De Groote Oorlog in de Westhoek
description
Transcript of De Groote Oorlog in de Westhoek
-
BEZOEKERSCENTRUMVOOR IEPER EN DE WESTHOEKGrote Markt 34 - 8900 IeperT. 057 23 92 20 [email protected] - www.toerisme-ieper.be
ALVERINGEMSint Rijkersstraat 19 - 8690 AlveringemT. 058 28 88 81 - F. 058 28 88 [email protected] www.alveringem.be
DIKSMUIDEGrote Markt 6 - 8600 DiksmuideT. 051 79 30 50 - F. 051 50 47 [email protected] toerisme.diksmuide.be
HEUVELLANDSint-Laurentiusplein 1 - 8950 KemmelPolenlaan 1, 8950 Kemmel (vanaf 1/4/15) T. 057 45 04 [email protected]
HOOGLEDEMarktplaats 1 - 8830 HoogledeT. 051 20 30 [email protected] - www.hooglede.be
HOUTHULSTMarkt 17 - 8650 HouthulstT. 051 46 08 94 - F. 051 46 07 [email protected] www.houthulst.be
KOEKELARESint-Maartensplein 15B - 8680 KoekelareT. 051 61 04 94 - F. 051 58 32 [email protected] - www.koekelare.be
KORTEMARKTorhoutstraat 9 - 8610 KortemarkT. 051 56 61 08 of 051 57 09 15GSM 0476 21 44 36 - F. 051 56 83 [email protected] www.kortemark.be
LANGEMARK-POELKAPELLEKasteelstraat 1 - 8920 LangemarkT. 057 49 09 41 - F. 057 48 55 89 [email protected]
WESTHOEK INFOKoning Albert I-laan 120 - 8200 BruggeT. 050 30 55 [email protected]
LO-RENINGEMarkt 17a - Lauka - 8647 Lo-ReningeT. 058 28 91 [email protected]
MESENMarkt 22 - 8957 MesenT. 057 22 17 14 - F. 057 48 65 63 [email protected]
POPERINGEGrote Markt 1 - 8970 PoperingeT. 057 34 66 76-77 - F. 057 33 57 [email protected] www.toerismepoperinge.be
STADENMarktplaats 2 - 8840 StadenT. 051 70 82 00 - F. 051 70 42 86 [email protected]
VEURNEGrote Markt 29 - 8630 VeurneT. 058 33 55 31 [email protected]
VLETERENVeurnestraat 4 - 8640 VleterenT. 057 40 09 01 - F. 057 40 13 [email protected]
WERVIKKoestraat 63 - 8940 Wervik T. 056 95 24 25 - F. 056 95 24 [email protected] www.wervik.be/toerisme
ZONNEBEKEBerten Pilstraat 5A - 8980 ZonnebekeT. 051 77 04 41 - F. 051 78 07 [email protected]
NIEUWPOORTMarktplein 7 - 8620 NieuwpoortT. 058 22 44 44 - F. 058 22 44 [email protected]
ALLE INFO OP:
www.100jaargrooteoorlog.bewww.toerismewesthoek.be
ANDERE INTERESSANTE WO I-WEBSITES:
www.wo1.be I over de oorlog in de Westhoek
www.wegwijzerWOI.be I wegwijzer voor WOI-informatie
www.infl andersfi elds.be I over het museum in Ieper
www.lijssenthoek.be I over de hospitaalbegraafplaats Lijssenthoek in Poperinge
www.aandeijzer.be I over de IJzertoren in Diksmuide
www.passchendaele.be I over het museum in Zonnebeke
www.cwgc.org I over de Britse begraafplaatsen
www.volksbund.de I over de Duitse begraafplaatsen
www.awm.gov.au I over de Australirs in de oorlog
www.collectionscanada.ca I over de Canadezen in de oorlog
www.abmc.gov I over de Amerikanen in de oorlog
www.memoiredeshommes.sga.defense.gouv.fr I over de Fransen in de oorlog
www.wereldoorlog1418.nl I alles over WOI
www.veertienachttien.nl I met de podcast de oorlog beluisteren
100 jaar Groote Oorlog
D E W E S T H O E K
DE GROOTE OORLOG in de Westhoek
100 JAAR GROOTE OORLOGwww.100 j aa r g roo teoo r log .be
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
43
2136
01:
KAF
T re
cto
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413647
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413647 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413647D
RUKVELST413647
Drukvel:
Zijde:ST413647
recto
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364700010001432136413647000100024321364136470001000343213641364700010004
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364700010001432136413647000100024321364136470001000343213641364700010004
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
DE GROOTE OORLOG IN DE WESTHOEK HET BEGIN 06
VIER JAREN OORLOG 11
NIEUW IN 2015 20
HET FRONT IN DE WESTHOEK 25
ACHTER HET FRONT: ONBEZET BELGI 58
ACHTER HET FRONT: BEZET BELGI 67
BELGISCHE MILITAIRE BEGRAAFPLAATSEN 74
MILITAIRE BEGRAAFPLAATSEN COMMONWEALTH 78
FRANSE MILITAIRE BEGRAAFPLAATSEN 85
DUITSE MILITAIRE BEGRAAFPLAATSEN 86
HERINNERINGEN 88
TOERISTISCHE ROUTES 90
EVENEMENTEN 101
INHOUD
COLOFON
Verantwoordelijke uitgever: Stefaan Gheysen - Westtoer - Brugge
Teksten: Johan Martin, Frederik Demeyere (Blz. 4-5), Piet Chielens, (Blz. 37-45,)
Bijzondere dank aan de heren Leo Van Bergen en Menno Wielingavoor hun schitterende informatie op: www.wereldoorlog1418.nl,het In Flanders Fields Museum in Ieper en het Memorial Museum Passchendaele 1917 in Zonnebeke voor de afbeeldingen.
