Voor meer info:

ABVVHoogstraat 42 | 1000 Brussel

Tel. +32 2 506 82 11 | Fax +32 2 550 14 00infos@abvv.be | www.abvv.be

Volledige of gedeeltelijke overname of reproductie van de tekst of illustratie uit deze brochure mag

alleen met duidelijke bronvermelding.© Februari 2009

Verantwoordelijke uitgever: Rudy De Leeuw

Cover design by www.ramdam.be

D/2009/1263/6

De crisis en hoe ze duurzaam oplossen

Op radio en tv, in de kranten……elke dag is er slecht nieuws. Deze crisis is de ergste

sedert 1929. Heeft ze haar hoogtepunt al bereikt of niet ? De financiële- en bankcrisis is nog niet voorbij, de gevolgen voor de economie worden steeds duidelijker: deze situatie is een bedreiging voor de werkgelegenheid in de banksector en in de financiële sector, maar ook in de automobielsector, de staalnijverheid, de bouw,... Maar weinig sectoren en bedrijven blijven buiten schot.

De werknemers zijn hiervoor niet verantwoordelijk

De werknemers, actieven en inactieven, zijn niet verantwoordelijk voor deze crisis. Maar ze draaien er wel voor op, dubbel en dik zelfs. Werknemers zijn immers de eerste

slachtoffers van de economische crisis. En als belastingplichtigen zullen we daarna nog moeten bijdragen aan het herstel van de overheidsfinanciën. Precies daarom willen wij onze zeg hebben in de voorstellen om

de economie opnieuw aan te zwengelen. Op 26 januari 2009 – op één dag tijd – gingen wereldwijd zo’n 70.000 banen verloren. Een bedroevend record! En

pessimistische voorspellingen en neerwaartse herzieningen volgen elkaar op. Vorig jaar gingen in ons land 10.000 banen verloren. En daar blijft het niet bij: in januari dit jaar zou het banenverlies oplopen tot meer dan 2.200. Over het hele jaar 2009 genomen zou, volgens het Planbureau, dit aantal oplopen tot 25.000 en zou de groei met 2 % dalen. Door een verslechtering van de overheidsfinanciën zou de overheidsschuld de komende jaren gevaarlijk dicht bij de 100% liggen.

De crisis en hoe ze duurzaam oplossen

Wij willen onze zeg hebben!

MANNEN - VROUWENVerwijzingen naar personen of functies (zoals ‘werknemer’, ‘adviseur’, …) hebben betrekking op vrouwen en mannen.

�

Het failliet van het neoliberale beleid dat de jongste �0 jaar gevoerd werd, wordt steeds

duidelijker. Het aantreden in 1979 van Thatcher en van Reagan in 1981 opende de weg, eerst in de Angelsaksische landen en later in de ganse westerse wereld, voor een radicalisering van het liberaal beleid.Het zou dan ook niet meer dan logisch zijn dat diegenen die mee verantwoordelijk zijn voor de chaos, zich wat gedeisd houden.. Het tegendeel is echter waar. Sommigen geven blijk van een grenzeloze arrogantie. Volgens die ”hardliners” zijn de verantwoordelijken voor de crisis precies diegenen die de deregulering afgeremd hebben, die - zoals de vakbonden - de invoering verdedigden van sociale normen, leefmilieu- en gezondheidsnormen en andere marktregels, waardoor zogenaamd “rationele” initiatieven onmogelijk werden gemaakt.

Wat te denken van diegenen die altijd al in een markteconomie geleefd hebben en die van het huidige klimaat vol twijfel en ongerustheid misbruik willen maken om hun werk af te maken en daarvoor elke hindernis uit de weg willen ruimen: geen leefmilieunormen of sociale normen meer dus.

Wat te denken van diegenen die, zogezegd om België uit de crisis te halen, voorstellen om de automatische indexering af te schaffen, de werkloosheidsuitkeringen in de tijd te beperken, arbeid nog flexibeler te maken, de rol van de Staat te beperken, de financiële markten nog meer te liberaliseren … ? Het is juist dat de toestand dramatisch is, maar er moet een correcte analyse van de oorzaken gemaakt worden. Voor ons is het duidelijk: de kiemen van de huidige catastrofe liggen in het casinokapitalisme dat het sociaal-economisch beleid van de jongste dertig jaar gedomineerd heeft, met als kenmerken :• deregulering en privatisering• ontbreken van een Belgisch of Europees

industrieel beleid met een toekomstvisie (incl het ontbreken van een gemeenschappelijke aanpak van industriële herstructureringen en geen Europees Commissaris voor herstructureringen)

