EEN INITIATIEF VAN DE KATHOLIEKE HOGESCHOOL VIVES I.S.M. PROVINCIE WEST-VLAANDEREN, OORLOG EN VREDE IN DE WESTHOEK, DPB BRUGGE, EEKHOUTCENTRUM, ERFGOED KORTRIJK, DAVIDSFONDS ACADEMIE E.A.

IN HET KADER VAN DE HERDENKING VAN 100 JAAR EERSTE WERELDOORLOG ORGANISEERT DE KATHOLIEKE HOGESCHOOL VIVES OP DINSDAG 21 EN WOENSDAG 22 OKTOBER 2014 HET TWEEDAAGS INTERNATIONAAL CONGRES “DE GROOTE OORLOG ANDERS BEKEKEN” IN KORTRIJK. DIT INITIATIEF IS DE OPVOLGER VAN HET SUCCESVOLLE CONGRES “DE GROOTE OORLOG HER-DACHT” DAT IN 2012 PLAATSVOND.

Op dinsdag 21 oktober 2014 staan een aantal gerenommeerde sprekers op het programma. De focus ligt op hoe verschillende samenlevingen omgaan met het fenomeen oorlog, welke impact de Groote Oorlog hierop had en welke factoren hierbij een rol spelen. We zijn zeer verheugd dat Adam Hochschild (VS), Marc Reynebeau, Anne Morelli, Georgi Verbeeck en Kaat Wils bereid werden gevonden om een lezing te geven. Als afsluiter van de eerste dag staat de schitterende voorstelling “Velden van weleer” van Kees en Chrisje Brants & The Trench Octet op het programma. Zij brengen het verhaal van de Groote Oorlog in woord, beeld en lied.

Het programma van woensdag 22 oktober 2014 bestaat uit een mix van workshops, voorstellingen en lezingen. Hierbij wordt duidelijk gemaakt hoe de Groote Oorlog heel gevarieerd vakover­schrijdend aan bod kan komen in het onderwijs en het sociaal­cultureel werk. Daarnaast kunnen ook een paar unieke voorstellingen voor het brede publiek bijgewoond worden.

Inschrijven mogelijk vanaf 1 mei 2014 via www.eekhoutcentrum.be

WWW.EEKHOUTCENTRUM.BE

ver

antw

oord

elijk

e ui

tgev

er: D

irk D

evrie

ndt ­

ont

wer

p VI

VES

dien

st c

omm

unic

atie

Programma

Dag 1 Academisch programma09.00 ­ 09.30 u Onthaal en registratie09.40 ­ 10.00 u Opening congres door • Myriam Vanlerberghe, gedeputeerde voor cultuur voor

de provincie West-Vlaanderen • Rudolf Scherpereel, schepen van ondernemen en

economie voor de stad Kortrijk10.00 ­ 10.15 u Inleiding Adam Hochschild door Wim Opbrouck 10.15 ­ 11.15 u Keynote 1: Adam Hochschild11.15 ­ 11.45 u Break11.45 ­ 12.45 u Keynote 2: Marc Reynebeau12.45 ­ 14.00 u Lunchpauze14.00 ­ 15.15 u Parallel plenaire sessies • Anne Morelli • Georgi Verbeeck • Kaat Wils15.15 ­ 15.30 u Break15.30 ­ 16.45 u Kees en Chrisje Brants & The Trench Octet: Velden van Weleer16.45 u Afsluiting dag 1 van het congres door Joris Hindryckx, algemeen directeur Katholieke Hogeschool VIVES Aansluitend netwerkreceptie

Dag 2 Mix workshops en lezingen herinneringseducatie 8.30 ­ 9.00 u Onthaal9.00 ­ 10.30 u Workshop 1: 18 keuzemogelijkheden10.30 ­ 11.00 u Break11.00 ­ 12.30 u Workshop 2: 18 keuzemogelijkheden12.30 ­ 13.30 u Lunchpauze13.30 ­ 1500 u Workshop 3: 18 keuzemogelijkheden

Doorlopend beurs met standhouders herinneringseducatie (dag 1&2).

2-DAAGS INTERNATIONAAL CONGRES HERINNERINGSEDUCATIE21 & 22 OKTOBER 2014 – KORTRIJK

DE GROOTE OORLOGANDERS BEKEKEN

MEER INFO & AANMELDEN: WWW.EEKHOUTCENTRUM.BE MEER INFO & AANMELDEN: WWW.EEKHOUTCENTRUM.BE

ADAM HOCHSCHILD (VS)

MARC REYNEBEAU

ANNE MORELLI

GEORGI VERBEECK

KAAT WILS

...