Cordinatie en eindredactie: Johan Martin, Valrie Heyman, Stephen Lodewyck en Evelien Decoster
Fotografi e: Westtoer, Diensten Toerisme Westhoek, B.ad, David Samyn, Bart Heirweg, Tijl Capoen (p.40 en 104), Toon Grobet (p.52) en Johan Vandewalle (p.19)
Vormgeving: Antilope Communications Nv
WD/3029/2014/78
OOSTKAMP
JABBEKE
OUDENBURG
ZEDELGEM
GISTEL
KOEKELARE
ICHTEGEM
TORHOUT
KORTEMARK LICHTERVELDE
PITTEM
ARDOOIE
MEULEBEKE
INGELMUNSTER
LENDELEDE
WINGENE
HOUTHULST HOOGLEDE
STADEN
MOORSLEDE
ZONNEBEKE
WERVIK
COMINES
QUESNOYsur deule
ARMENTIERES
MENEN
ZWEVEGEM
KUURNE
LANGEMARK-POELKAPELLE
MIDDELKERKE
NIEUWPOORT
KOKSIJDE
ALVERINGEM
HONDSCHOOTELO-RENINGE
VLETEREN
BAILLEUL
STEENVOORDE
HAZEBROUCK
HEUVELLANDMESEN
DE PANNE Kruishoek
Slijpe Brug
Schoorbakke
Stuivekenskerke MokkerBooitshoeke
Sint-Joris
Nieuwpoortaan zee
Oostduinkerkeaan zee
Koksijdeaan zee
Wulpen
Duinhoek
Oeren
St.-Idesbald
WestendeBad
MiddelkerkeBad
Engel
Molendorp
Geuzenbos
Sparappelhoek
Wynendaele
Moerdijk
Woumen
Klerken
Jonkershove
Westrozebeke
Poelkapelle
Passendale
Rollegem-Kapelle
Beitem
Sint-ElooisWinkel
DadizeleBeselare
Geluwe
Bousbecque
Zandvoorde
CominesWervicq-Sud
LinselleDeulemont
Frelinghien
Houplines
Bondues
Bas WarnetonWarneton
Houthem
Hollebeke
Voormezele
Sint-Juliaan
Wijtschate
Wulvergem
Geluveld
Zarren
WerkenEsen
Vladslo
BeerstBovekerke
Keiem
Leke
SchoreSpermalie Zande
ZevekoteSt. PietersKapelle
Slijpe
LeffingeWilskerke
Westende
Lombardsijde
Mannekensvere
Ramskapelle
Oostduinkerke
Raversijde
Snaaskerke
Zandvoorde
Eernegem
Westkerke
MariakerkeStalhille
Ettelgem
Roksem
Bekegem
ZerkegemSnellegem
Aartrijke
Zwevezele
Veldhoek
BredenswegerEdewalle
RijkenHaantje
Beveren
Rumbeke
ManegemTasse
Hille
Egem
Scheewege
Koolskamp
KachtemEmelgem
Hulste
Bellegem
Bavikhove
Kapellehoek
Gits
WijnendaleSleihage
Oostnieuwkerke
Veldegem
Ruddervoorde
Waardamme
Hertsberge
LoppemHeidelberg
VarsenareSint-Michiels
Sint-Andries
Sint-Kruis
Steenbrugge
Assebroek
Sas Slijkens
Konterdam
Moere
Handzame
GeiteNieuwkapelleDriekapellen
Merkem
Bikschote
Zuidschote
Boezinge
Elverdinge
Brielen
Vlamertinge Sint-Jan
Zillebeke
Noordschote
Reninge
Hoogstade
Pollinkhove
Fortem
Lampernisse
Oostkerke KaaskerkeEggewaartskapelle
Zoutenaaie
Avekapelle
Pervijze
WulveringemLes Mores
KillemKillem
Rexpoede
Bray-Dunes
Houtem
Izenberge Sint-Rijkers
Vinkem
Leisele
Adinkerke
Gijverinkhove
Stavele
WestvleterenOostvleteren
Krombeke
Roesbrugge-Haringe
Haringe
OostCappel
WestCappel
Proven
Watou
Boeschepe
Reningelst
Kemmel
Dikkebus
De KlijteWestouter
LokerLokerDranouter
GodewaersveldeBerthen
St. JansCappel
Meteren
Merris
Outersteene
Borre
Fltre
Strazeele
St. SylvestreCappel
Hondeghem
Ste MarieCappel
Terdeghem
Caestre
Eecke
Steenwerck
Erquinghem
Nieppe
Ploegsteert
Nieuwkerke
Winnezeele
Woesten
Houtkerque
Herzeele
Bambecque
Beveren
Killem-Linde
Les 5 Chemins
Steenkerke
Bulskamp
De Moeren
Ghyvelde
Keiberg
Zwarte Leen
Verloren Hoek
Terhand
Canadien
Luzerne
De Ruiter
Vijfwege
Sint-Jakobskapelle
OudekapelleNieuweherberg
Doorntje
Droogland
Zilverberg
Het VeldKuipendaarde
Brandhoek
Vierstraat
Kruisstraat
Sint-Eloois
Oosttaverne
Potyze
Ouderdom
Sint-Jan-ter Biezen
Abele
Montsdes Cats
Poperingevaart
Vleterbeek
Grote
Kemm
elbeek Zillebeeksevijver
Dikkebussevijver
Ieperlee
Kemmelbeek
IJzerkanaalSt. Jansbeek
SpaarbekkenDe Blankaart
IJzer
Lys
Lys
IJzer
IJzer
IJzer
Veurne-N
ieuwpoor
t
Lovaart
Canal de la Basse C
olme Lovaart
Slopga
tvaart
Veurne
Kanaa
l
Canal De Dun
kerque
Handzamevaart
Zarrenbeek
Mandel
Geluwebeek
Douve
Heulebeek
KORTRIJK
BRUGGE
VEURNE
NOORDZEE
DIKSMUIDE
TIELT
ROESELARE
IEPERPOPERINGE
N38 A19
N38A25
N8
N35
N33
N32
N35
E40
E40
E40
E40
ZWEVEGEM
KUURNE
Rollegem-Rollegem-Rollegem-KapelleKapelleKapelleKapelleKapelle
Sint-ElooisWinkel
Hulste
Bellegem
Bavikhove
KORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJK
KUURNE
KORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJKKORTRIJK
F landers F ie lds