• afschaffing van regels voor marktcontrole en regelgeving die de zwakken tegen de sterken kunnen beschermen

• terugdringen van de rol van de overheid• de stelling dat een goede sociale bescherming

een hindernis voor groei en ontwikkeling is in plaats van een troef

• de bewering dat toenemende ongelijkheden een motor voor een dynamische samenleving is

• lineaire belastingverlagingen, als een doel op zich beschouwen

• de redenering dat lagere belastingen zorgen voor meer belastingopbrengsten

• en (last but not least) het invoeren van een blanco cheque voor ondernemingen, die dankzij de strategie van belastingverlagingen en sociale bijdrageverlagingen, uitgroeiden tot de grootste steuntrekkers in onze maatschappij.

Het neoliberale systeem van de jongste 30 jaar, is failliet

Het systeem van globale deregulering dat overal ter wereld geleid heeft tot een aangroei van het aandeel van de winsten in het nationaal inkomen

�

Het is zo’n systeem van globale deregulering dat overal ter wereld geleid heeft tot een aangroei van het aandeel van de winsten in het nationaal inkomen, meer bepaald de winsten van de financiële sector. Dit ten koste van de lonen, met een groeiende inkomensongelijkheid tot gevolg.

Het ontstaan van de crisis

Het is juist in het land dat geldt als de kampioen van het neoliberalisme (VS) dat deze transfer van rijkdommen het zwaarst op de vraag woog.Door het ontoereikende loonniveau ging de Amerikaanse middenklasse - in de spiraal van toenemend verbruikerskrediet en woninghypo-theken - tot de zwakkere sociale bevolkings-groepen behoren (met leningen volgens sociale categorie: prime voor de rijken, Alt-A voor de middenklasse, subprime voor de minder bedeel-den). Door deze toename van de inkomenson-gelijkheid die al zo’n �0 jaar duurt, steunde de vraag (vooral in de Verenigde Staten) meer en meer op con-sumentenkredieten en schulden van de loontrekkenden.

Voor honderdduizenden slecht betaalde Amerikaanse werkne-mers (ook uit de middenklasse) was de financiering van deze schulden de enige reddings-boei om hun levensstandaard in stand te houden, om een eigen woning te verwerven. Dankzij de steeds groeiende kredietbehoefte kenden de financiële instellingen en de ‘insiders’ een ongekende bloei. Er kwamen nieuwe producten (hedge funds, private equi-ties,…).

Nieuwe technologieën zorgden voor nieuwe schuldmechanismen, gestoeld op steeds meer gesofistikeerde instrumenten die niemand nog echt begreep en waarop vooral ook geen enkele controle meer uitgeoefend werd (denken we maar aan al die vreemde woorden: effectisering, afgeleide producten, CDO, CDS, monolines, credit default swaps, …). Deze schulden waren gewaarborgd door vastgoed, een systeem dat alleen maar kon blijven functioneren zolang de vastgoedprijzen bleven stijgen

Maar ook de bedrijven bouwden een schuldenlast op, namen hun toevlucht tot (steeds meer) risicovolle middelen. Toplui en geldmagnaten kochten bedrijven op met weinig kapitaal maar met veel krediet, waarbij het opgekochte bedrijf een hoge rendabiliteit opgelegd kreeg, namelijk zo’n 20 % per jaar, wat veel hoger is dan de gebruikelijke rendabiliteit. Dit om de nieuwe eigenaars in staat te stellen de lening (aangegaan om het bedrijf op te kopen) zo snel mogelijk af te betalen. De

gevolgen hiervan bleven niet uit, dat spreekt vanzelf : toespitsen van de activiteiten op de meer rendabele segmenten, afbouw van de werkgelegenheid, en in sommige gevallen zelfs het verdwijnen van het bedrijf zelf.

Een dolle spiraal… op het blinde af. Tot sommigen vast-stelden dat er aan de machine iets schortte, dat de financiële actoren -ook de traditionele banken en verzekeringsmaat-schappijen- minder en minder transparant werden, dat de re-guleringsmechanismen alles-behalve regulerend werkten, dat de controlemechanismen niet doeltreffend waren, dat de

Door deze toename van de inkomens-ongelijkheid die al zo’n 30 jaar duurt, steunde de vraag (vooral in de Verenigde Staten) meer en meer op consumenten-kredieten en schulden van de loontrekkenden

5

noteringsagentschappen hun opdracht niet cor-rect konden vervullen (ze waren immers rechter en partij tegelijk). De buitensporige vergoedingen van bepaalde bedrijfsleiders waren ingegeven door de jacht naar kortetermijnwinsten. Winstgevendheid op korte termijn kreeg voorrang op een langetermijnstrategie.

