz (1977); Ben Zur en Breznitz (1981); Abelston

en Levi (1985)

Geen invloed Maule, Hockey en Bdzola (2000)

Gebruikte beslissingsstrategie Eenvoudigere beslissingsregels Wright (1974); Ben Zur en Breznitz (1981); Smith, Mitch enBeach (1982); Zakay (1985); Payne, Bettman en Johnson(1988); Svenson, Edland en Slovic (1990); Verplanken (1993);Edland (1994); Ordonez en Benson (1997)

Niet-compensatorischebeslissingsregels

Christensen-Szalenski (1980); Zakay (1985); Payne, Bettmanen Johnson (1988); Svenson, Edland en Slovic (1990)

Beslissing uitstellen Miller (1960)

Willekeurige beslissing Miller (1960); Janis en Mann (1977); Ben Zur en Breznitz(1981)

Page 50: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 43

Kwaliteit van beslissing Positief (bij lage tijdsdruk) Andrew en Farris (1972); Latham en Locke (1975); Isenberg(1981); Svenson en Benson (1993); Gross (1994)

Negatief (bij hoge tijdsdruk) Andrew en Farris (1972); Janis en Mann (1977); Isenberg(1981); Friend (1982); Gross (1987); Payne, Bettman enJohnson (1993); Mann en Tan (1993); Kerstholt (1993); Gross(1994)

Tevredenheid over beslisssing Negatief Smith, Mitch en Beach (1982); Verplanken (1993); Edland(1994)

Geen invloed Zakay (1985)

Page 51: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 44

Tabel 2.2. : Resultaten van de onderzoeken naar de invloed van de ervaren tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten.

Invloed van tijdsdruk op het aankoopgedragAfhankelijke variabele Invloed van tijdsdruk Auteurs

Externe informatieverzameling (zowel binnenals buiten de winkel)

• bij aankoop van duurzame producten viatraditioneel winkelkanaal

Negatief Katona en Mueller (1955); Newman en Staelin(1972); Claxton, Fry en Portis (1974); Beattyen Smith (1987)

• bij aankoop van duurzame producten vianiet-traditioneel winkelkanaal

Negatief Sundaram en Taylor (1998)

• bij aankoop van niet-duurzame producten(kruidenierswaren)

Negatief Moore en Lehmann (1980); Héroux, Larocheen McGown (1988)

Geen invloed Putrevu en Ratchford (1997); Urbany, Dicksonen Kalapural (1996)

Verwerking van informatie

• merknaam Positief Héroux, Laroche en McGown (1988)

Geen invloed Pieters en Warlop (1999)

• visuele informatie Positief Héroux, Laroche en McGown (1988); Pietersen Warlop (1999)

• tekst/ingredienteninformatie Negatief Pieters en Warlop (1999)

• Visuele aandacht bij merkkeuze Acceleratie, filtratie en wijziging vanscanningstrategie

Pieters en Warlop (1999)

Page 52: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 45

Merkkeuze

• hoge kwaliteitsmerken Positief Nowlis (1995)

• merken met veel producteigenschappen Positief Nowlis (1995)

• laaggeprijsde merken Negatief Nowlis (1995)

• ‘compromis’-optie Negatief Dhar, Nowlis en Sherman (2000)

• ‘all-average’-optie Negatief Dhar, Nowlis en Sherman (2000)

Uitstellen van keuze (choice deferral) Negatief bij sterk conflict tussen deverschillende alternatieven

Dhar en Nowlis (1999)

Veranderen van merk/product

• ten gevolge van het niet vinden van verkozenmerk/product

Positief Park, Iyer en Smith (1989)

• ten gevolge van specifieke vergelijkingen inwinkel

Negatief Park, Iyer en Smith (1989)

Beslissingsproces

• gebruik van niet-compensatorischebeslissingsregels.

Positief Nowlis (1995);Dhar en Nowlis (1999); Dhar,Nowlis en Sherman (2000)

• aandacht voor positieve kenmerken Positief Nowlis (1995); Dhar, Nowlis en Sherman(2000)

Page 53: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 46

Gedrag in winkel

• Totale winkeltijd Negatief Iyer (1989); Park, Iyer en Smith (1989)

Geen invloed Herrington en Capella (1995); Van Kenhove enDe Wulf (2000)

• het totaal aankoopbedrag Negatief Iyer (1989); Park, Iyer en Smith (1989)

Geen invloed Herrington en Capella (1995) ; Van Kenhoveen De Wulf (2000)

• relatieve winkeltijd Negatief Herrington en Capella (1995)

• relatief aankoopbedrag Positief Herrington en Capella (1995)

• rondwandelen (‘browsing’) Negatief Beatty en Ferrell (1998); Van Kenhove en DeWulf (2000)

• Ongeplande aankopen (kruidenierswaren) Negatief Iyer (1989); Park, Iyer en Smith (1989)

• Impulsaankopen (winkelcentrum) Negatief Beatty en Ferrell (1998)

• Falen in het doen van de geplande aankopen Positief Park, Iyer en Smith (1989)

• Inspectie van producten Negatief Iyer (1989)

• Informatieverzameling Negatief Zeithaml (1985); Iyer (1989); Schaninger,Nelson en Danko (1993); Iyer (1989); Park,Iyer en Smith (1989) Rizkalla (1989)

Prijssensitiviteit Positief Anglin, Stuenkel en Lepisto (1994)

Negatief Zeithaml (1985);Schaninger, Nelson en Danko(1993).

Page 54: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 47

Vergelijkend winkelgedrag Positief Anglin, Stuenkel en Lepisto (1994)

Negatief Umesh, Pettit en Bozman (1989); Iyer (1989);Park, Iyer en Smith (1989); Schaninger, Nelsonen Danko (1993)

Winkelkeuze

• ‘department store’ Negatief Mattson (1982)

• ‘discount store’ Negatief maar positief bij tweede keuze Mattson (1982)

• ‘mass merchandise store’ Positief Mattson (1982)

• ‘convenience’ stores Positief Umesh, Pettit en Bozman (1989)

‘one-stop shopping’ Positief McCall, (1977); Mattson (1982); Dellaert,Arentze, Bierlaire, et al. (1998); Van Kenhoveen De Wulf (2000)

Winkeltrouwheid Positief Roberts, Kirshbaum en Cooper(1984); East,Harris, Wilson, Lomax (1995)

Winkelkanaalselectie

• Gebruik van niet-traditioneleshoppingkanalen

Geen invloed Lavin (1993b)

Positief Maher, Marks en Grimm (1997) ; Verhoef enLangerak (2001)

• Neiging om verschillende koopdoelen enbestemmingen te combineren

Positief Dellaert, Arentze, Bierlaire, et al.(1998)

Page 55: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 2 : De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten 48

Belang van de verschillende attributen :

• Vertrouwdheid met de winkel Positief Mattson (1982)

• Lange openingsuren Positief Umesh, Pettit en Bozman (1989)

• Producten snel terugvinden Positief Umesh, Pettit en Bozman (1989); VanKenhove en De Wulf (2000)

• Snelle bediening aan kassa Positief Umesh, Pettit en Bozman (1989); VanKenhove en De Wulf (2000)

• Aandacht van winkelpersoneel Positief Mattson (1982)

• Uitgebreid productassortiment Positief Mattson (1982)

• Aanwezigheid van prestigeuze merken Geen invloed Mattson (1982)

• Ruilmogelijkheid Geen invloed Mattson (1982)

Winkelplezier Negatief Lavin (1993a); Maher, Marks en Grimm(1997)

Attitude ten opzichte van winkelen Negatief Jackson, McDaniel en Rao (1985); Zeithaml(1985); Rizkalla (1989); Van Kenhove en DeWulf (2000)

De tevredenheid van consument Negatief Rizkalla (1989); Eroglu en Machleit (1990)

Page 56: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 49

HOOFDSTUK 3 : FORMULEREN VAN DE HYPOTHESEN

In het vorige hoofdstuk werd uitvoerig de impact van tijdsdruk op het beslissingsproces en het

aankoopgedrag van consumenten besproken. De reeds uitgevoerde onderzoeken die hierbij

relevant waren, kwamen eveneens aan bod. Op basis van deze literatuurstudie zullen in dit

hoofdstuk alternatieve hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het

aankoopgedrag van consumenten ontwikkeld worden. Deze hypothesen vormen dan het

uitgangspunt van het praktijkonderzoek. Vooreerst zullen echter de gebruikte variabelen

verduidelijkt worden.

3.1. Definiëring van de variabelen

Het aankoopgedrag kan zeer ruim omschreven worden en omvat, zoals reeds vermeld,

verschillende deelactiviteiten (zie 2.2.1). In deze studie zullen we ons dan ook toespitsen op

één van deze activiteiten. De literatuurstudie in het vorige hoofdstuk maakte immers duidelijk

dat, alhoewel reeds verschillende onderzoeken naar de invloed van tijdsdruk uitgevoerd zijn,

bepaalde aspecten van het aankoopgedrag tot nog toe bijzonder weinig aandacht gekregen

hebben. De meeste onderzoeken waren bovendien gericht op het aankopen van duurzame

producten. Omwille van het specifieke karakter van de kruidenierswaren, is het echter ook

nuttig om de invloed van tijdsdruk op deze aankopen na te gaan. Enkele onderzoeken hebben

dan ook de specifieke invloed van de ervaren tijdsdruk bij het boodschappen doen onderzocht.

Toch blijken deze onderzoeken in aantal beperkt en namen ze opnieuw slechts een beperkt

deel van het aankoopgedrag in beschouwing. De hoeveelheid externe informatieverzameling

alsook het bedrag en de tijd die de consument besteedt in de winkel zijn reeds meerdere malen

bestudeerd. Ook de negatieve invloed van de tijdsdruk op de attitude ten opzichte van het

winkelen in het algemeen is in verscheidene studies bevestigd. De meeste auteurs zijn het er

eveneens over eens dat de ervaren tijdsdruk het keuzeproces beperkt.

Page 57: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 50

Weinig onderzoek bestaat echter naar de keuze onder tijdsdruk en de manier waarop de

consument onder tijdsdruk zijn uiteindelijke keuze maakt. Verscheidene auteurs suggereerden

dat merkentrouwheid een mogelijke strategie zou kunnen zijn om zich aan de ervaren

tijdsdruk aan te passen. Dit werd echter nog niet echt onderzocht. Dit onderzoek zal dan ook

trachten de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op de keuze van de consument na te gaan.

Hierbij zal vooral aandacht besteed worden aan de manier waarop de consument onder

tijdsdruk zijn keuze maakt en welke attributen hij in beschouwing neemt.

De onafhankelijke variabele in ons onderzoek is de gepercipieerde tijdsdruk die de consument

ervaart bij het boodschappen doen en wordt gedefinieerd als “the consumer’s subjective

comparison of the anticipated amount of time he or she needed to complete the shopping task

compared to the amount of time he or she had available due to current extraneous time

constraints” (Herrington en Capella, 1995, p. 16). Bovendien zullen we nog twee andere

onafhankelijke variabelen in onze studie opnemen omdat we veronderstellen dat deze

variabelen een invloed hebben op de gepercipieerde tijdsdruk en bijgevolg dus ook een rol

spelen bij het bestuderen van de impact van deze subjectieve tijdsdruk op het aankoopgedrag.

Deze variabelen zijn de uitgebreidheid van de productcategorie waaruit de consument kan

kiezen en de mate waarin de consument vertrouwd is met de aankoop. De invloed van deze

variabelen werd nog niet opgenomen in vroegere studies en zal mogelijkerwijze een nieuw

licht werpen op de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk.

3.2. Ontwikkeling van de hypothesen

3.2.1. Beïnvloedende factoren van de gepercipieerde tijdsdruk bij de consument

Consumenten hebben vaak slechts een beperkte tijd ter beschikking om hun aankopen te doen

(objectieve tijdsdruk). Er zijn immers zeer vele andere activiteiten waar ze hun ‘weinige’ vrije

tijd mee kunnen vullen. Het boodschappen doen wordt als een lastig karwei gezien waar men

niet onderuit kan, maar waar men zo weinig mogelijk tijd mee wil verliezen. De consument

onder tijdsdruk zal zijn gedrag dan ook aanpassen opdat het winkelen zo efficiënt mogelijk

zou gebeuren. Hij probeert het aantal winkeltrips te beperken. In de winkel wil hij de

benodigde producten snel en gemakkelijk terugvinden. Wanneer hij het gewenste product in

Page 58: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 51

de winkel gelocaliseerd heeft, volgt de uiteindelijke aankoopbeslissing. De consument moet

dan een keuze maken tussen de verschillende mogelijkheden die de winkel voor een bepaalde

productcategorie biedt.

Wanneer hij dan geconfronteerd wordt met een zeer uitgebreid assortiment voor het product

dat hij nodig heeft, wordt de keuzebeslissing nog moeilijker. Er zijn immers een groot aantal

mogelijke alternatieven aanwezig waartussen gekozen moet worden. Hierdoor zal de tijdsdruk

die de consument reeds aanvoelt (subjectieve tijdsdruk), nog toenemen. De literatuurstudie

toont duidelijk aan dat de tijdsdruk bij het nemen van een beslissing niet enkel veroorzaakt

wordt door een beperking van de tijd die beschikbaar is om te beslissen. De hoeveelheid

informatie die verwerkt moet worden, speelt eveneens een rol. Kiezen tussen vele

verschillende alternatieven binnen een beperkte tijd verhoogt aldus de ervaren tijdsdruk.

Bovendien zal ook de mate waarin de consument vertrouwd is met een bepaalde aankoop een

invloed hebben op de ervaren tijdsdruk en de uiteindelijke keuzebeslissing. Indien hij het

product slechts zelden koopt, zal hij zich de vorige aankoop moeilijk kunnen herinneren. De

consument kan dan ook geen beroep doen op vroegere ervaringen en is geneigd om

bijkomende informatie te verzamelen alvorens een beslissing te nemen. Deze informatie

bevindt zich in het geval van kruidenierswaren voornamelijk in de winkel zelf. In de rekken

staan immers verschillende merken, smaken, verpakkingen, … . Wanneer de consument

echter slechts een beperkte tijd beschikbaar heeft en toch voldoende informatie wil

verzamelen, zal dit ‘conflict’ bijdragen tot een toename van de ervaren tijdsdruk. In dit

verband suggereerden Beatty en Smith (1987) reeds dat minder kennis van de

productcategorie bijdraagt tot een toename van de subjectieve tijdsdruk tijdens de aankoop.

Op basis van het voorgaande komen we dan ook tot de volgende hypothesen :

⇒ H0 : De tijd die de consument beschikbaar heeft voor het winkelen, bepaalt de

gepercipieerde tijdsdruk bij het winkelen (negatieve relatie tussen de beschikbare tijd en de

subjectieve tijdsdruk).

⇒ H1 : Hoe uitgebreider de productcategorie waaruit de consument onder tijdsdruk moet

kiezen, hoe groter de gepercipieerde tijdsdruk (positieve relatie tussen de uitgebreidheid van

de productcategorie en de subjectieve tijdsdruk).

Page 59: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 52

⇒ H2 : Bij een niet-vertrouwde aankoop zal de gepercipieerde tijdsdruk toenemen (negatieve

relatie tussen de vertrouwdheid met de aankoop en de subjectieve tijdsdruk).

3.2.2. Invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het keuzeproces van de consument

Bij het boodschappen doen wordt de consument in de winkel blootgesteld aan een enorme

hoeveelheid informatie. Er zijn verscheidene productcategorieën in de winkel aanwezig. In

een bepaalde productcategorie zijn verschillende merken, smaken, prijsklassen, verpakkingen

en eventuele promoties aanwezig. De manier waarop deze stimuli verwerkt worden, kan

beschreven worden aan de hand van het ‘Elaboration Likelihood model’ van Petty en

Cacioppo (1986). De mate waarin de consument de informatie grondig (centraal) dan wel

eerder oppervlakkig (perifeer) verwerkt, wordt bepaald door de motivatie en bekwaamheid

van de consument en de specifieke gelegenheid waarin de informatie verstrekt wordt.

Bij het winkelen onder tijdsdruk is de hoeveelheid informatie die beschouwd en verwerkt kan

worden beperkt (gelegenheid). Bovendien zal de motivatie om informatie te verzamelen -

omwille van de tijdsdruk die ervaren wordt - bijzonder laag zijn. De consument wil zijn taak,

boodschappen doen, volbrengen met zo weinig mogelijk inspanning. Hij besteedt weinig tijd

en aandacht aan elke aankoopbeslissing, hij neemt slechts een beperkt aantal dimensies van de

producten in beschouwing, hij gebruikt eenvoudige beslissingsregels,….

In navolging van Petty en Cacioppo (1986) kan uit het voorgaande afgeleid worden dat de

informatie die in de winkel aangeboden wordt, slechts oppervlakkig verwerkt zal worden

wanneer de consument onder tijdsdruk staat. Hij zal zich bij zijn aankoopbeslissing baseren

op zogenaamde ‘cues’, bepaalde signalen die in het oog springen. Uit voorgaande

onderzoeken blijkt dat onder tijdsdruk vooral de positieve aspecten van de mogelijke

alternatieven benadrukt worden. Dergelijke positieve signalen zijn dan bijvoorbeeld de

merknaam, een aantrekkelijke verpakking, een opvallende promotie,…

Indien de consument die het gevoel heeft niet veel tijd te hebben, in de winkel geconfronteerd

wordt met een zeer uitgebreid productassortiment dan zal dat de invloed van de ervaren

Page 60: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 53

tijdsdruk nog versterken. Het gevoel van ‘overspoeld’ te worden met informatie brengt de

consument er toe nog vlugger en selectiever te werk te gaan dan wanneer oorspronkelijk

dezelfde tijdsdruk ervaren zou worden, maar slechts gekozen kan worden uit een beperkt

assortiment.

Wanneer de koper in een dergelijke situatie (onder tijdsdruk en uitgebreide keuze) reeds

vertrouwd is met de aankoop van het product, biedt zich een gemakkelijke oplossing aan.

Aangezien hij het product regelmatig koopt, kan hij een beroep doen op de informatie en

kennis die hij reeds bezit omtrent de productcategorie en die in zijn geheugen opgeslaan is.

Hij weet welk merk hij normaal koopt en heeft door het feit dat een enorme tijdsdruk ervaren

wordt geen enkele reden om bijkomende informatie te verzamelen. Het beslissingsproces kan

dan ook zeer vlug en gemakkelijk verlopen. Eenmaal de gewenste productcategorie in de

winkel gevonden is, werpt hij een vluchtige blik op het winkelrek, herkent zijn vertrouwde

merk en besluit dat opnieuw te kopen. Er worden geen andere productattributen in

overweging genomen. Op deze manier wordt de winkeltaak zeer vlug en zonder veel moeite

volbracht. De volgende hypothese kan dan ook geformuleerd worden :

⇒ H3 : Consumenten onder tijdsdruk die bij een vertrouwde aankoop moeten kiezen uit een

uitgebreid aantal alternatieven, reduceren de gepercipieerde tijdsdruk door eenvoudigweg hun

vertrouwde merk te kopen.

Indien de consument onder tijdsdruk het product echter slechts zelden aankoopt en

daarenboven de keuze heeft uit een groot aantal alternatieven dan zal de impact van de

gepercipieerde tijdsdruk het grootst zijn. De koper staat voor een moeilijk conflict. Enerzijds

ziet hij zich genoodzaakt om een zekere mate van informatie te verwerven door middel van

inspectie van het winkelrek, maar anderzijds heeft hij slechts weinig tijd. Bovendien wordt

deze subjectieve tijdsdruk nog versterkt door de zeer uitgebreide keuze. Hij zal dan ook zijn

gedrag aanpassen en het winkelrek zeer vlug en zeer selectief scannen. Zijn uiteindelijke

keuze zal hij baseren op informatie die sterk opvalt (merknaam, opvallende promotie,…)

tijdens deze scanfase omdat hij noch tijd noch moeite wil besteden aan een grondige

vergelijking van de verschillende mogelijkheden. De volgende hypothese kan dan ook

geformuleerd worden :

Page 61: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 54

⇒ H4 : Consumenten onder tijdsdruk die niet vertrouwd zijn met de aankoop van een bepaald

product en voor een uitgebreide keuze staan, zullen zich bij hun uiteindelijke

aankoopbeslissing baseren op de factoren (merknaam, opvallende aanduidingen,…) die in het

oog springen bij een vlugge inspectie van het winkelrek.

Wanneer slechts tussen een beperkt aantal alternatieven gekozen moet worden, zal de

consument onder tijdsdruk het gevoel hebben dat zijn keuze eenvoudiger is. Aangezien

slechts een klein aantal alternatieven beschikbaar zijn, kan meer informatie vergaard worden

omtrent de verschillende keuzemogelijkheden en kan de beslissing, in de mate dat de tijd het

toelaat, gebaseerd worden op meerdere productkenmerken.

Bij een vertrouwde aankoop heeft de koper reeds een welbepaald alternatief in gedachten.

Hoewel hij onder tijdsdruk staat, zal hij aangezien er slechts enkele andere opties aanwezig

zijn in het rek toch het vertrouwde merk vergelijken met de andere op een aantal kenmerken

terwijl dit niet gebeurt in een situatie met zeer veel mogelijkheden omdat het teveel moeite en

tijd kost.

Indien het gaat om een niet-vertrouwde aankoop is er geen bepaald merk dat vooraf verkozen

wordt en zullen de verschillende mogelijkheden vergeleken worden op een beperkt aantal

kenmerken. De overweging tussen de alternatieven is beperkt wegens de tijdsdruk, maar is

niettemin uitgebreider dan wanneer er een groot aantal mogelijkheden beschikbaar zijn. Op

basis van voorgaande redenering kunnen de volgende hypothesen opgesteld worden :

⇒ H5 : Consumenten onder tijdsdruk die bij een vertrouwde aankoop moeten kiezen uit een

beperkt aantal alternatieven, zullen hun vertrouwde merk vergelijken met de andere op een

paar kenmerken.

⇒ H6 : Consumenten onder tijdsdruk die niet vertrouwd zijn met een welbepaalde aankoop

en de keuze hebben uit een beperkt aantal alternatieven, zullen deze alternatieven vergelijken

en tegen elkaar afwegen op een paar productattributen. (Het is dus niet enkel meer de

merknaam die de beïnvloedende factor is)

Page 62: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 55

Wanneer de consument niet het gevoel heeft onder tijdsdruk te staan, dan is hij in staat en

bereid om meer aandacht en tijd aan zijn aankoop te besteden. Hij zal een groter deel van de

informatie die in de winkel aanwezig is, verwerken. Zijn uiteindelijke beslissing zal volgen uit

het vergelijken en afwegen van de mogelijkheden op een groot aantal dimensies. Dit betekent

dat niet enkel de merknaam en visueel opvallende kenmerken, maar ook andere aspecten die

meer tijd en moeite vragen in overweging genomen worden. Zo kunnen grondigere prijs-

kwaliteitsvergelijkingen uitgevoerd worden.

Dit uitgebreide beslissingsproces zal zich het sterkst voordoen wanneer het gaat om een niet-

vertrouwde aankoop waarbij slechts een beperkt aantal opties in beschouwing genomen

kunnen worden. Het feit dat de aankoop niet frequent gebeurt en dat er voldoende tijd

beschikbaar is, motiveert de consument om informatie in de winkel te verzamelen.

Daarenboven kan dit uitgebreid gebeuren aangezien er slechts weinig alternatieven aanwezig

zijn.

Indien de consument daarentegen het product regelmatig aankoopt, heeft hij dit vertrouwde

merk reeds in gedachten wanneer hij dit product opnieuw nodig heeft. Aangezien hij toch tijd

beschikbaar heeft, zal hij eventueel de andere merken overwegen en vergelijken met zijn

vertrouwde merk. In het geval dat er slechts weinig keuze is, stijgt de kans van een dergelijke

afweging omdat dit weinig moeite vraagt.

We kunnen veronderstellen dat indien de consument een uitgebreide keuze heeft, dezelfde

beslissingsprocessen zullen plaatsvinden maar in beperktere mate aangezien er in eerste

instantie meer alternatieven in overweging genomen worden. Uit het voorgaande kunnen de

volgende hypothesen afgeleid worden:

⇒ H7 : Consumenten die niet onder tijdsdruk staan en die een vertrouwde aankoop doen,

zullen hun vertrouwde merk vergelijken met de andere op verschillende dimensies

(merknaam, opvallende informatie, prijs, kwaliteit,…). Deze uitgebreide overweging zal nog

grondiger gebeuren wanneer de keuzemogelijkheden beperkt zijn.

⇒ H8 : Consumenten die niet onder tijdsdruk staan en die niet vertrouwd zijn met de aankoop

zullen de verschillende alternatieven uitgebreid vergelijken op verschillende dimensies

(merknaam, opvallende informatie, prijs, kwaliteit,…). Deze uitgebreide overweging zal nog

grondiger gebeuren wanneer de keuzemogelijkheden beperkt zijn.

Page 63: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 3 : Formuleren van de hypothesen 56

3.3. Besluit

Op basis van de bevindingen van vroegere onderzoeken naar de invloed van de ervaren

tijdsdruk werden in dit hoofdstuk enkele nieuwe hypothesen ontwikkeld. Hierbij werden de

uitgebreidheid van de productcategorie en de mate waarin de consument vertrouwd is met de

aankoop eveneens als onafhankelijke variabelen opgenomen. We gaan er immers vanuit dat

deze variabelen een invloed hebben op de subjectieve tijdsdruk en dus indirect ook op het

aankoopgedrag. De eerste drie geformuleerde hypothesen handelen over deze determinanten

van de gepercipieerde tijdsdruk.

Vervolgens werden de specifieke hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op de keuze van de consument opgesteld. In onderstaande tabel worden deze

hypothesen schematisch gestructureerd naargelang de geteste variabelen.

Tabel 3.1. : Hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk.

TIJDSDRUK GEEN TIJDSDRUKVERTROUWDEAANKOOP

NIET-VERTROUWD

VERTROUWDEAANKOOP

NIET-VERTROUWD

UITGEBREIDEPRODUCT-CATEGORIE

H3 : vertrouwdemerk kopen

H4 : opvallendmerk (naam,promotie) kopen

H7 : vertrouwdemerk grondigvergelijken metandere

H8 : alternatievengrondigvergelijken

NIETUITGEBREID

H5 : vertrouwdemerk eventueelafwegen tegenandere op eenpaar kenmerken

H6 :alternatieveneventueelafwegen op eenpaar kenmerken

H7: vertrouwdemerk grondigvergelijken metandere opuitgebreid aantalkenmerken

H8: alternatievengrondigvergelijken opuitgebreid aantalkenmerken

Al deze hypothesen zullen getoetst worden door middel van een praktijkonderzoek. De

ontwikkeling van dit praktijkonderzoek wordt in het volgende hoofdstuk uitvoerig

beschreven.