KEYNOTES:

EEN ORGANISATIE VAN: MET DE STEUN VAN:

PRIJS (inclusief congresmap, maaltijd en receptie)150 euro voor 2 dagen80 euro voor 1 dag

Studenten:75 euro voor 2 dagen 40 euro voor 1 dag

Inschrijven is mogelijk vanaf 1 mei 2014 via de website www.eekhoutcentrum.be “De Groote Oorlog anders bekeken”

LOCATIEKATHOLIEKE HOGESCHOOL VIVES gebouw ’t ForumDoorniksesteenweg 145, 8500 Kortrijk

OVERNACHTINGSMOGELIJKHEDENOvernachtingsmogelijkheden in de Westhoek kun je vinden via de website van de provincie: www.toerismewesthoek.be

AANBOD VIVES STUDENTEN: STUDENTEN NEMEN JE KLAS OVER: ZO

KAN JE GERUST HET CONGRES VOLGEN!

Omdat het voor scholen uit het lager onderwijs bijna onmogelijk is om leraren vrij te stellen van hun lesop­dracht om dit unieke evenement bij te wonen, doet de Katholieke Hogeschool VIVES, meer bepaald de le­rarenopleidingen van de campussen Brugge, Tielt en Torhout, een uitzonderlijk voorstel.Je kan je laten vervangen door één van onze 120 der-dejaarsstudenten die tijdens het congres jouw lessen overnemen. Dit onder dezelfde voorwaarden als bij ge-wone stageopdrachten. Wie twee dagen het congres bijwoont krijgt voorrang.Ben je geïnteresseerd in dit aanbod, schrijf je dan eerst online in en stuur een e­mail naar eekhout­centrum@kuleuven­kulak.be Daarna ontvang je alle praktische info.

DE GROOTEOORLOGHER-DACHT

INSCHRIJVEN IS MOGELIJK VANAF 1 MEI 2014

VIA DE WEBSITE WWW.EEKHOUTCENTRUM.BE

“DE GROOTE OORLOG ANDERS BEKEKEN”

EEN ORGANISATIE VAN: MET DE STEUN VAN:

DE GROOTE

OORLOGANDERS BEKEKEN

DE GROOTEOORLOGANDERS BEKEKEN

Naamloos-8 1 14/04/14 10:25

De invloed van WOI in de twintigste eeuw → Marc ReynebeauHet Imperial War Museum in Londen werd opgericht in 1917 en begon het Britse imperium te huldigen op een moment waarop het over zijn hoogtepunt heen was. Niet onterecht symboliseert het hoe dat wereldrijk stilaan alleen nog in een museum zou voortbestaan. Want de Eerste Wereldoorlog was niet afgelopen in 1918. De oorlog en vooral de ervaring ervan brachten tal van nieuwe ontwikkelingen op gang of versnelden er andere. Ze zouden allemaal op de meest diverse terreinen een bepalende invloed hebben op de rest van de twintigste eeuw. Imperia verkruimelden, nationalismen kregen een nieuwe dimensie, de massasamenleving kreeg vorm, de democratie kreeg een opstoot maar tegelijk werd de basis gelegd voor totalitarismen, de cultuur onderging een ontnuchtering, de sociale verhoudingen kregen een nieuwe definitie.

Marc Reynebeau is een Belgisch journalist, columnist en historicus. Hij was een tijdlang verbonden aan het weekblad Knack. Momenteel is hij senior writer bij de krant De Standaard. • DOELGROEP(EN): ALLEN

Op zoek naar gesneuvelde Belgische soldaten uit de Eerste Wereldoorlog→ Griet Brosens40.000 Belgische jongens sneuvelden in uniform tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wie waren ze? Waar kwamen ze vandaan? Wat maakten ze mee? Waar zijn ze nu? Eerst wordt uitgelegd waar je de sporen van gesneuvelde soldaten kan vinden en hoe je hun verhaal kan reconstrueren. Daarna krijg je enkele nuttige voorbeelden en tips over hoe je met hun herinnering aan de slag kan gaan, bijvoorbeeld in de klas of gemeente.Griet Brosens werkt voor het Instituut voor Veteranen-NIOOO• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK, ALLEN.

De vuige sluipmoordenaar → Ann CallensWat maakt ondanks de relatief lage dodentol chemische wapens tot zo’n taboe? Waarom wordt de inzet ervan, al van lang voor Syrië, een rode lijn genoemd? Gründlich en humanitair, zo verkochten ‘vernieuwers’ in het Duitse leger in 1915 de eerste grote gifgasaanval rond Ieper. Eerder dan te sterven, gaat de soldaat snel of traag creperen. Er is geen bloed. De ledematen zitten nog op hun plaats. De Duitse gasaanvallen waren niet gepland in Berlijn maar in Tielt, in vogelvlucht 40 km van waar op 22 april 1915 de Stinkpionieren de gasflessen opendraaiden. Uitgerekend in het kiesarrondissement van August Beernaert, die in 1909 nog de Nobelprijs voor de vrede kreeg. In deze workshop wordt het waarom en hoe -ook wetenschappelijk- van het gebruik van gas en de menselijke en militaire gevolgen ervan toegelicht.Ann Callens is lector aan de Katholieke Hogeschool VIVES• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