Vastgoedprijzen swingden de pan uit, zijn nog steeds waanzinnig hoog, buiten alle verhouding, zo erg zelfs dat sommige ‘insiders’ besloten zich niet langer aan de markt te houden en dit begonnen aan te klagen. De hoerastemming sloeg om in angst en paniek. Vastgoedprijzen begonnen te dalen toen meer en meer Amerikaanse gezinnen hun lening niet meer konden afbetalen. Het systeem stortte als een kaartenhuisje in mekaar.

De financiële crisis ‘made in USA’ verspreidde zich al snel over de hele wereld, meer bepaald in Europa en in alle financiële instellingen. Ook de reële economie werd getroffen.

De ideologische verblinding van het casinokapitalisme

Toch willen velen niets veranderen, willen ze terug komen tot ‘een normale toestand’, nadat

enkel een paar ‘uitwassen’ van het kapitalistisch systeem bijgeschaafd zijn. Uitwassen die ze maar met moeite toegeven. Wie flink van het systeem geprofiteerd heeft, wil natuurlijk dat alles weer wordt ‘zoals vroeger’.

Maar dit failliet is helemaal geen gevolg van enkele ‘uitwassen’, maar een logisch gevolg van het bestaande systeem, het onvermijdelijk einde van de normale werking van het bestaande systeem, een opeenstapeling van ‘fouten’ die de jongste �0 jaar gemaakt werden.

Willen we deze crisis oplossen, willen we geen volgende crisis meer, dan moeten we resoluut kiezen voor een ander model, voor een ander systeem. De basis zelf van het huidige economische model moet veranderen. De weg voor een nieuw beleid ligt open, ook al is er nog enorm veel werk voor de boeg als we willen dat deze crisis een keerpunt inluidt. Een keerpunt om :• waarden als solidariteit en gelijkheid opnieuw

bovenaan de politieke en sociale agenda te zetten

• invulling te geven aan een hernieuwde, krachtige rol van de overheid

• op te komen voor een nieuw groeimodel, waarbij waardige lonen niet beschouwd worden als de vijand van innovatie en van een krachtige duurzame groei

• de sociaal gerechtigden van vandaag én morgen een sociale zekerheid te bieden; die, dankzij een verstandige financiering, meer jobs kan veiligstellen en de vergrijzing het hoofd kan bieden.

Maar hiervoor moeten duidelijke keuzes worden gemaakt, moeten we uit het slop geraken, moeten we ons durven verzetten tegen diegenen die de ‘goede oude liberale recepten’ willen bovenhalen om elk nieuw beleid onmogelijk te maken. In eigen land volstaat het even te kijken naar diegenen die zich (in het Noorden en in het

Dit failliet is helemaal geen gevolg van enkele ‘uitwassen’, maar een logisch gevolg van het bestaande systeem

6

Zuiden) opstellen als “anti-establishment”, maar die in feite niets anders doen dan het meest radicale liberalisme verdedigen. Een Jean-Marie Dedecker en een Rudy Aernoudt zijn niet alleen antidemocratische populisten, het zijn ook radicale liberalen die slogans in de mond nemen waar ook Ronald Reagan, Bush en Thatcher uit de jaren ‘80 achterstonden, slogans gericht tegen de Staat, tegen de belastingen, tegen regulering, tegen de werknemers, tegen de sociaal uitkeringsgerechtigden… Niet zo verwonderlijk dus dat er zoveel raakpunten met de traditionele liberale partijen zijn … Of zijn Open VLD en MR soms geen voorstander van een uitweg uit de crisis via … nieuwe belastingverlagingen, nieuwe verminderingen van sociale bijdragen voor de bedrijven, nieuwe wetten à la Monory-De Clerck (aankoop aandelen fiscaal aftrekbaar maken) om het beurssysteem opnieuw recht te trekken, nieuwe overheidssteun aan de banken, zonder enige tegenprestatie ten gunste van de Staat en zonder enige waarborg voor de werkgelegenheid…