Page 64: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 57

HOOFDSTUK 4 : OPZET EN VERLOOP VAN HET EXPERIMENT

Op basis van een grondige literatuurstudie omtrent de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op het aankoopgedrag van de consument werden in het vorige hoofdstuk een aantal

nieuwe hypothesen geformuleerd. Deze hypothesen zullen getest worden door middel van een

experimenteel onderzoek. In dit hoofdstuk wordt de opzet en het verloop van dit

praktijkonderzoek weergegeven. Hierbij zal eveneens dieper ingegaan worden op de

gebruikte procedure en de operationalisering en meting van de verschillende variabelen.

4.1 Ontwikkeling van het praktijkonderzoek

De doelstelling van deze praktijkstudie is de geformuleerde hypothesen omtrent het effect van

de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten na te gaan. Hierbij wordt

eveneens de invloed van twee andere onafhankelijke variabelen, namelijk de uitgebreidheid

van de productcategorie en de vertrouwdheid met de aankoop, in beschouwing genomen. We

veronderstellen immers dat deze factoren, net als de objectieve tijdsdruk, de gepercipieerde

tijdsdruk beïnvloeden. In het bijzonder worden dus de determinanten van de gepercipieerde

tijdsdruk alsook de impact van deze ervaren tijdsdruk op de keuze van de consument en de

manier waarop hij die keuze maakt, onderzocht.

Dergelijke causaliteiten kunnen bijna onmogelijk gemeten worden via een descriptief

onderzoek zodat de keuze voor een experimenteel onderzoek voor de hand ligt. Het is immers

zinvoller om de consumenten daadwerkelijk onder tijdsdruk te plaatsen en hun gedrag te

meten in plaats van de consumenten over hun tijdsdruk en winkelgedrag te ondervragen.

Hoewel in het verleden dergelijke onderzoeken veelvuldig uitgevoerd zijn, blijkt immers een

duidelijk verschil waarneembaar tussen hetgeen respondenten rapporteren te doen en hetgeen

ze in werkelijkheid doen (Newman en Lockeman, 1975). Aangezien dit onderzoek net tot doel

heeft de invloed van de subjectieve tijdsdruk te bestuderen, wordt dan ook gekozen voor de

experimentele onderzoeksmethode. Hierbij zal getracht worden de respondenten ook effectief

gevoelens van tijdsdruk te doen ervaren.

Page 65: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 58

Bij het uitvoeren van een experiment kan bovendien nog een onderscheid gemaakt worden

tussen een laboratoriumexperiment en een experiment in de winkel zelf. Aangezien zowel een

manipulatie van de ervaren tijdsdruk als van de winkelomgeving doorgevoerd moest worden

en ook de vertrouwdheid met de welbepaalde aankoop een rol speelde, werd in deze

praktijkstudie gekozen voor een laboratoriumexperiment. Hoewel dit minder ‘realistisch’ is,

kunnen op deze manier de verschillende variabelen beter gecontroleerd worden en kunnen de

respondenten op een gecontroleerde wijze toegewezen worden aan de verschillende

experimentele condities. De winkelomgeving werd in ons laboratoriumexperiment gecreëerd

door op een computerscherm verschillende kleurenfoto’s, die in ‘echte’ winkels genomen

waren, te tonen. Deze werkwijze werd geprefereerd boven het opzetten van een

laboratoriumwinkel omdat dit de dataverzameling vergemakkelijkt. Bovendien bleek uit

vroegere onderzoeken dat deze methode een realistischere indruk nalaat op de respondenten

(Eroglu en Machleit, 1990) en aldus de kans vergroot dat de consument zich gedraagt zoals

hij zich in werkelijkheid zou gedragen.

4.2. Opzet van het experiment

4.2.1. Experimenteel design

Het eerste deel van het onderzoek heeft betrekking op de impact van de uitgebreidheid van de

productcategorie, de vertrouwdheid van de aankoop en de objectieve tijdsdruk op de ervaren

subjectieve tijdsdruk. De gepercipieerde tijdsdruk is hierbij dus de afhankelijke variabele. Er

zal dan ook gemeten worden hoe groot de tijdsdruk is die de respondenten effectief ervaren

tijdens het ‘winkelen’ onder de verschillende experimentele condities.

In het tweede deel wordt dan de invloed van deze gepercipieerde tijdsdruk op de

keuzebeslissing van de consument bestudeerd. Er wordt opnieuw verondersteld dat de

subjectieve tijdsdruk bepaald wordt door de objectieve tijdsdruk, de uitgebreidheid van de

productcategorie waaruit de consument kan kiezen en tenslotte de vertrouwdheid van de

consument met de aankoop. Deze drie onafhankelijke variabelen worden in dit onderzoek elk

Page 66: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 59

getest op twee niveaus zodat het experimenteel design een 2*2*2 volledig factoriële opzet is.

Indien we elke respondent met slechts één niveau van elke variabele willen confronteren

betekent dit dus dat er acht experimentele groepen zijn in dit onderzoek. We opteren echter

om de variabele ‘vertrouwdheid met de aankoop’ within subjects te testen terwijl de twee

andere onafhankelijke variabelen between subjects gemanipuleerd worden. Deze werkwijze

vergemakkelijkt de gegevensverzameling en bovendien zal elke respondent toch meerdere

producten aankopen in onze winkel zodat we hem kunnen ondervragen over zowel een

vertrouwde als een niet-vertrouwde aankoop. Dit resulteert in vier verschillende

experimentele groepen die in de onderstaande tabel schematisch weergegeven worden.

Tabel 4.1.: Experimentele opzet

Experimentelegroep

Gemanipuleerde variabelen

Objectieve tijdsdruk? Productcategorie? Aankoop?

VertrouwdGroep 1 Tijdsdruk Uitgebreid (Match)

Niet vertrouwd

VertrouwdGroep 2 Tijdsdruk Beperkt (Spar)

Niet vertrouwd

VertrouwdGroep 3 Geen tijdsdruk Uitgebreid (Match)

Niet vertrouwd

VertrouwdGroep 4 Geen tijdsdruk Beperkt (Spar)

Niet vertrouwd

4.2.2. Onafhankelijke variabelen

De variabele tijdsdruk werd in het experiment gemanipuleerd door de respondenten ofwel

onbeperkt de tijd te geven voor hun aankopen ofwel een zekere tijdslimiet op te leggen. Uit

een klein vooronderzoek bleek dat ongeveer drie à vier minuten nodig was om het

boodschappenlijstje op een normale manier af te werken. Diegenen die onder objectieve

tijdsdruk stonden in ons experiment kregen dan ook maar maximaal twee minuten om hun

boodschappen te doen. Uit hetzelfde vooronderzoek konden we vaststellen dat de

Page 67: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 60

boodschappen binnen twee minuten gedaan konden worden, maar dat de respondent zich wel

moest haasten om de vier producten aan te kopen binnen deze tijd. Bij de respondenten onder

tijdsdruk werd een keukenwekkertje naast de computer gezet dat hen dus deze twee minuten

aangaf. We kunnen ervan uit gaan dat het wegtikken van de tijd het gevoel van tijdsdruk bij

de respondenten vergroot. Bovendien werden ze er door de onderzoeker attent op gemaakt

wanneer de helft van de beschikbare tijd voorbij was. Uiteraard werd de manipulatie van deze

objectieve tijdsdruk eveneens nagegaan in het uiteindelijke onderzoek.

Ook de variabele uitgebreidheid van de productcategorie werd gemanipuleerd in het

experiment. De respondenten kregen ofwel vier foto’s uit de Match ofwel vier foto’s uit de

Spar te zien. Hierbij werd verondersteld dat de foto’s uit de Match telkens een uitgebreide

productcategorie voorstelden, terwijl deze van de Spar slechts een beperkt aantal merken per

productcategorie aanboden. Deze veronderstelling is gebaseerd op een vergelijking van het

objectief aantal verschillende mogelijkheden die voor de verscheidene productcategorieën in

de twee winkels aanwezig zijn. Hierbij wordt eveneens rekening gehouden met het aantal

variaties per merk in een bepaalde productcategorie. Deze aantallen worden weergegeven in

de onderstaande tabel.

Tabel 4.2.: Aantal alternatieven aanwezig op de foto’s van de Spar en de Match

Match Spar

Diepvriespizza 36 18

Chocolade 85 37

Tandpasta 40 22

Afwasproduct 17 12

Bovendien werden deze foto’s bij enkele mensen getest en werd hen gevraagd wat ze vonden

van het assortiment. Op basis van dit vooronderzoek en voorgaande vaststellingen kunnen we

ervan uitgaan dat de foto’s van de Match wel degelijk een merkbaar uitgebreider assortiment

weergeven. Deze veronderstelling zal trouwens in het experiment zelf ook nog getest worden.

Page 68: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 61

De variabele die betrekking heeft op de vertrouwdheid met de aankoop werd gevarieerd

tussen de verschillende groepen door middel van de gebruikte productcategorieën die de

respondenten tijdens het experiment moeten aankopen. Deze vier productcategorieën zijn

chocolade, diepvriespizza, afwasproduct en tandpasta. Opnieuw maakten we de

veronderstelling dat de eerste twee categorieën vertrouwde aankopen zijn, terwijl de twee

andere minder vertrouwde aankopen zijn voor studenten. Deze veronderstelling werd echter

opnieuw getoetst bij het verloop van het experiment. Alvorens de respondent de vier

producten aankocht op de computer, werd hij verzocht enkele vragen te beantwoorden over

zijn winkelgedrag (bijlage 1.1.). Eén van deze vragen handelde over de aankoopfrequentie

van verscheidene productcategorieën waaronder de vier soorten die hij daarna op de computer

zou kiezen. De antwoorden op deze vraag bepaalden dan welk product de vertrouwde

aankoop en welk de niet-vertrouwde aankoop was. De twee uitersten van deze vier

categorieën vormden respectievelijk de vertrouwde en de niet-vertrouwde aankoop waarover

de respondent dan na het experiment ondervraagd werd omtrent hoe hij zijn keuze gemaakt

had.

Indien een bepaalde respondent bijvoorbeeld de onderstaande aankoopfrequenties aangaf voor

de vier producten, dan werd chocolade als de vertrouwde en afwasmiddel als de niet-

vertrouwde aankoop beschouwd en werd hij dus over deze twee producten ondervraagd.

Tabel 4.3.: Bepalen van de vertrouwde en de niet-vertrouwde aankoop

Meerderekeren /week

1 keer /week

Meerderekeren /maand

1 keer /maand

Meerderekeren /jaar

1 keer /jaar

Nooit

Tandpasta ×

Chocolade ×

Diepvriespizza ×

Afwasmiddel ×

Indien echter voor de uitersten meer dan één product in aanmerking kwam, werd de normale

aankoopfrequentie in rekening gebracht. We veronderstelden hierbij dat de aankoopfrequentie

van chocolade hoger ligt dan deze van diepvriespizza en dat deze twee producten vaker

Page 69: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 62

aangekocht worden dan afwasmiddel en tandpasta door de ‘gemiddelde’ student. Indien dan

twijfel ontstond over bijvoorbeeld wat de vertrouwde aankoop was omdat de respondent

aangaf zowel chocolade als tandpasta één keer per maand te kopen dan was dus tandpasta de

vertrouwde aankoop voor deze respondent.

4.2.3. Het opstellen van de vragenlijst en de afhankelijke variabelen

Bij het uitvoeren van het onderzoek werd gebruikt gemaakt van twee vragenlijsten. Alvorens

de respondent aan het eigenlijke experiment begon, werd hij verzocht enkele algemene vragen

te beantwoorden (bijlage 1.1.). Hierbij werd onder meer gevraagd naar de aankoopfrequentie

van de verschillende productcategorieën om op basis hiervan de vertrouwde en de niet-

vertrouwde aankoop te bepalen. Vervolgens nam de respondent deel aan het feitelijke

experiment en ging winkelen op de computer. Wanneer hij zijn boodschappenlijst afgewerkt

had, volgde een tweede vragenlijst. De respondent kreeg dan twee dezelfde vragenlijsten maar

voor twee verschillende productaankopen –de vertrouwde en de niet-vertrouwde aankoop-

waarin gevraagd werd naar hoe hij zijn keuze maakte (bijlage 1.2.).

In de vragenlijsten die na het experiment ingevuld werden, werden de verschillende

afhankelijke variabelen die nodig zijn om de geformuleerde hypothesen te testen opgenomen.

Een eerste afhankelijke variabele was de gepercipieerde tijdsdruk die de respondenten onder

de verschillende experimentele condities ervaren. Deze gepercipieerde tijdsdruk werd

gemeten aan de hand van een Likertschaal met zeven punten. De vier uitspraken in deze

schaal zijn gedeeltelijk gebaseerd op variabelen die reeds in vroegere onderzoeken gebruikt

werden (Herrington en Capella, 1995) en zijn terug te vinden in de eerste vraag van bijlage

1.2..

De andere afhankelijke variabele in deze studie was het aankoopgedrag van de consument.

Dit aankoopgedrag werd gespecificeerd door de manier waarop de respondent zijn keuze

maakte en welke informatie hij in beschouwing nam bij deze beslissing. De literatuurstudie en

de uitgevoerde onderzoeken maakten duidelijk op welke attributen de consument zich kan

baseren bij het kiezen van een bepaald product. Mogelijke attributen die een rol kunnen

spelen bij de keuze zijn onder andere de merknaam, de prijs, de verpakking, de variaties, de

kwaliteit, eventuele kortingen, specifieke producteigenschappen,…. Deze verschillende items

Page 70: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 63

werden dan ook in de vragenlijst opgenomen. Er werd eveneens aangetoond hoe een dergelijk

beslissingsproces verloopt. In de vragenlijst werd in dit opzicht onder meer gepeild naar de

tijd en moeite die de respondent aan zijn keuze besteed heeft. Bovendien werd nagegaan in

welke mate de respondent de beschikbare merken met elkaar vergeleken heeft. Dit alles werd

opnieuw aan de hand van een Likertschaal met zeven punten gemeten. Er zijn vierentwintig

uitspraken opgenomen in vraag twee van de vragenlijst. De respondent kon telkens aangeven

in welke mate de uitspraak van toepassing was op het merk dat hij zonet op de computer

gekocht had. In deze vraag werden ook enkele uitspraken opgenomen die tot doel hadden de

manipulatie van de variabele uitgebreidheid van de productcategorie te testen. Bovendien was

één uitspraak afhankelijk van de winkel waarin de respondent zijn boodschappen deed op de

computer. Deze uitspraak had betrekking op de moeilijkheid van de keuze naargelang het

aantal mogelijkheden die in het winkelrek aanwezig waren. De twee uitspraken zijn :

• De vele mogelijkheden maakten mijn keuze moeilijker (Match)

• Het beperkt aantal mogelijkheden vergemakkelijkte mijn keuze (Spar)

De derde vraag van de vragenlijst die na het experiment ingevuld werd, ging na welke de

kenmerken zijn die de respondent vergeleken had alvorens zijn keuze te maken. Deze vraag

bestond uit verschillende scoringsschalen waarbij de respondent telkens aangaf waar zijn

gekozen merk zich bevond met betrekking tot een bepaald attribuut. De respondent kon

hierbij eveneens aangeven dat hij het zich niet meer kon herinneren. We gingen er vanuit dat

wanneer de respondent aangaf dat hij het zich niet meer kon herinneren, hij de beschikbare

merken niet vergeleken had op dit attribuut en dit attribuut dus geen invloed had op zijn

keuze. Lynch, Marmorstein en Weigold (1988) stelden immers dat indien een bepaald

attribuut herinnerd wordt dit een input gevormd heeft voor de uiteindelijke beslissing.

4.2.4. Ontwikkeling van het experimentele materiaal

Nadat het experimentele design en de vragenlijsten opgesteld waren, moesten nog enkele

praktische zaken omtrent de uitvoering van het experiment voorbereid worden.

We kozen er immers voor om de verschillende winkelomgevingen voor te stellen door middel

van kleurenfoto’s die genomen werden in echte winkels. De Spar en Match in Gent werden

Page 71: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 64

om een aantal redenen gekozen. We veronderstelden dat de studenten meestal hun

boodschappen in deze winkels doen omwille van hun ligging in de studentenbuurt. Bovendien

bleken de twee winkels enorm te verschillen met betrekking tot de uitgebreidheid van de

aanwezige productcategorieën, wat één van de onafhankelijke, te manipuleren, variabelen is.

Er werden meer dan honderd foto’s genomen van winkelrekken in deze twee winkels. Dit

gebeurde met een digitale camera zodat de foto’s zeer duidelijk waren en de indruk gaven dat

men daadwerkelijk voor het bepaalde winkelrek in de winkel staat. De uiteindelijk gekozen

productcategorieën waren chocolade, diepvriespizza, tandpasta en afwasproduct. Van deze

vier categorieën werden dan ook verschillende foto’s genomen vanuit alle mogelijke hoeken

om het beste resultaat te hebben. De verschillende foto’s werden gescreend op hun

duidelijkheid, het aantal aanwezige keuzes op het rek, de leesbaarheid van de merknamen, ….

Uiteindelijk bleven de acht foto’s (vier categorieën in de twee winkels) over die zich in

bijlage 2.1. en 2.2. bevinden. Hoewel de verscheidene verpakkingen en merknamen zeer

duidelijk te herkennen waren op de foto’s, waren de etiketten op de winkelrekken meestal

onleesbaar. Dit werd echter verholpen door tekstvakjes met de prijs en inhoud op de foto’s te

plaatsen zodat de foto van het winkelrek alle informatie bevatte die in de echte winkel

aanwezig was.

De verschillende foto’s werden in een powerpointpresentatie opgenomen en er werd voor

gezorgd dat wanneer de respondent op de foto klikte, deze automatisch vergrootte zodat de

respondent gemakkelijk zijn keuze kon maken. Wanneer hij dan nogmaals op de foto klikte,

keerde hij terug naar het beginscherm van de presentatie met de vier foto’s van de

verscheidene productcategorieën. Op die manier kon hij dan de vier producten die op zijn

boodschappenlijstje stonden, aankopen.

4.2.5. Selecteren van de respondenten

Er werden 120 respondenten geselecteerd om deel te nemen aan het experiment. Dit betekent

dat er in elke experimentele groep 30 respondenten aanwezig waren. De respondenten waren

studenten van de universiteit Gent. Zij werden grotendeels gerekruteerd in de verschillende

studentenhomes van de universiteit. Zowel mannen als vrouwen namen deel en de leeftijden

Page 72: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 65

schommelden tussen de 18 en 24 jaar. Alvorens ze aan het experiment begonnen, werd hen

gevraagd of zij zelf soms boodschappen deden. Indien zij hierop nooit antwoordden, werden

zij vriendelijk verzocht te stoppen met het experiment. Op deze manier werden enkel

studenten geselecteerd die in meer of mindere mate zelf boodschappen deden, wat het

onderzoek en zijn resultaten realistischer maakte.

De studenten werden gekozen als homogene groep voor dit experimenteel onderzoek omdat

zij diegenen zijn die binnen enkele jaren een zware tijdsdruk zullen ervaren wanneer ze zich

in ‘het spitsuur van hun leven’ bevinden (cfr. hoofdstuk 1). Deze werkwijze vereenvoudigde

bovendien de gegevensverzameling.

4.3. Verloop van het experiment

Toen de respondent de kamer binnenkwam, werd hem kort verteld wat van hem verwacht

werd en hoe het onderzoek zou verlopen. Hierbij werd de ware aard van het onderzoek

verborgen gehouden om vertekeningen in het onderzoek te vermijden. Hij werd gevraagd

eerst de algemene vragen in te vullen. Bij het invullen van deze vragen stond reeds vast tot

welke experimentele groep de respondent behoorde en bijgevolg dus ook welke de

experimentele condities zouden zijn bij het winkelen op de computer.

Na deze inleidende vragen werd de respondent uitgelegd hoe het winkelen op de computer

zou verlopen. De respondent kreeg een boodschappenlijstje met daarop de vier

productcategorieën en werd gevraagd deze producten in de desbetreffende winkel (Spar of

Match) aan te kopen. De werking van de presentatie werd eveneens verduidelijkt. Bij deze

instructies werd benadrukt dat het de bedoeling was dat zij zouden winkelen zoals zij normaal

winkelden. Ook werd gevraagd om de uiteindelijke keuzes op te schrijven zodat we zekerheid

hadden dat de respondenten wel degelijk een product kozen. Tenslotte volgden de instructies

die betrekking hadden op de manipulatie van de variabele tijdsdruk. Zij die geen tijdslimiet

opgelegd kregen, werd verteld dat ze alle tijd hadden om hun boodschappen te doen, dat ze

zich niet moesten haasten en dat ze op hun gemak konden winkelen. De groepen die onder

tijdsdruk geplaatst werden, werd daarentegen verteld dat zij slechts twee minuten kregen voor

het vervullen van al hun boodschappen, dat zij de vier producten binnen deze tijdslimiet

Page 73: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 4 : Opzet en verloop van het experiment 66

moesten aankopen, dat deze tijdsspanne beperkt was en dat ze zich dus zouden moeten

spoeden bij hun boodschappen. Bij de groepen onder tijdsdruk werd naast de respondenten

een keukenwekkertje geplaatst dat na de twee minuten zou aflopen. We veronderstelden dat

het tikken van deze wekker de respondenten nog meer bewust maakte van het feit dat ze

slechts een beperkte tijd beschikbaar hadden. Bovendien werden ze nogmaals aangemaand

door de instructeur wanneer de helft van de tijd voorbij was.

Na het experiment werden aan de deelnemende student twee vragenlijsten gegeven met

dezelfde vragen maar voor twee verschillende productcategorieën. Deze productcategorieën

werden, zoals reeds vermeld, bepaald op basis van de antwoorden over de aankoopfrequenties

van de verschillende productcategorieën. Voor het invullen van deze vragenlijsten werd geen

enkele tijdslimiet opgelegd aan de respondenten. De totale procedure nam ongeveer een 10 à

15 minuten in beslag afhankelijk van de experimentele groep.

4.4. Besluit

Op basis van de geformuleerde hypothesen uit het vorige hoofdstuk werd een

onderzoeksopzet opgesteld om deze hypothesen in de praktijk te toetsen. Dit onderzoek

bestond uit een experiment, waarbij de respondent kan winkelen op de computer, en enkele

bijkomende vragen over de gekozen producten. Het opstellen van het experiment en de

bijhorende vragenlijsten alsook de ontwikkeling van het benodigde experimentele materiaal

gebeurde op een doordachte en grondige manier en nam bijgevolg veel tijd in beslag. De

literatuurstudie en enkele vooronderzoeken vormden de basis bij het uitwerken van de

verschillende aspecten van dit praktijkonderzoek. Toen uiteindelijk de opzet van het

experimenteel onderzoek voltooid was, kon met de gegevensverzameling gestart worden.

Deze gegevensverzameling gebeurde hoofdzakelijk in de verschillende studentenhomes van

de universiteit Gent en nam ongeveer twee weken in beslag. De verzamelde gegevens werden

vervolgens in functie van de opgestelde hypothesen geanalyseerd. Deze gegevensanalyse

alsook de gevonden resultaten worden uitvoerig in het volgende hoofdstuk besproken.

Page 74: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 67

HOOFDSTUK 5 : ANALYSE VAN DE RESULTATEN VAN

HET PRAKTIJKONDERZOEK

In het vorige hoofdstuk werd de opzet en het verloop van de praktijkstudie uitgebreid

beschreven. De gegevens die aan de hand van dit experiment verzameld werden, zullen

vervolgens geanalyseerd worden. De resultaten van deze gegevensanalyse komen dan ook in

dit laatste hoofdstuk aan bod. Het primaire doel van de gegevensanalyse is het toetsen van de

geformuleerde hypothesen omtrent de determinanten en de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten. Ook enkele andere bijkomende analyses

zullen uitgevoerd en besproken worden. Bovendien zullen eveneens de beperkingen van het

onderzoek aangegeven worden. Op basis van deze beperkingen zullen enkele suggesties voor

verder onderzoek aangereikt worden.

5.1.Verwerking van de gegevens en voorbereiding van de analyse

Alvorens de informatie die door middel van het experiment en de bijhorende vragenlijsten

verzameld werd, gebruikt kon worden om de geformuleerde hypothesen te testen was enige

voorbereiding noodzakelijk. De antwoorden van de vragenlijsten, alsook de verschillende

experimentele condities werden gecodeerd en ingegeven in SPSS. Hierbij werd aan elke

respondent een nummer gegeven dat overeenstemde met de bijhorende rij in het SPSS-

bestand. Deze werkwijze maakte het mogelijk om eventuele fouten bij het ingeven van de

data recht te zetten door de juiste antwoorden na te kijken op de betreffende vragenlijst.

Vervolgens gingen we dan ook na of dergelijke fouten gebeurd waren. Deze dataverificatie

gebeurde door voor elke variabele frequentietabellen met minimum- en maximumwaarden op

te stellen. Hieruit bleek dat er zich wel degelijk enkele fouten bij de invoer voorgedaan

hadden. Deze foute invoer werd dan ook gelokaliseerd en verbeterd.

Vervolgens werd gecontroleerd of de veronderstellingen die we bij de opzet van het

experiment maakten in het onderzoek bevestigd werden. Vooreerst werd nagegaan of enkel

studenten die zelf gaan winkelen voor kruidenierswaren aan het experiment deel genomen

Page 75: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 68

hadden. Deze voorwaarde bleek voldaan. We konden bovendien vaststellen dat de overgrote

meerderheid van de studenten niet volledig zelfstandig instaat voor zijn boodschappen.

Telkens 42 procent gaf aan meestal of soms zelf te gaan winkelen voor de kruidenierswaren

die ze nodig hebben. We gingen eveneens na of de Spar en de Match inderdaad de winkels

zijn waar de studenten hun boodschappen doen (bijlage 3.1.1). De frequentietabellen toonden

aan dat de Spar veruit de meest bezochte winkel is van de deelnemende studenten. De Match

werd echter door slechts 20 procent aangegeven als de winkel waar ze meestal hun

boodschappen doen. Ook de winkels van Delhaize, GB, Colruyt en Aldi bleken goed te

scoren bij de studenten. Hierbij kunnen we opmerken dat de student waarschijnlijk in het

weekend naar een andere winkel gaat dan wanneer hij tijdens de week in Gent verblijft.

In dit verband gingen we aan de hand van kruistabellen en Chi-kwadraattesten na of er een

relatie bestond tussen de mate waarin de respondent zijn eigen boodschappen doet en de

winkels die hij bezoekt (bijlage 3.1.2). Bij de Match, GB, Delhaize de leeuw, Colruyt en Aldi

bleek inderdaad een verschil te zijn tussen het al dan niet bezoeken van deze winkels en de

mate waarin de respondent zelf boodschappen doet. Het is logisch dat de respondenten die

volledig zelf instaan voor hun boodschappen, de verscheidene winkels meer bezoeken dan de

andere respondenten. Bij Colruyt stelden we echter een omgekeerde relatie vast. Belangrijk is

dat we uit het voorgaande kunnen afleiden dat de studenten in vele verschillende winkels

boodschappen doen.