F L A N D E R S F I E L D S
TOERISTISCHE KAART / CARTE TOURISTIQUETOURIST MAP / TOURISTISCHE KARTE
100 JAAR GROOTE OORLOGLE CENTENAIRE DE LA GRANDE GUERRE
THE GREAT WAR CENTENARY100 JAHRE ERSTER WELTKRIEG
www. f l ande r s f i e ld s .be
Vraag ook naar de gratis toeristische WO I-kaart.
kaart: IPS creation, Poperinge
Westhoek
Frontlijn (1915-1917)
ag/ag/
ag/ag/
ag/ag/
ag/ag/
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413647
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413647 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413647D
RUKVELST413647
Drukvel:
Zijde:ST413647
verso
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364700010005432136413647000100064321364136470001000743213641364700010008
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364700010005432136413647000100064321364136470001000743213641364700010008
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
aq=
aq=
11
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
recto
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
Westhoek
Westkust
kaart: IPS creation, Poperinge
2
DE GROOTE OORLOG
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
verso
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
pagina
WESTHOEKALVERINGEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 I 74 I 88
DIKSMUIDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 I 75 I 87 I 89
HEUVELLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 I 85
HOOGLEDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 I 87
HOUTHULST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 I 76
IEPER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 I 81 I 85
KOEKELARE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
LANGEMARK-POELKAPELLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 I 86
LO-RENINGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
MESEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
POPERINGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 I 80
STADEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
VEURNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 I 77 I 85
VLETEREN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 I 77 I 82
WERVIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
ZONNEBEKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 I 78
KUSTDE PANNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 I 75
MIDDELKERKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
NIEUWPOORT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 I 77
OOSTENDE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
LEIESTREEKMENEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 I 87
WAREGEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
KOMEN-WAASTEN PLOEGSTEERT (Provincie Henegouwen) . . 82
3
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
ver
so
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
De Eerste Wereldoorlog heeft de Westhoek als streek zeer sterk getekend. De oorlog maakte van deze regio het meest tot de verbeelding sprekende oorlogslandschap van ons land. Generatie na generatie leven de streekbewoners met de schaduw van den groote oorlog. In 1914 zagen ze hun eigen achtertuin strijdtoneel worden van een mondiaal confl ict. Op vandaag herinneren duizenden graven aan deze droeve geschiedenis. Een confl ict dat honderd jaar geleden uitbarstte en waarvan de herdenking tot op heden levendig is gehouden. Het was de oorlog die alle oorlogen zou beindigen...
Verspreid over de Westhoek treffen we honderden sites, monumenten en begraafplaatsen aan die voor verschillende nationaliteiten een grote historische en symbolische betekenis hebben. De Westhoek ontvangt jaar-lijks honderdduizenden bezoekers uit de hele wereld om er de restanten van de Eerste Wereldoorlog op te zoeken. Op die manier is het verhaal van den oorlog zowel lokaal als universeel, zo-wel verleden als heden en toekomst.