De gevaren van een verborgen agenda

Het resultaat van de liberale regeringsbeslissingen is een ramp. Op een ogenblik dat de overheidsfinanciën meer dan ooit discipline en professionalisme vereisen, vinden steeds meer waarnemers dat het beleid van de minister van Financiën neerkomt op het systematisch ontregelen van de FOD Financiën. Vandaag beantwoordt de

inning van de inkomsten niet meer aan het elementaire billijkheidsprincipe dat zegt dat de breedste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. In vele steden en gemeenten worden de bedrijven en de zelfstandigen bijna niet meer gecontroleerd. De belastingen komen niet meer binnen en de burgers zijn niet meer gelijk voor

de belastingen. Ze betalen meer belastingen naargelang ze gewone loontrekkenden of uitkeringstrekkers dan wel kapitaalbezitter, zelfstandige of onderneming zijn. Bovendien heeft de voortdu-rende overschatting van de be-lastinginkomsten – volgens het onaantastbare liberale principe dat minder belastingen spon-taan tot meer belastinginkom-sten leiden – ertoe geleid dat de Staat nu over onvoldoende middelen beschikt om de crisis en de kostprijs van de vergrij-zing doeltreffend het hoofd te bieden.

De vraag is dan ook of dit geen doelbewust beleid van de liberalen is om de budgettaire situatie te laten verrotten, om dan na de verkiezingen te kunnen zeggen dat er geen andere oplossing is dan de hakbijl te zetten in de sociale zekerheid en in

de overheidsuitgaven in het algemeen? Hoe moet men anders de desorganisatie van het Ministerie van Financiën begrijpen en het gebrek aan aanpak van de fiscale fraude, ondanks de invoering van een Staatssecretariaat voor de bestrijding van de fiscale fraude bij het aantreden van Didier Reynders? Volgens sommige ramingen wordt de omzet van de “ondergrondse” economie in 2007

Na de regionale en Europese verkiezingen van juni 2009 zouden er wel eens een aantal agenda’s kunnen samenvallen:• de agenda van

de liberalen, • de agenda

van de nationalisten,

• en de agenda van de werkgevers

7

op 60 miljard geraamd, met een verlies aan overheidsinkomsten van �0 miljard euro als gevolg !Is het niet verwonderlijk dat de liberale ministers en het VBO eisen dat het overheidstekort met één miljard per jaar verlaagd wordt door het aantal ambtenaren met �0.000 te verminderen? Ze zeggen er niet bij waar dit moet gebeuren: bij de brandweer, bij de politie, bij het onderwijzend personeel, bij de verpleegkundigen, bij de kinderverzorgsters…?

Na de regionale en Europese verkiezingen van juni 2009 zouden er wel eens een aantal agenda’s kunnen samenvallen:• de agenda van de liberalen, die aansturen

op besparingen op overheidspersoneel en in de sociale zekerheid; op de uitbreiding van private verzekeringen en nog meer van lineaire belastingverlagingen

• de agenda van de nationalisten, die de verzwakte federale begroting zullen aanhalen om grote bevoegdheidsoverdrachten naar de regio’s als “onvermijdelijk” te bestempelen

• en de agenda van de werkgevers, die de daling van de tewerkstelling in de openbare sector als enige mogelijkheid voor het behoud van een federale beleidsmar-ge zullen blijven aankaarten; terwijl ze in afwachting niet verlegen zijn om steeds meer belastingverlagingen en bijdrageverlagingen voor zichzelf te bepleiten.

Neen aan nationalisme, protectionisme en sociale dumping

Naast die verborgen agenda’s dreigt er nog een ander gevaar: de nationalistische en populistische verleidingen zijn groot en simplistische standpunten kennen in moeilijke tijden vaak grote bijval.

De oude demonen uit de jaren ‘�0 loeren om de hoek.

De vakbeweging moet zich krachtdadig afzetten tegen al diegenen die al deze voorwendsels willen gebruiken om de werknemers tegen elkaar op te zetten en verdeeldheid te zaaien. De werknemers leiden al genoeg onder de gevolgen van de neo-liberale globalisering.

Zoals onlangs duidelijk gesteld werd op de Europese conferentie van de IAO (internationale arbeidsorganisatie) waaraan wij actief deelnamen, moeten we “bijzonder waakzaam blijven voor het gevaar van politieke reacties als gevolg van de toenemende werkloosheid en sociale uitsluiting, in de vorm van godsdienst- en rassenhaat, discriminatie van migranten of etnische minderheden, vervolging van vakbondsmilitanten en protectionistische economische maatregelen die de crisis nog zouden verergeren.”