Na het verkrijgen van deze randinformatie besloten we over te gaan tot een factoranalyse om

de grote hoeveelheid variabelen uit de vragenlijsten te reduceren tot de onderliggende

dimensies waartoe ze behoren (bijlage 3.2.). Alle variabelen uit vraag 1 en 2, behalve deze die

specifiek bedoeld waren voor het controleren van de manipulaties in het experiment, werden

aldus in deze factoranalyse opgenomen. Er werden verschillende factoranalyses uitgevoerd

waarbij de variabelen die niet hoog laden op één van de factoren of deze die hoog laden op

verschillende factoren telkens verwijderd werden. Bovendien bleek het noodzakelijk enkele

variabelen te hercoderen opdat alle variabelen in dezelfde richting georiënteerd zouden zijn.

Op deze manier werden de 28 items van vraag 1 en 2 uiteindelijk gereduceerd tot de volgende

vier factoren (bijlage 3.3.):

Page 76: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 69

• Grondig en uitvoerig keuzeproces : geeft aan in welke mate de respondent tijd en

moeite besteed heeft aan zijn keuze, informatie verzameld heeft alvorens zijn

keuze te maken, …

• De gepercipieerde tijdsdruk : drukt uit wat de ‘subjectieve’ tijdsdruk is die de

respondent ervaren heeft

• De prijs als belangrijkste input voor de keuze : geeft weer in welke mate de keuze

gebaseerd is op de dimensie prijs

• De merknaam als voornaamste input voor de keuze : geeft weer in welke mate de

merknaam een rol speelde bij de keuze tussen de verschillende alternatieven.

Alvorens nieuwe variabelen op basis van deze factoren aan te maken, werd de

betrouwbaarheid van de verschillende factoren getest (bijlage 3.4.). De betrouwbaarheid bleek

goed tot zeer goed voor de eerste drie factoren. De factor met betrekking tot de merknamen is

echter een randgeval, toch opteren we ervoor om deze factor mee in beschouwing te nemen in

de verdere analyse. We moeten echter bij de interpretatie van de resultaten rekening houden

met het feit dat deze variabele minder betrouwbaar is dan de andere drie.

Een andere variabele die met het oog op de verdere analyse aangemaakt werd, is ‘het aantal

vergelijkingen’. Op basis van vraag 3 uit de vragenlijst die na het winkelen ingevuld werd,

berekenden we hoeveel vergelijkingen op de verschillende attributen de respondent maakte bij

zijn keuze. Hierbij veronderstelden we opnieuw dat indien de respondent zich kon herinneren

hoe zijn gekozen merk scoorde op een bepaald kenmerk, dit kenmerk als input voor zijn

keuze diende.

Page 77: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 70

5.2. Analyse van de gegevens

5.2.1. Toetsen van de hypothesen omtrent de determinanten van de gepercipieerde tijdsdruk

⇒ H0 : Er bestaat een negatieve relatie tussen de beschikbare tijd en de subjectieve tijdsdruk.

De eerste hypothese stelde dat de tijd die de consument beschikbaar heeft voor het winkelen,

de gepercipieerde tijdsdruk bij het winkelen bepaalt. De beschikbare tijd voor het winkelen

was één van de variabelen die tijdens het experiment gemanipuleerd werden. De helft van de

deelnemende respondenten kreeg immers een tijdslimiet opgelegd waarbinnen ze hun

boodschappenlijstje moesten afwerken, terwijl de andere helft onbeperkt de tijd kreeg. De

gepercipieerde tijdsdruk (factor 2) werd berekend op basis van de variabelen uit vraag 1. De

negatieve relatie tussen deze twee variabelen was eigenlijk ook een controle van de

uitgevoerde manipulatie. De significantie van deze relatie werd nagegaan door middel van een

T-Test. De gevonden resultaten worden hieronder weergegeven :

Figuur 5.1. : Resultaten van de T-test (eerste hypothese)

Group Statistics

120 4,7979 1,4535 ,1327120 1,6083 ,7523 6,867E-02

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?ja

neen

de gepercipieerdetijdsdruk

N MeanStd.

DeviationStd. Error

Mean

Independent Samples Test

47,374 ,000 21,349 238 ,000 3,1896 ,1494 2,8953 3,4839

21,349 178,482 ,000 3,1896 ,1494 2,8948 3,4844

Equal variancesassumedEqual variancesnot assumed

de gepercipieerdetijdsdruk

F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t dfSig.

(2-tailed)Mean

DifferenceStd. ErrorDifference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Page 78: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 71

Er wordt dus een duidelijk significant verschil gevonden in de gepercipieerde tijdsdruk tussen

de respondenten die een tijdslimiet kregen en zij die onbeperkt de tijd hadden. De manipulatie

van de objectieve tijdsdruk blijkt geslaagd en de eerste hypothese wordt aldus bevestigd. De

beschikbare tijd voor het winkelen heeft een directe impact op de ervaren tijdsdruk. Deze

relatie tussen de beschikbare tijd en de subjectieve tijdsdruk werd vervolgens nogmaals getest

naargelang de aankoop vertrouwd of niet-vertrouwd was. Alle respondenten hebben immers

vragen beantwoord voor zowel een voor hen vertrouwde aankoop als voor een aankoop waar

ze minder vertrouwd mee waren. Ook binnen deze twee groepen is er wel degelijk een

verschil in de tijdsdruk die ervaren wordt naargelang de objectieve tijdsdruk (bijlage 3.5.1.).

⇒ H1 : Er bestaat een positieve relatie tussen de uitgebreidheid van de productcategorie en de

subjectieve tijdsdruk.

De tweede geformuleerde hypothese in verband met de determinanten van de subjectieve

tijdsdruk stelde dat hoe uitgebreider de productcategorie waaruit de consument onder

tijdsdruk moet kiezen, hoe groter de gepercipieerde tijdsdruk zal zijn die deze consument

ervaart. De variabele uitgebreidheid van de productcategorieën werd gemanipuleerd door de

helft van de studenten te laten winkelen in de Spar, terwijl de andere helft winkelde in de

Match. We veronderstelden dat de Match een uitgebreider assortiment weergaf voor de

verschillende productcategorieën.

Alvorens deze hypothese te testen werd een manipulatiecontrole uitgevoerd op basis van de

variabelen 2j en 2q die nagingen wat de respondenten van de uitgebreidheid van het

assortiment vonden. Aan de hand van een T-test controleerden we of er een verschil was in

deze mening tussen zij die in de Spar en zij die in de Match gewinkeld hadden. De resultaten

van één van deze manipulatietesten zijn hieronder weergegeven (bijlage 3.5.2.).

Group Statistics

120 5,3333 1,4280 ,1304

120 5,7167 1,2311 ,1124

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

er waren voldoendekeuzemogelijkhedenaanwezig

N MeanStd.

DeviationStd. Error

Mean

Page 79: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 72

De veronderstelling dat de Match een uitgebreider assortiment aanbiedt dan de Spar blijkt dus

gegrond in dit onderzoek. De respondenten ervaren het assortiment van de Spar als beperkter.

De manipulatie is aldus geslaagd.

Vervolgens toetsten we de stelling dat de uitgebreidheid van het assortiment een invloed heeft

op de ervaren tijdsdruk. We maken gebruik van een variantie-analyse waarbij we de invloed

van de experimentele condities tijdsdruk en uitgebreidheid op de gepercipieerde tijdsdruk

nagaan. De resultaten van deze analyse zijn terug te vinden in de onderstaande tabellen.

Figuur 5.2. : Manipulatietest van de variabele uitgebreidheid van de productcategorie

Independent Samples Test

3,779 ,053 -2,227 238 ,027 -,3833 ,1721 -,7224-4,43E-02

-2,227 232,948 ,027 -,3833 ,1721 -,7224-4,42E-02

Equal variancesassumedEqual variancesnot assumed

er waren voldoendekeuzemogelijkhedenaanwezig

F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t dfSig.

(2-tailed)Mean

DifferenceStd. ErrorDifference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

4,7292 1,3501 601,5542 ,7508 60

3,1417 1,9299 1204,8667 1,5585 601,6625 ,7561 60

3,2646 2,0189 1204,7979 1,4535 1201,6083 ,7523 120

3,2031 1,9717 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?ja

neenTotalja

neenTotaljaneen

Total

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 80: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 73

Hoewel de verdeling van de gemiddelden in de eerste tabel lijkt te wijzen op een effect van de

variabelen tijdsdruk en uitgebreidheid van het assortiment in de veronderstelde richting,

stellen we vast dat de waargenomen verschillen niet significant zijn. We vinden wel opnieuw

de invloed van de objectieve tijdsdruk terug (eerste hypothese). De Eta²-coëfficiënt toont

bovendien de grote relevantie van deze relatie aan. Er blijkt echter geen significante invloed te

zijn van de uitgebreidheid van de productcategorie op de gepercipieerde tijdsdruk en

bijgevolg wordt de tweede hypothese niet ondersteund.

⇒ H2 : Er bestaat een negatieve relatie tussen de vertrouwdheid met de aankoop en de

subjectieve tijdsdruk.

De derde hypothese veronderstelt dat er eveneens een invloed is van de mate waarin de

consument vertrouwd is met een bepaalde aankoop op de ervaren tijdsdruk. Bij een niet-

vertrouwde aankoop zal de gepercipieerde tijdsdruk toenemen. De vertrouwdheid met de

aankoop werd, zoals reeds vermeld, bepaald op basis van de aankoopfrequentie die de

respondent rapporteerde voor het welbepaalde product.

Deze hypothese werd opnieuw getest aan de hand van een variantie-analyse waarbij de

objectieve tijdsdruk en de vertrouwdheid met de aankoop de onafhankelijke factoren vormden

en de gepercipieerde tijdsdruk de afhankelijke variabele. De resultaten van de uitgevoerde test

zijn opgenomen in de onderstaande tabellen.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

611,326b 3 203,775 151,308 ,000 ,658 453,925 1,0002462,402 1 2462,402 1828,396 ,000 ,886 1828,396 1,000

,907 1 ,907 ,673 ,413 ,003 ,673 ,129

610,407 1 610,407 453,242 ,000 ,658 453,242 1,0001,276E-02 1 1,276E-02 ,009 ,923 ,000 ,009 ,051

317,834 236 1,3473391,563 240

929,160 239

SourceCorrected ModelIntercept

EXPWINKEEXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,658 (Adjusted R Squared = ,654)b.

Figuur 5.3. : Resultaten van de variantie-analyse (tweede hypothese)

Page 81: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 74

De eerste tabel lijkt het onverwachte resultaat weer te geven dat de gepercipieerde tijdsdruk

hoger is bij een vertrouwde dan bij een niet-vertrouwde aankoop maar de significantietest

maakt duidelijk dat de verschillen opnieuw niet significant zijn. Er is dus geen verschil

waarneembaar in de gepercipieerde tijdsdruk naargelang het om een vertrouwde of een niet-

vertrouwde aankoop gaat. De derde hypothese wordt dus evenmin bevestigd.

Een alternatieve werkwijze om de invloed van de vertrouwdheid met de aankoop op de

gepercipieerde tijdsdruk na te gaan, is de variabele aankoopfrequentie zelf in de analyse

opnemen. Deze testen leverden echter evenmin enig significant resultaat op (zie bijlage 3.5.4).

Figuur 5.4. : Resultaten van de variantie-analyse (derde hypothese)

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

4,9375 1,4676 604,6583 1,4380 60

4,7979 1,4535 1201,6083 ,8004 601,6083 ,7077 60

1,6083 ,7523 1203,2729 2,0444 1203,1333 1,9023 120

3,2031 1,9717 240

is de aankoopvertrouwd?janeen

Totaljaneen

Totaljaneen

Total

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

612,745b 3 204,248 152,339 ,000 ,659 457,018 1,0002462,402 1 2462,402 1836,594 ,000 ,886 1836,594 1,000610,407 1 610,407 455,274 ,000 ,659 455,274 1,000

1,169 1 1,169 ,872 ,351 ,004 ,872 ,1531,169 1 1,169 ,872 ,351 ,004 ,872 ,153

316,416 236 1,3413391,563 240929,160 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPTIJDSEXPVERTREXPTIJDS * EXPVERTRErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,659 (Adjusted R Squared = ,655)b.

Page 82: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 75

Tenslotte testten we de interactie-effecten van de drie onafhankelijke variabelen (tijdsdruk,

uitgebreidheid en vertrouwdheid met de aankoop) op de gepercipieerde tijdsdruk (zie bijlage

3.5.3.). De voorgaande bevindingen werden opnieuw teruggevonden; enkel de objectieve

tijdsdruk bleek een invloed te hebben op de gepercipieerde tijdsdruk en er waren geen

interactie-effecten met de uitgebreidheid van de keuzemogelijkheden en de mate waarin de

respondent vertrouwd is met de welbepaalde aankoop.

5.2.2. Toetsen van de hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk

De andere hypothesen die in het derde hoofdstuk geformuleerd werden, hadden betrekking op

de specifieke invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van

consumenten. Hierbij werd verondersteld dat de gepercipieerde tijdsdruk beïnvloed werd door

zowel de objectieve tijdsdruk, de uitgebreidheid van het assortiment als de mate waarin de

consument vertrouwd is met de aankoop. De voorgaande analyses vonden echter slechts een

gedeeltelijke bevestiging voor deze hypothesen. De gepercipieerde tijdsdruk bleek enkel door

de objectieve tijdsdruk beïnvloed te worden. De andere twee onafhankelijke variabelen lijken

aldus minder belangrijk om het effect van de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag

na te gaan. Toch opteren we ervoor om in de verdere analyse de vertrouwdheid met de

aankoop en de uitgebreidheid van de productcategorie als onafhankelijke variabelen op te

nemen. We zullen dan ook de hoofd- en interactie-effecten van deze twee variabelen testen

zowel met de objectieve als met de gepercipieerde tijdsdruk als derde onafhankelijke

variabele.

De geformuleerde hypothesen omtrent het aankoopgedrag van consumenten onder tijdsdrukwaren :

⇒H3 : Consumenten onder tijdsdruk die bij een vertrouwde aankoop moeten kiezen uit een

uitgebreid aantal alternatieven, reduceren de gepercipieerde tijdsdruk door eenvoudigweg hun

vertrouwde merk te kopen.

⇒ H4 : Consumenten onder tijdsdruk die niet vertrouwd zijn met de aankoop van een bepaald

product en voor een uitgebreide keuze staan, zullen zich bij hun uiteindelijke

aankoopbeslissing baseren op de factoren (merknaam, opvallende aanduidingen,…) die in het

oog springen bij een vlugge inspectie van het winkelrek.

Page 83: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 76

⇒ H5 : Consumenten onder tijdsdruk die bij een vertrouwde aankoop moeten kiezen uit een

beperkt aantal alternatieven, zullen hun vertrouwde merk vergelijken met de andere op een

paar kenmerken.

⇒ H6 : Consumenten onder tijdsdruk die niet vertrouwd zijn met een welbepaalde aankoop

en de keuze hebben uit een beperkt aantal alternatieven, zullen deze alternatieven vergelijken

en tegen elkaar afwegen op een paar productattributen. (Het is dus niet enkel meer de

merknaam die de beïnvloedende factor is)

⇒ H7 : Consumenten die niet onder tijdsdruk staan en die een vertrouwde aankoop doen,

zullen hun vertrouwde merk vergelijken met de andere op verschillende dimensies

(merknaam, opvallende informatie, prijs, kwaliteit,…). Deze uitgebreide overweging zal nog

grondiger gebeuren wanneer de keuzemogelijkheden beperkt zijn.

⇒ H8 : Consumenten die niet onder tijdsdruk staan en die niet vertrouwd zijn met de aankoop

zullen de verschillende alternatieven uitgebreid vergelijken op verschillende dimensies

(merknaam, opvallende informatie, prijs, kwaliteit,…). Deze uitgebreide overweging zal nog

grondiger gebeuren wanneer de keuzemogelijkheden beperkt zijn.

Deze hypothesen werden vooreerst getest door middel van variantie-analyses waarbij de

experimentele condities de onafhankelijke factoren vormen. De verschillende afhankelijke

variabelen waren hierbij de gecreëerde factoren ‘grondig en uitvoerig keuzeproces’, ‘de prijs

als belangrijkste input voor de keuze’ en ‘de merknaam als voornaamste input voor de keuze’

alsook de aangemaakte variabelen ‘aantal vergelijkingen’ en ‘merkentrouwheid’. Deze laatste

factor was het resultaat van een bijkomende factoranalyse die verder nog besproken zal

worden. Ook de invloed op de variabelen ‘de verpakking speelde een rol’, ‘alle merken heb ik

met elkaar vergeleken’, ‘het volledige winkelrek bekeken’ en ‘product waar oog op viel, heb

ik gekocht’ werd nagegaan. Deze variabelen waren immers niet in een of andere factor

opgenomen. Er moet wel rekening gehouden worden met het feit dat deze laatste analyses

minder betrouwbaar zijn.

Page 84: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 77

De opgestelde hypothesen gingen uit van een negatieve invloed van de objectieve tijdsdruk op

de grondigheid en uitgebreidheid van het keuzeproces en dus ook op het aantal vergelijkingen

die de consument maakt alvorens te kiezen. Deze negatieve invloed zou bovendien nog

versterkt worden door de uitgebreidheid van de keuze en de mate waarin de consument

onvertrouwd is met de aankoop. Er werd verondersteld dat in dergelijke situaties de

merknamen en opvallende verpakkingen meer de basis vormen voor de uiteindelijke

beslissing, terwijl uitvoerige prijsvergelijkingen minder een rol zullen spelen.

De tabellen van de verschillende variantie-analyses die uitgevoerd werden, zijn terug te

vinden in bijlage 3.6.. De algemene vaststelling is opnieuw dat de geformuleerde hypothesen

slechts in beperkte mate ondersteund worden.

Respondenten onder objectieve tijdsdruk blijken inderdaad minder te vergelijken tussen de

verschillende merken dan de respondenten die geen tijdslimiet opgelegd kregen. De

gepercipieerde tijdsdruk heeft een gelijkaardig effect. We merken hierbij op dat de invloed

van deze subjectieve tijdsdruk relevanter is dan de objectieve tijdsdruk (grotere Eta²

coëfficiënt ). Er wordt echter geen effect van de variabelen uitgebreidheid en vertrouwdheid

teruggevonden.

De vaststelling dat de tijdsdruk de grondigheid en de uitgebreidheid van het keuzeproces

negatief beïnvloedt, sluit aan bij deze eerste bevindingen. De invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk wordt niet significant bevonden, maar wel blijkt er een interactie-effect te bestaan

tussen de subjectieve tijdsdruk, de uitgebreidheid en de vertrouwdheid met de aankoop.

Respondenten die een zekere tijdsdruk ervaren en een niet-vertrouwde aankoop deden in de

Match blijken het minste tijd en moeite te besteden aan hun keuze. Wanneer de

gepercipieerde tijdsdruk echter opgedeeld wordt in zeven groepen om vertekeningen te

vermijden, vinden we opnieuw enkel een significant effect van de subjectieve tijdsdruk terug.

Deze vaststellingen worden verder bevestigd door de negatieve invloed van de objectieve

tijdsdruk op het vergelijken van de merken en het bekijken van het winkelrek. De

gehercodeerde subjectieve tijdsdruk heeft eveneens een negatieve invloed op deze laatste

variabele.

Page 85: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 78

Vervolgens gingen we na welke de specifieke verschillen zijn in het keuzeproces en het

gebruik van de informatie die in de winkel aanwezig is. De respondenten met een objectieve

tijdslimiet bleken zich minder te baseren op de prijsinformatie en meer op de merknamen van

de verschillende aanwezige alternatieven in de winkel. De prijs speelde ook minder een rol bij

de vertrouwde aankopen dan bij de niet-vertrouwde aankopen. Deze resultaten werden echter

niet teruggevonden bij de gepercipieerde tijdsdruk.

Hoewel we de invloed van de verpakking bij de keuze slechts aan de hand van één variabele

nagingen, stelden we duidelijke verschillen vast. De objectieve maar opnieuw weer vooral de

subjectieve tijdsdruk bleek bij te dragen tot een stijging van de rol van de verpakking van de

producten. Bovendien werd een interactie-effect tussen de vertrouwdheid met de aankoop en

de uitgebreidheid van de productcategorie vastgesteld. Bij een vertrouwde aankoop was er

geen verschil in het belang dat de respondent hechtte aan de verpakking naargelang hij in de

Spar of Match winkelde, terwijl bij een niet-vertrouwde aankoop duidelijk een grotere invloed

van de verpakking merkbaar was bij het kiezen uit een uitgebreid assortiment (Match). Bij de

variantie-analyse met de gepercipieerde tijdsdruk werd bovendien nog een interactie tussen de

drie onafhankelijke factoren vastgesteld. Bij de gehercodeerde subjectieve tijdsdruk is dit

interactie-effect niet langer significant.

In dit verband werd ook nagegaan of de mate waarin voor hetzelfde merk als altijd gekozen

werd, onderhevig was aan de invloed van deze factoren. Er werd een interactie-effect tussen

de drie factoren waargenomen bij de gepercipieerde tijdsdruk, maar bij de gehercodeerde

subjectieve tijdsdruk is deze relatie niet langer significant.

Aan de hand van de antwoorden op de verschillende deelvragen uit vraag drie in de

vragenlijsten die door de respondenten ingevuld werden na het winkelen, kon eveneens

nagegaan worden waar de consument zich op baseerde bij het maken van zijn keuze. We

maakten hierbij gebruik van de gehercodeerde variabelen want we veronderstelden dat als de

respondent het zich kan herinneren, het attribuut een rol gespeeld zal hebben bij zijn

beslissing. Vooreerst werd de invloed van de objectieve tijdsdruk op het gebruik van de

verschillende items bij de merkkeuze nagegaan (bijlage 3.7.1). Deze analyse gebeurde aan de

hand van de verscheidene kruistabellen en de bijhorende Chi-kwadraattesten. We stelden

enkel significante verschillen vast bij de prijs en de prijs per eenheid. Meer dan 60 procent

van de respondenten die onder tijdsdruk stonden, konden zich de prijs van hun product niet

Page 86: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 79

meer herinneren, ten opzichte van slechts 35 procent bij diegenen die geen tijdslimiet hadden

bij het winkelen. Dezelfde conclusie met betrekking tot de prijs werd ook teruggevonden

wanneer we de invloed van de (gehercodeerde) subjectieve tijdsdruk nagingen. De hypothese

dat consumenten onder tijdsdruk zich bij hun merkkeuze minder baseren op de prijzen en de

prijs per eenheid van de beschikbare merken werd aldus bevestigd. We vonden echter geen

significante verschillen met betrekking tot de merknamen of andere opvallende kenmerken.

Bij de consumenten die een zekere subjectieve tijdsdruk ervaarden, stelden we eveneens vast

dat ze zich minder konden herinneren welke variaties er in het winkelrek aanwezig waren.

De vertrouwdheid met de aankoop had geen invloed, maar de uitgebreidheid van de

productcategorie bleek wel een beïnvloedende factor te zijn bij de mate waarin de consument

besliste op basis van de opvallende informatie. Er werd vastgesteld dat de opvallendheid van

het merk en de verpakking belangrijker werd wanneer gekozen moest worden uit een

uitgebreid assortiment (Match).

Tenslotte worden de significante resultaten van de variantie-analyses en de Chi-

kwadraattesten omtrent de invloed van de tijdsdruk op het aankoopgedrag van de consument

hierna nogmaals weergegeven in tabelvorm.

Page 87: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 80

Tabel 5.1.: Significante resultaten bij het testen van de hypothesen omtrent de invloed van de

gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag.

Afhankelijke variabele Onafhankelijke variabelen Relatie Sign.ª Eta ²

Aantal vergelijkingen Objectieve tijdsdruk Negatief * * 0,034

Gepercipieerde tijdsdruk Negatief * 0,201

Grondig en uitvoerig

keuzeproces

Objectieve tijdsdruk Negatief * 0,022

Gepercipieerde tijdsdruk

(gehercodeerd)

Negatief ** 0,085

Gepercipieerde

tijdsdruk*uitgebreidheid*ver

trouwde aankoop

Negatief * 0,167

Prijs als bepalende input

voor keuze

Objectieve tijdsdruk Negatief * 0,018

Vertrouwdheid met de

aankoop

Negatief * 0,021

merknaam als voornaamste

input voor de keuze

Objectieve tijdsdruk Positief * 0,021

merkentrouw Gepercipieerde

tijdsdruk*uitgebreidheid*ver

trouwde aankoop

* 0,170

verpakking speelde een rol Objectieve tijdsdruk Positief * 0,018

Gepercipieerde tijdsdruk Positief ** 0,250

Uitgebreidheid *niet-

vertrouwde aankoop

Positief * 0,028

Page 88: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 81

Gepercipieerde

tijdsdruk*uitgebreidheid*ver

trouwde aankoop

* 0,172

Alle merken heb ik met

elkaar vergeleken

Objectieve tijdsdruk Negatief * 0,024

Ik heb het volledige

winkelrek bekeken

Objectieve tijdsdruk Negatief *** 0,143

Gepercipieerde tijdsdruk

(gehercodeerd)

Negatief ** 0,088

Afhankelijke variabele Onafhankelijke variabelen Relatie Sign.ª Cramer’s V

Vergelijken op basis van

prijs

Objectieve tijdsdruk Negatief *** 0,275

Gepercipieerde tijdsdruk Negatief ** 0,270

Vergelijken op basis van

prijs per eenheid

Objectieve tijdsdruk Negatief ** 0,185

Vergelijken tussen aantal

variaties

Gepercipieerde tijdsdruk Negatief * 0,233

Kiezen op basis van

opvallendheid van merk

Uitgebreide productcategorie Positief * 0,137

Kiezen op basis van

opvallendheid van

verpakking

Uitgebreide productcategorie Positief * 0,132

(a) * significantieniveau 0,05; **significantieniveau 0,01; ***significantieniveau 0,001

Page 89: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 82

5.2.3. Bijkomende analyse

De uitgevoerde analyses toonden aan dat de geformuleerde hypothesen slechts in beperkte

mate ondersteund worden. Bovendien bleken de gevonden significante verschillen vaak

minder belangrijk voor het verklaren van de verschillen in het aankoopgedrag van de

consument. Deze bevindingen zetten ons ertoe aan om enkele bijkomende analyses uit te

voeren met andere onafhankelijke variabelen die in de voorgaande analyses niet opgenomen

waren.

De vertrouwdheid met de aankoop werd gedefinieerd op basis van de aankoopfrequentie.

Hierbij werd geen rekening gehouden met het feit dat een consument een product slechts

zelden kan kopen maar toch steeds hetzelfde merk kiest. Hoewel in een dergelijke situatie

sprake is van een lage aankoopfrequentie, blijkt de consument wel een vertrouwd merk te

hebben. De consument heeft als het ware een vertrouwde strategie voor deze aankoop. Een

mogelijke verklarende factor voor de afwijkingen van de geformuleerde hypothesen is dan

ook de mate waarin de consument trouw is aan een bepaald merk. Als de consument ongeacht

of hij vertrouwd is met de aankoop of niet en of hij onder tijdsdruk staat of niet en in de Spar

of in de Match winkelt steeds hetzelfde merk koopt, dan kunnen ook geen verschillen

waargenomen worden in gedrag onder de verschillende condities. Om de mogelijke invloed

van de merkentrouwheid na te gaan werd een bijkomende factor ‘merkentrouw’ gecreëerd op

basis van de volgende vier variabelen :

• Het gekozen merk is het merk dat ik altijd koop.

