De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

26
21 mei 2010 1 De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid Tom Goosen Directeur Justitiehuis Turnhout Bron: I. Van der Straete en J. Put (‘beroepsgeheim en hulpverlening’)

description

De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid. Tom Goosen Directeur Justitiehuis Turnhout Bron: I. Van der Straete en J. Put (‘beroepsgeheim en hulpverlening’). Beroepsgeheim. Wettelijk kader van beroepsgeheim Uitzonderingen beroepsgeheim - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

Page 1: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 1

De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

Tom Goosen Directeur Justitiehuis TurnhoutBron: I. Van der Straete en J. Put (‘beroepsgeheim en hulpverlening’)

Page 2: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 2

Beroepsgeheim

Wettelijk kader van beroepsgeheim Uitzonderingen beroepsgeheim Beroepsgeheim versus discretieplicht Gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim Beschikking over het beroepsgeheim De impact van het BG op de uitwerking

van een integraal veiligheidsbeleid

Page 3: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 3

Wettelijk kader: Art. 458 Sw

“Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd en deze bekendmaken

buiten het geval dat ze worden opgeroepen om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen kenbaar te maken,

worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en een geldboete van honderd tot vijfhonderd euro”.

Page 4: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 4

Wettelijk kader: Art. 458 Sw – algemeen Beroepsgeheim heeft een publiekrechtelijk karakter (relatie hulpverlener –staat) Beroepsgeheim dateert van 1867 is ontstaan vanuit een individueel en

maatschappelijk belang (toegankelijkheid van bv. de welzijnszorg) Beroepsgeheim is ontstaan vanuit een absolute interpretatie (beroepsgeheim

staat boven elk ander openbaar of particulier belang waar nog de overheid, hulpverlener of cliënt aan kan raken)

Beroepsgeheim evolueert naar een meer pragmatische en functionalistische invulling waarbij de cliënt centraal komt te staan

Een meer horizontale maatschappij waarbij wordt samengewerkt in het belang van de cliënt Meer geformaliseerde samenwerkingsverbanden tussen verschillende

hulpverleners/partners Emancipatie van de cliënt zelf Informatisering van dossiers

Page 5: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 5

Art. 458 Sw: toepassingsgebied

- Personen die belast zijn met een vertrouwensopdracht en deze hoedanigheid van vertrouwensfiguur vloeit voort uit het beroep of de staat die zij vervullen

Criterium: noodzakelijke vertrouwensfiguren Ruim toepassingsgebied: ook vrijwilligers, stagiairs, ondersteunend personeel,

inspecteurs, pleeggezinnen- Geen limitatieve lijst van beroepen

- Bijzondere wettelijke bepalingen O.C.M.W.-Wet: art. 50 Jeugdbeschermingswet Decreten Bijzondere Jeugdbijstand CLB-decreet Decreet Geestelijke Gezondheidszorg Decreet Algemeen Welzijnswerk …

Page 6: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 6

Art. 458 Sw: knelpunten in het toepassingsgebied Ondersteunend personeel (secretariaat, onderhoudspersoneel…):

soms vertrouwensfiguur maar NOOIT noodzakelijke vertrouwensfiguur

=> geen beroepsgeheim, wel discretieplicht

=> geen zwijgrecht voor rechter: informatiestroom tot minimum beperken uitz.: beroepsgeheim in bijzondere wettelijke bepaling

Hulpverleners met dubbele hoedanigheid (bv. justitieassistenten): Geen beroepsgeheim t.a.v. opdrachtgever; alles wat verband houdt met opdracht moet

worden gerapporteerd Vertrouwensrelatie versus beroepsrelatie

nood aan strikte afbakening van mandaat cliënt bij aanvang in kennis stellen van mandaat en van rapportageplicht aan

opdrachtgever

Page 7: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 7

Art. 458 Sw: geheim

alles wat uitdrukkelijk of stilzwijgend aan de hulpverlener werd toevertrouwd

ook wat wordt gezien of gehoordook informatie over derdenook na beëindiging vertrouwensrelatieniet: geanonimiseerde informatie (bv.