Voor ons is het beste middel tegen die dreiging een echte samenwerking op Europees en wereldniveau om de crisis aan te pakken. Op Europees niveau moet nog een tand bij

gestoken worden door een coördinatie van het economisch beleid, om een duurzaam economische herstel mogelijk te maken.

In plaats van elkaar te becon-curreren, via steeds lagere belastingen op bedrijfswinsten en kapitaalinkomens, moet er een Europese belastinghar-monisatie komen (minimum-

tarief van �0% in de vennootschapsbelasting en uitbreiding van de spaarrichtlijn). Dit moet extra marges scheppen om een gecoördineerd Europees relanceplan te financieren.

Echte samenwerking op Europees en wereldniveau om de crisis aan te pakken

8

Tegelijk moet de strijd tegen sociale dumping, die de werknemers tegen elkaar opzet, versterkt worden. We moeten klaar en duidelijk stellen dat we moeten terugkeren naar het grondprincipe van “gelijk loon voor gelijk werk”. Dat principe werd recent geschonden door een aantal arresten van het Europees Hof van Justitie (de zaken Laval, Viking et Rüffert). Daarom ook vragen wij, samen met het Europees Vakverbond, het EVV, een herziening van de detacheringrichtlijn en de opname van een

sociaal vooruitgangsprotocol in de Europese verdragen.

Om te vermijden dat de werkne-mers tegen elkaar uitgespeeld worden moet het EVV ook de inspanningen opdrijven voor een looncoördinatie tussen de vakbonden. Heel concreet zou-den de Duitse vakbonden, die verschillende jaren van loonin-

levering achter de rug hebben, vandaag hun looneisen moeten kunnen opdrijven om de spi-raal van loonmatiging in Europa om te buigen en de vraag te stimuleren.

Inspanningen opdrijven voor een looncoördinatie tussen de vakbonden

9

Om ontsporingen tegen te gaan, moet de samenwerking en de samenhang tussen

diverse spelers bevorderd worden en moet onverbiddelijk gebroken worden met het beleid van de afgelopen dertig jaar. Een ander beleid is mogelijk. Een ander maatschappijmodel is mogelijk.

Wij hebben een vooruitstrevend vakbonds-programma om uit de financiële crisis te geraken en te zorgen voor een periode van duurzame groei, dankzij een combinatie tussen aanzwengeling van de vraag, eerbiediging voor het leefmilieu en het scheppen van banen. We willen een relance van de vraag, waarbij rekening gehouden wordt met de nieuwe uitdagingen ten gevolge van de klimaat-verandering, zonder de sociale uitdagingen, zoals de gevolgen van de vergrijzing, over het hoofd te zien. We willen een relancebeleid waarbij sociale noden en milieu-uitdagingen elkaar efficiënt aanvullen, in het voordeel van iedereen.

Een nieuwe regulerende rol voor de overheid

De rol van de overheid en van de openbare diensten werd de jongste dertig jaar door de neoliberalen systematisch in vraag gesteld. Vandaag staat iedereen, inclusief de liberalen, in de rij om de tussenkomst van de overheid te vragen om de banken te redden. Is er nu dan eensgezindheid over een nieuwe

rol van de overheid? Geenszins ! Liberalen en werkgevers zien dit alleen als een overgangsfase in deze periode van crisis. Wij willen de basis leggen voor een nieuwe start waarin de openbare sector een belangrijke rol moet spelen als regulator en dienstverlener. De kwaliteit binnen een samenleving hangt immers nauw samen met de kwaliteit van de openbare diensten: gezondheidszorg, openbaar vervoer, onderwijs, bejaardenzorg…. Rechtvaardiger belastingen moeten zorgen dat deze diensten voor allen kwaliteitsvol en betaalbaar zijn. Openbare diensten zijn dan ook essentieel voor de gelijkheid onder de burgers. De regulerende rol van de overheid moet dus hersteld worden door een controle op de financiële sector, de energieprijzen, milieubescherming, het industrieel beleid…

Het internationale financiële systeem hervormen

De internationale markten hebben het bewijs geleverd dat ze niet tot zelfregulering in staat zijn. Het internationale financiële systeem moet dan ook diepgaand hervormd worden en de fundamentele onevenwichten in de wereldeconomie moeten weggewerkt worden.

Een ander beleid is mogelijk

Een ander maatschappij-model is mogelijk!