• Ik heb voor mijn vertrouwde merk gekozen zonder andere merken te overwegen.

• Een bepaald merk had ik reeds in gedachten vooraleer ik het winkelrek zag.

• Ik heb dezelfde variatie als altijd gekocht.

Deze factor was het resultaat van een bijkomende factoranalyse en bleek een zeer hoge

betrouwbaarheid te hebben (Cronbach’s alfa bedraagt 0,86).

Vooreerst werd de invloed van deze strategie van merkentrouwheid op de gepercipieerde

tijdsdruk gemeten (bijlage 3.7.2). Hoewel opnieuw de invloed van de objectieve tijdsdruk

bevestigd werd, bleek dat eveneens een interactie-effect bestond met de mate waarin de

Page 90: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 83

consument merkentrouw is. De gepercipieerde tijdsdruk werd bepaald door de objectieve

tijdsdruk, maar bleek gemilderd te worden wanneer het ging om een aankoop waarbij de

consument steeds voor zijn vertrouwde merk kiest. De relatie tussen de objectieve tijdsdruk,

de merkentrouwheid en de gepercipieerde tijdsdruk wordt in onderstaande figuur duidelijk

weergegeven.

Vervolgens werden de verschillende variantie-analyses omtrent de beïnvloedende factoren

van het aankoopgedrag opnieuw uitgevoerd en werd de merkentrouwheid als covariaat in

deze analyse opgenomen (bijlage 3.7.3.). De gevonden resultaten zijn opnieuw samengevat in

de onderstaande tabel. De resultaten tonen duidelijk aan dat de ‘merkentrouwheid’ een

beïnvloedende factor is wanneer we de invloed van de objectieve en subjectieve tijdsdruk op

het aankoopgedrag willen nagaan. Deze variabele lijkt immers een groter effect te hebben dan

de onderzochte variabelen ‘vertrouwdheid met de aankoop’ en ‘uitgebreidheid van de

productcategorie’. Een consument kan onvertrouwd zijn met een welbepaalde aankoop maar

toch steeds hetzelfde merk kopen. Hieruit volgt dat wanneer deze consument slechts weinig

tijd beschikbaar heeft en moet kiezen uit een ruim aanbod hij toch geen enkel probleem

ondervindt en eenvoudigweg zijn normale product koopt. Niet het feit dat hij vertrouwd is

met de aankoop maar wel of hij een bepaalde ‘vertrouwde’ strategie heeft voor de aankoop is

aldus van belang bij het nagaan van de invloed van tijdsdruk op het aankoopgedrag.

Figuur 5.5: Interactie-effect van de merkentrouwheid en de objectieve tijdsdruk op de gepercipieerdetijdsdruk

Estimated Marginal Means of de gepercipieerde tijdsdruk

Non-estimable means are not plotted

STROUWH

6,75

6,25

5,75

5,25

4,75

4,25

3,75

3,25

2,75

2,25

1,75

1,00

Est

imat

ed M

argi

nal M

eans

7

6

5

4

3

2

1

0

objectieve tijdsdruk

ja

neen

Page 91: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 84

Tabel 5.2.: Resultaten van de variantie-analysen met de ‘merkentrouwheid’ als covariaat.

Afhankelijke variabele Onafhankelijke variabelen Significantieª Eta ²

Aantal vergelijkingen Objectieve tijdsdruk * * 0,032

Gepercipieerde tijdsdruk * 0,207

Grondig en uitvoerig

keuzeproces

Merkentrouwheid *** 0,645

Vertrouwdheid met de aankoop * 0,017

Prijs als bepalende input voor

keuze

Vertrouwdheid met de aankoop ** 0,030

Merkentrouwheid *** 0,167

merknaam als voornaamste

input voor de keuze

Merkentrouwheid *** 0,211

Uitgebreidheid*vertrouwdheid met

de aankoop

* 0,017

verpakking speelde een rol Objectieve tijdsdruk * 0,021

Gepercipieerde tijdsdruk ** 0,249

Uitgebreidheid *vertrouwdheid * 0,027

Gepercipieerde

tijdsdruk*uitgebreidheid*vertrouw

dheid

* 0,170

Alle merken heb ik met elkaar

vergeleken

Merkentrouwheid *** 0,212

Ik heb het volledige winkelrek

bekeken

Objectieve tijdsdruk *** 0,133

Merkentrouwheid *** 0,100

(a) * significantieniveau 0,05; **significantieniveau 0,01; ***significantieniveau 0,001

Page 92: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 85

5.3. Bespreking van de resultaten

De verschillende hypothesen die op basis van de grondige literatuurstudie opgesteld werden,

werden in dit hoofdstuk getoetst aan de hand van de gegevens die verzameld werden door het

experimenteel onderzoek. Hoewel bleek dat de manipulatie van de verschillende

experimentele variabelen geslaagd was, werden de hypothesen slechts gedeeltelijk bevestigd.

De eerste drie hypothesen hadden betrekking op de determinanten van de gepercipieerde

tijdsdruk. Bij de analyse werd echter enkel de eerste hypothese bevestigd. De gepercipieerde

tijdsdruk wordt aldus bepaald door de beschikbare tijd die de consument heeft, maar blijkt

niet beïnvloed te worden door de uitgebreidheid van de productcategorie en evenmin door het

feit of de consument al dan niet vertrouwd is met de aankoop. Hierbij moet wel vermeld

worden dat de vertrouwdheid met de aankoop gedefinieerd werd op basis van de

aankoopfrequentie. Uit onze analyse bleek immers dat de merkentrouwheid wel een rol

speelde bij de perceptie van tijdsdruk. Consumenten die onafhankelijk van de

aankoopfrequentie steeds hetzelfde merk kopen, ervaren minder tijdsdruk bij deze aankoop

ook al is de objectieve tijd beperkt.

De volgende zes hypothesen handelden over de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het

aankoopgedrag van de consument en werden eveneens slechts gedeeltelijk bevestigd. Er

werden immers significante invloeden gevonden van de objectieve en de subjectieve

tijdsdruk, maar niet van de uitgebreidheid van de productcategorie en de vertrouwdheid met

de aankoop. Deze vaststelling is een logisch gevolg van het feit dat deze twee onafhankelijke

variabelen geen invloed bleken te hebben op de gepercipieerde tijdsdruk.

In navolging van vroegere studies vonden we een negatieve invloed van de subjectieve

tijdsdruk op het keuzeproces. Consumenten onder tijdsdruk bleken minder tijd en moeite aan

hun keuze te besteden. Ze maakten eveneens minder vergelijkingen tussen de aanwezige

merken. Bovendien konden we vaststellen dat consumenten die een zekere tijdsdruk ervaren,

zich bij hun keuze vooral baseren op positieve en opvallende informatie. De gepercipieerde

tijdsdruk zorgde voor een toenemend belang van de merknaam en de verpakking bij de

uiteindelijke keuze, terwijl prijsvergelijkingen minder belangrijk werden. De uitgebreidheid

Page 93: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 86

van de productcategorie vergrootte bovendien de rol van de opvallendheid van deze

productkenmerken.

Deze bevindingen geven aan dat de opbouw van een succesvol merk met een grote

merkbekendheid en opvallende aanwezigheid in het winkelrek een zinvolle strategie is om de

consumenten die onder tijdsdruk staan bij het winkelen, te bereiken. Zij blijken zich immers

meer op dergelijke factoren te baseren bij hun aankoopbeslissing. Consumenten die onder

tijdsdruk staan, doen veel minder moeite om de prijzen van de verschillende producten te

vergelijken en zijn dus bijgevolg minder prijsgevoelig. Zij beschouwen de merknaam als een

soort ‘informatiebank’ en baseren hun keuze op deze informatie die de merknaam voorstelt.

Aangezien steeds meer mensen de indruk hebben dat ze onder een steeds grotere tijdsdruk

staan, kan de gepercipieerde tijdsdruk een interessant criteria zijn voor segmentatie van de

markt. Onze studie geeft aan dat deze groep van consumenten inderdaad een ander

winkelgedrag vertoont dan consumenten die geen tijdsdruk ervaren. Hierbij kan opgemerkt

worden dat vooral de gepercipieerde tijdsdruk een invloed blijkt te hebben op het

consumentengedrag. Bovendien kunnen we uit de resultaten afleiden dat merkentrouw een

mogelijke strategie is die de consumenten onder tijdsdruk gebruiken om de efficiëntie van hun

winkelen te verhogen. Het kan dan ook interessant zijn om zich als producent specifiek op

deze consumenten te richten. Indien ze immers overtuigd zijn van een bepaald merk, zullen ze

het steeds kopen op voorwaarde dat het beschikbaar en gemakkelijk te vinden is in de winkel.

Steeds hetzelfde merk kopen wordt door de consumenten onder tijdsdruk gezien als de

eenvoudigste manier om de aankopen zo vlug mogelijk af te werken.

We kunnen dan ook stellen dat de gevonden resultaten aangeven dat de gepercipieerde

tijdsdruk wel degelijk een invloed heeft op het aankoopgedrag van consumenten. Dit

onderzoek was echter slechts een eerste aanzet. Verder onderzoek is noodzakelijk en zal de

bevindingen verder verduidelijken en aanvullen.

Page 94: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 87

5.4.Beperkingen van het onderzoek en suggesties voor verder onderzoek

Bij het opzetten en uitvoeren van het praktisch onderzoek alsook bij de analyse van de

resultaten, werden we geconfronteerd met enkele beperkingen. Deze beperkingen kunnen de

basis vormen van toekomstig onderzoek, maar ook andere aspecten kunnen eventueel verder

onderzocht worden. Hoewel deze studie de invloed van tijdsdruk op het aankoopgedrag

aantoonde, is verder onderzoek immers aangewezen. Slechts enkele studies hebben reeds

getracht door middel van een experiment deze invloed bij het boodschappen doen voor

kruidenierswaren vast te stellen.

We waren ervan overtuigd dat het uitvoeren van een experimenteel onderzoek noodzakelijk

was om de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopgedrag van consumenten

na te gaan. Dit experiment vertaalde zich in deze studie in een ‘virtuele winkel’ op de

computer. Een andere mogelijkheid is het uitvoeren van een gelijkaardig experiment in een

‘echte’ winkel. Hoewel dit de externe validiteit van het onderzoek ten goede zou komen, stelt

zich bij een dergelijke werkwijze het probleem dat consumenten onder tijdsdruk niet zullen

willen deelnemen aan het experiment. Een mogelijke oplossing voor dit probleem is de helft

van de deelnemers een tijdslimiet opleggen, terwijl de andere helft onbeperkt de tijd krijgt om

zijn boodschappen te doen. Ons onderzoek toonde immers duidelijk aan dat het gebruik van

een dergelijke tijdslimiet de gepercipieerde tijdsdruk wel degelijk manipuleert.

Bovendien kan het interessant zijn om een gelijkaardig onderzoek te herhalen bij een andere

populatie. We hebben immers geopteerd voor studenten in dit onderzoek omdat zij binnen

enkele jaren daadwerkelijk een grote tijdsdruk zullen ervaren. Verder onderzoek zou

uitgevoerd kunnen worden bij de populatie die in realiteit de grootste gepercipieerde tijdsdruk

blijkt te rapporteren. Opnieuw stelt zich hierbij het probleem hoe er voor gezorgd kan worden

dat deze mensen willen meewerken aan het onderzoek.

De analyse maakte duidelijk dat er een verschil is tussen de objectieve en de subjectieve

tijdsdruk en dat deze subjectieve tijdsdruk een grotere invloed heeft op het aankoopgedrag

van consumenten. We slaagden er echter niet in om aan te tonen dat de uitgebreidheid van de

productcategorie waaruit de consument moet kiezen en de mate waarin deze consument

Page 95: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Hoofdstuk 5 : Analyse van de resultaten van het praktijkonderzoek 88

vertrouwd is met een welbepaalde aankoop beïnvloedende variabelen zijn van de

gepercipieerde tijdsdruk. Verder onderzoek waarin deze twee experimentele condities op een

andere manier geoperationaliseerd worden, zal uitwijzen of deze variabelen inderdaad geen

invloed hebben. In ons onderzoek werd de vertrouwdheid met de aankoop bovendien within

subjects getest zodat een respondent zowel vragen over een vertrouwde als over een niet-

vertrouwde aankoop kreeg. Een mogelijk alternatief is deze variabele in toekomstige

onderzoeken between subjects te testen.

Verder onderzoek zou ook andere determinanten van de gepercipieerde tijdsdruk kunnen

bestuderen. De bijkomende analyse maakte onder meer duidelijk dat de mate waarin de

consument trouw is aan een bepaald merk een invloed heeft op de subjectieve tijdsdruk die

ervaren wordt. In dit verband zouden ook de invloed van de persoonlijkheid en de manier

waarop de consument met stress omgaat, het onderwerp kunnen vormen van verder

onderzoek.

Hoewel dit onderzoek de relatie tussen de gepercipieerde tijdsdruk en het aankoopgedrag

aangaf, werd slechts een klein onderdeel van het aankoopgedrag in beschouwing genomen.

Het aankoopgedrag omvat vele verschillende activiteiten en kan onmogelijk in één onderzoek

volledig onderzocht worden. Deze studie ging na hoe de consument onder tijdsdruk zijn keuze

maakt in de winkel en welke factoren een rol spelen bij zijn uiteindelijke beslissing. De

bevindingen van het onderzoek kunnen in de toekomst verder getest worden. Verder

onderzoek kan zich ook richten op andere aspecten van het aankoopgedrag onder tijdsdruk

zoals welke producten en diensten er aangekocht worden, de attitude ten opzichte van de

winkel, het bedrag dat gespendeerd wordt,….

Page 96: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 89

Algemeen besluit

Hoewel onderzoekers in de jaren zestig er nog van overtuigd waren dat de westerse

samenlevingen evolueerden naar een ‘society of leisure’, begon de voorbije twee decennia

meer en meer aandacht uit te gaan naar het fenomeen ‘tijdsdruk’. Tijdsdruk kan op twee

manieren gedefinieerd worden. De objectieve tijdsdruk van een individu is een functie van de

verplichtingen van de betaalde en de niet-betaalde arbeid en het aantal uren vrije tijd die het

individu heeft. De subjectieve tijdsdruk neemt echter eveneens in beschouwing hoe een

persoon zich voelt bij zijn tijdsverdeling. De subjectieve tijdsdruk is dus de perceptie van

tijdsdruk die een bepaalde persoon heeft en kan in zekere mate verschillen van zijn objectieve

tijdsdruk.

Talrijke studies zijn reeds uitgevoerd naar de aanwezigheid van zowel de objectieve als de

subjectieve tijdsdruk bij de bevolking in de geïndustrialiseerde landen. Hoewel tegenstrijdige

resultaten gevonden werden met betrekking tot de evolutie van de objectieve tijdsdruk, blijken

de onderzoekers het wel eens over de toename van de gepercipieerde tijdsdruk. Meer en meer

mensen hebben het gevoel over niet genoeg tijd te beschikken, zowel in professionele als in

persoonlijke aangelegenheden. Het gevoel constant gehaast te zijn blijkt ons leven te

domineren. Verscheidene redenen werden reeds aangehaald om deze stijgende subjectieve

tijdsdruk te verklaren. De persoonlijkheid en de emotionele stabiliteit van het individu spelen

een rol maar toch blijken ook verschillende maatschappelijke factoren bij te dragen tot de

gestegen perceptie van tijdsdruk. Hierbij wordt onder andere verwezen naar de toename van

de arbeidsparticipatie van de vrouw en de heersende tijdscultuur. Deze determinanten maken

duidelijk dat gevoelens van tijdsdruk verbonden zijn aan de maatschappelijke evoluties en dat

een oplossing aldus niet voor de hand ligt.

Bovendien werd vastgesteld dat de gepercipieerde tijdsdruk niet gelijk verdeeld is over de

verschillende bevolkingsgroepen. Er is een duidelijke polarisatie van de ervaren tijdsdruk

merkbaar. Werkende, getrouwde koppels met kleine kinderen en gescheiden of alleenstaande

ouders blijken veruit de grootste tijdsdruk te ervaren. Deze groepen bevinden zich immers in

‘het spitsuur van hun leven’ en moeten professionele, huishoudelijke en gezinsverplichtingen

trachten te combineren.

Page 97: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 90

Al deze onderzoeken geven aan dat de perceptie van tijdsdruk dus wel degelijk een realiteit is.

Deze vaststellingen zorgden eveneens voor een toenemende belangstelling voor de mogelijke

gevolgen van de gepercipieerde tijdsdruk. Mensen onder tijdsdruk ervaren meer stress en

blijken hun gedrag te wijzigen om zich aan de ervaren tijdsdruk aan te passen. De principes

van tijdmanagement worden in alle handelingen, zelfs in de vrije tijdsactiviteiten, toegepast.

Men wil zoveel mogelijk zo vlug mogelijk doen en dan nog liefst verschillende activiteiten

tegelijk.

We veronderstellen dan ook dat de gepercipieerde tijdsdruk eveneens een invloed heeft op het

consumentengedrag. De consument bevindt zich steeds vaker in een situatie waar hij althans

de perceptie heeft over onvoldoende tijd te beschikken. We verwachten dat hij zich anders zal

gedragen dan wanneer hij over voldoende tijd beschikt.

De literatuurstudie maakte duidelijk dat reeds verschillende onderzoeken naar de gevolgen

van de ervaren tijdsdruk uitgevoerd zijn. Het uitgangspunt van deze literatuurstudie vormden

de onderzoeken naar het nemen van beslissingen onder tijdsdruk. Het aankoopproces kan

immers als een beslissingsproces omschreven worden. Talrijke studies stelden vast dat

alhoewel de ervaren tijdsdruk aanvankelijk een positieve invloed heeft op de kwaliteit van de

beslissing, de performantie daalt bij hoge tot zeer hoge tijdsdruk. In deze onderzoeken werden

bovendien verschillende ‘coping’mechanismen teruggevonden die door de beslissingnemer

gebruikt worden om het beslissen onder tijdsdruk te vereenvoudigen. Hij kan vooreerst de

informatieverzameling en –verwerking versnellen. Vervolgens kan hij ook selectief te werk

gaan en slechts een deel van de totale informatie beschouwen. De verschillende onderzoekers

zijn het echter niet eens over het type informatie dat door de beslissingnemer onder tijdsdruk

vooral in overweging genomen wordt. Wanneer het toepassen van dit acceleratie- en

filtratiemechanisme niet effectief genoeg blijkt, zal hij overschakelen op een andere,

eenvoudigere beslissingsregel. Tenslotte kan de beslissingnemer onder tijdsdruk ook trachten

de beslissing uit te stellen of een totaal willekeurige beslissing nemen.

Deze bevindingen omtrent het beslissen onder tijdsdruk vormden de basis voor het

onderzoeken van de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op het aankoopproces. Net als bij

het algemene beslissingsproces blijken de verschillende fasen van het aankoopproces

onderhevig aan de invloed van de ervaren tijdsdruk. De externe informatie die door de

Page 98: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 91

consument verzameld wordt alvorens hij een bepaald product aankoopt, wordt beperkt. Het

gebruik van de verschillende ‘coping’mechanismen wordt eveneens teruggevonden.

Het keuzeproces blijkt aldus negatief beïnvloed te worden door de tijdsdruk die de consument

ervaart. Verschillende onderzoeken gingen na welke de invloed is van de tijdsdruk op het

bedrag en de tijd die door de consument gespendeerd worden in de winkel, maar kwamen niet

tot een eenduidig resultaat. De vaststelling dat consumenten onder tijdsdruk minder moeite

aan hun keuze besteden en vooral bezorgd zijn om de efficiëntie van hun winkelen, werd wel

door de meeste studies bevestigd.

Er werd eveneens een verandering in de evaluatie van de verschillende winkelattributen

teruggevonden. Consumenten die slechts een beperkte tijd beschikbaar hebben, willen de

gewenste producten snel en gemakkelijk in de winkel terugvinden en willen een snelle

bediening aan de kassa. De gepercipieerde tijdsdruk blijkt ook de attitude ten opzichte van het

‘one-stop shopping’ gunstig te beïnvloeden.

De ontwikkeling van nieuwe winkelkanalen zoals het winkelen via het internet, zette

verscheidene onderzoekers ertoe aan de invloed van de gepercipieerde tijdsdruk op de

winkelkanaalselectie na te gaan. De positieve relatie tussen de ervaren tijdsdruk en de

voorkeur voor niet-traditionele winkelkanalen werd over het algemeen bevestigd.

Slechts enkele onderzoeken gingen dieper in op de eigenlijke merkkeuze. Nowlis (1995) vond

dat consumenten onder tijdsdruk een systematische voorkeur hebben voor kwaliteitsmerken

boven laaggeprijsde merken. Er werd eveneens vastgesteld dat consumenten die een zekere

tijdsdruk ervaren, zich vooral baseren op visuele informatie.

De uitgevoerde onderzoeken maken duidelijk dat slechts een klein onderdeel van het

aankoopgedrag reeds bestudeerd werd. Bovendien werd de invloed van de ervaren tijdsdruk

meestal aan de hand van een vragenlijst gemeten. Een andere merkwaardige vaststelling is dat

slechts een klein aantal van deze onderzoeken het aankopen van kruidenierswaren in

beschouwing namen.

Page 99: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 92

Dit alles leidt er toe dat deze studie toegespitst wordt op de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op de manier waarop de consument zijn uiteindelijke keuze maakt en welke

productattributen hij hierbij in overweging neemt bij het aankopen van kruidenierswaren.

Deze onderzoeksvraag vertaalde zich in een aantal specifieke hypothesen. Bij de formulering

van deze hypothesen kozen we ervoor om nog twee andere onafhankelijk variabelen in

beschouwing te nemen. Deze variabelen zijn de uitgebreidheid van de productcategorie

waaruit de consument kan kiezen en de mate waarin de consument vertrouwd is met de

aankoop. We veronderstellen immers dat de objectieve tijdsdruk de gepercipieerde tijdsdruk

in sterke mate beïnvloedt. Deze subjectieve tijdsdruk zal echter toenemen wanneer de

consument geconfronteerd wordt met een uitgebreide keuze of wanneer de aankoop minder

vertrouwd is.

Vervolgens werden de specifieke hypothesen omtrent de invloed van de gepercipieerde

tijdsdruk op de keuze van de consument opgesteld. De onafhankelijke variabelen hierbij zijn

de uitgebreidheid van de productcategorie, de vertrouwdheid met de aankoop en de objectieve

tijdsdruk. Deze variabelen worden immers verondersteld de subjectieve tijdsdruk te

beïnvloeden en dus indirect ook het aankoopgedrag.

Bij het opstellen van deze hypothesen werd gebruik gemaakt van het ‘Elaboration likelihood’

model van Petty en Cacioppo (1986), dat verduidelijkt hoe consumenten informatie

verwerken. De tijdsdruk beperkt de hoeveelheid informatie die verzameld kan worden en

verlaagt bovendien de motivatie om informatie te verzamelen. De verwerking van de

informatie die aanwezig is op het winkelrek, zal dan ook oppervlakkig gebeuren. De

uiteindelijke aankoopbeslissing wordt gebaseerd op bepaalde ‘cues’ die in het oog springen.

De merknaam en andere opvallende informatie zal dus een grotere rol spelen.

Bovendien veronderstellen we dat deze invloed van de objectieve tijdsdruk nog versterkt

wordt wanneer de consument een uitgebreide keuze heeft alsook wanneer de aankoop minder

vertrouwd is.

Al deze hypothesen werden vervolgens getest door middel van een praktijkonderzoek. Hierbij

werd gekozen voor een experimenteel onderzoek. In dit experiment werd een

laboratoriumwinkel ontwikkeld aan de hand van enkele kleurenfoto’s die op een

computerscherm getoond werden. De variabele tijdsdruk werd gemanipuleerd door de helft

van de respondenten een beperkte tijd te geven om hun boodschappen te doen, terwijl de

Page 100: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 93

uitgebreidheid van de productcategorie door middel van de foto’s zelf gemanipuleerd werd.

De vertrouwdheid met de aankoop tenslotte werd bepaald op basis van de aankoopfrequenties

van de verscheidene productcategorieën. Na het experiment zelf werd de respondent verzocht

enkele vragen te beantwoorden omtrent hoe hij zijn keuze gemaakt had.

De gegevens die door deze praktijkonderzoek verzameld werden, werden vervolgens

geanalyseerd in functie van de opgestelde hypothesen. Hoewel de verschillende manipulaties

in het experiment geslaagd bleken, werden de hypothesen slechts in beperkte mate bevestigd.

De gepercipieerde tijdsdruk werd sterk bepaald door de objectieve tijdsdruk. Er werd echter

geen invloed teruggevonden van de twee andere onafhankelijke variabelen. Bij de analyse van

het aankoopgedrag werden eveneens enkel significante invloeden gevonden van de objectieve

en de subjectieve tijdsdruk. Bovendien bleek de gepercipieerde tijdsdruk relevanter dan de

objectieve tijdsdruk bij het verklaren van de verschillen in het aankoopgedrag. Er werd een

negatieve invloed van de subjectieve tijdsdruk op het keuzeproces teruggevonden.

Consumenten onder tijdsdruk bleken minder tijd en moeite aan hun keuze te besteden. Ze

maakten eveneens minder vergelijkingen tussen de aanwezige merken. Bovendien konden we

vaststellen dat consumenten die een zekere tijdsdruk ervaren, zich bij hun keuze vooral

baseren op positieve en opvallende informatie. De gepercipieerde tijdsdruk zorgde voor een

toenemend belang van de merknaam en de verpakking bij de uiteindelijke keuze, terwijl

prijsvergelijkingen minder belangrijk werden. De uitgebreidheid van de productcategorie

vergrootte de rol van de opvallendheid van deze productkenmerken.

De resultaten tonen aan dat consumenten onder tijdsdruk zich anders gedragen dan

consumenten die geen tijdsdruk ervaren. De gepercipieerde tijdsdruk kan aldus gebruikt

worden als criteria voor het segmenteren van consumentenmarkten. Een grote groep

consumenten blijkt immers steeds vaker een zekere tijdsdruk te ervaren bij het boodschappen

doen. Het kan interessant zijn om zich als producent specifiek op deze consumenten te

richten. Uit de bijkomende analyses kunnen we immers afleiden dat merkentrouw een

mogelijke strategie is die de consumenten onder tijdsdruk gebruiken om hun winkelen zo

efficiënt mogelijk te laten verlopen. Indien ze overtuigd zijn van een bepaald merk, zullen ze

het steeds kopen op voorwaarde dat het beschikbaar en gemakkelijk te vinden is in de winkel.

Page 101: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

Algemeen besluit 94

Steeds hetzelfde merk kopen wordt door de consumenten onder tijdsdruk gezien als de

eenvoudigste manier om de aankopen zo vlug mogelijk af te werken.

