DE conferentie 2012 - HISGIS

22
Hans Mol , Amsterdam 5 juni 2012 HISGIS: opzet, stand van zaken en het perspectief voor de uitbouw tot de rest van Nederland J.A. (Hans) Mol, Rotterdam, 4 dec. 2012

Transcript of DE conferentie 2012 - HISGIS

Page 1: DE conferentie 2012 - HISGIS

Hans Mol , Amsterdam 5 juni 2012

HISGIS: opzet, stand van zaken en het perspectief voor de uitbouw tot

de rest van NederlandJ.A. (Hans) Mol,

Rotterdam, 4 dec. 2012

Page 2: DE conferentie 2012 - HISGIS

Inhoud

1.Wat is HISGIS? Vanuit Friesland naar nationaal niveau

2.De kerndata: minuutplans en perceelsregisters van het oudste Kadaster (1812-1832) (v.b. Fr/Gr)

3.Presentatie op de website

4.Uitbreiding met extra kaart- en gegevenslagen

5.Belang van precieze georeferentie

6.Momenteel onder haden: Drenthe en Amsterdam

7.Vervolg: Noord-Holland en Gelderland?

Page 3: DE conferentie 2012 - HISGIS

GIS staat voor Geografisch Informatiesysteem, HIS uiteraard voor historisch

GIS: combinatie van kaarten en gegevens op het computerscherm, gekoppeld aan een digitale dataset. Te bevragen van de een naar de ander.

Iedereen gebruikt GIS: historici misschien als laatsten.

Groot voordeel: werkt cumulatief (combinatie van kaart- en datalagen; tijd en ruimte); daardoor ook koppeling ongelijksoortige informatie.

Nadeel: opbouw vraagt een grote investering aan tijd, geld en kennis. Maar de toenemende behoefte aan georeferentieel precieze informatie maakt dat die investering op den duur loont.

1. Wat is HISGIS?

Page 4: DE conferentie 2012 - HISGIS

Fryske Akademyproject, loopt als sinds 1997 (Friesland 2005, extensie Friesland 2007; Groningen 2010, Utrecht 2011,

Overijssel 2012, Drenthe 2013? Amsterdam 2013)

Start bij de kleinste geografische eenheid: het perceel, om te kunnen bouwen van onderop.

Basis wordt gevormd door (digitaal ingevoerde) oudste kadastrale minuutplans uit de Franse tijd (1812-1832.

Elk perceel daarvan is als polygoon ‘getekend’ (computermatige verbinding tussen aangeklikte punten), met codering als kapstok voor informatie.

1832-laag is fundering voor nieuwe gegevens- en kaartlagen, zowel naar voren als naar achteren in de tijd.

Page 5: DE conferentie 2012 - HISGIS

De opbouw: aan de hand van Oosterwierum, een terpdorpje in het kleiweidegebied tussen Sneek en Leeuwarden, aan de westzijde van de voormalige Middelzee

2. De kerndata van 1832 (eigendoms- en perceelsinformatie)

Page 6: DE conferentie 2012 - HISGIS

Kerk en omliggende boerderijen in 1832 digitaal => let op nr. 56

<= De ‘tsjerkebuorren’ in 1832, analoog, op het minuutplan uit de Franse tijd

Page 7: DE conferentie 2012 - HISGIS

ID Osw B56namen Kerkvoogdij

voornamen Gereformeerdeberoepen

woonplaatsen Oosterwierumlegger_nr 48

soort_eigendom Kerk en Kerkhofsrt_eig_norm Begraafplaats

inhoudsgrootte 1540klassering_ongebouwd Onbelast

De kadastrale gegevens (1832) van perceel Osw B56 analoog (uit de OAT of Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel) en digitaal (ingevoerd in de database)

Page 8: DE conferentie 2012 - HISGIS

Een en ander komt dus bij elkaar in het systeem, met rechts hier de informatie voor

het aangeklikte perceel (de Oldehove)

Page 9: DE conferentie 2012 - HISGIS

Weergave 1832 in de applicatie, met Bonnekaart (ca. 1930) als

transparante onderlaag en Google maps ter oriëntatie

3. Presentatie op website: www.hisgis.nlGebruiksrecht voor wetenschappers (eigen GIS); alg.

toegang via site; tot dusver 150-200 gebruikers per dag

Page 10: DE conferentie 2012 - HISGIS

Omdat het kadaster ook de geschatte waarde per perceel geeft, is daaruit een aparte laag in het HISGIS genereren (in guldens per hectare)

Boven: Leeuwarden en omgeving; onder; Groningen. Verschillende factoren spelen daarin een rol: bodemkwaliteit en microreliëf (oude kwelderwallen en terpen zijn goed zichtbaar, want met hoge waarde), nabijheid tot economisch centrum etc.