De openbare sector moet een belangrijke rol hebben als regulator en dienstverlener

10

Ons land moet daarbij uiteraard een rol spelen, maar die rol kan alleen maar ingebed worden in een Europees en internationaal antwoord. Ons land moet maatregelen nemen, samen met de andere lidstaten van de eurozone of van de Europese Unie, om zijn monetair beleid en zijn controle op het bank-, financie- en verzekeringswezen te verbeteren.

De laatste maanden volgen de politieke vergaderingen op internationaal en Europees vlak (IMF, G20, Bank voor Internationale Betalingen, Eurogroep,…) elkaar op in een poging om de brand te blussen en vooral om nieuwe toezichts- en bestuursregels vast te leggen om in de toekomst dergelijke crisis te vermijden. Wat voor velen een jaar geleden nog een utopie leek, wordt vandaag ernstig onderzocht en besproken in officiële kringen: regulering van en toezicht op de spelers, transparantie van de geldstromen, belasting op financiële speculatie, sancties voor de schuldigen… Net als na de tweede wereldoorlog blijkt ook nu de noodzaak om een strenger economisch en financieel kader op wereldvlak in het leven te roepen waarbij de In ter nat iona le Arbeidsorganisatie een belangrijkere rol moet spelen om meer rekening te houden met de sociale dimensie van de globalisering.

In dit dossier treden wi j ac t ie f op en werken wij samen met de internationale en Europese vakbeweging

en progressieve ngo’s om de stem van de werknemers en van diegenen die geen stem hebben, in dit vooralsnog chaotisch concert te laten horen.

De vraag opnieuw aanzwengelen voor een nieuw maatschappelijk project

Er moet gewerkt worden aan de

heropbouw van een internationaal financieel systeem. Daarbij mag de topprioriteit op korte termijn niet uit het oog verloren worden: het aanzwengelen van de vraag via de consumptie van de gezinnen en via investeringen door ondernemingen en door de overheid.

We keren dus terug naar de Keynesiaanse theorieën. Het centrale idee dat Keynes formuleerde

tijdens de crisis van de jaren ‘�0 was eenvoudig: moderne economieën kunnen gedurende langere periodes te maken krijgen met onvoldoende vraag, wat leidt tot onnodige werkloosheid en armoede. De overheid moet dus de vraag stimuleren om de machine terug op gang te brengen. Één nieuw aspect in vergelijking met de jaren �0 is daarbij essentieel: het respect voor onze planeet d.w.z. dat het om een duurzame en groene relance moet gaan.

We moeten snel, daadkrachtig en gecoördineerd te werk gaan als we willen vermijden dat de recessie uitmondt in een depressie. Op korte termijn moeten maatregelen genomen worden

Regulering van en toezicht op de spelers, transparantie van de geldstromen, belasting op financiële speculatie, sancties voor de schuldigen…

De overheid moet de vraag stimuleren om de machine terug op gang te brengen. Één nieuw aspect in vergelijking met de jaren 30 is daarbij essentieel: het respect voor onze planeet

11

die geld beschikbaar maken voor consumptie en investeringen door de privésector en de overheid. Een sleutelelement in deze relance is de stabilisering van de financiële sector. De reddingplannen moeten evenwel gekoppeld worden aan concrete engagementen. Niet alleen de werkgelegenheid moet veilig gesteld worden maar de banken moeten actief meewerken aan het herstel.Zo moet de verlaging van de rentevoet door de Europese Centrale Bank doorgerekend worden naar de gezinnen en bedrijven en niet dienen om de winstmarges van de banken ten voordele van de aandeelhouders te herstellen.

Te voorzichtig zijn zou leiden tot een situatie waarin geen enkel herstelplan nog effect heeft, omdat geen enkele economische speler nog vertrouwen zou hebben, de gezinnen niet meer zouden consumeren, de banken niet meer zouden lenen, de ondernemingen niet meer zouden investeren… Een dergelijk scenario zou ons in een crisis storten die waarschijnlijk meer dan 10 jaar zou vergen om er weer uit te klimmen.

Uiteraard heeft het geen zin een dergelijk relancebeleid (o.m. grote investeringsprojecten) op zijn eentje te voeren, maar dat is het probleem niet. Elk land heeft al een eigen herstelplan. Het grootste probleem is de samenhang tussen die plannen. De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de Verenigde Staten. De huidige crisis is daar ontstaan en moet dus eerst en vooral daar opgelost worden.

Internationale samenwerking is meer dan ooit nodig. Natuurlijk zal deze samenwerking in de eerste plaats tussen de geïndustrialiseerde landen moeten starten, maar de solidariteit met de ontwikkelingslanden moet hier een belangrijke plaats in krijgen, evenals de bescherming van het leefmilieu door klimaatdoelstellingen een prioritaire plaats te geven in de relanceplannen.