Onze moderne samenleving vraagt meer dan ooit inzicht in het mecha-nisme van oorlog en vrede: huidige en volgende generaties moeten lessen trekken uit het verleden. Wat in onze streek overblijft van de Eerste Wereldoorlog is een kern van een vredesgedachte. Inzicht in oorlog zet een mens immers op weg om vrede te maken.
INLEIDING
4
DE GROOTE OORLOG
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
aq=
aq=11
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
rect
o
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
Het provinciebestuur van West-Vlaanderen heeft altijd veel aandacht geschonken aan de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. In 2002 werd een provinciale koepel opgericht onder naam Oorlog en vrede in de Westhoek. Doelstelling was het structureren en afstemmen van de verschillende herdenkingsinitiatieven die door allerhande partners werden ontwikkeld. Een provinciaal initiatief dat gedragen werd door lokale partners in de Westhoek.
In 2009 werd vanuit dit provinciale netwerk, in samenwerking met Westtoer, het Programmasecretariaat 100 jaar Groote Oorlog in het leven geroepen. De opdracht van dit secretariaat bestaat in het organiseren, het faciliteren en het structureren van alle herdenkingsinitiatieven in de Westhoek tijdens de honderdjarige herdenkingsperiode 2014-2018.De op til zijnde herdenkingsperiode zorgde de voorbije jaren al voor heel wat bedrijvigheid in de Westhoek. Verschillende musea en WO I-sites ondergingen ingrijpende restauratiewerken. In 2015 openen de laatste van deze sites, om na afronding de beleving en het onthaal voor de bezoeker optimaal te kunnen laten verlopen.
Naast de investering in de verschillende musea en sites, kiest de provincie West-Vlaanderen ook voor een cultureel ingevulde herdenking. Onder de naam GoneWest wordt een cultureel-artistiek herdenkingsprogramma uitgewerkt. Een waaier aan artistieke projecten en initiatieven (muziek, dans, literatuur, beeldende kunst, ...) geven elk op hun eigen manier een invulling aan de herdenking van de gebeurtenissen van 100 jaar geleden. Meer informatie hierover kan je vinden op www.gonewest.be.
Ook op recreatief vlak worden de herdenkingen met de grootste zorg verder vorm gegeven. In 2013-2014 werden 6 nieuwe autoroutes 14-18 uitgewerkt. Tussen 2014 en 2017 openen maar liefst 12 nieuwe fi etsroutes. Steeds uitgewerkt met veel aandacht voor correcte historische informatie, en met de gedachte van respectvol herdenken (principes toerisme+).
Westtoer is zich bewust van het belang van dit historisch erfgoed: dit gidsje kan hiervan getuigen. Het is een leidraad door de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek. Deze pocket wil bijdragen tot een betere ontsluiting van het WO I-erfgoed in de Westhoek in het algemeen en de basiskennis van de Eerste Wereldoorlog in het bijzonder.
Links:www.100jaargrooteoorlog.bewww.gonewest.be
5
INLEIDING
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
aq=
aq=11
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
rect
o
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
1914HET BEGIN
Waarom oorlog?100 jaar nadien blijft het nog steeds moeilijk om hierop een defi -nitief en duidelijk antwoord te geven. Is het een combinatie van omstandigheden? Zoals de Franse nederlaag en het verlies van Elzas-Lotharingen tijdens de Frans-Duitse Oorlog van 1870, de Fransen met een wraakgevoel opzadelde. Of is de uitbouw van de Duitse vloot een doorn in het oog van Groot-Brittanni? Of speelt een eventuele blokkade van de Duitse havens door de Britten ook in de oorlogskaart? En hoe zit het met de kolonies? Zit de niets afl atende bewapeningswedloop er voor iets tus-sen? En wat met de vele onderlinge akkoorden en geheime verdragen die worden gesloten om elkaar bij te staan? Is ten slotte het alles om zich heen grijpende nationalisme niet de grootste oorzaak? Of ligt de idee dat alles wel vanzelf in orde zou komen mee aan de basis?
SarajevoOp 28 juni 1914 be-zoekt de Oostenrijks-Hongaarse troonop-volger aartshertog Frans-Ferdinand de provincie Bosni-Herzegovina. In Sarajevo staan de Bosnische student Princip en enkele kom-panen de aartshertog op te wachten. Eerst
mislukt de aanslag, maar bij toeval krijgt Princip een tweede kans.Met schoten uit zijn Belgische FN-pistool doodt hij zowel de aartsher-tog als zijn vrouw. Het vuur is aan de lont. Bijna een maand nadien stelt Oostenrijk-Hongarije een ultimatum aan Servi. Zij verdenken de Servirs van heimelijke steun aan de Bosnirs. Servi gaat in op het ultimatum, behalve op n punt.Ze willen geen Oostenrijkse onderzoekscommissie ter plaatse. En Oostenrijk-Hongarije verklaart hen de oorlog, niet zonder zich eerst te verzekeren van de ruggensteun van Duitsland. Dan volgt de ene oorlogsverklaring op de andere. Er is geen houden meer aan. Het raderwerk wordt in gang gezet en niemand kan of wil het nog stoppen.