THE WAR POETS: Engelse frontpoëzie uit WO 1 “Since beauty is the only comfort” (Ivor Gurney)→ Linda De Clercq De Groote Oorlog en zijn literatuur blijven fascineren. Nog nooit hadden zoveel afgestudeerden van de Engelse public schools en colleges bij elkaar gezeten als aan het front. Zij schreven de dagboeken, de frontkranten en de gedichten, die vaak een totaal ander beeld van de oorlog ophingen dan de officiële bronnen. Het is niet toevallig dat, naarmate de oorlog vorderde, de betere gedichten geschreven werden. De heroïek van de oorlog was verdwenen; wat overbleef was waanzin, walging en primaire overlevingsdrang. Poëzie kon niet langer vrijblijvende schoonheid zijn. Poëzie werd een existentiële angstkreet. We lezen de belangrijkste oorlogsdichters ( Rupert Brooke, John McCrae, Siegfried Sassoon, Wilfred Owen, Edmund Blunden, Ivor Gurney, Isaac Rosenberg… ) vanuit hun visie op de bittere werkelijkheid van de oorlogswaanzin.Linda De Clercq geeft les aan het Xaveriuscollege in Borgerhout• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

Geheime codes of hoe wiskunde een oorlog kan beïnvloeden → Luc GheysensDoorsturen van gecodeerde boodschappen is belangrijk in oorlogstijd. Wiskunde speelt hierin bijna altijd een cruciale rol: de scytale (Sparta), de caesarcode (in het leger van Julius Caesar), de vigenèrecode (Franse legers), de ADFGX-code in de Eerste Wereldoorlog en de ENIGNA-code in de Tweede Wereldoorlog. Ook in het dagelijks leven hebben we voortdurend met codes te maken: in bankrekeningnummers, op bankbiljetten, streepjescodes, ISBN-nummers, ASCII-code, cryptografie bij het doorsturen van e-mails, de Da Vinci-code. Dit alles wordt op een speelse en bevattelijke manier uitgelegd. Uiteraard leggen we ook de link naar de lespraktijk.Luc Gheysens is ere-pedagogisch begeleider wiskunde, DPB Brugge.• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

De Eerste Wereldoorlog in de basisschool: leren én beleven → Christa Pacco en Christine Surmont‘100 jaar Groote oorlog’ op het programma in de basisschool en in het buitengewoon basisonderwijs? Dat is perfect mogelijk. In VIVES Campus Torhout hebben wij al heel wat ervaring met materiaal dat hiervoor gebruikt kan worden. We vertellen u graag over ‘Kleine Sam, vertel ons over de Groote Oorlog’ en over ‘Uit & Thuis’, het geïntegreerd project van onze derdejaarsstudenten. Achtergrondinformatie, leerlingen- en leerkrachtenfiches, WebQuests, vredeseducatie en activerende leer- en werkvormen voor, op en na de leeruitstap werden al voor heel wat locaties ontwikkeld en getest met klassen uit de derde graad van diverse basisscholen. Wij willen onze ervaringen en kennis graag delen met geïnteresseerde leerkrachten en directies. We bieden een overzicht van wat we waardevol en bruikbaar vinden en we geven aan wat we ter beschikking kunnen stellen. Daarmee kan de school dan zelf verder aan de slag.Christa Pacco en Christine Surmont zijn lector aan de Katholieke Hogeschool VIVES.• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN HET BUITENGEWOON BASISONDERWIJS, ALLEN.

Kortrijk 14-18. Case-study van een bezette stad in het Etappengebied. → Nicole Pannier en Greet VerschatseHoezeer het geweld aan het front de wereld ook beroerde, het leven in bezet België ging verder zijn gang. Hoe moeten we ons dat voorstellen in een middelgrote stad als Kortrijk? Zes personages belichamen deze problematiek en getuigen over hun wedervaren. In werkgroepen kunnen leerlingen uit de derde graad secundair onderwijs hiermee aan de slag. Voorstelling van de figuren (audio), bronnen, opdrachten, tijdslijn en handleiding voor de leerkracht staan online ter beschikking op www.kortrijkbezet14-18.be De makers van dit educatief dossier geven tekst en uitleg en zorgen voor transfermogelijkheden naar andere locaties.Nicole Pannier en Greet Verschatse werken bij de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk en de dienst Erfgoed Kortrijk• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

DE DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS, HEEMKUNDIGEN, ALLEN.