situatiebeschrijving in algemene termen)

Page 8: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 8

Art. 458 Sw: bekendmaking

Aan één of meerdere personen, andere dan de cliënt

Wijze van bekendmaking is niet relevant:

mondeling, laten meekijken op computerscherm, doorgeven van document of dossier, e-mail…

Ook bevestiging van reeds bekend feit Bijzonderheden: ouders, leidinggevenden

Page 9: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 9

Beroepsgeheim en discretieplicht

Discretieplicht: “verplichting om bij het uitoefenen van een ambt of functie geen gegevens vrij te geven aan anderen dan diegenen die gerechtigd zijn er kennis van te nemen”

Op éénzelfde hulpverlener kan zowel beroepsgeheim als discretieplicht rusten

Page 10: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 10

Discretieplicht en beroepsgeheim verschilpunten In belang van de dienst of

onderneming (geen maatschappelijk belang)

Krijgen geen informatie ten persoonlijken titel (geen vertrouwensrelatie)

Geldt niet t.a.v. collega’s of overste

Geen zwijgrecht t.a.v. rechter

Arbeids- of tuchtrechtelijke sanctie of schadevergoeding

In belang van vertrouwensrelatie

Geldt t.a.v. van iedereen Zwijgrecht Strafsanctie

Page 11: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 11

Uitzonderingen beroepsgeheim

Artikel 458 Sw. Artikel 458bis Sw. Rechtspraak Rechtsleer

Page 12: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 12

Uitzonderingen BG: art. 458 Sw.: getuigenis in rechte

“…buiten het geval dat ze worden opgeroepen om in rechte of voor een getuigenis af te leggen…” tav (onderzoeks)rechter; niet t.a.v. politie of parketspreekrecht én zwijgrechtzwijgen of spreken:

hulpverlener beslist (belang van de cliënt) toetsing door rechtbank (misbruik van zwijgrecht)

Page 13: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 13

Uitzonderingen BG: art. 458 Sw. (2)

Wettelijke verplichting tot bekendmaking:“…buiten het geval dat de wet hen verplicht

die geheimen kenbaar te maken …”Bv: de algemene aangifteplicht van artikel 30 Sv

- Aangifteplicht versus geheimhoudingsplicht- Problematiek ‘schuldig verzuim’ (art 422 bis

Sw)

Page 14: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 14

Uitzonderingen BG: artikel 458bis Sw.

Mogelijkheid tot aangifte bij parket van kindermishandeling of –verwaarlozing mits bepaalde voorwaarden

=> voor intrafamiliaal misbruik of mishandeling

Page 15: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 15

Uitzonderingen BG: rechtspraak

Aangifte van strafbare feiten ? slachtoffer is cliënt dader is geen cliënt

Noodtoestand (rechtvaardigingsgrond)Doorbreken van BG is noodtoestand indien:enige mogelijkheid tot vrijwaring van een hogerewaarde die bedreigd wordt door actueel en ernstig gevaar

=>Cassatie acht de bescherming van de fysieke of seksuele integriteit hoger dan bescherming BG

Page 16: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 16

Uitzonderingen BG: rechtspraak (2)

Eigen verdediging van hulpverlener equality of arms: om zich optimaal te kunnen

verdedigen moet informatie doorstromen naar advocaat en andere procespartijen

Dwaling schulduitsluitingsgrond: feit blijft strafbaar

maar dader wordt verontschuldigd

Page 17: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 17

Gedeeld beroepsgeheim: uitzondering BG vanuit de rechtsleer (1)

Geen wettelijke basis voor de toepassing van het gedeeld beroepsgeheim

Enkel t.a.v. collega’s die ook gebonden zijn aan het beroepsgeheim (met dezelfde beroepsfinaliteit) en in het belang van de hulpverlening (betrokken in het hulpverleningstraject)

De geïnformeerde cliënt

Page 18: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 18

Gezamenlijk beroepsgeheim: uitzondering BG vanuit de rechtsleer (2) Heeft betrekking op het ‘team’ van

hulpverleners als dusdanig in plaats van op elk teamlid afzonderlijk.

