De groep van de Hakrinbank N.V. was tijdens delaatst gehouden Avondvierdaagse een opvallendeverschijning die veel lof oogstte door haar fraaieverschijning en de happiness die zij uitstraalde.Happiness, geluk, blijdschap, wordt door elk mensop een andere manier beleefd, maar is uiteindelijk bepalend voor zijn welzijn.

Ons jaarverslag heeft dit jaar als thema happiness,omdat het gelukkig zijn van onze medewerkersen onze klanten en het geluk en het welzijn vande gemeenschap waarin wij werken, een belang-rijke doelstelling is van onze bankinstelling.

Many persons have a wrong idea of what constitutes true happiness. It is not attainedthrough self-gratification but through fidelity to aworthy purpose. Helen Keller

MISSIEDe Hakrinbank biedt als innovatieve en dynamische instelling

haar klanten een integraal pakket van hoogwaardige financiële diensten aan.

Deskundige medewerkers leveren in teamverbandmaatwerk voor maximale klanttevredenheid.

VISIEOnze visie is om de geprefereerde aanbieder van financiële diensten in Suriname

te zijn door uitmuntende kwaliteit.

KERNWAARDENDe Hakrinbank heeft vier kernwaarden gedefinieerd die richtinggevend zijn voor

de realisatie van de strategische doelen, de acties die deze ondersteunen en devertaling naar de organisatiestructuur, systemen en de waarden, normen en

gedragingen binnen de organisatie, te weten

BetrouwbaarheidService en klantgerichtheid

TeamworkKwaliteit

Deze kernwaarden die de Hakrinbank heeft gedefinieerd zijn verankerd in deorganisatiestructuur en cultuur en vormen de leidraad bij alle activiteiten van

onze bank. Ze maken duidelijk waar het concern voor staat en dienenals toetssteen voor haar handelen.

HAKRINBANK N.V.

MANAGEMENTTEAM

Van links naar rechts: H. Liu Hung Chung, onderdirecteur Operations,drs. J. Bousaid, algemeen directeur, mr. M. Tjon A Ten, directeur Operations en

drs. G. Raghoenathsingh, onderdirecteur Finance.

3

INHOUDSOPGAVE

Missie, Visie en Kernwaarden 3

Organigram 4

Functieverdeling 5

Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers 6

Bericht van de Raad van Commissarissen 8

Verslag van de Directie 11

Inleiding 11Economische ontwikkelingen in 2007 13Het bedrijf van de bank 29Nationale Trust- en Financierings Maatschappij N.V. 43De financiële ontwikkeling van de bank 44

Accountantsverklaring 51

Jaarrekening 2007 53

Geconsolideerde balans per 31 december 2007 vóór winstverdeling 54Geconsolideerde balans per 31 december 2007 ná winstverdeling 55Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2007 56Vennootschappelijke balans per 31 december 2007 vóór winstverdeling 57Vennootschappelijke balans per 31 december 2007 ná winstverdeling 58Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2007 59Toelichting op de jaarrekening 60

Overige gegevens 66

Curricula vitae en nevenfuncties van leden van de Raad van Commissarissenen Directie Hakrinbank 66

Adressenlijst 69

Suriname: macro-economische kerndata 70

4

Algemeen Directeur

OnderdirecteurFinance

DirecteurOperations

OnderdirecteurOperations

Internal Audit

Credits

Nationale Trust &Financierings Mij. N.V.

Affiliates (Credits)

Marketing &Public Relations

Human Resources &General Affairs

Insurance

Credit Administration

Foreign Transfers

Compliance & Legal

Administration &ManagementInformation(Accounting)

Administration &Management

Information (FinancialControlling)

Information &Communication

TechnologyDomestic Cash

Affiliates(Operations)

Maintenance& Technical

Support

Treasury &Securities

RiskManagement

ORGANIGRAM HAKRINBANK N.V.

5

Mevr. Mr. M.M. Tjon A Ten

Human Resources &General Affairs

Mr. M. Naarendorp, HoofdDrs. I. Lo Fo Sang

InsuranceR. Tjon A Kon, Hoofd

Credit AdministrationDrs. I. Loenersloot, Hoofd

Compliance & LegalMr. M. Schaap

Maintenance & TechnicalSupport

R. Tjokro, Hoofd

Foreign TransfersL. Karg, Wnd. Hoofd

Information & CommunicationTechnology

T. Sanches, HoofdIng. R. Mahabier

A. SemoediIng. T. Csaba

DomesticM.Tjon, Hoofd

CashA. Budel-Samiran, Hoofd

AffiliatesBranchmanagers

- TourtonneDrs. V. Ramtahalsing

- Nieuwe HavenDrs. N. Elshot-Chelius

- LatourR. Wimpel

- FloraDrs. R. Mohamatsaid

Drs. J.D. Bousaid

CreditsDrs. S. Jadoenathmisier, coördinator

Account ManagersC. Halfhide-Chou

Drs. S. Kisoensing-JhauwL. Venloo

Ir. P. QuintiusE. Frangie M.Sc.

Treasury & SecuritiesDrs. P. Tjon Kiem Sang, Hoofd

Drs. R. Amirkhan

Nationale Trust &Financierings Mij. N.V.

H. Vijzelman, HoofdDrs. R. Sitaram, Onderhoofd

G. Jong M.Sc.

Administration & ManagementInformation

R. Liesdek, AccountingDrs. R. Sheorajpanday, Fin. controlling

Internal AuditB. Jewbali, Hoofd

Risk Management(vacant)

Marketing & Public RelationsDrs. N. Elliot M.Sc.

AffiliatesBranchmanagers

- NickerieR. Mangala, Hoofd

A. Anandbahadoer, Onderhoofd

- TamanredjoS. Resomardono

RAAD VAN COMMISSARISSEN

Mr. A.K.R. Shyamnarain - PresidentIr. R.A. Mac Donald - Vice PresidentDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet, M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

DIRECTIE

Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurMr. M.M Tjon A Ten - Directeur Operations

ONDERDIRECTEUREN

H.S.K. Liu Hung Chung - OperationsDrs. G.M. Raghoenathsingh MBA - Finance

FUNCTIEVERDELING

VIJF JAAR GECONSOLIDEERDE KERNCIJFERS (in duizenden SRD)

2007 2006 2005 2004 2003

BalansLiquide middelen 120.230,2 104.159,4 97.240,7 104.589,0 68.977,0Klanten 431.991,8 306.449,0 229.730,0 161.942,5 95.350,4Overige activa 243.530,7 195.854,6 144.708,6 133.074,3 87.195,8

Totaal activa 795.752,7 606.463,0 471.679,3 399.605,8 251.523,2

Spaargelden 328.758,9 238.981,7 185.265,1 121.691,3 81.220,0Andere toevertrouwde middelen 423.688,4 334.243,6 265.183,5 262.371,4 158.331,4Eigen vermogen 43.305,4 33.237,7 21.230,7 15.543,1 11.971,8

Totaal passiva 795.752,7 606.463,0 471.679,3 399.605,8 251.523,2

ResultatenBedrijfsopbrengsten 55.123,8 49.236,5 36.659,5 27.500,6 22.012,8Operationele bedrijfslasten 29.983,5 27.848,8 21.690,5 17.405,2 13.989,0Voorziening kredietrisico's 1.242,6 1.439,3 1.725,9 1.515,9 1.240,7Bedrijfsresultaat vóór belastingen 23.897,7 19.948,4 13.243,1 8.579,5 6.783,1Belastingen 8.603,2 7.181,4 4.767,5 3.088,5 3.120,2Nettoresultaat 15.294,5 12.767,0 8.475,6 5.491,0 3.662,9Dividend in contanten 5.122,7 4.657,0 2.731,8 1.862,8 1.076,9Dividend in aandelen - - - - 11,6

Ratio’s (in %)Efficiencyratio 54 56 59 63 64Return on average equity 40,0 46,9 46,1 39,9 40,2Return on average assets 2,18 2,37 1,95 1,69 1,69Capital ratio 5,44 5,48 4,50 3,89 4,76BIS ratio 10,56 11,31 10,01 10,19 11,68

Gegevens van aandelen*)Aantal uitstaande aandelen 465.696 465.696 465.696 465.696 465.696Nettowinst per aandeel 32,84 27,41 18,20 11,79 9,43Dividendbedrag per aandeel 11,00 10,00 6,07 4,00 2,80Dividend (in %) 7.333,33 6.666,67 3.910,67 2.666,68 1.850,00Uitkeringspercentage 33,49 36,48 32,23 33,92 29,40Intrinsieke waarde (zichtbare) 92,99 71,37 45,59 33,38 25,71Beurskoers per aandeel 150,00 136,00 124,00 106,00 79,20Marktkapitalisatie (x SRD 1.000) 69.854 63.335 57.746 49.364 36.883

Aantal medewerkers 252 254 247 238 235Aantal kantoren 7 7 7 7 7

*) x SRD 1; voor vergelijkingsdoeleinden zijn de bedragen herleid en gebaseerd op 1 aandeel van nominaal SRD 0,151) berekend over aantal aandelen voor stockdividend2) exclusief aandelen uit agioreserve3) inclusief aandelen uit agio van SRD 0,0015

6

1)

3)

2)

2)

7

RAAD VAN COMMISSARISSEN

Kloksgewijs van links voor:H. Ramdhani, drs. M. Sandvliet M. Sc., ir. R. Mac Donald, vice president-commissaris, drs. J. Tjang-A-Sjin,

mr. R. Shyamnarain, president-commissaris, G. Lie Sem-Nawikromo en drs. H. Abrahams.

7

8

BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN-

houders te behandelen onderwerpen. De Raad heeftmet grote belangstelling de ontwikkelingen metbetrekking tot de internationale kredietcrisisgevolgd. Ofschoon directe nadelige gevolgen hier-van goeddeels aan ons zijn voorbij gegaan, ziet deRaad toch voldoende aanleiding om samen met deDirectie na te gaan of de bestaande interne procedu-res op het gebied van Risk Management in dit ver-band adequaat genoeg zijn. Het lid drs. M. SandvlietM.Sc. van de Auditcommissie heeft namens de Raadin juni 2007 in St. Lucia deelgenomen aan de jaar-vergadering van de Caribbean Association of AuditCommittee Members (CAACM). Rond deze jaarver-gadering vond ook een conferentie plaats met alscentraal thema het maximaliseren van excellence inCorporate Governance. De Raad bestudeert de uit-komst van deze conferentie en gaat na hoe hetCorporate Governance beleid van de vennootschapmet de daaruit verkregen inzichten kan worden ver-rijkt. Voorzover niet reeds apart in dit verslagbesproken, zijn de werkzaamheden van de Raadvoor het overige in overeenstemming met hetgeenterzake in de Corporate Governance Code van devennootschap is voorgeschreven.

Werkzaamheden in relatie met de DirectieDe Raad is in 2007, op grond van het terzake uit-gebrachte advies van externe consultants, voort-gegaan met de voorbereiding van het invoeren vaneen systeem van performance management voor deDirectie. Gezien de complexiteit van de materie en denauwgezetheid, die bij de voorbereiding van deinvoering van het een en ander is vereist, heeft deRaad deze werkzaamheden nog niet kunnen afron-den. Het is ons streven om in het boekjaar 2008 ter-zake tot een definitief besluit te komen. Conformonze toezegging op de jaarvergadering 2006, doenwij op deze jaarvergadering aan u een voordrachtmet betrekking tot de invulling van de functie vanFinancieel Directeur (Chief Financial Officer), bin-nen de Raad van Bestuur van de Bank. Wij stellen uvoor drs. G.M. Raghoenatsingh MBA met ingangvan 1 juli 2008 in die functie te benoemen. Ons voor-stel is als apart onderwerp op de agenda opgenomen.

Werkzaamheden van de AuditcommissieDe Auditcommissie heeft zich gedurende het boek-

Aan de aandeelhouders

Met genoegen doen wij u hierbij verslag van onzewerkzaamheden in het boekjaar 2007, waarin ookde werkzaamheden van onze Auditcommissie enRemuneratie en Benoemingscommissie aan de ordekomen. Voorts treft u hierin ons pre-advies ten aan-zien van het vaststellen van de jaarrekening en hetvoorstel inzake de winstverdeling.

Werkzaamheden van de Raad vanCommissarissenIn 2007 is de Raad 12 keer in een reguliere vergade-ring bijeen geweest en 15 keer in een buitengewonevergadering. De reguliere vergaderingen vindenmaandelijks plaats en worden plenair met de Direc-tie gehouden, terwijl de buitengewone vergaderingenafhankelijk zijn van de te bespreken onderwerpen enover het algemeen alleen voor leden van de Raad zijnbestemd. Onze werkzaamheden hadden voorname-lijk betrekking op de resultaten en de strategie van devennootschap. Bespreking en beoordeling van deperiodiek door de Directie aan de Raad gepresen-teerde realisatiecijfers en goedkeuring van de Beleids-nota 2008 met de daarbij behorende Exploitatie- enInvesteringsbegroting 2008 maakten hiervan deeluit. Daarnaast stonden de Corporate Governance,het Risk Management, het participeren van de Raadin de voorbereiding van een Strategisch Plan voor debeleidsperiode 2008-2010 en een aantal andereonderwerpen op onze agenda. Op enkele hiervanwordt in het volgende nader ingegaan.

Corporate GovernanceDe vennootschap streeft ernaar om de aandeel-houders en andere stakeholders steeds tijdig en ade-quaat te informeren over relevante ontwikkelingenin haar bedrijfsvoering. Eind augustus 2007 heeft devennootschap voor de eerste keer haar door deexterne accountant beoordeelde halfjaarcijfers gepu-bliceerd. Ook het houden van onze jaarvergaderingop een zo kort mogelijke termijn na het verstrijkenvan het betreffende boekjaar past in dit streven. Indit verband heeft de vennootschap ook voorzienin-gen getroffen, die het mogelijk maakten dat de aan-deelhouders vooraf hebben kunnen beschikken overde relevante stukken, die betrekking hebben op deop deze algemene vergadering van aandeelhouders

9

gewerkt aan het voorstel voor benoeming van drs. G.M. Raghoenathsingh MBA tot Chief FinancialOfficer (CFO). Ook hiervoor verwijzen wij graagnaar hetgeen hierboven in dit verslag is opgenomen.De Commissie heeft steeds in de reguliere vergade-ringen van de Raad verslag gedaan van zijn werk-zaamheden.

Onafhankelijkheid en samenstelling van de RaadNaar het oordeel van de Raad voldoen alle commis-sarissen aan de vereisten van onafhankelijkheid inde zin van de Corporate Governance Code vanHakrinbank N.V. Elders in dit jaarverslag zijn depersoonsgegevens en de nevenfuncties van de ledenvan de Raad opgenomen. Op eigen verzoek treedt Ir. R.A. Mac Donald terug als vice president-com-missaris, maar blijft wel deel uitmaken van de Raad.De Raad bedankt hem voor zijn bijdrage in de func-tie van vice president-commissaris en heeft beslotenom drs. H.B. Abrahams met ingang van 1 mei 2008als vice president-commissaris aan te wijzen. In2007 hebben zich verder geen mutaties voorgedaanin de samenstelling van de Raad, die onveranderduit zeven leden bestaat.Volgens rooster zijn de com-missarissen mevrouw G. Lie-Sem-Nawikromo en deheren drs M. Sandvliet M.Sc. en H.R. Ramdhani aande beurt om af te treden. Zij stellen zich ter beschik-king om te worden herbenoemd. Wij bevelen hunherbenoeming aan.

Honorarium van de leden van de RaadIn ons vorig verslag hebben wij u meegedeeld dat deRaad zich heeft beraden over een voorstel voor her-ziening van het honorarium voor leden van deRaad. Het algemeen uitgangspunt daarbij is geweestdat de leden adequaat dienen te worden gecompen-seerd voor de door hen verrichte werkzaamheden.Uitgaande van de daarbij gegeven motivering istoen ook besloten het honorarium te brengen opeen niveau, waarin de verhouding tussen honora-rium, verantwoordelijkheid, relevante expertise enhet tijdsbeslag van de verrichte werkzaamhedenvoldoende tot uitdrukking komen. Het door deRaad terzake uitgewerkt voorstel voor het boekjaar2008 is apart op de agenda opgenomen.

Jaarrekening en voorstel winstverdelingDe Raad biedt u hierbij de jaarrekening van onzevennootschap aan over het boekjaar 2007. Dezejaarrekening bestaat uit de vennootschappelijkebalans per 31 december 2007, de vennootschappelij-ke winst- en verliesrekening over 2007, de gecon-solideerde balans per 31 december 2007, de gecon-

jaar voortdurend bezig gehouden met de financiëleontwikkelingen binnen de bank, zoals die tot uit-drukking kwamen in de Exploitatie- en Inves-teringsbegroting 2007, de maandelijkse realisatie-gegevens en rapportages van de Administration &Management Information (AMI) department en deinterne en externe accountant. Met de Directie is erregelmatig overleg geweest over onder meer de doorde externe accountant opgestelde jaarstukken enover diverse onderwerpen, die in de managementletter over het boekjaar 2006 door hem aan de ordezijn gesteld. Ook de door tussenkomst van deDirectie ontvangen rapportages van AMI en de RiskManagement Department (RMD) zijn daarbijonderwerp van bespreking geweest. Voorts is deCommissie in dit verslagjaar nauw betrokken bij deimplementatie en het monitoren van het door deDirectie ingezette beleid gericht op kostenbeheer-sing en efficiencyverbetering. De Commissie heeftde beoordeelde halfjaarcijfers en gecontroleerdejaarcijfers besproken met de externe accountant enheeft samen met hem een traject uitgezet voor hetvervroegen van het tijdstip waarop het accountants-rapport wordt uitgebracht. Dit past in het strevenom stakeholders zo vroeg mogelijk te kunnen voor-zien van de financiële gegevens van de vennoot-schap. Het lid drs. M. Sandvliet M.Sc. heeft in juni2007 deelgenomen aan de jaarvergadering van deCaribbean Association of Audit Committee Members(CAACM), die op Saint Lucia werd gehouden.Voorafgaand aan de jaarvergadering participeerdehij in een pre-conference training over het nut, derol en de verantwoordelijkheden van audit commit-tees, alsmede in een conferentie rond het thema“Maximalisatie van excellence in CorporateGovernance”. De Audit-commissie heeft steeds inde reguliere vergaderingen van de Raad verslaggedaan van zijn werkzaamheden.

Werkzaamheden van de Remuneratie enBenoemingscommissieDe Remuneratie- en Benoemingscommissie heeft in2007 verder gewerkt aan de implementatie van dedoor de Raad goedgekeurde aanpassingen van depensioenregeling voor respectievelijk de Directie enenkele gewezen directieleden en een bijstelling vande beloning van de Directie. Zij heeft zich ook beziggehouden met de verdere voorbereiding vande invoering van het in ons vorig verslag aan-gekondigde systeem van performance managementvoor de Directie. Wij verwijzen gaarne naar hetgeenterzake onder “Werkzaamheden in relatie tot deDirectie” is opgenomen. Voorts heeft de Commissie

10

voor uitkering aan de aandeelhouders en SRD 10,17miljoen toe te voegen aan de Algemene Reserve.Het dividend per aandeel van nominaal SRD 0,15kan op grond van het voorgaande worden vastge-steld op SRD 11. Hiervan is in september 2007 peraandeel reeds SRD 3 als interimdividend uitgekeerd,hetgeen resulteert in een slotdividend van SRD 8 peraandeel van nominaal SRD 0,15. Het uit te kerendividend komt overeen met 33,5% van de netto-winst en correspondeert met een dividendpercenta-ge van 7.333,33%.

Wij adviseren u deze jaarrekening vast te stellen endaarmee décharge te verlenen aan de Directie voorhet door haar in het boekjaar uitgeoefende bestuuren aan de Raad van Commissarissen voor het daaropgehouden toezicht. Voorts geven wij u in overweginghet voorstel inzake de winstverdeling goed te keuren.

Dank voor het goede resultaatDe Raad bedankt de Directie voor de wijze waarop zijde belangen van onze vennootschap in het afgelopenboekjaar heeft behartigd en in het bijzonder voor haarinspanningen en strategische keuzes, die hebbengeleid tot het goede bedrijfsresultaat. Wij bedankenverder de staf en de overige medewerkers voor hunindividuele bijdragen aan een succesvol jaar vooronze vennootschap en erkennen tevens dat zij een niette ontberen ondersteuning zijn geweest voor hetbereiken van de gestelde doelstellingen. Voortsbedanken wij de cliënten en andere relaties voor het inHakrinbank N.V. gestelde vertrouwen, dat een goedebasis bleek voor wederzijds voordeel. En last but notleast bedanken wij u, onze aandeelhouders, voor deondersteuning die wij van u in ons werk genieten.

Als organisatie putten wij hieruit inspiratie om voort-durend te streven naar excellence in alles wat wij doen.

Paramaribo, 15 april 2008

Raad Van Commissarissen

Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-CommissarisIr. R.A. Mac Donald - Vice President-CommissarisDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

solideerde winst- en verliesrekening over 2007 en detoelichtingen daarop. Het boekjaar van de vennoot-schap loopt gelijk met het kalenderjaar. Conformhet bepaalde in onze statuten hebben wij de jaar-rekening door de externe accountant doen onder-zoeken. Zijn terzake gegeven goedkeurende verkla-ring is bijgevoegd.

Het bedrijfsresultaat is in hoofdzaak de uitkomstvan de in de Beleidsnota 2007 opgenomen strate-gische doelstellingen en het op grond daarvan vast-gestelde beleid, dat door de Directie is uitgevoerd.Ook dit jaar is het bedrijfsresultaat mede beïnvloeddoor de voortgaande positieve ontwikkelingen in demacro-economische omgeving in Suriname. Detoenemende concurrentie op de lokale markt voorfinanciële produkten heeft daarop echter ook eenmatigende invloed gehad. Hoewel deze nog geenmeetbare directe nadelige gevolgen op het bedrijfs-resultaat heeft gehad, manifesteren zich verder sindsgeruime tijd ook enkele internationale ontwikkelin-gen, die zowel voor de Raad en de Directie, als voorde beleidsmakers en andere stakeholders op sociaal-economisch gebied, een punt van voortdurendeaandacht vormen. Wij hebben hierbij met name hetoog op de verslechterende positie van de US Dollarten opzichte van de EURO, de toenemende prijzenvoor aardolie en andere grondstoffen op de wereld-markt, de kredietcrisis op de internationale finan-ciële markten en de steeds duidelijker wordendetekenen van een op handen zijnde internationalerecessie. Hoge wereldmarktprijzen voor aardolie-produkten, voedsel en EURO gerelateerde goederenen diensten, houden in sommige gevallen, naast deaantrekkelijke kant van meer opbrengsten vooronze grondstoffen, ook het gevaar in dat daarmeedoor import de inflatie in Suriname wordt aange-wakkerd. Toename van de inflatie zal ongetwijfeldeen zeer nadelige invloed hebben op de economi-sche bedrijvigheid in het land en dus ook op deresultaatontwikkeling van onze vennootschap. Onzebeleidmakers en alle andere actoren op sociaal-economisch gebied zullen daarom al hun inzicht enwijsheid moeten aanspreken bij het treffen vanmaatregelen gericht op het neutraliseren van denadelige effecten, die onze nationale economie vandeze internationale ontwikkelingen zou kunnenondervinden.

De winst vóór belastingen bedraagt SRD 23,90 mil-joen. Na aftrek van belastingen resteert een netto-winst van SRD 15,29 miljoen. Wij stellen voor omvan de nettowinst SRD 5,12 miljoen te bestemmen

11

VERSLAG VAN DE DIRECTIE

Het door de directie gevoerde bedrijfsbeleid heeft inhet verslagjaar vruchten afgeworpen. De belangrijk-ste bedrijfsdoelstellingen in 2007 waren duurzamegroei, verbetering van de rentabiliteit, aanscherpingvan het balansbeheer, verhoging van de efficiency,versterking van het risicomanagement evenals hetcustomerrelations management. Andere doelstellin-gen waren verhoging van het niveau van employee-satisfactie en social corporate citizenship. Deze doel-stellingen zijn goeddeels gerealiseerd.