Een Kleine Vrede in de Groote Oorlog → Philippe Servais25 december 1914 : Kerst, een veld vol granaatputten, soldaten, een bal, een wedstrijd25 december 2014 : Kerst, hetzelfde veld, kinderen, een soldatenkruis, een bal, een wedstrijd“Alles begint bij het aanreiken van een correct historisch kader”. De grote lijnen van dit historisch verhaal worden concreter en tastbaarder door het lezen en beluisteren van de getuigenissen van een Britse, Duitse en Belgische soldaat. Het project eindigt met een actuele vraag aan de kinderen: “Hoe kunnen we dit verleden herdenken?” Kinderen ontdekken dat we, na 100 jaar, nog steeds niet veel hebben bijgeleerd. Er woeden vandaag wereldwijd 53 gewapende conflicten maar toch is er hoop. Oorlog brengt niet alleen dood en verdriet. Oorlog brengt ook het mooie in de mens naar boven. Voor één keer was voetbal geen oorlog. Al zingend en spelend trekken we samen op naar Ploegsteert (Bas-Warneton) en herbeleven dit kleine wonder. Een heuse voetbalmatch tussen vijandelijke soldaten en dit zonder scheidsrechter. Een goede voorbereiding in de klas zorgt ervoor dat het geen spel wordt. De kinderen weten waarom ze daar ter plekke voetbal spelen. Een levensles om niet vlug te vergeten.Philippe Servais is leerkracht basisonderwijs in het Onze-Lieve-Vrouwecollege Oostende.• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN HET BUITENGEWOON BASISONDERWIJS, ALLEN.

De Ieperboog: het landschap als getuige van de Groote Oorlog → Lieven StubbeIn nauwe samenwerking met landbouwers en terreinbeheerders binnen het frontlandschap, werkt de stad Ieper zeer concreet aan de inrichting, het onthaal, de ontsluiting, de duiding en de belevingswaarde van het historische frontlandschap in de Ieperboog. De historische frontboog die standhield van begin 1915 tot de zomer van 1917 vormt de basis en verbinding van het totaalproject. Om de plannen te kunnen realiseren worden gebruiks- en beheerovereenkomsten afgesloten voor inrichting en beheer van wandelpaden, plaatsen duidingselementen, behoud en beheer van historisch belangrijke graslanden met relicten, aanplanten en beheren van hagen, houtkanten, boomrijen in functie van het oorlogsverhaal. Mits de ruimtelijke erkenning als ‘erfgoedlandschap’ van de belangrijkste zones, komen er middelen vrij om deze projecten duurzaam en toekomstgericht te beheren. We tonen via uitgezocht beeldmateriaal hoe het project tot stand kwam, hoe dit concreet wordt aangepakt en hoe dit alles in nauwe samenspraak met eigenaars, beheerders landbouwers werd en wordt uitgewerkt. Door deze aanpak willen wij een zeer breed en gelaagd publiek bereiken, maar kijken we ook verder dan de periode van de herdenkingsjaren. Deze sessie toont op een didactische manier welke landschappelijke impact de oorlog gehad heeft. De herdenking van deze wereldoorlog zit immers voor altijd in de streek van Ieper gebakken! Dit alles onder het motto: géén Bokrijk, wel een levende getuige van de Groote Oorlog.Lieven Stubbe werkt voor de milieudienst Ieper• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

‘De Groote Oorlog’ bekeken door de ogen van leerlingen uit het buitengewoon onderwijs. → Marieke StubbeDeze werkwinkel focust op de verwerking van het thema Wereldoorlog I met kinderen van 12 jaar. Hierbij tonen we aan waartoe leerlingen uit het BuO in staat zijn met hun talenten en beperkingen. De werkwinkel schetst eerst tal van voorbereidende activiteiten: WERO i.v.m. WO I, lezen en bekijken van de graphic novel, opstellen van haiku’s, muzikale begeleiding, bezoeken van Ijzertoren of Dodengang… Daarna ontwikkelden we een totaalspektakel (tekst, decor, ...) waarbij we alle leerlingen betrokken en hun eigenheid voorop stond. Het werd een serene en prachtige voorstelling: het was precies alsof de leerlingen het echt meemaakten en zo werd het voor velen een bloedstollende, aangrijpende belevenis. Marieke Stubbe zal uitleggen hoe ze van dit project met haar leerlingen een succesverhaal kon maken.Marieke Stubbe is leerkracht buitengewoon basisonderwijs in ’t Brugje in Veurne• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN HET BUITENGEWOON BASISONDERWIJS, ALLEN.