Page 11: DE conferentie 2012 - HISGIS

In principe is alles mogelijk: actuele en historische topkaarten, luchtfoto’s, hoogtekaarten etc. als overlays of basislagen

4. Uitbreiding met extra kaart- en gegevenslagen

Page 12: DE conferentie 2012 - HISGIS

Het blijkt goed mogelijk oudere manuscriptkaarten ‘vast te zetten’ op de 1832-situatie: hier de vroeg 18de-eeuwse gebruiks-

en bezitskaart van Den Andel (Gr)

Daarvoor: ruwe georeferentie noodzakelijk, met prikken van

paspunten

Page 13: DE conferentie 2012 - HISGIS

Toepassing voor Utrecht: kaart van het (kern)bezit van de Duitse Orde, Balije van Utrecht, juist buiten de muren (landmeterskaart van 1583,

gepast op de kadasterkaart van 1832)

Page 14: DE conferentie 2012 - HISGIS

Hoogtekaart (AHN) is van groot belang. Hier achtergrond voor de reconstructie van kloosterbezit, bijv. van de cisterciënzer abdij Bloemkamp met haar nonnenpriorij Nijeklooster. Dit voor op de inpolderingsgeschiedenis van het ‘nieuwe land’ tussen Sneek en Bolsward.

Page 15: DE conferentie 2012 - HISGIS

5. Het belang van een precieze georeferentie: schaal-, rotatie-, krimp- en rekfouten bij vectorisering

Eisen aan historische geodata qua georeferentie worden steeds scherper (archeologie, erfgoedbeheer, waterstaat, milieu etc.). Streven naar tolerantie -2 m. voor binnenstad en

-5 buitengebied

Page 16: DE conferentie 2012 - HISGIS

Links: Giethoorn, onder Walcheren, met afwijkingen als gevolg van ‘eilandkaart’-benadering => las-problemen. 4 punten prikken voldoet absoluut niet.

Oplossing: uitleg van kad. minuten op skelet/ spinnenweb; vectorisering 1; dan rek en trek op basis van divers referentiemateriaal = vectorisering 2; dan naar homogeen bestand (vect. 3)

Page 17: DE conferentie 2012 - HISGIS

6. Momenteel onderhanden: Drenthe en Amsterdam

Project samen met het NIDI. Want Amsterdam biedt een prima casus om 1832-percelen te koppelen aan de huisnummerregistratie van de bevolkingsregistratie, waardoor ook de bewoners in zicht komen. Basis voor de ruimtelijk precieze ontsluiting van bevolking, bewoning, nijverheid etc. in de 19de eeuw.

Wat is tot dusver beschikbaar? 1. Friesland, 2. Groningen, 3. Utrecht, 4. Overijssel, 5 (een derde Drenthe). Waar wordt aan gewerkt: 1. rest Drenthe, 2. Amsterdam, 3.

Rotterdam. Voornemens: Noord-Holland Noord, samenwerking met Zeeland, en Gelderland

Page 18: DE conferentie 2012 - HISGIS

Prestigeproject Londen: veel data maar weinig GIS, geen presentatie op percelen maar via puntlocaties op topografische kaarten

Page 19: DE conferentie 2012 - HISGIS

Te beginnen met Noord-Holland.

Afhankelijk van animo van geïnteresseerde partijen te participeren.

Investering? Ruwweg of minimaal 1-1,5 euro per perceel.

Mogelijk noordelijkste deel via een Waddenfonds-constructie

Gelderland: heeft de OAT-gegevens al beschikbaar, maar vectorisering van 500.000 percelen is geen sinecure

7. HISGIS Holland7. Vervolg in 2013/2014: Noord-Holland en

Gelderland?

Noord-Holland: excl. Amsterdam 988 minuutplans en 220.000 percelen. Ter vergelijking: Friesland heeft ca. 1500 minutplans met ca. 300.000 percelen.

Page 20: DE conferentie 2012 - HISGIS

Verrijkingsperspectieven voor de steden: Alkmaar lijkt goede mogelijkheden te hebben met zijn (nu nog analoge) Historische Kadaster

Page 21: DE conferentie 2012 - HISGIS

Ook Zuid-Holland heeft prima verrijkingsperspectieven voor de steden, met retrospectiemogelijkheden terug tot in de 16de eeuw: al gerealiseerd voor Delft; mogelijk voor Leiden en Rotterdam (binnenkort verschijnt een HISGIS-versie van Delft)

Page 22: DE conferentie 2012 - HISGIS

‘The proof of the pudding is in the eating’: probeer www.hisgis.nl, met een proefbestandje van Amsterdam

Historisch exacte geodata worden steeds belangrijker: kwestie van investeren