De opbouw van een succesvol merk met een grote merkbekendheid en opvallende

aanwezigheid in het winkelrek, kan een zinvolle strategie zijn om de consumenten die onder

tijdsdruk staan bij het winkelen, te bereiken. Zij blijken zich immers meer op dergelijke

factoren te baseren bij hun aankoopbeslissing. Consumenten die onder tijdsdruk staan, doen

veel minder de moeite om de prijzen van de verschillende producten te vergelijken en zijn dus

bijgevolg minder prijsgevoelig. Zij beschouwen de merknaam als een soort ‘informatiebank’

en baseren hun keuze op deze informatie die de merknaam voorstelt.

Bij deze studie werden we echter ook geconfronteerd met enkele beperkingen. Het feit dat het

experiment in een laboriatoriumwinkel gebeurde met een steekproef van studenten, reduceert

de externe validiteit van dit onderzoek. Toekomstige onderzoeken kunnen deze beperkingen

aanpakken. Ook het feit dat weinig significante effecten van de twee bijkomende

onafhankelijke variabelen gevonden werden, vraagt verder onderzoek met eventueel een

andere operationalisering van de variabelen.

Toekomstig onderzoek kan zich ook richten op eventuele andere determinanten van de

gepercipieerde tijdsdruk zoals de persoonlijkheidskenmerken. De vele andere aspecten van

het aankoopgedrag kunnen eveneens het onderwerp vormen van verder onderzoek naar de

impact van de tijdsdruk die door de consument ervaren wordt.

Deze studie leverde echter een essentiële bijdrage voor verder onderzoek. Er werd duidelijk

aangetoond dat de gepercipieerde tijdsdruk een reëel en maatschappelijk fenomeen is.

Bovendien werd de invloed van deze subjectieve tijdsdruk op het aankoopgedrag bewezen.

Deze studie vormt dan ook een aanzet waarop toekomstig onderzoek kan verder bouwen.

Page 102: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

VI

BIBILIOGRAFIE

Tijdschriften

ANDERSON, W., THOMAS, J., 1971, Identifying the Convience-Oriented Consumer,Journal of Marketing Research, Vol. 8, Mei, blz. 179-183.

ANDREWS, F.M., FARRIS, G.F., 1972, Time pressure and performance of scientists andengineers : a five-year panel study, Organisational Behaviour and Human Performance, Vol.8, Nr. 2, blz. 185-200.

ANGELIN, L.K., STUENKEL, J.K., LEPISTO, L.R., 1994, The effect of stress on pricesensitivity and comparison shopping, Advances in Consumer Research, Vol. 21, blz. 126-131.

BEATTY , S.E, SMITH, S.M., 1987, External search effort : an investigation across severalproduct categories, Journal of Consumer Research, Vol. 14, Juni, blz. 83-95.

BEATTY, S.E., FERRELL, M.E., 1998, Impulse buying : modelling its precursors, Journal ofRetailing, Vol. 72, Nr. 2, blz. 169-191.

BELK, R.W., 1975, An explanatory assessment of situational effects in buyer behavior,Journal of Marketing Research, Vol. 11, Mei, blz. 156-163.

BELLANTE, D., FOSTER, A.C., 1984, Working wives and expenditure on services, Journalof Consumer Research, Vol. 11, September, blz. 700-707.

BEN ZUR, H., BREZNITZ, S.J., 1981, The effect of time pressure on risky choice behavior,Acta Psychologica, Vol. 47, Februari, blz. 89-104 .

BETSCH , T., FIEDLER, K., BRINKMANN, J., 1998, Behavioral routines in decisionmaking : the effects of novelty in task presentation and time pressure on routine maintenanceand deviation, European Journal of Social Psychology, Vol. 28, Nr.6 , blz. 861-878.

BETTMAN, J.R., 1979, Memory factors in consumer choice : a review, A Journal ofMarketing, Vol. 43, Nr. 2, blz. 37-53.

CALABRESI, R., COHEN, J., 1968, Personality and time attitude, Journal of AbnormalPsychology, Vol.73, Nr. 5, blz. 525-533.

CELUCH, K.G., 1991, It’s time to stress stress. The stress-purchase/consumptionrelationship : suggestions for research, Advances in Consumer Research, Vol. 18, blz. 284-289.

CHRISTENSEN-SZALANSKI, J., 1980, A further examination of the selection ofproblemsolving strategies : the effects of deadlines and analytic aptitudes, OrganizationalBehavior and Human Performance, Vol. 25, blz. 107-122.

COVERMAN, S., 1989, Role overload, role conflict, and stress : adressing consequences ofmultiple role demands, Social Forces, Vol. 67, Nr. 4, blz. 965-982.

Page 103: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

VII

CLAXTON, J.D., FRY, J.N, PORTIS, B., 1974, A taxonomy of prepurchase informationgathering patterns, Journal of Consumer Research, Vol. 1, December, blz.35-43.

CUTLER, B., 1990, Where does the free time go? American Demographics, Vol. 12, Nr. 11,blz. 36-39.

DELLAERT, B.G.C., ARENTZE, T.A., BIERLAIRE, M, et.al., 1998, Investigatingconsumers’ tendency to combine multiple shopping purposes and destinations, Journal ofMarketing Research, Vol. 35, Mei, blz. 177-188.

DHAR, R., NOWLIS, S., 1999, The effect of time pressure on consumer choice deferral,Journal of Consumer Research, Vol. 25, Nr. 4, blz. 369-384.

DHAR, R., NOWLIS, S., SHERMAN, S., 2000, Trying hard or hardly trying : an analysis ofcontext effects in choice, Journal of Consumer Psychology, Vol. 9, Nr. 4, blz. 189-200.

EAST, R., HARRIS, P., WILSON, G., et al., 1995, Loyalty to supermarkets, InternationalReview of Retail, Distribution and Consumer Research, Vol. 5, Nr. 1, blz. 99-109.

EDLAND, A., 1994, Time pressure and the application of decision rules : choices andjudgments among multiattribute alternatives, Scandinavian Journal of Psychology, Vol. 35,September, blz. 281-291.

ELCHARDUS, M., GLORIEUX, I., 1994, The search of the invisible 8 hours. The gendereduse of time in a society with a high labour force participation for women, Time and Society,Vol. 3, Nr. 1, blz. 5-27.

EROGLU, S.A., MACHLEIT, K.A., 1990, An empirical study of retail crowding :antecedents and consequences, Journal of Retailing, Vol. 66, Nr. 2, blz. 201-221.

FOLKMAN, S., LAZARUS, R., 1980, An analysis of coping in a middle-aged communitysample, Journal of Social Behavior, Vol. 21, blz. 219-239.

GARHAMMER, M., 1998, Time pressure in modern Germany, Society and Leisure, Vol. 21,Nr. 2, blz. 327-352.

GRAHAM, R. J., 1981, The role of perception of time in Consumer Research, Journal ofConsumer Research, Vol.7, Maart, blz.335-342.

GROSS, B.L., 1987, Time scarcity : interdisciplinary perspectives and implications forconsumer behavior, Research in Consumer Behavior, Vol. 2, blz. 1-54.

GROSS, B.L., 1994, Consumer responses to time pressure : a qualitative study withhomeowners in foreclosure, Advances in Consumer Research, Vol.21, blz. 120-125.

GERSHUNY, J., 1992, Are we running out of time ?, Futures, Vol. 24, Nr. 1., blz. 3-22.

GREENBERGER, E., O’NEIL, R., 1993, Spouse, parent, worker : role commitments androle-related experiences in the construction of adults’ well-being, Developmental Psychology,Vol. 29, Nr. 2, blz. 181-197.

Page 104: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

VIII

HERRINGTON, J.D., CAPELLA, L.M., 1995, Shopper reactions to perceived time pressure,International Journal of Retail and Distribution Management, Vol. 23, Nr. 12, blz. 13-20.

HEROUX, L., LAROCHE, M., McGOWN, K.L., 1988, Consumer product label informationprocessing : an experiment involving time pressure and distraction, Journal of EconomicPsychology, Vol. 9, Nr. 2, blz. 195-214.

FRIEND, K.E., 1982, Stress and performance : effects of subjective workload and timeurgency, Personnel Psychology, Vol. 35, Nr. 3, blz. 623-633.

ISENBERG, D.J., 1981, Some effects of time-pressure on vertical structure and decisionmaking in small groups, Organizational Behavior and Human Performance, Vol. 27,Februari, blz. 119-134.

IYER, E.S., 1989, Unplanned purchasing : knowledge of shopping environment and timepressure, Journal of Retailing, Vol. 65, Nr.1, blz. 40-57.

JACOBY, J., SPELLER, D.E., KOHN, C.A., 1974, Brand choice behavior as a function ofinformation load, Journal of Marketing Research, Vol. 12, Februari, blz. 63-69.

JACOBY, J., SZYBILLO, G.J., BUSATO-SCHACH, J., 1977, Information acquisitionbehavior in brand choice situations, Journal of Consumer Research, Vol. 3, Maart, blz. 209-216.

JACKSON, R.W., McDANIEL, S.W., RAO, C.P., 1985, Food shopping and preparation:psychographic differences of working wives and housewives, Journal of Consumer Research,Vol. 12, Juni, blz. 110-113.

KAUFMAN, C.F., LANE, P.M., LINDQUIST, J.D., 1991, Exploring more than 24 hours aday : a preliminary investigation of polychronic time use, Journal of Consumer Research,Vol. 18, December, blz. 392-401.

KELLY, J.R., KARAU, S.J., 1999, Group decision making : the effects of initial preferencesand time pressure, Personality and Social Psychology Bulletin, Vol. 25, Nr. 11, blz. 1342-1354.

KERSTHOLT, J.H., 1994, The effect of time pressure on decision-making behaviour in adynamic task environment, Acta Psychologica, Vol. 86, Nr.1, blz. 89-104.

KNULST, W., VAN DEN BROEK, A., 1998, Do time-use surveys succeed in measuring‘busyness’ ? Some observations of the Dutch case, Society and Leisure, Vol. 21, Nr. 2, blz.563-572.

LATHAM, G.P., LOCKE, E.A., 1975, Increasing productivity with decreasing time limits : afield replication of Parkinson’s law, Journal of Applied Psychology, Vol. 60, blz. 524-526.

LAVIN, M., 1993a, Husband-dominant, Wife-dominant, Joint : a shopping typology for babyboom couples, Journal of Consumer Marketing, Vol. 10, Nr. 3, blz. 33-42.

Page 105: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

IX

LAVIN, M., 1993b, Wive’s employment, time pressure, and mail/phone order shopping – Anexploratory study, Journal of Direct Marketing, Vol. 7, Nr. 1, blz. 42-49.

LEHTO, A., 1998, Time pressure as a stress factor, Society and Leisure, Vol. 21, Nr. 2,blz. 491-511.

LEWIS, J.D., WEIGERT, A.J., 1981, The structures and meanings of social time, SocialForces, Vol. 60, December, blz. 432-462.

LYNCH, J.G., MARMORSTEIN, H., WEIGOLD, M.F., 1988, Choices from sets includingremembered brands : use of recalled attributes and prior overall evaluations, Journal ofConsumer Research, Vol. 15, September, blz. 169-184.

MAHER, J.K., MARKS, L.J., GRIMM, P.E., 1997, Overload, pressure, and convenience :testing a conceptual model of factors influencing women’s attitute toward, and use of,shopping channels, Advances in Consumer Research, Vol. 24, blz. 490-498.

MANN, L., TAN, C., 1993, The hassled decision maker : the effects of perceived timepressure on information processing in decision making, Australian Journal of Management,Vol. 18, Nr. 2, blz. 197-210.

MATTHEWS, K. A.,1982, Psychological perspectives on the type A behavior pattern,Psychological Bulletin, Vol. 91, blz. 293-323.

MATTSON, B.E., 1982, Situational influences on store choice, Journal of Retailing, Vol. 58,Nr. 3, blz. 46-58.

MAULE, A. J., HOCKEY, G.R.J., BDZOLA, L., 2000, Effects of time-pressure on decision-making under uncertainty : changes in affective state and information processing strategy,Acta Psychologica, Vol. 104, Nr. 3, blz. 283-301.

McCALL, S.H., 1977, Meet the workwife, Journal of Marketing, Vol. 41, Juli, blz. 55-65.

MILLER, J.G., 1960, Information input overload and psychopathology, American Journal ofPsychiatry, Vol. 16, blz. 695-704.

MOORE, W.L., LEHMANN, D.R., 1980, Individual differences in search behavior for anondurable, Journal of Consumer Research, Vol. 7, December, blz. 296-306.

NEWMAN, J.W., LOCKEMAN, B.D., 1975, Measuring prepurchase information seeking,Journal of Consumer Research, Vol. 2, December, blz. 216-222.

NEWMAN, J.W., STAELIN, R., 1972, Prepurchase information seeking for new cars andmajor household appliances, Journal of Marketing Research, Vol. 9, Augustus, blz. 249-257.

NICKOLS, S., FOX, K.D., 1983, Buying time and saving time: strategies for managinghousehold production, Journal of Consumer Research, Vol. 10, September, blz. 197-208.

NOWLIS, S.M., 1995, The effect of time pressure on the choice between brands that differ inquality, price and product features, Marketing Letters, Vol. 6, Nr. 4, blz. 287-295.

Page 106: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

X

ORDONEZ, L., BENSON, L., 1997, Decisions under time pressure : how time constraintaffects risky decision making, Organisational Behaviour and Human Decision Processes,Vol. 71, Nr. 2, blz. 121-140.

PARK, C.W., IYER, E.S, SMITH, D.C., 1989, The effects of situational factors on in-storegrocery shopping behavior : the role of store environment and time available for shopping,Journal of Consumer Research, Vol. 15, Maart, blz. 422-433.

PAYNE, J.W., BETTMAN, J.R., JOHNSON, E.J., 1988, Adaptive strategy selection indecision making, Journal of Experimental Psychology : Learning, Memory, and Cognition,Vol. 14, Nr. 3, blz.534-552.

PETERS, P., RAAIJMAKERS, S., 1998, Time crunch and the perception of control over timefrom a gendered perspective: the Dutch case, Society and Leisure, Vol. 21, nr. 2, blz. 417-433.

PETTY, R.E., CACIOPPO, J.T., 1986, The elaboration likelihood model of persuasion,Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 19, blz. 123-205.

PIETERS, R., WARLOP, L., 1999, Visual attention during brand choice : The impact of timepressure and task motivation, International Journal of Research in Marketing, Vol. 16, Nr. 1,blz.1-16.

PUTREVU, S., RATCHFORD, B.T., 1997, A model of search behavior with an applicationto grocery shopping, Journal of Retailing, Vol. 73, Nr. 4, blz. 463-486.

RIZKALLA, A.N., 1989, Sense of time urgency and consumer well-being : testing alternativecausal models, Advances in Consumer Research, Vol. 16, blz. 180-188.

ROBERTS, M.L., KIRSHBAUM, L.J., COOPER, L.R., 1984, Two-income shoppers,American Demographics, Vol. 6, Maart, blz. 38-41.

ROBINSON, J.P., 1993, The time squeeze, American Demographics, Vol. 12, Nr. 2, blz. 12-13.

ROBINSON, J.P., GODBEY, G., 1996, The great American slowdown, AmericanDemographics, Vol. 18, Nr. 6, blz. 42-47.

ROSELIUS T., 1971, Consumer rankings of risk reduction methods, Journal of Marketing,Vol. 35, Januari, blz. 56-61.

ROTHSTEIN, H.G., 1986, The effects of time pressure on judgment in multiple cueprobability learning, Organizational Behaviour and Human Decision Making Processes, Vol.37, Nr. 1, blz.83-92.

SCHANINGER, C.M., NELSON, M.C., DANKO, W.D., 1993, An empirical evaluation ofthe Bartos model of wife’s work involvement, Journal of Advertising Research, Vol. 33, Nr.3, blz. 49-63.

Page 107: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XI

SHARIR, S., 1974, Brand loyalty and the houshold's cost of time, Journal of Business, Vol.47, Januari, blz. 53-55.

SHAW, J.B., 1988, Gender differences in the definition and perception of household labor,Family Relations, Vol. 37, Juli, blz. 333-337.

SMITH, .F., MITCHELL, T.R., BEACH, L.R., 1982, A cost-benefit mechanism for selectingproblem-solving strategies : some extensions and empirical tests, Organisational Behaviorand Human Performance, Vol. 29, Nr. 3, blz. 86-112.

STIGLER, G.J., 1961, The economics of information, Journal of Political Economy, Vol. 59,Juni, blz. 213-225.

STROBER, M.H., WEINBERG, C.B., 1977, Working wives and major family expenditures,Journal of Consumer Research, Vol. 4, December, blz. 141-147.

STROBER, M.H., WEINBERG, C.B., 1980, Strategies used by working and nonworkingwives to reduce time pressures, Journal of Consumer Research, Vol. 6, Maart, blz.338-348.

SUNDARAM, D.S., TAYLOR, R.D., 1998, An investigation of external information searcheffort : replication in in-home shopping situations, Advances in Consumer Research, Vol.25,blz. 440-445.

SVENSON, O., EDLAND, A., 1987, Change of preferences under time pressure : choices andjudgements, Scandinavian Journal of Psychology, Vol. 28, Nr.4, blz. 322-330.

SVENSON, O., EDLAND, A., SLOVIC, P., 1990, Choices and judgments of incompletelydescribed decision alternatives under time pressure, Acta Psychologica, Vol. 75, Nr. 2, blz.153-169.

UMESH, U.N., PETTIT, K.L., BOZMAN, C.S., 1989, Shopping model of time-sensitiveconsumer, Decision Sciences, Vol. 20, blz. 715-729.

URBANY, J., DICKSON, P., KALAPURAKAL, R., 1996, Price search in the retail grocermarket, Journal of Marketing, Vol. 60, April, blz. 91-104.

VAN KENHOVE, P., DE WULF, K., 2000, Income and time pressure : a person-situationgrocery retail typology, Review of Retail, Distribution and Consumer Research, Vol. 10, Nr.2, blz. 149-166.

VERHOEF, P.C., LANGERAK, F., 2001, Possible determinants of consumers’ adoption ofelectronic grocery shopping in the Netherlands, Journal of Retailing and Consumer Services,Vol. 8, Nr. 5, blz. 275-285.

VERPLANKEN, B., 1993, Need for cognition and external information search : responses totime pressure during decision-making, Journal of Research in Personality, 1993, Vol. 27,September, blz. 238-252.

Page 108: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XII

WALLSTEN, T.S., BARTON, C.N., 1982, Processing probablistic multidimensionalinformation for decisions, Journal of Experimental Psychology : Learning, Memory andCognition, Vol. 8, blz. 361-384.

WEINBERG, C., WINER, R.S., 1983, Working wives and major family expenditures:replication and extension, Journal of Consumer Research, Vol. 10, September, blz. 259-263.

WESSMAN, A. E., 1973, Personality and the subjective experience of time, Journal ofPersonality Assessment, Vol. 37 , April, blz. 103-114.

WRIGHT, P., 1974, The harassed decision maker : time pressures, distractions, and the use ofevidence, Journal of Applied Psychology, Vol. 59, Nr. 5, blz. 555-561.

WRIGHT, P., WEITZ, B., 1977, Time horizon effects on product evaluation strategies,Journal of Marketing Research, Vol. 14, November, blz. 429-443.

ZAKAY, D., 1985, Post-decisional confidence and conflict experienced in a choice process,Acta Psychologica, Vol. 58, blz. 75-80.

ZEITHAML, V.A., 1985, The new demographics and market fragmentation, Journal ofMarkting, Vol. 49, Nr. 3, blz. 64-75.

ZUZANEK, J., SMALE, B.J.A., 1997, More work - less leisure? Changing allocations of timein Canada, 1981 to 1992, Society and Leisure, Vol. 20, Nr. 1, blz. 73-106.

ZUZANEK, J., MANNELL, R., 1998, Life-cycle squeeze, time pressure, daily stress, andleisure participation: a Canadian perspective, Society and Leisure, Vol. 21, Nr. 2, blz. 513-544.

ZUZANEK, J., VEAL, A.J., 1998, Trends in time pressure : two ends against the middle?,Society and Leisure, Vol. 21, Nr. 2, blz. 319-324.

ZUZANEK, J., BECKERS, T., PETERS, P., 1998, The 'harried leisure class' revisited: Dutchand Canadian trends in the use of time from the 1970s to the 1990s, Leisure Studies, Vol. 17,Nr. 1, blz. 1-19.

Onderzoeksrapporten

BOLLAERT, L., MATTHIJS, K., 2000, Toerisme, recreatie en vrije tijd in Vlaanderen anno2000, Resultaten van het survey-onderzoek, Brussel: VUB, onderzoekseenheid Vrijetijd,Toekomst en Beleidsplanning, Leuven: KUL, Departement Sociologie, Afdeling Gezin,Bevolking en Gezondheidszorg, blz. 1-292.

GLORIEUX, I., KOELET, S., MOENS, M., et al. 1999, Vlaanderen de klok rond, enkeleresultaten van het Vlaamse tijdsbudgetonderzoek, Brussel: VUB, Vakgroep Sociologie,Onderzoeksgroep TOR, blz. 1-12.

Page 109: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XIII

NIEMI, I., PAAKKONEN, H., 1990, Time use changes, Central Statistical Office of Finland,Helsinki.

OSTERREICHISCHES STATISTISCHES ZENTRALAMT, 1995, Wo kommt unsere Zeithin?, Wien, Bundesinstitut für Jugend und Familie.

PIETERS, R., WARLOP, L., HARTOG, G., 1996, Preference in the harried eye of thebeholder : The effect of time pressure and task motivation on visual attention to brands,Onderzoeksrapport, Nr. 9670, K.U.L., blz.1-16.

SOCIAAL EN CULTUREEL PLANBUREAU, 1998, Sociaal en cultureel rapport 1998. 25jaar sociale verandering. Sociaal en Cultureel Planbureau, Rijswijk/Den Haag.

Boeken

BONDL, J.T., GALINSKY, E., SWANBERG, J.E., 1997, The 1997 national study of thechanging workforce, Families and Work Institute, New York.

DE RIJCKE, J., 2000, Handboek Marketing, Garant, Leuven – Apeldoorn, 615 blz.

ENGEL, J.F., MINIARD, P.W., BLACKWELL, R.D., 1968, Consumer behavior, Rinehart &Winston, New York.

ENGEL, J.F., MINIARD, P.W., BLACKWELL, R.D., 1993, Consumer behavior, TheDryden Press, Chicago, 846 blz.

FRIEDMAN, M., GLASS, B.C., HERD, J.A., SCHNEIDERMAN, N., et al, 1978, Coronaryprone behavior, Springer Verlag, New York.

HANDY, C., 1994, The empty raincoat : making sense of the future, Hutchinson, London,272 blz.

HANSEN, F., 1972, Consumer choice behavior: a cognitive theory, The Free Press, NewYork, 548 blz.

HOWARD, J.A., SHETH, J.N., 1969, The theory of buyer behavior, John Wiley & Sons,New York, 458 blz.

JANIS, I.L., MANN, L., 1977, Decision making : a psychological analysis of conflict, choiceand commitment, Free Press, New York, 488 blz.

LINDER, S.B., 1970, The harried leisure class, Columbia University Press, New York, 154blz.

MARTIN, R., 1996, Zeitraffer, Der geplünderte Mensch, Fischer Taschenbuch, Frankfurt amMain.

OPASCHOWSKI, H.W., 1997, Deutschland 2010. Wie wir morgen leben – Voraussagen derWissenschaft zur Zukunft unserer Gesellschaft, BAT, Hamburg.

Page 110: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XIV

PAYNE, J.W., BETTMAN, J.R., JOHNSON, E.J., 1993, The adaptive decision maker,Cambridge University Press, Cambridge.

ROBINSON, J.P., GODBEY, G., 1997, Time for life : the surprising ways Americans usetheir time, Pennsylvania, Pennsylvania University Press.

SCHOR, J.B., 1991, The overworked American : the unexpected decline of leisure, BasicBooks, New York.

SVENSON, O., MAULE, A., 1993, Time pressure and stress in human judgement anddecision making, Plenum, New York, 335 blz.

WILKIE, W.L., 1986, Consumer behavior, John Wiley & Sons, New York, 705 blz.

ZUZANEK, J., 1978, Leisure trends and social forecasting, Les Presses de l’Université Laval,Québec, blz. 153-160.

Verzamelwerken

ABELSON, R.P., LEVI, A., 1985, Decision making and decision theory, In : LINDZEY, G.,ARONSON, E., (eds.), Handbook of social psychology, Random House, New York, blz. 231-309.

EDLAND, A., 1993, The effects of time pressure on choices and judgments of candidates to auniversity program, In : SVENSON, O., MAULE, A., (eds.), Time pressure and stress inhuman judgement and decision making, Plenum, New York, blz. 145-156.

EDLAND, A., SVENSON, O., 1993, Judgments and decision making under time pressure :studies and findings, In : SVENSON, A., MAULE, J., (eds.), Time pressure and stress inhuman judgment and decision, Plenum, London, blz. 27-40.

ETGAR, M., 1978, The household as a production unit, In : SHETH, J.N., (ed.), Research inmarketing, JAI Press, Greenwich, blz. 79-98.

GRATTON, C., 1996, Work time and leisure in Europe : national differences and Europeanconvergence, In : GRATTON, C., (ed.), Work leisure and the quality of life : a globalperspective, Leisure Industries Research Centre, Sheffield, blz. 53-67.

HOLLIDAY, S., 1996, Trends in British work and leisure, In : GRATTON, C., (ed.), Workleisure and the quality of life : a global perspective, Leisure Industries Research Centre,Sheffield, blz. 63-83.

JANIS, I.L., 1974, Vigilance and decision making in personal crises, In : COELHO, G.V.,HAMBURG, P.A., ADAMS, J.E., (eds.), Coping and adaptation, Basic Books, New York,blz.139-175.

Page 111: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XV

KATONA, G., MUELLER, E., 1955, A study of purchasing decisions, In: CLARK, L.H.,(ed.), Consumer behavior: the dynamics of consumer reaction, New York University Press,New York, blz. 30-87.

MAULE, A., MACKIE, P., 1990, A componential investigation of the effects of deadlines onindividual decision making, In : BORCHERDING, K., LARICHEV, O.I., MESSICK, D.M.,(eds.), Contemporary issues in decision making, North-Holland, Amsterdam, blz. 449-461.

NEWMAN, J.W., 1977, Consumer external search: amount and determinants, In:WOODSIDE, A., SHETH, J., BENNETT, P., (eds.), Consumer and industrial buyingbehavior, North-Holland, New York.

PETERS., P., 1996 , Role combination in Dutch households and consequences for leisure,1960-195, In : GRATTON, C., (ed.), Work leisure and the quality of life : a globalperspective, Leisure Industries Research Centre, Sheffield, blz. 84-99.

SVENSON, O., BENSON, L., 1993, Framing and time pressure in decision making, In :SVENSON, O., MAULE, A., (eds.), Time pressure and stress in human judgement anddecision making, Plenum, New York, blz. 133-144.

WALLSTEN, T.S., 1980, Processes and models to describe choice and interference, In :WALLSTEN, T.S., (ed.), Cognitive processes in choice and decision behaviour, Erlbaum,Hillsdale.