Vlaamse Frontpoëzie tijdens de Groote Oorlog → Yves T’SjoenMet de Frontgeneratie wordt in literatuurhistorische overzichtswerken de generatie Vlaamse dichters-soldaten aangeduid die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan het IJzerfront vocht. Enkele dichters schreven opmerkelijke dichtbundels tijdens de turbulente jaren aan het oorlogsfront. Belangrijke namen zijn Jozef Simons, August van Cauwelaert, Filip de Pillecyn, Franz de Backer, Daan Boens en Fritz Francken. Het werk van deze dichters valt op door de klassieke poëtica en de neoromantische inslag van hun dichtwerk. Op het moment dat Paul van Ostaijen zijn eerste experimenten in bezet België ontwikkelde en in Nederland het tijdschrift Het getij (1917) is opgericht met Theo van Doesburg en Piet Mondriaan, bleven de Vlaamse dichtende frontsoldaten vasthouden aan een (vooroorlogse) romantisch-expressieve literatuuropvatting. De vernieuwing drong niet door tot de netwerken in de loopgraven van het front. De artistieke visie blijkt niet alleen uit het werk dat de frontsoldaten en -schrijvers tijdens of kort na de Groote Oorlog 14-18 publiceerden maar ook uit de poëzie die zij na de oorlog in druk gaven.In deze uiteenzetting wil Yves T’Sjoen (Vakgroep Letterkunde – Afdeling Nederlands, Universiteit Gent) even stilstaan bij de literaire productie van de Vlaamse Frontgeneratie en hoe deze over te brengen op leerlingen. • DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

DE DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

Filmproject ’14-herd18’ op tablet → Heidi TimmermanHet doel van het educatieve project is om leerkrachten en leerlingen aan de hand van een voorbereiding in de klas een overzicht te geven van wat er over WO I aanwezig is in de Westhoek en ze enthousiast te maken om een uitstap naar de Westhoek te plannen. In het kader van de herdenking van WO I kunnen de jongeren zelf een filmproject maken en moeten daarvoor bepaalde kritische en creatieve keuzes maken. Ze maken gebruik van de methodiek ‘digital story telling’. Ze leren daarbij: historische foto’s analyseren, een scenario schrijven, een film maken met bijhorende muziek. Belangrijk is hoe ze hun verhaal vertellen, vanuit welk standpunt ze dit zullen doen. Dit scherpt hun historische zin aan, maar deze vakoverschrijdende aanpak kan ook een stimulans zijn om een schoolproject rond WO I te organiseren.Heidi Timmerman is deskundige herinneringeducatie voor de provincie West-Vlaanderen.• DOELGROEP(EN) : MENSEN UIT HET ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

DE TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS.

De grote leemte. Nooit gestelde vragen over de Eerste Wereldoorlog→ Luc VanackerWaarom beginnen musea en historische boeken over de Eerste Wereldoorlog doorgaans met de Duitse inval in België? Was die oorlog toen al niet een tijdje bezig? Waarom slaat men de beginfase en de hele aanloop over? Met De grote leemte, de titel van een onlangs gepubliceerde bundel kritische opstellen, wil de auteur een antwoord geven op deze en andere nog ‘hangende zaken’. Deze workshop brengt verrassende inzichten via iconografisch beeldmateriaal. Oefeningen in kritisch denken. Is dat geen voorwaarde voor correct herdenken? “Luc Vanacker is voormalig leraar VTI Ieper• DOELGROEP(EN) : MENSEN UIT HET ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

DE TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS.

4 jaar herdenking WO I in de lagere school? Een uitdaging! → Marleen VandenbergheMet de hele school / scholengemeenschap een 4-jarig project opzetten rond WO I: hoe blijf je de kinderen boeien? We vertrekken vanuit de visie om geen nederlagen of triomfen te herdenken, geen veldtochten of doorbraken, geen winnaars of verliezers. We staan wel stil bij de oorlogservaring, en dan vooral op het persoonlijk en plaatselijk vlak. Het accent ligt op de belevenis van de oorlog: persoonlijk, plaatselijk, tastbaar. Met voor de bovenbouw een actualisatie: oorlog bestaat nog altijd. In deze sessie schetsen we het ontstaan van de idee, het opbouwen van de visie, de samenwerking met externe organisaties, de voorbereiding door de leerkrachten, de realisatie op de werkvloer én de evaluatie van het eerste project herinneringseducatie. Een praktisch voorbeeld! Marleen Vandenberghe is coördinerend directeur van de scholengemeenschap ‘Centrumscholen Dekenij Ieper’• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN HET BUITENGEWOON BASISONDERWIJS, ALLEN.