Onze dochteronderneming, de Nationale Trust- enFinancierings Maatschappij N.V., die op 1 juli haar 40-jarig bestaan herdacht, heeft een goed boekjaarafgesloten. Het balanstotaal groeide met 42%, terwijlde winst vóór belastingen met 23% toenam. Hetbalanstotaal overschreed in de loop van het jaar deSRD 100 miljoen, hetgeen als een bijzondere mijl-paal kan worden beschouwd. De groeicijfers liggenboven het budget van 2007.

De koers van het aandeel “Hakrinbank N.V.”steeg opde Surinaamse Effectenbeurs met ruim 10% tot SRD 150 per ultimo 2007. Het uit te keren dividendover het boekjaar 2007 beloopt SRD 11 per aandeelvan nominaal SRD 0,15. Er is reeds interimdividenduitgekeerd in september 2007 van SRD 3 per aan-deel. De totale dividenduitkering van SRD 11 corres-pondeert met een dividendpercentage van 7.333 eneen dividend pay-out ratio van 33,5%. Dit levert eenaantrekkelijk rendement op voor onze aandeelhou-ders en een gunstige koers/winst verhouding.

In het vervolg van dit verslag wordt uitgebreid inge-gaan op de economische ontwikkelingen in het jaar2007, welke van belang zijn voor de performance vanons bedrijf. Dit verslag is uitgebreider dan gebruike-lijk in de bancaire sector.De reden hiervoor is dat vanwege de beperkte be-schikbaarheid van en toegankelijkheid tot actuelestatistische informatie voor grote delen van desamenleving, is besloten in ons jaarverslag hieraanextra aandacht te besteden.Vervolgens komen ontwikkelingen binnen onzebank en dochteronderneming, de Nationale Trust-en Financierings Maatschappij, aan de orde.In het laatste gedeelte wordt de financiële ontwikke-ling van onze instelling belicht en het winstverde-lingsvoorstel behandeld.

Aan de aandeelhouders

Met genoegen kunnen wij U rapporteren dat onzebankinstelling in het boekjaar 2007, wederom goedebedrijfsresultaten heeft gerealiseerd. Deze zijn hetresultaat van de stimulerende macro-economischeomgeving en het door de directie gevoerde beleid enkwamen tot stand in een klimaat van toenemendeconcurrentie binnen de financiële sector, waarbijsteeds meer het prijswapen wordt ingezet.

Het geconsolideerd balanstotaal steeg met ruim 31%tot bijna SRD 800 miljoen en de winst vóór belastin-gen nam met 20% toe tot SRD 23,9 miljoen. Dezegroeipercentages liggen iets boven onze eigen pro-jecties, welke steeds aan het begin van het jaar worden opgemaakt.

De belangrijkste performance ratio's van onze bankbleven op een goed niveau. De return on assetsbedroeg 2,18% en de return on equity kwam uit op40,0%. De efficiencyratio verbeterde van 56% naar54% en de non-performing ratio kredieten kwamiets boven de 1,6% te liggen. Aangezien het tempovan de efficiencyverbetering omhoog moet, werdmedio 2007 een speciale multi-disciplinaire com-missie “Verhoging bedrijfsefficiency en aanscher-ping kostenbeheer” ingesteld onder leiding van deChief Operations Officer. Deze commissie heeftinmiddels een inventarisatie gepleegd en concretevoorstellen uitgewerkt, waarvan enkele in uitvoeringzijn genomen.

De belangrijkste macro-economische groothedenlieten in 2007 een positief beeld zien, hetgeen gunstigdoorwerkte op het consumenten- en producenten-vertrouwen. Onze bank heeft hiervan mogen profite-ren via een duidelijk toegenomen business-volume.Zo groeiden de vorderingen op klanten met 41%hetgeen boven onze verwachting was. Zowel het con-sumentenkrediet alsook de bedrijfsleningen lever-den hieraan een bijdrage.

Onze positie op de vreemde valutamarkt is in 2007verbeterd en ons businessvolume steeg. Van tijd tottijd waren er wel spanningen tussen vraag en aanbodop de markt waarneembaar, die echter goed kondenworden geredresseerd, mede door ondersteuningvan de Centrale Bank van Suriname.

De Hakrinbank N.V. heeft zich gecommitteerd aan het helpenvan kleine en middelgrote ondernemingen.Als jonge, succesvol-le ondernemer heeft Bernadette Agbulos gebruik gemaakt vanhet integraal pakket van hoogwaardige financiële diensten vande Hakrinbank N.V., waardoor zij haar eigen fitnesscentrum B-Fit in snel tempo heeft kunnen opzetten.

A business is successful to the extent that it provides a product orservice that contributes to happiness in all of its forms.Mihaly Csikszentmihalyi

Ontwerpbegroting dienstjaar 2007 (x SRD 1 miljoen)*)

Omschrijving Uitgaven Ontvangsten Verschil in % BBP

Gewone dienst 1.628,8 1.584,2 -44,6 -0,8Kapitaalsdienst 534,1 252,3 -281,8 -4,8

Totaal Gewone en Kapitaalsdienst 2.162,9 1.836,5 -326,4 -5,6

*) Bron: Financiële Nota 2007

13

De ontvangsten op de Gewone Dienst bedroegenSRD 1.828,2 miljoen, SRD 244 miljoen of 15,3%hoger dan begroot.

Realisatie Begroting Realisatie2006 2007 2007

Directe belastingen 591,8 603,2 737,6Indirecte belastingen 653,8 649,9 731,5Niet-belastingmiddelen 334,7 331,1 359,1

Totale ontvangsten 1.580,3 1.584,2 1.828,2

De uitgaven op de Gewone Dienst bedroegen SRD 1.656,8 miljoen, een overschrijding van SRD 28 miljoen (1,7%) van de begroting.

De lopende uitgaven zagen er (in miljoenen SRD)als volgt uit:

Realisatie Begroting Realisatie2006 2007 2007

Lonen en salarissen 603,0 737,4 692,4Goederen en diensten 286,9 432,4 411,0Subsidies/overheids-bijdragen 338,8 387,9 458,9Intrest staatsschuld 101,7 71,1 94,5

Totaal lopende uitgaven 1.330,4 1.628,8 1.656,8

De lonen en salarissen stegen in 2007 met ongeveer15%; iets minder dan begroot. Uitgaven in verbandmet materiële aanschaffingen en diensten stegen met43%. Opvallend is de sterke stijging van subsidies enoverheidsbijdragen met meer dan 35% tot SRD 458,9miljoen. Deze uitgaven maken ruim 28% van delopende overheidsuitgaven uit, hetgeen erg hoog is.

Economische ontwikkelingen in 2007

De economie van Suriname blijft zich bevredigendontwikkelen. De diverse macro-economische varia-belen laten een gunstig beeld zien. Zo is volgensvoorlopige schattingen van het Planbureau hetBruto Binnenlands Product (gecorrigeerd voorprijsstijgingen) met 5,3% gegroeid.Sedert 2002 is het BBP met gemiddeld 5,6% per jaargestegen. De groei wordt gedragen door een hausseop de voor Suriname relevante grondstoffenmarktenen een deels hiermee samenhangend hoog consump-tie- en investeringsniveau. Deze factoren hebben eenpositieve uitwerking op de overheidsfinanciën, demonetaire en financiële ontwikkelingen, alsook op de gang van zaken in de diverse bedrijfstakken.Problematisch is echter dat het inflatietempo nog tehoog is, hetgeen risico's in zich bergt ten aanzien vanvoortzetting van de aangeduide ontwikkelingen. Indit hoofdstuk wordt op een en ander nader ingegaan.

OverheidsfinanciënHet geschetste gunstige beeld weerspiegelt zich in de omstandigheid dat - evenals in de voorgaande 4 jaren - de realisatiegegevens inzake de overheids-financiën op kasbasis veel beter zijn uitgevallen dande door De Nationale Assemblee goedgekeurdebegroting voor het dienstjaar 2007, welke hieronderis weergegeven.

De betere uitkomst moet vooral worden toegeschre-ven aan meevallers in de belastingontvangsten endividenduitkeringen van staatsbedrijven (m.n.Staatsolie N.V.) en aan lagere dan begrote kapitaals-uitgaven. Het overschot op de totale begrotingbedraagt SRD 238,6 miljoen, zijnde ongeveer 3,5%van het Bruto Binnenlands Product.

Het overschot op de Gewone Dienst bedroeg SRD 171,4 miljoen. Mede door tekortschietende uitvoeringscapaciteit waren de gerealiseerde kapi-taaluitgaven van SRD 247,8 miljoen substantieellager dan begroot.

De meevallers aan zowel de inkomsten- als uitgaven-zijde leidden ertoe dat op de totale begroting eenoverschot werd gerealiseerd van SRD 238,6 miljoen,zijnde circa 3,5% van het geschatte BBP, in plaats vanhet gebudgetteerd tekort van SRD 326,4 miljoen.

De structuur van de overheidsfinanciën bleef niet-temin zwak mede vanwege het hoge aandeel van delopende uitgaven in het totaal. Hierdoor vormen deoverheidsfinanciën een risico voor de economischestabiliteit op langere termijn. Het is dan ook jammerdat er nauwelijks stappen vooruit zijn gezet op hetgebied van Public Sector Reform, terwijl de con-dities daarvoor juist gunstig zijn. De groeivooruit-zichten zijn immers goed en er kunnen diverse

financieringsbronnen voor dit doel worden aange-boord. De tijd is rijp om bedoelde hervorming nueindelijk ter hand te nemen.

Een lichtpunt is de aankondiging van de regeringom in 2008 te starten met de vorming van een stabi-lisatiefonds, dat als doel heeft het effect van con-juncturele schommelingen te verminderen, alsookbij te dragen tot financiering van hervormingsplan-nen. Waarschijnlijk zal het fonds gevoed wordenmet dividenduitkeringen van o.a Staatsolie N.V. enstaatsinkomsten uit de bauxiet- en goudsector.

StaatsschuldDoor het gerealiseerde overschot is de overheid instaat geweest haar uitstaande schuld aanzienlijkterug te brengen. Onderstaand overzicht geeft aandat zowel de binnenlandse- als buitenlandse schuldhebben bijgedragen tot deze daling. Bij de beoor-deling moet rekening gehouden worden met het feitdat de definitie van staatsschuld zoals vastgelegd in

Aan het einde vanSoort crediteur 2007*) 2006 2005

Binnenlandse schuld naar crediteur (x SRD 1000)Schulden aan de Centrale Bank van Suriname 302.598 326.007 412.760Schulden aan het bankwezen 151.204 206.395 198.710Schulden aan particulieren 136.591 121.036 83.748

Totaal binnenlandse schuld 590.392 653.438 695.218

Overheidsgaranties 22.717 19.540 18.473Gecommitteerde leningen + garanties 54.441 61.966 90.442

Totale binnenlandse schuld inclusief Overheidsgarantiesen Gecommitteerde leningen + garanties 667.550 734.944 804.133

Buitenlandse schuld naar crediteur (x USD 1000)Multilaterale crediteuren 70.437 63.672 54.768Bilaterale crediteuren 225.334 319.804 317.053Commerciële crediteuren 0 5.078 15.744

Totaal buitenlandse schuld 295.771 388.554 387.565

Overheidsgaranties 19.873 0 2.294Gecommitteerde leningen 86.102 101.934 96.557

Totale buitenlandse schuld inclusief Overheidsgarantiesen Gecommitteerde leningen 401.746 490.488 486.415

*) voorlopige cijfersBron: Bureau voor de Staatsschuld

14

De Surinaamse Overheid is momenteel in onder-handeling met deze twee bevriende landen en naar verwachting zal spoedig een overeenkomst inzake herstructurering van deze schulden bereikt worden.

Het aangescherpte management van de staatsschuld,het nakomen van internationale schuldverplich-tingen en de verbeterde economische parameterswaren belangrijke redenen voor het internationaalratingsbureau Standard and Poor's om de krediet-waardigheid van Suriname in 2007, evenals in 2006,met 1 trede te verhogen, waardoor deze uitkwam op“B+” voor internationale leningen en “BB-” voorbinnenlandse leningen.Onze verwachting is dat bij continuering van hetbeleid, de creditrating van Suriname spoedig verderkan worden verhoogd. Doelstelling moet zijn hetbereiken van een investmentgrade rating (≥ BBB-)op middellange termijn.

Monetaire ontwikkelingDe aangroei van de monetaire reserve heeft deCentrale Bank van Suriname in staat gesteld haarbeleid verder te versoepelen. Zo werd per 3 januari2007, het verplichte SRD kasreservepercentage voorde commerciële banken verlaagd van 27 naar 25 vande reserve base, zijnde alle SRD tegoeden van hetpubliek bij deze bankinstellingen. Daarenbovenwerd het percentage van de verplichte kasreserve-middelen dat mag worden aangewend voor lang-lopende concessionele bouwkredieten verhoogdvan 9 naar 10 procent van de SRD reserve base.

de Wet op de Staatsschuld afwijkt van die welkeinternationaal gangbaar is. Volgens de Surinaamsedefinitie worden de nog niet opgenomen bedragenvan afgesloten leningen en de niet afgeroepen staats-garanties wél gerekend tot de staatsschuld, terwijldat internationaal niet gebruikelijk is. Tegen dezeachtergrond is het gewenst de definiëring in de Wetop de Staatsschuld opnieuw te bezien, omdat deze leidt tot overschatting van de actuele schuld.Per 31 december 2007 bedroeg deze overschatting SRD 77,2 miljoen bij de binnenlandse en USD 106miljoen bij de buitenlandse staatsschuld.

Zowel de binnenlandse als de buitenlandse staats-schuld vertoonden in het verslagjaar een aanzienlijkedaling. De totale binnenlandse schuld nam af metSRD 67,4 miljoen tot SRD 667,6 miljoen als gevolgvan de aflossing van schatkistpapier in bezit van com-merciële banken en van voorschotten van de CentraleBank van Suriname. De aflossingen vonden plaatsvanwege de verbeterde financiële positie van de Staat.

Per saldo daalde de buitenlandse schuld van Surina-me aanzienlijk en wel met bijna USD 89 miljoen. Decommerciële crediteuren werden geheel afbetaald enmet de pariteitsmiddelen uit de Nederlandse ontwik-kelingshulp werd medio 2007 een schuld van circaUSD 100 miljoen aan de Nederlandse Investerings-bank voor Ontwikkelingslanden vervroegd afgelost.

Alleen in de aflossing van de bilaterale schuld aanBrazilië en de U.S.A. zijn er nog achterstanden.

15

1)

In onderstaande tabel zijn de oorzaken van de mutaties in de liquiditeitspositie van de Surinaamse economie weergegeven, M2 (in miljoenen SRD):

2007*) 2006*) 2005

1. Liquiditeitscreatie t.b.v. de overheid -114,3 -31,7 25,42. Kredietverlening aan de private sector 154,1 58,8 71,53. Overige oorzaken van liquiditeitscreatie -228,5 -89,2 -58,8

Totaal binnenlandse liquiditeitscreatie -188,7 -62,1 38,1

4. Liquiditeitstoevoer uit het buitenland 466,8 263,9 56,3

Totaal 1 t/m 4 278,1 201,8 94,4

Liquiditeitsquote (M2: Nom. BNP Marktprijzen) 21,0 18,9 18,3

*) voorlopige cijfers 1) eigen schattingBron: Centrale Bank van Suriname

diteitseis hangt samen met de extra risico's die (US)dollarisering van bankbalansen met zich meebrengt.Het is niet onmogelijk dat dit percentage verder ver-hoogd wordt als de (US) dollarisering niet vermindert.

Mede naar aanleiding van de vermindering van deSRD kasreserve verlaagden de commerciële ban-ken aan het begin van 2007 hun SRD debetrente-tarieven. In de loop van het jaar volgden meer verlagingen onder invloed van de toegenomen con-currentie binnen het bankwezen. De rentemargevan commerciële banken liep daardoor terug.

Aan het begin van het verslagjaar is de rente op 6maands schatkistpapier van de Republiek Surinameverlaagd van 10% tot 8% per jaar. Ook de voor-schotrente van de Centrale Bank van Surinamewerd verminderd tot 10% per jaar.

Op 2 januari 2008 is de rente op het schatkistpapierverder verlaagd tot 7,5% per jaar en de voorschotren-te van de Bank tot 9,5%. De Centrale Bank van Suri-name liet het SRD kasreservepercentage per begin2008 vooralsnog onveranderd, vooral met het oog opde liquiditeitspositie van het bankwezen.

De wisselkoersDe wisselkoersverhouding met de US dollar, onzebelangrijkste handelsvaluta, heeft in het verslagjaarvrijwel geen fluctuaties gekend. In onderstaandestaafdiagram is de koersontwikkeling van de USDop maandbasis aangegeven.

2.70jan

Aankoop

Verkoop

2.758

2.800

2.758

2.800

2.757

2.800

2.757

2.800

2.758

2.800

2.758

2.800

2.758

2.800

2.761

2.800

2.754

2.801

2.753

2.800

2.758

2.800

2.756

2.800

feb mrt apr mei juni juli aug sept okt nov dec

2.72

2.74

2.76

2.78

2.80

2.82

USD aankoop- en verkoopkoersen 2007

16

De binnenlandse liquiditeitenmassa, M2, een belang-rijke variabele voor de monetaire politiek van deCentrale Bank van Suriname, steeg in 2007 met SRD 278,1 miljoen oftewel 25,7% tot SRD 1.360,1 mil-joen. Deze aanzienlijke toename is volledig toe terekenen aan liquiditeitstoevoer uit het buitenlandsamenhangend met het overschot op de lopende reke-ning van de betalingsbalans. Binnenlandse factoren,met name het financieringsgedrag van de overheid,veroorzaakten per saldo een liquiditeitsvernietiging.De liquiditeitscreatie uit hoofde van bruto kredietver-lening aan de private sector bedroeg SRD 154,1 mil-joen, hetgeen significant meer is dan in 2006.

De aanzienlijke liquiditeitsgroei heeft geleid tot eenstijging van de liquiditeitsquote, zijnde de binnen-landse liquiditeitenmassa (M2) in procenten van hetbruto nationaal product. Deze variabele schommeltnog onder het langjarig gemiddelde niveau van circa 25%. Hierbij moet echter worden opgemerktdat betaalmiddelen en bancaire saldi luidende invreemde valuta niet in de binnenlandse liquiditei-tenmassa zijn opgenomen, zodat de liquiditeitsgroeitoch scherp in de gaten moet worden gehouden ten-einde inflatoire effecten te beteugelen.

De Centrale Bank van Suriname liet het kasreserve-percentage voor de vreemde valuta's in 2007 onveran-derd op 33,3 van de relevante reserve base. De bankenmogen een deel van de verplichte kasreserves beleggenin solide en liquide vermogenstitels. De hoge liqui-

omvang van onze monetaire reserve en de voort-durende gunstige ontwikkelingen op de wereld-markt voor onze belangrijkste exportproducten, zalnaar verwachting de wisselkoersstabiliteit ook in2008 behouden kunnen worden.

De betalingsbalansVooral de verdere stijging van de wereldmarkt-prijzen voor onze belangrijkste exportproductent.w. aardolie, aluinaarde en goud, leidde in 2007 toteen toename van de waarde van onze goederen-export met 41% tot USD 1.311,9 miljoen. Vanwegede toegenomen bedrijvigheid en de consumenten-vraag nam ook de import fors toe, en wel met USD 249,5 miljoen of wel 28,7%. Het overschot opde handelsbalans steeg met ruim USD 131 miljoentot USD 193,6 miljoen.Op de dienstenbalans was er een groter tekort doorgestegen uitgaven. De primaire inkomensbalans lietna vele jaren een overschot zien dat deels te dankenis aan de gestegen rente-inkomsten uit hoofde vanbeleggingen van banken op de internationale geld-en kapitaalmarkt.

De lopende rekening werd door bovengeschetsteontwikkelingen gunstig beïnvloed en vertoonde eenaanzienlijk overschot van USD 220,8 miljoen. Doorde mutaties op de diverse deelbalansen van de be-talingsbalans bedroeg het saldo der niet monetairesectoren USD 160,6 miljoen.

Vanaf het tweede kwartaal deden zich van tijd tot tijdaanbodtekorten op de vreemde valutamarkt voor, dieeen lichte druk op de wisselkoers legden. Hierdoorboden wisselkantoren en anderen valuta aan tegenverkoopkoersen die de voorgeschreven maxima vande Centrale Bank van Suriname iets overschreden.De commerciële banken die zich daarentegen aandeze maxima houden, prijsden zich bijgevolg in dezeperiode vrijwel uit de markt. Dit noopte de CentraleBank van Suriname ertoe om medio 2007 een specia-le voorziening te treffen inhoudende dat banken USdollars bij de Bank mogen afnemen onder het bedingvan terugverkoop op termijn tegen dezelfde koers.Van deze mogelijkheid is door banken slechts opbeperkte schaal gebruik gemaakt.

Opvallend is dat ondanks de inflatie in Suriname inafgelopen jaren, de nominale wisselkoers van deSRD t.o.v. de USD stabiel is gebleven. De reële effec-tieve wisselkoers van de SRD t.o.v. de USD is sinds2000 echter gestegen met 40% (zie IMF staff reportMarch 2007, pg 12). Deze stijging is veroorzaaktdoor het beduidend snellere inflatietempo alhier.Vandaar dat wij geen voorstander zijn van eenappreciatie van de SRD t.o.v. de US dollar, mede ookgezien de negatieve consequenties voor deSurinaamse exportindustrie. Continuering van denominale wisselkoersstabiliteit ook op lang termijnvereist daarom het terugdringen van de inflatie doormiddel van management van de macro-economi-sche vraag, alerte monetaire politiek, een beheersteloonkostenontwikkeling en verhoging van dearbeidsproductiviteit.

De appreciatie van de Euro t.o.v. de USD zette zichin het verslagjaar voort. Internationale economischeen politieke ontwikkelingen alsmede een relatiefhoge rente in de Europese Unie als gevolg van hetbeleid van de Europese Centrale Bank lagen hieraanten grondslag. Vanwege de koppeling van de SRDaan de USD en het bijgevolg vrij zweven van de SRDtegenover de EURO, werd deze valuta veel duurderop de binnenlandse valutamarkt. De verkoopkoersvan de Centrale Bank van Suriname steeg van SRD3,67 per begin 2007 naar SRD 4,13 per ultimo vanhet verslagjaar ofwel met 12,5%.

Begin 2007 breidde de Centrale Bank van Surinamehaar wisselkoersnoteringen uit met de valuta's vanlanden in de nabije regio.

