De deugden, spierballen van de ziel

21
CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 1 3-5-2014

description

Wat spierballen zijn voor het lichaam dat zijn deugden voor de ziel. Zij maken het makkelijker om goed te handelen. Anderzijds zorgen de goede handelingen ervoor dat men goede gewoontes kweekt, dat wil zeggen deugden. De vier belangrijkste deugden, de kardinale deugden, waren reeds bij de oude Grieken bekend: standvastigheid, voorzichtigheid, rechtvaardigheid en matigheid. Het kost inspanning en moeite om de deugden te verwerven maar het is een inspanning, die net als sport, uiteindelijk blij maakt. Er zijn ook deugden die men niet uit eigen kracht kan verwerven, maar die door God worden gegeven. Het zijn de deugden geloof, hoop en liefde die op God gericht zijn; deze worden de goddelijke deugden genoemd. In de katholieke Kerk worden die personen heilig genoemd die zowel de kardinale als ook de goddelijke deugden op een heldhaftige wijze wisten te beleven. In een zekere zin kan men zeggen: heiligheid is topsport voor de ziel.

Transcript of De deugden, spierballen van de ziel

Page 1: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 1 3-5-2014

Page 2: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 2 3-5-2014

Het voorbeeld: Christus

Christus: volmaakt God en volmaakt mens

Berlin, Bode Museum

Page 3: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 3 3-5-2014

Een citaat uit Plato's politeia (360 v. Chr.)

Socrates:

Ik stel mij voor dat onze staat, als hij

naar de juiste vorm is opgericht,

volmaakt goed is.

Glauco:

Dat kan niet anders.

Socrates:

Dan is het duidelijk dat hij wijs is en

moedig, matig en rechtvaardig.

Glauco:

Dat spreekt vanzelf.

Page 4: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 4 3-5-2014

Plotinus (204-270)

Plotinus (neoplatonist)

Als Gods naam wordt gebruikt

zonder dat men de ware deugd

bezit, is het een holle klank.

Geciteerd in Pierre Hadot, Filosofie als

een manier van leven, Ambo,

Amsterdam, 2003, pag. 171.

Page 5: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 5 3-5-2014

Een parallel tussen samenleving en mens

laag samenleving mens deugd

1 werkers

(onderhoud)

begeerte

(buik)

matigheid

2 soldaten

(veiligheid)

gemoed

(hart, moed)

sterkte

3 wijzen

(leiding)

verstand

(hoofd)

verstandigheid

4 alle onderdelen op de juiste plaats rechtvaardigheid

uitdaging: buik, hart en hoofd in harmonie brengen

mens sana in corpore sano een gezond verstand in een gezond lichaam

Page 6: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 6 3-5-2014

Een parallel tussen deugden en spieren

groei van spieren en deugden is mogelijk:

-- herhalen van dezelfde handeling,

-- steeds meer inspanning daarbij leveren,

-- sport maakt blij!

Page 7: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 7 3-5-2014

1e deugd: matigheid (de buik)

matigheid: kunst om in de juiste maat

te genieten van wat de zintuigen

kunnen geven:

oog, oor, tast, smaak, reuk.

Verstand: hierin kan niet het hoogste genot

liggen

daarom soms neen zeggen; tot onze luiheid,

verlangens en hartstochten;

matige is in staat langlopende doelen te

hebben zonder storingen van binnen;

matige heeft zichzelf onder controle, time

management is tweede natuur;

matigen genieten meer!

Page 8: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 8 3-5-2014

1e deugd: matigheid (de buik)

onderdeel van matigheid: deugd van de zuiverheid

harmonische integratie

van sexualiteit

lichaamstaal moet echt zijn,

geen leugen

als matigheid probleem wordt:

psychische en vaak lichamelijke verslaving

Page 9: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 9 3-5-2014

2e deugd: sterkte (de moed)

sterkte: kunst om moeilijkheden,

tegenslag, pijn, zorgen boven te komen

of te verdragen: flink zijn.

verstand: ik zie wel in dat het moet, maar ik voel

mij niet in staat, kan het niet opbrengen;

sterkte is vertrouwen in onze capaciteit om

problemen op te lossen: optimisme;

vaste beslotenheid, eigen tekortkomingen aan te

pakken;

capaciteit offers te brengen;

voorwaarde van vrijheid: kunnen doen, wat wij

zien dat goed is; voorwaarde voor geluk.

Page 10: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 10 3-5-2014

3e deugd: verstandigheid (het hoofd)

Snoep verstandig,

eet een appel

verstandigheid: kunst om onderscheid te maken

tussen waarheid en leugen,

goed en slecht,

juist en fout,

rechten en plichten,

mooi en lelijk

Page 11: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 11 3-5-2014

3e deugd: verstandigheid (het hoofd)

verstandigheid:

kunst om onderscheid te maken tussen

waarheid en leugen; good en slecht,

juist en fout, rechten en plichten,

mooi en lelijk.