God aan het front → Hugo VerkestEr wordt gewerkt met dagboeken, gedichten en beeldmateriaal die een ander licht werpen op het pastoraal werk van de aalmoezeniers en de godsdienstbeleving van de soldaten aan de beide kanten van het front. Ook de rol van de pastoors achter het front komt aan bod. Er is ook aandacht voor de religieuze beeldvorming van de Kerstbestanden. Hugo Verkest is lector aan de Katholieke Hogeschool VIVES• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

Kinderen in bezet gebied → Aline VerbeeckMisschien maak je op dit moment plannen om in jouw klas of school te werken rond de Groote Oorlog en ben je op zoek naar inspiratie? Dan is deze duo-workshop iets voor jou! Erfgoedcel TERF en de provincie Vlaams-Brabant reiken je enkele inspirerende lesideeën aan. TERF ontwikkelde een interactieve website www.kindereninbezetgebied.be waarbij de leerlingen via getuigenissen en thema’s het dagelijkse leven tijdens WO I leren kennen. Daarnaast wordt ook een link gemaakt met kinderen in hedendaagse oorlogssituaties. De provincie Vlaams-Brabant maakte een inspiratiegids die je helpt om de Groote Oorlog een plaats te geven in je klas. In de gids vind je tientallen lesideeën die jouw leerlingen een kijk geven op het leven tijdens de Groote Oorlog. We leggen in de gids heel wat linken met de schoolomgeving, de familiegeschiedenis van leerlingen, en de wereld van lokale erfgoedactoren ( archief, heemkundige kring, erfgoedcel, …) . De inspiratiegids is geen handboek dat je van A tot Z dient te volgen. Neen, de gids heeft als doel om je een keuzemenu van vernieuwende ideeën aan te bieden. Je kiest zelf op basis van wat jouw leerlingen interesseert, wat als nuttige aanvulling dient op de handboeken die je gebruikt, wat het beste aansluit bij het niveau van je leerlingen, wat binnen jouw school een aandachtspunt is… Aline Verbeeck is verbonden aan TERF.• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS EN DE EERSTE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS, ALLEN.

Avant garde in de loopgraven

De kunstenaar als frontsoldaat → David VergauwenDe oorlog maakte het individu ondergeschikt aan het collectief: in de pas lopen was de boodschap. Voor sommige kunstenaars wiens individualiteit hun hoogste goed was, bleek dit vaak meer dan ze aankonden. In deze lezing/workshop beleven we de oorlog door de ogen van de avant-gardisten: Otto Dix schilderde gruwelijke angstdromen, Kirchner toonde de gevolgen van shell shock en Fernand Leger het verlies van individualiteit. Bij deze schilders komen vooral de psychologische gevolgen van de oorlog goed aan bod, ook na de oorlog: na de waanzin volgde de ontnuchtering. Deze ooggetuigen geven ons een waardevol beeld van het trauma van de loopgravenoorlog.David Vergauwen is licentiaat kunstwetenschappen en verbonden aan Amarant.• DOELGROEP(EN) : MENSEN UIT HET ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

DE TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS.

Vrouwen in de Groote Oorlog → Stefaan VandenbusscheLezing over de rol van bekende en minder bekende meisjes en vrouwen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De spreker wil illustreren dat de Groote Oorlog van 1914-1918 niet uitsluitend een mannelijke aangelegenheid was. Vrouwen hebben méér dan hun steentje bijgedragen in deze wereldbrand, deze Grande Guerre of Great War die een einde zou maken aan alle oorlogen. Vrouwen waren evenzeer slachtoffer. De verhalen typeren een persoon, situatie of gebeurtenis. Het ene verhaal is schrijnend, in een ander steekt dan weer wat humor. Maar elk verhaal dwingt respect af voor de rol die zoveel meisjes en vrouwen, elk op hun manier, met hun eigen achtergrond en afhankelijk van hun levensomstandigheden, noodgedwongen hebben gespeeld in die Groote Oorlog van 1914-1918.Stefaan Vandenbussche is fractiemedewerker in het Vlaams Parlement en volgt in die hoedanigheid de herdenking van ‘100 jaar Groote Oorlog’ op. • DOELGROEP(EN): ALLEN.

Nooit meer Oorlog → Sofie ViaeneDe provincie West-Vlaanderen ontwikkelde een pakket voor het basisonderwijs met als rode draad WO I. Zowel kleuterleerkrachten als leerkrachten van het lager onderwijs, kunnen hier heel wat materiaal vinden om in de klas te gebruiken. Het fotoverhaal van Emma en Emiel brengt je samen met je kleuters terug naar de tijd van WO I. Emma en Emiel zijn 2 kinderen tijdens WOI, met hun eigen, voor kleuters herkenbare, manier van kijken en beleven wat hen overkomt. De foto’s zijn historisch correct, maar zijn niet te linken aan 1 persoon (of aan elkaar). Het is de bedoeling om de leerlingen een beeld te geven van WO I, zonder dat feiten (zoals jaartal, plaatsen, of zelfs WO I…) aan bod komen. Het hoofddoel van dit project is namelijk dat elke kleuter zich kan herkennen in Emiel en Emma, en zo zichzelf herkent en meer open staat voor een thema dat niet zo voor de hand liggend is voor kleuters. Jerome Seynhaeve liet een zeer uitgebreid dagboek na, waarin hij zijn leven tijdens de oorlog zorgvuldig neerpende (en dat van zijn broer René en zijn neef André Alliet). Dit dagboek is de rode draad doorheen het pakket voor het lager onderwijs. Jerome neemt de leerlingen mee op sleeptouw, aan de hand van zijn dagboek dat verschillende thema’s binnen WOI beschrijft (vluchten, leven bij een gastfamilie in Frankrijk, rekrutering, loopgraven, dieren, gewond,…) daar worden verschillende verwerkingssuggesties aan gekoppeld. Vanaf 22 april online op www.nooitmeeroorlog.beSofie Viaene is deskundige herinneringeducatie voor de provincie West-Vlaanderen.• DOELGROEP(EN): MENSEN UIT ONDERWIJS EN SOCIAAL-CULTUREEL WERK DIE WERKEN MET LEERLINGEN UIT