Vanwege de continuering van het prudent beleidvan de monetaire autoriteiten, de voldoende

17

2007*) 2006 2005

Goederenverkeer 193,6 62,3 -163,9Dienstenverkeer -74,1 -34,9 -150,8Primaire inkomens -25,9 -51,6 -40,5Inkomensoverdrachten 75,4 35,9 22,1

Lopende rekening 220,8 11,7 -333,1Kapitaalrekening -193,9 -157,3 118,2Nog te rubriceren posten1) 133,7 232,3 231,7

Saldo der niet-monetaire 160,6 86,7 16,8sectoren

*) voorlopige cijfers1) mutaties in vreemde muntrekeningen van ingezetenenBron: Centrale Bank van Suriname

Saldi van de betalingsbalans op kasbasis(in miljoenen USD)

Monetaire reserveVooral door de gunstige ontwikkeling van de betalingsbalans steeg het netto buitenlands actiefin 2007 met USD 177,2 miljoen of 68,4% tot

Onze verwachting is, dat de monetaire reserve in2008 verder zal stijgen. Een voortgaande opbouwvan deze reserve is belangrijk, teneinde de waardevan de Surinaamse Dollar zo nodig effectief te kun-nen verdedigen. Bovendien is het, gezien de hogegraad van de (US) dollarisering van de bankbalansen,

gewenst dat de Centrale Bank van Suriname eenextra buffer opbouwt die in het kader van haar functie als lender of last resort kan worden ingezet,indien onverhoopt banken behoefte hebben aan tijdelijke liquiditeitssteun.

aan het einde van

Omschrijving 2007*) 2006*) 2005

1. Monetaire autoriteitena. Goudvoorraad 34,8 23,0 15,5b. Bijzondere trekkingsrechten I.M.F. 0,9 1,3 2,0c. Reservepositie in het I.M.F. 9,7 9,2 8,8d. Deviezenvorderingen 398,8 235,5 138,4e. Deviezenverplichtingen aan ingezetenen -39,9 -28,8 -22,5f. Deviezenverplichtingen gedekt door zekerheidsstellingen -0,6 -0,6 -0,6

Totaal 1 403,7 239,6 141,6

2. Deviezenbankena. Deviezenvorderingen 407,0 303,5 242,9b. Deviezenverplichtingen aan ingezetenen -340,7 -253,7 -211,2c. Deviezenverplichtingen aan niet ingezetenen -27,7 -24,3 -5,3

Totaal 2 38,6 25,5 26,4

Totaal 1 +2 442,3 265,1 168,0

3. Schulden in SRD aan niet-ingezetenen -6,2 -6,2 -5,9

Netto buitenlands actief 436,1 258,9 162,1

*) voorlopige cijfers Bron: Centrale Bank van Suriname

De ontwikkeling van de monetaire reserve (in miljoenen USD)

18

USD 436,1 miljoen. Dit bedrag is goed voor definanciering van 3,6 maanden import van goederenen diensten, wat iets boven de internationaal gehan-teerde minimumnorm van 3 maanden import is.

Fondsen Nom. waarde Omzet Omzet Beginkoers Slotkoersper stuk aantal (stuks) effectief jan. 2007 dec. 2007

Assuria 0,10 137.773 1.694.942,50 11,60 15,50C.I.C. 0,01 3.300 22.470,00 6,80 6,80De Surinaamsche Bank 0,10 290 10.130,50 9,00 47,25Elgawa 0,01 - - 1,80 6,00Hakrinbank 0,15 691 99.858,00 136,00 150,00Margarine & Vettenfabriek 0,01 - - 5,20 5,20Self Reliance 0,01 496 4.364,60 8,60 8,60Surinaamse Brouwerij 5,00 - - 73,00 98,00Torarica 0,10 - - 39,00 39,20Varossieau 0,10 546 8.572,20 9,00 16,00VSH-United 0,01 234 5.046,00 21,50 21,50

Totaal aandelen 143.330 1.845.383,80

Beursindex per 31 december 2007: 1.769,7Bron: Vereniging voor de Effectenhandel in Suriname

Onderstaande tabel biedt inzicht in de handel op de Surinaamse Effectenbeurs in het jaar 2007

19

mag worden dat investeren in beursgenoteerde aan-delen gemiddeld genomen een aantrekkelijk reëelrendement heeft afgeworpen.

Op 20 september van het verslagjaar werd de omzet-waarde voor de vaststelling van de slotnotering vanaandelen opgetrokken met SRD 1.000 tot SRD 3.000.Deze aanpassing houdt verband met de ontwikke-ling van de omzetten en om een goede koers-vorming te waarborgen.

In het verslagjaar heeft De Surinaamsche Bank N.V.haar aandelen verwisseld en werd een nieuwe nomi-nale waarde in de Surinaamse Dollar vastgesteld.Deze exercitie heeft geleid tot aanpassing van debeurskoers.

De sterke koersstijging van aandelen “VarossieauN.V.” is het gevolg van de verbeterde bedrijfs-perspectieven na de overname van een meerder-heidsaandelenpakket door multinational SigmaKalon Group, die voor de overname een premie opde beurskoers betaalde.

De Surinaamse Effectenbeurs

De Surinaamse Effectenbeurs vertoonde in 2007wederom een groei van de effectieve omzet metruim 4% tot SRD 1,85 miljoen. Indien de verhande-ling in 2006 van claims Hotelmaatschappij Toraricabuiten beschouwing wordt gelaten en alleen wordtgekeken naar de omzet in aandelen, bedraagt degroei circa 93%. Het aantal verhandelde aandelennam af en in 4 fondsen vond geen enkele transactieplaats.Meest verhandelde aandelen waren die van Assuriaen Hakrinbank die respectievelijk 91,9% en 5,4% vande totale aandelenomzet voor hun rekening namen.

Het aantal genoteerde fondsen en brokers bleefonveranderd.De meest actieve broker was Assuria Beleggings-maatschappij met 86% van de omzet.

De beursindex die de marktwaarde-ontwikkelingaangeeft van een vastgesteld pakket beursgenoteer-de aandelen, steeg in het verslagjaar met 289,1 pun-ten ofwel 20% tot 1.769,7. Deze toename ligt ruimboven het inflatiepercentage, zodat geconcludeerd

streeft ernaar haar deviezenreserve zodanig op tebouwen, dat zij een rol kan vervullen indien eenbank onverhoopt (vreemde valuta) liquiditeitssteunbehoeft. Commerciële banken verstrekken rente-incentives voor SRD kredieten en hebben escapeclausules opgenomen in vreemde valuta kredietar-rangementen, zodat deze leningen indien nodiggeconverteerd kunnen worden naar de Surinaamsedollar.

Het bankwezen in SurinameHet commerciële bankwezen in Suriname heeft in2007 een voorspoedige ontwikkeling doorgemaakt.Balanstotalen stegen fors en de rentabiliteit bleef oppeil (zie onderstaande tabel).

Het geconsolideerd balanstotaal groeide met 32%en de totale kredietverlening met ruim 33%.Uitleenbare SRD middelen stegen met 34,3%, het-geen iets meer is dan de groei van de SRD krediet-verlening. Zowel de capital ratio I als II vertoondeneen lichte teruggang, doch zij bleven ruim boven degehanteerde normen. In voorgaande jaren is aan-dacht besteed aan de (US) dollarisering van bank-balansen en dan vooral aan de daarmee gepaard

20

Per jaarultimo 2007*) 2006*) 2005

Balanstelling 3.784,6 2.871,0 2.276,6

Uitleenbare- en kasmiddelenRekeningcourantgelden 696,4 539,7 443,4(verplichte kasreserve) (197,9) (179,4) (179,0)

498,5 360,3 264,4

Spaargelden 409,1 311,8 252,3Termijndeposito's 181,8 126,5 94,3Kapitaal en reserves 194,6 157,3 131,0

Totaal uitleenbare- en kasmiddelen 1.284,0 955,9 742,0

Kredietverlening en beleggingen in SRD 984,2 765,3 656,2Kredietverlening en beleggingen in USD 223,5 177,4 138,5Kredietverlening en beleggingen in EURO 53,6 42,6 28,3

KengetallenCapital ratio I(kapitaal en reserves in % van de balanstelling) 5,14 5,48 5,75Capital ratio II(kapitaal en reserves in % van de kredietverlening) 10,71 11,13 11,57

1. exclusief voorziening dubieuze debiteuren ad SRD 26,5 miljoen2. exclusief SRD 51,3 miljoen bouwkredieten t.l.v. de kasreserve3. exclusief voorziening dubieuze debiteuren ad SRD 36,1 miljoen4. exclusief SRD 76,8 miljoen bouwkredieten t.l.v. de kasreserve5. exclusief voorziening dubieuze debiteuren SRD 35,2 miljoen6. exclusief SRD 115,9 miljoen bouwkredieten t.l.v. de kasreserve*) voorlopige cijfersBron: Centrale Bank van Suriname

Kerncijfers van het algemene bankwezen in Suriname (in miljoenen SRD)

6) 4) 2)

5) 3) 1)

gaande risico's. Het beleid van de Centrale Bank vanSuriname en de commerciële banken is erop gerichtom deze trend te keren. De Bank heeft in dit kadereen hoge vreemde valutakasreserveverplichting van33,3% aan de commerciële banken opgelegd en zij

wezen aan het Institute for Graduate Studies andResearch van de Universiteit van Suriname, in

op de macro- en micro-aspecten van het functione-ren van de algemene banken in Suriname.

Zijn adviezen ter versterking van het bankwezen inSuriname zijn waardevol en interessant, vandaar datwij deze in verkorte vorm alsvolgt weergeven.

1. Het streven naar vergroting van de doelmatig-heid van het functioneren van de lokale al-gemene banken maakt het doorvoeren van een herstructurering van de bancaire sector wenselijk.

2. De private banken zullen de in het kader van bedoelde herstructurering te nemen maatrege-len goeddeels zelf moeten doorvoeren, waarbij vooral moet worden gestreefd naar een verdere verbetering van de effectiviteit en efficiëntie van hun functioneren.

3. Een bijdrage tot de gewenste verhoging van de effectiviteit en de efficiëntie van de banken kan in het bijzonder worden geleverd door het voeren van een beleid gericht op het bereiken van een optimale bedrijfseconomische omvangvan de individuele bankinstellingen.

4. Doordat moet worden aangenomen dat het hui-dige forse groeitempo van de activiteiten van de commerciële banken niet duurzaam zal kunnen worden gehandhaafd, kan de schaalvergroting binnen het bankwezen in Suriname op den duur alleen worden gerealiseerd door een zekere samenvoeging in de bancaire sector.

Zoals uit onderstaande staafdiagram blijkt heeftdeze aanpak succes opgeleverd in 2007.

Het aandeel van de vreemde valuta deposito's in hettotaal der deposito's daalde licht met 0,5 procent-punt tot 56,4%. De dollariseringsquote in de kre-dietverlening nam in sterkere mate af en wel met 3,1 procentpunten tot 49,4%.Onze verwachting is dat deze quote in 2008 verderzal afnemen vanwege het nog kleine renteverschilvan enkele procentpunten tussen SRD - en vreemdevalutakredieten.

In september 2007 bereikten de directies van RoyalBank of Canada (RBC) en die van de TrinidadiaanseRBTT Financial Group een principe-overeenkomstinzake de overname van laatstgenoemde door deCanadese bank.Deze acquisitie moet omstreeks medio 2008 een feitzijn. RBC's activa in de Caraïbische regio zullen dancirca USD 27,5 miljard bedragen en het aantal bran-ches zal toenemen van 46 naar 130 waarvan 5 inSuriname. Deze overname kan een zekere invloedhebben op de concurrentieverhoudingen in definanciële sector van ons land en in andereCaraïbische (ei)landen.

Mede gelet op de in betekenis toenemende tendenstot consolidatie in het internationale bankwezen,ging Prof. Dr. A. Caram in zijn oratie “Een zoektochtnaar het evenwichtige bankieren” bij zijn aanvaar-ding van het ambt van bijzonder hoogleraar in deHakrinbank leerstoel Geld-, Krediet-, en Bank-

21

(US) Dollarisering 1996 – 2007 in procenten van het totaal der deposito’s respectievelijk kredieten

0

10

20

30

40

50

60

Vreemde valuta deposito's in % van de totale deposito's van de algemene banken

Vreemde valuta kredieten in % van de totale kredieten van de algemene banken aan de private sector

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Prof. dr. Anthony Caram tij-dens zijn plechtige inaugureleoratie op 7 januari 2008 tergelegenheid van de instellingvan de Hakrinbank leerstoelGeld-, Krediet- en Bankwezenaan de Universiteit vanSuriname.Hij is de eerste hoogleraar diedeze leerstoel zal bekleden.

A good education is another name for happiness.A. Plato

23

performing loans en dollariseringsratios evenals deproblematiek van de kleine staatsbanken.

De inflatieIn onderstaande tabel zijn de door het AlgemeenBureau voor de Statistiek opgestelde inflatiecijfersover de afgelopen vijf jaren opgenomen. Deze zijngebaseerd op prijsveranderingen van een vast repre-sentatief consumptiepakket van 240 goederen endiensten. Prijsopnames worden verricht in Parama-ribo, Wanica en Nickerie bij een totaal van ruim 260meetpunten.

Jaar Gemiddelde Jaareindeinflatie (%) inflatie (%)

20031) 23,0 13,120042) 9,1 9,12005 9,5 15,82006 11,3 4,720073) 6,4 8,4

1) extrapolatie op basis van realisatiegegevens januari tot en met juni 20032) schatting op basis van realisatiegegevens maart t/m december 20043) voorlopige cijfers

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de consumen-tenprijzen in 2007 met 6,4% zijn gestegen.De inflatie volgens de jaareindemethode (decem-ber 2007 t.o.v. december 2006) bedroeg 8,4%.Laatstgenoemde methode meet prijsbewegingensneller dan het jaargemiddelde, zodat geconclu-deerd mag worden dat het inflatietempo zich versnelt. Deze versnelling is het gevolg van stijgen-de aardolieprijzen op de wereldmarkt, de sterke appreciatie van de EURO t.o.v de SRD en de internationale prijsstijgingen van agrarische- enzuivelproducten (agflatie). Hierdoor begint hetinflatiespook in veel landen op te doemen en isbestrijding daarvan weer hoog op de beleidsagendageplaatst. Probleem hierbij vormt het feit dat externe prijsstijgingen niet te bestrijden zijn metbinnenlandse beleidsinstrumenten, zeker in kleinelanden als Suriname. Voorts is het binnenlandseinflatietempo hoger dan dat in het voor onze exportrelevante buitenland. Een en ander houdt in dat debinnenlandse kostenontwikkeling in toom dient teworden gehouden, mede door bij het arbeidsvoor-waardenoverleg 2008 beheerste loonstijgingen over-een te komen. Hierbij is een realistische opstellingvan de vakbonden van groot belang, teneinde deeconomische stabiliteit en groei evenals de concur-rentiepositie van ons land niet in gevaar te brengen.Voorkomen moet worden dat er zich een voor de

5. Essentieel is dat strategische allianties worden aangegaan tussen de lokale banken en buiten-landse instellingen die een goede reputatie genieten. Op deze wijze kunnen de beperkingen voortvloeiend uit de kleine omvang van de bin-nenlandse markt worden verlicht.

6. Als onderdeel van de herstructurering van het bankwezen dient de problematiek van de staats-banken zonder verder uitstel op een kosteneffec-tieve wijze te worden opgelost. Overigens mag een oplossing als hier bedoeld niet leiden tot het verloren gaan van de nuttige functies die de staatsbanken kunnen vervullen.

7. De activiteiten van de staatsbanken dienen te worden overgedragen aan een publiek-private instelling, die zich primair zal bezighouden met het verstrekken van kredieten en garanties ten behoeve van levensvatbare ontwikkelingsprojec-ten en met het dekken van speciale financie-ringsbehoeften, waarin de commerciële finan-ciële instellingen niet dan wel in onvoldoende mate kunnen voorzien.

8. De overheid zal moeten zorgdragen voor het scheppen van doelmatige institutionele kaders waarbinnen banken verder kunnen gedijen. Dit vereist tevens de onverkorte voortzetting van het gedurende de afgelopen jaren gevoerde voor-zichtige budgettaire en monetaire beleid, omdatnaar de ervaring leert macro-economische ver-storingen belangrijke oorzaken zijn van het ont-staan van problemen in de bancaire sector.

9. Als onderdeel van het streven naar versterking van de financiële stabiliteit dient de Centrale Bank van Suriname een doelgerichte bijdrage te blijven leveren aan het waarborgen van de ge-zondheid en de integriteit van het financiële systeem.

10. Verder onderzoek is nodig om concreet te kun-nen vaststellen in welke richting het monetaire beleid en de financiële markten zich dienen te ontwikkelen.

De vooruitzichten voor 2008 voor de bankensectorin Suriname zijn gunstig. Vanwege de voortgaandeeconomische groei wordt een hoger businessvolumeverwacht evenals verbetering van de rentabiliteit.

De artikel IV consultatiemissie van het IMF diebegin 2008 ons land bezocht, concludeerde ten aan-zien van de financiële sector dat “Financial sound-ness indicators have generally strengthened, butthere is room for further improvement”. Aandachtwerd gevraagd voor het terugdringen van non-

2007 geprofiteerd van de gunstige ontwikkelingenop de wereldmarkt. De vraag- en aanbodverhou-ding leidde tot gemiddeld hogere prijzen dan in hetvoorgaande jaar.

In het verslagjaar steeg de aluinaardeproductie met1,3% tot 2.178.475 metrieke ton, dit is een benuttingvan 99% van de productiecapaciteit van de raffina-derij. Ook de geëxporteerde hoeveelheid nam toe enwel met 1,6% tot 2.161.753 metrieke ton.De totale exportwaarde bedroeg USD 701,2 mil-joen, een toename met 6,5%. De gemiddeldeexportprijs steeg in 2007 met 4,3% tot USD 324,0per metrieke ton. Van de totale exportwaarde werdUSD 123,5 miljoen naar Suriname overgemaakt inverband met lokale betalingen (exclusief aanStaatsolie N.V., voor geleverde olieproducten).Dit bedrag beliep USD 33,3 miljoen ofwel 36,9%hoger dan in 2006. De Staatsinkomsten uit deze sec-tor bedroegen USD 85,9 mln, hetgeen 92,6% hogeris dan in het voorgaande jaar. Het aantal werk-nemers daalde echter verder en wel met circa 11%tot 1.163 personen. De vooruitzichten voor 2008zijn positief mede vanwege de aanhoudend hogewereldmarktvraag en ontwikkelingen aan de aan-bodzijde van de markt.

De onderhandelingen tussen de Surinaamse over-heid en de alhier opererende bauxietmaatschappijeninzake de ontginning en verwerking van de bauxiet-voorkomens nabij het Bakhuysgebergte in West-Suriname zijn in het verslagjaar van start gegaan. Demaatschappijen hebben interesse om de bauxiet temijnen en deze in de raffinaderij te Paranam te verwerken tot aluinaarde. Suriname streeft echter naar een geïntegreerde bauxietindustrie in WestSuriname, welke technisch en bedrijfseconomischhaalbaar lijkt. Ook is ons land geïnteresseerd in participatie in het aandelenkapitaal.Een conceptovereenkomst op hoofdlijnen is inmid-dels bij betrokken partijen in studie. De onderhan-delingen zullen naar verwachting in 2008 wordenafgerond.

AardoliesectorHet jaar 2007 is voor onze Staatsoliemaatschappijuitstekend verlopen en volgens algemeen directeurM. Waaldijk was het zelfs het beste in de geschiede-nis van het bedrijf. De totale aardolie jaarproductiesteeg met ruim 12% tot circa 5,4 miljoen barrels. Perultimo 2007 bedroeg de dagproductie 16.000 bar-rels, waarvan een belangrijk deel gewonnen werd uithet nieuwe Calcutta olieveld.

Surinaamse economie funeste loon-prijs spiraalontwikkelt.

Ontwikkelingen in belangrijke productiesectorenDe stabiele macro-economische omgeving en degunstige internationale conjunctuur hadden eenpositieve uitwerking op zowel de productie alsexport van ons land. Vooral de sectoren mijnbouw,hotel en horeca, bouw en constructie, en handelleverden een grote bijdrage aan de door de StichtingPlanbureau Suriname geschatte groei van het reëleBruto Binnenlands Product van 5,3%. Verheugendis ook dat de bijdrage van lokale investeerders eenopgaande lijn laat zien.

De wereldmarktprijzen van onze belangrijksteminerale exportproducten lagen hoger dan in 2006.Vooral de prijzen van aardolie en goud stegen fors.In het verslagjaar was ook een significante toenamevan de wereldmarktprijs van rijst zichtbaar alsgevolg van de veranderde vraag- en aanbodverhou-ding. De Surinaamse padieproducenten zullen in dekomende jaren daar de zoete vruchten van plukken.Ook de bananenindustrie had een goed jaar; na velejaren werd er door de Stichting Behoud Bananen-sector in Suriname (SBBS) een bescheiden operatio-nele winst geboekt. Door de inwerkingtreding begin2008 van de Economic Partnerships Agreementsmet de Euro-pese Unie, zullen Surinaamse bananennu heffingenvrij laatstgenoemde markt mogenbetreden, waardoor het rendement zal verbeteren.

In het laatste kwartaal 2007 werd de telecommuni-catiemarkt geliberaliseerd en traden 2 nieuwe spe-lers toe tot de markt, te weten Uniqa en Digicel. Deconcurrentie heeft geleid tot een uitbreiding van dedienstverlening en lagere prijzen.

Ook in de toerismesector werd fors geïnvesteerd.Het aantal toeristen neemt toe, waardoor capaci-teitsuitbreiding in de hotelsector plaatsvond. Indecember werden twee moderne en luxe hotels ge-opend, te weten Best Western Elegance Hotel enRoyal Torarica. Eind 2008 zal Marriot CourtyardHotel haar deuren openen.

Gezien het huidige en het in 2008 verwachte investe-ringsvolume zal naar onze verwachting de economi-sche groei op een goed peil blijven.

BauxietsectorDe gezamenlijk in Suriname opererende bauxiet-maatschappijen, Suralco en BHP-Billiton, hebben in

24

25

De sterke stijging van de goudprijs hangt vooralsamen met de toename van de aardolieprijs die eco-nomische vooruitzichten negatief beïnvloedt, dezwakte van de US dollar en geopolitieke spanningenin de wereld. Ook angst voor toenemende inflatie engrote instroom van institutionele beleggers in degoudmarkt zorgen voor hogere prijzen. Diverse ana-listen verwachten dat de goudprijs verder omhoogzal gaan en de grens van USD 1.000 in de loop vanhet eerste kwartaal van 2008 zal overschrijden.

De gunstige ontwikkelingen op de wereldmarkt heb-ben positief doorgewerkt op de goudsector in Suri-name. Hoewel het totale productievolume stabielbleef op circa 22.500 kg, verbeterde de rentabiliteit.Er werd dan ook verder geïnvesteerd in uitbouw vande productiecapaciteit en de exploratie. Het grootstegoudwinningsbedrijf in Suriname, IAMGOLD, eenbeursgenoteerd Canadees bedrijf, produceerde in2007 circa 270.000 troy ounces (8.400 kg), hetgeen10% lager is dan in 2006. De teruggang is vooral tewijten aan een staking van de arbeiders, waardoor deproductie ongeveer een maand kwam stil te liggen.Daarnaast werden vanwege de hoge marktprijzenook de gebieden geëxploiteerd met lagere gemiddel-de goudvoorkomens per ton aarde. De hoge goud-prijzen zorgden echter voor een zekere mate vancompensatie, waardoor de rentabiliteit behoudenbleef. De Rosebel goudmijn is het belangrijkste bezitvan IAMGOLD. In 2008 zal USD 25 mln. wordengeïnvesteerd in een tweede verwerkingslijn en inequipment teneinde de productie te verhogen.

Het grootste goudwinningsbedrijf in Surinaamsbezit nl. Sarakreek Resource Corporation, dat eenconcessie bezit ten zuiden van het stuwmeer aan deSarakreek, boekte wederom bevredigende bedrijfs-resultaten. Er zijn plannen voor uitbreiding van debedrijfsactiviteiten, die waarschijnlijk met een bui-tenlandse joint venturepartner zullen worden uitge-voerd.

De goudproductie van de vele kleinschalig opere-rende porknokkers bleef volgens erg ruwe schattin-gen evenals in 2006 steken op ongeveer 10.000 kgmet een waarde van ongeveer USD 200 mln. Destagnerende productie was vooral het gevolg van deuitmijning van de rijkere gebieden aan de opper-vlakte, de afname van het aantal nieuwe vindplaat-sen en de sterk toegenomen prijs van dieselolie, diede productiekosten omhoog stuwde.