6
DE GROOTE OORLOG
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
ver
so
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
Bij de Centralen horen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, het Ottomaanse Rijk en Bulgarije. Bij de Geallieerden zijn dit het Britse Rijk, Frankrijk, Rusland , wat later Itali en vanaf 1917 de Verenigde Staten. Belgi is aanvankelijk neutraal.Tegen het eind van 1918 zijn 33 landen offi cieel in oorlog of 1,5 miljard mensen. Dit is 80% van de toenmalige wereldbevolking. Wereldwijd blijven 12 landen neutraal, waaronder Nederland.
Het Von Schlieffen-PlanOp 4 augustus 1914 vallen Duitse troepen Belgi binnen. Ze vroegen koning Albert I om een vrije doortocht door het land om zo de Fransen in de rug aan te vallen en als eerste te verslaan. Nadien zou Rusland worden aangepakt. Duitsland vreest een tweefrontenoorlog. De Koning weigert. Het beruchte Schlieffenplan moet door de Duitsers militair wor-den doorgedrukt. Het wordt David tegen Goliath. Groot-Brittanni ga-randeert de neutraliteit van Belgi en verklaart de oorlog aan Duitsland.
De slag bij Halen of De slag der zilveren helmen Bij Halen in Limburg chargeert op 12 augustus 1914 de Duitse cavale-rie met de blanke sabel. Ze worden tegengehouden door vuurwapens van de verdedigende Belgische soldaten. De Duitse cavalerie voert tot 8 charges uit. Tevergeefs. Meer dan 400 paarden vinden de dood.
Het toont meteen dat de cavalerie heeft afgedaan. Dragonders, huzaren, lansiers, Uhlanen en kuras-siers behoren nu defi nitief tot het verleden en ook de kleurrijke unifor-men verdwijnen.De naam is ontleend aan de zilveren helmen die her en der op het slag-veld zijn gevon-den. Ze werden gedragen door Duitse kurassiers.
I Belgische soldaten
7
1914: HET BEGIN
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
verso
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
De forten van LuikAl vlug valt de stad Luik. Op 15 augustus volgt het laatste van de 12 forten rond de stad. Zware houwitsers (42 cm-kaliber, krombaange-schut of de Dikke Berthas) hebben een ongeziene vernielingskracht. De Britten, die de neutraliteit van Belgi waarborgen, komen Belgi al vlug te hulp. De Duitsers rukken desondanks vliegensvlug op.
LeuvenDie Zivilisten haben geschossenDe Duitse opmars verloopt trager dan gewenst. En links en rechts wordt door burgers op de Duitsers geschoten,... denken de invallers. De gewapende Burgerwacht is in Belgi een offi cile paramilitaire organi-satie. Ze zijn met zon 45.000 manschappen, meestal uit de burgerij. Zij moeten zelf voor hun uniform zorgen. Die uniformen zijn soms moeilijk te herkennen. Worden ze door de Duitsers verward met burgers?De Duitsers worden ook zenuwachtig, want ze verwachten die felle Belgische tegenstand niet. En soms schieten de Duitsers in alle ver-warring op elkaar. De burgers krijgen de schuld. In Dinant, Andenne, Aarschot en Leuven worden massaal burgers terechtgesteld. Leuven wordt in brand gestoken. 1.200 huizen gaan in vlammen op en ook de befaamde universiteitsbibliotheek brandt. Een unieke collectie wie-gendrukken en oude boeken is voor altijd verloren. Tijdens die eerste oorlogsmaanden worden bijna 6.000 burgers gedood.De Duitsers worden bij de Geallieerden nu afgeschilderd als echte barbaren. Vrijwilligers melden zich met duizenden, vooral in Groot-Brittanni. In Belgi zijn er 18.000 vrijwilligers.
De val van AntwerpenDe onneembaar geachte vesting Antwerpen valt in oktober 1914. Naar schatting 1,6 miljoen Belgen slaan op de vlucht. Hiervan vluchten bijna 1 miljoen inwoners naar Nederland. Ongeveer 40.000 Belgische, 1.200 Britse en 170 Duitse soldaten trekken ook de grens over. Nederland is neutraal en moet volgens het internationale recht de soldaten ontwa-penen en voor de duur van de vijandelijkheden in aparte internerings-kampen plaatsen (Zelst, Harderwijk,).
Neutraal NederlandNederland houdt vast aan zijn neutraliteit. En het lukt. Zowel de Duitsers als de Britten hebben daarbij beiden strategische voordelen. De Nederlandse havens kunnen niet door de Duitse marine worden ge-bruikt (duikboten!). En voor het Duitse keizerrijk is Nederland belangrijk voor de aanvoer van materiaal via de toegankelijke havens en de Rijn. De voedselvoorziening is een tweede reden en ten slotte is een gealli-eerde aanval in de rug via Nederland onmogelijk.
8
DE GROOTE OORLOG
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
aq=
aq=
11
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
recto
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
I Onderwaterzetting
Belgenkampen in NederlandTegen het eind van 1914 zijn ongeveer 900.000 Belgische vluchtelingen naar ons land teruggekeerd. Ongeveer 100.000 Belgen zitten voor de duur van de oorlog in Nederland verspreid. Hiervan kunnen een 20.000 Belgische vluchtelingen niet in het eigen levensonderhoud voorzien. Zij worden samengebracht in vluchtoorden (Gouda, Nunspeet, Uden,...). De Nederlandse regering en bevolking leveren zware inspanningen om allen menswaardig op te vangen. Al loopt het niet altijd van een leien dakje.