WILENSKY, H.K., 1981, Family life cycle, work, and the quality of life : reflections on theroots of happiness, despair, and indifference in modern society, In : GARDELL, B.,JOHANSSON, J., (ed.), John Wiley, London, blz. 235-265.

WIND, Y., 1977, Brand choice, In: FERBER, R., (ed.), Selected Aspects of ConsumerBehavior, National Science Foundation, Washington, blz. 239-258.

Page 112: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XVI

BIJLAGEN

Page 113: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XVII

Bijlage 1.1.: Vragenlijst voorafgaand aan het experiment

Ik ben Ann Maes, studente Economie aan de Universiteit Gent en in het kader van mijn thesisvraag ik jullie medewerking aan dit onderzoek. Jullie krijgen zo dadelijk een boodschappen-lijstje en worden gevraagd om te gaan winkelen in mijn ‘opgezette’ winkel op de computer.Gelieve jullie hierbij zoveel mogelijk in te leven in de situatie. Daarna worden nog enkelebijkomende vragen gesteld. Jullie medewerking wordt heel erg op prijs gesteld en zal dekwaliteit van het onderzoek verbeteren. Alvast van harte bedankt !!!

Gelieve alvorens met het winkelen van start te gaan, de volgende vragen te beantwoorden.

1) Ga jij zelf winkelen voor de kruidenierswaren die je nodig hebt:

q Altijd q Meestal q Soms q Nooit

Indien je nooit antwoordde gelieve te stoppen met het invullen van deze vragenlijst.

2) In welke van de volgende winkels doe jij meestal je boodschappen (meerdere antwoordenzijn mogelijk) :

q Carrefour q Colruyt q Match q Intermarché

q AD Delhaize q Aldi q GB q Profi

q Spar q Delhaize de leeuw q Lidl q Andere

3) Hoe vaak koop jij de volgende productcategorieën (gelieve voor elke productcategorie hetjuiste aantal aan te kruisen):

Meerderekeren /week

1 keer /week

Meerderekeren /maand

1 keer /maand

Meerderekeren /jaar

1 keer /jaar

Nooit

Tandpasta

Chips

Chocolade

Konfituur

Diepvriesmaaltijd

Diepvriespizza

Toiletpapier

Afwasmiddel

Page 114: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XVIII

Bijlage 1.2.: Vragenlijst na het experiment

De volgende vragen gaan over het AFWASMIDDEL dat jij zo net gekozen hebt. Gelievedeze vragen zo volledig en waarheidsgetrouw mogelijk te beantwoorden. Alvast bedankt voorje medewerking.

1) Gelieve bij elk van de volgende uitspraken aan te geven in welke mate de uitspraak vantoepassing is op jouw keuze van afwasmiddel.

Helemaaloneens

Oneens Eerderoneens

Eens/oneens

Eerdereens

Eens Helemaaleens

Ik had onvoldoende tijdom een afwasmiddel tekiezenEr was voldoende tijd omalle producten op hetwinkelrek te bekijkenIk heb me moeten haastenom een keuze te makenIk had liever meer tijdgehad om te beslissen

2) Gelieve bij elk van de volgende uitspraken aan te geven in welke mate de uitspraak vantoepassing is op jouw zo net gemaakte keuze van afwasmiddel.

Helemaaloneens

Oneens Eerderoneens

Eens/oneens

Eerdereens

Eens Helemaaleens

Ik heb veel tijd besteed aan hetkiezen van het afwasmiddel

Een bepaald merk had ik reedsin gedachten vooraleer ik hetwinkelrek zagAlvorens te beslissen wou ikweten welke merken envariaties er aanwezig warenMijn vertrouwde merk heb ikvergeleken met de anderemerkenIk heb de prijzen van deaanwezige afwasproductenbekekenIk vond het moeilijk om tekiezen tussen de merken op hetrek

Page 115: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XIX

Helemaaloneens

Oneens Eerderoneens

Eens/oneens

Eerdereens

Eens Helemaaleens

Ik heb het volledig winkelrekbekekenIk heb dezelfde variatie alsaltijd gekochtDe merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzeHet assortiment waaruit ik konkiezen vond ik beperktHet afwasproduct waar mijnoog op viel heb ik dan ookgekozenIk heb het product gekozen datin promotie wasHet gekozen merk is het merkdat ik altijd koopIk twijfelde tussenverschillende merkenDe prijs van de verschillendeafwasproducten bepaalde mijnuiteindelijke keuzeIk heb voor mijn vertrouwdemerk gekozen zonder anderemerken te overwegenEr waren voldoendekeuzemogelijkheden aanwezigIk heb enkel naar de namen vande verschillende merkengekekenMijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantal merkenAlle merken heb ik met elkaarvergelekenHet beperkt aantalmogelijkheden maakte mijnkeuze gemakkelijkerIk wou eens een ander merkproberenDe verpakking speelde een rolbij mijn keuzeMijn keuze was vlug gemaakt

Page 116: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XX

3) In de volgende vragen wordt gevraagd om je zo net gekozen afwasmiddel te vergelijkenmet de andere merken die aanwezig waren in het winkelrek op verschillende eigenschappen.Indien bijvoorbeeld jouw keuze de kleurrijkste verpakking had van alle mogelijke merken danomcirkel je de zeven op de onderstaande schaal, terwijl als jouw keuze de minste kleurrijkeverpakking had dan omcirkel je de één. Indien je je dit niet kan herinneren dan kruis jegewoon aan dat je je het niet meer kan herinneren.

• De verpakking van mijn gekozen afwasmiddel was in vergelijking met de andere merken

de minst kleurrijke 1 2 3 4 5 6 7 de kleurrijkste

q Kan het niet herinneren

de minst opvallende 1 2 3 4 5 6 7 de opvallendste

q Kan het niet herinneren

• De kwaliteit van mijn gekozen afwasmiddel was in vergelijking met de andere merken

de slechtste kwaliteit 1 2 3 4 5 6 7 de beste kwaliteit

q Kan het niet herinneren

• De prijs van mijn gekozen afwasmiddel was in vergelijking met de andere merken

de goedkoopste 1 2 3 4 5 6 7 de duurste

q Kan het niet herinneren

• Mijn gekozen afwasmiddel was in vergelijking met de andere merken

het onbekendste merk 1 2 3 4 5 6 7 het bekendste merk

q Kan het niet herinneren

het minst uitgebreid aanwezig 1 2 3 4 5 6 7 het meest uitgebreid aanwezig op het rek

q Kan het niet herinneren

Page 117: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXI

het minst opvallende merk 1 2 3 4 5 6 7 het opvallendste merk

q Kan het niet herinneren

het gemakkelijkst terug te vinden 1 2 3 4 5 6 7 het moeilijkst terug te vinden op het rek

q Kan het niet herinneren

• De prijs/eenheid van mijn gekozen afwasmiddel was in vergelijking met de anderemerken

de laagste prijs/eenheid 1 2 3 4 5 6 7 de hoogste prijs/eenheid

q Kan het niet herinneren

• Mijn gekozen afwasmiddel had in vergelijking met de andere merken

het minste aantal variaties 1 2 3 4 5 6 7 het grootste aantal variaties beschikbaar

q Kan het niet herinneren

grootste aantal verschillende hoeveelheden 1 2 3 4 5 6 7 kleinste aantal verschillendehoeveelheden beschikbaar

q Kan het niet herinneren

Page 118: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXII

Bijlage 2.1.: Foto’s voor experiment uit de Spar

Dreft extra hygiëne

750ml 2,95

Sunlight 1,5l 3,20

750ml dreft extra care/hygiëne

Kizz

1l

Per framboos750ml Winny

1,5l

Dreft

1l

Dreft citroen

1l

Spar ultra500ml

Per balsem500ml

Palmolive sensitive500ml

Calgont spoelmiddel500ml

Dreft

500ml

Dreft

500ml Per

400ml500ml

Page 119: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXIII

Ristorante mozarella325gr € 2,95

Ristorante Tonno355gr € 2,95

Ristorante Spinaci390gr € 2,95

Marco bellini bolognese310gr € 2,95

Marco bellini royale290gr € 4,19

Marco bellini funghi720gr € 4,94

Marco bellini Margherita280gr € 2,70

Pizza baguettes250gr € 2,19

Marco bellini Hawaii280gr € 2,95

Marco bellini 4stagioni400gr € 4,19

Spar pizza ham375gr € 2,19

Spar pizza mozarella355gr € 2,19

Spar pizza salami375gr € 2,19

Mc Cain supercheese500gr € 3,95

Mc Cain Hawaii500gr € 3,95

Mc Cain bolognese500gr € 3,95Mc Cain suprème

500gr € 3,95

Mc Cain california500gr € 3,95

Page 120: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXIV

Colgate total 75ml € 1,96

Colgate whitening 75ml € 2,45

Colgate confidence 75ml € 2,21

Colgate total fresh 75ml € 1,96

Colgate herbal 75ml € 1,71

Colgate tandsteen 75ml € 1,51

Aquafresh protection 75ml € 2,26

Aquafresh whitening 75ml € 2,73

macleans75ml € 1,26 Zendium

75ml € 1,88

Signal fluor 75ml € 1,41

Signal pure adem 75ml € 2,21

Signal gel 75ml € 1,41

Signal tandsteen 75ml € 1,41

Signal white 75ml € 2,36

Signal microkorrels 75ml € 1,96

Signal integral 75ml € 1,96Winny

75ml € 0,45Theramed white 100ml € 2,38

Sensodyne zinc75ml € 3,45

Theramed vital 100ml € 2,38

Sensodyne orange75ml € 3,45

Page 121: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXV

Cote d’or noot 400gr € 3,22

Nestle popri250gr € 2,45

Nestle galak 300gr € 2,45

Winny melk 400gr € 1,36

Winny fondant 400gr € 1,36

Cote d’or wit 400gr € 2 ,65

Callebaut wit 400gr € 2,55

Spar choc. melk 400gr € 1,21Spar choc. Fondant

200gr € 1,21

milka noot 200gr € 1,86

Milka melk 200gr € 1,86

Cote d’or noot 200gr € 1,96Cote d’or pecannoot

200gr € 1,96

Cote d’or wit/praliné 200gr € 1,69

Dessert 58 200gr € 1,69

Double lait 200gr € 1,69

popri 100gr € 0,97

popri 3*40gr € 1,24

galak € 1,29

Callebaut sinaas200gr € 1,34

Callebaut aardbei 200gr € 1,34

vanille framboos 200gr € 1,34

Callebaut pistache 200gr € 1,34

Banaan € 1,34

Panache € 1,34

Praliné 150gr € 1,34

vanille € 1,34

Zero puur 3*50gr € 1,31

Zero melk 3*50gr € 1,31

Zero wit 3*50gr € 1,31

Barbie mini € 1,96

Cote d’or wit 150gr € 1 ,44 Cote d’or noot

150gr € 1,44 Cote d’or melk 150gr € 1,44 Cote d’or noot

150gr € 1,46

toblerone € 1,09

reepjes € 0,62

Page 122: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXVI

Bijlage 2.2.: Foto’s voor experiment uit de Match

Dreft original 500ml € 1,71

Dreft citroen 500ml € 1,71

Match500ml € 1,41

Palmolive sensitive 500ml € 1,86 Per Balsem

500ml €1,81

Per PowerGel500ml € 1,96

Dreft ultra1l € 2,95

Match ultra 500ml € 1,31

Dreft hygien 1l € 2,95

Froggy500ml € 1,61

Dreft extra care1l € 2,95

Per mandarijn 750ml €1,96

Match citroen 750 ml € 1,36

Per appel 750ml € 1,96

Eldor 1l € 0,57

Sunlight 500ml € 1,46

Page 123: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXVII

Colgate Total75ml € 1,96

Aquafresh tandsteen75ml € 1,46

Aquafresh whitening75ml € 2,70

Aquafresh 3protection75ml € 1,61 Signal integral

75ml € 2,35Email rokers50ml € 2,73

Email rood50ml € 2,73

Colgate junior50ml € 1,46

Signal pure adem75ml € 2,45

Signal extra sensitive75ml € 2,45

Colgate confidence75ml € 2,11

Colgate caries75ml € 1,46 Colgate total fresh

75ml € 1,96Colgate Tonigencyl75ml € 1,96

Signal microkorrels75ml € 2,35

Signal gel75ml € 1,71

Aquafresh protection75ml € 2,11 Signal fluor

75ml € 1,71Colgate total wit75ml € 1,96

Colgate schoon75ml € 2,11

Colgate parelwit75ml € 2,21

Biancoril75ml € 0,42

Colgate herbal 75ml € 1,71

Colgate blue minty75ml € 1,46

Beverly natural white 75ml € 2,45

Signal wit 75ml € 2,45

Colgate tandsteen 75ml € 1,46

Homeophytol75ml € 2,21

Signal kids € 1,46

Sensodyne orange75ml € 3,59

Whitener 100ml € 2,21

Sensodyne zinc75ml € 3,20

Sensodyne whitening75ml € 3,59 Steradent

40ml € 4,41Mint 100ml € 2,21

Perfect fresh75ml € 2,45 protection

100ml € 2,21Colgate caries100ml € 2,38

Vital 100ml € 2,28

Page 124: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXVIII

378

Crostini salami2*175gr € 2,35

Ristorante mozarella325gr € 2,70

Mc Cain Salami350gr € 3,30

Mc Cain mozarella350gr € 3,30

McCain Vegetarisch350gr € 3,30

Mc Cain California500gr € 3,94

Mc Cain supercheese500gr € 3,65

Ristorante Spinazie390gr € 2,70

Match Royal400gr € 2,45

RistoranteHawaii340gr € 2,70

Wagner suprème450gr € 2,70

Taart € 2,89

Wagner Bolognese360gr € 2,70

Mc Cain 5 kazen350gr € 3,30

Ristorante speciale330gr € 2,70

Mc Cain tendercrisp750 gr € 5,18

Margherita 3*300gr € 2,45

Marco Bellini Bolognese 310gr € 2,95

Ristorante prosciutto 335gr € 2,70

Ristorante funghi365gr € 2,70

Ristorante pommodori 345gr € 2,70

Ristorante Tonno 355gr € 2,70

Ristorante 4kazen 340gr € 2,70

Match pizza ham/kaas 350gr € 1,66

Taart € 2,53 Preitaart € 2,21

Quiche Lorraine€ 2,70

Mc Cain groenten350gr € 3,30

Bruschetta funghi9*38gr € 2,95

Wagner royale350gr € 2,70

Marco Bellini Margherita 280gr € 2,70

Mc Cain kaas:ham350gr € 3,30

Mc Cain Suprème500gr € 3,95

Mc Cain Hawai500gr € 3,94

Mc Cain Bolognese375gr € 2,70

Calzone speciale 290gr € 2,70

Crostini Hawaii2*175gr € 2,35

Crostini pomodorii2*175gr € 2,35

Bruschetta spinaci6*38gr € 2,21

Page 125: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXIX

Page 126: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXX

BIJLAGE 3 : Gegevensanalyse

Page 127: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXI

Bijlage 3.1.: Bijkomende informatie

3.1.1. Waar gaan de studenten winkelen ?

doe jij je boodschappen in de Spar

129 53,8 53,8 53,8111 46,3 46,3 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de Match

46 19,2 19,2 19,2

194 80,8 80,8 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de AD Delhaize

92 38,3 38,3 38,3148 61,7 61,7 100,0240 100,0 100,0

janeen

Total

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de Delhaize de Leeuw

54 22,5 22,5 22,5186 77,5 77,5 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de GB

65 27,1 27,1 27,1175 72,9 72,9 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de Colruyt

80 33,3 33,3 33,3160 66,7 66,7 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

Page 128: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXII

3.1.2. Is er een relatie tussen de mate waarin de respondent zijn eigen boodschappen doet en

de winkels die hij bezoekt?

doe jij je boodschappen in de Aldi

86 35,8 35,8 35,8154 64,2 64,2 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

doe jij je boodschappen in de Carrefour

33 13,8 13,8 13,8207 86,3 86,3 100,0240 100,0 100,0

janeenTotal

ValidFrequency Percent

ValidPercent

Cumulative Percent

Crosstab

22 26 38 86

57,9% 26,0% 37,3% 35,8%

16 74 64 154

42,1% 74,0% 62,7% 64,2%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de Aldi

Total

alti jd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Chi-Square Tests

12,339a 2 ,00212,137 2 ,002

1,694 1 ,193

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 13,62.

a.

Page 129: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXIII

Crosstab

6 28 46 80

15,8% 28,0% 45,1% 33,3%

32 72 56 160

84,2% 72,0% 54,9% 66,7%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de Colruyt

Total

altijd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Chi-Square Tests

12,896a 2 ,00213,368 2 ,001

12,702 1 ,000

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociation

N of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 12,67.

a.

Crosstab

18 24 12 54

47,4% 24,0% 11,8% 22,5%

20 76 90 186

52,6% 76,0% 88,2% 77,5%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count

% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de Delhaize de Leeuw

Total

altijd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Page 130: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXIV

Chi-Square Tests

20,347a 2 ,00019,238 2 ,000

19,333 1 ,000

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 8,55.

a.

Crosstab

16 14 35 65

42,1% 14,0% 34,3% 27,1%

22 86 67 175

57,9% 86,0% 65,7% 72,9%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de GB

Total

altijd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Chi-Square Tests

15,710a 2 ,00016,449 2 ,000

,114 1 ,736

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 10,29.

a.

Page 131: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXV

Crosstab

10 24 12 46

26,3% 24,0% 11,8% 19,2%

28 76 90 194

73,7% 76,0% 88,2% 80,8%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de Match

Total

alti jd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Chi-Square Tests

6,369a 2 ,0416,634 2 ,036

5,511 1 ,019

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 7,28.

a.

Crosstab

20 56 53 129

52,6% 56,0% 52,0% 53,8%

18 44 49 111

47,4% 44,0% 48,0% 46,3%

38 100 102 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswarenCount% within hoe vaak gajij zelf winkelen voorkruidenierswaren

ja

neen

doe jij je boodschappenin de Spar

Total

altijd meestal soms

hoe vaak ga jij zelf winkelen voorkruidenierswaren

Total

Page 132: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXVI

Chi-Square Tests

,354a 2 ,838,354 2 ,838

,064 1 ,800

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

0 cells (,0%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 17,58.

a.

Page 133: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXVII

Bijlage 3.2. :Factoranalyse (vraag 1 en 2 uit de vragenlijst na het winkelen )

Communalities

1,000 ,626

1,000 ,642

1,000 ,728

1,000 ,786

1,000 ,553

1,000 ,881

1,000 ,797

1,000 ,797

1,000 ,458

1,000 ,587

1,000 ,553

1,000 ,866

1,000 ,582

1,000 ,659

1,000 ,708

1,000 ,543

1,000 ,554

1,000 ,388

1,000 ,501

1,000 ,365

1,000 ,855

1,000 ,648

1,000 ,708

1,000 ,665

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuze

de prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzehet gekozen merk is hetmerk dat ik altijd koophet product waar mijn oogop viel heb ik dan ookuiteindelijk gekozenIk had liever meer tijdgehad om te beslissenik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewas

ik heb het volledigwinkelrek bekekenIk heb me moetenhaasten om een keuze temakenik heb veel tijd besteedaan het kiezenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rekik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkenalle merken heb ik metelkaar vergelekende verpakking speeldeeen rol bij mijn keuze

Er was voldoende tijd omalle producten op hetwinkelrek te bekijkenik heb dezelfde variatieals altijd gekochtik heb voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere merken teoverwegen

mijn keuze was vluggemaakt

Initial Extraction

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Page 134: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXVIII

Total Variance Explained

6,784 28,269 28,269 6,784 28,269 28,269 5,302 22,093 22,0933,953 16,470 44,739 3,953 16,470 44,739 3,657 15,237 37,3311,827 7,612 52,351 1,827 7,612 52,351 2,627 10,948 48,2791,677 6,988 59,339 1,677 6,988 59,339 2,309 9,622 57,9001,208 5,033 64,372 1,208 5,033 64,372 1,553 6,471 64,372

,993 4,136 68,507,827 3,447 71,954,785 3,270 75,224,728 3,032 78,256,654 2,727 80,982,578 2,409 83,392,511 2,131 85,523,488 2,032 87,555,451 1,878 89,433,399 1,661 91,093,362 1,509 92,603,347 1,446 94,048,287 1,197 95,245,252 1,051 96,296,236 ,982 97,279,219 ,912 98,191,188 ,783 98,974,157 ,655 99,629

8,897E-02 ,371 100,000

Component123456789101112131415161718192021222324

Total% of

VarianceCumulativ

e % Total% of

VarianceCumulativ

e % Total% of

VarianceCumulativ

e %

Initial EigenvaluesExtraction Sums of Squared

Loadings Rotation Sums of Squared Loadings

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Scree Plot

Component Number

2321191715131197531

Eig

enva

lue

8

6

4

2

0

Page 135: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XXXIX

Component Matrixa

,750 ,171 ,163 -3,17E-02 7,803E-02

-,526 ,126 ,525 7,128E-02 ,260

,550 -,121 -4,74E-02 ,612 -,184

-,728 -,121 ,353 ,235 ,248

-,171 ,241 ,217 -,285 -,581

-7,10E-02 ,900 -,144 ,130 ,167

-9,59E-02 ,838 -,163 ,241 1,483E-02

,640 -,219 2,659E-02 ,576 -8,02E-02

-,282 ,271 ,539 -9,55E-02 7,481E-02

,449 ,139 ,229 ,441 -,346

,569 -,268 ,223 ,142 ,295

-8,46E-02 ,903 -,103 ,140 ,113

,525 -,214 ,192 -,149 ,449

,717 ,257 ,103 -,260 8,520E-03

,679 ,365 ,272 -,177 9,276E-02

,665 ,160 ,178 -,147 -,149

-,190 ,126 ,645 ,135 -,259

,498 -3,56E-02 ,356 ,106 1,807E-03

,648 -,106 -2,23E-02 ,214 ,152

4,594E-02 ,407 ,339 -,251 -,137

,202 -,851 ,168 -,233 -9,30E-02

-,647 -,165 ,226 ,364 ,140

-,829 -4,82E-02 9,076E-02 3,823E-02 8,961E-02

-,707 -,249 7,599E-04 ,199 -,252

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzede prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzehet gekozen merk is hetmerk dat ik altijd koophet product waar mijn oogop viel heb ik dan ookuiteindelijk gekozenIk had liever meer tijdgehad om te beslissenik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewasik heb het volledigwinkelrek bekekenIk heb me moetenhaasten om een keuze temakenik heb veel tijd besteedaan het kiezenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rekik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkenalle merken heb ik metelkaar vergelekende verpakking speeldeeen rol bij mijn keuzeEr was voldoende tijd omalle producten op hetwinkelrek te bekijkenik heb dezelfde variatieals altijd gekochtik heb voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere merken teoverwegenmijn keuze was vluggemaakt

1 2 3 4 5Component

Extraction Method: Principal Component Analysis.5 components extracted.a.

Page 136: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XL

Rotated Component Matrixa

,726 3,603E-02 ,289 -4,24E-02 -,113

-,270 ,103 -,188 ,720 -6,86E-02

,131 -2,44E-02 ,802 -,215 -,141

-,615 -1,90E-02 -,147 ,600 -,160

3,335E-02 3,390E-02 -9,11E-02 ,140 ,723

,112 ,925 -8,44E-02 6,727E-02 1,553E-02

6,729E-03 ,885 4,904E-02 2,600E-02 ,105

,223 -,138 ,798 -,171 -,250

2,290E-02 ,136 -,162 ,626 ,147

,239 9,186E-02 ,699 5,786E-02 ,174

,424 -,285 ,323 6,382E-02 -,428

,102 ,915 -5,69E-02 9,894E-02 7,018E-02

,534 -,279 5,368E-03 6,367E-02 -,463

,795 6,312E-02 9,646E-02 -,109 3,589E-02

,809 ,160 ,136 9,715E-02 -8,83E-03

,679 -2,90E-02 ,239 -6,18E-02 ,139

-4,79E-02 -1,70E-02 ,209 ,624 ,344

,444 -,145 ,365 ,177 -6,82E-02

,426 -8,70E-02 ,411 -,184 -,330

,322 ,202 -,116 ,305 ,338

6,647E-02 -,917 3,211E-02 -7,16E-02 -5,60E-02

-,658 -1,84E-02 1,321E-02 ,441 -,143

-,679 4,882E-02 -,345 ,352 3,777E-02

-,760 -,132 -4,09E-02 ,146 ,217

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzede prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzehet gekozen merk is hetmerk dat ik altijd koophet product waar mijn oogop viel heb ik dan ookuiteindelijk gekozenIk had liever meer tijdgehad om te beslissenik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewasik heb het volledigwinkelrek bekekenIk heb me moetenhaasten om een keuze temakenik heb veel tijd besteedaan het kiezenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rekik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkenalle merken heb ik metelkaar vergelekende verpakking speeldeeen rol bij mijn keuzeEr was voldoende tijd omalle producten op hetwinkelrek te bekijkenik heb dezelfde variatieals altijd gekochtik heb voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere merken teoverwegenmijn keuze was vluggemaakt

1 2 3 4 5Component

Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

Rotation converged in 10 iterations.a.

Page 137: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLI

Conclusie:Hetgeen we met een pijl aangeduid hebben laadt niet voldoende op 1 van de 5 factoren. Somsis er wel voldoende lading, maar dan op twee verschillende factoren. Al dezeprobleemgevallen zullen we dus uit de analyse halen.

We doen dus een nieuwe factoranalyse zonder de volgende items:• Het gekozen merk is het merk dat ik altijd koop.• Ik heb het volledige winkelrek bekeken.• Alle merken heb ik met elkaar vergeleken.• De verpakking speelde een rol bij mijn keuze.

Bovendien moeten vier items gehercodeerd worden aangezien we vaststellen dat ze wel hoogladen op een factor maar dat deze lading negatief is. Dit zijn:

• Er was onvoldoende tijd om alle producten op het winkelrek te bekijken.• Ik heb dezelfde variatie als altijd gekocht.• Ik heb voor mijn vertrouwde merk gekozen zonder andere merken te overwegen.• Mijn keuze was vlug gemaakt.

We doen een nieuwe factoranalyse met de gehercodeerde variabelen en zonder de vierhierboven variabelen. We kiezen hierbij voor 4 factoren (zie screeplot). Bovendien wordtbijna zestig procent van de variantie verklaard door vier factoren. Deze variantie-analyse isniet opgenomen in deze bijlage. Het bleek hierbij noodzakelijk nog een item te verwijderennamelijk ‘het product waar mijn oog opviel heb ik dan ook gekocht’. De hieropvolgendefactoranalyse is wel in deze bijlage opgenomen.