Vanwege de gestegen olieprijzen en de productie-toename groeide de bruto-omzet met 26% tot USD 335 miljoen. De gemiddelde netto verkoop-prijs van de zgn. “Saramacca crude oil” bedroegUSD 56,50 per barrel, een toename van iets meerdan USD 10,00 t.o.v. 2006. De winst vóór belastingsteeg met bijna 50% tot USD 225 miljoen. Aan destaatskas (dividend + diverse belastingen) en aan debetalingsbalans werd een bijdrage van meer danUSD 100 miljoen geleverd.De olieraffinaderij had een hoge capaciteitsbenut-ting en verwerkte 2,6 miljoen vaten ruwe olie totHVGO, diesel-en stookolie en bitumen. De produc-tie werd grotendeels aan de Suralco verkocht. Deraffinagecapaciteit zal in de komende jaren wordenverdubbeld tot 15.000 barrels per dag, terwijl ookgasoline, premium diesel, stookolie, zwavelzuur enbitumen, zullen worden geproduceerd. De hiermeegemoeide kosten worden geraamd op USD 370 mil-joen. Dit project moet in 2012 gereed zijn.

De exploratie in het Surinaamse off-shore gebied,waar vier buitenlandse oliemaatschappijen actiefzijn in verschillende blokken zee-areaal, wordtvoortgezet. De Spaanse maatschappij Repsol YPFtreft voorbereidingen om in april 2008 een olie-boring te verrichten in het West Tapir blok, waarmeeeen bedrag van USD 50 miljoen gemoeid zal zijn.Dan zal na 25 jaar weer een zeeboring plaatsvinden.Wij hopen dat deze gunstige resultaten zal opleve-ren. De exploratie-activiteiten op het landareaal zul-len opgevoerd worden, aangezien de huidige reser-ves niet toereikend zijn om de productie op langeretermijn te waarborgen.

De vooruitzichten voor 2008 zijn goed. Het bedrijfstreeft ernaar de productie verder te verhogen tot5,6 miljoen barrels. De totale investeringen zijnbegroot op USD 131 miljoen. Ook zal een 2-dimen-sionaal seismisch onderzoek vóór de kustvlakteworden uitgevoerd.

GoudsectorDe stijgende trend van de goudprijs op de wereld-markt heeft zich in 2007 voortgezet. In het laatstekwartaal was er sprake van een versnelling, die ookin het begin van 2008 doorging.De gemiddelde goudprijs op de London MetalExchange bedroeg in het verslagjaar USD 695.39 pertroy ounce (31,1 gram), hetgeen 15,2% hoger was danin 2006. Op 22 november werd de grens van USD 800doorbroken en medio januari 2008 overtrof de goud-prijs voor het eerst in de geschiedenis de USD 900.

26

Zuid-Oost Azië en de zwakke USD hebben geleid tot grotere vraag.

- de lagere wereldproductie door klimaatverande-ring (droogte/overstromingen); alsook

- de productie van biobrandstof in reaktie op hoge olieprijzen.

Door bovengeschetste ontwikkelingen zijn de voor-uitzichten vrij goed. Rekening wordt gehouden meteen toename van zowel de productie als export enmet een rentabiliteitsverbetering bij vooral de padie-producenten. Het beleid van de regering moet eropgericht zijn knelpunten te helpen wegwerken, onderandere door verbetering van de natte en droge productie-infrastructuur, versterking van de markt-werking op de kunstmestmarkt en stimulering vande import van landbouwmachines en onderdelen.Mede hierdoor zou op middellange termijn hetbraakliggende areaal van ± 40.000 ha grotendeelswederom kunnen worden ingezaaid. Een extraondersteuning aan de ontwikkeling van de rijstsec-tor, biedt het in het kader van de samenwerking tus-sen de Europese Unie en het Cariforum beschikbaar

gestelde bedrag van € 9.255.000. De uitvoering van het betreffende programma verloopt vrij goed en deactoren in de rijstsector putten hieruit voordeel.

BananenindustrieDe Stichting Behoud Bananensector (SBBS) heeft in2007 een goed jaar gehad. Voor het eerst werd eenbescheiden winst geboekt. Het beplante areaal namtoe tot 1.558 ha en de gemiddelde productie per habedroeg 36,2 ton bananen. De exporthoeveelheidsteeg met bijna 10.000 ton tot 56.254 ton, welke vol-ledig op de markt van de Europese Unie werd afge-zet. De FOB waarde bedroeg USD 19,4 miljoen, eentoename met 38% t.o.v. 2006, welke deels ook te

Alcoa/Suralco en haar joint-venture partnerNewmont Mining Corporation, het op één nagrootste goudmijnbouwbedrijf ter wereld, zetten in2007 hun exploratie-onderzoek nabij het Nassau-gebergte in Oost-Suriname, voort.Vanwege de bevredigende resultaten wensen debetrokken maatschappijen op korte termijn eenMemorandum of Understanding te ondertekenenmet de Surinaamse overheid inzake de mogelijkeexploitatie van deze goudvoorkomens.

Agrarische sector

RijstsectorIn 2007 is het beplante rijstareaal verder terug-gelopen tot 42.811 ha. De teruggang was vooral temerken bij de grotere landbouwbedrijven. Omdatde productiviteit verbeterde bleef niettemin de pro-ductie van natte padie ongeveer gelijk.

In onderstaande tabel zijn kerngegevens opgeno-men die een goed beeld verschaffen van de ontwik-keling in de sector in de afgelopen vijf jaren.

Het exportvolume nam toe met 11.000 metrieketon, mede als gevolg van de goede afzetmogelijk-heden. Het grootste deel van de export (witte rijst)ging naar Caricomlanden (53%) gevolgd door deEuropese Unie (34%), die met name cargorijstafnam. Door de nominale stijging van rijstprijzenop al onze exportmarkten nam de exportwaardesignificant toe. De stijging zal naar verwachting dekomende jaren aanhouden vanwege structurele ont-wikkelingen aan zowel de vraag- als aanbodzijdevan de markt. Deze zijn met name:- de achterblijvende productie bij een groeiende

wereldbevolking.- de koopkrachtstijging in met name landen in

2007*) 2006 2005 2004 2003

Beplant areaal (ha) 42.811 44.232 45.563 49.020 54.425Produktie droge padie (Mt) 181.647 182.659 163.955 174.490 193.685Gemiddelde productie per ha (Mt) 4.244 4.130 3.598 3.560 3.695Exporthoeveelheid (Mt) 52.499 41.462 35.877 51.830 41.949Exportwaarde (USD 1,000) 15.415 11.516 8.913 11.891 9.097Exportprijs cargorijst (USD/mton/gemid) 257 236 220 190 191Exportprijs witte rijst (USD/mton/gemid) 328 297 301 268 273

Bron: Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij*) voorlopige cijfers

Een zorgpunt vormt de ontwikkeling van de inflatie.Een rol hierbij speelt het feit dat voortdurende inter-nationale prijsstijgingen van aardolie, petrochemi-sche producten en granen, in relatief sterke matedoorwerken in de lokale economie. Daarnaast vor-men de zwakte van de US Dollar en een onbeheersteloonkostenontwikkeling eveneens risicofactoren.

De gunstige economische vooruitzichten biedenook perspectief op succes bij de zo gewenste her-structurering van de Surinaamse economie. In ditverband is de uitvoering van een Public SectorReformprogramma van groot belang, zowel voor deoverheid als de private sector. Evenzeer belangrijk isde instelling van een stabilisatiefonds, teneinde heteffect van externe economische schokken te kunnenafzwakken.

Zwaarwichtig is dat de onderhandelingen met mul-tinationals inzake de ontginning van onze natuur-lijke hulpbronnen worden afgerond op een voor allebetrokken partijen acceptabele en voordelige wijze.In april 2008 start Repsol YPF met een olieboor-programma voor de Surinaamse kust. Wij hopendat dit goede resultaten zal opleveren. In januari2006 is de Caricom Single Market officieel van startgegaan, terwijl in 2009 de single economy een feitmoet zijn. Deze verdergaande regionale integratie-processen zullen ingrijpende gevolgen hebben voorhet investeringsklimaat en het Surinaams bedrijfs-leven.Wij dienen in onze strategische planning hier-mede rekening te houden. In dit verband is ook vanbelang de inwerkingtreding van de EconomicPartnerships Agreements met de Europese Unie perbegin 2008. Het Surinaams bedrijfsleven dient methet oog op bovenaangehaalde processen haar con-currentiepositie te versterken. De overheid dient indit kader te zorgen voor een doelmatig institutioneelkader en voor een stimulerend ondernemingskli-maat.

Wij zijn ervan overtuigd dat ons land goede per-spectieven heeft om versneld een duurzame ontwik-keling te realiseren. Er moeten echter de juistebeslissingen daartoe genomen worden, terwijl eenpro-actieve en professionele houding vereist is.

danken is aan de appreciatie van de Euro ten opzichtevan de USD. De SBBS is voornemens om het beplan-te areaal successievelijk uit te breiden tot 1.850 ha.

Aan het einde van het verslagjaar had het bedrijf2.113 werknemers in dienst en was daarmee na deoverheid, de grootste werkgever in Suriname.

In 2006 is een managementovereenkomst aange-gaan met Agrisol, waarbij onder meer twee consul-tants die reeds als adviseur fungeerden, in hetmanagementteam zijn opgenomen.

De gezamenlijke inspanningen van de bij het bedrijfbetrokken ministers, het bestuur en het manage-ment van SBBS hebben erin geresulteerd, dat hetbedrijf vanaf begin 2008, vrije toegang heeft tot debananenmarkt van de Europese Unie (EU) zonderheffing van invoerrecht of enige andere belemme-ring. Zoals bekend moeten Latijns Amerikaanselanden in tegenstelling tot de ACP landen wel eenheffing betalen. Dit handelsregime biedt een zeersterke ondersteuning aan de bananensector in onsland. Ondertussen is hiertegen weer protest bij deWorld Trade Organization (WTO) aangetekenddoor Latijns Amerikaanse bananenproducenten.

Het privatiseringsproces wordt in 2008 voortgezeten zal naar verwachting binnen afzienbare tijd kun-nen worden afgerond aangezien er meer duidelijk-heid is gekomen in het handelsregime van deEuropese Unie. Als uitvloeisel van één en ander ziende vooruitzichten voor de bananenindustrie erthans hoopgevend uit.

Vooruitzichten voor het jaar 2008De economische vooruitzichten voor 2008 zijn gun-stig en onze verwachting is dat de trends uit hetrecente verleden zich zullen voortzetten. De reëlegroei van het BBP zal volgens projecties van het IMF uitkomen op 7% en er wordt rekening gehou-den met een overschot op de betalingsbalans en bijde overheidsfinanciën. De monetaire verhoudingenzullen redelijk evenwichtig blijven en de deviezen-reserve zal verder toenemen. Hierdoor zal de nomi-nale wisselkoersverhouding met de USD onveran-derd blijven.Vanwege ontwikkelingen op de wereld-markt, zal vooral de rijstsector een zeer gunstigeperiode doormaken.

27

John Kipchumba en David Mutai, de Keniaanse winnaars van de Srefidensi Marathon 2007 tijdens een lunch meeting in het Penthouse op de 7e etage van het Hakrinbank hoofdkantoor.

Belangstellend kijken zij naar een foto van hun Surinaamse concurrenten op pagina 41 van hetHakrinbank jaarverslag 2006.

The best and fastest way to learn a sport is to watch and imitate a champion. Jean Claude Killy

InleidingIn het boekjaar, zijn wederom gunstige bedrijfsresul-taten geboekt. De bank maakte een stevige groeidoor en het bedrijfsrendement is gestegen. Ook isveel energie gestopt in de verbetering van de internebeheersing van bedrijfsprocessen. De aansturing vande organisatie vindt plaats op basis van taakstellendebudgetten met zoveel als mogelijk gekwantificeerdedoelstellingen. Deze zijn vastgelegd in het jaarplandat onderdeel is van het strategisch beleidsplan.

Wij stellen met tevredenheid vast dat de bedrijfs-doelen voor het jaar 2007 goeddeels zijn gereali-seerd. De belangrijkste bedrijfsdoelstellingen warenduurzame groei en verbetering van de rentabiliteit,aanscherping van het balansbeheer, verhoging van deproductiviteit, versterking risicomanagement, even-als customer relationsmanagement. Daarnaast werdgestreefd naar verhoging van het niveau van emplo-yeesatisfactie, aanscherping HRM beleid en sterkebetrokkenheid bij de gemeenschap waar wij deel vanzijn door actieve sponsoring van nuttige projecten.

Het geconsolideerd balanstotaal steeg in het verslag-jaar met 31,2% tot SRD 795,8 miljoen, vergelekenmet 28,6% in 2006. De groei in de geconsolideerdekredietverlening bedroeg circa 36%, hetgeen ruimboven het budget ligt. De US dollariseringsgraadvan de kredietportefeuille daalde met 4 procentpun-ten naar 44% als gevolg van een bewust gevoerdbeleid gericht op terugdringing hiervan. De kwali-teit van de kredietportefeuille bleef op een goed peilgetuige de lage non-performing ratio van 1,62%.Het marktaandeel van de Hakrinbank op de kre-dietmarkt bleef vrijwel gelijk op circa 24%.

Het balansbeheer bleef op een goed peil en per ulti-mo 2007 was het aandeel van de interestgenereren-de activa in de totale activa ongeveer 84%. Dit hadeen gunstige uitwerking op de winst vóór belastin-gen, die met 20% toenam tot SRD 23,9 miljoen.

Een belangrijke operationele doelstelling was deverbetering van de bedrijfsefficiency, gemeten aan dehand van de efficiencyratio. Deze verbeterde van56% naar 54% per ultimo 2007; een verdere verbete-ring wordt nagestreefd. Deze ratio is overigens nade-lig beïnvloed door onvoorziene tegenvallers in de

29

Het bedrijf van de bank personele kostensfeer. In reaktie hierop is medio 2007een multidisciplinaire commissie ingesteld, onder lei-ding van de Chief Operations Officer (COO), die tottaak heeft beleidsvoorstellen te presenteren ter verbe-tering van het kostenmanagement en verhoging vande efficiency. Inmiddels zijn voorstellen uitgewerkten is gestart met de implementatie daarvan.

Medio 2007 werd het anti-money laundering soft-warepakket “Topaz” in gebruik genomen. Hierdoorzijn wij in staat systematischer transacties te moni-toren, zodat voorkomen kan worden dat gelden viaonze bank worden witgewassen.

In het verslagjaar is een volwaardige Marketing enPublic Relations afdeling opgezet, via welke allemarketing-activiteiten van de bank zullen wordengecoördineerd. Daartoe werd een staflid in dienstgenomen om leiding te geven aan deze afdeling.In 2007 zijn diverse marketingacties succesvol uit-gevoerd, terwijl onze medewerkers verder werdengetraind in commerciële vaardigheden en klant-vriendelijkheid.

Onze bank vervult een voorhoederol op het gebiedvan social corporate citizenship, door middel vandonaties aan nuttige gemeenschapsprojecten. Wijrichten ons hierbij met name op sport, onderwijs,gezondheidszorg en cultuur. Het belangrijkste doorons gesponsorde project was de instelling van een bij-zondere leerstoel “Geld-, Krediet-, en Bankwezen, aande Anton de Kom Universiteit, welke bij het Institutefor Graduate Studies and Research is ondergebracht.De leerstoel wordt bemand door een bijzonder hoog-leraar in de persoon van Dr. A.R. Caram, die op hetvakgebied zijn sporen heeft verdiend. De bijzonderhoogleraar startte in april 2007 met zijn werkzaam-heden en sprak op 7 januari 2008 zijn oratie “Eenzoektocht naar het evenwichtige bankieren” uit tij-dens een plechtige ceremonie in de aula van de Uni-versiteit van Suriname.

Een bijzondere donatie werd gedaan voor deafbouw van het dierenasiel in de Cultuurtuin. Mededankzij een bijdrage van de Hakrinbank, kondentwee Keniaanse atleten van formaat meedoen metde Srefidensi marathon van ons land. Aan het OpenLuchtmuseum te Nieuw Amsterdam in het districtCommewijne werd een substantiële donatie gedaanvoor realisatie van de moderniseringsplannen.

In het verslagjaar heeft de Centrale Bank vanSuriname (CBvS) een on site-inspectie uitgevoerd

bij onze bank. Naast enkele specifieke afdelingsge-bonden onderzoeken heeft de CBvS ook een overall evaluatie gemaakt van de bank op bestuurlijk, ope-rationeel en financieel gebied. Dit is geschied aan dehand van de internationaal gangbare CAMELSrating systematiek. Hierbij staat CAMELS voorCapital Adequacy, Asset quality, Management andboard supervision, Earnings, Liquidity, enSensitivity to market risk. Op basis van de evaluatiewordt per component een score toegekend van 1(zeer goed) tot 5 (zeer slecht), hetgeen resulteert ineen compositie rating. De Centrale Bank vanSuriname heeft onze bank op alle componentengeëvalueerd, met uitzondering van 'Sensitivity tomarket risk'. De (overall) composite rating van onzebank bedroeg 2, hetgeen een goede score is.

In het verslagjaar is veel energie gestopt in de opstel-ling van een strategisch plan voor de beleidsperiode2008-2010. Dit kwam tot stand na discussies enworkshops tussen directie, RvC, staf en medewer-kers van de bank, met actieve en deskundige onder-steuning van consultants van KPMG BusinessAdvisory Services. Het plan is in hoofdlijnen gerichtop het realiseren van groei in winstgevendheid enhet vergroten van het aandeel op de kredietmarkt inSuriname. Realisatie van deze doelstellingen zalworden bevorderd door aanscherping van hetCustomers Relations Management, verbetering vankostenbeheersing en efficiencyverhoging. De be-langrijkste groeibevorderende factoren zijn ver-ruiming van het cliëntenbestand, innovatie van producten, diensten en distributiekanalen en hetaangaan van diverse vormen van partnerships. Dedrivers voor efficiencyverbetering zijn kostenbespa-ring, productiviteitsverhoging en het optimalise-ren/herzien van interne bedrijfsprocessen (businessprocesses reëngineering). Deze strategieën moetengerealiseerd worden in een dynamische markt mettoenemende concurrentie, krapper wordende marges en stijgende investeringskosten als gevolgvan ICT ontwikkelingen en het voldoen aan compliancevereisten op het gebied van anti-moneylaundering en corporate governance. Het strategischplan biedt ons een goed kompas voor de ontwikke-lingsrichting van de bank.

Hierna wordt nader ingegaan op de belangrijksteontwikkelingen die zich in 2007 hebben voorgedaanbinnen onze organisatie en haar diverse afdelingen,inclusief de dochteronderneming, de NationaleTrust- en Financierings Maatschappij.

30

Corporate GovernanceCorporate Governance ofwel deugdelijk onder-nemingsbestuur is bij banken van buitengewoonbelang, aangezien zij de economische stabiliteit enontwikkeling bevorderen. Bovendien beïnvloedenbanken de handelwijze op dit terrein van hun velecorporate cliënten en daardoor ook hun risico-management. Effectieve governancepraktijken bin-nen een bankinstelling zijn een voorwaarde voorbehoud van vertrouwen van het publiek.Vandaar dat de directie en raad van commissarissenvan de Hakrinbank het van belang achten om “bestpractices” voor corporate governance door te voe-ren binnen de organisatie en een voortrekkersrol tevervullen in de Surinaamse samenleving. Onzebank is voorzover bekend het eerste bedrijf inSurinaamse handen dat enige jaren terug een forme-le corporate governance code heeft opgesteld. Wijzijn voorstander van een nationale code die als lei-draad zou kunnen dienen voor het handelen van hetgehele Surinaams bedrijfsleven.

De corporate governance code van de Hakrinbank,die op onze website is te vinden, bevat richt-lijnen voor het handelen van de directie, raad vancommissarissen en de aandeelhouders. In apartereglementen zijn de taken, bevoegdheden en verant-woordelijkheden van directie, raad van commissa-rissen, Audit-, en Remuneratie en Benoemings-commissie vastgelegd.

De directie van de Hakrinbank is belast met hetbesturen van de bank, hetgeen inhoudt dat zij verant-woordelijk is voor de realisatie van de bedrijfsdoel-stellingen, de strategie en het beleid en de daaruitvoortvloeiende resultatenontwikkeling van de bank.Directiebeslissingen worden zoveel als mogelijk inconsensus genomen. Voorzover in uitzonderings-gevallen dit niet mogelijk is, neemt de AlgemeenDirecteur, de hoogst verantwoordelijke functionarisvan het directieteam, in laatste instantie een defini-tieve beslissing. Hij legt naar buiten toe verantwoor-ding af over het gevoerde bedrijfsbeleid, met nameaan de Raad van Commissarissen en de AlgemeneVergadering van Aandeelhouders. Het directieteam,ook wel Raad van Bestuur genoemd, bestaatmomenteel uit 2 leden namelijk een AlgemeenDirecteur of Chief Executive Officer (CEO) en eenOperations Directeur of Chief Operations Officer(COO). Het is de bedoeling dit team op zeer kortetermijn uit te breiden met een Financieel Directeurof Chief Financial Officer (CFO).

31

De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezichtte houden op het directiebeleid en op de algemenegang van zaken en dan met name op het financieelbeleid, ondernemingsstructuur, performance vandirectieleden en risicomanagement. De raad verga-dert één keer per maand met de directie of zoveelmeer als hij nuttig acht, en wel op basis van eenvooraf opgestelde agenda door de PresidentCommissaris en de Algemeen Directeur.Op deze maandelijkse meeting komen onder meerde volgende onderwerpen aan de orde:

- Goedkeuring beleidsvoorstellen van de directie;- Beoordeling (tussentijdse) financiële rapportages;- Bespreking rapportages van de Audit- en

Remuneratie- en Benoemingscommissie;- Evaluatie van de bedrijfsresultaten in relatie tot

de geprojecteerde strategische doelstellingen;- Beoordelen en vaststellen van de (half) jaar-

cijfers na analyse en advies van de Audit-commissie; alsook

- Periodieke beoordeling van de performance van het management en vaststelling van de arbeids-voorwaarden.

De Raad van Commissarissen opereert onafhanke-lijk ten opzichte van de directie en andere stake-holders of belangengroepen. Hij bespreekt tenmin-ste één keer per jaar buiten aanwezigheid van dedirectie zowel zijn eigen functioneren als dat van de individuele leden en de conclusies die hieraan ver-bonden moeten worden.

Binnen de Raad van Commissarissen zijn tweegespecialiseerde commissies ingesteld t.w. eenAuditcommissie en een Remuneratie- en Benoe-mingscommissie, die elk uit 3 RvC leden bestaan.De Auditcommissie onder voorzitterschap van drs. H. Abrahams, is verantwoordelijk voor de bewa-king van de tijdigheid, de kwaliteit en integriteit vande financiële rapportages van de bank, de nalevingvan wet- en regelgeving, alsook de onafhankelijk-heid en het functioneren van de interne- en externeaccountants van de bank. De Remuneratiecommis-sie, die aangestuurd wordt door de heer H. Ramdhani,doet aanbevelingen aan de RvC terzake de(her)benoeming van leden van de directie en RvC,opvolgingsplanning voor leden van de directie, demanagementdevelopment, en de bezoldiging van dedirectieleden. Een overzicht van de werkzaamhedenvan bovengenoemde commissies is te vinden in hetrapport van de Raad van Commissarissen aan hetbegin van dit jaarverslag.

De komende jaren zal verdere verbetering van corporate governance prioriteit hebben binnenonze bankinstelling, ook omdat er naar onzemening een hoge correlatie bestaat met een goedebedrijfsperformance en het creëren van duurzamewaarde voor onze stakeholders.

Prestatie-indicatoren en benchmarkanalyseDe belangrijkste indicatoren die wij hanteren omonze bedrijfsperformance te meten en te monitorenzijn het rendement op onze activa (Return onAssets), de kwaliteit van onze belangrijkste activa,de kredietportefeuille (non-performing ratio), hetrendement op ons eigen vermogen (Return onEquity) en onze algehele efficiency (EfficiencyRatio).