Met één blik herkennen dat iets troep is;

zien wat belangrijk is voor jou en anderen:

levenservaring;

de goede en slechte gevolgen voorzien van handelingen;

prioriteit zetten op het steeds verder leren en cultuur te

verwerven;

het geweten volgen en vormen.

Page 12: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 12 3-5-2014

4e deugd: rechtvaardigheid (het geheel)

rechtvaardigheid: gewoonte om plichten te

vervullen, of wij het leuk vinden of niet.

Iedereen dat geven wat hem toekomt;

in beroepsleven: professionele aanpak;

verantwoordelijk zijn met konsekwenties van

besluiten en fouten;

rechtvaardig: zich met eigen dingen bezig

houden en anderen in rust laten.

De drie lagen in mens en samenleving tot

harmonie brengen, b.v. buik niet laten heersen

over het hoofd.

Page 13: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 13 3-5-2014

kardinale deugden

matigheid, verstandigheid, sterkte, rechtvaardigheid:

kardinale deugden (vormen spil)

Page 14: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 14 3-5-2014

kardinale deugden

matigheid, sterkte, verstandigheid

rechtvaardigheid:

kardinale deugden (vormen spil)

iedereen ziet aantrekkelijkheid ervan in

iedereen ziet bij zich en anderen: niet zo makkelijk

gevolg: training, inspanning, innerlijke strijd nodig

voor lichaam naar sportschool, voor hele mens

naar ????

Page 15: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 15 3-5-2014

Hoe bereik ik de harmonie?

hoe bereik ik de innerlijke harmonie?

mogelijke oplossing:

Marxisme: geen eigendom, klasseloze

samenleving

dan gaat alles goed.

Hedonisme: als ik maar doe waar ik zin in

heb

dan wordt ik gelukkig.

Rationalisme: als ik het maar duidelijk zie

dan ga ik vanzelf het goede doen.

sportsman: trainer zoeken en werk van

maken.

Page 16: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 16 3-5-2014

Een bijzondere hulp

Compendium van de Catechismus van de

Katholieke Kerk

384 Wat zijn de goddelijke deugden?

(geloof, hoop en liefde)

Het zijn de deugden die God zelf als hun

oorsprong, motief en onmiddellijk doel hebben.

Ingestort in de mens door de heiligmakende

genade, stellen zij hem in staat te leven in

verbondenheid met de Drie-eenheid, en vormen de

grondslag en de bezieling van het morele handelen

van de christen, door de menselijke deugden tot

leven te brengen. Ze zijn het onderpand van de

tegenwoordigheid en van het handelen van de

heilige Geest in de vermogens van het menselijk

wezen.

Page 17: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 17 3-5-2014

De 7 gaven van de Heilige Geest

1. wijsheid

2. inzicht

3. raad

4. sterkte

5. kennis

6. vroomheid

7. ontzag voor God De komst van de Heilige Geest

Ingeborg Psalter (voor 1210)

Page 18: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 18 3-5-2014

Conclusie

Er is iets mis met de mens: niet de verwachte harmonie

gevolg: inspanning nodig, om goede gesteldheid te

ontwikkelen

kardinale deugden: weg om tot innerlijke harmonie te

komen, meer mens zijn

zien als sportieve uitdaging

Er is hulp:

de goddelijke deugden

de gaven van de Heilige Geest

Page 19: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 19 3-5-2014

heiligheid: volheid van de liefde

Compendium van de Catechismus van de Katholieke Kerk

428 Zijn wij allen tot de christelijke heiligheid geroepen?

Alle gelovigen zijn geroepen tot de christelijke heiligheid. Zij is de

volheid van het christelijk leven en de volmaaktheid van de liefde.

Zij komt tot stand in de innige vereniging met Christus en in Hem

met de allerheiligste Drie-eenheid. De weg van de heiliging van de

christen zal, na te zijn gegaan via het kruis, haar vervulling bereiken

in de uiteindelijke verrijzenis van de rechtvaardigen, waarin God

alles in alles zal zijn.

Heiligheid is topsport!

Page 20: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 20 3-5-2014

enkele vragen

1. Besef ik dat er een voortdurende inspanning nodig is

om mijn ambities en idealen in harmonie te brengen met

mijn dagelijks doen en laten? Lever ik deze inspanning

met sportief optimisme en blijdschap?

2. Ben ik matig en weet ik soms vrijwillig afstand te doen van

geoorloofde genoegens om "in vorm" te blijven, of om anderen

dienstbaar te kunnen zijn?

3. Tracht ik met geduld en sterkte aan mijn eigen karakter te

werken? Ben ik neergeslagen en moedeloos als ik weer met mijn

tekortkomingen en die van anderen wordt geconfontreerd?

4. Besef ik dat mijn persoonlijke vorming tijd en rust vraagt? Ben

ik serieus op weg om de zin en waarheid van mijn leven steeds

beter te ontdekken?

Page 21: De deugden, spierballen van de ziel

CSR: Culture, Science and Religion de deugden pagina 21 3-5-2014

Deze presentatie is gehouden in

conferentieoord Zonnewende, 3 mei 2014