Het Belgische leger achter de IJzerNa de Val van Antwerpen wil koning Albert I de strijd staken. Koningin Elisabeth en zijn ordonnans kunnen hem van het tegendeel overtuigen. De fel verzwakte Belgische troepen haasten zich naar de IJzer. Ze stellen zich midden oktober achter de IJzer op, de laatste natuurlijke barrire. Koning Albert I vraagt zijn soldaten om hier stand te houden in een ultieme poging om een stuk Belgische bodem te vrijwaren van Duitse bezetting.
De kracht van het waterIn oktober 1914 wordt op het Veurnse Stadhuis de onderwaterzetting van de IJzervlakte besproken met Karel Cogge. Hij is toezichter van de Noordwatering en kent de waterhuishouding in de streek als zijn broekzak. Een eerste poging lukt bijna. Wanneer Hendrik Geeraert, een schipper uit Nieuwpoort, ten slotte op 29 oktober ook de schuifdeuren van de Noordvaart ophaalt, stroomt er voldoende water landinwaarts.Deze oude verdedigingstruc is bijzonder effectief, want de Duitsers kunnen in die Belgische sector niet meer vooruit. Op 30 oktober valt de Duitse aanval stil. De Duitse legerleiding zag het niet aankomen. Op de Duitse stafkaarten die ze gebruiken ligt hun Duitse nul-meter-waterlijn bijna 2m40 hoger dan in werkelijkheid.
9
1914: HET BEGIN
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
43
2136
01:
Kat
ern_
24bl
z_K0
1 re
cto
aq=
aq=
11
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
recto
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020009432136413648000200104321364136480002001143213641364800020012
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
In dit gebied zal het gedurende de gehele oorlog relatief rustig blijven. Enkele eilandjes aan de westoever blijven echter in Duitse handen tot in 1918. In deze open vlakte blijft het wel aartsgevaarlijk.
LoopgravenoorlogHet front valt defi nitief stil bij de Franse Marne en wat later aan de IJzer. Iedereen graaft zich aan beide zijden in voor een verschrikkelijke stellingoorlog die uiteindelijk 4 jaar zal duren. Prikkeldraad, artillerie, mi-trailleurs, ongedierte, ziektes, natte en koude, en later nog eens gifgas, vliegtuigen, vlammenwerpers en tanks, maken het front tot een hel. Aan het einde van 1914 begint het Westelijk Front vanaf het strand van Nieuwpoort, volgt de IJzer en het Ieperleekanaal, loopt dan verder via Ieper en Heuvelland zo Frankrijk binnen en gaat tot aan de Zwitserse grens. Alles samen 40.000 km loopgraven.
Belgisch-Nederlandse grens onder hoogspanningVanaf de zomer 1915 bouwen de Duitsers langs de Belgisch-Nederlandse grens een hoge afsluiting die constant onder hoog-spanning van 2.000 volt staat. De Duitsers willen vooral deserteurs, vluchtelingen en spionnen tegenhouden. De afsluiting wordt vanaf de Noordzee tot aan de Maas min of meer rechtlijnig aangelegd en is ongeveer 180 km lang. Langs de draad wordt ook een patrouillepad aangelegd. Om de 100 m staat een schildwachthuisje en er zijn schijn-werpers, alarmlampjes, mijnen, Grensverkeer wordt alleen langs de openbare weg toegelaten. Vooral smokkelaars zijn slachtoffer van de dodendraad. Ook argeloze burgers die niet zo bekend zijn met deze relatief nieuwe energiebron, worden er het slachtoffer van.
10
DE GROOTE OORLOG
Plate Control Strip Heidelberger Druckm
aschinen AG 2012
V12.0f (pdf)
SuprasetterAgfa
Energy Elite1/17
0.5 PTim
es1 PTim
es2 PTim
es4 PTim
esTimes 4P
Times 2P
Times 1P
Times
0.5P
0/100%1%
2%3%
5%10%
20%25%
30%40%
50%60%
70%75%
80%90%
95%97%
98%99%
Lin+Process
Order: 432136 Drukvel: ST413648
432136 - Van Maele Drukkerij - ST413648 - Kapvorm per 2 ex
1
2
3 4
5
6
7
8
9
10
B = ... 12
C = ...
14
M = ...
16
Y = ... 18
X = ...
20
Z = ...