HET BASISONDERWIJS, ALLEN.

1WORKSHOP

2WORKSHOP

3WORKSHOP

4WORKSHOP

5WORKSHOP

6WORKSHOP

7WORKSHOP

8WORKSHOP

9WORKSHOP

10WORKSHOP

11WORKSHOP

12WORKSHOP

13WORKSHOP

14WORKSHOP

15WORKSHOP

16WORKSHOP

17WORKSHOP

18WORKSHOP

DAG 1 / 21 oktober 2014 To End All Wars

→ Adam Hochschild The war of 1914-1918 remade the world for the worse in every possible way: it killed more than 9 million soldiers, wounded 21 million, and left millions of civilian dead as well. The bitterness and resentment it left led directly to an even larger and even more terrible conflict 20 years later. Yet when we look back on this war, we usually remember it only as a battle between two sides. We seldom pay attention to another battle that took place during those years, the battle between those--on both sides--who saw the war as a noble and necessary crusade, and those who saw it for the destructive madness it was and who refused to fight. In this centenary year, it is crucial to remember the visionaries who spoke out for peace when it was difficult and dangerous to do so.

Adam Hochschild is een Amerikaanse auteur, journalist, docent en begenadigd spreker die wereldfaam verwierf met zijn boek ‘De geest van koning Leopold II en de plundering van de Congo’. Voor zijn nieuwe alom geroemde werk “To End All Wars” (Verzet en eendracht) kreeg hij ondertussen, naast tal van andere prijzen, de prestigieuze American Academy of Arts and Letters Award.• TAAL: ENGELS • DOELGROEP(EN): ALLEN

La Première guerre mondiale et l’organisation systématique de la propagande de guerre → Anne MorelliLes puissances en guerre se sont toujours entourées d’une certaine forme de propagande clamant leur bon droit, leur victoire certaine et dépeignant l’ennemi sous des traits péjoratifs. Mais ces techniques, déjà à l’oeuvre chez les pharaons, les Romains à l’époque de Jules César ou l’Angleterre luttant contre Napoléon, ont pris une forme systématique dans les deux camps en présence lors de la Première guerre mondiale. Parallèlement à ces montages , la critique commence aussi à démonter ces manipulations. Arthur Ponsonby, avec son ouvrage “Les faussaires à l’oeuvre en temps de guerre” (Falsehood in Wartime- 1928) s’attache ainsi à démonter un certain nombre de mensonges inventés et propagés pendant la Première guerre mondiale. Ses “principes” de propagande sont encore aujourd’hui applicables aux guerres récentes.

Anne Morelli is als hoogleraar verbonden aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) waar ze vakken doceert met betrekking tot historische kritiek, Belgische overheidskwesties, godsdienstgeschiedenis, interculturele contacten en geschiedenisdidactiek. Ze publiceerde onder meer werk over de elementaire principes van de oorlogspropaganda en over internationale solidariteit. • TAAL: FRANS • DOELGROEP(EN): ALLEN

Ontroerende lessen geschiedenis? Herinneringseducatie anno 1920 en 2010→ Kaat WilsAl meteen na de Eerste Wereldoorlog nam de Belgische overheid maatregelen om de oorlogsherinnering op school levend te houden en haar te kanaliseren in vaderlandslievende veeleer dan haatdragende zin. De oorlog moest worden bestudeerd in de geschiedenisles, volgens een vast narratief dat het autoritaire Duitsland tegenover het vrijheidsminnende België plaatste. Maar de oorlog moest ook in het hart worden gedragen. Daarom werd veel belang gehecht aan de herdenking van gesneuvelden op school en aan excursies met leerlingen naar de frontstreek, ‘ de meest ontroerende lessen die ze in hun leven ooit krijgen’. In hoeverre vormen deze herinneringspraktijken uit het interbellum een voorloper van het hedendaagse fenomeen ‘herinneringseducatie’? Sinds 2010 wordt elke school in de Vlaamse Gemeenschap immers geacht aan ‘herinneringseducatie’ te doen. Concreet wordt verwacht dat leerlingen – ook buiten het vak geschiedenis – ‘lessen trekken uit historische en actuele voorbeelden van onverdraagzaamheid, racisme en xenofobie’. En hoe zinvol zijn dergelijke ambities vanuit een historisch en geschieddidactisch perspectief?