Component Transformation Matrix

,823 -,112 ,439 -,306 -,155,269 ,918 -,086 ,145 ,239

,248 -,239 ,163 ,913 ,143-,421 ,264 ,809 ,086 -,302,111 ,136 -,344 ,208 -,899

Component1

234

5

1 2 3 4 5

Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

Page 138: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLII

Bijlage 3.3.Uiteindelijke factoranalyse (vraag 1 en 2 uit de vragenlijst na hetwinkelen)

Communalities

1,000 ,608

1,000 ,576

1,000 ,744

1,000 ,874

1,000 ,797

1,000 ,785

1,000 ,542

1,000 ,576

1,000 ,867

1,000 ,685

1,000 ,706

1,000 ,515

1,000 ,570

1,000 ,400

1,000 ,851

1,000 ,654

1,000 ,691

1,000 ,423

1,000 ,570

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzede prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzeIk had liever meer tijdgehad om te beslissenik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewasIk heb me moetenhaasten om een keuze temakenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rekik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkener was onvoldoende tijdom alle producten op hetrek te bekijkenmijn keuze was niet vluggemaaktik heb niet voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere teoverwegenik heb veel tijd besteedaan het kiezenik heb een andere variatiegekozen

Initial Extraction

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Page 139: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLIII

Total Variance Explained

5,594 29,442 29,442 5,594 29,442 29,442 4,590 24,159 24,1593,708 19,515 48,957 3,708 19,515 48,957 3,584 18,861 43,0201,583 8,331 57,288 1,583 8,331 57,288 2,362 12,433 55,4531,552 8,167 65,456 1,552 8,167 65,456 1,900 10,002 65,456

,973 5,119 70,574,839 4,414 74,989,680 3,577 78,566,631 3,322 81,888,516 2,713 84,601

,486 2,559 87,160,430 2,263 89,423,392 2,065 91,488,355 1,866 93,354,299 1,572 94,927,267 1,404 96,331

,236 1,240 97,571,196 1,033 98,604,173 ,910 99,514

9,231E-02 ,486 100,000

Component12

34567

8910111213

141516171819

Total% of

VarianceCumulativ

e % Total% of

VarianceCumulativ

e % Total% of

VarianceCumulativ

e %

Initial EigenvaluesExtraction Sums of Squared

Loadings Rotation Sums of Squared Loadings

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Page 140: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLIV

Component Matrixa

,756 ,126 ,100 ,106

-,508 ,161 ,501 ,203

,541 -,121 ,175 -,637

-2,13E-02 ,929 -9,46E-02 -5,22E-02

-5,18E-02 ,859 -7,99E-02 -,225

,620 -,220 ,181 -,566

-,264 ,278 ,523 ,350

,477 ,108 ,400 -,421

-3,31E-02 ,926 -5,65E-02 -6,95E-02

,757 ,185 -3,80E-03 ,279

,712 ,307 ,153 ,288

,687 9,125E-02 ,108 ,152

-,153 ,121 ,726 6,936E-02

,536 -7,23E-02 ,328 2,351E-02

-,155 ,890 -7,48E-02 -,174

,730 ,207 -,103 ,260

,823 -8,80E-03 -,110 -3,20E-02

,523 -,239 6,054E-02 ,297

,645 9,325E-02 -,325 ,199

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzede prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzeIk had liever meer tijdgehad om te beslissenik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewas

Ik heb me moetenhaasten om een keuze temakenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rekik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkener was onvoldoende tijdom alle producten op hetrek te bekijkenmijn keuze was niet vluggemaaktik heb niet voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere teoverwegenik heb veel tijd besteedaan het kiezenik heb een andere variatiegekozen

1 2 3 4

Component

Extraction Method: Principal Component Analysis.

4 components extracted.a.

Page 141: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLV

Rotated Component Matrixa

,726 3,430E-02 ,280 -4,69E-02

-,287 8,025E-02 -,196 ,670

,145 -4,43E-02 ,827 -,192

,112 ,922 -8,46E-02 6,532E-02

-9,33E-03 ,891 5,144E-02 2,198E-02

,229 -,161 ,816 -,202

1,409E-02 ,143 -,206 ,692

,243 ,106 ,699 ,132

9,442E-02 ,919 -6,04E-02 9,716E-02

,816 6,906E-02 9,589E-02 -7,87E-02

,809 ,167 ,122 9,778E-02

,683 -5,06E-03 ,219 -1,50E-02

-4,38E-02 1,448E-02 ,161 ,736

,474 -,156 ,357 ,155

-6,75E-02 ,917 -3,49E-02 7,325E-02

,782 ,110 5,637E-02 -,163

,684 -4,33E-02 ,346 -,319

,554 -,337 3,968E-02 -2,95E-02

,650 4,822E-02 -1,30E-02 -,381

alvorens te beslissenwou ik weten welkmerken en variaties eraanwezig warende merknaam speelde dehoofdrol bij mijn keuzede prijs van deverschillende aanwezigeproducten in het rekbepaalde mijnuiteindelijke keuzeIk had liever meer tijdgehad om te beslissen

ik had onvoldoende tijdom de juiste te kiezenik heb de prijzen van deaanwezige productenbekekenik heb enkel naar denamen van deverschillende merkengekekenik heb het productgekozen dat in promotiewas

Ik heb me moetenhaasten om een keuze temakenik twijfelde tussenverschillende merkenik vond het moeilijk om tekiezen tussen de merkenop het rek

ik wou eens een andermerk proberenmijn keuze heb ik beperkttussen een klein aantalmerkenmijn vertrouwde merk hebik vergeleken met deandere merkener was onvoldoende tijdom alle producten op hetrek te bekijken

mijn keuze was niet vluggemaaktik heb niet voor mijnvertrouwde merk gekozenzonder andere teoverwegenik heb veel tijd besteedaan het kiezen

ik heb een andere variatiegekozen

1 2 3 4Component

Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

Rotation converged in 6 iterations.a.

Page 142: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLVI

Bijlage 3.4.:Betrouwbaarheid van de vier factoren

Voor factor 1:

****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******_

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

VAR2C 25,4375 94,0965 ,7038 ,8582VAR2N 26,5583 95,8460 ,7415 ,8556VAR2F 26,4625 95,6806 ,7012 ,8587VAR2V 27,1208 104,5335 ,6172 ,8680VAR2D 26,4833 105,4307 ,4356 ,8809VAR2XHC 26,7333 96,5980 ,7052 ,8587VAR2PHC 25,8333 91,0432 ,7159 ,8571VAR2A 26,5625 104,8329 ,4442 ,8804VAR2HHC 26,5417 98,5673 ,5678 ,8710

Reliability Coefficients

N of Cases = 240,0 N of Items = 9

Alpha = ,8789

Voor factor 2:****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******_

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

VAR1BHC 9,4750 36,2839 ,8536 ,9226VAR1D 9,4750 33,5726 ,8878 ,9115VAR1A 9,7792 36,9594 ,8080 ,9363VAR1C 9,5583 34,5154 ,8803 ,9137

Reliability Coefficients

N of Cases = 240,0 N of Items = 4Alpha = ,9399

Page 143: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLVII

Voor factor 3:****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******_

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

VAR2O 5,0667 7,0918 ,7292 ,5664VAR2E 4,8167 6,1838 ,6841 ,6387VAR2L 5,5500 10,8845 ,5022 ,8236

Reliability Coefficients

N of Cases = 240,0 N of Items = 3

Alpha = ,7784

Voor factor 4:

****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******_

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

VAR2I 7,8833 8,0449 ,4424 ,4390VAR2R 8,6250 8,4027 ,4303 ,4586VAR2S 8,0500 9,6711 ,3463 ,5778

Reliability Coefficients

N of Cases = 240,0 N of Items = 3

Alpha = ,5968

Page 144: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLVIII

Bijlage 3.5. Toetsen van de hypothesen omtrent de determinanten van degepercipieerde tijdsdruk

3.5.1 Invloed van de objectieve tijdsdruk

a) bij een vertrouwde aankoop

b) bij een niet-vertrouwde aankoop

Group Statistics

60 4,9125 1,4749 ,190460 1,6083 ,8004 ,1033

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeen

de gepercipieerdetijdsdruk

N MeanStd.

DeviationStd. Error

Mean

Independent Samples Test

30,019 ,000 15,252 118 ,000 3,3042 ,2166 2,8752 3,7332

15,252 90,975 ,000 3,3042 ,2166 2,8738 3,7345

Equal variancesassumedEqual variancesnot assumed

de gepercipieerdetijdsdruk

F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t dfSig.

(2-tailed)Mean

DifferenceStd. ErrorDifference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Group Statistics

60 4,6833 1,4349 ,185260 1,6083 ,7077 9,136E-02

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeen

de gepercipieerdetijdsdruk

N MeanStd.

DeviationStd. Error

Mean

Independent Samples Test

20,057 ,000 14,887 118 ,000 3,0750 ,2066 2,6660 3,4840

14,887 86,096 ,000 3,0750 ,2066 2,6644 3,4856

Equal variancesassumedEqual variancesnot assumed

de gepercipieerdetijdsdruk

F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t dfSig.

(2-tailed)Mean

DifferenceStd. Error

Difference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Page 145: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

XLIX

3.5.2 . Invloed van de uitgebreidheid van de productcategorie

a) manipulatiecheck :

3.5.3 Invloed van de drie onafhankelijke variabelen samen

Group Statistics

120 2,7917 1,4488 ,1323

120 2,4417 1,2689 ,1158

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

het assortimentwaaruit ik kon kiezenvond ik beperkt

N MeanStd.

DeviationStd. Error

Mean

Independent Samples Test

2,028 ,156 1,991 238 ,048 ,3500 ,17583,657E-03 ,6963

1,991 233,933 ,048 ,3500 ,17583,627E-03 ,6964

Equal variancesassumedEqual variancesnot assumed

het assortimentwaaruit ik kon kiezenvond ik beperkt

F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t dfSig.

(2-tailed)Mean

DifferenceStd. ErrorDifference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Between-Subjects Factors

ja 120neen 120

spar 120match 120ja 120

neen 120

1,00

2,00

is de aankoopvertrouwd?

1,002,00

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

1,002,00

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?

ValueLabel N

Page 146: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

L

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

616,787a 7 88,112 65,441 ,000

2462,402 1 2462,402 1828,831 ,000,788 1 ,788 ,585 ,445,907 1 ,907 ,673 ,413

610,407 1 610,407 453,350 ,000,677 1 ,677 ,503 ,479

,788 1 ,788 ,585 ,4451,276E-02 1 1,276E-02 ,009 ,923

3,209 1 3,209 2,383 ,124

312,373 232 1,3463391,563 240

929,160 239

SourceCorrected Model

InterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

R Squared = ,664 (Adjusted R Squared = ,654)a.

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

4,6750 1,4371 301,6167 ,9043 30

3,1458 1,9481 605,1500 1,4980 301,6000 ,6967 303,3750 2,1320 604,9125 1,4749 601,6083 ,8004 603,2604 2,0368 120

4,7833 1,2794 301,4917 ,5666 303,1375 1,9280 604,5833 1,5911 301,7250 ,8183 303,1542 1,9107 604,6833 1,4349 60

1,6083 ,7077 603,1458 1,9113 1204,7292 1,3501 601,5542 ,7508 603,1417 1,9299 1204,8667 1,5585 601,6625 ,7561 60

3,2646 2,0189 1204,7979 1,4535 1201,6083 ,7523 1203,2031 1,9717 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotalja

neenTotaljaneenTotaljaneen

TotaljaneenTotaljaneenTotal

janeenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 147: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LI

3.5.4. Invloed van de aankoopfrequentie

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

636,096b 27 23,559 17,042 ,000 ,685 460,145 1,0001290,578 1 1290,578 933,591 ,000 ,815 933,591 1,000

319,913 1 319,913 231,422 ,000 ,522 231,422 1,000,449 1 ,449 ,325 ,569 ,002 ,325 ,088

5,198 6 ,866 ,627 ,709 ,017 3,760 ,2471,897E-02 1 1,897E-02 ,014 ,907 ,000 ,014 ,052

4,567 6 ,761 ,551 ,769 ,015 3,304 ,21910,711 6 1,785 1,291 ,262 ,035 7,748 ,501

,980 6 ,163 ,118 ,994 ,003 ,709 ,079

293,065 212 1,3823391,563 240

929,160 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPTIJDSEXPWINKEAANKOOPFEXPTIJDS * EXPWINKEEXPTIJDS * AANKOOPFEXPWINKE * AANKOOPFEXPTIJDS * EXPWINKE *AANKOOPFErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,685 (Adjusted R Squared = ,644)b.

Between-Subjects Factors

ja 120

neen 120

spar 120match 120meerderekeren perweek

7

1 keer perweek 20

meerderekeren permaand

46

1 keer permaand

36

meerderekeren perjaar

63

1 keer perjaar 49

nooit 19

1,00

2,00

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?

1,002,00

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

de aankoopfrequentie?

ValueLabel N

Page 148: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LII

Bijlage 3.6.: Toetsen van de hypothesen omtrent de invloed van degepercipieerde tijdsdruk

3.6.1 De objectieve tijdsdruk als beïnvloedende onafhankelijke variabeleBetween-Subjects Factors

ja 120neen 120spar 120match 120ja 120neen 120

1,002,00

is de aankoopvertrouwd?

1,002,00

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

1,002,00

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?

ValueLabel N

Descriptive Statistics

Dependent Variable: AANTALVG

7,5000 1,9608 308,6000 2,1592 308,0500 2,1187 607,8333 1,4875 308,6667 2,4117 308,2500 2,0305 607,6667 1,7337 608,6333 2,2697 608,1500 2,0688 1207,6333 2,1573 308,4667 2,3302 308,0500 2,2656 608,1000 2,2027 308,5667 2,6351 308,3333 2,4193 607,8667 2,1743 608,5167 2,4667 608,1917 2,3382 1207,5667 2,0450 608,5333 2,2282 608,0500 2,1842 1207,9667 1,8683 608,6167 2,5049 608,2917 2,2244 1207,7667 1,9607 1208,5750 2,3610 1208,1708 2,2031 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 149: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LIII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: AANTALVG

45,963b 7 6,566 1,367 ,220 ,040 9,572 ,576

16023,004 1 16023,004 3336,827 ,000 ,935 3336,827 1,000,104 1 ,104 ,022 ,883 ,000 ,022 ,052

3,504 1 3,504 ,730 ,394 ,003 ,730 ,136

39,204 1 39,204 8,164 ,005 ,034 8,164 ,812,104 1 ,104 ,022 ,883 ,000 ,022 ,052

1,504 1 1,504 ,313 ,576 ,001 ,313 ,0861,504 1 1,504 ,313 ,576 ,001 ,313 ,086

3,750E-02 1 3,750E-02 ,008 ,930 ,000 ,008 ,051

1114,033 232 4,802

17183,000 2401159,996 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTR

EXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSError

TotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,040 (Adjusted R Squared = ,011)b.

Descriptive Statistics

Dependent Variable: grondig en uitvoerig keuzeproces

3,3037 1,1744 30

3,5407 1,3877 303,4222 1,2801 60

3,2333 1,0384 303,6444 1,2619 303,4389 1,1643 60

3,2685 1,0996 603,5926 1,3161 603,4306 1,2185 120

3,1333 1,2008 303,1370 1,4183 30

3,1352 1,3029 602,8111 ,9981 303,6111 1,2167 30

3,2111 1,1748 602,9722 1,1067 60

3,3741 1,3318 603,1731 1,2358 1203,2185 1,1807 60

3,3389 1,4060 603,2787 1,2942 120

3,0222 1,0320 603,6278 1,2291 603,3250 1,1702 120

3,1204 1,1085 1203,4833 1,3229 1203,3019 1,2314 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotal

janeenTotal

janeen

Totaljaneen

Totalja

neenTotalja

neenTotalja

neenTotal

janeenTotal

janeen

Total

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 150: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LIV

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: grondig en uitvoerig keuzeproces

17,135b 7 2,448 1,645 ,124 ,047 11,514 ,6732616,534 1 2616,534 1758,153 ,000 ,883 1758,153 1,000

3,976 1 3,976 2,671 ,104 ,011 2,671 ,370,129 1 ,129 ,086 ,769 ,000 ,086 ,060

7,905 1 7,905 5,311 ,022 ,022 5,311 ,6315,267E-02 1 5,267E-02 ,035 ,851 ,000 ,035 ,0549,074E-02 1 9,074E-02 ,061 ,805 ,000 ,061 ,057

3,531 1 3,531 2,373 ,125 ,010 2,373 ,335

1,452 1 1,452 ,976 ,324 ,004 ,976 ,166

345,269 232 1,4882978,938 240362,404 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,047 (Adjusted R Squared = ,019)b.

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de prijs was de bepalende input voor keuze

2,4333 1,1215 30

2,3889 1,0652 302,4111 1,0847 60

2,1778 1,2058 302,5222 1,3915 302,3500 1,3025 60

2,3056 1,1617 602,4556 1,2304 602,3806 1,1939 120

2,6111 1,3479 302,9222 1,7566 30

2,7667 1,5602 602,3556 1,1611 303,1667 1,4641 30

2,7611 1,3724 602,4833 1,2539 603,0444 1,6080 60

2,7639 1,4631 1202,5222 1,2326 60

2,6556 1,4652 602,5889 1,3499 1202,2667 1,1770 60

2,8444 1,4529 602,5556 1,3482 120

2,3944 1,2069 1202,7500 1,4560 1202,5722 1,3463 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?ja

neenTotal

janeenTotal

janeen

Totaljaneen

Totaljaneen

Totalja

neenTotalja

neenTotal

janeenTotal

janeenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 151: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LV

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de prijs was de bepalende input voor keuze

22,059b 7 3,151 1,778 ,092 ,051 12,448 ,7141587,919 1 1587,919 896,053 ,000 ,794 896,053 1,000

8,817 1 8,817 4,975 ,027 ,021 4,975 ,6036,667E-02 1 6,667E-02 ,038 ,846 ,000 ,038 ,054

7,585 1 7,585 4,280 ,040 ,018 4,280 ,5404,630E-02 1 4,630E-02 ,026 ,872 ,000 ,026 ,053

2,535 1 2,535 1,431 ,233 ,006 1,431 ,2222,963 1 2,963 1,672 ,197 ,007 1,672 ,251

4,630E-02 1 4,630E-02 ,026 ,872 ,000 ,026 ,053

411,133 232 1,7722021,111 240433,193 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,051 (Adjusted R Squared = ,022)b.

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de merknaam was de voornaamste input voor de keuze

3,9000 1,2840 303,7111 1,3554 303,8056 1,3124 604,3556 1,2064 30

4,2556 1,2120 304,3056 1,2000 604,1278 1,2564 603,9833 1,3039 60

4,0556 1,2771 1204,2000 1,3913 304,1222 1,6620 304,1611 1,5201 604,6778 1,0703 30

3,5222 1,2975 304,1000 1,3153 604,4389 1,2540 603,8222 1,5089 60

4,1306 1,4157 1204,0500 1,3359 603,9167 1,5178 603,9833 1,4253 120

4,5167 1,1423 603,8889 1,2985 604,2028 1,2579 1204,2833 1,2596 120

3,9028 1,4065 1204,0931 1,3459 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotalja

neenTotaljaneen

TotaljaneenTotal

janeenTotalja

neenTotaljaneen

TotaljaneenTotal

janeenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 152: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LVI

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de merknaam was de voornaamste input voor de keuze

28,755b 7 4,108 2,358 ,024 ,066 16,506 ,8494020,745 1 4020,745 2307,990 ,000 ,909 2307,990 1,000

,338 1 ,338 ,194 ,660 ,001 ,194 ,0722,889 1 2,889 1,659 ,199 ,007 1,659 ,2508,689 1 8,689 4,988 ,026 ,021 4,988 ,6044,723 1 4,723 2,711 ,101 ,012 2,711 ,375

3,345 1 3,345 1,920 ,167 ,008 1,920 ,2813,667 1 3,667 2,105 ,148 ,009 2,105 ,304

5,104 1 5,104 2,930 ,088 ,012 2,930 ,399

404,167 232 1,742

4453,667 240432,922 239

SourceCorrected Model

InterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDS

ErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,066 (Adjusted R Squared = ,038)b.

Descriptive Statistics

Dependent Variable: STROUWH

4,8000 1,6744 304,5250 1,6909 304,6625 1,6741 604,5083 1,6341 304,6750 1,2631 304,5917 1,4504 604,6542 1,6468 604,6000 1,4817 604,6271 1,5601 1204,7750 1,6897 304,6500 2,0178 304,7125 1,8462 605,3417 1,1437 304,2000 1,7486 304,7708 1,5739 605,0583 1,4587 604,4250 1,8857 604,7417 1,7085 1204,7875 1,6678 604,5875 1,8468 604,6875 1,7550 1204,9250 1,4601 604,4375 1,5312 604,6812 1,5098 1204,8563 1,5623 1204,5125 1,6909 1204,6844 1,6336 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Page 153: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LVII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: STROUWH

22,377b 7 3,197 1,205 ,301 ,035 8,436 ,5135266,409 1 5266,409 1985,380 ,000 ,895 1985,380 1,000

,788 1 ,788 ,297 ,586 ,001 ,297 ,0842,344E-03 1 2,344E-03 ,001 ,976 ,000 ,001 ,050

7,090 1 7,090 2,673 ,103 ,011 2,673 ,370,250 1 ,250 ,094 ,759 ,000 ,094 ,061

5,032 1 5,032 1,897 ,170 ,008 1,897 ,2791,240 1 1,240 ,467 ,495 ,002 ,467 ,105

7,975 1 7,975 3,007 ,084 ,013 3,007 ,408

615,402 232 2,6535904,188 240637,779 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,035 (Adjusted R Squared = ,006)b.

Page 154: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LVIII

Descriptive Statistics

Dependent Variable: de verpakking speelde een rol bij mijn keuze

3,0333 1,6501 302,8000 1,9010 302,9167 1,7688 603,1000 1,6887 302,7000 1,8411 302,9000 1,7631 603,0667 1,6557 602,7500 1,8560 602,9083 1,7585 1203,1000 1,5391 302,2000 1,3995 302,6500 1,5274 603,5000 1,8523 303,2000 1,7695 303,3500 1,8023 603,3000 1,7004 602,7000 1,6601 603,0000 1,7002 1203,0667 1,5824 602,5000 1,6824 602,7833 1,6510 1203,3000 1,7688 602,9500 1,8079 603,1250 1,7896 1203,1833 1,6752 1202,7250 1,7536 1202,9542 1,7266 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de verpakking speelde een rol bij mijn keuze

31,929b 7 4,561 1,555 ,150 ,045 10,884 ,6432094,504 1 2094,504 714,001 ,000 ,755 714,001 1,000

,504 1 ,504 ,172 ,679 ,001 ,172 ,0707,004 1 7,004 2,388 ,124 ,010 2,388 ,337

12,604 1 12,604 4,297 ,039 ,018 4,297 ,5427,704 1 7,704 2,626 ,106 ,011 2,626 ,3651,204 1 1,204 ,410 ,522 ,002 ,410 ,098

,704 1 ,704 ,240 ,625 ,001 ,240 ,078

2,204 1 2,204 ,751 ,387 ,003 ,751 ,139

680,567 232 2,9332807,000 240

712,496 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,045 (Adjusted R Squared = ,016)b.

Page 155: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LIX

Descriptive Statistics

Dependent Variable: alle merken heb ik met elkaar vergeleken

2,7333 1,5960 303,0667 1,7798 302,9000 1,6844 602,4000 1,2205 302,9333 1,6174 302,6667 1,4458 602,5667 1,4186 603,0000 1,6874 602,7833 1,5674 1202,5333 1,1366 302,9000 1,8448 302,7167 1,5304 602,6333 1,2452 303,3333 1,8815 302,9833 1,6208 602,5833 1,1831 603,1167 1,8603 602,8500 1,5753 1202,6333 1,3774 602,9833 1,7992 602,8083 1,6051 1202,5167 1,2281 603,1333 1,7512 602,8250 1,5376 1202,5750 1,3007 1203,0583 1,7695 1202,8167 1,5684 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: alle merken heb ik met elkaar vergeleken

19,333b 7 2,762 1,127 ,347 ,033 7,888 ,4811904,067 1 1904,067 776,897 ,000 ,770 776,897 1,000

,267 1 ,267 ,109 ,742 ,000 ,109 ,0621,667E-02 1 1,667E-02 ,007 ,934 ,000 ,007 ,051

14,017 1 14,017 5,719 ,018 ,024 5,719 ,6633,750 1 3,750 1,530 ,217 ,007 1,530 ,234,150 1 ,150 ,061 ,805 ,000 ,061 ,057

1,067 1 1,067 ,435 ,510 ,002 ,435 ,101

6,667E-02 1 6,667E-02 ,027 ,869 ,000 ,027 ,053

568,600 232 2,4512492,000 240587,933 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,033 (Adjusted R Squared = ,004)b.

Page 156: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LX

Descriptive Statistics

Dependent Variable: ik heb het volledig winkelrek bekeken

3,6333 1,8473 304,6333 1,9025 304,1333 1,9263 603,1667 1,8210 304,7333 1,7991 303,9500 1,9608 603,4000 1,8338 604,6833 1,8365 604,0417 1,9377 1203,1333 1,6344 304,7000 2,2917 303,9167 2,1256 602,9333 1,5522 304,7667 1,9420 303,8500 1,9729 603,0333 1,5835 604,7333 2,1062 603,8833 2,0423 1203,3833 1,7476 604,6667 2,0884 604,0250 2,0228 1203,0500 1,6817 604,7500 1,8560 603,9000 1,9592 1203,2167 1,7159 1204,7083 1,9678 1203,9625 1,9881 240

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?janeenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotaljaneenTotal

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?spar

match

Total

spar

match

Total

spar

match

Total

is de aankoopvertrouwd?ja

neen

Total

MeanStd.

Deviation N

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: ik heb het volledig winkelrek bekeken

141,696b 7 20,242 5,849 ,000 ,150 40,940 ,9993768,337 1 3768,337 1088,780 ,000 ,824 1088,780 1,000

1,504 1 1,504 ,435 ,510 ,002 ,435 ,101,938 1 ,938 ,271 ,603 ,001 ,271 ,081

133,504 1 133,504 38,573 ,000 ,143 38,573 1,000,204 1 ,204 ,059 ,808 ,000 ,059 ,057

2,604 1 2,604 ,752 ,387 ,003 ,752 ,1392,604 1 2,604 ,752 ,387 ,003 ,752 ,139

,337 1 ,337 ,098 ,755 ,000 ,098 ,061

802,967 232 3,461

4713,000 240944,663 239

SourceCorrected Model

InterceptEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDS

ErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,150 (Adjusted R Squared = ,124)b.