22
23 24
25
26
27 28
29
30
31 32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prinect Micro6i Form
at 102/105 Dipco 12.0f (pdf) 2012 Heidelberger Druckmaschinen AGB
CM
YX
ZslurZ
slurBB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
C 20C 40
C 80B
CM
YX
ZslurC
slurMB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CM
YM
20M
40M
80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Y 20Y 40
Y 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
ZC
MY
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZC
MC
YM
YC
MY
BC
MY
XZ
0Z 20
Z 40Z 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
CM
CY
MY
CM
YB
CM
YX
Z0
B 20
B 40B 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
CM
YC 20
C 40C 80
BC
MY
XZ
slurZslurB
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZC
MY
M 20
M 40
M 80
BC
MY
XZ
slurCslurM
BC
MY
XZ
0Y 20
Y 40Y 80
BC
MY
XZ
CM
YC
MY
CM
YC
MY
BC
MY
XZ
X 20X 40
X 80B
CM
YX
ZslurY
slurXB
CM
YX
Z0
Z 20Z 40
Z 80B
CM
YX
ZC
MY
CM
YC
MY
CM
YB
CM
YX
Z
DRUKVEL
ST413648D
RUKVELST413648
Drukvel:
Zijde:ST413648
verso
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
Klant:O
rder:PlaatID
:Kleur:StripID:
Van Maele D
rukkerij432136
BlackCyanM
agentaYellow43213641364800020013432136413648000200144321364136480002001543213641364800020016
Westtoer pocket W
OI - Ned. - 112 pag. BW
S2 S1 V U Z X YellowM
agentaCyanB
lack
-
VIER JAREN OORLOGAAN HET WESTELIJK FRONTEr is niet alleen een Westelijk Front. Er wordt ook gevochten in het Oosten aan het Russische front, het Turkse front (Gallipoli-Dardanellen) en in de Dolomieten bij de Italiaanse grens. En ten slotte woedt de strijd ook in een aantal Afrikaanse kolonies (Kameroen, Namibi en Oost-Afrika).
1914De Duitsers worden in september aan de Marne en in oktober aan de IJzer tot staan gebracht. Maar de oorlog is niet voor het vallen van de bladeren of met Kerstmis ten einde, zoals zo velen dachten en hoopten.
1915Britten en Fransen proberen door te breken. De Duitsers gebruiken voor het eerst vlammen-werpers aan het Franse front.In Langemark, in de buurt van Ieper, gebrui-ken de Duitsers op 22 april 1915 voor het eerst chloorgas, een stikgas.
1916De Duitsers pogen bij Verdun door te breken en hopen de Fransen in deze Materialschlacht uit te putten. De veldslag duurt 10 maanden en brengt Frankrijk aan de rand van de afgrond. Aan beide kanten sneu-velen tienduizenden soldaten. De strijd blijft onbeslist. De Franse bevel-hebber Philippe Ptain is een nationale held. Hij wordt later marchal de France. Intussen is aan de Somme een Frans-Britse aanval ingezet om de druk op Verdun te milderen. Er worden voor het eerst enkele tanks ingezet. De aanval wordt een fi asco. Vooral voor de Britten die tijdens de 1ste dag op 1 juli 60.000 man verliezen: 20.000 zijn gedood, 40.000 zijn gewond, vermist of krijgsgevangen gemaakt. Aan het einde van 1916 zijn de verliezen aan beide kanten enorm groot.
I Koloniale troepen
11
VIER JAREN OORLOG
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
ver
so
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0013
4321
3641
3648
0002
0014
4321
3641
3648
0002
0015
4321
3641
3648
0002
0016
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
1917Om de geallieerde toevoerlijnen af te snijden en als antwoord op de Britse vlootblokkade van Duitse havens, voert Duitsland een on-beperkte duikbotenoorlog. Ook neutrale handelsschepen worden zonder verwittiging getorpedeerd. De Duitse minister Zimmermann stuurt een geheim telegram aan de Mexicaanse regering waarbij hij Duitse hulp belooft bij de herovering van enkele grensstaten, zoals Texas. Voorwaarde is dat Mexico de Verenigde Staten moet aanvallen. Het telegram wordt onderschept en ontcijferd. Dit is de aanleiding waarom ook de Verenigde Staten in april 1917 de oorlog aan Duitsland verklaren. De eerste Amerikaanse troepen komen slechts in 1918 echt in actie. Frankrijk ondergaat zinloze verliezen tijdens het offensief aan de Chemin des Dames, ook wel het Nivelle-offensief genoemd. Franse troepen slaan aan het muiten. Of beter ze staken. Ze willen wel het vaderland verdedigen, maar niet meer onbezonnen aanvallen. Om de muiterijen de kop in te drukken worden 554 doodvonnissen uitgespro-ken, waarvan 49 worden voltrokken. Maar op een aantal soldateneisen wordt door de nieuwe Franse opperbevelhebber Ptain ingegaan, zoals een betere verlofregeling en een betere voeding.De Britten forceren begin juni een doorbraak bij Mesen na de ontplof-fi ng van 19 dieptemijnen onder de Duitse stellingen. Een Brits geplande ondersteunende aanval bij Middelkerke of Opertion Hush wordt door de Duitsers met een onverwachte tegenaanval bij Nieuwpoort in de kiem gesmoord. Operation Strandfest of The Battle of the Dunes geeft de Britten geen schijn van kans. Het grote Britse offensief gaat pas in augustus verder met de 3de Slag bij Ieper en de verovering van Passendale. Enorme verliescijfers aan beide kanten voor slechts 8 km terreinwinst. In het Franse Cambrai worden 475 tanks tegen de Duitsers ingezet over een front van 10 km.Oorlogsmoeheid maakt zich meester van soldaten en bevolking. Er is vooral in Duitsland een tekort aan grondstoffen, voedsel en brandstof. Rusland verdwijnt door de Oktoberrevolutie uit de strijd.