Belgische alliantie voor duurzame groei…Het herstel moet, liefst op wereldvlak, maar minstens op Europees vlak worden uitgewerkt.Maar ook op Belgisch niveau moet aan deze relance gewerkt worden. Onze voorstellen om de groei duurzaam te herstellen, situeren zich op dit niveau. In oktober 2008 hebben wij een alliantie voorgesteld om de koopkracht van de werknemers te ondersteunen, de sociale bescherming te verbeteren, de ongelijkheden terug te dringen en het leefmilieu beter te beschermen.Een deel van ons programma werd verwezenlijkt via het uitzonderlijk interprofessioneel akkoord voor 2009 – 2010.Dit plan vertaalt onze permanente bekommernis om de koopkracht te verbeteren en de economische structuur van België te versterken. Dit laatste neemt de draad weer op met onze eisen voor structuurhervormingen die we meer dan 50 jaar geleden hebben gelanceerd om meer vat te krijgen op het investeringsbeleid en zo de economische democratie uit te diepen.Daarom moeten de investeringsstromen gericht worden, zodat de maatregelen op korte termijn een eerste stap zijn naar een structurele

De koopkracht te verbeteren en de economische structuur van België te versterken en zo de economische democratie uit te diepen

12

vergroening van de economie op middellange termijn. Dergelijke strategie moet er voor zorgen dat de uitweg uit de crisis duurzaam is in de tijd en sociaal rechtvaardig. Dit betekent investeren in energierenovatie van woningen maar ook in openbaar vervoer, duurzame infrastructuur, hernieuwbare energie, waterzuivering…..

De alliantie voor werk en milieu kan op de eerste plaats een concrete invulling vinden in de energie-efficiëntie van het woningenpark. Dit zou bijdragen tot de relance van een arbeidsintensieve sector, het scheppen van banen, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het verlichten van de energiefactuur van de gezinnen, in de eerste plaats de meest kwetsbare onder hen.

Verder willen we ook werken aan een beleid waarbij de winsten geherinvesteerd worden in onderzoek en ontwikkeling (zowel openbaar als privé), in innovatie, in onderwijs, in efficiënt en hoogwaardig levensbreed leren voor alle opleidingsniveaus. Investeringen in nieuwe technologieën, zonder echter de bestaande industrie uit het oog te verliezen, moeten mee ondersteund worden door sterke, efficiënte en correct gefinancierde openbare diensten.

… actueler dan ooit

Sinds de lancering van ons plan in oktober 2008 is er al één en ander gebeurd maar de crisis vereist een reeks bijkomende maatregelen om onze solidariteitsdoelstellingen in de praktijk te brengen. Daarbij willen we, tegelijkertijd rekening houden met de sociaal-economische realiteit. Naast ons relanceplan eisen wij extra maatregelen om de slachtoffers van de crisis te helpen:

• De evolutie van de overheidsfinanciën moet met de grootste aandacht opgevolgd worden. Het rampzalig beheer van de overheidsfinanciën door minister Reynders moet ophouden! De belastingen moeten efficiënter geïnd en de strijd tegen de belastingontduiking moet opgevoerd worden. Op het ogenblik dat een Europese coördinatie van de economische beleidsmaatregelen overduidelijk nodig blijkt, moet de fiscaliteit weer een voorname plaats op de politieke agenda innemen, met de strijd tegen de belastingparadijzen en een betere verdeling van de fiscale lasten. Er moet onmiddellijk werk gemaakt worden van een betere inning van de belastingen en een versterking van de werkingsmiddelen van de belastingadministratie. In dit verband moet ons land een voorbeeld nemen aan de andere Europese landen en een een anachronismen zoals het bankgeheim en de notionele intrestaftrek afschaffen. Het belastingstelsel moet ook eerlijker worden door de kapitaalinkomsten beter te belasten, incl. de invoering van een belasting op de grote vermogens.