Wij zijn van mening dat de concurrentie in hetbankwezen op regionale schaal zal toenemen doorde inwerkingtreding van de CARICOM SingleMarket and Economy. Daarom achten wij het vanbelang om steeds een goed inzicht te hebben in deperformance van de Hakrinbank in vergelijking metde grotere, goed presterende banken uit hetCaraïbisch gebied. Hiertoe verrichten wij jaarlijkseen benchmarkonderzoek waarin wij onze perfor-mance vergelijken met die van deze banken. Hetresultaat van dit onderzoek levert voor 2007 eenpositief overall beeld op. In vergelijking met de peergroup is onze performance bevredigend. Dezegroup bestaat uit NCB Jamaica Ltd., Republic BankLtd., RBTT Financial Holdings Ltd., ScotiabankTrinidad & Tobago Ltd., Barbados National BankInc., Republic Bank (Guyana) Ltd., DSB Bank NV.en RBTT Bank Suriname N.V.

Return on Assets (RoA)De RoA is afgenomen van 2,37% in 2006 naar 2,18%in 2007. Onze RoA ligt, evenals die van andereSurinaamse banken, onder het gemiddelde en derange binnen de peer group varieert tussen de1,87% en 3,69%.

Ons Assets and Liabilities Management heeft alsdoel de balanssamenstelling te optimaliseren. Debelangrijkste aangrijpingspunten hierbij zijn hetaandeel van de interestgenererende activa in detotale activa en de ratio vorderingen op klanten/toevertrouwde middelen. Het aandeel van de inte-restgenererende activa in de totale activa is enigszinsafgenomen van 84,3% per ultimo 2006 naar 83,8%per ultimo 2007. Dit is met name het gevolg van detoename van het aandeel van de liquide middelen in

De RoE varieert binnen de peer group tussen de22,20% en 28,87%.

EfficiencyratioOnze efficiency is in het verslagjaar verbeterd; deefficiency ratio liep terug van 56% in 2006 naar 54%in 2007. Het tempo van de verbetering moet echterworden opgevoerd, mede omdat deze ratio in verge-lijking met onze peer group hoog is. In het verslag-jaar is daarom een multi-disciplinaire commissieonder voorzitterschap van de COO ingesteld met alsdoel de mogelijkheden voor verbetering van debedrijfsefficiency en kostenbeheersing in kaart tebrengen en hieromtrent concrete voorstellen tedoen. Onze bank is thans in de implementatiefasevan diverse voorstellen. Tevens zal meer dan invoorgaande jaren prioriteit gegeven worden aan eengrondige doorlichting en verbetering van onzebedrijfsprocessen. Het streven is erop gericht om in2008 de efficiency ratio met 1,5 - 2 procentpunten teverbeteren. De efficiencyratio binnen de peer groupvarieert tussen de 41% en 60%.

Non-performing ratioDe non-performing ratio van de geconsolideerdekredietverlening is verbeterd van 2,0% per ultimo2006 naar 1,62% ultimo verslagjaar. Deze verbete-ring is vooral gerealiseerd bij de consumenten-kredieten, verstrekt door onze dochteronderne-ming, de NTFM. Een ratio van 1,62% indiceert eengoede kwaliteit van onze kredietportefeuille ensteekt gunstig af bij onze peer group, waar dezevarieert van 1,30% tot 4,17%. Ook is de ratio gun-stiger dan onze interne norm van maximaal 3%waarop beleidsmatig wordt gestuurd.De gemiddelde ratio van de 3 Surinaamse bankenuit de peer group bedraagt circa 6%, hetgeen hogeris dan het gemiddelde van de totale groep.

Wij zijn tevreden over de verbetering van de non-performing ratio aangezien een lage ratio een gun-stige invloed heeft op onze winstgevendheid, omdatdan minder specifieke debiteurenvoorzieningenmoeten worden getroffen. Daarnaast beschermtdeze ratio de continuïteit van de rente-ontvangsten,hetgeen vooral in een periode van dalende renteta-rieven en -marges van groot belang is.

Er wordt weleens beweerd dat de rentemarge vanSurinaamse banken erg hoog is, hetgeen ook dedebetrente zou opstuwen. Een benchmarkanalyselaat zien dat ons land niet uit de pas van de omlig-gende Caraïbische landen loopt.

de totale activa van 11,9% naar 13,3% als gevolg vande ruime liquiditeit in de samenleving welke vooreen deel is neergeslagen bij het bankwezen.De ratio vorderingen op klanten/toevertrouwdemiddelen is gestegen van 57,8% naar 62,4%. Hoehoger dit percentage hoe effectiever wij onze inter-mediatiefunctie tussen aanbieders van en vragersnaar kapitaal vervullen. Rekening houdend met deper ultimo 2007 vigerende kasreservepercentages enons prudent liquiditeitsbeheer, is dit niveau vrijgoed. Hoewel ons Assets and Liabilities Manage-ment in het verslagjaar heeft geresulteerd in een opzich goede balanssamenstelling, is er sprake van eenterugloop van de RoA. De belangrijkste oorzaakhiervan is gelegen in de daling van de interestmarge.De verwachting is dat de margeverkrapping zich in2008 zal voortzetten, zij het in een rustiger tempo.Teneinde de RoA op peil te houden zal meer dan invoorgaande jaren de focus op groei van de overigebaten moeten liggen. Tevens zullen vrije VV-midde-len op de internationale kapitaalmarkt belegd moe-ten worden. Dit kan een gunstiger rendement ople-veren dan beleggingen bij buitenlandse banken.Gelet op de volatiliteit van de internationale kapitaalmarkten en de hiermee samenhangenderisico's, zal een eventuele aanpassing van de beleg-gingsstrategie echter zeer behoedzaam moeten wor-den doorgevoerd.Een belangrijke oorzaak van de relatief lage RoA invergelijking met de Caraïbische banken is het feitdat de door de CBvS vastgestelde kasreservepercen-tages voor Surinaamse banken erg hoog zijn.Hierdoor is een relatief groot deel van onze activaniet, danwel slechts tegen lage rendementen uitzet-baar. In het licht van de toenemende concurrentiezouden deze percentages meer in lijn gebracht moe-ten worden met die in de overige CSME-lidstaten.

Return on Equity (RoE)Onze RoE is afgenomen van 46,9% in 2006 naar40,0% in 2007. Deze afname is het gevolg van degroei van het gemiddelde eigen vermogen met40,5%, mede door de periodieke herwaardering vanonze onroerende goederen per ultimo 2006. De toe-name van het eigen vermogen had een positieveinvloed op onze solvabiliteitspositie en daarmee oponze financiële soliditeit. Doordat de winstgroeilager uitviel dan de groei van het eigen vermogennam de ratio echter af. Gezien de achterliggendeoorzaak, geeft de afname van de RoE geen reden totzorg, temeer omdat deze ratio in vergelijking metonze peer group op een goed niveau ligt.

32

Resultaten benchmarkonderzoek 2007 (cijfers in %)

Instelling Periode RoA RoE Efficiency Non-performingratio ratio

NCB Jamaica Ltd. 2007 2,77 24,84 57 2,60Republic Bank Ltd. 2007 3,69 28,87 45 2,00RBTT Financial Holdings Ltd. 2007 2,20 22,20 60 2,90Scotiabank Trinidad & Tobago Ltd.1) 2007 3,58 25,39 42 1,30Barbados National Bank Ltd.1) 2007 2,29 22,46 51 3,58Republic Bank Guyana Ltd. 2007 1,87 25,93 41 4,17DSB Bank N.V. 2007 1,87 26,72 53 n.b.Hakrinbank N.V. 2007 2,18 40,00 54 1,62

Bron: Externe Jaarverslagen1) non-performing ratio per ultimo 2006

Rentemarge in enkele Caraïbische landen (cijfers in %)

LAND Per Debetrente Creditrente Interestmarge

Jamaica (J$) Mei 2007 17.06 5.02 12.04Jamaica (USD) Oktober 2006 9.80 5.14 4.66Guyana (G$) December 2007 12.4 3.15 9.25Trinidad & Tobago (TT) Maart 2006 9.49 2.42 7.07Trinidad & Tobago (TT) December 2006 n.b. n.b. 7.40Barbados (BD) December 2006 10.7 4.8 5.9Suriname (SRD) December 2007 12.9 6.3 6.6Suriname (USD) December 2007 9.7 3.1 6.6

Bron: Centrale Bankverslagen en IMF-statistieken

33

Aangezien krediet het belangrijkste product is vaneen commerciële bank, worden het rentetarief en deinterestmarge als indicatoren van de concurrentie-positie van banken gebruikt. Uit bovenstaande tabelblijkt onder meer dat zowel de debet- als creditrentein Suriname iets hoger ligt dan in andere Caraïbischelanden. Wellicht houdt dit verband met onze histo-rie van hoge inflatie en wisselkoersinstabiliteit. Derentemarge in Suriname is echter kleiner dan in demeeste Caraïbische landen en zal in 2008 naar onzeverwachting iets verder dalen. Deze marge wordtoverigens negatief beïnvloed door het hoge, door deCentrale Bank van Suriname vastgestelde kasreser-vepercentage voor SRD tegoeden evenals de relatieflage efficiency van Surinaamse banken. Hierbijspeelt de kleinschaligheid van de Surinaamse ban-ken ook een rol.

Gezien de economische integratie van Suriname inde CSME is het gewenst dat het monetair beleid vande Bank in de pas loopt met dat in de regio. Ook zalschaalvergroting binnen het Surinaams bankwezenefficiencyvoordelen opleveren.

Credits DepartmentDe vorderingen op klanten, waaronder met name dekredietverlening aan corporate en consumer cliën-ten, groeiden ondanks een sterke concurrentie inhet verslagjaar met SRD 125,5 miljoen ofwel 41% totSRD 432,0 miljoen. Deze toename ligt boven hetgroeicijfer van ruim 33% voor het bankwezen alsgeheel en is ook hoger dan de door ons gebudget-teerde stijging van de geconsolideerde kredietverle-ning. Ons marktaandeel bleef met circa 24% vrijwelonveranderd.

wordt verwezen naar het verslag over de gang vanzaken bij deze maatschappij.

De beleggingen in schatkistpromessen namen af totSRD 14,7 miljoen, als gevolg van aflossingen van-wege de verbeterde financiële positie van de Staat.Het rendement op deze beleggingen is verder terug-gelopen door de neerwaartse aanpassing van derente van 10% tot 8% per jaar met ingang van 3januari 2007. Deze rente is begin januari 2008 verderverlaagd naar 71/2% per jaar.

De kwaliteit van de kredietportefeuille bleef zoalseerder aangegeven op een goed peil. In het verslag-

jaar verbeterde de non-performing ratio door effec-tief kredietbeheer van 2,0 naar 1,62%.Doelstelling is de ratio ook op langere termijn steedsonder ons intern maximumniveau van 3% te houden.

Bij zowel de Hakrinbank als bij onze dochteronder-neming, de Nationale Trust- en FinancieringsMaatschappij, was de groei ruim boven het budget.Dit is te danken aan een voortvarende commerciëleaanpak ondersteund door een concurrerende tarief-stelling. Door de verhevigde concurrentie in demarkt zijn de rentemarges verder afgenomen. Doorvolumegroei hebben wij niettemin onze gebudget-teerde rente-inkomstendoelstelling gehaald.

Hieronder volgt een overzicht van onze krediet-verlening naar sectoren volgens het classificatie-model dat gehanteerd wordt door de Centrale Bankvan Suriname.

De kredietgroei werd vooral gerealiseerd in de sec-toren handel, woningbouw, nijverheid, alsook in hetconsumentenkrediet. Bij laatstgenoemde krediet-vorm speelde onze dochtermaatschappij, de Natio-nale Trust- & Financierings Maatschappij (NTFM),een belangrijke rol. Voor een nadere toelichting

Sectoren aan het einde van2007 in % 2006 in %

Agrarische sector 22.579,3 5,2 22.462,7 7,3Visserij 15.177,6 3,5 12.717,6 4,2Bosbouw 3.024,1 0,7 183,9 0,1Mijnbouw 1.349,2 0,3 2.206,4 0,7Nijverheid 33.801,2 7,8 31.594,9 10,3Constructie- en installatiebedrijven 11.901,8 2,8 6.496,7 2,1Electriciteit, gas en water 67,7 - 30,7 -

Totaal direct productieve sectoren 87.900,9 20,3 75.692,9 24,7

Handel 122.974,1 28,5 86.939,6 28,3Transport, opslag en communicatie 5.936,1 1,4 3.095,1 1,0Dienstverlening 34.679,9 8,0 20.746,6 6,8Woningbouw 92.350,4 21,4 53.015,7 17,3Overige (vnl. consumentenkrediet) 88.150,4 20,4 66.959,1 21,9

Totaal overige sectoren 344.090,9 79,7 230.756,1 75,3

Totaal commerciële kredieten 431.991,8 100,0 306.449,0 100,0

Schatkistpromessen (overheid) 14.745,0 32.104,0

Totaal generaal 446.736,8 338.553,0

Kredietverlening naar sectoren ( in duizenden SRD)

34

35

De afdeling Credits werd in dezelfde periode onderhet aandachtsgebied van de CEO gebracht. Het ligtin ons voornemen om op middellange termijn eenChief Commercial Officer aan te trekken om leidingte geven aan de commerciële activiteiten van debank en zodoende ook de CEO te ontlasten.In het kader van voormelde reorganisatie is eveneens invulling gegeven aan de functie van coördinator Credits department. De directe verant-woordelijkheid voor het beheer van de corporatekredietportefeuille zal aan deze functionaris wordenovergedragen.Binnen het kredietbedrijf van de Hakrinbank zal de nadruk ook in de toekomst blijven liggen opvolumegroei met als noodzakelijke ingrediënten dekwaliteit van onze dienstverlening, een commercieelverantwoorde aanpak en een pro-actief prijsbeleid.Groei is immers cruciaal voor het behoud van derentabiliteit van de bank op korte en langere termijn.

Marketing en Public Relations DepartmentNa een gedegen voorbereidingsperiode werd in detweede helft van het verslagjaar een zelfstandigeMarketing en Public Relations afdeling opgezet,welke wordt aangestuurd door een aangetrokkenmarketingmanager. Deze stafafdeling zal alle activi-teiten van de Hakrinbank op het onderhavigebeleidsterrein coördineren en dient bij te dragen aanhet realiseren van met name onze commerciëledoelstelligen.

In 2007 zijn diverse activiteiten ontplooid gericht ophet in kaart brengen van de behoeften van onzecliënten, zodat onze dienstverlening daar beter opkan inspelen. Diverse marketingacties in verbandmet het 40-jarig bestaan van onze dochteronder-neming, de Nationale Trust- & Financierings Maat-schappij, zijn succesvol verlopen.Onze medewerkers werden verder getraind in com-merciële vaardigheden en klantvriendelijkheid. Demarketingafdeling heeft voor 2008 een robuustmarketingplan opgesteld, dat o.a. klantenonder-zoek, product- en marktontwikkeling, e-marketing,customer relationsmanagement en corporate socialcitizenship projecten omvat.Evenals in 2006 ontvingen wij begin 2008 eenCustomer Service Award in de categorie “Dienst-verleners”, uitgereikt door de Suriname YellowPages. Deze waardering zal ons stimuleren om onzeCustomer Service verder te verbeteren.

Mede vanwege de verlaging van het verplichte SRDkasreservepercentage van 27 naar 25 werd begin2007 een algehele vermindering van de SRD debet-rente doorgevoerd, waardoor ons overall rentetariefmet 2,2 procentpunten omlaag ging. De basistarie-ven voor vreemde valuta kredietuitzettingen blevenin het verslagjaar ongewijzigd, echter werden rente-kortingen verstrekt aan debiteuren met een goedecreditrating.

Bovengeschetste rentebewegingen leidden ertoe dathet verschil tussen de basisdebetrente in SRD envreemde valuta in het verslagjaar verder afgenomenis en nu slechts enkele procentpunten bedraagt. Ditheeft mede tot een lagere (US) dollarisering vanonze kredietportefeuille geleid. De dollariserings-ratio daalde in het verslagjaar met circa 4 procent-punten tot 44% per jaarultimo. Deze afname is ookhet gevolg van rente-incentives die zijn aangebodenbij de aanvraag van een SRD krediet.De (US) dollariseringsratio is onder de door onsgedefinieerde korte termijn richtsnoer van maxi-maal 50% van de geconsolideerde kredietverlening.Gestreefd zal worden om in 2008 deze ratio verderterug te dringen door het nadrukkelijker stimulerenvan de SRD kredietverlening.

In het verslagjaar voldeed onze bankinstelling aande vereisten zoals vastgelegd in de regeling “Krediet-classificatie en debiteurenvoorzieningen” en alleoverige regelingen van de Centrale Bank van Suri-name in het kader van het bedrijfs-economisch toe-zicht op algemene banken.

Een door de Centrale Bank van Suriname uitge-voerde on-site inspectie binnen onze bankinstellingleverde een overall gunstige beoordeling op. Dezeinspectie betrof een compleet onderzoek naar definanciële positie van de bank waaronder evaluatievan de kredietportefeuille.

De in ons vorig jaarverslag aangekondigde organi-satorische wijziging binnen de afdeling Credits,waarbij alle krediettechnische zaken door hetaccountmanagement zullen worden verricht, is inhet laatste kwartaal van het verslagjaar grotendeelsgeïmplementeerd. Deze wijziging moet efficiency-voordelen in het kredietverleningsproces met zichmeebrengen. De verantwoordelijkheid voor eensnelle doorlooptijd van de kredietbeoordeling isthans geheel bij de accountmanagers gelegd. DeCredit Administration Department zal haar onder-steunende administratieve taak behouden.

De aan de Hakrinbank uitgereikte stimuleringsprijs voor Customer Service geinitieerd en uitgereikt doorde Suriname Yellow Pages in samenwerking met consumentenorganisaties en de American Chamber

of Commerce of Suriname (AmCham).

36

37

Systematisch wordt momenteel het zwaartepunt vaninterne audits verlegd van financiële naar meer ope-rationele en risk-based audits.

Bij de Hakrinbank is de versterking van de risico-beheeringsprocessen één van onze belangrijke doel-stellingen. Hierbij is een betere verankering van eengoed operationeel risicobeheer en interne controlebinnen onze organisatie noodzakelijk.De bijdrage die onze Internal Audit departmentmoet leveren in met name de verbetering van dekwaliteit van de interne en administratieve organi-satie alsook de effectiviteit van het risicobeheerwordt daarom belangrijker.

Het “Risk Based Audit” project waarvan melding is gemaakt in ons vorig jaarverslag past volledig in dit kader. Het uiteindelijke doel van dit project is te komen tot een Internal Audit department waarde controles gebaseerd zullen zijn op “risk-basedauditing” principes. Er is gekozen voor een organi-satiebrede en top-down benadering vanuit het strategische naar het operationele niveau. De risico-analyses op procesniveau zullen worden ingekaderdin het risk management raamwerk van de bank.Tegen de achtergrond hiervan zijn in het verslagjaarde Treasury & Securities en Administration &Management Information departments doorgelicht.Hierbij zijn de risk management- en risk assessmentonderdelen en internal audit aspecten van deze afdelingen volledig doorlopen en het internal controlframework volgens het COSO Enterprise RiskManagement model, geformuleerd. Ook zijn de con-troleprogramma's volgens het risk based audit princi-pe volledig herschreven. De geïdentificeerde risico's,met name die bij processen die als “high risk” zijnaangemerkt, zullen bij audits meer aandacht krijgen.

De bedoeling is dat aan het einde van 2008 de nieu-we controleprogramma's voor alle afdelingen zullenzijn geformaliseerd en geïmplementeerd. De auditover het boekjaar 2008 zal dan conform de nieuwecontroleprogramma's plaatsvinden.

Treasury and Securities DepartmentDe belangrijkste taken van deze afdeling zijn hetliquiditeitsbeheer, de aan- en verkoop van vreemdevaluta en valuta swaptransacties, evenals de effec-tenbemiddeling.

In het verslagjaar is door het voeren van een nauw-gezet liquiditeitsbeheer, de liquiditeitspositie van debank steeds op een bevredigend niveau gehouden.

Risk Management DepartmentIn de tijdsplanning van het op een gestructureerdewijze vorm en inhoud geven aan de in 2006 geope-rationaliseerde Risk Management Department(RMD) is vanwege het onvoorziene vertrek van de risk manager vertraging opgetreden. Dienten-gevolge zijn de voor 2007 geformuleerde beleids-doelstellingen slechts gedeeltelijk gerealiseerd.

De RMD heeft zich in het verslagjaar vooral gerichtop het doorlichten van het kredietrisicobeleid en hetuitvoeren van creditriskassessments. In dit kaderwerd onze Credit Quality Assessment Matrix(CQAM), welke gehanteerd wordt bij de classificatievan kredieten en het daarop gebaseerde specifiekevoorzieningensysteem, herzien. Hierdoor beschiktonze bank over een goed en up to date instrumentbij het beoordelen en beheren van een individueelkrediet, alsook bij het managen van de totale kre-dietportefeuille. Ook is onze Corporate Loan Policyherschreven. In dit kader vond een systematischehergroepering plaats van de diverse onderwerpenen zijn elementen inzake kredietrisicobeheersing encompliance nadrukkelijker ingebracht. Verder zijnriskmanagementrapportages ontwikkeld die deCredits department in staat stellen de kredietporte-feuille op een betere wijze te kunnen managen,specifiek de non-accrual portefeuille en de kredie-ten die “in default” dreigen te geraken.

In 2008 zal het risicomanagementraamwerk van deorganisatie verder gestructureerd en aangescherptworden op basis van het Enterprise Risk Manage-ment (ERM) principe, een geïntegreerd risico-beheersingsraamwerk. In dit kader zullen wij verdergaan met de bedrijfsbrede verankering van ons risicomanagement en om de eigen verantwoorde-lijkheid van alle geledingen binnen het bedrijf hier-bij te vergroten en prioriteit geven aan acties omdeze risico's terug te dringen. In dit kader zal eenCredit & Risk handboek worden ontwikkeld en hetkredietrisicobeleid verder worden uitgewerkt terwijlde risk management rapportages verder ontwikkeldc.q. aangescherpt zullen worden.De implementatie van het project “Risk BasedAudit” dat in november 2006 van start ging en metondersteuning van onze externe accountant enDeloitte & Touche Nederlandse Antillen en Arubawordt uitgevoerd, past in dit beleidsvoornemen.

Internal Audit DepartmentIn overeenstemming met onze bedrijfsfilosofie ligtinterne controle sterk verankerd in de organisatie.

38

Administration and Management Information(AMI) Department

AccountingIn het verslagjaar is bijzondere aandacht besteed aande vergroting van de operationele efficiency. In ditkader is de electronische verwerking van transactiesin het interbancair betalingsverkeer verder uitge-breid. Tevens is een aanvang gemaakt met het installeren van het door onze ICT department ont-wikkelde salarisprogramma bij cliënten ten behoevewaarvan wij maandelijks de salarisverwerking ver-richten. Dit zal leiden tot een verbetering van de efficiency.

ControllingIn het licht van onze corporate governance doelstel-lingen is in het verslagjaar wederom aandachtbesteed aan verbetering van de informatieverstrek-king aan onze aandeelhouders en andere externestakeholders. In dit kader hebben wij een aanvanggemaakt met de publicatie van onze halfjaarcijfers,die zijn beoordeeld door onze externe accountant.

In het kader van de succesievelijke invoering van deInternational Financial Reporting Standards (IFRS)hebben wij een plan van aanpak gemaakt. Wij ach-ten dit van belang zowel in het licht van de nationa-le behoefte aan de invoering van een nationaleaccounting standaard als in het kader van de verde-re economische integratie in onder andere hetCaraïbisch gebied. In de meeste andere Caraïbischelanden zijn IFRS rapportage standaarden voorge-schreven. Hierdoor wordt ook de internationale ver-gelijkbaarheid van jaarrekeningen vergroot.