Page 157: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXI

3.6.2. De gepercipieerde tijdsdruk als beïnvloedende onafhankelijke variabele

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: AANTALVG

430,895b 86 5,010 1,051 ,389 ,371 90,422 ,9909123,097 1 9123,097 1914,459 ,000 ,926 1914,459 1,000

2,087 1 2,087 ,438 ,509 ,003 ,438 ,1013,973E-02 1 3,973E-02 ,008 ,927 ,000 ,008 ,051

182,915 24 7,621 1,599 ,048 ,201 38,384 ,960,412 1 ,412 ,086 ,769 ,001 ,086 ,060

68,090 21 3,242 ,680 ,848 ,085 14,288 ,516118,228 21 5,630 1,181 ,275 ,140 24,810 ,825

97,427 15 6,495 1,363 ,172 ,118 20,445 ,802

729,101 153 4,76517183,000 2401159,996 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,371 (Adjusted R Squared = ,018)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: grondig en uitvoerig keuzeproces

134,438b 86 1,563 1,049 ,394 ,371 90,228 ,9891500,299 1 1500,299 1006,928 ,000 ,868 1006,928 1,000

1,703 1 1,703 1,143 ,287 ,007 1,143 ,1868,722E-02 1 8,722E-02 ,059 ,809 ,000 ,059 ,057

46,651 24 1,944 1,305 ,170 ,170 31,310 ,9001,861 1 1,861 1,249 ,265 ,008 1,249 ,199

24,670 21 1,175 ,788 ,730 ,098 16,558 ,59816,374 21 ,780 ,523 ,957 ,067 10,990 ,390

45,652 15 3,043 2,043 ,016 ,167 30,639 ,954

227,966 153 1,4902978,938 240362,404 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,371 (Adjusted R Squared = ,017)b.

Page 158: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de prijs was de bepalende input voor keuze

141,242b 86 1,642 ,861 ,777 ,326 74,019 ,959898,312 1 898,312 470,770 ,000 ,755 470,770 1,000

5,171 1 5,171 2,710 ,102 ,017 2,710 ,3734,481E-02 1 4,481E-02 ,023 ,878 ,000 ,023 ,053

35,691 24 1,487 ,779 ,758 ,109 18,704 ,6314,787 1 4,787 2,509 ,115 ,016 2,509 ,350

48,826 21 2,325 1,218 ,243 ,143 25,588 ,84018,057 21 ,860 ,451 ,982 ,058 9,463 ,331

35,891 15 2,393 1,254 ,238 ,109 18,809 ,758

291,951 153 1,9082021,111 240433,193 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,326 (Adjusted R Squared = -,053)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de merknaam was de voornaamste input voor de keuze

131,383b 86 1,528 ,775 ,903 ,303 66,664 ,9282445,827 1 2445,827 1241,007 ,000 ,890 1241,007 1,000

1,739 1 1,739 ,882 ,349 ,006 ,882 ,1541,272 1 1,272 ,645 ,423 ,004 ,645 ,126

40,294 24 1,679 ,852 ,666 ,118 20,445 ,6834,061 1 4,061 2,061 ,153 ,013 2,061 ,297

27,127 21 1,292 ,655 ,870 ,083 13,764 ,49730,314 21 1,444 ,732 ,794 ,091 15,381 ,556

28,162 15 1,877 ,953 ,508 ,085 14,289 ,605

301,539 153 1,9714453,667 240

432,922 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,303 (Adjusted R Squared = -,088)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: STROUWH

238,503b 86 2,773 1,063 ,368 ,374 91,393 ,991

3125,009 1 3125,009 1197,483 ,000 ,887 1197,483 1,0002,697 1 2,697 1,033 ,311 ,007 1,033 ,173

6,851E-02 1 6,851E-02 ,026 ,871 ,000 ,026 ,053

66,109 24 2,755 1,056 ,401 ,142 25,333 ,803,820 1 ,820 ,314 ,576 ,002 ,314 ,086

52,174 21 2,484 ,952 ,526 ,116 19,993 ,70736,738 21 1,749 ,670 ,857 ,084 14,078 ,508

81,582 15 5,439 2,084 ,013 ,170 31,262 ,958

399,276 153 2,610

5904,188 240637,779 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTR

EXPWINKESSUTIJDD

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDD

EXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDError

TotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,374 (Adjusted R Squared = ,022)b.

Page 159: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXIII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de verpakking speelde een rol bij mijn keuze

324,248b 86 3,770 1,486 ,017 ,455 127,779 1,0001363,018 1 1363,018 537,135 ,000 ,778 537,135 1,000

,498 1 ,498 ,196 ,658 ,001 ,196 ,0724,281 1 4,281 1,687 ,196 ,011 1,687 ,252

129,130 24 5,380 2,120 ,003 ,250 50,887 ,99411,045 1 11,045 4,352 ,039 ,028 4,352 ,545

31,296 21 1,490 ,587 ,922 ,075 12,333 ,44260,170 21 2,865 1,129 ,324 ,134 23,712 ,801

80,401 15 5,360 2,112 ,012 ,172 31,684 ,961

388,248 153 2,538

2807,000 240712,496 239

SourceCorrected Model

InterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDD

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDD

ErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,455 (Adjusted R Squared = ,149)b.

Estimated Marginal Means of de verpakking speelde

is de aankoop vertrouwd?

neenja

EstimatedMarginalMeans

3,8

3,6

3,4

3,2

3,0

2,8

Waar winkelt hij tij

spar

match

Page 160: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXIV

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: alle merken heb ik met elkaar vergeleken

182,011b 86 2,116 ,798 ,875 ,310 68,604 ,9381080,429 1 1080,429 407,235 ,000 ,727 407,235 1,000

,235 1 ,235 ,088 ,767 ,001 ,088 ,060,658 1 ,658 ,248 ,619 ,002 ,248 ,078

51,855 24 2,161 ,814 ,715 ,113 19,545 ,6567,536 1 7,536 2,840 ,094 ,018 2,840 ,388

40,534 21 1,930 ,728 ,800 ,091 15,278 ,55336,059 21 1,717 ,647 ,877 ,082 13,591 ,490

49,937 15 3,329 1,255 ,238 ,110 18,822 ,759

405,922 153 2,6532492,000 240

587,933 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,310 (Adjusted R Squared = -,079)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: ik heb het volledig winkelrek bekeken

346,078b 86 4,024 1,029 ,434 ,366 88,458 ,9882015,318 1 2015,318 515,121 ,000 ,771 515,121 1,000

3,606 1 3,606 ,922 ,339 ,006 ,922 ,159,625 1 ,625 ,160 ,690 ,001 ,160 ,068

126,245 24 5,260 1,345 ,145 ,174 32,269 ,911,556 1 ,556 ,142 ,707 ,001 ,142 ,066

84,196 21 4,009 1,025 ,437 ,123 21,521 ,74981,613 21 3,886 ,993 ,475 ,120 20,860 ,731

33,416 15 2,228 ,569 ,895 ,053 8,541 ,357

598,585 153 3,9124713,000 240

944,663 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,366 (Adjusted R Squared = ,010)b.

Page 161: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXV

Bijlage 3.7. : Bijkomende analyses

3.7.1 Wat vergelijken de consumenten?

a) Effect van de objectieve tijdsdruk

prijs * Winkelt hij in het experiment onder tijdsdruk ? Crosstabulation

75 42 117

62,5% 35,0% 48,8%

45 78 123

37,5% 65,0% 51,3%

120 120 240

100,0% 100,0% 100,0%

Count% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?Count% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?Count% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?

,00

1,00

prijs

Total

ja neen

Winkelt hij in hetexperiment onder

tijdsdruk ?Total

Chi-Square Tests

18,161b 1 ,00017,077 1 ,00018,398 1 ,000

,000 ,000

18,086 1 ,000

240

Pearson Chi-SquareContinuity Correctiona

Likelihood RatioFisher's Exact TestLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)Exact Sig.(2-sided)

Exact Sig.(1-sided)

Computed only for a 2x2 tablea.

0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is58,50.

b.

Symmetric Measures

,275 ,000,275 ,000240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Page 162: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXVI

prijs per eenheid * Winkelt hij in het experiment onder tijdsdruk ? Crosstabulation

79 57 136

65,8% 47,5% 56,7%

41 63 104

34,2% 52,5% 43,3%

120 120 240

100,0% 100,0% 100,0%

Count

% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?

Count% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?Count% within Winkelt hijin het experimentonder tijdsdruk ?

,00

1,00

prijs pereenheid

Total

ja neen

Winkelt hij in hetexperiment onder

tijdsdruk ?Total

Chi-Square Tests

8,213b 1 ,0047,483 1 ,0068,264 1 ,004

,006 ,003

8,178 1 ,004

240

Pearson Chi-SquareContinuity Correctiona

Likelihood RatioFisher's Exact TestLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)Exact Sig.(2-sided)

Exact Sig.(1-sided)

Computed only for a 2x2 tablea.

0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is52,00.

b.

Symmetric Measures

,185 ,004

,185 ,004240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Page 163: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXVII

b) Effect van de gepercipieerde tijdsdruk

Crosstab

21 13 5 6 6 14 3 68

24,4% 32,5% 20,0% 23,1% 20,0% 56,0% 37,5% 28,3%65 27 20 20 24 11 5 172

75,6% 67,5% 80,0% 76,9% 80,0% 44,0% 62,5% 71,7%86 40 25 26 30 25 8 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count% within STIJD7

Count% within STIJD7Count

% within STIJD7

,00

1,00

aantal variaties

Total

1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00STIJD7

Total

Chi-Square Tests

12,981a 6 ,04312,045 6 ,061

2,787 1 ,095

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

1 cells (7,1%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 2,27.

a.

Symmetric Measures

,233 ,043,233 ,043240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Crosstab

30 20 11 14 17 19 6 11734,9% 50,0% 44,0% 53,8% 56,7% 76,0% 75,0% 48,8%

56 20 14 12 13 6 2 12365,1% 50,0% 56,0% 46,2% 43,3% 24,0% 25,0% 51,3%

86 40 25 26 30 25 8 240

100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Count

% within STIJD7Count% within STIJD7

Count% within STIJD7

,00

1,00

prijs

Total

1,00 2,00 3,00 4,00 5,00 6,00 7,00

STIJD7

Total

Page 164: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXVIII

c) Effect van de uitgebreidheid van de productcategorie

Chi-Square Tests

17,529a 6 ,00818,081 6 ,006

15,349 1 ,000

240

Pearson Chi-SquareLikelihood RatioLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)

2 cells (14,3%) have expected count less than 5. Theminimum expected count is 3,90.

a.

Symmetric Measures

,270 ,008,270 ,008240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Crosstab

21 10 31

17,5% 8,3% 12,9%

99 110 209

82,5% 91,7% 87,1%

120 120 240

100,0% 100,0% 100,0%

Count

% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?Count

% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?Count% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?

,00

1,00

opvallendheidmerk

Total

spar match

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

Total

Chi-Square Tests

4,482b 1 ,0343,704 1 ,0544,569 1 ,033

,053 ,026

4,463 1 ,035

240

Pearson Chi-SquareContinuity Correctiona

Likelihood RatioFisher's Exact TestLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)Exact Sig.(2-sided)

Exact Sig.(1-sided)

Computed only for a 2x2 tablea.

0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is15,50.

b.

Page 165: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXIX

Symmetric Measures

,137 ,034,137 ,034240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Crosstab

27 15 42

22,5% 12,5% 17,5%

93 105 198

77,5% 87,5% 82,5%

120 120 240

100,0% 100,0% 100,0%

Count% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?Count% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?Count% within Waar winkelt hijtijdens het experiment ?

,00

1,00

opvallendheidverpakking

Total

spar match

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

Total

Chi-Square Tests

4,156b 1 ,0413,492 1 ,0624,205 1 ,040

,061 ,030

4,139 1 ,042

240

Pearson Chi-SquareContinuity Correction a

Likelihood RatioFisher's Exact TestLinear-by-LinearAssociationN of Valid Cases

Value df

Asymp.Sig.

(2-sided)Exact Sig.(2-sided)

Exact Sig.(1-sided)

Computed only for a 2x2 tablea.

0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is21,00.

b.

Page 166: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXX

3.7.2. Invloed van merkentrouwheid op de gepercipieerde tijdsdruk

Between-Subjects Factors

ja 120

neen 120

spar 120match 120

274

10948

10746

121113

91212

8172117101512

1,00

2,00

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?

1,002,00

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

1,001,501,752,002,252,502,753,003,253,503,754,004,254,504,755,005,255,505,756,006,256,506,757,00

STROUWH

ValueLabel N

Symmetric Measures

,132 ,041

,132 ,041240

PhiCramer's V

Nominal byNominal

N of Valid Cases

ValueApprox.

Sig.

Not assuming the null hypothesis.a.

Using the asymptotic standard error assuming the nullhypothesis.

b.

Page 167: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXI

3.7.3. Merkentrouw als covariaat bij het testen van de beïnvloedende variabelen op hetaankoopgedrag

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de gepercipieerde tijdsdruk

739,592b 83 8,911 7,333 ,000 ,796 608,628 1,0001738,220 1 1738,220 1430,423 ,000 ,902 1430,423 1,000

429,846 1 429,846 353,730 ,000 ,694 353,730 1,000,838 1 ,838 ,690 ,408 ,004 ,690 ,131

37,960 23 1,650 1,358 ,140 ,167 31,238 ,9073,587E-02 1 3,587E-02 ,030 ,864 ,000 ,030 ,053

49,918 21 2,377 1,956 ,011 ,208 41,079 ,98118,295 21 ,871 ,717 ,811 ,088 15,056 ,546

22,089 15 1,473 1,212 ,268 ,104 18,177 ,741

189,568 156 1,2153391,563 240

929,160 239

SourceCorrected ModelInterceptEXPTIJDSEXPWINKESTROUWHEXPTIJDS * EXPWINKEEXPTIJDS * STROUWHEXPWINKE * STROUWHEXPTIJDS * EXPWINKE* STROUWHErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,796 (Adjusted R Squared = ,687)b.

Between-Subjects Factors

ja 120neen 120spar 120match 120ja 120neen 120

1,002,00

is de aankoopvertrouwd?

1,002,00

Waar winkelt hij tijdenshet experiment ?

1,002,00

Winkelt hij in hetexperiment ondertijdsdruk ?

ValueLabel N

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: grondig en uitvoerig keuzeproces

239,792b 8 29,974 56,470 ,000 ,662 451,764 1,000940,360 1 940,360 1771,623 ,000 ,885 1771,623 1,000222,657 1 222,657 419,482 ,000 ,645 419,482 1,000

2,129 1 2,129 4,011 ,046 ,017 4,011 ,514,109 1 ,109 ,205 ,652 ,001 ,205 ,074

1,447 1 1,447 2,726 ,100 ,012 2,726 ,376,281 1 ,281 ,530 ,467 ,002 ,530 ,112

1,089 1 1,089 2,052 ,153 ,009 2,052 ,2971,460 1 1,460 2,750 ,099 ,012 2,750 ,379

,241 1 ,241 ,453 ,501 ,002 ,453 ,103

122,612 231 ,5312978,938 240

362,404 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,662 (Adjusted R Squared = ,650)b.

Page 168: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de prijs was de bepalende input voor keuze

90,836b 8 11,354 7,661 ,000 ,210 61,290 1,000430,018 1 430,018 290,148 ,000 ,557 290,148 1,000

68,776 1 68,776 46,406 ,000 ,167 46,406 1,00010,653 1 10,653 7,188 ,008 ,030 7,188 ,761

7,529E-02 1 7,529E-02 ,051 ,822 ,000 ,051 ,0563,435 1 3,435 2,318 ,129 ,010 2,318 ,329

,146 1 ,146 ,099 ,754 ,000 ,099 ,061,704 1 ,704 ,475 ,491 ,002 ,475 ,105

1,816 1 1,816 1,226 ,269 ,005 1,226 ,197

,525 1 ,525 ,354 ,552 ,002 ,354 ,091

342,357 231 1,4822021,111 240433,193 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKE

EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,210 (Adjusted R Squared = ,182)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: grondig en uitvoerig keuzeproces

280,524b 87 3,224 5,986 ,000 ,774 520,758 1,000596,275 1 596,275 1106,910 ,000 ,879 1106,910 1,000146,086 1 146,086 271,191 ,000 ,641 271,191 1,000

9,652E-02 1 9,652E-02 ,179 ,673 ,001 ,179 ,071,206 1 ,206 ,382 ,537 ,003 ,382 ,094

9,790 24 ,408 ,757 ,784 ,107 18,174 ,613,665 1 ,665 1,235 ,268 ,008 1,235 ,197

8,132 21 ,387 ,719 ,809 ,090 15,095 ,54614,056 21 ,669 1,243 ,224 ,147 26,093 ,848

10,851 15 ,723 1,343 ,183 ,117 20,144 ,794

81,880 152 ,5392978,938 240

362,404 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,774 (Adjusted R Squared = ,645)b.

Page 169: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXIII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de merknaam was de voornaamste input voor de keuze

113,837b 8 14,230 10,301 ,000 ,263 82,412 1,000

138,826 1 138,826 100,502 ,000 ,303 100,502 1,00085,082 1 85,082 61,595 ,000 ,211 61,595 1,000

6,289E-02 1 6,289E-02 ,046 ,831 ,000 ,046 ,055

2,951 1 2,951 2,136 ,145 ,009 2,136 ,3073,789 1 3,789 2,743 ,099 ,012 2,743 ,378

5,563 1 5,563 4,028 ,046 ,017 4,028 ,515,982 1 ,982 ,711 ,400 ,003 ,711 ,134

2,248 1 2,248 1,628 ,203 ,007 1,628 ,246

1,443 1 1,443 1,045 ,308 ,005 1,045 ,175

319,085 231 1,381

4453,667 240432,922 239

SourceCorrected Model

InterceptSTROUWH

EXPVERTREXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDS

EXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDS

ErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,263 (Adjusted R Squared = ,237)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de prijs was de bepalende input voor keuze

204,452b 87 2,350 1,562 ,008 ,472 135,860 1,000308,875 1 308,875 205,250 ,000 ,575 205,250 1,00063,211 1 63,211 42,004 ,000 ,217 42,004 1,000

8,512 1 8,512 5,656 ,019 ,036 5,656 ,6579,973E-02 1 9,973E-02 ,066 ,797 ,000 ,066 ,058

27,491 24 1,145 ,761 ,780 ,107 18,268 ,6163,333 1 3,333 2,215 ,139 ,014 2,215 ,316

38,441 21 1,831 1,216 ,245 ,144 25,544 ,83821,908 21 1,043 ,693 ,835 ,087 14,558 ,526

30,006 15 2,000 1,329 ,191 ,116 19,940 ,789

228,740 152 1,5052021,111 240433,193 239

SourceCorrected ModelIntercept

STROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE

EXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,472 (Adjusted R Squared = ,170)b.

Page 170: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXIV

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: AANTALVG

49,060b 8 6,132 1,275 ,257 ,042 10,201 ,5811815,597 1 1815,597 377,522 ,000 ,620 377,522 1,000

3,097 1 3,097 ,644 ,423 ,003 ,644 ,126,149 1 ,149 ,031 ,861 ,000 ,031 ,054

3,491 1 3,491 ,726 ,395 ,003 ,726 ,13636,454 1 36,454 7,580 ,006 ,032 7,580 ,783

,128 1 ,128 ,027 ,870 ,000 ,027 ,0531,904 1 1,904 ,396 ,530 ,002 ,396 ,0961,701 1 1,701 ,354 ,553 ,002 ,354 ,091

,153 1 ,153 ,032 ,858 ,000 ,032 ,054

1110,936 231 4,80917183,000 240

1159,996 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,042 (Adjusted R Squared = ,009)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: AANTALVG

448,148b 87 5,151 1,100 ,302 ,386 95,693 ,9931300,372 1 1300,372 277,667 ,000 ,646 277,667 1,000

17,253 1 17,253 3,684 ,057 ,024 3,684 ,4791,209 1 1,209 ,258 ,612 ,002 ,258 ,080

6,438E-02 1 6,438E-02 ,014 ,907 ,000 ,014 ,052185,715 24 7,738 1,652 ,037 ,207 39,656 ,967

,205 1 ,205 ,044 ,835 ,000 ,044 ,05566,930 21 3,187 ,681 ,847 ,086 14,292 ,516

126,898 21 6,043 1,290 ,190 ,151 27,096 ,866

96,437 15 6,429 1,373 ,167 ,119 20,592 ,805

711,848 152 4,68317183,000 240

1159,996 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,386 (Adjusted R Squared = ,035)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de merknaam was de voornaamste input voor de keuze

187,147b 87 2,151 1,330 ,063 ,432 115,742 ,99992,436 1 92,436 57,167 ,000 ,273 57,167 1,00055,764 1 55,764 34,487 ,000 ,185 34,487 1,000

,494 1 ,494 ,305 ,581 ,002 ,305 ,0851,502 1 1,502 ,929 ,337 ,006 ,929 ,160

31,869 24 1,328 ,821 ,706 ,115 19,709 ,6612,806 1 2,806 1,735 ,190 ,011 1,735 ,258

12,064 21 ,574 ,355 ,996 ,047 7,461 ,25618,657 21 ,888 ,549 ,945 ,071 11,539 ,411

18,340 15 1,223 ,756 ,724 ,069 11,343 ,482

245,774 152 1,6174453,667 240

432,922 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,432 (Adjusted R Squared = ,107)b.

Page 171: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXV

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de verpakking speelde een rol bij mijn keuze

38,986b 8 4,873 1,671 ,106 ,055 13,371 ,724299,884 1 299,884 102,854 ,000 ,308 102,854 1,000

7,057 1 7,057 2,420 ,121 ,010 2,420 ,341

,647 1 ,647 ,222 ,638 ,001 ,222 ,0766,977 1 6,977 2,393 ,123 ,010 2,393 ,338

14,542 1 14,542 4,988 ,026 ,021 4,988 ,6048,001 1 8,001 2,744 ,099 ,012 2,744 ,3781,775 1 1,775 ,609 ,436 ,003 ,609 ,121,517 1 ,517 ,177 ,674 ,001 ,177 ,070

1,380 1 1,380 ,473 ,492 ,002 ,473 ,105

673,510 231 2,9162807,000 240712,496 239

SourceCorrected ModelIntercept

STROUWHEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE

EXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,055 (Adjusted R Squared = ,022)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: de verpakking speelde een rol bij mijn keuze

324,536b 87 3,730 1,462 ,021 ,455 127,151 1,000167,254 1 167,254 65,529 ,000 ,301 65,529 1,000

,289 1 ,289 ,113 ,737 ,001 ,113 ,063,559 1 ,559 ,219 ,641 ,001 ,219 ,075

4,251 1 4,251 1,665 ,199 ,011 1,665 ,250128,912 24 5,371 2,104 ,004 ,249 50,507 ,994

10,861 1 10,861 4,255 ,041 ,027 4,255 ,53630,568 21 1,456 ,570 ,933 ,073 11,976 ,42859,727 21 2,844 1,114 ,339 ,133 23,401 ,794

79,307 15 5,287 2,071 ,014 ,170 31,072 ,957

387,959 152 2,5522807,000 240712,496 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKE

SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDD

EXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,455 (Adjusted R Squared = ,144)b.

Page 172: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXVI

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: alle merken heb ik met elkaar vergeleken

140,078b 8 17,510 9,031 ,000 ,238 72,251 1,000600,844 1 600,844 309,910 ,000 ,573 309,910 1,000120,744 1 120,744 62,279 ,000 ,212 62,279 1,000

,826 1 ,826 ,426 ,515 ,002 ,426 ,1001,159E-02 1 1,159E-02 ,006 ,938 ,000 ,006 ,051

6,502 1 6,502 3,353 ,068 ,014 3,353 ,4464,655 1 4,655 2,401 ,123 ,010 2,401 ,339,365 1 ,365 ,188 ,665 ,001 ,188 ,072,291 1 ,291 ,150 ,699 ,001 ,150 ,067

,973 1 ,973 ,502 ,479 ,002 ,502 ,109

447,856 231 1,9392492,000 240587,933 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDSErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,238 (Adjusted R Squared = ,212)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: alle merken heb ik met elkaar vergeleken

272,168b 87 3,128 1,506 ,014 ,463 131,013 1,000400,189 1 400,189 192,639 ,000 ,559 192,639 1,00090,157 1 90,157 43,399 ,000 ,222 43,399 1,000

8,697E-02 1 8,697E-02 ,042 ,838 ,000 ,042 ,055,471 1 ,471 ,227 ,634 ,001 ,227 ,076

34,308 24 1,430 ,688 ,858 ,098 16,515 ,5585,347 1 5,347 2,574 ,111 ,017 2,574 ,357

35,656 21 1,698 ,817 ,695 ,101 17,164 ,61834,315 21 1,634 ,787 ,733 ,098 16,518 ,596

24,475 15 1,632 ,785 ,692 ,072 11,781 ,501

315,766 152 2,0772492,000 240587,933 239

SourceCorrected ModelInterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,463 (Adjusted R Squared = ,156)b.

Page 173: De invloed van gepercipieerde tijdsdruk op het ...lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/000/734/162/RUG01... · I WOORD VOORAF Het maken van een scriptie vereist vele uren arbeid en energie.

LXXVII

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: ik heb het volledig winkelrek bekeken

221,768b 8 27,721 8,858 ,000 ,235 70,866 1,000802,225 1 802,225 256,350 ,000 ,526 256,350 1,000

80,072 1 80,072 25,587 ,000 ,100 25,587 ,999,820 1 ,820 ,262 ,609 ,001 ,262 ,080,972 1 ,972 ,310 ,578 ,001 ,310 ,086

110,953 1 110,953 35,455 ,000 ,133 35,455 1,000,400 1 ,400 ,128 ,721 ,001 ,128 ,065

,642 1 ,642 ,205 ,651 ,001 ,205 ,0741,466 1 1,466 ,469 ,494 ,002 ,469 ,105

2,526 1 2,526 ,807 ,370 ,003 ,807 ,146

722,894 231 3,129

4713,000 240944,663 239

SourceCorrected Model

InterceptSTROUWHEXPVERTREXPWINKEEXPTIJDS

EXPVERTR * EXPWINKEEXPVERTR * EXPTIJDSEXPWINKE * EXPTIJDSEXPVERTR * EXPWINKE* EXPTIJDS

ErrorTotalCorrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,235 (Adjusted R Squared = ,208)b.

Tests of Between-Subjects Effects

Dependent Variable: ik heb het volledig winkelrek bekeken

455,975b 87 5,241 1,630 ,004 ,483 141,825 1,000624,092 1 624,092 194,116 ,000 ,561 194,116 1,000109,898 1 109,898 34,182 ,000 ,184 34,182 1,000

1,069 1 1,069 ,333 ,565 ,002 ,333 ,088,861 1 ,861 ,268 ,606 ,002 ,268 ,081

111,245 24 4,635 1,442 ,097 ,185 34,601 ,9347,295E-02 1 7,295E-02 ,023 ,880 ,000 ,023 ,053

83,421 21 3,972 1,236 ,230 ,146 25,947 ,84687,696 21 4,176 1,299 ,184 ,152 27,277 ,868

38,821 15 2,588 ,805 ,671 ,074 12,075 ,514

488,687 152 3,2154713,000 240944,663 239

SourceCorrected ModelIntercept

STROUWHEXPVERTREXPWINKESSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE

EXPVERTR * SSUTIJDDEXPWINKE * SSUTIJDDEXPVERTR * EXPWINKE* SSUTIJDDErrorTotal

Corrected Total

Type IIISum ofSquares df

MeanSquare F Sig.

EtaSquared

Noncent.Parameter

ObservedPowera

Computed using alpha = ,05a.

R Squared = ,483 (Adjusted R Squared = ,187)b.