De hersenen

en het zenuwstelsel

• Zenuwstelsel speelt een rol bij:– Gedrag– Regeling van processen

in je lichaam

• Centraal zenuwstelsel (CZS in nl,CNS in eng)– Grote hersenen– Kleine hersenen– Hersenstam– ruggenmerg

• Perifeer zenuwstelsel– zenuwen

1 = tussenwervelschijf

2 = wervel

3 = ruggenmerg

4 = ruggenmergszenuw

4

Witte stof (schors) uitlopers schakelcellen

Grijze stof (merg) cellichamen van

schakelcellen en motorische zenuwcellen

Ruggenmerg

Zenuwknoop (spinale ganglia) liggen sensorische zenuwcellen

De Hersenen

Grote hersenen

(cerebrum)Kleine hersenen

cerebellum

1 = Schors grijze stof cellichamen van schakelcellen

2 = Merg witte stof uitlopers van schakelcellen

Om hersenen liggen drie hersenvliezen voor bescherming en bloedvoorziening

Grote hersenen

1. Sensorische centra:impulsen verwerken

(+ bewustwording)

2. Motorische centra: ontstaan impulsen voor bewuste bewegingen

Centrale groeve

Andere onderdelen van grote hersenen:

Limbisch systeem: oa geheugen, emoties enz. (in nauw contact met andere hersenonderdelen) - Amygdala: angst, emotie - Hippocampus: oa geheugen - Thalamus en hypothalamus - Reukhersenen

Contact van hypothalamus met hypofyse

De cortex: sensorische en motrische gebieden

Kleine hersenen

Coördinatie van alle bewegingen (o.a. evenwicht)

De Hersenstam• Is voortzetting van ruggenmerg • Bestaat uit

– middenhersenen, – pons – Verlengde merg

• Bevat centra van autonome zenuwstelsel o.a. voor ademhaling, lichaamstemperatuur

• Aantal reflexen verloopt via hersenstam o.a. pupilreflex

• Let op: via hersenstam worden impulsen van linkerlichaamshelft geleid naar de rechterhersenhelft.

Zenuwen die via de hersenstam de

hersenen verlaten

•12 paar hersenzenuwen

•31 paar ruggemergzenuwen

•Motorische zenuwen

•Sensorische zenuwen

Verwerking van informatie?

prikkel impuls CZS impuls Spieren of klieren

Ontvangen door zintuigcellen

Geleid door zenuwcellen

Geleid door zenuwcellen

Ontvangen impuls en voeren actie uit

receptor conductor conductor effector

• Bouw van zenuwcellen

• De rol van zenuwcellen

De bouw van zenuwcellen

• Bouw van zenuwcellen (neuronen)– Cellichaam– Uitlopers

• Dendrieten (naar cl toe )• Axonen (van cl af )

– Kunnen myelineschede hebben

Soorten zenuwcellen

• 3 soorten zenuwcellen:

– Schakelcellen– Motorische zenuwcellen– Sensorische zenuwcellen

• Welke verschillen zie je?1. In welke richting vervoeren

ze impulsen

2. De lengte van axonen en dendrieten

3. Waar ligt het cellichaam?

Soorten zenuwcellen

• Sensorische zenuwcellen– Geleiden impulsen van receptor naar CZS toe– Cellichaam ligt dichtbij CZS– Lange dendriet, kort axon

• Motorische zenuwcellen– Geleiden impulsen van CZS af naar effector toe– Cellichaam ligt in het CZS– Korte dendriet, lang axon

• Schakelcellen– Geven impulsen van sensorisch naar motorisch– Liggen in CZS

Reflex = snelle (onbewuste) reactie op bepaalde prikkel. (bv.: pupilreflex / kniepeesreflex / hoestreflex)

Reflexen zijn belangrijk: - bij lichaamshouding - als bescherming (bv. als je per ongeluk iets heets aanraakt) - bij bewegingen / coördinatie van spieren (bv. bij lopen en fietsen)

Reflex

Kniepeesreflex

Animatie Bioplek reflexboogAnimatie Bioplek kniepeesreflex

Het zenuwstelsel

Indeling op grond van werking•Animale zenuwstelsel - staat onder invloed van de wil - verzorgd bewuste reacties en reflexen - centra liggen voornamelijk in grote hersenen

•Autonome zenuwstelsel - staat niet onder invloed van de wil - voor onbewuste functies van organen - regelt allerlei lichaamsfuncties o.a.hartslag, spijsvertering,ademhaling, nieren etc - centra in hersenstam

Hormoonstelsel veel invloed op

Autonome zenuwstelsel

Bestaat uit: 1) orthosympatisch deel 2) parasympatisch deel

Naar ieder orgaan (doelwitorgaan) gaat een orthosympatische zenuw en een parasympatische zenuw (= dubbele innervatie)

Deze hebben een tegengestelde werking

Autonome zenuwstelsel

Stimuleert organen die met activiteit te maken hebben

+ versnelling ademhaling

+ versnelling hartslag

+ verhoging dissimilatie (verbranding om energie vrij te maken)

- remt (vertraagt) spijsvertering

Orthosympatisch zenuwstelsel

Orthosympatische deel wordt vanuit het ruggenmerg (4) via de grensstrengen (5) naar de organen geleid.

Zowel links als rechts v.d. wervelkolom liggen deze ganglia

+ stimuleert spijsverteringsorganen

+ bevordert assimilatie (vormen organische stoffen voor opbouw lichaam) voor rust en herstel lijf

- remt (vertraagt) hartslag en ademhaling

Parasympatisch zenuwstelsel

Zwevende zenuwen ontspringen uit hersenstam