In het kader van een betere monitoring van de reali-satie van onze strategische doelstellingen zijn er inhet verslagjaar individuele performance-rapporta-ges ontwikkeld. Hierdoor is meer inzicht verkregenin de specifieke performance van met name com-merciële functionarissen. Dit stelt ons in staat omscherper aan te sturen en op termijn een meer opperformance gebaseerde beloningsstructuur in tevoeren.

Domestic en Cash DepartmentHet terugdringen van het omvangrijke chartale be-talingsverkeer blijft een beleidsprioriteit. BankingNetwerk Suriname (BNETS N.V.), een switch com-pany waarin Hakrinbank N.V., DSB bank N.V.,RBTT bank (Suriname) N.V. en Surinaamse Post-spaarbank participeren, speelt in dit opzicht ook

Het beleggen van vrije liquiditeiten via een groteinvestmentbank op de internationale kapitaalmarktis verder uitgebouwd. Het in 2007 gerealiseerdebeleggingsrendement is lager dan in 2006, maar welhoger dan de creditrente op de geldmarkt.Er zullen verdere stappen worden gezet in de aan-scherping van het liquiditeitsbeheer van vooral devreemde valuta's.

Vanwege het iets teruggevallen gemiddelde aanbodop de valutamarkt bleven de transactievolume'sgedurende het eerste deel van het jaar achter bij hetafdelingsbudget. De handhaving van de smallebandbreedte voor de wisselkoersen door de CentraleBank van Suriname en de sterke stijging van deEURO t.o.v. de USD sinds medio 2007, hebben enigeverstoring veroorzaakt op de valutamarkt, waardoorde vrije marktkoersen soms iets boven de toelaat-bare bandbreedte uitkwamen en de concurrentie-positie van banken, die slechts binnen de band-breedte mogen handelen, nadelig is beïnvloed.Continue monitoring van de markt alsook een actie-ve benadering van marktpartijen, waarbij ook nieu-we cliënten werden benaderd, hebben hun vruchtenafgeworpen. Hierdoor konden de afdelingsdoelstel-lingen uiteindelijk toch nog worden gerealiseerd.Wij hebben in het verslagjaar gebruik gemaakt vande mogelijkheden geboden door de Centrale Bankvan Suriname om vreemde valuta te kopen op basisvan een “sale and buy back” overeenkomst.

De resultaten van onze acties op de SurinaamseEffectenbeurs zijn vermeld in het overzicht omtrentdeze beurs elders in dit jaarverslag.

In 2007 is de reorganisatie van de Treasury depart-ment verder ter hand genomen. Zo is de scheidingtussen front en back office werkzaamheden scher-per doorgevoerd. Dit traject zal in 2008 worden af-gerond.Eveneens is als onderdeel van ons bankbreed RiskBased Audit project, de formulering van het COSORisk Management raamwerk voor de afdeling afge-rond, terwijl ook de auditplans van de afdeling doorde Internal Audit department zijn herschreven uit-gaande van risk-based auditing principes.

Ook zijn de eerste stappen gezet in verband met dedoorlichting van de processen inzake openbewaar-geving van waardepapieren met de bedoeling eenhogere efficiency en betere kwaliteit van onzedienstverlening te bereiken. In 2008 zullen vervolg-acties plaatsvinden.

39

werd in oktober 2007 vakkundig gesloopt engeschonken aan Stichting Monumentenzorg dieervoor zal zorgdragen dat het gebouw en de blikslage-rij die hierin gehuisvest was, weer opgezet zullen wor-den op het terrein van het Openluchtmuseum teNieuw Amsterdam. In de loop van 2008 zal begonnenworden met de grondige renovatie van het bedrijfs-pand, waarna de uitbouw ter hand zal worden geno-men. Er is een meerjaren investerings- en financie-ringsplan opgesteld, waarbij uiteraard rekening isgehouden met de immobiliaregels van de CentraleBank van Suriname die vereisen dat deze investerin-gen met eigen vermogen worden gefinancierd.Volgens planning zullen successievelijk de NationaleTrust & Financierings Maatschappij N.V. en andereafdelingen naar de nieuwe lokatie verhuizen, waar-door de drukte op het hoofdkantoor kan verminde-ren.

Compliance & Legal DepartmentCompliance betekent voor ons het in de meest algemene zin bevorderen en handhaven van de inte-griteit van onze bank. Bankbreed dient voldaan teworden aan zowel interne als externe regelgeving.Als financiële instelling dienen wij er zorg voor tedragen dat naleving van wet- en regelgeving in deprocedures en werkprocessen van onze bank isgewaarborgd. Binnen het Risk Based Audit projectdat thans in uitvoering is, worden de complian-cerisico's beoordeeld die uit deze processen en pro-cedures voortvloeien en vinden procedurele aan-passingen plaats in verband met het monitoren enbewaken van deze risico's. In het kader van voor-meld project wordt de rol van de ComplianceDepartment verder aangescherpt en meer in lijngebracht met de doelstellingen van de organisatie.

Voor een efficiënte monitoring van transacties is in2007 een anti moneylaundering software pakketaangeschaft. Het proces van aanmaken van trans-actieprofielen waarmee actuele transacties van eenklant vergeleken worden, wordt voortgezet.

Human Resources ManagementOp personeelsgebied ligt de prioriteit op het wervenvan getalenteerde medewerkers om de juiste men-sen op de juiste plek te krijgen. Werving krijgt eenextra accent nu in de komende twee jaren een aantalbelangrijke functionarissen met pensioen gaat. Hetproces om hen te vervangen is in volle gang.

De kwaliteit van onze medewerkers vormt een kritische succesfactor bij het behalen van onze doel-

een belangrijke rol met name door het electronischbetalingsverkeer via POS apparaten te bevorderen.BNETS N.V. organiseerde ter ondersteuning van ditdoel in het laatste kwartaal 2007 een loterij geba-seerd op transacties van POS-gebruikers.

Ter verdere verbetering van onze klantenservice isin het verslagjaar ons ATM-netwerk uitgebreid metdrie machines, terwijl ook ons POS-apparaten-bestand toenam.

Foreign Transfers DepartmentZowel het aantal inkomende als het aantal uitgaan-de internationale transacties is toegenomen, het-geen mede het gevolg is geweest van het aanbiedenvan concurrerende transferfees.

Een aantal jaren hebben wij in onze jaarverslagen detrendmatige afname vermeld van het aantal lettersof credit (L/C’s). In het verslagjaar is sprake geweestvan een lichte toename van export L/C's.

In 2007 verkregen wij formeel de licentie voor uit-gifte van Mastercards. Wij verwachten dat, nadat delaatste formaliteiten medio 2008 zijn afgehandeld,een aanvang kan worden gemaakt met het uitgevenvan deze creditcards, waarmee onze klanten in allelanden waar Mastercard geaccepteerd wordt, be-talingen kunnen verrichten.

In het verslagjaar zijn bepaalde werkzaamheden dieeerder door de afdeling Foreign Transfers verrichtwerden, toebedeeld aan de Treasury en SecuritiesDepartment met name het volledige liquiditeits-beheer van vreemde valuta.

Maintenance and Technical Support (MTS)DepartmentHet moderniseren van onze kantoren, zodat deklanten op prettige wijze hun bankzaken kunnenverrichten, nam een aanvang met de grondige reno-vatie van het hoofdkantoor.Daarna is in juni 2007 een aanvang gemaakt met derenovatiewerkzaamheden van ons filiaal NieuweHaven.In het tweede kwartaal is het filiaal Latour van extrakantoorruimte voorzien, waardoor al onze branchesnu over een geschikte lokatie beschikken voor ont-vangst van klanten.In verband met uitbreidingsplannen kocht de bank in2005 een pand aan de Saramaccastraat, welk grenstaan ons hoofdkantoor aan de Dr. Sophie Redmond-straat. De achterbouw van dit monumentale pand

40

Information and Communication (ICT)DepartmentIn het verslagjaar heeft de ICT Department zorg-gedragen voor een goede ICT infrastructuur terondersteuning van de bedrijfsprocessen.

In 2007 is het besluit genomen het softwarepakketvan ons ATM/POS drivers en ATM kaartmanage-mentsysteem te vervangen, zulks ter vergroting vande efficiency van het electronisch betalingsverkeer.In de tweede helft van 2008 zal dit nieuwe pakket ingebruik worden genomen.

Onze internetbankingservice is verder verruimd.Uitgevoerde transacties zijn thans onmiddellijkzichtbaar op de rekeningen. Voorts is de mogelijk-heid geïntroduceerd voor onze klanten om bedra-gen voor tickets over te maken naar de KLM viaonze internetbanking site. Ook voor de SLM zaldeze optie worden uitgewerkt.

Credit Administration DepartmentZoals eerder vermeld zijn de werkzaamheden, dieverband houden met het opmaken van de krediet-voorstellen, onder de verantwoordelijkheid ge-bracht van de Credits Department.De afdeling Credit Administration blijft echterbelast met de administratieve afhandeling van degoedgekeurde kredietaanvragen. Teneinde de effi-ciency van de kredietadministratie te verbeterenhebben de medewerkers van deze afdeling en dievan de filialen belast met de kredietadministratie,een refreshmenttraining gehad zowel voor watbetreft de praktische toepassingen van ons ICBSbankpakket als andere krediettechnische zaken.Tevens is nagegaan van welke additionele opties vanons bankpakket gebruik kan worden gemaakt,waarbij ook een externe consultant betrokken isgeweest.

Ter ondersteuning van het kredietbeheer door deaccountmanagers is de afdeling ertoe overgegaanbepaalde informatie omtrent debiteuren in eengeautomatiseerd bestand op computerscherm aan televeren.

Insurance DepartmentOnze bank is agent van alle in Suriname opererendeverzekeringsmaatschappijen. Het assortiment ver-zekeringsproducten dat aan clienten wordt aange-boden, is dan ook erg ruim.

stellingen. In dit opzicht is het blijvend investeren inhun kennis en vaardigheden een vereiste. In het ver-slagjaar is aan opleiding en training ruim aandachtbesteed met het doel onze employees beter uit terusten voor hun huidige en toekomstige taken.

Bij de Hakrinbank staat de klant centraal. Toe-nemende concurrentie, globalisatie en elkaar snelopvolgende technologische ontwikkelingen nood-zaken tot het bankbreed realiseren van een cultuur,waarbij elke medewerker doordrongen is van devereiste van klantgericht denken en handelen. In ditverband zal ook een interne communicatie- enoverlegstructuur worden opgezet, ter versterkingvan het customer relations management.

Beloning is een belangrijk sturingsmiddel voor onzebank om haar doelstellingen te bereiken. Het belo-ningsbeleid zal in sterkere mate dan nu het geval isgerelateerd worden aan prestatie. Het proces vanaanscherping van de individuele doelstellingen voorde medewerkers afgeleid van onze bedrijfsdoelstel-lingen past in dit kader.

John Legiman, staflid werkzaam op de DomesticDepartment kwam ons op 16 april te ontvallen enop 29 september 2007 overleed plotseling KennethTroenodikromo van de Maintenance and TechnicalSupport Department. Wij verliezen in hen 2 actieveen loyale medewerkers.

In het verslagjaar vond er een instroom plaats van17 nieuwe medewerkers, terwijl de dienstbetrekkingmet 19 werd beëindigd. Ultimo 2007 waren er 252personeelsleden in onze dienst, onderverdeeld in147 vrouwelijke en 105 mannelijke employees.

Voor de HRM afdeling werd eind 2007 een staf-medewerkster aangetrokken ter versterking vandeze afdeling.

In het verslagjaar werd met de Hakrinbank Werk-nemers Organisatie (HWO) een collectieve arbeids-overeenkomst afgesloten na interventie door deBemiddelingsraad voor geheel Suriname. De sala-rissen van het CAO-personeel werden verhoogdmet 12,5% t.o.v het voorafgaand jaar. Daarnaastwerd een lumpsum uitgekeerd van een halve maandsalaris. Vanwege de sterk stijgende personeelskostenen uit het oogpunt van efficiencyverbetering werdin de tweede helft van het verslagjaar besloten toteen personeelsstop.

41

In het eerste kwartaal van 2007 hebben alle klanteneen schrijven ontvangen, waarbij gewezen werd opde sterke stijging van bouwprijzen in de afgelopenjaren met de risico's van onderverzekering en degevolgen hiervan bij brand. Dit heeft geleid tot eenrelatief groot aantal aanpassingen van de verzekerdebedragen. Mede hierdoor nam de assurantieprovisietoe met 15,2% t.o.v. 2006.

Parsasco N.V. en Self Reliance N.V. hebben zich in2007 op de markt van levensverzekeringen begeven.Parsasco Leven is een samenwerkingsverband aan-gegaan met de Trinidadiaanse verzekeringsmaat-schappij Beacon, terwijl Self Reliance Leven met hetNederlandse Zwitsers Leven in zee ging.

Op de cocktailparty die ter gelegenheid van het40-jarig bestaan van de NTFM werd gehouden,geniet het personeel uitbundig van de sfeer en deversnaperingen.

Coming together is a beginning.Keeping together is progress.Working together is success. Henry Ford

Carolien Marlet werd op de 10km snelloop vande NTFM de beste vrouwelijke atleet.Hier neemt ze enthousiast van een breed lachende algemeen directeur, drs. J. Bousaid,haar prijs in ontvangst.

The key ingredient to any kind of happiness or success is to never give less than your best.Russell Simmons

43

Termijnleningen (objectfinanciering)De termijnleningen namen toe met ruim 30% totcirca SRD 30 miljoen. De branches hebben eenbelangrijke bijdrage geleverd aan deze toename, dievoornamelijk is gerealiseerd door financiering vanauto-aankopen. Verwacht werd dat de markt in hetverslagjaar enigszins zou zijn verzadigd en dat de stij-ging van de afgelopen jaren zou afvlakken. Wij zienechter dat de kredietvraag levendig bleef, ook voorfinanciering van aankopen van nieuwe voertuigen.

Persoonlijke leningenDe uitzettingen in persoonlijke leningen zijn toege-nomen met ruim 33% tot SRD 17 miljoen, ondanksons aangescherpt intake beleid. Ook hierbij leverdenonze branches wederom een belangrijke bijdrage.De groei is het resultaat van de nauwere samenwer-king met grote warenhuizen bij financiering vanverkopen van duurzame consumptiegoederen aanklanten. Ook lag de gemiddelde leensom hoger dandie in het vorige jaar.De actie “Persoonlijke lening voor de aankoop vanschoolbehoeften” voor aanvang van het nieuweschooljaar is ook in 2007 succesvol verlopen, hetgeenvooral is te danken aan de sterk verlaagde rente.

VermogensbeheerHet door ons beheerde vermogen van derden groei-de met 6%. Dit percentage ligt ruim onder dat van2006 en onze jaarbegroting. Bedoelde vermogensworden vooral belegd in hypotheken luidende invreemde valuta. De vraag naar deze leningen staatonder druk. Dit door de verdere convergentie van debasisrente in SRD en vreemde valuta. Krediet-nemers kiezen daarom vaker leningen in Surinaam-se dollars. In het verslagjaar is er onderzoek verrichtnaar beleggingsmogelijkheden voor onze klantenop de internationale kapitaalmarkt. Het streven iserop gericht om in 2008 de nieuwe producten aanhen aan te bieden.

VooruitzichtenDe vooruitzichten voor 2008 zijn gunstig vanwegede levendige marktontwikkelingen.Vanuit de rijstsector wordt een toename van finan-cieringen voor landbouwequipment verwacht. Dehoge productie van 2007, die vooral in de tweedehelft tot stand kwam, zal de rentabiliteit positiefbeinvloeden in 2008.

Nationale Trust- en FinancieringsMaatschappij N.V.

Onze dochteronderneming, de Nationale Trust- enFinancierings Maatschappij N.V. (NTFM), vierde op1 juli 2007 haar 40-jarig bestaan. Zij heeft in dezeperiode een duidelijke bijdrage geleverd aan de ont-wikkeling van Suriname en vooral de rijstsector inhet district Nickerie door middel van financieringvan landbouwequipment.Dit heugelijke feit werd gevierd met een cocktail-party voor relaties, een etentje met het personeel eneen massa trimloop. Ook werden donaties aan enke-le sociale instellingen gedaan. Hierdoor is wederomduidelijk inhoud gegeven aan onze maatschappelij-ke verantwoordelijkheid en betrokkenheid.

Het verslagjaar is met bevredigende resultaten afge-sloten. Het balanstotaal groeide met 42%, waardoorde SRD 100 miljoen werd overschreden, terwijl dewinst toenam met 23%. Vermeldenswaard is dat debranches van de Hakrinbank weer een belangrijkebijdrage hebben geleverd aan dit resultaat.De begrootte groeidoelstellingen zijn ruim over-schreden. Echter viel de rentemarge lager uit danverwacht, vanwege de toenemende concurrentie inde markt voor het consumptief krediet. De overallrendementsdoelstelling werd wel gehaald als gevolgvan voormelde volumegroei alsook de aanscherpingvan het kredietbeheer.In het verslagjaar vond een verdere reorganisatieplaats van de unit die verantwoordelijk is voor deincassi van probleemkredieten. Deze heeft vruchtenafgeworpen, die tot uiting zijn gekomen in een ver-beterde kwaliteit van de debiteurenportefeuille.

Ter verbetering van de snelheid en efficiency van hetkredietverleningproces zijn enkele bedrijfsproces-sen aangepast en zal er in 2008 ook een software-pakket aangekocht worden.

Hypothecaire uitzettingenDe hypothecaire uitzettingen groeiden met 63% totbijna SRD 60 miljoen. Dit was ruim boven onzegroeiprognose. Ten grondslag hieraan lagen de vraag-toename als gevolg van de verder dalende rente voorhypotheekleningen en de successievelijke verruimingvan het plafond van de concessionele 7% bouwlenin-gen die worden gefinancierd uit onze kasreserve bijde Centrale Bank van Suriname. Per 3 januari van hetverslagjaar werd het plafond van deze leningen ver-hoogd van 9% tot 10% van de reserve base.

44

Geconsolideerde balansDe bedrijfsomvang gemeten naar het balanstotaalbedroeg aan het einde van het verslagjaar SRD 795,8miljoen, een stijging van SRD 189,3 miljoen ofwel31,2% ten opzichte van ultimo 2006.Deze groei ligt hoger dan in 2006, die uitkwam op28,6%. Indien dit groeitempo zich voortzet zal onzebank tegen het einde van het boekjaar 2008 de SRD 1 miljard grens kunnen bereiken.

Aan de actiefzijde van de balans is de stijging voor-namelijk te zien in de posten Vorderingen op klan-ten, Vorderingen op kredietinstellingen en Liquidemiddelen. Ook de post Effecten vertoont een stij-ging. De post Schatkistpapier daalde als gevolg vanaflossingen vanwege de verbeterde financiële positievan de Staat.

De post Vorderingen op klanten, hoofdzakelijkbestaande uit onze kredietverlening, steeg aanzien-lijk en wel van SRD 306,5 miljoen per ultimo 2006tot SRD 432 miljoen aan het einde van het verslag-jaar. Deze toename van SRD 125,5 miljoen ofwel41% heeft zich voorgedaan bij zowel de Hakrinbankalsook onze dochteronderneming, de NationaleTrust- en Financierings Maatschappij, en betreft uit-zettingen in zowel Surinaams courant als in vreemdevaluta. De debiteurengroei vond in grote mate plaatsin de sectoren handel, woningbouw, en nijverheidterwijl ook de door onze dochteronderneming ver-strekte consumentenkredieten aanzienlijk toenamen.

De post Vorderingen op kredietinstellingen nam in het verslagjaar toe met SRD 40,6 miljoen tot SRD 207,2 miljoen vanwege de groei van vreemdevalutategoeden die cliënten bij ons aanhouden endie deels bij buitenlandse banken worden geplaatst.Ook de appreciatie van de EURO t.o.v. de Suri-naamse Dollar droeg hieraan bij.

De post Liquide middelen steeg met 46,4% tot SRD 105,5 miljoen hetgeen verband houdt met detoename van de aan ons toevertrouwde middelen.Deze stijging is gecorreleerd met de groei van debinnenlandse liquiditeitenmassa.

De financiële ontwikkeling van de bank

Onze bank heeft in 2007 wederom gunstige finan-ciële resultaten geboekt. Het balanstotaal groeide, debalansverhoudingen verbeterden en operationeleresultaten stegen. De belangrijkste financiële doel-stellingen die wij in ons Strategisch Beleidsplan2005-2007 hebben geformuleerd zijn grotendeelsgehaald. Deze waren een reële batengroei van min-stens 15% en een reële winstgroei van minimaal10%. Een belangrijke operationele doelstellingnamelijk een efficiencyratio van 53% werd echternet niet gerealiseerd, vanwege lager uitgevallen ren-temarges en tegenvallers in de personele kostensfeer.

Teneinde de bevoegdheden van de Algemene Verga-dering van Aandeelhouders te benadrukken bij hetbesluit over de winstverdeling is ook een balansvóór winstverdeling in dit jaarverslag opgenomen,hetgeen correspondeert met moderne opvattingenten aanzien van financiële verslaggeving. Bij het pre-advies van de Raad van Commissarissen en vooranalyse- en vergelijkingsdoeleinden is de balans náwinstverdeling gebruikt.

In het volgende vindt een gedetailleerde behande-ling en analyse plaats van de belangrijkste balans-posten alsook het geconsolideerde resultaat van deHakrinbank. Hierna zal het winstbestemmings-voorstel toegelicht worden.

Balanstotaal (in miljoenen SRD)

800

600

0

100

200

300

400

500

900

700

2003 2004 2005 2006 2007

795.8

251.5

399.6

471.7

606.5

Geconsolideerde resultatenDe geconsolideerde resultaten laten wederom eenbevredigende groei zien, zoals blijkt uit onderstaan-de grafiek.

Bedrijfsresultaat vóór belastingen(in miljoenen SRD)

De bank heeft in het verslagjaar een netto resultaatvóór belastingen van SRD 23,9 miljoen gerealiseerd.Dat is een stijging met bijna SRD 4 miljoen ofwelcirca 20% ten opzichte van het resultaat in 2006.Gecorrigeerd voor inflatie bedraagt dit percentage12,6 wat boven de vastgestelde doelstelling van eenreële winstgroei van minimaal 10% is. De nettowinstna belastingen bedraagt SRD 15,3 miljoen tegenoverSRD 12,8 miljoen in 2006. De groei van het resultaatis het gevolg van een toename van de baten met SRD 5,9 miljoen ofwel 12% tot SRD 55,1 miljoen ter-wijl de stijging van de lasten lager uitviel namelijkSRD 1,9 miljoen ofwel 6,6% tot SRD 31,2 miljoen.

BatenDe totale bedrijfsopbrengsten stegen zoals hier-boven aangegeven met SRD 5,9 miljoen ofwel 12%,hetgeen lager is dan onze strategische doelstelling.Aan deze groei hebben zowel de rente- als de overi-ge (niet-rente) baten bijgedragen. Het aandeel vande niet-rentebaten in het totaal is t.o.v. 2006 op het-zelfde niveau gebleven namelijk 24,6%. Het beleid iserop gericht dit percentage te brengen naar een-structureel hoger niveau van ongeveer 33,3%.

De post Effecten vertoont als gevolg van de toenamevan onze beleggingen op de internationale kapitaal-markt een stijging van SRD 6,5 miljoen tot SRD 12,6miljoen.

Aan de passiefzijde kunnen wij 3 hoofdgroepenonderscheiden, namelijk de Schulden aan derden, inhet bijzonder de Schulden aan klanten, de Voor-zieningen en het Eigen vermogen.

In de post Schulden aan klanten zit onze belangrijk-ste bron van funding. Deze stegen met SRD 161,7miljoen ofwel 30,5% tot SRD 691,9 miljoen. Hierbijnamen de toevertrouwde spaargelden, waaronderook de lange termijn beleggingen zijn opgenomen,iets meer toe, namelijk met 37,6% dan de andereschulden, waaronder de tegoeden op girorekenin-gen zijn opgenomen. Deze ontwikkeling past in onsbeleid om meer lange termijn funding aan te trek-ken om een gezonde fundingsstructuur te hand-haven. Dit is ondersteund door de stabiele macro-economische omgeving waardoor burgers en bedrij-ven bereid zijn om hun tegoeden langer te beleggen.De post Andere schulden nam toe met 24,7%.