• De saga van de Belgische banksector biedt de kans om een overheidsbank op te richten die de werkgelegenheid garandeert, het beslissingscentrum in België houdt en een langetermijnstrategie voert door de spaargelden te richten naar economische, sociale en ecologische projecten. De crisis deed de waarde van vele

Betere inning van de belastingen en een versterking van de werkingsmiddelen van de belasting-administratie

1�

pensioenspaarfondsen sterk dalen. In onze alliantie voor een duurzame groei wordt een solidariteitsfonds opgericht waarin bijdragen voor de tweede en de derde pensioenpijler (aanvullende pensioenen) kunnen ondergebracht worden. Op die manier wordt verhinderd dat dit geld in erg risicovolle beleggingsprojecten gestort worden. Ze moeten integendeel kunnen genieten van een vaste opbrengst en gekanaliseerd worden naar de financiering van maatschappelijk nuttige projecten. Dit voorstel moet gezien worden in het kader van onze globale visie op de pensioenen waarin we voorrang geven aan de verbetering van de eerste wettelijke pensioenpijler. De heroriëntering van de beleggingen in het kader van de derde pijler kan overigens gekoppeld worden aan een afbouw van het belastingvoordeel voor deze pijler voor diegenen die niet meestappen in het nieuwe systeem. De meeropbrengst omwille van de verlaging van deze belastingaftrek kan dan gebruikt worden om het wettelijk pensioen te verbeteren.

• Collectieve arbeidsduurverkorting en de vierdagenweek met loonbehoud zijn een alternatief voor voorstellen die in de richting gaan van economische werkloosheid voor de bedienden.

• Een efficiënte sociale zekerheid blijft de beste bescherming bieden voor de slachtoffers van de crisis en voor een nieuwe start als de crisis eenmaal overgewaaid is. Daarom stellen wij een verlenging voor van

de overgangsmaatregel voor werknemers die hun baan verloren hebben en sinds 1 oktober 2008 hogere uitkeringen genieten door de optrekking van de loongrens met �00 €. Deze maatregel die afloopt op 1 april 2009, moet met 6 maanden verlengd worden. De financiering van de sociale zekerheid moet ook op middel- en lange termijn gewaarborgd worden door meer kwaliteitsvolle banen, een nieuw economisch groeimodel en extra middelen door de invoering van een algemene sociale bijdrage

• Meer middelen voor een echte begeleiding naar kwaliteitsvol werk en geen jacht op werklozen.

Economische democratie

De werknemers zijn niet verantwoordelijk voor deze crisis. Om er op een duurzame manier uit te geraken moeten we een machtsverhouding creëren om onze voorstellen te verdedigen. Om grondige hervormingen in het systeem door te drukken nemen we volop deel aan de syndicale actieplannen die op Europees en internationaal niveau worden opgezet.

In België willen we betrokken worden bij de uitwerking van een alliantie voor duurzame groei. Daarom interpelleren we:• de Belgische regering om een solidariteitsfonds

op te richten en een rechtvaardiger belasting-beleid te voeren

• de gewestregeringen voor de ontwikkeling van een innovatief industrieel en energiebeleid

Collectieve arbeidsduur-verkorting en de vierdagenweek

Een efficiënte sociale zekerheid

1�

• de werkgevers op inter-professioneel en sectoraal niveau en in de onderne-mingen over de mate waarin ze innoverende strategieën ontwikkeld hebben voor de versterking van de industriële structuur en de werkgelegenheid. We zullen dus rekenschap vragen over wat ze met de belangrijke inspan-ningen van de werknemers en de overheid gedaan heb-ben (bijdrageverlagingen, fiscale kortingen….).

De moed niet laten zakken

De toestand is ernstig. Daar moeten we geen doekjes om

winden. Maar toch moeten we de moed niet laten zakken. Evenmin moeten we aan de kant gaan staan en wachten tot de verantwoordeli jken van de huidige crisis enkele

oplapmaatregelen nemen zonder aan het systeem te raken. Meer dan ooit moeten wij onze alternatieven

naar voor schuiven, met volle overtuiging.

Het ABVV wil meer dan ooit vastberaden handelen om de huidige ontreddering om te buigen naar een systeem met meer solidariteit en gelijkheid.

Machtsverhouding creëren om onze voorstellen te verdedigen

Geen jacht op werklozen

15

16

Voor meer info:

ABVVHoogstraat 42 | 1000 Brussel

Tel. +32 2 506 82 11 | Fax +32 2 550 14 00infos@abvv.be | www.abvv.be

Volledige of gedeeltelijke overname of reproductie van de tekst of illustratie uit deze brochure mag

alleen met duidelijke bronvermelding.© Februari 2009

Verantwoordelijke uitgever: Rudy De Leeuw

Cover design by www.ramdam.be

D/2009/1263/6

De crisis en hoe ze duurzaam oplossen

D/2009/1262/6