Belang van de ‘relevantiefilter’ ‘team’ als duidelijk afgelijnde

hulpverleningseenheid (verschil gedeeld beroepsgeheim)

Page 19: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 19

Instemming van de cliënt: uitzondering BG vanuit de rechtsleer (3)

Beschikking over het beroepsgeheim Kan de cliënt de hulpverlening bevrijden of

ontslaan van zijn geheimhoudingsplicht? Instemming van de cliënt:

weinig erkenning in rechtspraakkrijgt steeds meer bijval in de rechtsleersijpelt door in wetgeving

Page 20: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 20

Beschikking over het beroepsgeheim (3)

Instemming van de cliënt enkel aanvaardbaar indien:VoorafgaandVrijSpecifiekGeïnformeerdUitdrukkelijk

Page 21: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 21

BG en het integraal veiligheidsbeleid

Meer diensten, functies, finaliteiten en beroepsgroepen betrokken bij één concreet dossier Horizontale samenwerking inzake welzijnsproblemen

(politie, hulpverlening en justitie) ‘Vertroebelen’ van beroepsfinaliteiten (bv. politie)

Veel verwarring rond begrippen gedeeld en gezamenlijk

beroepsgeheim, discretieplicht, …

Page 22: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 22

BG en het integraal veiligheidsbeleid (2) Geen of weinig wettelijke ondersteuning voor de

regeling van informatiestromen Samenwerkingsakkoord ‘daders seksueel misbruik’:

regeling van de informatiestromen tussen justitie en de hulpverlening

Data en uren van de gemaakte afspraken Afwezigheden die niet gerechtvaardigd waren Eenzijdig stopzetten van de behandeling door de betrokken persoon Mate waarin betrokken persoon een inspanning levert om nuttig

gebruik te maken van de begeleidingssessies Situaties van acute sociale gevaarlijkheid met ernstig risico voor

derden

Page 23: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 23

BG en het integraal veiligheidsbeleid (3) Nood aan actualisering van de wetgeving inzake

beroepsgeheim in het belang van de individuele cliënt

Notie ‘beschikking over het beroepsgeheim’ Specifieke aandacht voor de gedwongen hulpverlening (respect

voor het beroepsgeheim, opnameverplichting na advies,…) met oog voor de veranderde maatschappelijke context

Meer kennis en respect voor elkaars werkwijze doorheen de verschillende beroepsfinaliteiten

Gevaar van vertroebeling van de beroepsfinaliteiten Werken aan samenwerkingsakkoorden

Page 24: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 24

BG en het integraal veiligheidsbeleid (4) Toename van ‘veiligheidsprojecten’ op lokaal vlak

Te weinig kennis en samenwerking m.b.t. de bestaande alternatieve maatregelen → druk vanuit de burgers op het lokale beleid om ‘iets’ te ondernemen tegen ‘criminaliteit’

Probleem van ‘straffeloosheid’

Voorbeeld: Project ‘veelplegers’ ger. ar. Turnhout Politie, parket, stadsbestuur, OCMW en hulpverlening Documenten

Beknopt voorlichtingsverslag (justitiehuis) Instemmingsverklaring over de ‘toegankelijkheid’ van deze documenten

Zorgplan Evaluatie

Page 25: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 25

BG en het integraal veiligheidsbeleid (5)

Zorgplan (hulpverlening) Omschrijving zorgtraject met doelstellingen en

einddatum Veelpleger overhandigt dit document aan de case-

manager Evaluatie

Aanwezigheden Reden afwezigheid Meewerken van de cliënt Stopzetting op initiatief van de cliënt Positieve afronding

Page 26: De impact van het beroepsgeheim op de uitwerking van een integraal veiligheidsbeleid

21 mei 2010 26

BG en het integraal veiligheidsbeleid (6)

Nadeel van het project veelplegers Doorkruisen met de praktijk van de justitiehuizen

(bemiddeling in strafzaken, elektronisch toezicht, probatie,…)

Geen eenheid in de ‘trajectbegeleiding’ Geen wettelijk kader van het project

Rechtswaarborgen?