De post Schulden aan kredietinstellingen geeft eentoename te zien van SRD 18,3 miljoen tot SRD 40,4miljoen per jaarultimo. Deze post bestaat uit derekening-courant verhouding met enkele lokalebanken, voortvloeiende uit de dagelijkse clearingvan interbancaire schulden en vorderingen, enbeleggingen van andere banken bij onze instelling.

Het eigen vermogen is met SRD 10,1 miljoen ofwel30,3% toegenomen tot SRD 43,3 miljoen. Debelangrijkste factor die hieraan heeft bijgedragen isde toevoeging van SRD 10,2 miljoen uit de netto-winst aan de Algemene Reserve, waardoor deze perjaarultimo op SRD 33,8 miljoen uitkwam. De aan-groei van het eigen vermogen vergroot de soliditeitvan de bank en heeft een positieve invloed op onzebedrijfsactiviteiten. Zo kunnen grotere kredietaan-vragen in behandeling worden genomen.

De zogenaamde buitenbalansposten, zoals verstrek-te garanties en geopende L/C's, die vanwege hunrisico invloed hebben op de solvabiliteitstoetsing,zijn in het verslagjaar toegenomen met SRD 0,2 mil-joen tot bijna SRD 23 miljoen.

45

0

2.5

5.0

7.5

10.0

15.0

12.5

17.5

22.5

25.0

20.5

2003 2004 2005 2006 2007

6.788.58

13.24

19.95

23.90

De toename van de operationele kosten is lager dangebudgetteerd. Ons beleid gericht op kostenbeheer-sing en efficiencyverbetering is hiermee succesvolgeweest. We zijn echter nog niet tevreden over hetniveau van de efficiencyratio en zullen ook in 2008hoge prioriteit blijven geven aan kostenbeheersingen efficiencyverbetering.

De toevoeging aan de specifieke debiteurenvoor-zieningen bedroeg SRD 1,2 miljoen. Deze dotatie,welke iets lager is dan 2006, is de consequentie vaneen verbetering van de kwaliteit van de krediet-portefeuille.

Ratio's

SolvabiliteitDe belangrijkste solvabiliteitsratio's zijn de capitalratio en de BIS-ratio. De capital ratio - zijnde hetaandeel van het zichtbare eigen vermogen in debalanstelling - is een standaard solvabiliteitsratio,terwijl de BIS-ratio meer op het bankwezen is toe-gespitst. De BIS-ratio relateert het eigen vermogenaan de som van de diverse, naar risicograad gewo-gen activa, en is een betere maatstaf voor de beoor-deling van de solvabiliteit van een bank.

De capital ratio bedroeg ultimo verslagjaar 5,44%,hetgeen een afname van 0,04 procentpunt is t.o.v.het voorgaande jaar. Dit is veroorzaakt door degroei van het balanstotaal, die iets hoger uitviel dandie van het eigen vermogen.Het zichtbare eigen vermogen in procenten van deVorderingen op klanten bedroeg 10,02. In 2006bedroeg deze ratio 10,85. Deze teruggang heeft temaken met de sterke stijging van de vorderingen opklanten met 41% in 2007, die de toename van 38%van het eigen vermogen overtreft.

De BIS-ratio van onze bank beliep 10,56% per ulti-mo van het verslagjaar vergeleken met 11,31% pereind 2006. Onze bank voldoet zoals gebruikelijkruimschoots aan deze door de Centrale Bank vanSuriname gestelde solvabiliteitstoetsingsnorm, diein belangrijke mate gebaseerd is op het Bazel I kapi-taalakkoord dat een minimale kapitaaleis van 8 pro-cent stelt.

In het licht van de verdere groei van de bank blijft deversterking van het weerstandsvermogen een prio-riteitspunt voor onze instelling.

Hierbij dient er rekening mee gehouden te wordendat een deel van deze baten een volatiel karakterheeft, zodat alert management geboden is. Het aan-deel van de rentebaten bedroeg 75,4%.

RentebatenDe netto-opbrengsten uit het rentebedrijf stegen inhet verslagjaar met SRD 4,5 miljoen tot SRD 41,5 mil-joen. Deze toename is het resultaat van groei van dekredietportefeuille en de beleggingen bij buitenland-se banken. De opbrengsten uit beleggingen in schat-kistpapier van de Republiek Suriname zijn vanwegede verlaging van de rente van 10% naar 8% per jaaren door een lager beleggingsniveau, afgenomen.Door verhevigde concurrentie was er sprake vankrimpende rentemarges. Dankzij groei van de kre-dietuitzettingen stegen de rentebaten echter. Dezegroei werd ondersteund door de aanscherping vanhet krediet- en balansbeheer, m.n. het liquiditeitsbe-heer. Hierdoor bleef de netto interestmarge ondanksde terugval op een bevredigend niveau.

Niet-rentebatenDe provisie en overige bedrijfsopbrengsten groei-den met SRD 2,4 miljoen tot SRD 11,9 miljoen.Deze toename kan voornamelijk toegeschrevenworden aan de verdiensten uit het binnenlands enbuitenlands betalingsverkeer en aan de kredietverle-ning gerelateerde provisies zoals afsluitprovisie. Ookhet assurantiebedrijf heeft een positieve bijdragegeleverd aan deze groei.

Het resultaat uit financiële transacties vertoonde inhet verslagjaar een afname van bijna SRD 1 miljoen.In 2006 was nog sprake van een stijging. Deze af-name houdt mede verband met de herwaarderingvan onze vreemde valutapositie in 2006 welke leid-de tot een éénmalige koerswinst. Het resultaat uithoofde van onze beleggingen op de internationalekapitaalmarkt nam toe en was op een bevredigendniveau. Ons beleid om een deel van onze vrije liqui-diteiten via een grote investmentbank op de inter-nationale kapitaalmarkt te beleggen wordt zeer prudent uitgevoerd en heeft tot nu toe een redelijkoverall rendement opgeleverd.

LastenDe operationele lasten namen met SRD 2,1 miljoenofwel 7,7% toe tot circa SRD 30 miljoen. De groot-ste toename vond plaats bij de personeelskosten alsgevolg van de toegekende salarisverhogingen. Detoename van de overige bedrijfslasten is met namevanwege gestegen kosten voor automatisering.

46

De RoA is iets afgenomen van 2,37 naar 2,18. Onderandere de sterkere toename van het balanstotaal tenopzichte van de toename van de nettowinst ligt hier-aan ten grondslag. Ook de krimpende marges alsgevolg van de toenemende concurrentie en hogeruitgevallen personele kosten speelden een rol.Onze doelstelling is de RoA te verhogen vooral doorgroei van de overige baten en de implementatie vanefficiencybevorderende maatregelen. De RoA vanSurinaamse banken wordt overigens negatief beïn-vloed door het hoge kasreservepercentage dat deCentrale Bank van Suriname aan Surinaamse bankenheeft opgelegd, waardoor een significant deel van deactiva niet of nauwelijks rendeert.

Return on assets (in %)

Operationeel

De efficiencyratio - die de totale lasten minus devoorzieningen uitdrukt in een percentage van detotale opbrengsten - is een goede maatstaf voor dedoelmatigheid van de bedrijfsoperaties. Hoe lagerdeze ratio des te efficiënter deze worden uitgevoerd.Dit is van groot belang voor de verbetering van deconcurrentiepositie, die in een globaliserendewereld cruciaal is.Vandaar dat banken nauwgezet deontwikkeling van deze ratio volgen en een beleidvoeren om deze te verbeteren.

BIS ratio (in %)

RentabiliteitOnze belangrijkste rentabiliteitsindicatoren zijn deRoE en RoA. Bij het onderdeel “Bedrijf van de bank”is al uitgebreid op deze ratio's ingegaan, waarnaarkortheidshalve wordt verwezen.Door de sterke toename van het eigen vermogenvertoont de RoE ondanks de winsttoename eenterugval van 46,9 naar 40,0. Absoluut bezien is eenRoE van 40,0% een zeer goede ratio, zoals ook uit deeerder gepresenteerde peer group analyse blijkt.

Return on equity (in %)

0

2

4

6

8

10

14

12

10.56

2003 2004

11.68

2005

10.19

2006

10.01

2007

11.31

0

5

10

20

25

35

50

40

15

30

45

2003 2004 2005 2006 2007

40.2 39.9

46.1

40.0

46.9

0

0.25

0.50

1.00

1.25

1.75

2.50

2.00

0.75

1.50

2.25

2003 2004

1.69

2005

1.69

2006

1.95

2007

2.18

2.37

47

uitkering van 1/3 deel van de nettowinst. Hierbijwordt rekening gehouden met onze solvabiliteit,winstgevendheid en groeidoelstellingen.Het overzicht hieronder geeft informatie over hetaandeel Hakrinbank en haar performance. De ont-wikkelingen zijn een reflectie van de voorspoedigebedrijfsontwikkelingen. De winst en het dividendper aandeel vertonen een opgaande lijn. De koers/winstverhouding duidt op een aantrekkelijke beleg-ging.Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de cijfers van2003 t/m 2005 berekend op basis van de omwisse-ling van 20 oude aandelen van nominaal SRG 7,50voor 1 nieuw aandeel van nominaal SRD 0,15, welkein 2006 plaatsvond.

Koersontwikkeling aandeel Hakrinbankop de Surinaamse Effectenbeurs (in SRD)

Efficiencyratio (in %)

De neerwaartse trend van de ratio heeft zich in hetverslagjaar voortgezet. Dankzij de sterkere stijgingvan de baten dan de lasten verbeterde de ratio van56% in 2006 naar 54% in 2007. De doelstelling van53% werd door de sterke rentemargeverkrapping ende gestegen personeelskosten echter net nietgehaald. Het streven is deze ratio verder omlaag tebrengen door efficiencyverhogende maatregelen totcirca 52% per ultimo 2008.Een verdere aanscherping van het balansbeheer, ver-hoging van de verdiencapaciteit evenals een strakkedoorvoering van kostenbesparende en efficiency-verhogende maatregelen genieten daarom prioriteit.

Hakrinbank aandeelOns dividendbeleid voorziet in de uitkering van eenaantrekkelijk dividend met als dividendpolicy een

48

0

10

20

40

50

70

30

60

2003 2004

64

2005

63

2006

59

2007

5456

Kerncijfers inzake het Hakrinbank aandeel (in SRD)

per ultimo 2007 2006 2005 2004 2003

Koers per aandeel (Effectenbeurs) 150,00 136,00 124,00 106,00 79,20Intrinsieke waarde per aandeel 92,99 71,37 45,59 33,38 25,71Marktkapitalisatie (x SRD 1.000) 69.854 63.335 57.746 49.364 36.883Nettowinst per aandeel 32,84 27,41 18,20 11,79 9,43Dividend per aandeel 11,00 10,00 6,07 4,00 2,80Dividendrendement in % 7,3 7,4 4,9 3,8 3,5Koers/intrinsieke waarde in % 161,3 190,6 272,0 317,6 308,8Koers/winstverhouding 4,6 5,0 6,8 9,0 8,4

50

60

70

80

90

100

120

110

130

150

160

140

2002 2003 2004 2005 2006

79.2

106.0

124.0

136.0

150.0

jaar bedragen.Een punt dat ons wel zorgen baart isde toenemende inflatie met consequenties voor dekoopkracht van de burgers en de ontwikkeling vande rentestand. Een fiscaal beleid gericht op lasten-verlichting zou heilzaam kunnen uitwerken voorzowel de burgers als de ondernemers.

Onze bank zal van de overwegend gunstige externeeconomische omgeving profiteren. In onze projectiesis rekening gehouden met groei van het business-volume en toename van de rentabiliteit. De door onsgebudgetteerde groeicijfers liggen wel iets lager danin 2007, vanwege de verdere verkrapping van margesals gevolg van concurrentie. Door middel van volumegroei en innovatie en diversificatie van onzefinanciële diensten streven wij ernaar onze rentabili-teitspositie op een bevredigend niveau te houden.

In 2007 is door ons veel energie en tijd gestopt in deopstelling van een nieuw en ambitieus strategischplan voor onze bank dat de periode 2008-2010beslaat. Aan het begin van het onderdeel “Hetbedrijf van de bank” is in hoofdlijnen aangegevenwat de strategische doelstellingen omvatten. Het jaar2008 is het eerste jaar van uitvoering van dit plan.Doelstellingen voor dit jaar zijn vastgelegd in hetjaarplan en wij zullen ons volledig inzetten om dezete realiseren.

Al onze medewerkers hebben in het verslagjaarwederom buitengewone prestaties geleverd, hetgeenook steeds de basis is geweest voor onze opvallendebedrijfsperformance in de afgelopen jaren.Wij zijn hen dan ook zeer veel dank verschuldigdvoor de getoonde inzet en niet aflatende loyaliteit.

Onze dank gaat ook uit naar de leden van de Raad vanCommissarissen voor de plezierige samenwerking.

Zeer bijzondere dank zijn wij ook verschuldigd aan onze vele en gewaardeerde klanten, voor hun business, het geschonken vertrouwen en loyaliteitjegens de Hakrinbank N.V. en de NTFM N.V.

Paramaribo, 15 april 2008

Directie Hakrinbank N.V.Drs. J.D. Bousaid, Algemeen Directeur

Winstbestemmingsvoorstel voor het boekjaar 2007

Zoals eerder aangegeven bedraagt de nettowinst SRD 32,84 per aandeel, dat is een stijging met 20%ten opzichte van 2006.Het verbeterde onderliggenderesultaat en de redelijke solvabiliteitspositie stellenons in staat om aan de Algemene Vergadering vanAandeelhouders een 10% hoger contant dividend danin 2006 voor te stellen.De verhoging van het dividend geeft het belang aandat wij hechten aan rendement voor onze aandeel-houders.

Het winstbestemmingsvoorstel is:1. Een totaal dividend van SRD 11 per aandeel van

nominaal SRD 0,15, hetgeen een dividend-percentage oplevert van 7.333,33.In september 2007 is er reeds SRD 3 als interim-dividend in contanten uitgekeerd, waardoor het slotdividend SRD 8 bedraagt.Totaal aan dividend zal worden uitgekeerd SRD 5,1 miljoen, hetgeen overeenkomt met eenuitkeringspercentage van 33,5. In 2006 bedroegdit percentage 36,5 hetgeen verband hield met deuitkering van een jubileumdividend i.v.m. het70-jarig bestaan van de Hakrinbank.

2. Het resterende winstsaldo ad SRD 10,2 miljoen zal worden toegevoegd aan de Algemene Reserve.

Het winstbestemmingsvoorstel leidt tot een verdereversterking van het eigen vermogen van de bank.Deze vermogensversterking bevordert de soliditeiten groei van onze bank, terwijl ook aan de door deCentrale Bank van Suriname gestelde eisen wordtvoldaan inzake de financiering van investeringspro-gramma's met eigen vermogen. Tevens heeft het eenpositieve invloed op de bedrijfsactiviteiten aange-zien grotere kredietaanvragen in behandeling kun-nen worden genomen.

Vooruitzichten 2008Het internationaal ratingsbureau “Standard & Poors”verwacht dat de Surinaamse economie in 2008 ver-der zal groeien, ondanks de dreigende recessie in deVerenigde Staten en de mogelijke consequentiesvoor de wereldmarkt. De verwachting is dat de prij-zen van aluinaarde, aardolie en goud, zijnde onzebelangrijkste exportproducten, op peil zullen blijvenen dat vanwege voortgaande en toenemende investe-ringen de groei positief zal worden beïnvloed.De geschatte reële toename van het Bruto Binnen-lands Product (BBP) tussen 2008-2010, zal 5% per

49

50

In verband met het 40-jarig bestaan van de NTFM op 1 juli 2007 doneerde de top-man, de heer H.Vijzelman, een cheque ten behoeve van de afbouw van het dierenasiel in de Cultuurtuin. Dr. L. Bansse-Issa, voorzitter van de StichtingDierenbescherming, neemt deze gift stralend in ontvangst.

An act of goodness is of itself an act of happiness. No reward coming after the eventcan compare with the sweet reward that went with it. Maurice Maeterlinck

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaam-heden ter verkrijging van controle-informatie overde bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening.De keuze van de uit te voeren werkzaamheden isafhankelijk van de professionele oordeelsvormingvan de accountant, waaronder begrepen zijn beoor-deling van de risico's van afwijkingen van materieelbelang als gevolg van fraude of fouten. In die beoor-deling neemt de accountant in aanmerking het voorhet opmaken van en getrouw weergeven in de jaar-rekening van vermogen en resultaat relevante inter-ne beheersingssysteem, teneinde een verantwoordekeuze te kunnen maken van de controlewerkzaam-heden die onder de gegeven omstandigheden ade-quaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeelte geven over de effectiviteit van het interne beheer-singssysteem van de vennootschap. Tevens omvateen controle onder meer een evaluatie van de aan-vaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voorfinanciële verslaggeving en van de redelijkheid vanschattingen die het bestuur van de vennootschapheeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het alge-hele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen con-trole-informatie voldoende en geschikt is als basisvoor ons oordeel.

OordeelNaar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouwbeeld van de grootte en de samenstelling van hetvermogen van Hakrinbank N.V. per 31 december2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstem-ming met algemeen aanvaarde grondslagen voorfinanciële verslaggeving.

Paramaribo, 15 april 2008

Hiralal Lutchman & CoAn independent correspondent firm of Deloitte ToucheTohmatsu

Namens dezewas getekend drs. M.R.A. Lutchman RA

ACCOUNTANTSVERKLARING

Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhou-ders, de Raad van Commissarissen en Directie vande Hakrinbank N.V.

AccountantsverklaringWij hebben de in dit rapport opgenomen jaarreke-ning 2007 van Hakrinbank N.V., te Paramaribo be-staande uit de geconsolideerde balans per 31decem-ber 2007, de geconsolideerde winst- en verliesreke-ning over 2007, de vennootschappelijke balans per31 december 2007 en de vennootschappelijke winst-en verliesrekening over 2007 met de toelichtinggecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoorde-lijk voor het opmaken van de jaarrekening die hetvermogen en het resultaat getrouw dient weer tegeven, in overeenstemming met algemeen aanvaar-de grondslagen voor financiële verslaggeving. Dezeverantwoordelijkheid omvat onder meer: het ont-werpen, invoeren en in stand houden van een internbeheersingssysteem relevant voor het opmaken vanen getrouw weergeven in de jaarrekening van ver-mogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkin-gen van materieel belang als gevolg van fraude offouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaard-bare grondslagen voor financiële verslaggeving enhet maken van schattingen die onder de gegevenomstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountantOnze verantwoordelijkheid is het geven van een oor-deel over de jaarrekening op basis van onze controle.Wij hebben onze controle verricht in overeenstem-ming met algemeen aanvaarde richtlijnen metbetrekking tot controle opdrachten. Dienovereen-komstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voorons geldende gedragsnormen en zijn wij gehoudenonze controle zodanig te plannen en uit te voerendat een redelijke mate van zekerheid wordt verkre-gen dat de jaarrekening geen afwijkingen van mate-rieel belang bevat.

51

JAARREKENING 2007

HAKRINBANK N.V.

53

bestaande uit:

- geconsolideerde balans vóór winstverdeling

- geconsolideerde balans ná winstverdeling

- geconsolideerde winst- en verliesrekening

- vennootschappelijke balans vóór winstverdeling

- vennootschappelijke balans ná winstverdeling

- vennootschappelijke winst- en verliesrekening

- toelichting

54

GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2007VOOR WINSTVERDELING (in SRD)

2007 2006

ACTIVALiquide middelen 105.485.107 72.055.445Schatkistpapier 14.745.085 32.103.968Vorderingen op kredietinstellingen 207.239.512 166.609.343Vorderingen op klanten 431.991.830 306.449.015Effecten 12.600.297 6.083.422Deelneming 168.000 168.000Materiële vaste activa 19.519.700 20.656.739Overlopende activa 4.003.192 2.337.078

795.752.723 606.463.010PASSIVASchulden aan kredietinstellingen 40.349.149 22.072.559Schulden aan klanten:- Spaargelden 328.758.879 238.981.745- Andere schulden 363.110.691 291.222.248Overige schulden 3.729.072 6.302.153Overlopende passiva 2.374.500 2.756.311Voorzieningen 9.002.386 7.233.350

747.324.677 568.568.366Maatschappelijk kapitaal 120.000Gestort en opgevraagd kapitaal 69.854 69.854Agioreserve 916 916Herwaarderingsreserve 9.486.491 9.590.657Algemene reserve 23.576.257 15.466.242Resultaat verslagjaar 15.294.528 12.766.975

48.428.046 37.894.644

795.752.723 606.463.010

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties 18.402.235 19.234.844Verplichtingen wegens onherroepelijke accreditieven 4.567.138 3.527.142

22.969.373 22.761.986

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

55

GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2007 NA WINSTVERDELING (in SRD)

2007 2006

ACTIVALiquide middelen 105.485.107 72.055.445Schatkistpapier 14.745.085 32.103.968Vorderingen op kredietinstellingen 207.239.512 166.609.343Vorderingen op klanten 431.991.830 306.449.015Effecten 12.600.297 6.083.422Deelneming 168.000 168.000Materiële vaste activa 19.519.700 20.656.739Overlopende activa 4.003.192 2.337.078

795.752.723 606.463.010PASSIVASchulden aan kredietinstellingen 40.349.149 22.072.559Schulden aan klanten:- Spaargelden 328.758.879 238.981.745- Andere schulden 363.110.691 291.222.248Overige schulden 8.851.728 10.959.113Overlopende passiva 2.374.500 2.756.311Voorzieningen 9.002.386 7.233.350

752.447.333 573.225.326Maatschappelijk kapitaal 120.000Gestort en opgevraagd kapitaal 69.854 69.854Agioreserve 916 916Herwaarderingsreserve 9.486.491 9.590.657Algemene reserve 33.748.129 23.576.257

43.305.390 33.237.684

795.752.723 606.463.010

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties 18.402.235 19.234.844Verplichtingen wegens onherroepelijke accreditieven 4.567.138 3.527.142

22.969.373 22.761.986

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

56

GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2007 (in SRD)

2007 2006

BEDRIJFSOPBRENGSTENInterestmarge 41.543.200 37.075.211Provisie 11.838.030 9.452.944Resultaat financiële transacties 1.724.477 2.684.064Overige bedrijfsopbrengsten 18.140 24.280

55.123.847 49.236.499

BEDRIJFSLASTENPersoneelskosten 19.569.202 18.090.462Afschrijvingen 2.725.568 2.546.749Overige bedrijfslasten 7.688.806 7.211.616Voorziening kredietrisico's 1.242.571 1.439.274

31.226.147 29.288.101

WINST VÓÓR BELASTING 23.897.700 19.948.398Inkomstenbelasting 8.603.172 7.181.423

WINST NA BELASTING 15.294.528 12.766.975

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

57

VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 2007 VOOR WINSTVERDELING (in SRD)

2007 2006

ACTIVALiquide middelen 105.485.107 72.055.445Schatkistpapier 14.745.085 32.103.968Vorderingen op kredietinstellingen 207.239.512 166.609.343Vorderingen op klanten 325.570.246 234.229.665Effecten 12.600.297 6.083.422Deelneming 106.396.606 71.645.235Materiële vaste activa 19.460.681 20.567.778Overlopende activa 3.760.258 2.089.398

795.257.792 605.384.254PASSIVASchulden aan kredietinstellingen 40.349.149 22.072.559Schulden aan klanten:- Spaargelden 328.658.274 238.852.238- Andere schulden 362.606.806 291.018.006Overige schulden 3.146.955 5.356.282Overlopende passiva 3.066.176 2.957.175Voorzieningen 9.002.386 7.233.350

746.829.746 567.489.610Maatschappelijk kapitaal 120.000Gestort en opgevraagd kapitaal 69.854 69.854Agioreserve 916 916Herwaarderingsreserve 9.486.491 9.590.657Algemene reserve 23.576.257 15.466.242Resultaat verslagjaar 15.294.528 12.766.975

48.428.046 37.894.644

795.257.792 605.384.254

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties 18.402.235 19.234.844Verplichtingen wegens onherroepelijke accreditieven 4.567.138 3.527.142

22.969.373 22.761.986

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

58

VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 2007 NA WINSTVERDELING (in SRD)

2007 2006

ACTIVALiquide middelen 105.485.107 72.055.445Schatkistpapier 14.745.085 32.103.968Vorderingen op kredietinstellingen 207.239.512 166.609.343Vorderingen op klanten 325.570.246 234.229.665Effecten 12.600.297 6.083.422Deelneming 106.396.606 71.645.235Materiële vaste activa 19.460.681 20.567.778Overlopende activa 3.760.258 2.089.398

795.257.792 605.384.254PASSIVASchulden aan kredietinstellingen 40.349.149 22.072.559Schulden aan klanten:- Spaargelden 328.658.274 238.852.238- Andere schulden 362.606.806 291.018.006Overige schulden 8.269.611 10.013.242Overlopende passiva 3.066.176 2.957.175Voorzieningen 9.002.386 7.233.350

751.925.422 572.146.570Maatschappelijk kapitaal 120.000Gestort en opgevraagd kapitaal 69.854 69.854Agioreserve 916 916Herwaarderingsreserve 9.486.491 9.590.657Algemene reserve 33.748.129 23.576.257

43.305.390 33.237.684

795.257.792 605.384.254

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties 18.402.235 19.234.844Verplichtingen wegens onherroepelijke accreditieven 4.567.138 3.527.142

22.969.373 22.761.986

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

59

VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2007 (in SRD)

2007 2006

Bedrijfsopbrengsten 49.739.404 43.785.037

Bedrijfslasten 28.420.889 25.941.381

Winst vóór belasting 21.318.515 17.843.656

Inkomstenbelasting 6.023.987 5.076.681

WINST NA BELASTING 15.294.528 12.766.975

Paramaribo, 15 april 2008

Raad van Commissarissen: Directie:Mr. A.K.R. Shyamnarain - President-Commissaris Drs. J.D. Bousaid - Algemeen DirecteurIr. R.A. Mac Donald - Vice President-Commissaris Mr. M.M. Tjon A Ten - Directeur OperationsDrs. H.B. AbrahamsG. Lie Sem-NawikromoH.R. RamdhaniDrs. M.M. Sandvliet M.Sc.Drs. J.J.F. Tjang-A-Sjin

TOELICHTING BEHORENDE BIJ DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2007

Algemeen

Er is zowel een balans vóór als een balans ná winstverdeling opgemaakt.De voorgestelde winstverdeling over 2007 is in de balans ná winstverdeling reeds verwerkt.De winstverdeling over 2006 is op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 3 mei 2007 als volgt vast-gesteld (bedragen in SRD):

Nettowinst 12.766.975Contant dividend 4.656.960

Toevoeging aan de Algemene reserve 8.110.015

Voor zover niet anders vermeld zijn activa en passiva gewaardeerd op hun nominale waarde.