12
DE GROOTE OORLOG
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
432136 01: Katern_24blz_K01 recto
aq=
aq=11
Plat
e Co
ntro
l Stri
p
Heid
elbe
rger
Dru
ckm
asch
inen
AG
201
2V1
2.0f
(pdf)
Supr
aset
ter
Agfa
Ener
gy E
lite1/
17
0.5
PTi
mes
1 P
Tim
es2
PTi
mes
4 P
Tim
es Tim
es4PTimes2PTim
es1PTimes
0.5P
0/10
0%1%
2%3%
5%10
%20
%25
%30
%40
%50
%60
%70
%75
%80
%90
%95
%97
%98
%99
%
Lin+
Proc
ess
Order: 432136 Drukvel: ST413648
43
2136
- Va
n M
aele
Dru
kker
ij - S
T413
648 -
Kap
vorm
per 2
ex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
= ...
12
C
= ...
14
M
= ..
.
16
Y
= ...
18
X
= ...
20
Z
= ...
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
CM
YX
CM
YZ
Prin
ect M
icro
6i F
orm
at 1
02/1
05
Dipc
o 12
.0f (
pdf)
20
12 H
eidelb
erge
r Dru
ckma
schin
en A
GB
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
B 20
B 40
B 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
C 20
C 40
C 80
BC
MY
XZ
slur
Csl
urM
BC
MY
XZ
0B
CM
YX
ZB
CM
YX
ZCM
YM
20
M 4
0M
80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Y
20Y
40Y
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YX
20X
40X
80B
CM
YX
ZCM
CYM
YCM
YB
CM
YX
Z0
Z 20
Z 40
Z 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
CMCY
MY
CMY
BC
MY
XZ
0B
20B
40B
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
ZCM
YC
20C
40C
80B
CM
YX
Zsl
urZ
slur
BB
CM
YX
Z0
BC
MY
XZ
BC
MY
XZ
CMY
M 2
0M
40
M 8
0B
CM
YX
Zsl
urC
slur
MB
CM
YX
Z0
Y 20
Y 40
Y 80
BC
MY
XZ
CMY
CMY
CMY
CMY
BC
MY
XZ
X 20
X 40
X 80
BC
MY
XZ
slur
Ysl
urX
BC
MY
XZ
0Z
20Z
40Z
80B
CM
YX
ZCM
YCM
YCM
YCM
YB
CM
YX
Z
DR
UKVE
LST
4136
48D
RUK
VEL
ST41
3648
Dru
kvel
:
Zijde
:ST
4136
48
rect
o
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
Klan
t:O
rder
:Pl
aatID
:Kl
eur:
Strip
ID:
Van
Mae
le D
rukk
erij
4321
36
Blac
kCy
anM
agen
taYe
llow
4321
3641
3648
0002
0009
4321
3641
3648
0002
0010
4321
3641
3648
0002
0011
4321
3641
3648
0002
0012
W
estto
er p
ocke
t WO
I - N
ed. -
112
pag
. BW
S2S1VUZXYello
wM
agen
taCy
anB
lack
-
1918De vrede tussen Rusland en Duitsland wordt in maart getekend in Brest-Litovsk. Duitsland brengt massaal troepen van het oostelijk front naar het westen. Duitsland start in april een groots lenteoffensief in de hoop te overwinnen voor de Amerikanen eraan komen. Ieper wordt door de Britten ontruimd en de Duitsers veroveren de Kemmelberg. Vanaf juni komen er per dag 10.000 USA-soldaten bij. In juli worden de Duitse troepen tot staan gebracht. Vooral 8 augustus is voor het Duitse Leger een rampdag. De Gallieerden breken door bij Amiens. Erich Ludendorff heeft het over de: Schwarzer Tag des deutschen Heeres.Diverse geallieerde aanvallen bij de Argonne en de Maas worden gelanceerd met steun van de Amerikanen. In september vindt eindelijk de geallieerde grote doorbraak in Vlaanderen en aan het Franse front plaats. Het tij keert defi nitief.In Duitsland breken onlusten uit door voedseltekorten. De Duitsers zijn de oorlog grondig beu. In de marinebasis van Kiel breekt een muiterij uit onder de matrozen. Onlusten verspreiden zich snel over Duitsland. Keizer Willem II vlucht naar Nederland en vindt er asiel in Amerongen. In een treinwagon in het Franse Compigne wordt de Wapenstilstand overeengekomen: op 11 november om 11 uur zullen alle wapens zwijgen.
1919In 1919 wordt op 28 juni 1919 het Verdrag van Versailles gesloten. Dit is dag op dag vijf jaar na de fatale schoten in Sarajevo. Dan pas wordt ook de Britse vlootblokkade opgeheven. De Europese kaart is hertekend, de machtsverhoudingen liggen nu anders. Duitsland moet gebieden afstaan en zware h