Kaat Wils studeerde geschiedenis en wijsbegeerte aan de U.C.L., de K.U. Leuven en Brown University (Rhode Island, Verenigde Staten). Zij is hoofddocent aan de K.U.Leuven en coördineert er samen met Karel Van Nieuwenhuyse de Lerarenopleiding Geschiedenis.• DOELGROEP(EN): ALLENVelden van Weleer

→ Chrisje en Kees Brants & The Trench Octet (Nl)Tijdens de vorige editie van het congres stonden ze nog als workshop geprogrammeerd en traden ze op voor een beperkt publiek. Hun voorstelling was zo beklijvend dat we meteen beslisten hen voor deze editie plenair te programmeren. Ze brengen een vertelling in woord, beeld en zang over de waanzin van de Eerste Wereldoorlog, met op de achtergrond beelden uit de jaren ’14 – ’18 en verwoord aan de hand van fragmenten uit dagboeken, romans en gedichten van Belgische, Engelse, Franse en Duitse auteurs.

Chrisje en Kees Brants zijn werkzaam als hoogleraar in respectievelijk Strafrecht en Criminologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht en Politieke communicatie aan de universiteiten van Leiden en Amsterdam. Daarnaast zijn ze de auteurs van verschillende boeken over WO I. Het bekendste is ongetwijfeld “Velden van weleer: reisgids naar de Eerste Wereldoorlog”. Hun voorstelling is op dit boek gebaseerd; een echte aanrader!• DOELGROEP(EN): ALLEN

Duitsland in de Eerste Wereldoorlog. Geschiedenis en herinnering→ Georgi VerbeeckZoals voor de andere landen die bij het conflict betrokken waren, betekende de Eerste Wereldoorlog ook voor Duitsland een belangrijke cesuur in de historische ontwikkeling van het land. Met het uitbreken van de oorlog werd het definitieve einde van de politieke en maatschappelijke systeem uit de 19de eeuw bespoedigd. De afloop van de oorlog legde voor Duitsland grotendeels de verdere ontwikkelingen in de 20ste eeuw vast. In deze zin was ook voor Duitsland de Eerste Wereldoorlog een “Urkatastrophe” die aan het begin stond van een turbulente en vaak gewelddadige 20ste eeuw. Op de puinhopen van de Duitse nederlaag in 1918 werden voorzichtig de fundamenten van de eerste democratie in de Duitse geschiedenis gelegd. Toch betekende de oorlog geen radicale ommekeer die volledig met de erfenis van het verleden zou kunnen breken. Sommige autoritaire tradities uit de 19de eeuw bleven doorwerken en begunstigden de opkomst van het nationaalsocialisme. De lezing gaat zowel in op invloed van de Eerste Wereldoorlog op de binnenlandse politieke en maatschappelijke ontwikkelingen van Duitsland als op de manier waarop momenteel in Duitsland honderd jaar later op de oorlog wordt terug gekeken.

Georgi Verbeeck is als hoogleraar verbonden aan de KU Leuven en aan de Universiteit Maastricht. Zijn onderwijs- en onderzoekszwaartepunten situeren zich op het vlak van de Duitslandstudies, geschiedenis van moderne politieke ideologieën, de geschiedenis van de geschiedschrijving, verwerking van het verleden en politieke transformaties. Zijn boek “Een geschiedenis van Duitsland; sporen en dwaalsporen van een natie” is een aanrader voor wie de geschiedenis van Duitsland beter wil begrijpen.• DOELGROEP(EN): ALLEN

DAG 2 / 22 oktober 2014

• 10.15u - 11.15u • 14.00u - 15.15u

• 15.30u - 16.45u

• 14.00u - 15.15u • 14.00u - 15.15u

• 11.45u - 12.45u

MEER INFO & AANMELDEN: WWW.EEKHOUTCENTRUM.BE

UW KEUZEPROGRAMMA:• KIES DRIE WORKSHOPS, VOORSTELLINGEN OF LEZINGEN (BIJ INSCHRIJVING KUN JE JE VOORKEUR DOORGEVEN)

• W1: 09.00 - 10.30u • W2: 11.00 - 12.30u • W3: 13.30 - 15.00u

DE GROOTE

OORLOGANDERS BEKEKEN

UW DAGPROGRAMMA:• VOORMIDDAG: 2 PLENAIRE SESSIES• NAMIDDAG: KIES EEN VAN DE DRIE SESSIES

het volledige programmaoverzicht op de achterkant

DE GROOTE

OORLOGANDERS BEKEKEN

Naamloos-8 2 14/04/14 10:25