De uitstaande vorderingen en schulden in vreemde valuta zijn omgerekend tegen op balansdatum geldendeCentrale Bank van Suriname koers voor aankoop van bankbiljetten(2007: USD 1 = SRD 2,71 en EUR 1 = SRD 3,970 / 2006: USD 1 = SRD 2,71 en EUR 1 = SRD 3,559).

Op de vorderingen op klanten zijn specifieke voorzieningen uit hoofde van kredietrisico's in minderinggebracht.Jaarlijks wordt deze (per saldo) mutatie in de voorzieningen in de Winst- en Verliesrekening verantwoord.

De inkomstenbelasting zoals deze is opgenomen in de Winst- en Verliesrekening is berekend over de com-merciële winst (na aftrek van het resultaat op deelnemingen). Het verschil met het werkelijk verschuldigdebedrag is gemuteerd in de voorziening latente belastingverplichtingen.

De onroerende goederen zijn gewaardeerd op basis van vervangingswaarden. De opstallen worden lineairafgeschreven gedurende de geschatte gebruiksduur.Veranderingen in de waarde worden ten gunste of ten lastevan de herwaarderingsreserve gebracht, onder aftrek van de op die mutaties betrekking hebbende belastingen.De herwaarderingsreserve is, na aftrek van deze latente belastingverplichting, afzonderlijk onder het eigen vermogen opgenomen. De belastinglatentie is berekend op haar contante waarde, uitgaande van een belas-tingtarief van 36%.

In de geconsolideerde jaarrekening zijn de cijfers verwerkt van de bank en haar 100% dochteronderneming deNationale Trust- en Financierings Maatschappij N.V.

De voorgestelde winstverdeling over 2007 luidt als volgt (bedragen in SRD):

Dividend in contanten- interim-dividend 1.397.088- slotdividend 3.725.568Toevoeging aan de algemene reserve 10.171.872

15.294.528

De onderstaande toelichting is, tenzij anders vermeld, toegespitst op de geconsolideerde jaarcijfers, waarbijde bedragen zijn opgenomen in SRD.

60

BALANS PER 31 DECEMBER 2007

2007 2006

ACTIVA

Liquide middelen 105.485.107 72.055.445Onder deze post vallen kasgelden, direct opeisbare tegoeden bij deCentrale Bank van Suriname alsmede de kasreserve in SRD bij deCentrale Bank van Suriname, welke niet ter vrije beschikking staat vande Hakrinbank N.V.

Schatkistpapier 14.745.085 32.103.968Deze post betreft beleggingen in schatkistpromessen van de RepubliekSuriname. De looptijd bedraagt 6 maanden en de rente op jaarbasisbedraagt 8% (2006: 10%).

Vorderingen op kredietinstellingen 207.239.512 166.609.343Hieronder zijn opgenomen vorderingen op binnenlandse en buiten-landse kredietinstellingen. Tevens omvat deze post de door de CentraleBank van Suriname verplicht voorgeschreven vreemde valuta kas-reserve aangehouden bij buitenlandse banken; deze staat niet ter vrijebeschikking van de Hakrinbank N.V.

Vorderingen op klanten 431.991.830 306.449.015Onder dit hoofd zijn opgenomen vorderingen uit hoofde van krediet-verlening en overige vorderingen. De noodzakelijk geachte voorzie-ningen zijn in mindering gebracht.

Effecten 12.600.297 6.083.422Deze post betreft het bezit in aandelen Nationale Ontwikkelings-bank N.V. (N.O.B.) ad nominaal SRD 95 en beleggingen in buiten-landse fondsen via een internationale investment broker. De aandelenN.O.B. zijn gewaardeerd op de laagste van de aanschaf- en marktwaar-de en de beleggingen in buitenlandse fondsen tegen de marktprijs perbalansdatum.

Deelneming (in de vennootschappelijke balans) 106.396.606 71.645.235Deze post betreft een 100% deelname in het kapitaal ad SRD 5.000 vande Nationale Trust- en Financierings Maatschappij N.V. De waarderingis geschied tegen de intrinsieke waarde; de vordering op haar nominalewaarde. Tevens is hieronder opgenomen de deelname in het kapitaalvan BNETS N.V. ad SRD 168.000. De waardering is geschied tegen de verkrijgingsprijs (aanschafwaarde).

61

62

2007 2006

Materiële vaste activaOnroerende goederen:Boekwaarde per 1 januari 16.523.168 11.770.562Investeringen 223.083 326.003Correcties - -2.468Herwaardering - 10.408.413Afschrijvingen 839.126 5.979.342

Boekwaarde per 31 december 15.907.125 16.523.168

Vervangingswaarde 31.319.236 31.096.153Cumulatieve afschrijvingen 15.412.111 14.572.985

15.907.125 16.523.168

Inventarissen en transportmiddelen:Boekwaarde per 1 januari 4.133.571 4.125.186Investeringen 1.401.797 2.003.822Correcties -36.351 -Afschrijvingen 1.886.442 1.995.437

Boekwaarde per 31 december 3.612.575 4.133.571

Aanschafwaarde 13.129.648 11.764.202Cumulatieve afschrijvingen 9.517.073 7.630.631

3.612.575 4.133.571

Totaal 19.519.700 20.656.739

Overlopende activa 4.003.192 2.337.078Hieronder zijn opgenomen onderhanden investeringen, vooruitbetaal-de bedragen voor kosten die ten laste van de volgende jaren komen ennog te ontvangen bedragen wegens nog niet geïnde baten.

63

2007 2006

PASSIVA

Schulden aan kredietinstellingen 40.349.149 22.072.559Hieronder zijn opgenomen verplichtingen jegens lokale enbuitenlandse banken.

Schulden aan klanten (Spaargelden)Hieronder zijn opgenomen:Deposito's en spaarcertificaten 16.663.433 13.868.057Saldi van spaarrekeningen 312.095.446 225.113.688

328.758.879 238.981.745

Schulden aan klanten (Andere schulden) 363.110.691 291.222.248Onder dit hoofd zijn de met de bedrijfsuitoefening van de banksamenhangende schulden opgenomen, voorzover zij niet onder spaar-gelden en schulden aan kredietinstellingen zijn gepresenteerd.

Overige schulden 8.851.728 10.959.113Onder deze post zijn passiva opgenomen, die niet onder één van deoverige posten kunnen worden gerubriceerd.

Overlopende passiva 2.374.500 2.756.311Hieronder zijn opgenomen de vooruit ontvangen bedragen van batendie ten gunste van volgende jaren komen en nog te betalen bedragenterzake van lasten, die aan verstreken jaren zijn toe te rekenen.

VoorzieningenOnder dit hoofd zijn opgenomen:Voorziening latente belastingverplichtingen 1.630.954 1.760.562Voorziening pensioenen 1.782.407 1.282.407Voorziening (medische) kosten en gratificatie/toeslagen gepensioneerden 4.804.150 3.405.506Onderhoudsfonds 649.375 649.375Voorziening eigen risico verzekeringen 135.500 135.500

9.002.386 7.233.350Gestort en opgevraagd kapitaalDe nominale waarde van een aandeel bedraagt SRD 0,15Balanswaarde per 1 januari 69.854 69.854

Balanswaarde per 31 december 69.854 69.854

AgioreserveBalanswaarde per 1 januari 916 916

Balanswaarde per 31 december 916 916

64

2007 2006

HerwaarderingsreserveBalanswaarde per 1 januari 9.590.657 5.693.677Toevoeging uit hoofde van herwaardering materiële vaste activa onderaftrek van latente belastingverplichtingen. -104.166 3.896.980

Balanswaarde per 31 december 9.486.491 9.590.657

Algemene reserveBalanswaarde per 1 januari 23.576.257 15.466.242Toevoeging uit de nettowinst 10.171.872 8.110.015

Balanswaarde per 31 december 33.748.129 23.576.257

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties 18.402.235 19.234.844Onder deze post zijn opgenomen de voor rekening van derden afgegeven bankgaranties.

Verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke accreditieven 4.567.138 3.527.142Deze post omvat gestelde onherroepelijke, respectievelijk geconfirmeerde accreditieven.

Valuta aan- en verkoopcontract In het kader van een afgesloten valuta aan- en verkoopcontract met de Centrale Bank van Suriname (CBvS) heeft de Hakrinbank N.V.per balansdatum de verplichting openstaan tot wederverkoop in tranches op diverse data in 2008 van een bedrag van in totaal USD 1.750.000 aan de CBvS tegen ontvangst van de tegenwaarde in SRD, tegen identieke contractkoersen als gehanteerd bij de aankoop van de betreffende US dollars van de CBvS.

65

WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2007

2007 2006

Interestmarge 41.543.200 37.061.187Deze post omvat het voordelig verschil tussen de interestbaten uit kredietverlening, beleggingen en overige uitzettingen enerzijds en deinterestlasten der opgenomen en toevertrouwde gelden anderzijds.

Provisie 11.838.030 9.326.575Hieronder zijn begrepen de opbrengsten uit dienstverlening.

Resultaat financiële transacties 1.724.477 2.684.064Hieronder zijn opgenomen valutakoersresultaten, valuta omrekenings-verschillen en waardeverschillen effecten.

Overige bedrijfsopbrengsten 18.140 24.280Hieronder zijn opgenomen overige opbrengsten, niet voortvloeiendeuit de kernactiviteiten van de bank.

Personeelskosten 19.569.202 18.090.462Deze post omvat de salarissen, bonussen, sociale lasten en anderevoorzieningen voor het personeel.

Afschrijvingen 2.725.568 2.546.749Hieronder zijn opgenomen de afschrijvingen op materiële vaste activa.

Overige bedrijfslasten 7.688.806 7.071.223Hieronder zijn begrepen huisvestings-, kantoor-, computerkosten e.d.

Voorziening kredietrisico's 1.242.571 1.439.274Deze post betreft de toevoeging aan de specifieke voorziening voordebiteuren uit hoofde van kredietrisico's.

Inkomstenbelasting 8.603.172 7.181.423Deze post betreft de inkomstenbelasting berekend over het in dewinst- en verliesrekening verantwoorde winst voor belasting.

WinstverdelingContant dividend- interim-dividend 1.397.088 651.974- slotdividend 3.725.568 4.004.986Toevoeging aan de algemene reserve 10.171.872 8.110.015

15.294.528 12.766.975

OVERIGE GEGEVENS

Curricula vitae en nevenfuncties van leden van de Raad van Commissarissenen Directie Hakrinbank

Raad van Commissarissen

Mr. A.K.R. (Roy) ShyamnarainPresident-Commissaris

Fiscaal jurist met een aanvullende algemeen juridische opleiding (RijksuniversiteitLeiden). Hij is partner bij Tjong A Hung Belastingadviseurs en heeft werkervaringopgedaan bij de Belastingdienst in Nederland en als adviseur van de minister vanFinanciën in Suriname. Hij is tevens voorzitter van de Deviezencommissie en lidvan de Commissie van Toezicht IFONS.

Ir. R.A. (Richard) Mac DonaldVice President-Commissaris

Is levensmiddelentechnoloog (Landbouw Hogeschool Wageningen) en bekleedtthans de functie van directeur van het Medisch Wetenschappelijk Instituut. Hijheeft ruime werkervaring opgedaan in het bedrijfsleven en was jarenlang directeurvan Varossieau N.V. Hij is lid van de Staatsraad en lid van de Raad van Commis-sarissen van Jetzza International N.V.

Drs. M.M. (Milton) Sandvliet M.Sc.Commissaris

Algemeen econoom (Anton de Kom Universiteit) met een Master of Science degree in International Business (University of the West Indies). Hij is HoofdEconomische en Administratieve Diensten bij Civil Aviation Safety AuthoritySuriname en heeft werkervaring opgedaan als directeur STPO en stafambtenaarInternationale Economische Betrekkingen bij het Ministerie van Handel enIndustrie.

66

G. (Ghamie) Lie Sem-NawikromoCommissaris

Heeft een comptabele opleiding met aanvullende opleidingen in FinancieelManagement en Marketing. Zij is waarnemend onderdirecteur AlgemeenMaatschappelijk Zorg van het Ministerie van Sociale Zaken en heeft werkervaringopgedaan in diverse comptabele functies bij de overheid en als directeur AlgemeneOudedagvoorzieningsfonds. Nevenfunctie: Trainer ICT.

Drs. H.B. (Enrico) AbrahamsCommissaris

Behaalde in 1969 zijn doctoraal diploma in de Algemene Economie aan deErasmus Universiteit te Rotterdam met als specialisatie Geld-, Krediet- enBankwezen en Openbare Financiën. Hij is Administrateur-Generaal van hetBureau voor de Staatsschuld. Heeft werkervaring opgedaan als Hoofd Econo-mische en Sociale Planning bij het Planburo Suriname en als directeur van deMelkcentrale N.V.

H.R. (Harold) RamdhaniCommissaris

Heeft een handelsopleiding op mastersniveau en is directeur/eigenaar van zijneigen bedrijf RAMSHOLDING. Hij is lid van de Staatsraad, voorzitter van hetbestuur tevens waarnemend directeur van de Stichting Experimentele Landbouw-bedrijven Prins Bernhard Polder (zaaizaad) en de veeteeltbedrijven Baboenhol enTibiti en lid van het Nationaal Luchtvaart Onderhandelings en Adviesorgaan.

Drs. J. J.F. (Johan) Tjang-A-SjinCommissaris

Behaalde in 1971 zijn doctoraal diploma in de Bedrijfseconomie aan de ErasmusUniversiteit te Rotterdam. Hij was directeur van N.V. Comfish en jarenlang direc-teur van Fernandes Concern Beheer N.V. Hij is ook vice president-commissarisvan de N.V. Self Reliance Assurantie Maatschappij, lid van de Commissie vanToezicht van het IFONS en consultant voor Business Development.

67

De Directie

Drs.J.D. (Jim) BousaidAlgemeen Directeur

Jim Bousaid studeerde Economie met als specialisatie Geld-, Krediet- enBankwezen, en Openbare Financiën aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Nazijn terugkeer in Suriname werkte hij enige tijd als projectontwikkelaar bij eensemi-overheidsinstelling. In 1984 werd een dienstbetrekking bij de Hakrinbankaanvaard en sindsdien zijn diverse commerciële en financiële functies bekleed.In 2002 volgde de benoeming tot Algemeen Directeur. De heer Bousaid was vanmaart 2005 - maart 2007 voorzitter van de Surinaamse Bankiersvereniging en issinds 2004 lid van de Board of Directors van de Caribbean Association ofIndigenous Banks. Hij is ook Honorair Consul van de Republiek Turkije inSuriname.

Mr. M.M. (Mariëtte) Tjon A TenDirecteur Operations

Mariette Tjon A Ten studeerde in 1977 af als jurist aan de Rijksuniversiteit Leiden,Nederland.Zij trad in mei 1981 in dienst van de Hakrinbank en heeft zowel bij de bank als dedochtermaatschappij NTFM diverse functies bekleed.Op 1 augustus 2002 werd zijbenoemd tot Directeur. Sedert maart 2007 is zij secretaris van de SurinaamseBankiersvereniging.

H. S.K.G. (Harold) Liu Hung ChungOnderdirecteur Operations

Harold Liu Hung Chung heeft een comptabele en informatica opleiding genoten.Hij is vanaf 1969 verbonden aan de Hakrinbank en heeft sindsdien diverse functies bekleed. Op 1 augustus 2001 werd hij benoemd tot OnderdirecteurOperations.

Drs. G.M. (Gerard) Raghoenathsingh MBAOnderdirecteur Finance

Gerard Raghoenathsingh is bedrijfseconoom, en bezit tevens een masters degreein Business Administration van de Maastricht School of Management met als specialisatie Corporate Strategy and Economic Policy. Hij is vanaf 1991 verbondenaan de Hakrinbank en heeft sindsdien diverse functies bekleed. Op 1 augustus2001 werd hij benoemd tot Onderdirecteur Commercial. Sedert juni 2006 is hijsecretaris van de Vereniging voor de Effectenhandel in Suriname.

68

Adressenlijst

HAKRINBANK N.V.

HOOFDKANTOORDr. Sophie Redmondstraat 11-13Telefoon: (597) 477722Fax: (597) 472066 - (597) 475073P.O.Box 1813 ParamariboE-mail: clientenservice@hakrinbank.com

executiveboard@hakrinbank.comWebsite: www.hakrinbank.com Swiftcode: HAKRSRPA

BIJKANTOREN

Nieuwe HavenHavencomplexTelefoon: (597) 401836Tel./Fax: (597) 402466

TourtonneHk. Anamoestraat/PlutostraatTelefoon: (597) 451977Fax: (597) 551362

LatourHk. Indira Gandhiweg/Latourweg 10Telefoon: (597) 481802Tel./Fax: (597) 481856

DOCHTERMAATSCHAPPIJ

Nationale Trust- en Financierings Maatschappij N.V. (NTFM)Dr. Sophie Redmondstraat 11-13Telefoon: (597) 410000Fax: (597) 479874E-mail: ntfm@hakrinbank.com

FloraMr. Jagernath Lachmonstraat 164Telefoon: (597) 497875Fax: (597) 499357

TamanredjoHadji Iding Soemitaweg 471Telefoon: (597) 0356446Fax: (597) 0356447

NickerieG.G. Maynardstraat 49Telefoon: (597) 0231176,

(597)0231711, 0231750Fax: (597) 0231931

69

SURINAME: macro-economische kerndata

2007*) 2006 2005 2004 2003

ProductieNom. BBP factorkosten (mln. SRD) 5.889,4 5.270,2 4.466,4 3.642,7 2.947,9Reële BBP-groei (in %) 5,3 5,1 5,5 8,1 6,0Aardolieproductie (mln. barrels) 5,4 4,8 4,4 4,1 4,3Aluinaardeproductie (1000 m.ton) 2.178 2.133 1.940 2.014 2.005Goud (in kg) 22.660 21.960 21.700 21.586 11.710,9Padieproductie (m.ton) 181.647 182.659 163.955 174.490 193.685

Inflatie (in %)Consumentenprijsindex (gemiddelde) 6,4 11,3 9,5 9,1 23,0Consumentenprijsindex (jaareinde) 8,4 4,7 15,8 9,1 13,1

Betalingsbalans (kasbasis)Goederenexport (mln. USD) 1.311,9 931,1 677,7 633,3 487,3Goederenimport (mln. USD) 1.118,3 868,8 841,6 592,8 448,1Saldo lopende rekening (mln. USD) 220,8 11,7 -333,1 -138,4 -148,2Saldo niet monetaire sectoren (mln. USD) 160,6 86,7 16,8 37,2 0,2Monetaire reserve (mln. USD) 436,1 258,9 162,1 142,2 104,2Importdekkingsquote (mnd) 3,6 2,8 1,7 1,5 2,0

WisselkoersGemiddelde officiële wisselkoers (USD) 2,78 2,78 2,77 2,76 2,58Gemiddelde vrije marktkoers (USD) 2,80 2,80 2,80 2,72 2,73

StaatsschuldBinnenlandse staatsschuld (mln. SRD) 590,4 653,4 695,2 539,2 410,4Buitenlandse staatsschuld (mln. USD) 295,8 388,6 387,6 382,1 381,9

Monetaire en Financiële sectorMaatschappelijke geldhoeveelheid M1 (mln. SRD) 1.177,7 941,3 772,9 697,5 547,1Binnenlandse liquiditeitenmassa M2 (mln. SRD) 1.360,1 1.082,0 880,2 785,7 614,4Nationale liquiditeitsquote (%) 21,0 18,9 18,3 20,1 19,1Gewogen gemiddelde nominale Depositorente (SRD,%) 6,3 6,6 6,7 8,1 8,5Gewogen gemiddelde nominale Kredietrente (SRD,%) 12,9 15,3 16,3 19,1 21,0

OverheidsfinanciënOntvangsten Gewone Dienst (mln. SRD) 1.828,2 1.580,3 1.286,5 1.087,8 858,4Uitgaven Gewone Dienst (mln. SRD) 1.656,8 1.330,4 1.247,6 1.160,0 835,5Tekort/surplus totale rekening(mln. SRD) 238,6 49,2 -98,2 -72,2 2,9Tekort/surplus totale rekening in % van BBP 3,5 1,0 -2,0 -1,9 -0,1

Bronnen: Stichting Planbureau Suriname, Centrale Bank van Suriname, Ministerie van Financiën, Ministerie van L.V.V., Bureau voor de Staatsschuld,Algemeen Bureau voor de Statistiek, Internationaal Monetaire Fonds en eigen schattingen*) voorlopige cijfers

70

Ontwerp/layout: I.D. Graphics

Foto’s: Collectie Hakrinbank, Hijn Bijnen (coverfoto), Claudett de Bruin,

Guillo Grant, Anton de Kom Universiteit van Suriname

CTP en druk: Leo Victor N.V.